15 godini partnerstvo

Transcription

1 СВЕТСКА БАНКА 15 godini partnerstvo

2 Содржина Вовед... 1 Економија... 2 Поддршка на успешната транзиција од конфликт до прием во Европската Унија... 3 Јавни информативни услуги во Република Македонија... 6 Тековна програма на Банката... 7 Активни проекти... 8 Тековни проекти на Банката... 9 Проекти во подготовка Публикации и извештаи на Светска банка за Република Македонија Октомври 2010, Скопје

3 Почитувани, Ви посакуваме добредојде на презентацијата на програмата на Светска банка. Почнува со кус економски преглед за да ве информира за контекстот на програмата на Светска банка во земјата и дава преглед и кратки информации на проектите на Светска банка за да ве информира за тоа каде одат парите од Светска банка, како и да ве извести за резултатите кои со нив се постигнуваат во земјата и за нејзините граѓани. Редовно ќе ја ажурираме оваа публикација за да продолжиме да ви даваме најнови информации за нашата програма и за нејзините резултати. Во последната деценија земјата направи значителен напредок од конфликт кон кандидат за членка на Европската Унија. За време на овој период таа водеше претпазлива макроекономска политика што придонесе за постепено забрзување на економскиот раст и помогна земјата да ја преброди светската економска криза во 2008 и 2009 година. Земјата има добри резултати во индексите за деловната клима и денес нејзините жители живеат подолго, умираат помалку новороденчиња и повеќе деца одат на училиште. Овие резултати се охрабрувачки, но сепак остануваат многу предизвици. Глобалната финансиска криза погоди многу македонски граѓани нивото на сиромаштија останува високо, а можностите за вработување остануваат ограничени, особено за младите. Идниот успех зависи од подобрувањето на конкурентноста на земјата, создавањето повеќе работни места и обезбедувањето повеќе социјални услуги за луѓето како и од справувањето со сѐ поголемите закани од климатските промени. Денес, знаењата и вештините сѐ повеќе се клучни за плодна и продуктивна иднина. Поддршката на Светска банка се базира на агенда на политики која е во согласност со приоритетите на земјата, усогласена со статусот на земја со средни приходи и со нејзините аспирации за членство во ЕУ. Идната програма на Светска банка има за цел да го поддржи побрзиот развој преку подобрување на конкурентноста, посеопфатен раст преку зајакнување на можноста за вработување и социјалната заштита и поеколошки раст преку поодржливо искористување на ресурсите. Ќе продолжиме да ја поддржуваме агендата за пристап кон ЕУ и заедно да работиме на подобрување на животниот стандард. Акциите кои ги превземаме денес ќе ги обликуваат можностите и предизвиците во иднината. Презентацијата на програмата на Светска банка можете да ја видите и на Лилиа Бурунчук Директор на канцеларијата на Светска банка во Скопје Регион на Европа и Централна Азија Светска банка - 1 -

4 Економија Земјата мина низ светската економска криза подобро од повеќето земји во регионот. Бруто домашниот производ (БДП) во 2009 година опадна за помалку од 1%, што е еден од најмалите падови во регионот, главно како резултат на прилагодливата фискална политика, релативно здравиот финансиски сектор и влијанието на претходно спроведените реформи. Заздравувањето на економијата во 2010 година беше постепено. БДП опадна за 1,1% во првото тримесечје на 2010 година (на годишно ниво) и порасна само за 0,4% во второто како резултат на добрите извозни резултати проследени со намалените домашни расходи, бидејќи инвеститорите останаа воздржани, а домаќинствата го зголемија штедењето како одговор на состојбата на пазарот на работна сила која не се подобруваше. Реален раст на БДП* Економската активност се засили во третото тримесечје со подобрена домашна 7.0 побарувачка, поддржана со олабавена 6.0 монетарна политика и повисоки владини 5.0 расходи. Овие трендови се очекува да продолжат и во четвртото тримесечје со 4.0 проектиран раст на економијата од 1,0-1,5% 3.0 во 2010 година. Инфлацијата останува ниска 2.0 со просечно зголемување на цените за 1,1% 1.0 во првите девет месеци на 2010 година. Стапката на раст на економијата се про ектира да се зголеми на околу 3% во 2011 година како резултат на прилагодливата фискална политика и се оче кува поробусно заздравување на инвестициите и на потрошувачката, ка ко резултат на олабавената монетарна политика и постабилните економски ус ло ви. Позначителното намалување на неврабо теноста и на сиромаштијата ќе зависи од постигнување посилни и поодржливи стапки на раст на економијата низ подолг временски период. Во овој поглед, економијата се соочува со значителни предизвици. Краткорочните пер спективи за раст остануваат несигурни како резултат на слабото и нееднакво заздравување кај најзначајните трговски партнери. Исто така, побарувачката и цените на металите (клучниот извозен производ на земјата) би можеле да се намалат и негативно да влијаат на надворешно трговскиот биланс. Во исто време, и покрај одредени неодамнешни подобрувања, довербата на бизнисите и на потрошувачите останува ниска што може да ја држи домашната побарувачка на ниско ниво. Освен директното влијание на кризата, постигнувањето посилен и одржлив раст ќе бара создавање на поразновидна, конку рентна и еколошки одржлива економија. Потребни се претпазливи макроекономски политики за да се задржат фискалните и надворешно трговските неурамнотежености на издржливо ниво и со тоа да се заштити макроекономската стабилност. Во исто време, подобрувањата на инфраструктурата, заедно со подобрениот човечки капитал и деловно опкружување ќе создадат услови за побрз раст преку зајакнување на имотните права, намалување на трошоците на бизнисот и подобрување на конкурентноста. *извор: Државен завод за статистика p. Real GDP real growth 2011 f. Одбрани економски и бизнис индикатори* п. БДП милиони УСД Стапка на раст на БДП 5,0-0,8 1,2 Надворешен долг (како % од БДП 47,4 58,7 Јавен долг (% во БДП) 27,9 31,5 Дуинг бизнис ДБ09 ДБ10 Леснотија на водењето бизнис Почнување бизнис 13 6 Плаќање даноци Затворање бизнис Градежни дозволи

5 Поддршка на успешната транзиција од конфликт до прием во Европската Унија Синопсис Групацијата на Светска банка тесно соработуваше со повеќе развојни партнери за да и помогне на земјата да го помине патот од конфликтот во 2001 година до прагот на придружувањето на Европската унија денес. Владата и Светска банка постигнаа разновидни резултати во годините на соработка од зголемување на стапката на упис во училиштата, сечење црвени ленти на бизниси, создавање катастарски систем за пример во регионот, до рехабилитирање на 200 километри патишта. Предизвик Република Македонија е земја со ниско средни приходи чија континентална позиција, мала големина, мултиетничко население и релативно висок степен на економска отвореност ја прават особено ранлива на надворешни и внатрешни шокови како што се: ембаргата, економските флуктуации во соседните земји (на пример, неодамнешната криза во Грција) и на регионалните и локалните вооружени конфликти кои се случуваа од прогласувањето на независноста од Југославија во почетокот на деведесеттите години. И покрај успехот во амортизирањето на шоковите и транзицијата од земја погодена од конфликт кон земја кандидат за членка на Европската унија (ЕУ), Република Македонија сеуште се соочува со огромни политички, економски и социјални предизвици. Од политичка страна, разрешувањето на долготрајниот спор со Грција го блокира отпочнувањето на преговорите со ЕУ. Најголемиот економски предизвик е да се создадат повеќе работни места за да се намали високата стапка на невработеност (32%), особени меѓу младината во земјата. Со овој предизвик е поврзана и потребата да се одржи макроекономската стабилност и да се зголеми конкурентноста на земјата која зависи од понатамошно подобрување на деловното опкружување и на квалитетот на образованието. Со трансформирање во зелена економија, земјата следи опортунистичка и прагматична патека, земајќи во предвид дека се очекува да биде тешко погодена од климатските промени како и бидејќи постојната енергетска интензивност на нејзината економија е многу висока. Конечно, земјата се соочува со предизвици во обезбедувањето на финансиска одржливост на пензискиот систем, подобрување на ефективноста на мрежата за социјална заштита и подобрување на извршувањето на здравствените услуги. Пристап Од 1995 година Светска банка игра критична финансиска и советодавна улога во пет клучни области: (1) зајакнување на конкурентноста на земјата за одржлив економски раст; (2) подобрување на деловното опкружување; (3) инвестирање во човечки капитал; (4) подобрување на патната, железничката и енергетската инфраструктура; и (5) поддршка за децентрализација. Пристапот на Светска банка опфаќа комбинација на заеми за инвестиции и за развојни политики, поткрепени со голема аналитичка и советодавна работа. Низ повеќе од 20 извештаи прилагодени за земјата, испорачани во последните пет години, силните аналитички услуги и услуги на давање знаење од Групацијата на Светска банка и помогнаа на земјата да избере соодветна комбинација од политики и интервенции за унапредување на економскиот раст и подобрување на извршувањето на услугите. Како резултат на брзиот развој на настаните (земјата за три години направи транзиција од постконфликтна во земја кандидат за ЕУ), Светска банка требаше брзо да се адаптира на опкружувањето - 3 -

