СОДРЖИНА НА ТЕШКИ МЕТАЛИ (Fe, Cr и Ni) ВО РИГОСОЛИТЕ РАСПРОСТРАНЕТИ ВО ОКОЛИНАТА НА МЕТАЛУРШКИОТ КОМБИНАТ ФЕНИ
|
|
- Kenneth Mosley
- 6 years ago
- Views:
Transcription
1 Оригинален научен труд Original Scientific Article СОДРЖИНА НА ТЕШКИ МЕТАЛИ (Fe, Cr и Ni) ВО РИГОСОЛИТЕ РАСПРОСТРАНЕТИ ВО ОКОЛИНАТА НА МЕТАЛУРШКИОТ КОМБИНАТ ФЕНИ Марјан АНДРЕЕВСКИ, Јулијана ЦВЕТКОВИЌ, Христина ПОПОСКА, Душко МУКАЕТОВ, Диме ПЕТКОВСКИ, Коле ВАСИЛЕВСКИ 2 ЈНУ Земјоделски институт Скопје, 000, Скопје, Република Македонија, 2 Шумарски факултет-скопје, 000, Скопје, Република Македонија ИЗВОД Андреевски М., Цветковиќ Ј., Попоска Х., Мукаетов Д., Петковски Д. и Василевски К. (2008): Содржина на тешки метали (Fe, Cr и Ni) во ригосолите распространети во околината на Металуршкиот комбинат ФЕНИ. Зборник на трудови од III Конгрес на еколозите на Македонија со меѓународно учество, , Струга. Посебни изданија на Македонското еколошко друштво, Кн. 8, Скопје. Во овој труд ќе бидат прикажани резултатите од истражувањата на ригосолите добиени со риголување на алувијалните почви распространети во непосредната околина на металуршкиот комбинат ФЕНИ. На оддалеченост од околу еден километар од оџакот на металургискиот комбинат беа ископани два почвени профила од ригосоли и беа земени почвени проби за лабораториски анализи. Резултатите од анализите покажаа повисоки концентрации од МДК за вкупните форми на хром и никел. Заради присуството на карбонати по целата длабочина на профилот содржината на достапно железо е ниска и нема опасност за контаминација на почвата. Клучни зборови: тешки метали, вкупен хром, вкупен никел, достапно железо ABSTRACT Andreevski M., Cvetković J., Poposka H., Mukaetov D., Petkovski D. & Vasilevski K. (2008): Content of heavy metals (Fe, Cr and Ni) of rigosols distributed in the area of Metalwork FENI. Proceedings of the III Congress of Ecologists of the Republic of Macedonia with International Participation, , Struga. Special issues of Macedonian Ecological Society, Vol. 8, Skopje. In this paper, the result of investigation of rigosols formed with trenching of alluvial soils, distributed in the surrounding area of metalwork FENI will be presented. Soil samples were collected from two soil profiles of rigosols, located at km distances from smokestack of metalwork FENI. After laboratory analysis of the samples, the derived results shown higher concentration, then maximum allowed concentration of total forms of Cr and Ni. Due to presence of carbonates through complete depth of the profile, content of available iron is low, so there is no danger for contamination of the soil. Key words: heavy metals, total chromium, total nickel, available iron Вовед Истражувањата на содржината на тешки метали во почвите на Република Македонија се скромни. Врз основа на податоците од досегашните истражувања може да се заклучи дека почвите покрај реката Злетовица, почвите во близина на автопатот Скопје - Градско, почвите во близина на топилницата за олово и цинк во Велес и почвите во некои локалитети на Скопје покажуваат повисоки вредности од МДК (Митрикески, 995; Филиповски, 2003). Од прегледот на литературата се најдени податоци за содржината на тешки метали (Cr и Ni) во Тиквешкиот регион само во трудот на Boev 375
2 Марјан АНДРЕЕВСКИ et al. et al. (2005). Заради ова си поставивме за цел да ја испитаме содржината на вкупните и достапните форми на тешките метали Fe, Cr и Ni. Материјал и методи Теренските истражувања се извршени според предложените методи од страна на Filipovski red. (967) и Митрикески и др. (200). Според новопредложената класификација на почвите на Република Македонија, (Филиповски, 2006), испитаните почви спаѓаат во големата група почви антропосоли, почвен тип ригосол, поттип алувијален, вариетет нетерасиран, форма иловичест. Ригосолите се образувани со риголување на алувијални почви. Механичкиот состав на почвата е определен со пипет методата (Resulović red., 97). Содржината на карбонати во почвата е определена волуметриски со помош на Шајблеров калциметар (Митрикески и др. 200). рн на почвениот раствор е определена електрометриски со стаклена електрода во водена суспензија и во суспензија на МKCl. (Митрикески и др. 200). Леснодостапните форми на P 2 O 5 и К 2 О се определени по AL методата (Manojlović et al., 969). Содржината на хумус е определена врз база на вкупниот јаглерод по методата на Тјурин, модифицирана од Симаков (Орлов et al., 98). Растворањето на почвените проби е извршена со царска вода, (концентрирана HCl и HNO 3 во однос 3 : ), (Džamić et al., 996), а определувањето на тешките метали е извршено со атомски атсорпционен спектрометар тип Varian SpectrAA 800. Леснодостапните форми на тешки метали се екстрахирани по DTPA методот (Page edit. 982). Отчитувањето на тешките метали е извршено со атомски атсорпционен спектрометар. Истражувано подрачје Во текот на септември 2006 година, во непосредна близина на с.возарци, на оддалеченост од околу км од оџакот на металуршкиот комбинат ФЕНИ беа ископани 2 профила на ригосол. Профилите се ископани на локалитетот Бегово Поле на надморска висина од околу 70 м. Резултати Податоците за механичкиот состав на ригосолите од локалитетот Бегово Поле се презентирани во Табела. Почвените проби од двата локалитети беа класирани во текстурни класи според класификацијата на Scheffer & Schachtschabel (Табела 2). Таб.. Механички состав на ригосолите од Бегово Поле (во%) Tab.. Mechanical composition of rigosols from Begovo Pole (in %) Хоризонт и длабочина во cm Horizon and depth in cm Крупен песок Ситен песок Крупен+ситен песок Coarse sand 0,2-2mm Fine sand 0,02-0,2mm Coarse+fine sand 0,02-2mm Прав Silt 0,002-0-,02mm Глина Clay <0,002mm Прав +глина Silt+clay <0,02mm P 0-20,6 3,9 33,5 48,4 8, 66,5 P 20-50,3 34,5 35,8 43,5 20,7 64,2 P ,4 46,8 5,2 29,7 9, 48,8 P ,3 36,3 42,9 20,8 63,7 P ,6 36,3 36,9 39,4 23,7 63, P ,7 47,2 52,9 30,6 6,5 47, Таб. 2. Текстурни класи според класификацијата на Шефер и Шахтшабел Tab. 2. Textural classes according classification of Scheffer and Schachtshabel Број на профил Хоризонт и длабочина во cm Текстурна класа по Шефер и Шахтшабел Profile No. Horizon and depth in cm Textural classes acording Scheffer & Schachtschabel P 0-20 прашкасто глинеста иловица / silty clay loam P прашкасто глинеста иловица / silty clay loam P глинеста иловица / clay loam 2 P 0-20 прашкасто глинеста иловица / silty clay loam P прашкасто глинеста иловица / silty clay loam P глинеста иловица / clay loam 376 Зборник на трудови од III Конгрес на еколозите од Македонија
