Raporti Final 23 qershor RVV i dorëzuar në tetor Vizita në terren 9 maj 2014.

Transcription

1 UNIVERSITETI PUBLIK HAXHI ZEKA PEJË: RAPORT AKREDITIMI I PROGRAMEVE, QERSHOR Raporti Final 23 qershor 2014 RVV i dorëzuar në tetor 2013 Vizita në terren 9 maj

2 Hyrje Universiteti Publik i Pejës Haxhi Zeka (UPHZ) në Pejë u krijua në vitin 2011 me vendim të Kuvendit të Kosovës. Ish shkolla që kishte vepruar si degë e Universitetit të Prishtinës u bë pjesë e universitetit të ri. UPHZ-ja për momentin përbëhet nga departamentet në vijim: Fakulteti i Biznesit, Fakulteti Juridik, Fakulteti i Menaxhimit në Turizëm, Hotelieri dhe Mjedis, Fakulteti i Agrobiznesit dhe Fakulteti i Arteve. Aplikimi për akreditimin e 7 programeve u dorëzua në Tetor Ky ishte përgatitur nga menaxhmenti i mëparshëm i UPHZ-ës. Menaxhmenti i tanishëm ishte emëruar në vjeshtën e vitit 2013 dhe ka përgatitur kështu Plani e ri Strategjik për periudhën Ky ishte edhe temë e diskutimit gjatë takimit me menaxhmentin e lartë gjatë vizitës në terren.. Ky raport vlerësues bazohet në raportin vetë-vlerësues (RVV), i tetorit 2013, vizitës në terren më datë 9 maj 2014, dhe dokumenteve shtesë të dërguara si përgjigje ndaj kërkesës së ekspertëve përmes -it më datë 26 dhe 27 maj Qëllimi i vizitës në terren është të vlerësohen informacionet e dhëna në RVV, për të mbledhur informata të detajuara ose/dhe që mungojnë rreth çështjeve të cilësisë dhe për të inspektuar infrastrukturën fizike. Vizita ishte e mirëorganizuar dhe ne duam të shprehim mirënjohje tonë për rektorin Prof. Dr. Naser Mrasori dhe personelin e tij të cilët siguruan që vizita jonë të rrjedh pa probleme. Ekipi i ekspertëve pranoi RVV të përditësuar për programin Menaxhim Mjedisi një ditë para vizitës në terren. Për dy nga programet ( Master në Menaxhim Turizmi dhe Edukim Artistik ne Pikturë) institucionit iu dha mundësia të ri-paraqesin raportet e rishikuara bashkë me dokumentet shtesë. Ekspertët kanë përpiluar këtë raport sipas standardeve të Agjencisë Kosovare për Akreditim dhe udhëzuesit të saj për ekspertët në lidhje me vlerësimin e programeve akademike si dhe kodit të praktikës së mirë vizitat në terren. Paneli i ekspertëve jep rekomandime mbi bazën e një analizë të thellë të materialit të dorëzuar para dhe pas, dhe informatave të përfituara gjatë vizitës në terren. Rekomandimet e ekspertëve nga propozimet e mëhershme për akreditim ( në vitin 2012 dhe 2013) u morën po ashtu parasysh. Komentet ndaj draft-raportit, të pranuara më datë 19 Qershor, përfshirë ndryshimet e tjera në RVV, më të dukshme në të dy programet master në Juridik, për të cilat u dorëzuan versione të reja të RVV. Qëllimi i dërgimit të draft raporteve tek institucionit, është thjesht për të korrigjuar gabimet faktike, megjithatë, për disa nga programet në shqyrtim, ekspertët përfshijnë përgjigjet e tyre në raportin final. 2

