СОВРЕМЕНИ СТРАТЕГИИ ЗА УПРАВУВАЊЕ НА ИНТЕЛИГЕНТНИ ЕЛЕКТРОЕНЕРГЕТСКИ МРЕЖИ

Size: px
Start display at page:

Download "СОВРЕМЕНИ СТРАТЕГИИ ЗА УПРАВУВАЊЕ НА ИНТЕЛИГЕНТНИ ЕЛЕКТРОЕНЕРГЕТСКИ МРЕЖИ"

Transcription

1 8. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, септември Александра Крколева Матеска Весна Борозан Факултет за електротехника и информациски технологии - Скопје СОВРЕМЕНИ СТРАТЕГИИ ЗА УПРАВУВАЊЕ НА ИНТЕЛИГЕНТНИ ЕЛЕКТРОЕНЕРГЕТСКИ МРЕЖИ КУСА СОДРЖИНА Интелигентните мрежи (ИМ) претставуваат нов концепт во развојот на електроенергетските мрежи, чија цел е да обезбедат економски ефикасен и одржлив електроенергетски систем (ЕЕС), интегрирајќи ги на ефикасен начин активностите и потребите на корисниците приклучени на мрежата. За да одговорат на потребите на современото општество, ИМ треба да бидат флексибилни, со цел да ги задоволат потребите на различните корисници; да овозможат слободен пристап до мрежата за сите корисници, вклучително и за производителите кои користат технологии за искористување на обновливи извори на електрична енергија и енергетски ефикасните технологии; да се доверливи и да овозможат сигурност во снабдувањето и квалитет на испорачаната електрична енергија; да овозможат услови за стекнување економска корист за корисниците на мрежата преку примена на иновативни технологии, ефикасно управување со ЕЕС, воведување конкурентност и соодветна регулатива. Во рамките на трудот е прикажан преглед на современите стратегии за управување на ИМ, со акцент на новите стратегии кои се развиваат за потребите на најперспективните концепти на ИМ, како што се микромрежите и виртуелните електрични централи. Клучни зборови: интелигентни електроенергетски мрежи, микромрежи, виртуелни електрични централи 1 ВОВЕД Електроенергетските системи се развиваат повеќе од едно столетие и денес претставуваат комплексни системи кои своите услуги ги прилагодуваат на потребите на модерното општество. Во текот на овој период, направен е огромен напредок во развојот на ЕЕС, започнувајќи од релативно мали системи кои снабдуваат одделни објекти или мали географски области, сѐ до современите интерконектирани, географски распространети системи, со огромен број елементи. И покрај постигнатиот напредок и постојаното усовршување, пред современите ЕЕС се поставени нови проблеми и предизвици. Од една страна, тоа се ограничените енергетски ресурси, нивната географска разместеност и постојаното зголемување на потребите од електрична енергија. Од друга страна, големо влијание имаат и растечките потреби на современото општество, меѓу кои основна е потребата од континуирано и економично снабдување на потрошувачите со електрична енергија. Кон овие фактори мора да се додаде и потребата од намалување на трошоците за надградување и одржување на електроенергетската инфраструктура и потребата од привлекување на приватен капитал во нејзината изградба, нарушениот еколошки систем поради употребата на фосилните горива, заложбите за намалување на емисиите на штетни гасови и искористување на обновливите извори на електрична енергија (ОИЕЕ). Со цел да се одговори на новите предизвици, ЕЕС треба да продолжат да се развиваат како одржливи и економски ефикасни системи, во чии рамки ќе се овозможи пазарно C6-123R 1/10

2 MAKO CIGRE 2013 C6-123R 2/10 стопанисување со електричната енергија, продор на нови технологии и концепти и каде улогата на потрошувачите од пасивни корисници ќе се промени во активни учесници во дел од процесите во системот. Концептот кој треба да овозможи остварување на овие цели се темели на трансформација на современите електроенергетски мрежи во ИМ, односно мрежи кои се управуваат на координиран и ефикасен начин преку користење на информациските и комуникациските технологии. Всушност, во последните десеттина години вниманието на истражувачите, електроиндустријата, законодавните и регулаторните тела е насочено кон развојот на интелигентните мрежи, нивото тестирање, истражување на условите за нивна широка примена и очекуваните придобивки. Најголем дел од истражувањата се насочени кон дистрибутивните мрежи, а причината е во тоа што во изминатиот период начинот на работа на овие мрежи суштински се промени поради приклучувањето на дисперзирани производни единици, па потребно е да се најдат соодветни решенија за различни проблеми, земајќи ги предвид новонастанатите услови. Уште повеќе, се очекува дека овие мрежи ќе станат покомплексни во иднина, пред сѐ поради можната широка примена на електричните возила, развојот на конкурентноста на пазарот на електрична енергија и изменетата улога на потрошувачите. Комплексноста на ЕЕС и новите развојни концепти бараат усовршување на системите за управување на ЕЕС, меѓу другото и преку искористување на информациските и комуникациските технологии (ИКТ). Се смета дека во иднина ќе биде потребна пообемна координација на ЕЕС, претпоставувајќи дека потрошувачите ќе преземат и улога на производители на електрична енергија, учесници во пазарот на електрична енергија или понудувачи на помошни услуги, кои не само што ги користат услугите на операторите на дистрибутивните и преносните мрежи, туку и им даваат услуги. Тоа неминовно ќе значи дека ќе се зголеми количината на информации која ќе се разменува меѓу учесниците на ЕЕС, било да се тоа потрошувачите, производителите или операторите на системот. Со цел да се постигне глобална координација и функционалност на ЕЕС, ќе биде потребно извршување различни функции на локално ниво. Во овој контекст, алгоритмите кои до сега нашле примена во секторот на ИКТ можат да бидат приспособени за примена во ЕЕС, овозможувајќи при тоа искористување на веќе постојната ИКТ инфраструктура. Ова е, несомнено, сосема нов и сериозен предизвик за истражувачите во областа на управувањето со ЕЕС. 2 ИНТЕЛИГЕТНИ ЕЛЕКТРОЕНЕРГЕТСКИ МРЕЖИ 2.1 Дефиниции за интелигетни мрежи Терминот интелигентни електроенергетски мрежи 1 почна да се користи последните десеттина години, за да ја означи новата насока на развој на електроенергетските мрежи. Еден од првите документи во кои ИМ се разгледуваат како развеон концепт е стратегијата на Европската платформа на технологии за развој на електроенергетските мрежи при Европската комисија [1]. И покрај тоа што во [1] не се наведува конкретна дефиниција за ИМ, сепак, важноста на овој документ е во тоа што го воведува концептот на интелигентни мрежи како насока во која треба да се развиваат електроенергетските мрежи во Европа, ги дефинира барањата на кои треба да одговорат ИМ и ја потенцира важноста од оформување на заеднички истражувачки програми кои ќе овозможат брз развој на овој концепт. Во последователниот документ на Европската платформа за технологии [2] е наведена следната дефиниција за ИМ: Д1: Интелигентни мрежи се електроенергетски мрежи кои ги обединуваат дејствијата на сите корисници на мрежата со цел да се обезбеди одржливо, економично и континуирано снабдување со електрична енергија. Слична на оваа дефиниција е и дефиницијата Д2 која се среќава во документите на Работната група за ИМ на Европската комисија [3]. 1 Терминот интелигентни електроенергетски мрежи е македонски превод на англискиот термин Smart Grids. Засега во македонскиот јазик во употреба е и терминот паметни мрежи, но во овој труд се користи терминот интелигентни електроенергетски мрежи или само интелигентни мрежи.

3 MAKO CIGRE 2013 C6-123R 3/10 Д2: Интелигентни мрежи се електроенергетски мрежи кои можат на ефикасен начин да ги интегрираат однесувањето и активностите на сите корисници приклучени на мрежата, односно на производителите и потрошувачите, како и на оние кои се истовремено производители и потрошувачи, со цел да обезбедат економски ефикасен и одржлив ЕЕС со мали загуби, висок квалитет на електричната енергија и континуирано напојување. Во документот [4] на Европската комисија е воведена дефиниција која ги објаснува ИМ од аспект на инфраструктурата која е потребна за да се овозможи траснформацијата на денешните ЕЕС во ИМ: Д3: Интелигентна мрежа претставува усовршена (надградена) електроенергетска мрежа во која е овозможена двонасочна дигитална комуникација меѓу снабдувачот и потрошувачот и во која се користат интелигентни мерни системи и системи за следење на работата на мрежата. Во [4], уште, се наведува дека интелигентните мерни системи се неразделлив дел од ИМ. Интелигентните мерни системи (или напредни мерни системи) ги опфаќаат интелигентните броила и системот за прибирање на мерените податоци. Интелигентните броила 2 претставуваат електронски уреди кои ја мерат потрошената енергија (електрична, гас), но, за разлика од конвенционалните броила, на потрошувачите им овозможуваат и пристап до дополнителни информации (на пример цени на електрична енергија за претстојниот временски период, квалитет на електричната енергија) и можат да пренесуваат податоци користејќи електронска комуникација [5]. Интелигентните броила овозможуваат далечинско читање и прибирање на податоците и по потреба, примена на далечинска контрола кај потрошувачите. Дефиницијата за ИМ која се користи од страна на Министерството за енергетика на САД [6], за разлика од останатите дефиниции, експлицитно ги вклучува и технологиите поврзани со преносниот систем, односно: Д4: Електроенергетските мрежи се сметаат за интелигентни кога кај нив е овозможена двонасочна комуникација меѓу енергетските компании кои нудат услуги за корисниците и самите корисници, како и примена на технологии кои овозможуваат мерења и следење на електричните параметри кај преносните водови. Воопштено, ИМ ќе се состојат од контролери, компјутери, автоматика, нови терхнологии и опрема кои ќе се користат заедно со инфраструктурата на електроенергетските мрежи за да се овозможи следење и одговор на брзите промени во потрошувачката на електрична енергија. Дефинициите Д3 и Д4 потенцират една од најзначајните карактеристики на ИМ, односно двонасочната комуникација меѓу енергетските компании кои нудат услуги за корисниците на мрежата и самите корисници. Сепак, можноста за остварување комуникација е потребен, но не и единствен услов за мрежите да бидат интелигентни. Целта е комуникациските технологии да се применат за координирање на активностите и однесувањето на голем дел од корисниците на мрежата со цел да се развие ефикасен систем кој ќе одговори на потребите на корисниците. Всушност, Д1 и Д2 ги дефинираат ИМ преку целта која треба да се постигне со нивната примена, додека останатите три дефиниции ги дефинираат ИМ преку технологиите кои треба да се применат за да се оствари одржлив и економичен развој на ЕЕС. Без да се прави обид за воведување нова дефиниција за ИМ, од претходно наведените дефиниции може да се заклучи дека ИМ обединуваат мноштво различни технологии, кои заедно со електроенергетската инфраструктура создаваат електроенергетска мрежа која ефикасно ги користи расположливите ресурси, овозможува континуирано напојување на потрошувачите и нови услуги за сите корисници на мрежата. Технологиите кои ќе ја овозможат реализацијата на ИМ не се ограничени на одреден сегмент од ЕЕС, односно вклучуваат технологии на ниво на потрошувач, дистрибутивен и преносен систем и производител на електрична енергија. 2 Терминот интелигентни броила е македонски превод на англискиот smart meters кој веќе се среќава во литературата на македонски јазик и ќе се користи во рамките на овој труд.