3 Содржина на тешки метали (Fe, Cr и Ni) во ригосолите распространети во околината на... Од хемиските својства ќе бидат разгледани оние својства кои имаат влијание на достапноста на тешките метали (Табела 3). Од добиените резултати може да се констатира дека содржината на карбонати се зголемува по длабочина на профилот. Според класификацијата што ја презентираат Džamić et al. (996) почвените проби од првите две длабочини за двата профила се средно карбонатни, а почвените проби од cm се многу карбонатни. Содржината на хумус се намалува по длабочина на профилите, но тоа намалување е многу поизразено од cm. Според класификацијата на Gračanin (Bogdanović red. et al 966) првите две длабочини на хоризонтот Р за двата профила се слабо хумозни а третите длабочини се многу слабо хумозни. Заради присуството на СаСО 3, рн на почвата во вода покажува високи вредности. Реакцијата на почвата се покачува по длабочина на профилот. Според американската класификација (Филиповски, 984) испитуваните почвени проби се умерено алкални. Исто така и реакцијата на почвата во МKCl покажува високи вредности. Содржината на леснодостапен фосфор и калиум се намалува по длабочина на двата профила. Според AL методот првите две длабочини од профилите се средно обезбедени со леснодостапен фосфор додека третите длабочина се на горна граница на слабо обезбедени. Со леснодостапен калиум состојбата е поповолна и првите две длабочини на двата профила се добро обезбедени а третата длабочина е средно обезбедена. Податоците за вкупните и достапните форми на Fe, Cr и Ni се прикажани во табела 4. Вкупната содржина на железо се движи од до 35057mg/kg, односно од 2,88 до 3,5%. Повисоки вредности за содржините на вкупно железо од до ppm во алувијалните почви констатира Христовски, цитирано по Митрикески (995). Петковски и др. (200) утврдиле содржина на вкупно железо во алувијалните и циметните шумски почви од скопскиот и во черноземите од овчеполскиот регион од 4000 до 4526 mg/kg, додека содржината на достапно железо се движела од до 2 mg/kg. Вкупната содржина на хром варира од 253,4 до 357,3 mg/kg, а на никелот од 96,67 до 20,2 mg/kg. Резултатите за содржината на вкупен хром дадени од страна на Колевска и др. (992) цитирано по Митрикески (995), во оризните почви, се движат од,75 до 5,0 mg/ kg. Содржината на вкупен хром од Тиквешкиот регион (просек за 50 почвени проби), за површинскиот слој на почва од 0-0 cm се движи од 25 до 98 mg/kg, просечна вредност 90,62 mg/kg, додека содржината на вкупен никел се движи од 27-95mg/kg или просечно 83,2 mg/ Таб. 3. Хемиски својства на ригосолите од Бегово Поле Tab. 3. Chemical properties of rigosols from Begovo Pole Број на Хоризонт и CaCO 3 Хумус ph Леснодостапни mg/00g почва профил длабочина во cm H 2 O nkcl Profile Horizon and Humus Easyavailable mg/00g soil No. depth in cm % % P 2 O 5 K 2 O P ,08 2,24 8,2 6,8 6,89 3,46 P ,6,7 8,3 7 3,05 2,23 P ,24 0,92 8,4 7 9,02 4,94 2 P , 2, 8,2 6,8 7,09 36,7 P ,8,82 8,4 6,9 2,67 22,02 P ,4 0,73 8,4 7, 9,98 5,73 Таб. 4. Содржина на Fe, Cr и Ni во ригосолите распространети во околината на металуршкиот комбинат ФЕНИ Tab. 4. Content of Fe, Cr and Ni of rigosols distributed in the area of metalwork FENI Број на Хоризонт и Вкупна содржина во mg/kg Достапни во mg/kg профил длабочина во cm Profile No. Horizon and Total content in mg/kg Available in mg/kg depth in cm Cr Ni Fe Cr Ni Fe P ,45 3, , 6,8 3,2 P ,7 03, , 6,2 5,2 P ,4 6, ,06 7 0,26 2 P ,3 20, ,4 7,2 0,52 P ,59 06, ,04 6,4 2,72 P ,0 96, ,06 5,8 7,98 Proceedings of the III Congress of Ecologists of Macedonia 377
4 Марјан АНДРЕЕВСКИ et al. kg (Boev et al. 2005).. Вкупна содржина на никел од -2,20 mg/kg во оризните почви од Кочанско Поле констатирале Митрикески и др. (995). Митрикески и др. (998) во карбонатните черноземи од Овче Поле, констатирале содржина на вкупен никел од 29,60-53,69 mg/kg, со средна вредност од 82,7 mg/kg. Достапните форми на железо покажуваат ниски вредности и се движат од 7,98 до 5,2mg/ kg. Учеството на достапните форми на железо кон вкупните се движи во тесни граници од 0,03-0,05%. И достапните форми на хром покажуваат ниски вредности кои се движат од 0,04 до 0,4 mg/kg, а учеството на достапните кон вкупните форми на хром се движи од 0,0 до 0,04%. Достапните форми на никел варираат во интервал од 5,8 до 7,2 mg/kg, Учеството на достапните кон вкупните форми на никел се движи од 5,99-6%. Дискусија Механичкиот состав на почвата има влијание на достапноста на тешките метали, како и на нивната мобилност. На почви со полесен механички состав достапноста се зголемува, а исто така и миграцијата кон подолните слоеви се зголемува. Испитаните почви се одликуваат со поволен механички состав, па заради ова достапноста на тешките метали се намалува. Никел. Некои автори никелот го наведуваат како исклучиво токсичен елемент за растенијата. За растенијата никелот е токсичен кога во почвата е присутен над ppm (Јекиќ и др. 985). Džamić et al. (2000) никелот и хромот ги вбројуваат во опасни тешки метали. Според Kastori (983) растенијата редовно содржат никел кој често се вбројува во елементите со претежно фитотоксично дејство иако при одредени концентрации и услови може и стимулативно да делува на растењето и развитокот на растенијата. Vukadinović et al. (998) наведуваат дека никелот е есенцијален микроелемент. Статусот есенцијален микроелент го стекнува последен дури во 987 година. Авторите наведуваат дека никелот е значаен за усвојување на железото, како и во процесите на ртење на семето. Според Kastori (997) просечната содржина на никел во почвите на светско ниво изнесува 40 mg/kg, иако концентрацијата може силно да варира во зависност од почвениот тип. Во почвите на Војводина од 600 почвени проби концентрацијата на никел се движела од,8 до 62,7 mg/kg (Ubavić 993, цитирано по Kastori 997). Содржината на никел во почвата зависи во прв ред од богатството на матичниот супстрат со никел и содржината на органската материја. Освен од матичниот супстрат, никелот во почвата може да доспее и антропогено. Минералните ѓубрива, особено фосфорните се значаен извор на никел, потоа пепелот од оџаците на термоелектрани и топлани, рудници и топилници, шумски пожари, спалување на отпад и т.н. Уочено е дека почвите со повисока содржина на органска матетрија, обично содржат повеќе никел (Kastori 983). Според Temple и Bisessar цитирано по Kastori (983) органската материја во почвата ја смалува потенцијалната токсичност на никелот. Од ова произлегува дека со додавање на органска материја ќе се намали достапноста на никелот за растенијата. Според Vergano цитирано по Kastori (983) постои изразита позитивна корелација помеѓу реакцијата на почвата и акумулацијата на никел од страна на растенијата. Најголемо усвојување е утврдено при рн 5,6 бидејќи количината на достапниот никел во почвата е највисока на таа рн вредност. Зголемувањето на рн вредноста над 5,6 го смалува усвојувањето на никелот. Испитуваните почви се одликуваат со значително повисока рн вредност, па не би требало да се очекува поголемо усвојување од страна на растенијата и предизвикување фитотоксичност. Споредувајќи ги нашите резултати со светскиот просек и оние за Војводина, може да се констатира дека содржината на вкупен никел во испитуваните почви е повисока. Од значење е и фактот што содржината на никел е висока по целата длабочина на профилот. МДК на вкупен никел во СР Југославија и Хрватска изнесуваат 50 mg/kg (Sekulić et al. 2003, Kisić et al. 2005). Добиените резултати се најмалку двојно повисоки од горенаведените МДК, што веројатно се должи во најголема мера на влијанието на металуршкиот комбинат ФЕНИ. Според холандските стандарди ( com/a/dutch: standards.htm) референтната вредност за вкупен никел изнесува 35 mg/kg почва, а интервентната 20mg/kg почва. Од ова може да се види дека содржината на вкупен никел во испитуваните почви е повисока од референтната но пониска од интервентната. Хром. Хромот во почвата потекнува од матичниот супстрат, а еден дел може да доспее и антропогено од атмосферска депозиција, минерални ѓубрива и агрохемикалии. Според наводите на Националниот Истражувачки Совет во Канада цитирано по Kastori (997) фосфорните ѓубрива содржат помеѓу mg/kg хром. Големи количини на хром се ослободуваат од металуршката индустрија, како и од циглани, при производство на хартија, цемент, азбест, со согорување на јаглен и др. Според Јекиќ и др. (985) неплодност на некои почви во САД настанува при повисока содржина од 0,% хром. Просечната содржина на вкупен хром во почва на светско ниво се движи меѓу mg/kg (Kabata-Pendias 378 Зборник на трудови од III Конгрес на еколозите од Македонија