3 UPHZ-ja aplikoi për akreditimin e programeve të studimit në vijim, vlerësimin e të cilave ekspertët përkatës morën përsipër: Fakulteti A. Fakulteti i Menaxhimit të Turizmit, Hotelerisë dhe Mjedisit. A. Fakulteti Juridik A. Fakulteti i Agrobiznesit A. Fakulteti i Arteve Departame nti Menaxhimit të Turizmit, Hotelerisë dhe Mjedisit. Fakulteti Juridik Teknologji ushqimore Programi I. Menaxhim i Mjedisit II. Menaxhim i Turizmit III. E drejta kushtetues e dhe administrati ve IV. E drejta penale IV. Teknologji ushqimore Pikturë V. Edukim Artistik në Pikturë Muzikë VI. Edukim artistik në instrumentet frymore Nivel/Lloji i diplomës Bache Mast lor er Kredi tet Ekspertët MSc 120 Volker Gehmlich (Kryesues I Ekipit), Universiteti I Osnabrueck, D MSc 120 Tanja Dmitrović, University i Lubjanës, SI LL.M. 60 Peter Parycek, Universiteti i Danubit në Krems, AT LL.M. 60 BSc 180 Volker Kottke, Universiteti Hohenheim, D BA 240 Bettina Henkel, Akademia e Arteve të Bukurua në Vjenë, AT BA 240 Doris Carstensen, Konsulent i AL në Vjenë, A 3

4 Në krerët në vijim, secili program është vlerësuar sipas standardeve të përcaktuara nga Agjencia Kosovare e Akreditimit. 4

5 A. FAKAULTETI I MENAXHIMIT NЁ TURIZЁM, HOTELIERI DHE MJEDIS Fakulteti i Menaxhimit në Turizëm, Hotelieri dhe Mjedis paraqiti dy programe të nivelit bachelor (?) (duhet te jetë Master vër. Perkth.!): Programi Master shkencor në Menaxhim Mjedisi dhe Master shkencor në Menaxhim Turizmi. I. MENAXHIM MJEDISI (MSc.) 1. Programet akademike dhe menaxhimi i studentëve Vërejtje paraprake RVV nuk është përkthyer nga gjuha shqipe në gjuhën angleze në mënyrën më të mirë, kështu që disa nga vërejtjet në vijim mund të jenë shkaku i keqkuptimit dhe dallimit mes origjinalit në shqip dhe versionit anglisht. Një tjetër lloji i gabimit duket të jetë bërë në lidhje me informatat e kërkuara. Në profilin e programit, f. 58 të RVV, duhet të ishte treguar minimumi i periudhës së studimit. Universiteti deklaron 2 vjet apo 6 semestra. Me gjasë universiteti mendon 4 semestra. Ekspertët gjithashtu vërejnë qe menaxhmenti i ri i universitetit më sa duket ka identifikuar disa mangësi të RVV-së i cili ishte dorëzuar para se ai të ishte emëruar. Në momentin e fundit disa nga gabimet ishin rregulluar. Megjithatë, nuk kishte kohë të mjaftueshme për të rishkruar gjithë aplikacionin dhe të kontrollohet cilësia e përkthimit. Ekspertët shprehin keqardhje për situatën në të cilën u gjetë menaxhmenti i ri, por dëshiron të theksoj se në rend të parë si bazë e vlerësimit të programeve është raporti. Pas vizitës në terren, ekspertët ngritën çështjet të cilat ata nuk i kishin kuptuar dhe ato që kishin nevojë për sqarime. A korrespondon programi akademik me deklaratën e misionit të institucionit dhe parimet e veprimtarisë? Versioni i ri i RVV shpjegon më mirë nevojën për programin, duke skicuar problemet e veçanta në Kosovë lidhur me ndotjen dhe kontaminimin nga industria minierave, të cilat kanë ndikim në natyrë dhe industrinë bujqësore. Institucioni ka për qëllim të bëhet ndër institucionet e para të arsimit të lartë që përgatit të diplomuarit të bëhen ekspertë në ҫështje mjedisore, të vetëdijshëm për ndërdispilinat e kërkuar, dhe formësuar të ardhmen e rajonit. Për këtë qëllim institucioni gjithsesi do të luaj një rol në zhvillimin e mëtejmë të rajonit dhe shoqërisë së tij. Universiteti pretendon se programi është në përputhje me parimet udhëheqëse të institucionit, por thekson se kjo arrihet duke nënvizuar ndërlidhjen e programit me teorinë dhe praktikën, duke u mundësuar studentëve të punësohen në gamën e gjerë 5