6 кое се менува според потребите на клиентот кои еволуираат. Земајќи го во предвид статусот на кандидат за ЕУ и земја со средни приходи, побарувачката за поддршка од Светска банка се фокусира на комплексни реформи на политиките, на градење капацитет на институциите, повеќестрани прашања на спроведување и на критична аналитичка работа. Групацијата на Светска банка во Република Македонија се смета за доверлив, непристрасен партнер и пропонент на реформите кој низ годините значително и транспарентно придонесува за дијалогот на политиките и за економскиот развој на земјата. Резултати Светска банка ја обезбеди клучната поддршка за политиките и инвестициска поддршка за земјоделскиот сектор. Поддршката од Банката му овозможи на Министерството за земјоделство да добие ЕУ акредитација за искористување на инструментот на ЕУ за претпристапна помош во областа на руралниот развој. Светска банка на Република Македонија и обезбеди значителна поддршка за подобрување на деловната клима во земјата. Република Македонија го подобри својот ранг во истражувањето Doing Business на 32 место од 185 земји во 2009 година (од 83 место од 125 земји во 2006 година) и стана четвртиот најголем реформатор според истражувањето во 2008 година и трет најголем реформатор во 2010 година. Програмата на Светска банка помогна да се намали времето за регистрирање компанија на четири дена во 2009, за разлика од 48-те дена во 2006; помогна да се намалат трошоците за регистрирање на бизнис на помалку од 50 евра; исто така помогна да се зголеми бројот на регистрирани компании за шест проценти, во првата половина на 2008 година. Товарот на регулацијата на бизнисите беше намален со воведување на Регулаторната гилотина со која се прегледаа и поедноставија повеќе од 2000 закони и подзаконски акти. Реформите на катастарот на недвижности финансирани од Светска банка резултираа со опфат на 99 проценти од територијата; двојно повеќе регистрирани трансакции ( во 2008 година, наспроти во 2005); скоро тројно повеќе хипотеки (8.573 во 2008 година, споредено со во 2005) и скратен период за регистрирање трансакција (70 проценти од сите трансакции се регистрираат за еден ден, а 30 се регистрираат за 3-8 дена, споредено со 90 дена во 2005 година). Светска банка поддржа значителни подобрувања во судската и законската рамка. Тие опфаќаат поефективна организација на судскиот систем што резултираше со: намалување на заостанати предмети во 22 од 27 основни судови; подобрување на судската инфраструктура преку реновирање на 11 судски згради во земјата и изградба на нов Кривичен суд; подобро извршување на судските пресуди преку поддршка на законодавството со кое извршувањето се извади од судовите и се пренесе во рацете на приватните извршители, што резултираше со подобро извршување на судските предмети со 39 проценти во 2009 година, наспроти 18 проценти во 2005; подобра регулативна рамка и рамка за спроведување на стечаите преку усвојување нов Закон за стечај, што резултираше со намалување на просечното траење на стечајните постапки од 43 на 26 месеци

7 Светска банка инвестираше во човечкиот капитал на Република Македонија. Инвестициите во образованието помогнаа: Да се зголеми процентот на упис во средно образование од 85 проценти во 2004 на 95 проценти во 2008 година, и да се намалат стапките на осипување од 2,1 на 1,9 проценти, во истиот период. Поддршката на Светска банка придонесе и за воведување на Државната матура (завршен испит на крајот на средното образование) како дел од целокупниот систем за обезбедување на квалитетот и за воведување на стратешкото среднорочно и долгорочно планирање на ниво на Министерството за образование, како и на ниво на училиштата. Светска банка помага да се зголеми конкурентноста на Република Македонија преку развојот на инфраструктурата. Од 1995 година се реновираа повеќе од 200 километри патишта, а просечното време на чекање за премин на границата на влез и на излез од земјата се намали за три пати (од 60 на 20 минути и од 20 на 7 минути, соодветно). Светска банка им помогна на властите да го развијат новиот закон за железници, усвоен од Собранието, во согласност со европското законодавство. Со помош на Светска банка, МЕПСО (јавната компанија за пренос на електрична енергија) ги зголеми капацитетите на преносната мрежа преку завршување на далноводот до Грција и реновираше 38 трафостаници низ целата земја. Светска банка го поддржа процесот на децентрализација во земјата. Светска банка помогна да се воспостави стабилен и транспарентен механизам за финансирање на локалните власти преку промовирање и усвојување транспарентна формула со која на општините им се пренесува дел од приходите од персоналниот данок од доход и од данокот на додадена вредност. Следни чекори Стратегијата на Светска банка за партнерство со земјата (СПЗ ) ќе продолжи со поддршка на Република Македонија преку обезбедување селективно и насочено финансирање и советодавни услуги за поддршка на побрзиот, посеопфатен и поеколошки економски раст. Бидејќи идниот раст и развој на земјата во основа ќе зависи од темпото на пристапување кон ЕУ, скоро секоја интервенција во СПЗ е утврдена и ќе биде дизајнирана да се помогне подготовката за членство во ЕУ. Побрз раст преку подобрување на конкурентноста. Република Македонија може да продолжи со подобрување на деловната клима преку постојано цврсто макроекономско управување, понатамошни напори за намалување на препреките во деловното опкружување и инфраструктурата и зголемени инвестиции во образованието, вклучувајќи го и високото образование. Посеопфатен раст преку зајакнување на можноста за вработување и социјалната заштита. Идната програма на Светска банка ќе стави акцент и на постојаното подобрување на социјалните програми и покрај се поголемите буџетски ограничувања. Поеколошки раст преку поодржливо искористување на ресурсите. Клучните интервенции на Групацијата на Светска банка ќе опфатат инвестиции со двојна добивка во чиста и ефикасна енергија. Бидејќи ова е растечка област на знаење и нов предмет на дијалог со владата, Светска банка со избрани партнери ќе соработува на анализата на зелениот развој и климатските промени за да ја поддржи адаптацијата и другите политики чувствителни на климата. Овие интервенции ќе се обидат да најдат средства и знаења во рамките на Групацијата на Светска банка и да го зголемат влијанието на надворешната помош, особено преку успешна примена на пристапот базиран на програми

8 Јавни Информативни услуги во Република Македонија Светската банка во Македонија, како дел од мрежата за глобални јавни информативни услуги, нуди повеќе информативни пристапни места за јавноста во земјата: Јавен информативен центар во Народна банка на Република Македонија, Депозитарна библиотека на Економскиот факултет, при Универзитетот Св. Кирил и Методиј во Скопје. Светската банка исто така го одржува интернет порталот на англиски и македонски јазик, кој неделно се обновува. Порталот и центрите обезбедуваат информациите како: Тековното проектно портфолио, податоци и документи, Публикации и истражувачки материјали за земјата, Податоци и статистика, Информации за невладиниот сектор и граѓанското општество (стипендии и грантови), Интернет пристап до повеќе од 4,000 книги и публикации на Банката преку датабазата на електронскиот Јавен сервис, Други корисни ресурси и податоци. ПРИСТАПОТ ДО ИНФОРМАЦИИ Е БЕСПЛАТЕН И НАМЕНЕТ ЗА СИТЕ. Јавен информативен центар на Светска банка и Народна банка на Република Македонија Работно време: понеделник до петок до Локација: Народна банка на Република Македонија Бул. Кузман Јосифовски Питу Скопје Лице за контакт Анита Божиновска, Асистент, Канцеларија на Светска банка во Скопје Tел: +389(0) Е-адреса: abozinovska@worldbank.org Оливера Пановска, Раководител на отсек за издавачки работи и библиотека Тел/факс: +389 (0) Е-адреса: PanovskaO@nbrm.gov.mk ЦЕНТРИТЕ СЕ ОПРЕМЕНИ СО КОМПЈУТЕР И ИНТЕРНЕТ ПРИСТАП. Депозитарна библиотека, Економски факултет, Универзитет Св. Кирил и Методиј, Скопје Бул. Крсте Мисирков бб, Скопје Tел: +389 (0) Факс: +389 (0) marijanasekulovska@eccf.ukim.edu.mk - 6 -