5 Содржина на тешки метали (Fe, Cr и Ni) во ригосолите распространети во околината на... and Pendias 989, цитирано по Kastori 997). Почвите на Војводина содржат од 5,33 до 86,0 mg/kg почва вкупен хром (Ubavić et al., 993, цитирано по Sekulić et al., 2003). Од овде може да се види дека содржината на вкупен хром во испитуваните почви е повисока од светскиот просек и од вредностите добиени за почвите на Војводина. МДК за вкупен хром во почвата за СР Југославија и Хрватска изнесуваат 00 mg/kg почва (Sekulić et al., 2003; Kisić et al., 2005). Содржината на вкупен хром во испитуваните ригосоли е повисока за 2,5 до 3,5 пати од МДК дадени за СР Југославија и Хрватска, по целата длабочина на профилите. Според холандските стандарди ( standards. htm) референтната вредност за вкупен хром изнесува 00 mg/kg почва, а интервентната 380 mg/ kg почва. Од ова може да се види дека содржината на вкупен хром во испитуваните почви е повисока од референтната но пониска од интервентната. Хромот во почвата се наоѓа во повеќе оксидациони облици, но најстабилен е Cr(III) и Cr(VI). Cary, цитирано по Kastori (997) утврдил дека со додавање на растворлив хром и двата облика Cr(III) и Cr(VI) во почвата преоѓаат во облик нерастворлив и недостапен за растенијата. Железо. Железото е неопходен микроелемент во исхраната на растенијата кој учествува во бројни физиолошки процеси, но ако достапното железо во почвата е присутно во високи концентрации може да предизвика штетни ефекти на почвата и растенијата. Содржината на вкупно железо во почвата се движи во многу широки граници зависно од типот на почвата од 0,0% до 22%, а во просек околу 3,2% (Kastori, 990). Содржината на вкупно железо во испитуваните ригосоли се движи од 2,88 до 3,5% што е во рамките на просекот. Киселите почви во просек содржат повеќе растворливо железо од карбонатните почви во кој неговата содржина може да биде екстремно ниска. Со смалување на рн вредноста во почвата се зголемува растворливоста на железото, додека во алкална средина и на карбонатни почви неговата растворливост се намалува. Džamić et al. (2000) наведуваат дека оптималната содржина на достапно железо се движи од 4-50 mg/kg, а МДК 200 mg/kg. Од добиените резултати може да се види дека содржината на достапно железо во испитуваните почви е во границите на оптимумот, а многу под МДК. Испитуваните почви содржат карбонати и имаат висока рн вредност, па заради ова нема зголемена содржина на достапно железо. Со ѓубрење со високи дози на фосфорни ѓубрива се ствараат соединенија на железо недостапни за растенијата. Испитаните почви се средно до слабо обезбедени со леснодостапен фосфор и со оптимизирање на исхраната со фосфор се влијае на достапноста на железото. Заклучок Врз основа на извршените истражувања може да се изведат следните заклучоци: - Содржината на вкупните форми на Cr во ригосолите во близина на металуршкиот комбинат ФЕНИ е повисока од МДК што важат за СР Југославија и Хрватска за 2,5 до 3,5 пати, додека содржината на вкупните форми на никел се најмалку двојно повисоки по целата длабочина на профилот. - Заради присуството на карбонати по целата длабочина на профилот содржината на достапно железо е ниска и нема опасност за контаминација на почвата. - Достапните форми на хром кон вкупните форми учествуваат од 0,0 до 0,04%, железото од 0,03-0,05%, а овој процент кај никелот изнесува од 5,99 до 6%. Литература Bogdanoviċ M. red. et al. (966). Hemiske metode ispitivanja zemljišta. JDZPZ, knjiga I, Beograd, Boev B., Zivanovic J. & Lepitkova Sonja (2005). Selenium and other trace elements in the soils of the Tikves region. Proceedings on 3 rd international workshop. Anthropogenic effects on the human environment in the tertiary basin in the mediterranean, Štip, Vukadinović V. & Lončarić Z. (998). Ishrana bilja. Osijek, -286 Јекиќ М. и Џекова М. (985). Агрохемија II дел. Универзитет Кирил и Методиј -Скопје, Скопје, Kastori R. (983). Uloga elemenata u ishrani biljaka. Novi Sad, Kastori R. (990). Neophodni mikroelementi, fiziološka uloga i značaj u biljnoj proizvodnji. Beograd, 20-6 Kastori R. (997). Teški metali u životnoj sredini. Novi Sad, 0-7. Kisić I., Bašić F., Butorac A., Mesić M.,Nestrou O. & Sabolić M. (2005). Erozija tla vodom pri različitim načinima obrade. Zagreb, -82. Manojlović S., Rajković Ž., Glintić M., Šestić S. & Janković M. (969). Priručnik za sistematsku kontrolu plodnosti zemljišta i upotrebu đubriva. Beograd, -. Митрикески Ј. (995). Резултати од досегашните Proceedings of the III Congress of Ecologists of Macedonia 379
6 Марјан АНДРЕЕВСКИ et al. истражувања на загаденоста на почвите во Република македонија. Зборник на трудови од екосоветувањето на тема Фактори за нарушување на биорамнотежата и биолошкото разнообразие и правци за производство на здравствено исправна храна. Универзитет Св. Кирил и Методиј Скопје, Земјоделски факултет-скопје Митрикески Ј. и Миткова Т. (995). Содржина на тешки метали во оризните почви распространети во Кочанско Поле. Годишен зборник за заштита на растенијата, година VI, Скопје, Митрикески Ј., Миткова Т. и Клечкаровска Л. (999). Содржина на тешки метали (Pb, Cd и Ni) во карбонатните черноземи распространети во Овче Поле. Зборник на трудови од I-от конгрес на еколозите на Македонија со меѓународно учество (998). Посебни изданија на Македонското еколошко друштво, Кн.5,-2, Скопје, Митрикески Ј. и Миткова Т. (200). Практикум по педологија. Универзитет Св. Кирил и Методиј - Скопје, Земјоделски факултет- Скопје, -65. Орлов С. Д. и Гришина А. Л. (98). Практикум по химии гумуса. Издателство Московского универзитета, -27. Page L. A. (editor) (982). Methods of soil analysis. Madison, Wisconsin USA, -59. Петковски Д., Андреевски М. и Мукаетов Д. (200). Содржина на тешки метали во почвата и растенијата одгледувани на површините од ЈНУ Земјоделски институт- Скопје. Годишен зборник на земјоделскиот факултет, година 46, Скопје, 3-4. Resuloviċ H. red. et al. (97). Metode istraživanja fizičkih svojstava zemljišta. JDZPZ, knjiga V, Beograd, Sekuliċ P., Kastori