4 MAKO CIGRE 2013 C6-123R 4/ Потребни услови за практично реализирање И покрај постоењето на бројни причини за да отпочне трансформацијата на електроенергетските мрежи во интелигентни мрежи, процесот е условен од бројни влијанија. Овде пред сѐ спаѓаат начинот на кој ќе се развиваат електроенергетските мрежи во иднина, трошоците поврзани со воведувањето нови технологии и за потребната комуникациска инфраструктура, влијанието на заинтересираните страни и расположливите фондови за истражување. Всушност, мултидисциплинарниот и координиран пристап во истражувањето, како и изведувањето на пилот апликативни проекти, се многу значајни за понатамошната практична примена на концептот на ИМ. Со ваков пристап ќе се овозможи да се откријат предизвиците во имплементирањето на концептот, било да се тие од техничка, економска, регулаторна, социјална или еколошка природа и уште поважно, начините, односно решенијата за нивно надминување. Плановите за развој и реализација на ИМ [2], [4], покажуваат дека транзицијата кон ИМ бара донесување заеднички одлуки и преземање активности од сите заинтересирани страни. Одлуките и активностите треба да се насочени и кон преносната и кон дистрибутивната мрежа, при тоа искористувајќи ги новите можности кои произлегуваат од напредокот на информатичките и комуникациските технологии. Активностите кои ќе се преземаат во преносната мрежа ќе бидат насочени кон обезбедување на потребниот преносен капацитет и интеграцијата на големите ветерни електрични централи во електроенергетската мрежа, особено оние кои се изградени вон копно 3. Земајќи предвид дека ИМ значително ќе ги изменат оперативните можности на дистрибутивните мрежи, поголем број активности треба да се преземат на дистрибутивно ниво. Овде спаѓаат: на процесот на инсталирање на интелигентни броила кај потрошувачите; развивање на нови стратегии за управување и контрола на дистрибутивните мрежи кои ќе овозможат мали делови од ЕЕС (на пример микромрежи) да функционираат како дел од целиот ЕЕС, но исто така ќе можат да се исклучат од ЕЕС и да продолжат да функционираат како изолирани електроенергетски системи [7, 8]; зголемување на влијанието на потрошувачите преку овозможување на нивно учество во соодвени програми за енергетска ефикасност, управување со оптоварувањето и учество на пазарот со електрична енергија [9]; овозможување на услови за поголемо учество на ДПЕ и системи за складирање на електрична енергија [3]; внесување принципиелни промени во функционирањето на заштитата [10]; подготвување за интеграција на електричните возила, кои истовремено треба да се третираат како потрошувачи и како дисперзирани системи за складирање на електрична енергија [3], [11]; развивање на комуникациска инфраструктура и внесување на локална интелигенција кај производните единици, потрошувачите и во самата електроенергетска мрежа [12]. Во овој контекст, особено внимание треба да се обрне на заштита на податоците кои ќе се пренесуваат и користат за потребите на системот, со цел да не се наруши приватноста на потрошувачите или пак овие податоци на било кој начин да се злоупотребат [13]. Поради ова, од исклучителна важност е паралелно со развивање на комуникациската инфраструктура, алгоритмите за пренос на податоци и соодветните протоколи, да се усвои и правна рамка која ќе ја оневозможи злоупотребата на податоците, но истовремено нема да биде пречка во развивањето на новите стратегии за управување со системот. 3 Станува збор пред сѐ за големиот број ветерни електрани изградени во близина на бреговите на Европа, односно електраните изградени вон копно (англискиот термин е off-shore)

5 MAKO CIGRE 2013 C6-123R 5/10 3 КОНЦЕПТИ НА ИНТЕЛИГЕТНТНИ МРЕЖИ И СТРТАТЕГИИ ЗА НИВНО УПРАВУВАЊЕ Карактеристиките на ИМ може да се проучуваат и преку неколку специфични концепти кои се развиваат во последната декада, меѓу кои спаѓаат микромрежите, виртуелните електрични централи (ВИЕЦ) и концептите за интеграцијата на електричните возила. Овие концепти претставуваат специфични реализации на ИМ, во чии рамки е овозможено ефикасно искористување на изворите на електрична енергија и материјалните добра на енергетските компании, најчесто преку примена на нови методи за управување и контрола на различните елементи и искористување на можностите на ИКТ. 3.1 Микромрежи Микромрежа претставува дел од дистрибутивниот систем, односно ги опфаќа изводите од нисконапонската страна на тансформаторската станица среден/низок напон (СН/НН), на кои се приклучени ДПЕ, системи за складирање електрична енергија и потрошувачи. На пример, микромрежа може да претставува дистрибутивната нисконапонска мрежа во една мала населба, комерцијален или индустриски објект, јавна установа и сл. Микромрежата може да биде приклучена на дистрибутивната мрежа и да работи како дел од неа или пак, во случај на потреба, да биде исклучена од дистрибутивната мрежа, односно да функционира автономно. Во вториот случај микромрежата ги снабдува потрошувачите кои се приклучени на неа, а по потреба се спроведува постапка за исклучување потрошувачите чие напојување не е неопходно [14] [15, 16]. Ако во микромрежата се приклучени когенеративни постројки, таа освен електрична, може да обезбедува и топлинска енергија за локалните потрошувачи. Најзначајна карактеристика на микромрежите е можноста за координирано управување на микро-дпе, системите за скалдирање електрична енергија и потрошувачите кои можат да се контролираат (на пример термички контролирани уреди како системи за климатизација, бојлери и сл.) [17, 18, 19]. Од аспект на дистрибутивната мрежа, микромрежата може да се третира како контролиран елемент на дистрибутивниот систем, односно може да работи како агрегирано отптоварување гледано од точката на приклучување. Микромрежата може да понуди системски услуги на ОДС, ако за тоа постои можност во рамките на воспоставените пазарни правила. Од аспект на потрошувачите, микромрежата не се разликува во голема мерка од дистрибутивната мрежа, но сепак таа овозможува неколку значајни придобивки. Поради искористувањето на локалните ДПЕ, се очекува зголемена сигурност во снабдувањето, подобрен квалитет на електричната енергија поради подобрување на напонските прилики во мрежата и намалување на појавата на напонски пропади, намалени трошоци за електрична енергија бидејќи се искористуваат локални ДПЕ, како и низа социјални придобивки [17], [20]. За да се обезбеди стабилна работа на микромрежата потребно е да се одржува балансот помеѓу локалните ДПЕ и инјектираната моќност од среднонапонската мрежа, од една страна и оптоварувањето во микромрежата, од друга страна. Ова се постигнува со примена на стратегии за управување на микромрежата и локална контрола на производните единици, уредите за складирање и на оптоварувањето. На сликата 1 е прикажана контролната структура на микромрежа, развиена во рамките на [15]. Основните компоненти на контролната структура на микромрежата се централниот автономен контролер (ЦАК), централниот контролер на микромрежата (ЦКМ) и локалните контролери (ЛК) кај ДПЕ и кај потрошувачите. Овие компоненти го сочинуваат хиерархискиот контролен систем на микромрежата.