9 Тековна програма на Банката Кредитна програма Програмата на Светска банка се состои од 14 заеми и четири грантови, со вкупен износ од 319,7 милиони долари, во четири кластери: Развој/Конкуретност; Деловно опкружување; Човечки развој и Инфраструктура. Под влијание на глобалната економска криза, Банката обезбеди двете серии на Заемот за развојни политики (ЗРП), со цел да го постигне следното зајакнување на макроекономската рамка, подобрување на распределбата на јавната потрошувачка, ублажување на влијанието на кризата врз сиромашните и намалување на чувствителноста на домашниот финансиски сектор. Првиот ЗРП (30 милиони долари) беше исплатен во месец април 2010 година. Вториот ЗРП, со ист износ, е во подготовка, а се планира да биде презентиран пред Одборот на директори на СБ во март/април Дополнително, Одборот одобри дополнително финансирање (АФ) за Проектот за катастар на недвижности и регистрација (12 милиони долари за дигитализација на катастарските мапи и комплетирање на катастарските реформи). Дополнително финансирање од 15 милиони долари е исто така во подготовка, за финансирање на ECSEE APL3 линија за пренос на струја, која ќе ја поврзува земјата со Србија. Грантови од донатори: Банката поддржува имплементација на 5 грантови во износ од околу 28 милиони долари за управување со јавниот сектор, образованието и проект за одржлива енергија. Главен донатор во образованието и Заемот за развојни политики е Кралството Холандија. Аналитички и советодавни програми Во последните две години аналитичките и советодавни програми на Банката преминаа во навремена советодавна работа, вклучувајќи ги студии за политиките на Пазарот на трудот и за Енергија, не изоставувајќи ги редовните економски студии (Економскиот Меморандум за Земјата и Проценката за Сиромаштијата). Банката работи со шведската и норвешката влада кои донираат 2 милиони долари за подготовка на Проценката за Зелен развој и соодветна техничка помош. Програмата за 2011 влучува и поддршка во енергетскиот и секторот за води. Со цел зајакнување на ефективноста на надворешната поддршка, Владата и останатите партнери се договорија заеднички акциски план за имплементирање на концептот Пристап базиран на програми, почнувајќи со пет програмски области (Деловно опкружување/конкурентност, човечки развој, земјоделство, животна средина, управување). 8; 8% 6; 5% 14; 14% 15; 15% Позајмување и фондови по сектори 8; 8% 40; 40% 10; 10% Заеми за развојни политики Човечки развој Транспорт Енергетика Деловно опкружување Справување со катастрофи

10 Активни проекти Проект Сума (во милиони УСД) Датум на одобрување Датум на предвидено завршување 1 Заем за развојни политики Проект за условени парични трансфери Проект за подобрување на општинските услуги Проект за рехабилитација на регионални и локални патишта Втор проект за олеснување на трговијата и трансферот на стоки и услуги Проект за заајкнување на земјоделскиот сектор Проект за одржлива енергија Проект за подршка на судските реформи Проект за реформи во железницата Проект за енергетска заедница во ЈИЕ Проект за деловната околина и институционално зајакнување Проект за реформи во катастарот Проект за реформи во катастарот - дополнително финансирање Проект за управување со здравствениот сектор Проект за социјална заштита Проект за модернизација на образованието Вкупно

11 Тековни проекти на Банката ПРОЕКТ ЗА ЗАЈАКНУВАЊЕ НА ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО И ПРИСТАПУВАЊЕ Клучни датуми: Одобрен на: 12 јуни 2007 година Ефективен од: 2 октомври, 2007 година Затворање на: 30 септември, 2011 година Финансирање во милиони УСД*: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Заем од МБОР Влада 4.90 Вкупни трошоци на проектот *Извор: искажување на клиентот со состојба јули 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Земјоделството сочинува 16 од БДП и околу 20% од вработеноста во Република Македонија. Секторот исто така има централна улога во руралните подрачја каде живее скоро половина од населението во земјата. Учинокот на овој сектор во изминатата деценија е комбиниран, во најголема мера поради временските прилики. Освен тоа, секторот се соочува со низа ограничувања на конкурентноста вклучувајќи и ниско ниво на земјоделска технологија и синџири на снабдување, како и недоволно развиени пазари на земјиште и рурални кредити. Статусот на Република Македонија како земја кандидат за ЕУ му наложува дополнителни институционални и регулаторни услови на секторот. Развојната цел на проектот е да се подобри испорачувањето на владината помош во земјоделството на начин усогласен со претпристапните услови на Европска Унија. Проектот дава помош во зајакнување на капацитетот на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство за поддршка на земјоделскиот сектор, вклучувајќи и подобрување на способноста на секторот да формулира и спроведува ефективни политики и зголемување на ефикасноста на јавните расходи во земјоделството и сето тоа на начин усогласен со ЕУ. Освен тоа, дава поддршка за поставување односно зајакнување на институционалните структури потребни за пристапување во ЕУ и за пристапување кон претпристапната помош која и е достапна на земјата. Понатаму, проектот помага во зајакнување на ветеринарните капацитети со цел да им се помогне на производителите и земјоделските преработувачи да ги исполнат новите стандарди за безбедност на храна кои произлегуваат од променливите претпочитања на потрошувачите и регулативите на ЕУ. На крајот, проектот го поддржува завршувањето на тековната институционална реформа на секторот за наводнување што беше започната во рамките на претходниот проект на Светска банка за Преструктуирање и рехабилитација на наводнувањето. Постигнати резултати: Веќе се постигнати значителни резултати во зголемувањето на способноста на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство за испорачување на фондовите на ЕУ за рурален развој. Европската комисија ги довери правата за управување со средствата од инструментот на ЕУ за претпристапна помош за рурален развој (ИПАРД) на македонската платежна агенција во декември 2009 година. Со тоа се овозможува на македонските фармери и преработувачи да аплицираат за дотации од ИПАРД за да се подготват за пристапување до пазарите на ЕУ и зголемена конкурентност во однос на другите производители од ЕУ. Преку инвестиции како во опрема за ИТ така и во техничка помош, Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство исто така го зголемува својот капацитет за следење на овие средства, вреднување на нивното влијание, и развој на нови, ефективни политики за рурален развој. Поддршката за развивање на ефективни ветеринарни капацитети доведе до намалување на преваленцата на одредени ветеринарни болести (бруцелоза и туберкулоза), и зголемена подготвеност за епидемии на заболувања, поединечна идентификација и запишување на животни потребно за заштита на здравјето на животните и на луѓето, и подобрување на безбедноста на храната кај преработувачите на храна. Поддршката на проектот на водниот сектор доведе до воспоставување на водостопанствата и здруженијата на корисници на вода. Неодамна водостопанствата поминаа обука со цел да се зајакнат нивните капацитети за испорачување на услуги и поддршка на организацијата на водните заедници за наводнување. Ова претставува важен чекор во насока на осигурување на одржливоста и подобреното испорачување на услугите за наводнување и одведување кои ги обезбедува министерството. Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со (i) Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство кое е одговорно за водење на општите политиките како и за спроведување на проектот; и (ii) ново формираната платежна агенција (ПА), која е одговорна за управување со средствата на ЕУ наменети за ИПАРД. Клучни развојни партнери: Тимот на Светска банка е во блиска координација со делегацијата на ЕУ во Македонија, како и со шведската агенција за меѓународен развој (СИДА)