6 të pozitave në organizatat private dhe ato publike. Universiteti shprehet se ata do të zhvillojnë në vazhdimësi programin që të mbesin në përputhje më kërkesat e tregut të punës. A janë cilësia, niveli dhe synimet akademike të kësaj kurrikule në përputhje me gradën akademik?? A përkon grada akademike me standardet? Bazuar në profilin e programit, programi drejtohet me orar të plotë studimesh dhe me korrespondencë. Megjithatë, nuk ka dallime të tjera që janë bërë në tekst, kështu që ekspertët do të vlerësojnë vetëm programin e modusit me orar të plotë, pasi studimet me korrespondencë do të duhej të kishte disa përshtatje edhe sa i përket llojit të ndryshëm të studentit- me shumë gjasë që është i punësuar njëkohësisht, apo qe ka familje në përkujdesje- p.sh. ekspertët e dinë se disa institucione të arsimit të lartë ofrojnë kurse deri në ora 16 për studentët në studime të rregullta dhe pas orës 16 për studentët me korrespondencë; derisa programi mbetet i njëjte. Kjo nuk është ajo qe ekspertët përkrahin. Programi me korrespondencë mund të këtë modulet e njëjta, por gjithsesi ka qasje të ndryshme didaktike dhe metodologjike dhe zakonisht zgjat më shumë në mënyrë që studentet të kenë kohë të mjaftueshme të arrijnë nivelin e njëjtë sikurse studentët e rregullt. Ekspertët janë të vetëdijshëm se ky nuk është gjithmonë rasti dhe bën këto vërejtje që të bëjë të qartë së nuk ka keqkuptim në atë masë që universiteti të besoj se të deklaruarit që programi ofrohet ne të dy moduset (mënyrat), i rregullt dhe me korrespondencë, është i mjaftueshëm për akreditim. Nuk është. Në disa module është bërë një tregues rreth mënyrës së ofrimit që le të kuptohet në dy mënyra. Kjo i referohet Politikave të Mjedisit, Biodiversitetit dhe Komunikimit, Shkrimit Akademik dhe Komunikimit dhe disertacionit. Megjithatë, kur ekspertët pyetën, kolegët e pranishëm nuk mund të sqaronin këto informacione ( f. 68: Moduli do të ofrohet në mësim të përzier brenda periudhës prej 6 javëve, nga të cilat një javë më ligjërata ( 15 orë) dhe një javë me seminare ( ushtrime!?)...( 10 orë) Universiteti rendit 11 (në ish RVV-në 13) qëllime edukime të programit, disi më shumë në mënyrë të pa strukturuar, shumë të përgjithësuar dhe kështu edhe të paqartë, kryesisht të pamatshme, p.sh.: të përmbush nevojat e studentëve; të siguroj njohuri të gjëra... ( disa qëllime të çuditshme janë fshirë në versionin e ri). Shumica prej tyre janë të orientuara drejt njohurive, por janë përmendur edhe zhvillimi i aftësive të përgjithshme, dhe të ofroj mundësi për të zhvilluar aftësi personale... Lista paraqitet të jetë një përmbledhje dhe elementet e saj nuk janë reflektuar. Disa qëllime që i referohen dizajnit të kurrikulës ( pasqyra e mobilitetit, për të lejuar vizitën e ligjëruesve nga jashtë) më të drejtë janë fshirë në versionin e ri. Megjithatë, mbisundon përshtypja që kjo listë përbëhet nga fjalë që gumëzhijnë. Gjithashtu duket sikur 6