R. & Hadžić V. (2003). Zaštita zemljišta od degradacije. Novi Sad, Filipovski G. redaktor (967). Metodika terenskog ispitivanja zemljišta i izrada pedoloških arata. JDZPZ, knjiga IV, Beograd, -92. Филиповски Ѓ. (984). Педологија. Трето издание. Универзитет Кирил и Методиј, Скопје, Филиповски Ѓ. (2003). Деградација на почвите како копмонента на животната средина во Република Македонија. МАНУ, Скопје, Филиповски Ѓ. (2006). Класификација на почвите на Република Македонија. МАНУ, Скопје, -34. Džamić Ružica, Stevanović D. & Jakovljević M. (996). Praktikum iz agrohemije. Beograd, -62. Džamić Ružica & Stevanović D. (2000). Agrohemija. Beograd, com/a/dutch: standards.htm CONTENT OF HEAVY METALS (Fe, Cr and Ni) OF RIGOSOLS DISTRIBUTED IN THE AREA OF METALWORK FENI Marjan ANDREEVSKI, Julijana CVETKOVIĆ, Hristina POPOSKA Duško MUKAETOV, Dime PETKOVSKI & Kole VASILEVSKI Institute of Agriculture-Skopje, 000, Skopje, Republic of Macedonia 2 Faculty of Forestry- Skopje, 000, Skopje, Republic of Macedonia In this paper, results of investigations of heavy metals content (Fe, Cr and Ni) in rigosols, distributed on km distances from the melting factory FENI will be presented. The laboratory examinations have shown that the total content of chromium is in the ranges of 253,4 up to 357,3 mg/kg soil, the total content of nickel is between 96,67 and 20,2 mg/kg and the content of total iron is from to mg/kg, or 2,88 to 3,5%. The content of total chromium is 2,5 to 3,5 times higher than the Maximum Allowed Concentrations (MAC), while the concentrations of total nickel are two fold higher than the MAC. The easy available forms of chromium are varying in the ranges of 0,04 to 0,4 mg/kg, easy available nickel from 5,8 to 7,2 and easy available iron contents are varying from 7,98 to 5,2 mg/kg soil. Due to the presence of carbonates through the whole depth in all examinated soil profiles the content of easy available iron have low values which are well below the MAC. 380 Зборник на трудови од III Конгрес на еколозите од Македонија
University St.Kliment Ohridski - Bitola Scientific Tobacco Institute- Priep ABSTRACT
Тутун / Tobacco, Vol.64, N⁰ 1-6, 46-55, 2014 ISSN 0494-3244 Тутун/Tobacco,Vol.64, N⁰1-6, 62-69, 2014 UDC: 633.71-152.61(497) 2008/2012 633.71-152.61(497.7) 2008/2012 Original Scientific paper DYNAMIC PRESENTATION
More informationМарт Opinion research & Communications
Март 2014 Opinion research & Communications Метод: Телефонска анкета Примерок: 800 испитаници кои следат македонски спорт стратификуван со репрезентативен опфат на сите етнички заедници, урбани и рурални
More informationВЛИЈАНИЕ НА ФОЛИЈАРНОТО ЃУБРЕЊЕ СО ОРГАНСКИ ЃУБРИВА ВРЗ ПРИНОСОТ НА КОМПИР (Solanum tuberosum) ВО ГЕВГЕЛИСКИОТ РЕГИОН
Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 635.21-186:631.316.3(497.715) ВЛИЈАНИЕ НА ФОЛИЈАРНОТО ЃУБРЕЊЕ СО ОРГАНСКИ ЃУБРИВА ВРЗ ПРИНОСОТ НА КОМПИР (Solanum tuberosum) ВО ГЕВГЕЛИСКИОТ
More informationТрајче Стафилов, Биљана Балабанова, Роберт Шајн ГЕОХЕМИСКИ АТЛАС НА РЕГИОНОТ НА СЛИВОТ НА РЕКАТА БРЕГАЛНИЦА
Трајче Стафилов, Биљана Балабанова, Роберт Шајн ГЕОХЕМИСКИ АТЛАС НА РЕГИОНОТ НА СЛИВОТ НА РЕКАТА БРЕГАЛНИЦА Trajče Stafilov, Biljana Balabanova, Robert Šajn GEOCHEMICAL ATLAS OF THE REGION OF THE BREGALNICA
More informationЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА
Врз основа на член 9 став 1а точка 8 и став 1в точка 2 и член 56 став 1 точка 3 од Законот за здравственото осигурување ( Службен весник на РМ бр. 25/2000, 34/2000, 96/2000, 50/2001, 11/2002, 31/2003,
More informationЗначајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија. Славчо Христовски
Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија Славчо Христовски Иницијативи за заштита Птици Растенија Пеперутки Лилјаци Заштитата на сите загрозени видови поединечно е практично невозможна.
More informationMORPHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF SOME MAIZE HYBRIDS FROM FAO300 AND FAO700 GROWN IN SHTIP REGION
Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 631.15-25.26(497.731) МОРФОЛОШКИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА НЕКОИ ХИБРИДИ ПЧЕНКА ОД FAO3 И FAO7 ОДГЛЕДУВАНИ ВО ШТИПСКИОТ РЕГИОН Дане Бошев 1, Адријана
More informationС О Д Р Ж И Н А. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари. Стр.
Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари www.slvesnik.com.mk contact@slvesnik.com.mk С О Д Р Ж И Н А Стр. 225. Одлука за давање согласност на Одлуката за припојување на Јавната
More informationPLANT HEIGHT IN SOME PRILEP TOBACCO VARIETIES Milan Mitreski
ISSN 0494-3244 UDC: 633.71-152.61:631.572(497.775) 2009/10 Original scientific paper PLANT HEIGHT IN SOME PRILEP TOBACCO VARIETIES Milan Mitreski St.Kliment Ohridski University -Bitola, Scientific Tobacco
More informationБиланс на приходи и расходи
1 of 5 06.03.2016 12:00 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на
More informationУниверзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за туризам и угостителство Охрид. Дипломиран организатор по туризам и угостителство
Кратка биографија ЛИЧНИ ИНФОРМАЦИИ Презиме и име: Контакт адреса: Татјана Димоска Телефон: +389 46 262 147/ 123 (работа) Факс: +389 46 264 215 E-mail: Националност: Македонка Дата на раѓање: 16.10.1974
More informationTHE CONTENT OF CADMIUM IN HONEY FROM THE REPUBLIC OF MACEDONIA
Екол. Зашт. Живот. Сред. Еcol. Prot. Env. Том Tome 10 Бр. No 1-2 Стр. pp. Скопје 11-17 2006/2007 Skopje UDC (УДК): 638.162:546.48(497.7) THE CONTENT OF CADMIUM IN HONEY FROM THE REPUBLIC OF MACEDONIA Elena
More informationБиланс на приходи и расходи
1 of 5 28.02.2015 23:20 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на
More informationТЕШКИ МЕТАЛИ ВО РЕКАТА ВАРДАР
Екол. Зашт. Живот. Сред. Ekol. Zašt. Život. Sred. Tом 3 Vol. Бpoj 1-2 No. стр. 43-49 p.p. Скопје 1995 Skopje Примено во редакција ISSN 0354-2491 1 октомври 1995 УДК 546.4/.8:504.453 (497.17) стручен труд
More informationTHE IMPACT OF CLIMATIC FACTORS ON THE PERCENTAGE OF THE YOUNG IN THE POPULATION OF BROWN HARE (Lepus europaeus P.) IN VOJVODINA
Macedonian Journal of Animal Science, Vol. 2, No. 1, pp. 83 88 (2012) 083 In print ISSN 1857 6907 Received: June 15, 2009 On line ISSN 1857 7709 Accepted: November 7, 2009 UDC: 599.325.1 154 (497.113)
More informationABOUT THE ISLANDS IN THE REPUBLIC OF MACEDONIA
Географски разгледи (47) 31-46 (2013) 31 ABOUT THE ISLANDS IN THE REPUBLIC OF MACEDONIA УДК: 551.442(497.7) Ivica MILEVSKI Institute of Geography, University Ss. Cyril and Methodius Skopje- Macedonia;
More informationБиоелектрохемија: од биогоривни ќелии до електрохемија на мембрански процеси. Валентин Мирчески
Биоелектрохемија: од биогоривни ќелии до електрохемија на мембрански процеси 25 Цели: Добивање на електрична струја со користење на живи организми Проучување на врската помеѓу електричните и хемиските
More informationЕМИСИЈА НА СТАКЛЕНИЧКИ ГАСОВИ ОД ДОМАШНИТЕ ЖИВОТНИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА, ЕНТЕРИЧНА ФЕРМЕНТАЦИЈА И УПРАВУВАЊЕ СО АРСКОТО ЃУБРИВО