12 ЕНЕРГЕТСКА ЗАЕДНИЦА НА ЈУГОИСТОЧНА ЕВРОПА АПЛ 3 Клучни датуми: Одобрен на: 10 јануари 2006 година Ефективен од: 25 мај 2006 година Затворање на: 31 март, 2011 година Финансирање во милиони УСД*: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Заем од МБОР Влада Вкупни трошоци на проектот *Извор: искажување на клиентот со состојба 20 јули 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Подобрувањето на успешноста на енергетскиот сектор е од круцијално значење за економскиот развој и подобрувањето на конкурентноста во југоисточна Европа (ЈИЕ). Снабдувањето со енергија се проектира се затегне значително во наредните неколку години. Доколку навремено не се обрне внимание ова ќе ја ограничи економската активност и ќе има влијание врз квалитетот на живот на граѓаните. Освен Турција, во изминатите години инвестициите во производни капацитети во регионот беа ограничени, со тоа што сега просечната возраст на капацитетите за производство е поголема од триесет години. Значителни дополнувања на капацитетите и рехабилитација на опремата ќе бидат потребни во периодот до 2020 година, заедно со соодветни инвестиции во системите за пренос и дистрибуција, доколку сакаме да ја задоволиме побарувачката и да избегнеме сериозни недостатоци на енергија и прекини во снабдувањето. Развојната цел на проектот за енергетска заедница на југоисточна Европа е да ја поддржи интеграцијата на Република Македонија во регионалниот електроенергетски пазар преку финансирање на инвестиции во пренос на електрична енергија и институционален развој во насока на поддршка на учеството на пазарот Проектот поконкретно дава инвестициска поддршка и техничка помош на МЕПСО (јавното претпријатие за пренос на електрична енергија) со цел да се зајакне преносот и испораката и да се подобри ефикасноста на МЕПСО да го поддржува неговото функционирање во контекст на регионалниот електроенергетски пазар преку (а) финансирање на инвестиции потребни за рехабилитација и надградба на мрежата за пренос на електрична енергија, (б) финансирање на инвестиции за зголемување на нивото на поврзаност со соседните електроенергетски системи, и (в) зајакнување на институционалниот капацитет на МЕПСО. Постигнати резултати: Со завршувањето на 19 км далновод од Грција, олеснета е регионалната трговија со електрична енергија. Во Република Македонија, транзитот на електрична енергија е зголемен за скоро 200% од завршувањето на далноводот. Со подобрување на капацитетот за пренос зголемени се приходите на МЕПСО од транзит на електрична енергија од 0,3 милиони ЕУР во 2007 година на 2,7 милиони ЕУР во 2009 година. Рехабилитирани се 38 трансформатори ширум целата земја, вклучувајќи го и главниот трафостаница за главниот град Скопје. Ова доведе до намалување на техничките загуби од 2,2 MW за време на вршните часови и ја подобри стабилноста на системот. Преку јавно приватниот советодавен инструмент за инфраструктура (ЈПСИИ) Светска банка обезбеди техничка помош на Регулаторната комисија за енергетика за подобрување и појаснување на регулаторната рамка за снабдување со електрична енергија Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со (i) Министерството за економија кое е одговорно за водење на општите политики; (ii) МЕПСО (јавното претпријатие пренос на електрична енергија), крајниот примател на ресурсите од заемот, и одговорно за спроведување на Проектот и (iii) Регулаторната комисија за енергетика. Клучни развојни партнери се Европската комисија, Европската енергетска заедница и УСАИД

13 ПРОЕКТ ЗА МОДЕРНИЗАЦИЈА НА ОБРАЗОВАНИЕТО Клучни датуми: Одобрен на: 16 декември, 2003 година Ефективен од: 23 април, 2004 година Затворање на: 30 септември, 2010 година Финансирање во милиони УСД*: Финансиер Заем од МБОР Холандски фонд Влада Финансирање Исплатено Неисплатено Вкупни трошоци на проектот 19.3 *Извор: искажување на клиентот со состојба септември 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Во 2003 година, образовниот систем во Република Македонија беше многу централизиран, ограничен поради строгите норми и стандарди и несоодветно реагираше во однос на прашања со кои се соочуваа училиштата на локално ниво. Како резултат, квалитетот на образованието беше слаб. Во оценката на ПИРЛС, со која се оценуваат деца од четврто одделение од формалното образование во однос на способностите за читање и разбирање, помалку деца од Република Македонија (55%) го достигнаа најниското прифатливо ниво во споредба со сите соседни земји и земји на ЕУ кои учествуваа во оценувањето (Словенија со 83% беше на второ најниско ниво). На политички фронт, земјата тукушто излегуваше од граѓански конфликт, кој заврши со усвојувањето на Рамковен договор. Овој договор предизвика креирање на нова агенда за образовната политика на Министерството за образование и наука да се децентрализира управувањето со образованието на општините, да се подобри професионалниот развој на наставниците, да се прошири пристапот до образованието, и да се подобри системот на оценување и вреднување. Развојната цел на проектот е (i) да се подобри квалитетот на учење и учество во определените училишта преку зајакнување на планирањето и управувањето на ниво на училишта; и (ii) да се подобри ефикасноста на децентрализираниот систем на образование. Проектот и помогна на земјата да одговори на предизвикот за креирање на квалитетен, децентрализиран систем на образование преку (i) воспоставување на трифазен систем за осигурување на квалитетот на пред универзитетско ниво, и тоа: (1) само вреднување во училиштата, проследено со (2) интегрално вреднување спроведено од страна на Државниот просветен инспекторат, и на крајот (3) обемно оценување на постигнувањата на учениците на национално ниво; (ii) воведување на стратешко планирање на среден и долг рок како на ниво на централната администрација така и на ниво на училишта; (iii) обезбедување на дотации на сите 427 основни и средни училишта за подобрување на инфраструктурата во училиштата, зајакнување на безбедноста и хигиената, и обезбедување на обука за наставниците и учебни помагала. Постигнати резултати: Запишувањето во средно училиште се зголеми на 95% од 85% во периодот помеѓу 2004 и 2008 година, а стапките на осипување се намалија на 1,9% од 2,1% во текот на истиот период. Воспоставен е пазар за обука на наставници, заедно со критериуми за акредитација и следење на услугите за обука на наставници, а понудените програми ги исполниле 90% од приоритетните потреби на обука на училиштата. Според анкета спроведена во сите основни и средни училишта на половина од спроведувањето на проектот утврдено е дека 48,8% од раководителите на училиштата и наставниците укажаа на подобрувања на постигнувањата на учениците, 60,7% укажаа на подобрувања на процесите на планирање и оценување, 28,5% потврдија дека присуството и учеството на учениците се подобрило, а 46,4% изјавија дека хигиената и безбедноста кај учениците е подобрена. Најзабележителниот резултат е промената во однесувањето на училишниот персонал, како во смисла на квалитетот на образованието така и во однос на попроактивниот пристап кон решавањето на проблемите со кои се соочуваат, што може да се види од редовните анкети и непосредни сосатноци со училиштата. Училишниот персонал и раководството сега поредовно се организираат и изнаоѓаат решенија за своите локални проблеми. Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со Министерството за образование и наука, главен корисник на ресурсите од заемот и одговорно за водење на политиките како и за севкупна координација и управување со спроведувањето. Клучни развојни партнери се владата на Холандија, која обезбеди великодушно кофинансирање и со кого тимот на Светска банка беше во блиска координација во однос на релевантни прашања поврзани со политики и инвестиции

14 ПРОЕКТ ЗА ОДРЖЛИВА ЕНЕРГИЈА НА ГЛОБАЛНИОТ ИНСТРУМЕНТ ЗА ЖИВОТНА СРЕДИНА Клучни датуми: Одобрен на: 19 декември, 2006 година Ефективен од: 31 јули, 2007 година Затворање на: 30 септември, 2012 година Финансирање во милиони УСД*: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Грант од ГЕФ Македонска банка за поддршка на развојот Влада на Македонија Вкупни трошоци на проектот *Извор: искажување на клиентот со состојба август 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Базата на енергетски ресурси на Република Македонија е недоволна да ги покрие енергетските потреби на земјата. Увозот на електрична енергија претставува околу 30% од вкупното снабдување со електрична енергија во 2009 година. Освен тоа, околу 80 проценти од произведената електричната енергија е заснована на јаглен, што доведува до еден од највисоките фактори за емисии на СО2 во регионот (околу 915 кг CО2 e /MWh). Република Македонија троши многу малку енергија по глава на жител, меѓутоа многу висок износ по единица на бруто домашен производ (БДП). Според тоа, енергетската ефикасност и обновливите енергии претставуваа круцијални алатки за подобрување на енергетската сигурност на земјата и за намалување на емисиите на СО2. Развојната цел на проектот е да се развие одржлив пазар за енергетска ефикасност и обновливи енергии преку поддршка на развојот на олеснувачка рамка, институционален капацитет, и потребните механизми за финансирање. Проектот беше преструктуриран во јуни 2010 година. Има три компоненти, и тоа (i) институционална поддршка и техничка помош за поддршка на регулаторната и институционалната рамка за обновливи енергиии и поддршка за креирање на Национална програма на енергетска ефикасност во јавните објекти; (ii) поддршка со дотации за енергетска ефикасност во јавни објекти, со фокус на општински училишта и детски градинки; и (iii) инструмент за финансирање на одржлива енергија кредитна линија воспоставена кај Македонската банка за поддршка на развојот, со што се обезбедува почетно финансирање за под проекти за развој на енергетска ефикасност и обновливи енергии. Постигнати резултати: Креирање на олеснувачки услови за производство на обновливи енергии преку поддршка на Регулаторната комисија за енергетика со воспоставувањето на повластени тарифи за обновлива енергија и развој на правилници за повластено производство од обновливи и извори на енергија. Овозможување на пристап до финансии за инвестиции во енергетска ефикасност / обновливи енергии преку отворање на кредитна линија преку Македонската банка за поддршка на развојот, која веќе финансираше две операции за енергетска ефикасност / обновливи енергии. Активностите за поддршка на воспоставувањето на компании за енергетски услуги (ЕСКО) и креирање на пазар за инвестиции во енергетска ефикасност во јавни објекти сеуште се во почетна фаза. Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со Министерството за економија, кое е одговорно за општото водење на политиките во енергетскиот сектор и Македонската банка за поддршка на развојот како и со локални банки, со што се обезбеди кофинансирање за проектите финансирани преку кредитната линија. Клучни развојни партнери се Австриската агенција за развој (ААР) и УСАИД, со кои тимот на Светска банка тесно ги координираше прашањата поврзани со енергетскиот сектор