6

7 MAKO CIGRE 2013 C6-123R 7/10 треба да биде инсталиран во трансформаторската станица ВН/СН и да биде врската меѓу ОДС и микромрежите кои ги контролира. Прикажаната хиерархиска структура може да се користи за примена на централизиранa или децентрализиранa контрола во микромрежите [18, 19]. Заедничка карактеристика на двата пристапа е потребата од двонасочна комуникација меѓу контролерите. Централизираниот пристап подразбира извршување оптимизациска постапка чија цел е минимизирање на трошоците за електрична енергија. Како што е веќе објаснето погоре во текстот, оптимизацијата се врши врз база на пазарната цена на електричната енергија, прогнозата за потрошувачката и производството од ДПЕ на ОИЕЕ и понудите од страна на ДПЕ во микромрежата. По завршената оптимизација, ЦКМ испраќа соодветни сигнали до локалните контролери. Децентрализираниот пристап подразбира поголема автономија во одлучувањето на локалните контролери. Всушност, при децентрализиран пристап, локалните контролери комуницираат меѓусебно, разменувајќи информацијии, односно научени податоци за системот меѓу себе. Врз база на примените податоци, локалните контролери донесуваат одлуки или меѓусебно се договараат за да се постигне неаква заедничка цел. Децентрализираниот пристап најчесто е заснован на мултиагентни системи [19], [21]. 3.2 Виртуелни електрични централи Целта на концептот на виртуелни електрични централи е да помогне во зголемување на искористувањето на ДПЕ на ОИЕЕ. Ова се постигнува преку групирање на локални и географски дисперзирани генераторски единици во рамките на виртуелна електрична централа заради извршување на комерцијални и технички функции. Според дефиницијата [22] виртуелна електрична централа претставува група на генераторски единици, дисперзирани низ електроенергетската мрежа, која може да се контролира како единствена производна единица. Малку подетална дефиниција е дадена во [23], според која виртуелната централа овозможува групирање на повеќе ДПЕ со цел да се создаде заедничка производна карактеристика која е изведена од карактеристиките на секоја ДПЕ од групата, односно е во согласност со техничките ограничувања на секоја ДПЕ од групата. Во продолжение се прикажани некои поважни карактеристики на ВИЕЦ според [23]. Придобивките од овој концепт се во тоа што и помалите ДПЕ, кои поради своите карактеристики и инсталирана моќност не се конкурентни на пазарот на електрична енергија, во рамките на групата, односно на ВИЕЦ, можат да се вклучат во пазарот на електрична енергија и да остварат финансиска добивка. Всушност, групата ДПЕ станува видлива за ОПС и може да се управува на сличен начин како и електрична централа приклучена на преносниот систем. Тоа е претставено нагледно на сликата 2, каде се прикажани ДПЕ и потрошувачи приклучени на различни напонски нивоа, во различни делови од електроенергетската мрежа. Од аспект на преносната мрежа, кога учествуваат во ВИЕЦ, тие се еквивалентираат со единствена производна единица, односно со единствена производна карактеристика. Групирањето не е ограничено само на ДПЕ, па во ВИЕЦ може да се приклучат и потрошувачи. Всушност, комбинираното учество на ДПЕ и потрошувачите ја зголемува флексибилноста и ѝ го олеснува учеството на ВИЕЦ во пазарот на електричната енергија и во обезбедувањето на системски услуги. Имено, учеството на дисперзираните генератори во регулацијата на фреквенцијата и напонот, управувањето со задушувањето, намалувањето на загубите, подобрувањето на квалитетот на електричната енергија и учеството во повторното воспоставување на мрежата по нејзиниот распад, зависи од начинот на поврзување на генераторот на мрежа, односно од преобразувачот и од типот на генераторот. Истовремено, учеството на ДПЕ зависи и од расположливоста на примарната енергија која ја користи системот. Сепак, кога повеќе ДПЕ и потрошувачи се групирани во една ВИЕЦ, нивната флексибилност е поголема, што значи дека се зголемуваат можностите за нивно учество во системските услуги. Според целта на оптимизацијата која се спроведува меѓу учесниците во ВИЕЦ и типот на помошна услуга кои тие ја продаваат, тие условно можат да се прогласат за комерцијални или технички ВИЕЦ. Комерцијалната ВИЕЦ (КВИЕЦ) ги групира своите производни единици

8

9 MAKO CIGRE 2013 C6-123R 9/10 агрегирање на производните единици од КВИЕЦ, но истовремено може да одговори и на барањата на ТВИЕЦ, подредувајќи ги агрегираните ДПЕ и потрошувачи според нивната флексибилност [24]. 4 ЗАКЛУЧОК Во трудот е даден преглед на релевантните дефиниции за ИМ и условите кои ќе влијаат врз практичната реализација. Исто така, прикажани се стратегиите за управување на микромрежите и ВИЕЦ, како најзначајни концепти на ИМ. Од прикажаните стратегии за управување може да се заклучи дека кај овие концепти постојат значајни заеднички карактеристики, но и извесни разлики. Во суштина, и ВИЕЦ и микромрежите овозможуваат групирање на ДПЕ, системите за складирање на електрична енергија и потрошувачите. Разликата е во тоа што кај микромрежите се формира група од локални потрошувачи, прозводители и системи за складирање на електрична енергија, односно сите тие треба да се лоцирани во мала област. ВИЕЦ го немаат ова ограничување, па во групата можат да се вклучат и географски оддалечени ДПЕ, потрошувачи или системи за складирање на електрична енергија. Сепак, кај техничките ВИЕЦ поради функциите кои ги вршат, ДПЕ треба да бидат лоцирани во ограничена географска област и уште поважно, да бидат дел од мрежата во која ги вршат своите функции. Заедничките карактеристики на микромрежите и на ВИЕЦ се што развојот на овие концепти е пред сѐ овозможен од современите ИКТ, двата концепта ја олеснуваат интеграцијата на ДПЕ и овозможуваат примена на централизиран и децентрализиран пристап во контролата на групата дисперзирани генератори, потрошувачи и системи за складирање електрична енергија. Всушност, микромрежите и ВИЕЦ треба да се разгледуваат како комплементарни концепти во идните ЕЕС, каде што микромрежите локално ги управуваат своите дисперзирани генератори, потрошувачи и системи за складирање електрична енергија. Групирани како ВИЕЦ пак, можат да учествуваат во пазарот на електрична енергија. 5 ЛИТЕРАТУРА [1] European Commission. Vision and Strategy for Europe s Electricity Networks of the Future. EUR European Technology Platform SmartGrids. ISBN , [2] European Technology Platform. Smart Grids, Strategic Deployment Document for Europe s Electricity Networks of the future [3] EU Commission Task Force for Smart Grids. Expert Group 1: Functionalities of smart grids and smart meters. Final Deliverable. December [4] European Commission. Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. Smart Grids: from innovation to deployment. COM(2011) 202 final [5] GEODE Working Group Intelligent Networks. GEODE Position Paper on Smart Metering. November [6] US Department of Energy. Smart Grid. [online]: [7] C. L. Moreira, F. O. Rosende, J. A. Peças Lopes. Using Low Voltage MicroGrids for Service Restoration IEEE Transactions on Power Systems. Vol. 22, No.1, 2007, pp [8] J. A. Peças Lopes, C. L. Moreira, A. G. Madureira. Defining Strategies for MicroGrids Islanded Operation IEEE Transactions on Power Systems. Vol. 21, No.2, 2006, pp [9] M. G. Morgan, J. Apt, L. B. Lave, M. D. Ilic, M. Sirbu, J. M. Peha. The many meanings of Smart Grid, A Briefing Note From the Department of Engineering and Public Policy. Carnegie Mellon University. July, [10] N. Hatziargyriou et. al. CIGRE WG Network of the Future, Electricity Supply Systems of the future. Electra, No. 256, June 2011, pp [11] GEODE Working Group Smart Grids. GEODE Position Paper on Electric Vehicles. April [12] European Commission. ICT for a Low Carbon Economy Smart Electricity Distribution Networks. Findings by the High-Level Advisory Group on ICT for Smart Electricity Distribution Networks. July [13] EU Commission Task Force for Smart Grids. Expert Group 2: Regulatory Recommendations for Data Safety, Data Handling and Data Protection. Report, February, 2011.

10 MAKO CIGRE 2013 C6-123R 10/10 [14] S. Chowdhury, S. P. Chowdhury, P. Crossley. Microgrids and Active Distribution Networks. Published by The Institution of Electrical Engineers, London, United Kingdom, [15] Microgrids, ENK-CT , More Microgrids, SES , available [online: [16] C. Schwaegerl A. Krkoleva et al. DG3. Report on the technical, social, economic and environmental benefits provided by Microgrids on power system operation. Deliverable, More Microgrids SES , November [17] N.D.Hatziargyriou, J.Vasiljevska, A.G.Tsikalakis, Report on the Economic Benefits of Microgrids, Int Report WPG, EU Project More Microgrids, July 2007, Contract No: SES , [18] A. G. Tsikalakis, N. D, Hatziargyriou. Centralized Control for Optimizing Microgrids Operation. IEEE Transaction on Energy Conversion. Vol. 23, No. 1, March [19] A. L. Dimeas, N. D. Hatziargyriou. Operation of a Multi-Agent System for Microgrid Control. IEEE Transactions on Power Systems. Vol. 20, No.3, August 2005, pp [20] A. Krkoleva, V. Taseska, N. Markovska, R. Taleski, V. Borozan. Social Aspects of Wider Microgrids Deployment, in Proc. 7th Mediterranean Conference and Exhibition on Power Generation, Transmission, Distribution and Energy Conversion (MEDPOWER10). Agia Napa, 7-9 November, 2010, paper ID:MED10/244. [21] S. J. McArthur et al. Multi-Agent Systems for Power Engineering Applications Part I: Concepts, Approaches and Technical Challenges. IEEE Transactions on Power Systems. Vol. 22, No.4, November 2007, pp [22] C. Andrieu et al., D1.7 Distributed Network Architectures. Deliverable, CRISP ENK5-CT , August [23] FENIX, SES , available [online: [24] J. Corera Ed. Flexible Electricity Networks to Integrate the Expected Energy Evolution. Results of FENIX Project. September, 2009.