Оригинален научен труд Original Scientific Article ЕМИСИЈА НА СТАКЛЕНИЧКИ ГАСОВИ ОД ДОМАШНИТЕ ЖИВОТНИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА, ЕНТЕРИЧНА ФЕРМЕНТАЦИЈА И УПРАВУВАЊЕ СО АРСКОТО ЃУБРИВО В. Џабирски 1, К. Порчу
More informationСтратегија за одржливо производство и искористување на КРР во Преспанскиот регион во Република Македонија
Short Rotation Woody Crops (SRC) plantations for local supply chains and heat use Project No: IEE/13/574 Стратегија за одржливо производство и искористување на КРР во Преспанскиот регион во Република Македонија
More informationОЦЕНА НА ПЕРЗИСТЕНЦИЈА НА ЛАКТАЦИЈА КАЈ МЛЕЧНИ КРАВИ. е- пошта:
Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 636.234.034(497.7) ОЦЕНА НА ПЕРЗИСТЕНЦИЈА НА ЛАКТАЦИЈА КАЈ МЛЕЧНИ КРАВИ Марина Николовска, Фросина Арсовска Факултет за земјоделски науки и
More informationЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура )
Инфо ЕНаука.мк е единствениoт интернет пoртал вo Р.Македoнија кoј ги следи и пренесува најактуелните нoвoсти, истражувања и достигнувања во повеќе научни области. Главни цели на порталот се враќање на
More informationconsultancy final presentation conceptual presentation of proposals projects Feasibility Cost Study for converting space
recording existing state of the facility listening to client s requests real assessment of space capabilities assessment of state of structual elements recomendation for improvement of stability of existing
More informationМЕЃУНАРОДНО СПИСАНИЕ ЗА ОБРАЗОВАНИЕ, ИСТРАЖУВАЊЕ И ОБУКА INTERNATIONAL JOURNAL FOR EDUCATION, RESEARCH AND TRAINING (IJERT)
ISSN 1857-9841 (Printed) ISSN 1867-985X (Online) МЕЃУНАРОДНО СПИСАНИЕ ЗА ОБРАЗОВАНИЕ, ИСТРАЖУВАЊЕ И ОБУКА INTERNATIONAL JOURNAL FOR EDUCATION, RESEARCH AND TRAINING (IJERT) ijert.fzf.ukim.edu.mk Волумен
More informationБАРAЊE ЗА ИЗДАВАЊЕ/ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА ПРИВРЕМЕН ПРЕСТОЈ APPLICATION FOR ISSUE/EXTENSION OF TEMPORARY RESIDENCE PERMIT
Образец бр.2 Назив на органот до кој барањето се поднесува Name of the receiving authority Priemen штембил Stamp of receipt БАРAЊE ЗА ИЗДАВАЊЕ/ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА ПРИВРЕМЕН ПРЕСТОЈ APPLICATION FOR
More informationC U R R I C U L U M V I T A E. Лични податoци Сашко Граматниковски Телефон
C U R R I C U L U M V I T A E Лични податoци Име Сашко Граматниковски Телефон +38972254199 E-маил Националност s.gramatnikovski@utms.edu.mk Македонец Датум на раѓање 14.01.1975 Пол Академска титула Машки
More informationМЕТОД ЗА АНАЛИЗА НА МЕЃУНАРОДНАТА ТРГОВСКА СОСТОЈБА
Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 339.56:634.11 :33.22(47.7) МЕТОД ЗА АНАЛИЗА НА МЕЃУНАРОДНАТА ТРГОВСКА СОСТОЈБА 1 Ана Симоновска, 1 Драган Ѓошевски, 1 Марина Нацка, 1 Ненад
More informationКОНКУРС ЗА ИЗБОР НА НАСТАВНИЦИ ВО СИТЕ НАСТАВНО НАУЧНИ ЗВАЊА И АСИСТЕНТИ - ДОКТОРАНТИ (АСИСТЕНТИ ДОКТОРАНДИ) НА УНИВЕРЗИТЕТОТ МАЈКА ТЕРЕЗА ВО СКОПЈЕ
КОНКУРС ЗА ИЗБОР НА НАСТАВНИЦИ ВО СИТЕ НАСТАВНО НАУЧНИ ЗВАЊА И АСИСТЕНТИ - ДОКТОРАНТИ (АСИСТЕНТИ ДОКТОРАНДИ) НА УНИВЕРЗИТЕТОТ МАЈКА ТЕРЕЗА ВО СКОПЈЕ Врз основа на член 131 од Законот за високото образование
More informationХИДРОХЕМИСКИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ИЗВОРОТ СОЛЕНИЦА
Географски разгледи (47) 37-43 (2013) 37 УДК: 556.314 ХИДРОХЕМИСКИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА ИЗВОРОТ СОЛЕНИЦА Билјана ГИЧЕВСКИ 1, Славчо ХРИСТОВСКИ 2 1 ИД Урсус спелеос -Скопје, biljana_speleo@yahoo.com 2 Институт
More informationUNIVERZITETSKI BILTEN
Univerzitet " Goce Del~ev" - [tip UNIVERZITETSKI BILTEN Áðîj 40, 17 maj 2010 godina maj 2010 godina [tip УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН С О Д Р Ж И Н А РЕФЕРАТ за избор асистент за научната област математика на
More informationСтатистички извештај за поштенските активности во Република Македонија во 2010 година
Статистички извештај за поштенските активности во Република Македонија во 2010 година Скопје, декември 2011 година Содржина: 1. Вовед...3 2. Регулација на пазарот на поштенски услуги...4 3. Поштенски услуги...6
More informationПреземање сертификат користејќи Mozilla Firefox
УПАТСТВО Преземање сертификат користејќи Mozilla Firefox Верзија: 4.0 Датум: 10.01.2018 103.11 КИБС АД Скопје 2017 КИБС АД Скопје, сите права задржани http://www.kibstrust.mk Содржина 1. Како да го преземам
More informationСтруктурно програмирање
Аудиториски вежби 1 Верзија 1.0, 20 Септември, 2016 Содржина 1. Околини за развој.......................................................... 1 1.1. Околини за развој (Integrated Development Environment
More informationИНФОРМАЦИЈА ЗА ПОВРЕДИ НА РАБОТА И ПРОФЕСИОНАЛНИ БОЛЕСТИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Институт за јавно здравје на Република Македонија ИНФОРМАЦИЈА ЗА ПОВРЕДИ НА РАБОТА И ПРОФЕСИОНАЛНИ БОЛЕСТИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА 2012-2013 Скопје, 2013 ИНСТИТУТ ЗА ЈАВНО ЗДРАВЈЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
More informationФ а б р и ч е н п л и н с к и у р е д
Ф а б р и ч е н п л и н с к и у р е д Вовед Возилата GREAT WALL со бензински мотори можат да бидат дополнително опремени со фабрички гасен уред со течно вбризгување на горивото (Liquid Propane Injection
More informationПРОЦЕНКА НА РАНЛИВОСТА И МЕРКИ НА АДАПТАЦИЈА НА ЗЕМЈОДЕЛИЕТО ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
ПРОЦЕНКА НА РАНЛИВОСТА И МЕРКИ НА АДАПТАЦИЈА НА ЗЕМЈОДЕЛИЕТО ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ТРЕТА КОМУНИКАЦИЈА ЗА КЛИМАТСКИ ПРОМЕНИ Проф. Душко Мукаетов Цели и задачи на Националниот извештај 1. Оценка на ранливоста
More information11. ЕНЕРГИЈАТА И ОПШТЕСТВОТО
11. ЕНЕРГИЈАТА И ОПШТЕСТВОТО -Количеството енергија консумирано по глава на жител е пропорционално на животниот стандард - со индустријализацијата и порастот на популацијата расте и потрошувачката на енергија
More informationВЛИЈАНИЕ НА ПРЕДТРЕТМАНИТЕ ВРЗ КВАЛИТЕТОТ НА СОЛАРНО СУШЕНО ГРОЗЈЕ
Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 634.8.078) ВЛИЈАНИЕ НА ПРЕДТРЕТМАНИТЕ ВРЗ КВАЛИТЕТОТ НА СОЛАРНО СУШЕНО ГРОЗЈЕ Моника Стојанова Факултет за земјоделски науки и храна, Насока:
More informationКЛИНИЧКА ФАРМАЦИЈА И ФАРМАКОТЕРАПИЈА ПРАКТИКУМ
УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ВО ШТИП Зорица Арсова-Сарафиновска Трајан Балканов Марија Дарковска-Серафимовска Верица Ивановска 1 Штип, 2015 УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ВО ШТИП Зорица Арсова-Сарафиновска; Трајан
More informationA mysterious meeting. (Таинствена средба) Macedonian. List of characters. (Личности) Khalid, the birthday boy
(Таинствена средба) List of characters (Личности) Khalid, the birthday boy (Калид, момчето на кое му е роденден) Leila, the mysterious girl and phone voice (Лејла, таинственото девојче и гласот на телефон)
More informationПреглед на државите во Западна Африка
Преглед на државите во Западна Африка 1.Географска положба и природни одлики 2.Држави (15): BEN, CIV, BUR, GUI, MLI, NIG, SEN, TOG, GAM, GHA, NGR, SLE, GBS, CPV, LBR -население: NGR, GHA, CIV...GBS, CPV.