15 ПРОЕКТ ЗА ПРАВНО И ПРАВОСУДНО СПРОВЕДУВАЊЕ И ИНСТИТУЦИОНАЛНА ПОДДРШКА Клучни датуми: Одобрен на: 1 јуни, 2006 година Ефективен од: 12 октомври, 2006 година Затворање на: 31 јули, 2011 година Финансирање од сите ко - финансиери во милиони УСД*: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Заеми од МБОР Влада 2.36 Вкупни трошоци на проектот *Извор: искажување на клиентот со состојба септември 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Реформите во правосудството претставуваат приоритет за Владата на Република Македонија. Неефикасен и нетранспарентен судски систем не ги штити адекватно имотните, договорните и доверителските права и често пати е подвлекуван од страна на деловната заедница како еден од клучните недостатоци на инвестициската клима. Зајакнувањето на судскиот систем претставува клучна област за реформи потребни за постигнување на напредок на земјата во насока на пристапување во Европската унија. Развојната цел на проектот е да се придонесе во насока на подобрување на ефикасноста и ефективноста на судството и подобрување на деловната клима во земјата преку: (i) подобрување на капацитетите во министерството и во судството за систематско спроведување на стратегијата на Владата за реформи во с судството и клучните закони; и (ii) подобрување на судската инфраструктура. Проектот е дизајниран да и помогне на Владата во спроведувањето на одредени клучни закони кои имаат директно влијание врз деловното опкружување, како и зајакнување на институционалната рамка на судскиот систем преку градење на капацитет за управување и надзор на персоналот, активностите и успешноста. Особено, Проектот го поддржува спроведувањето на следниве клучни закони: (i) Законот за судови кој предвидува нова структура за системот на судови; (ii) Законот за судски совет со кој се зајакнува рамката за надзор и управување со судството; (iii) новиот Закон за стечај; и (iv) законската рамка за разрешување на управни спорови. Со проектот исто така се поддржува креирање на информативен систем за управување со предмети и надградба на судската инфраструктура. Постигнати резултати: Подобрување на извршувањето на судските пресуди преку усвојување на Законот за извршување со кој извршувањето беше тргнато од судовите. Извршувањето на судски предмети се зголеми од 18% во 2005 година на 39% во 2009 година. Подобрена рамка за регулирање и спроведување на стечајни предмети преку усвојувањето на новиот Закон за стечај. Просечното времетраење на стечајните постапки опадна од 3,6 на 2,6 години. Зголемена транспарентност и правичност на одлуките на управните органи, поддржано преку усвојување на новиот Закон за општа управна постапка, заедно со воспоставувањето на Управниот суд кој на презеде надлежноста за управните предмети од Врховниот суд. Зголемување на институционалниот капацитет за спроведување и следење на реформите преку зајакнување на Општата стручна служба. Подобрување на ефикасноста и транспарентноста по завршувањето на инсталацијата на информативниот систем за управување со предмети во сите судови, со заедничка финансиска поддршка на УСАИД и Светска банка. Подобрување на судската инфраструктура преку целосно реновирање на 9 судови ширум целата земја (и уште две реновирања кои се во тек). Во тек е и изградбата на новиот Кривичен суд во Скопје. Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со (i) Министерството за правда, одговорно за општото водење политики, и каде е сместена единицата за спроведување со проектот; (ii) Судскиот совет, одговорен за назначување, разрешување и дисциплинирање на судии; (iii) Државниот управен инспекторат, одговорен за следење и извршување на усогласеноста во новите закони и управни процеси; (iv) Комората на стечајни управници, одговорна за испитување, лиценцирање и разрешување на стечајни управници; и (v) Стручната служба на судовите, која управува со капиталните расходи на судството. Клучни развојни партнери се УСАИД, Европската унија, американската адвокатура, со кои тимот на Светска банка тесно се координираше во однос на прашања на политики. УСАИД го кофинансира Информатичкиот систем за управување со предмети

16 ПРОЕКТ ЗА РЕФОРМА НА ДЕЛОВНОТО ОПКРУЖУВАЊЕ И ИНСТИТУЦИОНАЛНО ЗАЈАКНУВАЊЕ Клучни датуми: Одобрен на: 21 јуни, 2005 година Ефективен од: 22 ноември, 2005 година Затворање на: 31 декември, 2011 година Финансирање во милиони УСД*: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Заеми од МБОР Република Македонија 0.18 Вкупни трошоци на проектот 8.56 *Извор: искажување на клиентот со состојба 16 септември 2010 година Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. За остварување на раст во иднина потребен е капацитет за развој и спроведување на регулаторно опкружување кое ќе стимулира влез на бизниси и инвестиции. Проектот за реформа на деловното опкружување и институционално зајакнување е дизајниран да го изгради тој капацитет. Развојната цел на проектот е да се зајакне капацитетот на Владата за подобрување во одредени области на деловното опкружување во ЕУ ориентиран контекст. Проектот се состои од следниве пет компоненти: (i) Деловна регулација,која има за цел надминување на слабиот капацитет на Владата за воспоставување и одржување на регулаторни режими кои се поволни за бизнисите преку рационализирање на застарени и троми деловни регулативи и развивање на регулативи кои се базирани на ризик и се поволни за бизнисите. (ii) Систем на метрологија, стандарди, тестирање и квалитет (МСТК, која има за цел надминување на потешкотиите на претприемачкиот сектор за конкурирање на домашните и странските пазари, а кои се поврзани со слаба национална инфраструктура и услуги поврзани со МСТК. (iii) Поддршка за претпријатија, индустриска политика и конкурентност (првично: Режим на политики за конкурентност), која има за цел зајакнување на капацитетот на Владата за спроведување на режими за индустриски политики, конкурентност на претпријатијата и конкуренција, во согласност со Европска унија. (iv) Пристап до информации, која има за цел надминување на слабиот пристап до информации што доведува до зголемени трансакциски трошоци и/или го попречува донесувањето на здрави инвестициски одлуки (v) Поддршка за координацијана проекти, која има за цел обезбедување на соодветно спроведување и координација на проектни активности, вклучувајќи и поддршка за финансиско управување, набавки и следење и вреднување. Постигнати резултати до сега: Законот за трговски друштва беше ревидиран, а заштитата на инвеститорите беше зајакната во согласност со условите на ЕУ. Развиени се и усвоени се преку 100 закони и подзаконски акти со помош на Оценката на влијанија на регулативата, а 56 закони и 481 подзаконски акти се рационализирани со помош на регулаторната гиљотина. Стратегијата за индустриски политики беше развиена и усвоена од страна на Владата, во согласност со acquis communitaire на ЕУ (поглавје 20). Регистрацијата на бизниси, преку едношалтерскиот систем на централниот регистер е поедноставена и скратена на еден ден, а функционира и врска со агенцијата за вработување и социјалните фондови (здравствено и пензиско осигурување). Беше спроведен и систем за опоравување од катастрофи со кој се обезбедија резервни копии од сите податоци на регистрација на бизниси во Централниот регистер. Втората фаза од едношалтерскиот систем предвидува воспоставување на систем за електронска регистрација на бизниси, прв регистер за вработени како и регистри за лизинг, залог и стечај. Со новата опрема за калибрација за бирото за метрологија, чија набавка е во тек, ќе се прошират услугите за калибрација достапни за компаниите и ќе се зголеми нивниот извозен потенцијал и конкурентност, во согласност со барањата на ЕУ и стандардите за квалитет. Напредокот на Република Македонија во реформите на деловното опкружување беше позитивно оценет во извештајот на Европската унија за напредок во 2009 година (објавен во октомври 2009 година). Исто така, во извештајот на DoingBusiness за 2010 година, Република Македонија беше трет најуспешен реформатор на глобално ниво, и направи скок од 69-то на 32-ро место во однос на леснотијата за водење на бизнис, со значителен напредок во седум од десет области на реформи, измерен од страна на Извештајот. Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со (i) Министерството за економија (сектор за европски интеграции и единица за индустриски политики); (ii) Сектор за економски политики и регулаторни реформи при генералниот секретаријат, (одговорни за предводење и координација на реформите на политиките во врска со деловното опкружување); и (iii) Единицата за спроведување на проектот во Министерството за економија, задолжена за координација и управување со секојдневните активности за спроведување на проектот. Клучни развојни партнери: Битен развоен партнер е Европската комисија, со која тимовите на проектот многу тесно. Ова доведе до добра координација помеѓу проектот и активностите финансирани од страна на ЕК преку претпристапниот инструмент (ИПА)