м-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива

м-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива Трета анализа на пазар за Физички пристап до мрежна инфраструктура (целосен и поделен разврзан пристап) на фиксна локација и четврта анализа на пазар за услуги со широк опсег м-р Марјан Пејовски Сектор

More information

Март Opinion research & Communications

Март Opinion research & Communications Март 2014 Opinion research & Communications Метод: Телефонска анкета Примерок: 800 испитаници кои следат македонски спорт стратификуван со репрезентативен опфат на сите етнички заедници, урбани и рурални

More information

Структурно програмирање

Структурно програмирање Аудиториски вежби 1 Верзија 1.0, 20 Септември, 2016 Содржина 1. Околини за развој.......................................................... 1 1.1. Околини за развој (Integrated Development Environment

More information

Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија. Презентира: Верица Костова

Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија. Презентира: Верица Костова Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија Презентира: Верица Костова Што е ревизија http://www.youtube.com/watch?v=rjmgrdjhufs&sns=em Регулирање на внатрешната ревизија Закон за банки Закон за супервизија

More information

Биланс на приходи и расходи

Биланс на приходи и расходи 1 of 5 06.03.2016 12:00 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на

More information

МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ

МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Економски факултет - Прилеп Дејан Здравески, м-р. МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ - ДОКТОРСКА ДИСЕРТАЦИЈА

More information

Биланс на приходи и расходи

Биланс на приходи и расходи 1 of 5 28.02.2015 23:20 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на

More information

Вовед во мрежата nbn. Што е тоа австралиска nbn мрежа? Што ќе се случи? Како да се префрлите на мрежата nbn. Што друго ќе биде засегнато?

Вовед во мрежата nbn. Што е тоа австралиска nbn мрежа? Што ќе се случи? Како да се префрлите на мрежата nbn. Што друго ќе биде засегнато? Вовед во мрежата nbn 1 Што е тоа австралиска nbn мрежа? 2 Што ќе се случи? 3 Како да се префрлите на мрежата nbn 4 Што друго ќе биде засегнато? 5 Што треба следно да сторите 1 Што е тоа австралиска nbn

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Значењето на е-crm за остварување на конкурентска предност на компаниите

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Значењето на е-crm за остварување на конкурентска предност на компаниите МАГИСТЕРСКИ ТРУД Значењето на е-crm за остварување на Кандидат Вршкоска Лидија Ментор Проф.Д-р.Маргарита Јанеска Прилеп, јуни, 2014 Содржина Вовед... 4 1.Предмет, цели и методологија на истражување...

More information

Коисмение.Штозначиме.

Коисмение.Штозначиме. Коисмение.Штозначиме. Исто како стоките и податоците, така GW ги движи и луѓето кои доаѓаат во контакт со портокаловата мрежа, внатрешно или надворешно. Ние се движиме напред со нашите клиенти, со напреден

More information

Биоелектрохемија: од биогоривни ќелии до електрохемија на мембрански процеси. Валентин Мирчески

Биоелектрохемија: од биогоривни ќелии до електрохемија на мембрански процеси. Валентин Мирчески Биоелектрохемија: од биогоривни ќелии до електрохемија на мембрански процеси 25 Цели: Добивање на електрична струја со користење на живи организми Проучување на врската помеѓу електричните и хемиските

More information

Структурирани бази на наставни материјали и дигитална трансформација. студија на случај Република Македонија

Структурирани бази на наставни материјали и дигитална трансформација. студија на случај Република Македонија Структурирани бази на наставни материјали и дигитална трансформација 2 Содржина Листа на табели... 7 Листа на графикони... 10 1. ВОВЕД... 11 1. 1. Мотивација, предмет и цел на истражувањето... 11 1. 2.

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД АНАЛИЗА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА КОНЦЕПТОТ Е-ВЛАДА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

МАГИСТЕРСКИ ТРУД АНАЛИЗА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА КОНЦЕПТОТ Е-ВЛАДА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски - Битола ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ ПРИЛЕП МАГИСТЕРСКИ ТРУД АНАЛИЗА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА КОНЦЕПТОТ Е-ВЛАДА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Ментор: Проф. д-р Марјан Ангелески Кандидат: Прилеп

More information

ПОИМ ЗА КОМПЈУТЕРСКИ МРЕЖИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА КОМПЈУТЕРСКИТЕ МРЕЖИ

ПОИМ ЗА КОМПЈУТЕРСКИ МРЕЖИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА КОМПЈУТЕРСКИТЕ МРЕЖИ ПОИМ ЗА КОМПЈУТЕРСКИ МРЕЖИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА КОМПЈУТЕРСКИТЕ МРЕЖИ 1. Компјутерски мрежи Компјутерска мрежа претставува збир од два или повеќе компјутери кои се поврзани преку комуникациски медиум и кои

More information

Siemens собни термостати. За максимален комфорт и енергетска ефикасност. siemens.com/seeteam

Siemens собни термостати. За максимален комфорт и енергетска ефикасност. siemens.com/seeteam . За максимален комфорт и енергетска ефикасност siemens.com/seeteam 1 СОБНИ ТЕРМОСТАТИ ЗА ФЕНКОЈЛЕРИ RAB11 / RAB21 / RAB31 СОБЕН ТЕРМОСТАТ ЗА ФЕНКОЈЛЕРИ RDF110.2 / RDF110 / RDF110/IR RAB11 Електромеханички

More information

ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА

ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА Апстракт Организациската промена е компонента на современото претпријатие,бидејќи се смета дека процесот на промените го подобрува работниот систем.при

More information

КОСМО ИНОВАТИВЕН ЦЕНТАР

КОСМО ИНОВАТИВЕН ЦЕНТАР КОСМО ИНОВАТИВЕН ЦЕНТАР бул. Јане Сандански бр.113, 1000 Скопје фах.+389 2 244 8240 тел.+389 2 244 8077 contact@cosmoinnovate.com.mk ЦЕНОВНИК НА ОБУКИ ЗА 2011/2012 ГОДИНА Со овие обуки кандидатите ги надополнуваат

More information

ВОДЕЊЕ НА ДИСТРИБУТИВНА МРЕЖА ВО УСЛОВИ НА ДЕФЕКТ

ВОДЕЊЕ НА ДИСТРИБУТИВНА МРЕЖА ВО УСЛОВИ НА ДЕФЕКТ ПЕТТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 7 9 октомври 2007 Влатко Манев, дипл.инж. Оливер Мирчевски, дипл.инж. А.Д. НЕОКОМ, Скопје Александар Пармаковиќ, дипл.инж. ДМС Група, Нови Сад вонр. проф. д-р. Весна Борозан Факултет

More information

Ф а б р и ч е н п л и н с к и у р е д

Ф а б р и ч е н п л и н с к и у р е д Ф а б р и ч е н п л и н с к и у р е д Вовед Возилата GREAT WALL со бензински мотори можат да бидат дополнително опремени со фабрички гасен уред со течно вбризгување на горивото (Liquid Propane Injection

More information

НЕКОЛКУ ПРАКТИЧНИ АЛГОРИТМИ ЗА РАСПРЕДЕЛБА НА ЗАГУБИТЕ ВО ЕЕС И НИВНА ПРИМЕНА ВРЗ МРЕЖАТА НА МЕПСО

НЕКОЛКУ ПРАКТИЧНИ АЛГОРИТМИ ЗА РАСПРЕДЕЛБА НА ЗАГУБИТЕ ВО ЕЕС И НИВНА ПРИМЕНА ВРЗ МРЕЖАТА НА МЕПСО 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 м-р Методија Атанасовски Технички Факултет, Битола д-р Рубин Талески Факултет за Електротехника и Информациски Технологии, Скопје НЕКОЛКУ ПРАКТИЧНИ АЛГОРИТМИ ЗА РАСПРЕДЕЛБА

More information

СОЗДАВАЊЕ ИНОВАТИВНИ УЧИЛИШТА: ПОДГОТВУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА 21-ОТ ВЕК

СОЗДАВАЊЕ ИНОВАТИВНИ УЧИЛИШТА: ПОДГОТВУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА 21-ОТ ВЕК СОЗДАВАЊЕ ИНОВАТИВНИ УЧИЛИШТА: ПОДГОТВУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА 21-ОТ ВЕК Скопје, 2009 Проект за основно образование ПРИРАЧНИК ЗА УЧИЛИШНИTE ТИМОВИ ЗА ПРОФЕСИОНАЛЕН РАЗВОЈ Скопје, 2009 Проект за основно образование

More information

Основи и развој на. Основи и развој на е-влада

Основи и развој на. Основи и развој на е-влада Основи и развој на е-влада Основи и развој на е-влада 1 Издавачи: УСАИД/Проект за е-влада Министерство за информатичко општество Фондација Метаморфозис За издавачите: Елена Стаматоска, директор на УСАИД/Проект

More information

ПЕТТИ СОСТАНОК НА ЕКСПЕРТСКАТА ГРУПА НА ENTERPRISE EUROPE NETWORK ЗА СЕДМАТА РАМКОВНА ПРОГРАМА

ПЕТТИ СОСТАНОК НА ЕКСПЕРТСКАТА ГРУПА НА ENTERPRISE EUROPE NETWORK ЗА СЕДМАТА РАМКОВНА ПРОГРАМА ПЕТТИ СОСТАНОК НА ЕКСПЕРТСКАТА ГРУПА НА ENTERPRISE EUROPE NETWORK ЗА СЕДМАТА РАМКОВНА ПРОГРАМА Во организација на Европскиот информативен и иновативен центар во Македонија, дел од Enterprise Europe Network,