More informationСтатистички извештај за поштенските активности во Република Македонија во 2011 година
Статистички извештај за поштенските активности во Република Македонија во 2011 година Скопје, декември 2012 година Содржина: 1. Вовед...3 2. Регулација на пазарот на поштенски услуги...4 3. Поштенски услуги...6
More informationLeila, the sick girl. Sick girl s friend. (Наставникот) Class teacher. Girl with bike rider (Девојчето со велосипедистот) (Велосипедистот)
(Болна на школо) List of characters (Личности) Leila, the sick girl Sick girl s friend Class teacher Nurse (Лејла, болното девојче) (Пријателот на болното девојче) (Наставникот) (Медицинската сестра) Girl
More informationФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА
ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА Врз основа на член 54 став 1 точка 14, а во врска со член 54 став 1 точка 8 и член 63-а, 63-б и 63-в од Законот за здравственото осигурување ( Службен весник
More informationISUZU D-MAX SINGLE (2 ВРАТИ + ПИКАП ПРОСТОР ЗА ТОВАРАЊЕ) OПРЕМЕНОСТ МЕНУВАЧ ЦЕНА СО ДДВ
ISUZU D-MAX SINGLE (2 ВРАТИ + ПИКАП ПРОСТОР ЗА ТОВАРАЊЕ) SATELLITE, 4X2 Мануелен менувач 18.320 EUR / 1.132.176 ден SATELLITE, 4X2, СО КЛИМА УРЕД Мануелен менувач 18.969 EUR / 1.172.285 ден SATELLITE,
More informationФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ
ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ Скопје, март 2015 година Содржина 1 Процес на поднесување на барање
More informationЗАВИСНОСТА МЕЃУ КВАЛИТЕТОТ НА ЖИВОТОТ, МОЖНОСТИТЕ ЗА ПРАВЕЊЕ ИЗБОР И ОЧЕКУВАЊАТА ЗА ИДНИНАТА КАЈ ВОЗРАСНИТЕ ЛИЦА СО ИНТЕЛЕКТУАЛНА ПОПРЕЧЕНОСТ
ДЕФЕКТОЛОШКА СТРУЧНО-НАУЧНА ПРОБЛЕМАТИКА SPECIAL EDUCATION-PROFESSIONAL AND SCIENTIFIC ISSUES ЗАВИСНОСТА МЕЃУ КВАЛИТЕТОТ НА ЖИВОТОТ, МОЖНОСТИТЕ ЗА ПРАВЕЊЕ ИЗБОР И ОЧЕКУВАЊАТА ЗА ИДНИНАТА КАЈ ВОЗРАСНИТЕ
More informationК А Т А Л О Г. mon. monteco СТАНБЕНО ДЕЛОВЕН ОБЈЕКТ Г.П РАСАДНИК. company
mon monteco company ГТПУ Монтеко Компани ДОО експорт - импорт К А Т А Л О Г СТАНБЕНО ДЕЛОВЕН ОБЈЕКТ Г.П. 3.1 - РАСАДНИК Адреса: ул. Сава Ковачевиќ б.б. - Кисела Вода - Скопје тел. 075/389-918, e-mail:
More informationАВТОРЕЗИМЕ по докторска дисертација
УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ - СКОПЈЕ ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ ИНСТИТУТ ЗА ХЕМИЈА М-р БИЉАНА М. БАЛАБАНОВА ЛИТОГЕНО И АНТРОПОГЕНО ВЛИЈАНИЕ НА ДИСТРИБУЦИЈАТА НА РАЗЛИЧНИ ХЕМИСКИ ЕЛЕМЕНТИ ВО ПОЧВИТЕ
More informationTHE ASSEMBLY SPONTANEOUS ASSOCIATIONS
THE ASSEMBLY SPONTANEOUS ASSOCIATIONS Thieves Laws Mad house Comedy We citizens Theater/ Acting Corruption Money laundering Politic Invalid parliament Very little work Lies Untouchable State body Humor
More informationUNIVERZITETSKI BILTEN
Univerzitet " Goce Del~ev" - [tip UNIVERZITETSKI BILTEN Áðîj 40, 17 maj 2010 godina maj 2010 godina [tip УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН С О Д Р Ж И Н А РЕФЕРАТ за избор асистент за научната област математика на
More informationО Д Л У К У о додели уговора
Научни институт за ветеринарство "Нови Сад" Руменачки пут 20 21000 Нови Сад, Р.Србија Scientific Veterinary Institute "Novi " Rumenacki put 20 21000 Novi, R.Serbia Tel. + 381 (0)21 4895-300; Fax: + 381(0)21
More informationЗАВРШЕН ИЗВЕШТАЈ ЗА НАУЧНО-ИСТРАЖУВАЧКИ ПРОЕКТ. НАСЛОВ НА ПРОЕКТОТ: Социо-економски ефекти од туризмот во Општина Охрид за период
ЗАВРШЕН ИЗВЕШТАЈ ЗА НАУЧНО-ИСТРАЖУВАЧКИ ПРОЕКТ НАСЛОВ НА ПРОЕКТОТ: Социо-економски ефекти од туризмот во Општина Охрид за период 2004 2014 ГЛАВЕН ИСТРАЖУВАЧ: проф. д-р Бранко Николовски ИНСТИТУЦИЈА: Факултет
More informationЗошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?
,,Secrecy, being an instrument of conspiracy, ought never to be the system of a regular government. Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?
More informationКоисмение.Штозначиме.
Коисмение.Штозначиме. Исто како стоките и податоците, така GW ги движи и луѓето кои доаѓаат во контакт со портокаловата мрежа, внатрешно или надворешно. Ние се движиме напред со нашите клиенти, со напреден
More information200 Филозофски факултет, Институт за дефектологија
200 Филозофски факултет, Институт за дефектологија Инклузија на учениците со аутистичен спектар на нарушувања Александра Митевска 1, Владимир Трајковски 2 1 Постдипломец на Институт за дефектологија, Филозофски
More informationм-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива
Трета анализа на пазар за Физички пристап до мрежна инфраструктура (целосен и поделен разврзан пристап) на фиксна локација и четврта анализа на пазар за услуги со широк опсег м-р Марјан Пејовски Сектор
More informationКомпостирање во Македонија- Здрава алтернатива или само трула идеја?
Компостирање во Македонија- Здрава алтернатива или само трула идеја? Аналитика - Октомври, 2008 - www.analyticamk.org 1 Вовед...Светот треба да почне да го преточува концептот за одржлив развој во практиката,
More informationАна ФРИЦХАНД МОРАЛНАTA СЕБЕПЕРЦЕПЦИЈА НА АДОЛЕСЦЕНТИТЕ. Кратка содржина
124 ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ СКОПЈЕ Ана ФРИЦХАНД УДК: 159 922.8:316 628 МОРАЛНАTA СЕБЕПЕРЦЕПЦИЈА НА АДОЛЕСЦЕНТИТЕ Кратка содржина Во трудот се испитуваат разликите во моралната себеперцепција кај адолесценти
More informationСтруктурирани бази на наставни материјали и дигитална трансформација. студија на случај Република Македонија
Структурирани бази на наставни материјали и дигитална трансформација 2 Содржина Листа на табели... 7 Листа на графикони... 10 1. ВОВЕД... 11 1. 1. Мотивација, предмет и цел на истражувањето... 11 1. 2.
More informationна јавната свест за Архуска конвенција и еколошкото законодавство на Европската Унија
Анализа на наоди од истражување на јавната свест за Архуска конвенција и еколошкото законодавство на Европската Унија Justice and Environment 2013 a Udolni 33, 602 00, Brno, CZ e info@justiceandenvironment.org
More informationУПАТСТВО. Како да започнам со користење на сертификат издаден на Gemalto IDPrime PKI токен во Mozilla Firefox?
УПАТСТВО Како да започнам со користење на сертификат издаден на Gemalto IDPrime PKI токен во Mozilla Firefox? Верзија: 4.0 Датум: 18.01.2018 103.29 КИБС АД Скопје 2018 КИБС АД Скопје, сите права задржани
More informationФросина Денкова. Кратка содржина
232 ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ СКОПЈЕ Софија Арнаудова Фросина Денкова УДК: 331.108.62:364.63 Психолошки профил на жртвите на мобинг на работното место Кратка содржина Мобингот се дефинира како појава на психичко
More informationВовед во мрежата nbn. Што е тоа австралиска nbn мрежа? Што ќе се случи? Како да се префрлите на мрежата nbn. Што друго ќе биде засегнато?