17 ПРОЕКТ ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА ОПШТИНСКИТЕ УСЛУГИ Клучни датуми: Одобрен на: 26 март, 2009 година Ефективен од: 4 август, 2009 година Затворање на: 30 ноември, 2014 година Финансирање во милиони УСД*: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Заеми од МБОР Вкупни трошоци на проектот *Извор: искажување на клиентот со состојба 20 јули 2010 година Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Република Македонија започнала со спроведување на процес за реформа на децентрализацијата пред една деценија. Во многу области од нивна надлежност, општините сеуште не се доволно запознаени со пазарните пристапи, се оптоварени со застарени практики и регулативи како и со незавршената модернизација на запишувањето на земјиштето. Потребата за реформи во секторот на комунални услуги е нашироко осознаена во земјата. Скоро сите локални јавни услуги (водознабдување, канализација и цврст отпад, јавно осветлување, чистење на улици и паркови, пазаришта и гробишта) се обезбедуваат преку комунални претпријатија во сопственост на општините. Најголем дел од овие услуги постојано страдаат од ригидни контроли на тарифите, занемарено одржување, преголема вработеност и слабо финансиско управување, што доведува до влегување во надолна спирала односно уште поголемо влошување и недостаток на средства за нови инвестиции. Доминантната институционална рамка и рамка на политики, која ги прави комуналните претпријатија премногу зависни од нивните сопственици во општината и ги ослабува комерцијалните мотиви, не ја поддржува одржливоста на услугите, а уште помалку поддржува генерирање на средства за подобрувањата во насока на исполнување на барањата на acquis на ЕУ. Развојната цел на проектот е да се подобри транспарентноста, финансиската одржливост и испорачувањето на одредени општински услуги во општините кои учествуваат во Проектот. Проектот има за цел да ја постигне оваа цел преку фокусирање на инфраструктурата и услугите во надлежност на општините кои учествуваат во проектот и нивните комунални претпријатија, како што се водоснабдување, одведување на отпадни води и управување со цврст отпад, меѓутоа исто така може да вклучи и поддршка за други функции како што се енергетска ефикасност, урбан транспорт, и други услуги кои ги обезбедува општината. Проектот обезбедува заеми на општините за инвестиции во јавни услуги кои генерираат приходи и други инвестициски проекти со висок приоритет, како и дотации за техничка помош за подготовка на проектите, градење на капацитет на локално ниво за општините и Комуналните претпријатија, и институционално зајакнување на национално ниво.. Постигнати резултати: Проектот е во првична фаза на спроведување. До сега, десет општини формално доставиле барања за заеми во рамките на Проектот. Сите барања беа прегледани од страна на Министерството за финансии и седум од нив се одобрени. Три заеми веќе се потпишани. Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработува со (i) Министерството за финансии кое е одговорно за општото водење на политики како и за управување со проектот; (ii) Здружението на единици на локална самоуправа (ЗЕЛС), и (iii) Општините кои учествуваат во Проектот, како крајни корисници на ресурсите од заемот преку аранжмани за давање на заем. Клучни развојни партнери се УСАИД, кој обезбедува техничка помош на општините за финансиско управување и спремност за задолжување како дел од тековната програма финансирана од страна на УСАИД

18 ПРОЕКТ ЗА КАТАСТАР НА НЕДВИЖНОСТИ И РЕГИСТРАЦИЈА Клучни датуми: Одобрен на: 15 март 2005 година Ефективен од: 8 јули 2005 година Затворање на: 31 декември 2013 година Финансирање во милиони УСД*: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Заем од МБОР Влада Други % 49% Вкупни трошоци на проектот *Извор: искажување на клиентот со состојба на 18 август 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Во 2005 година со катастар на недвижности беа покриени само 43% од земјата, а несигурните имотни права и слабите услуги за регистрација на земјиштето се ограничување за странските инвестиции. Довербата во регистрацијата и во катастарската евиденција беше ниска бидејќи евиденцијата беше многу застарена, а 60-70% од становите не беа воопшто впишани. Недостатокот на доверба и тешкотиите предизвикани од нецелосната евиденција имаа негативни ефекти врз инвестициите во приватниот сектор и врз развојот на економијата во целина: многу земјишни трансакции не беа регистрирани, а катастарската и другата евиденција (судската, нотарската) беа нецелосни и застарени што водеше кон несигурност и недостаток на доверба во пазарите на недвижности. Сопственоста на имотот не беше конзистентно регистрирана на едно централно место и непостоењето на сигурен титулар за повеќето граѓани го направи хипотекарното финансирање многу тешко или невозможно. Развојната цел на проектот е да се изгради ефикасен и ефективен катастар на недвижности и систем за регистрација што ќе придонесе за развојот на ефикасни пазари на земјиште и недвижности. Проектот и помогна на Агенцијата за катастар на недвижности (АКН) да се трансформира од техничка организација фокусирана на премерот во услужна организација фокусирана на корисниците. Една од главните цели на проектот беше да се подобри управувањето и следењето на Агенцијата, што консеквентно водеше кон поефикасен начин на работа ориентиран кон клиентите. Во исто време, работата на политиките во рамките на Проектот даде придонес за новиот Закон за премер, катастар и регистрација на правата на недвижностите, со кој се овозможи развојот на геометрите во приватниот сектор. Владата и Светска банка, во 2010 година, се согласија за заем за дополнително финансирање во износ од 9,0 милиони евра, а проектот беше продолжен за 3 години за да се завршат дополнителните активности, вклучувајќи и дигитална катастарска карта и национална инфраструктура за просторни податоци која ќе придонесе за повеќе и подобри услуги за граѓаните и за другите владини партнери. Постигнати резултати: Од почетокот на проектот во 2005 година: Покриеност на територијата на земјата со катастар на недвижности се покачи од 43% на 99%. Годишниот број на регистрирани трансакции се зголеми за 121%: во 2009 година имаше регистрирани трансакции, споредено со во Годишниот број на регистрирани хипотеки во системот за администрација на земјиштето се удвои од во 2005 година на повеќе од во 2009, демонстрирајќи значително зголемување на користењето на сопственичките права како гаранција. Од почетокот на проектот се регистрирани над хипотеки. Во 90% од канцелариите во земјата, со проектот се намали времето за регистрирање на продажба на 5 или помалку денови намалување од 60 дена во 2004 година. На крајот на 2009 година имаше 248 акредитирани приватни геометри и 100 регистрирани компании кои им даваат услуги директно на граѓаните пораст од 14 приватни геометри и ниту една регистрирана компанија на почетокот на проектот Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со Агенцијата за катастар на недвижности (АКН) главната агенција за спроведување..другите клучни владини партнери се Министерството за финансии и Министерството за транспорт, двете членки на Советодавниот комитет за земјишни политики и вклучени во активностите за земјишна политика. Клучни развојни партнери се СИДА Шведска, Холандија, ЈИЦА и Норвешка. сите обезбедија грантови паралелно со главното финансирање на проектот до Светска Банка за поддршка на АКН во градењето капацитети и обука, стратегија, мапирање, национална инфраструктура на просторни податоци и ИТ