More information

Универзитет за туризам и менаџмент во Скопје 2014/2015. Проф. д-р Сашо Кожухаров

Универзитет за туризам и менаџмент во Скопје 2014/2015. Проф. д-р Сашо Кожухаров Универзитет за туризам и менаџмент во Скопје 2014/2015 Проф. д-р Сашо Кожухаров Детерминирање на менаџирањето на ризикот Процес на менаџирање на ризикот Одлучување и донесување одлуки Системи за поддржувањето

More information

Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ. Материјал за учесници

Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ. Материјал за учесници MIOA301-P5-Z2 Министерство за информатичко општество и администрација Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ Овој материјал е изработен од страна на Министерството за информатичко општество и

More information

ЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура )

ЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура ) Инфо ЕНаука.мк е единствениoт интернет пoртал вo Р.Македoнија кoј ги следи и пренесува најактуелните нoвoсти, истражувања и достигнувања во повеќе научни области. Главни цели на порталот се враќање на

More information

М А Г И С Т Е Р С К И

М А Г И С Т Е Р С К И УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП М А Г И С Т Е Р С К И Т Р У Д ДЕТЕРМИНАНТИ ЗА РАЗВОЈ НА ЕЛЕКТРОНСКАТА ТРГОВИЈА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Ментор Проф. д-р Марјан Ангелески

More information

Стратегија за развој на Македонски интегриран здравствен информатички систем

Стратегија за развој на Македонски интегриран здравствен информатички систем Министерство за здравство на РМ Проект за управување со здравствениот сектор Стратегија за развој на Македонски интегриран здравствен информатички систем Предговор и абстракт за менаџментот Примарната

More information

ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ

ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ Скопје, март 2015 година Содржина 1 Процес на поднесување на барање

More information

University St.Kliment Ohridski - Bitola Scientific Tobacco Institute- Priep ABSTRACT

University St.Kliment Ohridski - Bitola Scientific Tobacco Institute- Priep   ABSTRACT Тутун / Tobacco, Vol.64, N⁰ 1-6, 46-55, 2014 ISSN 0494-3244 Тутун/Tobacco,Vol.64, N⁰1-6, 62-69, 2014 UDC: 633.71-152.61(497) 2008/2012 633.71-152.61(497.7) 2008/2012 Original Scientific paper DYNAMIC PRESENTATION

More information

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за туризам и угостителство Охрид. Дипломиран организатор по туризам и угостителство

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за туризам и угостителство Охрид. Дипломиран организатор по туризам и угостителство Кратка биографија ЛИЧНИ ИНФОРМАЦИИ Презиме и име: Контакт адреса: Татјана Димоска Телефон: +389 46 262 147/ 123 (работа) Факс: +389 46 264 215 E-mail: Националност: Македонка Дата на раѓање: 16.10.1974

More information

ПОСТАПКА ЗА ПРОЦЕНКА НА ПРЕНОСНИТЕ МОЖНОСТИ НА ЕЕС

ПОСТАПКА ЗА ПРОЦЕНКА НА ПРЕНОСНИТЕ МОЖНОСТИ НА ЕЕС ЧЕТВРТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 26 29 септември 2004 Трајче Черепналковски Спасе Павловски Климент Наумоски АД Електростопанство на Македонија Дирекција, Скопје ПОСТАПКА ЗА ПРОЦЕНКА НА ПРЕНОСНИТЕ МОЖНОСТИ НА

More information

МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН

МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН У Н И В Е Р З И Т Е Т С В. К Л И М Е Н Т О Х Р И Д С К И Е К О Н О М С К И Ф А К У Л Т Е Т П Р И Л Е П МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН

More information

ЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА

ЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА Врз основа на член 9 став 1а точка 8 и став 1в точка 2 и член 56 став 1 точка 3 од Законот за здравственото осигурување ( Службен весник на РМ бр. 25/2000, 34/2000, 96/2000, 50/2001, 11/2002, 31/2003,

More information

ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА ЧИЈА ОСНОВНА ДЕЈНОСТ Е ИНЖЕНЕРИНГ

ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА ЧИЈА ОСНОВНА ДЕЈНОСТ Е ИНЖЕНЕРИНГ 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Игор Трајковски, дипл.ел.инг. NETRA ltd. Telecommunication engineering, Скопје Проф.д-р. Атанас Илиев, дипл.ел.инг. ФЕИТ, Скопје ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА

More information

ISA SERVER - ПОЛИТИКИ ЗА РЕГУЛИРАЊЕ НА ИНТЕРНЕТ СООБРАЌАЈ ВО МРЕЖИ Јасминка Сукаровска Костадиновска, Доц Др.Сашо Гелев

ISA SERVER - ПОЛИТИКИ ЗА РЕГУЛИРАЊЕ НА ИНТЕРНЕТ СООБРАЌАЈ ВО МРЕЖИ Јасминка Сукаровска Костадиновска, Доц Др.Сашо Гелев УДК: 004.738.056.057.4 ISA SERVER - ПОЛИТИКИ ЗА РЕГУЛИРАЊЕ НА ИНТЕРНЕТ СООБРАЌАЈ ВО МРЕЖИ Јасминка Сукаровска Костадиновска, Доц Др.Сашо Гелев 1 Европски Универзитет Скопје, Р. Македонија, sukarovska.jasminka@live.eurm.edu.mk

More information

Дизајнирање на архитектура на микросервиси: развој на бот базиран микросервис за управување со анкети

Дизајнирање на архитектура на микросервиси: развој на бот базиран микросервис за управување со анкети Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за информатички и комуникациски технологии Битола Отсек за информатика и компкутерска техника Дизајнирање на архитектура на микросервиси: развој на бот

More information

СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО. - докторска дисертација -

СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО. - докторска дисертација - УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП м-р Татјана Спасеска СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО - докторска дисертација

More information

Маркетинг комуникациите и односите со потрошувачите фактор за градење имиџ на компанијата

Маркетинг комуникациите и односите со потрошувачите фактор за градење имиџ на компанијата РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св.Климент Охридски - Битола Економски факултет - Прилеп Маркетинг комуникациите и односите со потрошувачите фактор за градење имиџ на компанијата Кандидат: Васко Христовски

More information

Прирачник за управување со општинскиот имот

Прирачник за управување со општинскиот имот Прирачник за управување со општинскиот имот (прирачник за оние кои ги донесуваат одлуките на локално ниво) ноември 2014 год. ОСНОВНИ ПОДАТОЦИ Клиент: Финансирано од: Меѓународна консултантска компанија:

More information

За обуката ВОВЕД ВО НОВИОТ ПРЕДМЕТ

За обуката ВОВЕД ВО НОВИОТ ПРЕДМЕТ За обуката ВОВЕД ВО НОВИОТ ПРЕДМЕТ Распоред на активности 10.00-11.30 прв блок часови 11.30-11.40 пауза 11.40 13.10 втор блок часови 13.10 13.50 пауза за ручек 13.50 15.20 трет блок часови 15.20 15.30

More information

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Универзитет Св. Климент Охридски Битола. Економски факултет - Прилеп

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Универзитет Св. Климент Охридски Битола. Економски факултет - Прилеп РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет - Прилеп КВАЛИТЕТ НА УСЛУГИТЕ ЗА МОБИЛНА ТЕЛЕФОНИЈА И МОБИЛЕН МАРКЕТИНГ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА -магистерски труд - Кандидат:

More information

ФАКТОРИ КОИ ВЛИЈААТ НА ОДЛУКИТЕ ЗА ЦЕНИТЕ КАЈ ПРОИЗВОДИТЕ ЗА ЛИЧНА И ПРОИЗВОДНА ПОТРОШУВАЧКА

ФАКТОРИ КОИ ВЛИЈААТ НА ОДЛУКИТЕ ЗА ЦЕНИТЕ КАЈ ПРОИЗВОДИТЕ ЗА ЛИЧНА И ПРОИЗВОДНА ПОТРОШУВАЧКА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет - Прилеп ФАКТОРИ КОИ ВЛИЈААТ НА ОДЛУКИТЕ ЗА ЦЕНИТЕ КАЈ ПРОИЗВОДИТЕ ЗА ЛИЧНА И ПРОИЗВОДНА ПОТРОШУВАЧКА - МАГИСТЕРСКИ ТРУД

More information

Универзитет Св. Климент Охридски- Битола. Факултет за информатички и. комуникациски технологии - Битола. Студиска програма:

Универзитет Св. Климент Охридски- Битола. Факултет за информатички и. комуникациски технологии - Битола. Студиска програма: Универзитет Св. Климент Охридски- Битола Факултет за информатички и комуникациски технологии - Битола Студиска програма: Администрирање со јавни политики Влатко Степаноски ВЛИЈАНИЕТО НА ПРЕТПРИСТАПНИТЕ

More information

Современи науки и технологии. Магистер по компјутерски науки / Насока: Информациски системи

Современи науки и технологии. Магистер по компјутерски науки / Насока: Информациски системи Study program Факултет Циклус на студии Компјутерски науки Современи науки и технологии Втор циклус (Постдипломски) ЕКТС 120 Титула Магистер по компјутерски науки / Насока: Информациски системи Архивски

More information

ЕНЕРГЕТСКАТА ПОЛИТИКА НА МАКЕДОНИЈА ВО КОНТЕКСТ НА ИНТЕГРАЦИЈАТА ВО ЕВРОПСКАТА УНИЈА. Искра Стојковска Фронт 21/42

ЕНЕРГЕТСКАТА ПОЛИТИКА НА МАКЕДОНИЈА ВО КОНТЕКСТ НА ИНТЕГРАЦИЈАТА ВО ЕВРОПСКАТА УНИЈА. Искра Стојковска Фронт 21/42 ЕНЕРГЕТСКАТА ПОЛИТИКА НА МАКЕДОНИЈА ВО КОНТЕКСТ НА ИНТЕГРАЦИЈАТА ВО ЕВРОПСКАТА УНИЈА Искра Стојковска Фронт 21/42 декември 2011 април 2012 2 СОДРЖИНА ВОВЕД... 3 I. ЕНЕРГЕТСКАТА ПОЛИТИКА НА МАКЕДОНИЈА во

More information

Апстракт Вовед Цели и методологија на изработка на магистерскиот труд Cloud технологии и нивната примена во бизнисите...