Вовед во мрежата nbn 1 Што е тоа австралиска nbn мрежа? 2 Што ќе се случи? 3 Како да се префрлите на мрежата nbn 4 Што друго ќе биде засегнато? 5 Што треба следно да сторите 1 Што е тоа австралиска nbn
More informationЗБОРНИК НА ТРУДОВИ PROCEEDINGS
Македонско еколошко друштво Macedonian Ecological Society IV КОНГРЕС НА ЕКОЛОЗИТЕ НА МАКЕДОНИЈА СО МЕЃУНАРОДНО УЧЕСТВО И ОДБЕЛЕЖУВАЊЕ НА 40 ГОДИНИ ОД ФОРМИРАЊЕТО НА МАКЕДОНСКОТО ЕКОЛОШКО ДРУШТВО Охрид,
More informationБрој 1 No. Ekol.Zašt.Život.Sred. Примено во редакција: ISSN јули 1993 UDC :[543.4/5:546.4/.8 оригинален научен труд
Екол.Зашт.Живот.Сред. Том 2 Vol. Број 1 No. стр. 83-89 р.р. Скопје 1994 Skopje Ekol.Zašt.Život.Sred. Примено во редакција: ISSN 0354-2491 19. јули 1993 UDC 663.813:[543.4/5:546.4/.8 оригинален научен труд
More informationПЕТТИ СОСТАНОК НА ЕКСПЕРТСКАТА ГРУПА НА ENTERPRISE EUROPE NETWORK ЗА СЕДМАТА РАМКОВНА ПРОГРАМА
ПЕТТИ СОСТАНОК НА ЕКСПЕРТСКАТА ГРУПА НА ENTERPRISE EUROPE NETWORK ЗА СЕДМАТА РАМКОВНА ПРОГРАМА Во организација на Европскиот информативен и иновативен центар во Македонија, дел од Enterprise Europe Network,
More informationVol.7 No Извадок ЈАВНО ЗДРАВЈЕ -PUBLIC HEALTH. Јордан Минов 1, Јованка Караџинска-Бислимовска 1, Гордана Ристовска 2
Vol.7 No.1 2015 ЈАВНО ЗДРАВЈЕ -PUBLIC HEALTH ЗДРАВСТВЕНИ РИЗИЦИ ПРИ ИЗЛОЖЕНОСТ НА АЗБЕСТ ВО ЖИВОТНАТА СРЕДИНА - ПРЕГЛЕД НА ЛИТЕРАТУРАТА И СОСТОЈБА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА HEALTH RISKS RELATED TO ASBESTOS
More informationЗа обуката ВОВЕД ВО НОВИОТ ПРЕДМЕТ
За обуката ВОВЕД ВО НОВИОТ ПРЕДМЕТ Распоред на активности 10.00-11.30 прв блок часови 11.30-11.40 пауза 11.40 13.10 втор блок часови 13.10 13.50 пауза за ручек 13.50 15.20 трет блок часови 15.20 15.30
More informationГледиштата изразени во овој извештај се на авторот и не нужно ги одразуваат гледиштата на Фондацијата Конрад Аденауер и Институтот за демократија
Гледиштата изразени во овој извештај се на авторот и не нужно ги одразуваат гледиштата на Фондацијата Конрад Аденауер и Институтот за демократија Социетас Цивилис - Скопје. ИМПРЕСУМ Наслов: Реформа на
More informationФинансиски остварлив план за еднаков пристап до Програмите за рано детство во Република Македонија. фер игра
Финансиски остварлив план за еднаков пристап до Програмите за рано детство во Република Македонија фер игра CIP - Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека Св. Климент Охридски,
More informationUNIVERZITETSKI BILTEN
Univerzitet " Goce Del~ev" - [tip UNIVERZITETSKI BILTEN Áðîj 39, 3 maj 2010 godina maj 2010 godina [tip УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН С О Д Р Ж И Н А РЕФЕРАТ за избор на еден соработник - помлад асистент од научната
More informationSiemens собни термостати. За максимален комфорт и енергетска ефикасност. siemens.com/seeteam
. За максимален комфорт и енергетска ефикасност siemens.com/seeteam 1 СОБНИ ТЕРМОСТАТИ ЗА ФЕНКОЈЛЕРИ RAB11 / RAB21 / RAB31 СОБЕН ТЕРМОСТАТ ЗА ФЕНКОЈЛЕРИ RDF110.2 / RDF110 / RDF110/IR RAB11 Електромеханички
More informationМ-р Златко Бежовски. ОПТИМИЗАЦИЈА НА ПРЕБАРУВАЊЕТО (Привлекување посетители на комерцијалните Веб сајтови од Интернет пребарувачите)
М-р Златко Бежовски ОПТИМИЗАЦИЈА НА ПРЕБАРУВАЊЕТО (Привлекување посетители на комерцијалните Веб сајтови од Интернет пребарувачите) Штип, 2007 Автори: М-р Златко Бежовски Издавач: 2ри Август - Штип Рецензент:
More informationМАКЕДОНСКИ ЗЕЛЕН ЦЕНТАР
МАКЕДОНСКИ ЗЕЛЕН ЦЕНТАР МАКЕДОНИЈА и КЛИМАТСКИТЕ ПРОМЕНИ Март 2008, Скопје 1 МАКЕДОНИЈА И КЛИМАТСКИТЕ ПРОМЕНИ Информативен материјал Подготвила: Марија Јанковска Одговорно лице: Методија Саздов Претседател
More informationС О Д Р Ж И Н А. Број 184 год. LXVII 29 декември 2011, четврток Цената на овој број е 190 денари.
Број 184 год. LXVII 29 декември 2011, четврток Цената на овој број е 190 денари www.slvesnik.com.mk contact@slvesnik.com.mk С О Д Р Ж И Н А Стр. 4125. Одлука за престанок и за давање на трајно користење
More informationУНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН
УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН Р Е Ф Е Р А Т ЗА ИЗБОР НА НАСТАВНИК ВО НАСЛОВНО ЗВАЊЕ ВОНРЕДЕН ПРОФЕСОР ЗА НАСТАВНО-НАУЧНИТЕ ОБЛАСТИ ЕЛЕКТРОТЕХНИКА И ЕЛЕКТРОЕНЕРГЕТИКА НА ЕЛЕКТРОТЕХНИЧКИ ФАКУЛТЕТ ПРИ УНИВЕРЗИТЕТ
More informationГледиштата изразени во овој извештај се на авторот и не нужно ги одразуваат гледиштата на Фондацијата Конрад Аденауер и Институтот за демократија
Гледиштата изразени во овој извештај се на авторот и не нужно ги одразуваат гледиштата на Фондацијата Конрад Аденауер и Институтот за демократија Социетас Цивилис - Скопје. ИМПРЕСУМ Наслов: Уставниот суд
More informationINTERNATIONAL TOURNAMENT "MACEDONIAN PEARL" (FS)
INTERNATIONAL TOURNAMENT "MACEDONIAN PEARL" (FS) Details of the organising Federation Host broadcaster Details of the competition venue Age group Weight categories SKOPJE (MKD), 11-12.05.2018 SPECIFIC
More informationМобилност МК Mobility MK
I S S N 1 8 5 7-8 7 3 X 2 Мобилност МК Mobility MK Г О Д И Н А 43, ЈД У Е Н К И Е М2 В0 Р1 И 6 И З Д А Н И Е 4 2 V O L U M E 2 0 1 5 3, 4 I S S U E D E C E M J U B E N R E 4 2 2 0 1 6 5 Еразмус+ обука
More informationКЛУЧНИ ДВИГАТЕЛИ ВО ПОТРЕБИТЕ ЗА ОПТИМАЛНИ ОДРЕДБИ ЗА ПОСЕБНО ОБРАЗОВАНИЕ: АНГЛИСКА СТУДИЈА
ДЕФЕКТОЛОШКА СТРУЧНО-НАУЧНА ПРОБЛЕМАТИКА дефектолошка стручно-научна проблематика special education-professional and scientific issues КЛУЧНИ ДВИГАТЕЛИ ВО ПОТРЕБИТЕ ЗА ОПТИМАЛНИ ОДРЕДБИ ЗА ПОСЕБНО ОБРАЗОВАНИЕ:
More informationПреземање сертификат користејќи Internet Explorer
УПАТСТВО Преземање сертификат користејќи Internet Explorer Верзија: 4.0 Датум: 09.01.2018 103.10 КИБС АД Скопје 2017 КИБС АД Скопје, сите права задржани http://www.kibstrust.mk Содржина 1. Подготовка за
More informationАКАДЕМИК ЃОРЃИ ФИЛИПОВСКИ (По повод 95 годишнината од раѓањето)
ПРИЛОЗИ, Одделение за природно-математички и биотехнички науки, МАНУ, том 35, бр. 1, стр. 5 15 (2014) CONTRIBUTIONS, Section of Natural, Mathematical and Biotechnical Sciences, MASA, Vol. 35, No. 1, pp.