19 ПРОЕКТ ЗА ПОДДРШКА НА ПРОГРАМАТА ЗА РЕГИОНАЛНИ И ЛОКАЛНИ ПАТИШТА Клучни датуми: Одобрен на: 13 мај 2008 година Ефективен од: 17 октомври 2008 година Затворање на: 31 јули 2013 година Финансирање во милиони УСД*: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Заем од МБОР Вкупни трошоци на проектот *Извор: искажување на клиентот со состојба на 20 јули 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Патната мрежа во Република Македонија од км регионални патишта и локални патишта се смета за повеќе или помалку соодветна по должина, меѓутоа, нејзината состојба е под стандардите за сличните мрежи во Европа. Со техничката оценка направена во 2007 година се класифицираше состојбата на регионалните и на локалните патишта најмногу како задоволителна. Тоа значи дека имаат значителни дефекти и ослабена структурна отпорност и бараат обновување на површината или повторни тампонирање. Оваа незадоволителна состојба на патиштата главно е резултат на несоодветното внимание на управувањето и финансирањето на мрежата во последните 15 години. Развојната цел на проектот е да се намалат трошоците за пристап до пазарите и услугите за заедниците кои се служат со регионалните и локалните патишта преку подобрување на состојбата и квалитетот на регионалната и локалната патна мрежа. Проектот во периодот година ја финансира рехабилитацијата на околу 265 км асфалтирани регионални патишта (околу 9% од сите регионални патишта) и околу 420 км асфалтирани и неасфалтирани локални патишта (околу 5% од сите локални патишта). Со проектот се обезбедува и помош за Агенцијата за државни патишта (АДП) за да го подобри својот институционален капацитет и да го модернизира пристапот во управувањето со патната мрежа и се помага развојот на новиот Закон за јавни патишта. Постигнати резултати: Спроведувањето на проектот е на половина пат, но веќе има постигнато некои добри резултати: Завршена е рехабилитација на 47,7 км регионални патишта, а договори се потпишани за уште 282 км кои се очекува да се завршат до крајот на 2010 година. Завршена е рехабилитација на 28,3 км локални патишта, а договори се потпишани за уште 60 локални патишта со вкупна должина од 216 км се доделени договорите. Агенцијата за државни патишта воспостави систем за управување со патиштата и веќе обучи дел од вработените за употреба на потребниот софтвер. Кога ќе стане оперативен, системот значително ќе го подобри капацитетот на Агенцијата за управување со патната мрежа и ќе и овозможи подобро да ги определи приоритетите на планираните подобрувања. Агенцијата за државни патишта е посветена и на подобрувањето на безбедноста на патиштата преку спроведување на новодонесените закони и прописи усогласени со најдобрите европски практики. Тоа опфаќа дизајн на сообраќајните знаци и обележувања на лентите на регионалните патишта кои се рехабилитираат со Проектот. Агенцијата спроведе и обука на дел од нејзините вработени за однесување при ревизијата на безбедноста на патиштата. Сите овие чекори ја приближуваат Агенцијата кој агенција ориентирана кон резултатите. Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработува (i) Министерството за транспорт, кое е одговорно за општото утврдување на политиките, (ii) Агенцијата за државни патишта (АДП), спроведувач на Проектот, и (iii) Националниот Совет за безбедноста на сообраќајот на патиштата. Клучни развојни партнери се Европската банка за обнова и развој и Европската инвестициона банка, кои паралелно финансираат слични програми. ИПА фондовите од Европската унија може да се искористат за следните фази на програмата

20 Клучни датуми: Одобрен на: 15 септември 2005 година Ефективен од: 12 јуни 2006 година Затворање на: 31 октомври 2010 година Финансирање во милиони УСД*: ПРОЕКТ ЗА РЕФОРМА НА ЖЕЛЕЗНИЦАТА Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Заем од МБОР Влада 0.52 Вкупни трошоци на проектот *Извор: искажување на клиентот со состојба јули 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Во средината на деведесеттите години, Македонски железници беа еден од најголемите загубари во македонскиот јавен сектор. Нејзините вкупни долгови на крајот на 2004 година беа 143 милиони евра (3,3% од БДП). Нејзините оперативни перформанси опаѓаа од 1993 година, а компанијата не беше способна да ги исплаќа платите на вработените. Според проценките на Светска банка, ако Македонски железници радикално не ги реформираа своите институционални и оперативни практики, трошоците на владата би се зголемиле за уште 100 милиони евра само за покривање за загубите од работењето во текот на една деценија. Развојната цел на проектот е да се подобри финансиската состојба, продуктивноста и ефективноста на работењето на железниците. Тоа треба да се постигне преку рационализација на вработените, одделување на инфраструктурата од транспортот, зголемување на отчетноста за работењето на одделените претпријатија, воведување конкуренција во железничкиот транспорт и преструктуирање и рационализација на патничкиот превоз. Со проектот се балансираат инвестициите во железничка машинерија и во возниот парк со активности за институционална и организациона реформа. На тој начин им се помогна на Македонски железници да се подели на две пазарно ориентирани компании, да се утврдат условите за употреба на железничката инфраструктура од други оператори и да се востанови регулативна рамка за пазар со повеќе оператори. Се подготвува тригодишен бизнис план, кој заедно со спроведувањето на интегрираниот систем за сметководство треба да доведе до подобро управување со железницата. Постигнати резултати: Следните активности се дел од комплексната реформа која има за цел да се создаде одржлив железнички систем во Македонија, кој е усогласен со препораките на ЕУ: Поранешните Македонски железници се поделија на Компанија за железничка инфраструктура и Акционерско друштво за железнички транспорт. Зголемен оперативен капацитет на Македонски железници транспорт преку модернизација на четири влечни и две главни локомотиви. Зголемен оперативен капацитет на Македонски железници транспорт откако ќе се испорачаат и стават во употреба 36-те плато вагони. Намалени ограничувања на брзината во коридорот Х од 30% на 13,2%. Усвоени повеќе нови закони во согласност со европското законодавство (закон за железници, закон за безбедност во железничкиот сообраќај, договори за железнички вагони, превоз на опасни стоки, агенција за железници итн.) Железничката инфраструктура е отворена за употреба од повеќе оператори и формално се воведени надоместоци за пристап до пругите. Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со (i) Министерството за транспорт, кое е одговорно за општото утврдување на политиките и (ii) Македонски железници (МЖ - Транспорт и МЖ Инфраструктура, кои се крајните корисници на заемот и спроведувачи на проектот). Клучен развоен партнер е Европската банка за обнова и развој, која обезбеди паралелен заем за Владата да може да ги спроведе препораките на студијата за рехабилитација на делови од коридорот Х финансирани со заем од Светска банка

21 ЗАЕМ ЗА СПРОВЕДУВАЊЕ ЗА СОЦИЈАЛНАТА ЗАШТИТА Клучни датуми: Одобрен на: 13 мај 2004 година Ефективен од: 1 септември 2004 година Затворање на: 31 мај 2011 година Финансирање во милиони УСД*: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено МБОР Влада 1.38 Вкупни трошоци на проектот *Извор: искажување на клиентот со состојба 20 јули 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Пред една деценија системот на социјална заштита во Република Македонија беше неефективен и неодржлив. Само расходите на Фондот за пензиско и инвалидско осигурување изнесуваа повеќе од 10% од бруто домашниот производ (БДП), а заедно со осигурувањето во случај на невработеност и со програмите за социјални парични надоместоци (вклучувајќи ги и здравствените расходи), претставуваше скоро третина од БДП и над две третини од јавните расходи. Истовремено, ефикасноста и ефективноста на овие програми беа релативно ниски. Програмите генерално не беа добро насочени и имаше големи грешки со опфатот. Развојната цел на заемот за спроведување на социјалната заштита е да се подобри ефективноста и ефикасноста на социјалната заштита преку подобрена администрација и долгорочна одржливост на пензискиот систем и подобрено насочување и администрација на паричните надоместоци. Со проектот се поддржува реформата на пензискиот систем (на политиките и администрацијата) со цел да се подобри долгорочната одржливост на системот. Се обезбедува и помош за реформата и администрацијата на социјалните парични надоместоци како и развојот на техничките и организационите капацитети за формулирање на политиките, управување со ресурсите и извршување на услугите во Министерството за труд и социјална политика. Постигнати резултати: Подобрена одржливост како резултат на параметарските реформи на постојниот пензиски систем базиран на генерациска солидарност. Воведен е нов задолжителен капитално финансиран пензиски систем. Развиена е нова рамка за доброволна капитално финансирана пензиска шема. Воведен е нов систем за прибирање и евиденција за пензиските придонеси на поединечна основа. Подготвена е реформа за администрација на паричните надоместоци која се спроведува за да се подобрат деловните процеси и да се осигури унифициран систем за администрација на сите социјални парични надоместоци. Донесен е новиот Закон за социјална заштита со кој се пропишува основата за усогласување на програмите за парични надоместоци и се овозможува воведување на програмите за условените парични трансфери. Формирани се одделение за политики во Министерството за труд и социјална политика и актуарско одделение во Фондот за пензиско и инвалидско осигурување, а нивните вработени се обучени за анализа на политиките, следење и утврдување на можните мерки за реформи. Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со (i) Министерството за труд и социјална политика, кое е одговорно за општото утврдување на политиките и управување со проектот (ii) Фондот за пензиско и инвалидско осигурување. Клучни развојни партнери се Владата на Јапонија (која го поддржа развојот на овој проект преку ПХРД грантови), Владата на Холандија и УСАИД (кои ги поддржаа реформите на пензискиот систем)