Апстракт Вовед Цели и методологија на изработка на магистерскиот труд Cloud технологии и нивната примена во бизнисите... СОДРЖИНА Апстракт... 5 Вовед... 7 Цели и методологија на изработка на магистерскиот труд... 8 Глава 1: 1. Cloud технологии и нивната примена во бизнисите... 9 1.1 Cloud технологија и нејзиниот развој...

More information

ПРИЛОГ 2.А: РЕГИОНАЛНИ И ОСНОВНИ ЗОНИ НА МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ АД ПРИЛОГ 2.А.2: РЕГИОНАЛНИ ЗОНИ И ПОДРЕДЕНИ ОСНОВНИ ЗОНИ НА МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ АД...

ПРИЛОГ 2.А: РЕГИОНАЛНИ И ОСНОВНИ ЗОНИ НА МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ АД ПРИЛОГ 2.А.2: РЕГИОНАЛНИ ЗОНИ И ПОДРЕДЕНИ ОСНОВНИ ЗОНИ НА МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ АД... ПРИЛОГ 2.А: РЕГИОНАЛНИ И ОСНОВНИ ЗОНИ НА МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ АД Содржина ПРИЛОГ 2.А.1: ЗОНАЛЕН МОДЕЛ НА МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ АД... 2 ПРИЛОГ 2.А.2: РЕГИОНАЛНИ ЗОНИ И ПОДРЕДЕНИ ОСНОВНИ ЗОНИ НА МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ

More information

Reform in water sector on central level

Reform in water sector on central level Reform in water sector on central level EuropeAid/136828/IH/SER/MK ИНФОРМАТИВНА РАБОТИЛНИЦА ЗА ГРАЃАНСКИ ОРГАНИЗАЦИИ: КАКО ДО ПОАКТИВНО НАБЉУДУВАЊЕ И ВКЛУЧУВАЊЕ ВО ПРЕТСТОЈНИТЕ РЕФОРМИ ВО ПОКРИВАЊЕТО ТРОШОЦИ

More information

Универзитет Гоце Делчев - Штип. Факултет за информатика. Катедра за софтверско инженерство ЗОРАН МИЛЕВСКИ ЕДУКАТИВНО ПОДАТОЧНО РУДАРЕЊЕ СО MOODLE 2.

Универзитет Гоце Делчев - Штип. Факултет за информатика. Катедра за софтверско инженерство ЗОРАН МИЛЕВСКИ ЕДУКАТИВНО ПОДАТОЧНО РУДАРЕЊЕ СО MOODLE 2. Универзитет Гоце Делчев - Штип Факултет за информатика Катедра за софтверско инженерство ЗОРАН МИЛЕВСКИ ЕДУКАТИВНО ПОДАТОЧНО РУДАРЕЊЕ СО MOODLE 2.4 -МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Штип, јули 2015 Комисија за оценка

More information

ЕВРОПСКАТА ПОЛИТИКА КОН КЛИМАТСКИТЕ ПРОМЕНИ КАКО КАТАЛИЗАТОР НА НУКЛЕАРНАТА ЕНЕРГЕТИКА

ЕВРОПСКАТА ПОЛИТИКА КОН КЛИМАТСКИТЕ ПРОМЕНИ КАКО КАТАЛИЗАТОР НА НУКЛЕАРНАТА ЕНЕРГЕТИКА ЧЕТВРТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 26 29 септември 2004 Златко Черепналкоски Meinl Capital Advisors AG ЕВРОПСКАТА ПОЛИТИКА КОН КЛИМАТСКИТЕ ПРОМЕНИ КАКО КАТАЛИЗАТОР НА НУКЛЕАРНАТА ЕНЕРГЕТИКА КУСА СОДРЖИНА Политката

More information

Модел за имплементација на Интернет на нештата (IoT) во индустријата, базиран на лесно достапни хардверски платформи

Модел за имплементација на Интернет на нештата (IoT) во индустријата, базиран на лесно достапни хардверски платформи Универзитет,,Св. Климент Охридски" Битола Факултет за информатички и комуникациски технологии Модел за имплементација на Интернет на нештата (IoT) во индустријата, базиран на лесно достапни хардверски

More information

КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ

КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ м-р Весна Гроздановска UDK/UDK 005 КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ ВОВЕД Менаџментот е создавање и одржување на систем. Компаниите зависат од можностите на менаџерите да постават визија на организацијата и да

More information

Концептуален документ за Национални работни групи за РЈА

Концептуален документ за Национални работни групи за РЈА Концептуален документ за Национални работни групи за РЈА На кратко: Што претставуваат Националните работни групи за РЈА (НРГ)? НРГ претставуваат национален консултативен механизам за учество на граѓанското

More information

СИСТЕМ ЗА УПРАВУВАЊЕ СО ДОКУМЕНТИ (DMS)

СИСТЕМ ЗА УПРАВУВАЊЕ СО ДОКУМЕНТИ (DMS) РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИЧКИ И KОМУНИКАЦИСКИ ТЕХНОЛОГИИ - БИТОЛА Последипломски студии-информатика и компјутерска техника СИСТЕМ ЗА УПРАВУВАЊЕ СО ДОКУМЕНТИ

More information

КОНЦЕПТ: ОДРЖЛИВ ЛОГИСТИЧКИ МОДЕЛ НА СИСТЕМ ЗА СОБИРАЊЕ НА КОМУНАЛЕН ОТПАД ВО ОПШТИНА БИТОЛА 2

КОНЦЕПТ: ОДРЖЛИВ ЛОГИСТИЧКИ МОДЕЛ НА СИСТЕМ ЗА СОБИРАЊЕ НА КОМУНАЛЕН ОТПАД ВО ОПШТИНА БИТОЛА 2 м-р Николче ТАЛЕВСКА 1 УДК/UDK 628.4.032:005.936.5(497.774) КОНЦЕПТ: ОДРЖЛИВ ЛОГИСТИЧКИ МОДЕЛ НА СИСТЕМ ЗА СОБИРАЊЕ НА КОМУНАЛЕН ОТПАД ВО ОПШТИНА БИТОЛА 2 Апстракт Императив на секоја Општина е да обезбеди

More information

МОДЕЛИРАЊЕ И ОЦЕНКА НА ЕКОНОМСКАТА ЕФИКАСНОСТ ОД КОРИСТЕЊЕТО НА СОЛАРНАТА ЕНЕРГИЈА

МОДЕЛИРАЊЕ И ОЦЕНКА НА ЕКОНОМСКАТА ЕФИКАСНОСТ ОД КОРИСТЕЊЕТО НА СОЛАРНАТА ЕНЕРГИЈА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА УНИВЕРЗИТЕТ СВ.КЛИМEНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ ПРИЛЕП МОДЕЛИРАЊЕ И ОЦЕНКА НА ЕКОНОМСКАТА ЕФИКАСНОСТ ОД КОРИСТЕЊЕТО НА СОЛАРНАТА ЕНЕРГИЈА Кандидат : Снежана Николова Ментор

More information

на јавната свест за Архуска конвенција и еколошкото законодавство на Европската Унија

на јавната свест за Архуска конвенција и еколошкото законодавство на Европската Унија Анализа на наоди од истражување на јавната свест за Архуска конвенција и еколошкото законодавство на Европската Унија Justice and Environment 2013 a Udolni 33, 602 00, Brno, CZ e info@justiceandenvironment.org

More information

Преглед на технологии во мали модуларни системи за централно греење и ладење

Преглед на технологии во мали модуларни системи за централно греење и ладење Преглед на технологии во мали модуларни системи за централно греење и ладење Обука за јакнење на капацитетите за финансирање и бизнис модели DI(FH) DI Кристијан Дошекал Извори и уреди за конверзија Биомаса

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Ивица Костадинов ДИЗАЈНИРАЊЕ И ИНСТИТУЦИОНИРАЊЕ НА ОРГАНИЗАЦИСКА СТРУКТУРА И КУЛТУРА - МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Штип, декември 2015 Апстракт

More information

УЛОГАТА НА Е-МАРКЕТИНГОТ ВО УСЛОВИ НА ПРОМЕНЕТА ДЕМОГРАФСКА СТРУКТУРА НА ПОТРОШУВАЧИТЕ, СО ОСВРТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

УЛОГАТА НА Е-МАРКЕТИНГОТ ВО УСЛОВИ НА ПРОМЕНЕТА ДЕМОГРАФСКА СТРУКТУРА НА ПОТРОШУВАЧИТЕ, СО ОСВРТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Трајко Мицески Економски факултет Универзитет Гоце Делчев Штип, Р. Македонија Наташа Стојовска Eкономски факултет Универзитет Гоце Делчев Штип, Р.Македонија УЛОГАТА НА Е-МАРКЕТИНГОТ ВО УСЛОВИ НА ПРОМЕНЕТА