More informationдоц. д-р Оливер АНДОНОВ, Факултет за безбедност, криминологија и финансиска контрола, МИТ Универзитет-Скопје
УПОТРЕБАТА НА ИНСТРУМЕНТИТЕ НА МЕЃУНАРОДНАТА ПОЛИТИКА ВО СИГУРНОСНИТЕ ВЛИЈАНИЈА НА САД И РУСИЈА НА БАЛКАНОТ И ПОМЕСТУВАЊЕ НА СИГУРНОСТА НА ЕВРОПСКАТА УНИЈА доц. д-р Оливер АНДОНОВ, Факултет за безбедност,
More informationSTATE OF TOBACCO PRODUCTION IN THE REPUBLIC OF MACEDONIA. Abstract
UDK 663.97(497.7) STATE OF TOBACCO PRODUCTION IN THE REPUBLIC OF MACEDONIA Kiril Filiposki 1, Mile Peshevski 2, Dragić Živković 3, Blaze Filiposki 1 Abstract Tobacco in the Balkan Peninsula, and thus in
More information2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА. Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година
2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година ОСНОВНИ БАРАЊА ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА Со Законот за безбедност и здравје при
More informationЕкол. Зашт. Живот. Сред. Том Број Страна Скопје Ecol. Prot. Env. Tome No pp. Skopje
Екол. Зашт. Живот. Сред. Том Број Страна Скопје 12 1-2 3-8 2009 Ecol. Prot. Env. Tome No pp. Skopje ПОДЗЕМНА ФИТОМАСА И ПРОДУКЦИЈА ВО БУКОВИОТ ЕКОСИСТЕМ Calamintho grandiflorae-fagetum ВО НАЦИОНАЛНИОТ
More informationВОДИЧ ЗА АГРО-ЕКОЛОШКИ МЕРКИ
Центар за еколошка демократија - Флорозон ВОДИЧ ЗА АГРО-ЕКОЛОШКИ МЕРКИ Скопје, јуни, 2016 Република Македонија Изготвувачи: Издавач Центар за еколошка демократија Флорозон Автор м-р Биљана Дрвошанова Проект
More informationОД СИГУРНО СМЕСТУВАЊЕ ДО СОЦИЈАЛНА ИНТЕГРАЦИЈА НА ЖРТВИТЕ ОД ТРГОВИЈА СО ЛУЃЕ
ОД СИГУРНО СМЕСТУВАЊЕ ДО СОЦИЈАЛНА ИНТЕГРАЦИЈА НА ЖРТВИТЕ ОД ТРГОВИЈА СО ЛУЃЕ Здружение за акција против насилство и трговија со луѓе Отворена Порта Издавач: Здружение за акција против насилство и трговија
More informationПоследици од загадувањето на воздухот: Глобално затоплување, ефекти на стаклена градина, промени на климата и на биодиверзитетот
Последици од загадувањето на воздухот: Глобално затоплување, ефекти на стаклена градина, промени на климата и на биодиверзитетот GLOBAL WARMING Енергијата на Земјата во најголем дел се добива од Сонцето
More informationУНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН
Р Е Ф Е Р А Т ЗА ИЗБОР НА НАСТАВНИК ВО СИТЕ ЗВАЊА ЗА НАСТАВНО-НАУЧНАТА ОБЛАСТ ЕНЕРГЕТСКО И ПРОЦЕСНО МАШИНСТВО И ТЕРМОТЕХНИКА И ТЕРМОТЕХНИЧКИ АЛАТИ И ПОСТРОЈКИ НА МАШИНСКИ ФАКУЛТЕТ ПРИ УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ
More informationUNIVERZITETSKI BILTEN
Univerzitet " Goce Del~ev" - [tip UNIVERZITETSKI BILTEN Áðîj 40, 17 maj 2010 godina maj 2010 godina [tip УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН С О Д Р Ж И Н А РЕФЕРАТ за избор асистент за научната област математика на
More informationМАКЕДОНСКО ЛЕКАРСКО ДРУШТВО MACEDONIAN MEDICAL ASSOCIATION
МАКЕДОНСКО ЛЕКАРСКО ДРУШТВО MACEDONIAN MEDICAL ASSOCIATION ЗДРУЖЕНИЕ НА ЛЕКАРИТЕ ПО ОПШТА МЕДИЦИНА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ASSOCIATION OF GP DOCTORS OF REPUBLIC OF MACEDONIA III КОНГРЕС НА ЛЕКАРИТЕ ПО
More informationПетти состанок на Локалната советодавна група Записник од состанокот
Technical Assistance for Civil Society Organisations Macedonian Office This project is funded by the European Union. Петти состанок на Локалната советодавна група Записник од состанокот Датум: 26ти Октомври
More informationАНАЛИЗА НА ПРЕКРШОЧНИТЕ ОДРЕДБИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО ОДНОС НА ВИСОЧИНАТА НА ГЛОБАТА
35.077.3(497.7) АНАЛИЗА НА ПРЕКРШОЧНИТЕ ОДРЕДБИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО ОДНОС НА ВИСОЧИНАТА НА ГЛОБАТА Проф. д-р Гордана Лажеtиќ - Бужаровска 1 Доц. д-р Александра Груевска-Дракулевски 2 Вовед Системот
More informationУниверзитет Св. Климент Охридски- Битола. Факултет за информатички и. комуникациски технологии - Битола. Студиска програма:
Универзитет Св. Климент Охридски- Битола Факултет за информатички и комуникациски технологии - Битола Студиска програма: Администрирање со јавни политики Влатко Степаноски ВЛИЈАНИЕТО НА ПРЕТПРИСТАПНИТЕ
More informationJasminka NOVAKOVA STOJANOVSKA 1
UDK 371.125.8:371.87 Jasminka NOVAKOVA STOJANOVSKA 1 СТРУЧНИОТ СОРАБОТНИК - ПСИХОЛОГ ВО УЧЕНИЧКИОТ ДОМ КАКО МЕНТОР НА ВОСПИТНИОТ ТИМ ВО МЕНАЏИРАЊЕТО НА КОНФЛИКТИТЕ МЕЃУ ВОСПИТАНИЦИТЕ Апстракт Ученичкиот
More informationКлучни зборови: ИНДЕКС НА АСПИРАЦИИ, ИНТРИН- ЗИЧНИ И ЕКСТРИНЗИЧНИ ЖИВОТНИ ЦЕЛИ, ФАКТОРСКА АНАЛИЗА
ГОДИШЕН ЗБОРНИК 107 Николина КЕНИГ Огнен СПАСОВСКИ УДК: 159.942.5.072 ПРОВЕРКА НА ВНАТРЕШНАТА СТРУКТУРА НА ИНСТРУМЕНТОТ ИНДЕКС НА АСПИРАЦИИ СО КОРИСТЕЊЕ ЕКСПЛОРАТОРНА ФАКТОРСКА АНАЛИЗА Кратка содржина
More informationУНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН
Р Е Ф Е Р А Т ЗА ИЗБОР НА НАСТАВНИК ВО НАСТАВНО-СТРУЧНО ЗВАЊЕ ВИШ ЛЕКТОР ЗА НАУЧНАТА ОБЛАСТ РОМАНИСТИКА НА ФИЛОЛОШКИ ФАКУЛТЕТ ПРИ УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ВО ШТИП Cо Одлука бр.1902-86/15 од 15..2017 год.
More informationУпатство за инсталација на Gemalto.NET токен во Mozilla Firefox
Упатство за инсталација на Gemalto.NET токен во Mozilla Firefox Содржина Воведни препораки... 3 1. Подесување на Trust... 4 2. Инсталација на софтвер за Gemalto.NET токен... 5 3А. Инсталирање на драјвери
More informationКАРАКТЕРИСТИКИ НА НАСТАВНИТЕ ПРОГРАМИ ПО МАТЕМАТИКА ЗА ОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ ( , , )
МАТЕМАТИЧКИ ОМНИБУС, 2 (2017), 107 121 КАРАКТЕРИСТИКИ НА НАСТАВНИТЕ ПРОГРАМИ ПО МАТЕМАТИКА ЗА ОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ (1996 1998, 2007 2009, 2013 2015) Лидија Кондинска 1 Снежана Ристовска 2 Промените во наставата
More information