22 ВТОР ПРОЕКТ ЗА ОЛЕСНУВАЊЕ НА ТРГОВИЈАТА И ТРАНСПОРТОТ Клучни датуми: Одобрен на: 29 мај 2007 година Ефективен од: 17 декември 2007 година Затворање на: 30 септември 2011 година Финансирање од сите кофинансиери: Финансиер Финансирање IBRD 20 милиони УСД Total Project Cost 20 милиони УСД World Bank Disbursements, million US Dollars *: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено IBRD *Извор: искажување на клиентот со состојба септември 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Коридорот Х рбетот на транспортната инфраструктура на Западен Балкан е клучната артерија која ја поврзува континенталната Република Македонија со Западна Европа, Грција (пристаништето во Солун), Турција и Централна Азија. Поради тоа е важно да се подобрат физичките услови за коридорот како и на граничните премини. Исто така, нецаринските ограничувања треба да се намалат преку подобрување на оперативните услови (особено комуникацијата помеѓу железницата и царините и размена на шпедитерски податоци), што ќе резултира со пониски трошоци за транспортот и за трговските трансакции и како резултат на тоа намалување на економската оддалеченост од пазарите. Развојната цел на проектот е да се олесни движењето и трговијата помеѓу Република Македонија и нејзините соседни земји во Југоисточна Европа. Со проектот се финансира (1) надградбата на 7.3 километарска делница од коридорот Х во автопат, (2) модернизацијата на главните гранични премини со Косово, (3) поставувањето на телекомуникациска инфраструктура на железничката мрежа по коридорот Х и (4) развојот на размена на податоци за железничкиот товар помеѓу железниците и царините. Постигнати резултати: Поефикасна работа на железниците како резултат на телекомуникацискиот систем инсталиран на железничката мрежа со кој се овозможува (1) комуникација помеѓу железницата, царината, граничната полиција и други агенции; (2) подобра комуникација на управителот на железничката инфраструктура со подружниците. Подобро завршување на царинските процедури како резултат на договорот помеѓу Царинската управа и Македонски железници инфраструктура за протоколи за размена на податоци за пристап до новиот систем на царински декларации. Тоа ќе им овозможи на транспортерите да разменуваат податоци за товарот со царината откако ќе стане оперативен новиот систем за царински декларации (кој се развива во Царинската управа независно од проектот). Подобрен проток на сообраќајот, намалени редови и зголемена безбедност на сообраќајот по делот од коридорот Х кон Србија откако ќе се заврши надградбата (77% од физичките работи се веќе завршени). Подобрени гранични премини со Косово, откако ќе се заврши со надградбата на инфраструктурата на граничниот премин (се очекува во Август 2011 година). Клучни партнери: Тимот на Светска банка тесно соработуваше со (i) Агенцијата за државни патишта, која е главен корисник на средствата од заемот и одговорна за целосната координација и управување со проектот (ii) Царинската управа на Република Македонија и (iii) Јавното претпријатие Македонски железници инфраструктура. Клучен развојни партнери се Европската комисија и ЕБОР со кои тимот на Светска банка имаше тесна координација за релевантните прашања на инвестициите и политиките

23 УСЛОВЕНИ ПАРИЧНИ ТРАНСФЕРИ Клучни датуми: Одобрен на : June 16, 2009 Ефективен од: October 28, 2009 Затворање на: February 28, 2014 Финансирање во милиони УСД *: Финансиер Финансирање Исплатено Неисплатено Заем од ИБОР Влада 1.3 Вкупни трошоци на проектот 26.3 *Извор: искажување на клиентот со состојба јули 2010 година. Забелешка: Исплатите можеби се разликуваат од финансирањето поради промените на девизниот курс во моментот на исплатата. Глобалната финансиска криза и економското назадување ги ограничија перспективите за рсат, извоз, странски директни инвестиции и приватни трансфери во 2009 година. Нивото на сиромаштија остана високо, а можно е и да се покачи заради влијанието на кризата. Во тој контекст, улогата на ефиксна и ефективна социјална заштита добива на значење. Социјалната заштита е дел од пошироката стратегија за борба со сиромаштијата во интеракција со социјалното и здравствено осигурување, образованието, финансиските услуги, како и други мерки и политики. Мрежите на социјална заштита имаат своја улога на краток рок преку намалувањето на сиромаштијата и нееденаквоста, како и долгорочни влијанија, преку овозможувањето на домаќинствата да инветсираат во својата иднина. Владата го препозна фактот дека влијанието на човечкиот капитал и намалувањето на интер-генерациската трансмисија на сиромаштијата можат да бидат зајакнати кога програмите за социјална заштита се поврзани со поттик за инвестирање во образованието и здравството преку усолвени парични трансфери. Развојната цел на проектот е да ја зајајкне ефикасноста и ефективноста на мрежите на социјална заштита преку воведување на условени парични трансфери и подобрување на администрирањето, контролата, мониторингот и евалуацијата на социјалната помош. Проектот ќе настојува да ја оствари целта преку подршка на условените парични трансфери за сиромашните семејства кои имаат деца-ученици во средното образование, условени со редовноста на нивните деца во училиштата, но и ќе помогне во идентификација и развивање на возможните продолженија на истиот модел на парични трансфери во здравството или другите нивоа на едукација. Покрај тоа, проектот ќе помогне во подобрувањето на административната работа, пружањето на услуги и контрола. Постигнати резултати: Подготовките за стартот на условените парични трансфери се во напредната фаза и се очекува да првиот дел од програмата, што ќе ги таргетира сиромашните семејства со деца во средното образование ќе започне до крајот на Започнати се активностите за административно подобрување ма мрежата на социјална заштита: се развива базата со информации за добитниците на паричните трансфери, идентификувани се нови деловни процеси, a започнат е и процесот на набавка за новиот информативен систем. Клучни партнери: Светска банка работи со (i) Министерството за труд и социјална политика, одговорно за за водење на општите политиките како и за спроведување на проектот; (ii) Министерството за образование и наука. Клучни развојни партнери: Владата на Јапонија, која пружи подршка во иницијалната фаза на проектот преку PHRD грант) и УНИЦЕФ, преку обесбедување на подршка во фазата на идентификација на програмата

24 Проекти во подготовка ВТОР ЗАЕМ ЗА РАЗВОЈНИ ПОЛИТИКИ (предложена вредност: 30 милиони долари) Цели: ова е последен од двата предвидени Заеми за развојни политики, чии три главни програмски цели се: (i) да се справи со влијанието на глобалната криза со одржување на стабилна макроекономска и фискална рамка; (ii) ублажување на последиците врз сиромашните и ранливи категории на граѓани преку зајакнување на системот на социјална заштита, и (iii) зајакнување на отпорноста на финансискиот сектор. Крајна цел е подршка на Владата за побрз излез од кризата и воспоставување на одржлив висок раст, со приближување на животниот стандард со оној на земјите од Европска унија. ОСИГУРУВАЊЕ ОД КАТАСТРОФАЛНИ РИЗИЦИ (предложена вредност: 5 милиони долари) Цели: обезбедување на пристап на домаќинствата, деловниот сектор и владините агенции до финансиска заштита од загуби причинети од климатските промени и геохазарди. Тоа ќе биде постигнато преку основање на посебна регионална реосигурителна институција за Југоисточна Европа и кавкаскиот регион, што ќе овозможи брз раст на пазарот за осигурување од катастрофични ризици во земјите членки. ESCEE APL3 ДОПОЛНИТЕЛНО ФИНАНСИРАЊЕ: ДАЛЕКУВОД ШТИП-НИШ (предложена вредност: 19 милиони долари) Цели: Дополнителното финансирање на ECSEE APL3 проектот ќе биде наменето за изградба и поставување на далекувод што ќе го поврзе градот Штип со градот Ниш во Република Србија. ЕНЕРГЕТСКИ ПРОЕКТ (предложена вредност: 50 мили они долари) Цели: Проектот ќе претставува ин вестиција во хидроенергетскиот потенцијал на земјата, со цел подобрување на ефикасноста на енергетскиот сектор и зачувување на животната околина