More information

ДОКУМЕНТ ЗА ДИСКУСИЈА ЗА 3Д ПЕЧАТЕЊЕТО И ОГНЕНОТО ОРУЖЈЕ

ДОКУМЕНТ ЗА ДИСКУСИЈА ЗА 3Д ПЕЧАТЕЊЕТО И ОГНЕНОТО ОРУЖЈЕ This project is funded by the European Union Empowered lives. Resilient nations. Вовед Тридимензионалното (3Д) печатење, исто така познато како производство со додавање (АМ), е технологија со која последователни

More information

УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН

УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН Р Е Ф Е Р А Т ЗА ИЗБОР НА НАСТАВНИК ВО НАСЛОВНО ЗВАЊЕ ВОНРЕДЕН ПРОФЕСОР ЗА НАСТАВНО-НАУЧНИТЕ ОБЛАСТИ ЕЛЕКТРОТЕХНИКА И ЕЛЕКТРОЕНЕРГЕТИКА НА ЕЛЕКТРОТЕХНИЧКИ ФАКУЛТЕТ ПРИ УНИВЕРЗИТЕТ

More information

ОБНОВЛИВИ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА

ОБНОВЛИВИ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ-СКОПЈЕ Факултет за електротехника и информациски технологии Скопје студиска програма ОБНОВЛИВИ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА Скопје, 2008 г. 1 1. Основни податоци за студиската програма

More information

Доживотно учење во областа на одржливите технологии

Доживотно учење во областа на одржливите технологии PROJECT 158989 - TEMPUS-1-2009 2009-1-BE -TEMPUS-JPHES CREATION OF UNIVERSITY-ENTERPRISE ENTERPRISE COOPERATION NETWORKS FOR EDUCATION ON SUSTAINABLE TECHNOLOGIES Доживотно учење во областа на одржливите

More information

Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија. Славчо Христовски

Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија. Славчо Христовски Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија Славчо Христовски Иницијативи за заштита Птици Растенија Пеперутки Лилјаци Заштитата на сите загрозени видови поединечно е практично невозможна.

More information

Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?

Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт? ,,Secrecy, being an instrument of conspiracy, ought never to be the system of a regular government. Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?

More information

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Економски Факултет - Прилеп МАГИСТЕРСКИ ТРУД

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Економски Факултет - Прилеп МАГИСТЕРСКИ ТРУД РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет "Св. Климент Охридски" - Битола Економски Факултет - Прилеп МАГИСТЕРСКИ ТРУД Маркетинг истражување во функција на донесување одлуки за избор на канали на дистрибуција на

More information

Технички и организациски мерки за обезбедување тајност и заштита на обработката на личните податоци

Технички и организациски мерки за обезбедување тајност и заштита на обработката на личните податоци Технички и организациски мерки за обезбедување тајност и заштита на обработката на личните податоци Правна анализа Препораки Сигурноста на информациите се заснова на три столба: - TАЈНОСТ - ПОТПОЛНОСТ

More information

Штип. Кристина Анчевска

Штип. Кристина Анчевска УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА - Менаџмент Штип Кристина Анчевска ВЛИЈАНИЕТО НА МЕНАЏМЕНТ КОНТРОЛАТА ВРЗ УСПЕШНОСТА НА РАБОТЕЊЕТО НА КОМПАНИИТЕ (со посебен осврт на текстилната дејност

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. втор циклус на студии МАГИСТЕРСКИ ТРУД

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. втор циклус на студии МАГИСТЕРСКИ ТРУД УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ втор циклус на студии МАГИСТЕРСКИ ТРУД Маркетингот како функција и користење на промоцијата како маркетинг тактика за создавање профит и позитивен имиџ за

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Штип. Слаџана Стефанова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Штип. Слаџана Стефанова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Слаџана Стефанова ВЛИЈАНИЕТО НА РЕГРУТИРАЊЕТО И СЕЛЕКТИРАЊЕТО НА ВРАБОТЕНИТЕ ВРЗ УСПЕШНОСТА НА РАБОТЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИИТЕ - МАГИСТЕРСКИ

More information

КАРАКТЕРИСТИКИ НА НАСТАВНИТЕ ПРОГРАМИ ПО МАТЕМАТИКА ЗА ОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ ( , , )

КАРАКТЕРИСТИКИ НА НАСТАВНИТЕ ПРОГРАМИ ПО МАТЕМАТИКА ЗА ОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ ( , , ) МАТЕМАТИЧКИ ОМНИБУС, 2 (2017), 107 121 КАРАКТЕРИСТИКИ НА НАСТАВНИТЕ ПРОГРАМИ ПО МАТЕМАТИКА ЗА ОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ (1996 1998, 2007 2009, 2013 2015) Лидија Кондинска 1 Снежана Ристовска 2 Промените во наставата

More information

Елена К. Ангелевска-Скепароска МАРКЕТИНГ ИСТРАЖУВАЊЕ НА ТУРИСТИЧКИОТ ПРОИЗВОД-ОСНОВА ЗА МАКСИМИЗИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ЕФЕКТИ.

Елена К. Ангелевска-Скепароска МАРКЕТИНГ ИСТРАЖУВАЊЕ НА ТУРИСТИЧКИОТ ПРОИЗВОД-ОСНОВА ЗА МАКСИМИЗИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ЕФЕКТИ. УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА ФАКУЛТЕТ ЗА ТУРИЗАМ И УГОСТИТЕЛСТВО ОХРИД Елена К. Ангелевска-Скепароска МАРКЕТИНГ ИСТРАЖУВАЊЕ НА ТУРИСТИЧКИОТ ПРОИЗВОД-ОСНОВА ЗА МАКСИМИЗИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ЕФЕКТИ

More information

Стратегија за одржливо производство и искористување на КРР во Преспанскиот регион во Република Македонија

Стратегија за одржливо производство и искористување на КРР во Преспанскиот регион во Република Македонија Short Rotation Woody Crops (SRC) plantations for local supply chains and heat use Project No: IEE/13/574 Стратегија за одржливо производство и искористување на КРР во Преспанскиот регион во Република Македонија

More information

Марија Баток, студент на специјалистички студии втор циклус

Марија Баток, студент на специјалистички студии втор циклус д-р Соња Петровска, вонреден професор Факултет за образовни науки, Универзитет Гоце Делчев Штип Бул. Крсте Мисирков 10-а, 2000 Штип sonja.petrovska@ugd.edu.mk Марија Баток, студент на специјалистички студии

More information

УНИВЕРЗИТЕТ,,ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ

УНИВЕРЗИТЕТ,,ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ УНИВЕРЗИТЕТ,,ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ ISSN: 1857-7628 ГОДИШЕН ЗБОРНИК 2010 YEARBOOK ГОДИНА 2 VOLUME II GOCE DELCEV UNIVERSITY - STIP FACULTY OF ECONOMICS Издавачки совет Проф. д-р Саша Митрев

More information

ПРИМЕНА НА ЈАВНО ПРИВАТНО ПАРТНЕРСТО ПО МОДЕЛОТ BOTTOM UP ВО ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА НГА ШИРОКОПОЈАСНА МРЕЖА

ПРИМЕНА НА ЈАВНО ПРИВАТНО ПАРТНЕРСТО ПО МОДЕЛОТ BOTTOM UP ВО ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА НГА ШИРОКОПОЈАСНА МРЕЖА ПРИМЕНА НА ЈАВНО ПРИВАТНО ПАРТНЕРСТО ПО МОДЕЛОТ BOTTOM UP ВО ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА НГА ШИРОКОПОЈАСНА МРЕЖА Финална Верзија, Ноември 2013 1 P a g e Содржина: Дефиниција и утврдување на ЈПП модел / ЈПП Модел

More information

Чекорите до Национален младински совет MЛАДИНСКО ОРГАНИЗИРАЊЕ ВО МАКЕДОНИЈА

Чекорите до Национален младински совет MЛАДИНСКО ОРГАНИЗИРАЊЕ ВО МАКЕДОНИЈА Чекорите до Национален младински совет MЛАДИНСКО ОРГАНИЗИРАЊЕ ВО МАКЕДОНИЈА Издавач: Национален младински совет на Македонија www.nms.org.mk info@nms.org.mk За издавачот: Ивана Давидовска, претседател

More information

Техно-економска анализа за електрично снабдување на изолирани енергетски потрошувачи со користење на програмски пакет HOMER

Техно-економска анализа за електрично снабдување на изолирани енергетски потрошувачи со користење на програмски пакет HOMER Техно-економска анализа за електрично снабдување на изолирани енергетски потрошувачи со користење на програмски пакет HOMER Влатко ЧИНГОСКИ, ЕТФ, Универзитет Гоце Делчев, Штип Роман ГОЛУБОВСКИ, ЕТФ Гоце

More information

ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ

ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ Република Македонија ВЛАДА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА - Генерален секретаријат - - Министерство за информатичко општество и администрација - ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ Скопје, јануари 2014 очитувани,

More information

КРЕИРАЊЕ НА СТАНДАРДИЗИРАНА ЛОКАЛИЗИРАНА ЗБИРКА НА ОБЈЕКТИ ЗА УЧЕЊЕ ОД АСПЕКТ НА ИНТЕРОПЕРАБИЛНОСТ

КРЕИРАЊЕ НА СТАНДАРДИЗИРАНА ЛОКАЛИЗИРАНА ЗБИРКА НА ОБЈЕКТИ ЗА УЧЕЊЕ ОД АСПЕКТ НА ИНТЕРОПЕРАБИЛНОСТ УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ СКОПЈЕ ИНСТИТУТ ЗА ИНФОРМАТИКА Зоран Здравев КРЕИРАЊЕ НА СТАНДАРДИЗИРАНА ЛОКАЛИЗИРАНА ЗБИРКА НА ОБЈЕКТИ ЗА УЧЕЊЕ ОД АСПЕКТ НА ИНТЕРОПЕРАБИЛНОСТ

More information

2.1. Закон за енергетика и подзаконските акти Закон за енергетика Правилник за енергетски карактеристики на зградите

2.1. Закон за енергетика и подзаконските акти Закон за енергетика Правилник за енергетски карактеристики на зградите 2.1. Закон за енергетика и подзаконските акти 2.1.1. Закон за енергетика 2.1.2. Правилник за енергетски карактеристики на зградите 2.1.3. Правилник за енергетска контрола 2.1.3.1. Видови на енергетски

More information

Западен Балкан - Препорака за учество на јавноста

Западен Балкан - Препорака за учество на јавноста Западен Балкан - Препорака за учество на јавноста Преамбула Министрите надлежни за реформите на јавната администрација во државите на Западниот Балкан, Согледувајќи дека реформата на јавната администрација

More information

МИНИСТЕРСТВО ЗА ЕКОНОМИЈА СТРАТЕГИЈА ЗА ИСКОРИСТУВАЊЕТО НА ОБНОВЛИВИТЕ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ДО 2020 ГОДИНА

МИНИСТЕРСТВО ЗА ЕКОНОМИЈА СТРАТЕГИЈА ЗА ИСКОРИСТУВАЊЕТО НА ОБНОВЛИВИТЕ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ДО 2020 ГОДИНА МИНИСТЕРСТВО ЗА ЕКОНОМИЈА СТРАТЕГИЈА ЗА ИСКОРИСТУВАЊЕТО НА ОБНОВЛИВИТЕ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ДО 2020 ГОДИНА СКОПЈЕ, август 2010 СОДРЖИНА ЛИСТА НА КРАТЕНКИ... V ИЗВРШНО РЕЗИМЕ...

More information

Упатство за инсталација на Gemalto.NET токен во Mozilla Firefox

Упатство за инсталација на Gemalto.NET токен во Mozilla Firefox Упатство за инсталација на Gemalto.NET токен во Mozilla Firefox Содржина Воведни препораки... 3 1. Подесување на Trust... 4 2. Инсталација на софтвер за Gemalto.NET токен... 5 3А. Инсталирање на драјвери

More information

Технички и организациски мерки за обезбедување на тајност и заштита на обработката на личните податоци

Технички и организациски мерки за обезбедување на тајност и заштита на обработката на личните податоци Технички и организациски мерки за обезбедување на тајност и заштита на обработката на личните податоци СОДРЖИНА Технички и организациски мерки за обезбедување тајност и заштита на обработката на личните

More information

КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ ВО ЦЕНТРАЛНА И ИСТОЧНА ЕВРОПА. СИГМА ДОКУМЕНТ Бр. 15, 1997

КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ ВО ЦЕНТРАЛНА И ИСТОЧНА ЕВРОПА. СИГМА ДОКУМЕНТ Бр. 15, 1997 СИГМА Поддршка за подобрување на раководењето и управувањето Заедничка иницијатива на ОЕЦД и Европската унија, главно финансирана од ЕУ КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ

More information

Бизнис информатика. Современи науки и технологии. Магистер по компјуерски науки / Oбласт: Бизнис информатика

Бизнис информатика. Современи науки и технологии. Магистер по компјуерски науки / Oбласт: Бизнис информатика Study program Факултет Циклус на студии Бизнис информатика Современи науки и технологии Втор циклус (Постдипломски) ЕКТС 120 Титула Магистер по компјуерски науки / Oбласт: Бизнис информатика Архивски број

More information

С О Д Р Ж И Н А. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари. Стр.

С О Д Р Ж И Н А. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари.  Стр. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари www.slvesnik.com.mk contact@slvesnik.com.mk С О Д Р Ж И Н А Стр. 225. Одлука за давање согласност на Одлуката за припојување на Јавната

More information

Д Е К Л А Р А Ц И Ј А за Вклученост на Заедницата

Д Е К Л А Р А Ц И Ј А за Вклученост на Заедницата Д Е К Л А Р А Ц И Ј А за Вклученост на Заедницата British Embassy Skopje Проектот е финансиран од Британска Амбасада - Скопје, а спроведен од Здружението за одржлив развој и соработка АЛКА од Скопје. The

More information

ВОВЕД ВО ИНФОРМАТИВЕН ДОКУМЕНТ НА МКД СЕРТИФИКАТ

ВОВЕД ВО ИНФОРМАТИВЕН ДОКУМЕНТ НА МКД СЕРТИФИКАТ СОДРЖИНА ВОВЕД... 2 1. ВОДИЧ/НАСОКИ ЗА ПЛАНИРАЊЕ НА ТРАНЗИЦИЈА ВО ISO 9001:2015... 3 1. ВОВЕД... 3 2. ТРАНЗИЦИЈА... 4 2.1. Валидност на сертификати од ISO 9001:2008... 4 3. СПЕЦИФИЧНИ НАСОКИ ЗА ОРГАНИЗАЦИИ

More information

ФАКУЛТЕТ ЗА ЕЛЕКТРОТЕХНИКА И ИНФОРМАЦИСКИ ТЕХНОЛОГИИ АВТОМАТСКА КОМПОЗИЦИЈА НА СЕМАНТИЧКИ ВЕБ СЕРВИСИ

ФАКУЛТЕТ ЗА ЕЛЕКТРОТЕХНИКА И ИНФОРМАЦИСКИ ТЕХНОЛОГИИ АВТОМАТСКА КОМПОЗИЦИЈА НА СЕМАНТИЧКИ ВЕБ СЕРВИСИ Универзитет,,Св. Кирил и Методиј ФАКУЛТЕТ ЗА ЕЛЕКТРОТЕХНИКА И ИНФОРМАЦИСКИ ТЕХНОЛОГИИ Институт за компјутерска техника и информатика Милош Јовановиќ АВТОМАТСКА КОМПОЗИЦИЈА НА СЕМАНТИЧКИ ВЕБ СЕРВИСИ -магистерски

More information

1. Значење на менаџментот

1. Значење на менаџментот Д-р Златко Јаковлев Значење и цели на менаџментот Вовед Круцијалната улога или значењето на менаџментот, а со тоа и на менаџерите се состои во тоа што го водат претпријатието кон остварување на целите

More information

Петти состанок на Локалната советодавна група Записник од состанокот

Петти состанок на Локалната советодавна група Записник од состанокот Technical Assistance for Civil Society Organisations Macedonian Office This project is funded by the European Union. Петти состанок на Локалната советодавна група Записник од состанокот Датум: 26ти Октомври

More information

ДОКУМЕНТ ЗА ПОЛИТИКИ ПОГОЛЕМА ПАРТИЦИПАЦИЈА, ПОМАЛА МОЖНОСТ ЗА КОРУПЦИЈА

ДОКУМЕНТ ЗА ПОЛИТИКИ ПОГОЛЕМА ПАРТИЦИПАЦИЈА, ПОМАЛА МОЖНОСТ ЗА КОРУПЦИЈА ДОКУМЕНТ ЗА ПОЛИТИКИ ПОГОЛЕМА ПАРТИЦИПАЦИЈА, ПОМАЛА МОЖНОСТ ЗА КОРУПЦИЈА Скопје, декември 2014 Издавач: Центар за управување со промени www. cup.org.mk info@cup.org.mk Kоординатор на проект: Наталија Шикова

More information

УПАТСТВО ЗА КОРИСТЕЊЕ НА СИСТЕМОТ ЗА ЕЛЕКТРОНСКО БАНКАРСТВО КОРПОРАТИВНО

УПАТСТВО ЗА КОРИСТЕЊЕ НА СИСТЕМОТ ЗА ЕЛЕКТРОНСКО БАНКАРСТВО КОРПОРАТИВНО УПАТСТВО ЗА КОРИСТЕЊЕ НА СИСТЕМОТ ЗА ЕЛЕКТРОНСКО БАНКАРСТВО КОРПОРАТИВНО Содржина: - Најава на системот...2 1. Сметки...3 2. Провизии...5 3. Курсна листа...5 4. Плаќања...6 НАЈАВА НА СИСТЕМОТ По добивањето

More information

Заштита на личните податоци во Република Македонија. Охрид, 27 мај 2014 година

Заштита на личните податоци во Република Македонија. Охрид, 27 мај 2014 година Заштита на личните податоци во Република Македонија Охрид, 27 мај 2014 година 1 1 Правна рамка за заштита на личните податоци 2 Закон за заштита на личните податоци ( Службен весник на Република Македонија

More information

ПОВРЗАНОСТА НА НАРУШУВАЊЕТО ВО ОДНЕСУВАЊЕТО НА ДЕЦАТА И УСЛОВИТЕ ЗА ЖИВОТ ВО СЕМЕЈСТВОТО

ПОВРЗАНОСТА НА НАРУШУВАЊЕТО ВО ОДНЕСУВАЊЕТО НА ДЕЦАТА И УСЛОВИТЕ ЗА ЖИВОТ ВО СЕМЕЈСТВОТО УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ПЕДАГОШКИ ФАКУЛТЕТ ГРУПА СОЦИЈАЛНА ПЕДАГОГИЈА КАНДИДАТ: ТАЊА КАМЧЕВА ПОВРЗАНОСТА НА НАРУШУВАЊЕТО ВО ОДНЕСУВАЊЕТО НА ДЕЦАТА И УСЛОВИТЕ ЗА ЖИВОТ ВО СЕМЕЈСТВОТО МАГИСТЕРСКИ ТРУД

More information