7 nganjëherë është përdorur cut-and-paste, por fatkeqësisht jo si duhet, dhe është bërë në vendin e gabuar, p.sh. f.62 leksioni nënvizon... pa treguar së për cilin leksion ( kurs) është fjala. Ky leksion identifikon objektiva të ndryshme të kursit të cilat nuk janë fare SMART ( të mençura) dhe për këtë arsye të padobishme. Ekspertët besojnë se këto qëllime të edukimit kanë për qëllim të përshkruajnë profilin e programit. Nëse ky është rasti, Universiteti do të mund të përmirësoj përshkrimin e përmes identifikimit të rezultateve të mësimit në mënyrë të strukturuar dhe të matshme. Ata kanë mundur të përdorin përshkrues të Kornizës Kombëtare të Kualifikimeve si udhëzues për të përshkruar njohjet ( arritjet), aftësitë dhe kompetencat e të diplomuarve të ardhshëm. Gjashtë deri në dhjetë do të mjaftonin. Se fundi, rezultatet e mësimit( nxënies) të programit janë një sintezë e të gjitha rezultateve të nxënies të të gjitha moduleve, kështu që hartuesit e kurrikulës duhet të reflektojnë se si këto rezultate të nxënies të programeve mund të arrihen në modulet e ndryshme dhe në rezultatet e tyre të caktuara të nxënies. Për të lehtësuar përshkrimin, hartuesit mund të përdorin taksonominë e Bloom-it, që do të thotë ata kanë një llojshmëri të foljeve aktive në dispozicionin e tyre të cilat janë të plotësuara me objektin e mësimit dhe modalitetet e mësimit: Studenti mund-----( folja aktive) ---(çka)...(si), p.sh. të kategorizuar sipas njohurive, aftësive, kompetencave apo të taksonomisë së Bloomit ( kognitive për shembull: njohuri: studenti mund të identifikojë karakteristikat kryesore të industrisë elektronike; krahasim: ----mund të identifikojë pjesëmarrësit dhe qëllimet në zhvillimin e industrisë elektronike; zbatimi:...të zhvillojë një plan potencial biznesi për grupe të identifikuara synimi të industrisë elektronik; analizojë: krahasoj format e ndryshme të biznesit të një modeli të caktuar të industrisë elektronike; sintezë:... të përmbledh arsyet dhe efektet e një modeli të caktuar të industrisë elektronike; vlerësim:...të vlerësoj strategjitë e marketingut të modeleve të ndryshme të industrisë elektronike...). Kjo mënyrë e përshkrimit të rezultateve të nxënies (mësimit) do të mund të zbatohej si për rezultatet e mësimit të programeve ashtu edhe të atyre të moduleve. Duhet theksuar se vetëm rezultatet e tilla të nxënies mund të listohen dhe vetëm ashtu mund të dhe do të vlerësohen. Kjo pastaj do të ketë përfundimisht ndikim në mësimdhënie dhe mësimnxënie. Në mënyrën si Universiteti ka përshkruar qëllimet e mësimit, objektivat e kurseve dhe rezultatet e mësimit, dallimet nuk janë të qarta për ekipin e ekspertëve. Si objektiva të kurseve janë dhënë, p.sh.: Studentët do të kenë: një njohuri të aspekteve të ndryshme të disiplinës akademike ( e cila); të kuptojnë ( të shmanget ky term pasi është i dykuptimtë) këndvështrimin e botës të fushës së studimit...) Ekspertët kuptojnë qëllimet e hartuesve të kurseve dhe janë të sigurte që universiteti do të përmirësoj këtë përshkrim. Më sa duket menaxhmenti i ri ka vërejtë këtë fakt, pasi ata-më vonë- kanë paraqitur një listë të rezultateve të mësimit të cilat sërish- shumë ngjashëm- fillojnë më pas përfundimit të kursit studentët do të jenë në gjendje të.... Objektivat e kurseve janë paraqitur me:... studentët që përfundojnë m1 sukses këtë kurs do të.... Të tria 7

8 këto, ekspertët dyshojnë se, në fund të fundit supozohet të përshkruajnë rezultatet e mësimit të programit. Një grup i rezultateve të mësimit të programit është krejtësisht i mjaftueshëm, të jetë sintezë e të gjitha rezultateve të mësimit të moduleve. Në mënyrën si janë përshkruar rezultatet, nuk bëhet i qartë niveli. Kurset mund të jenë edhe të nivelit bachelor. Programi master duhet të nënvizojë më shumë mundësinë e reflektimit dhe të jetë në nivelin ku jo njohuritë e reja, për shembull, krijohen tani, por kur kërkimi i drejtuar ҫon në nivelin ku- nëse vazhdohet- njohuritë e reja do të krijohen në nivelin e doktoratës ( shih Përshkruesit e Dublinit ). Megjithatë, gjatë diskutimeve ekspertët u bindën se kjo nuk ishte më tepër mangësi e përshkrimit, por e asaj se niveli master do të arrihej. Analizat e moduleve të ndryshme duket të konfirmojnë deklaratën e universitetit. Megjithatë, përshkrimet e kurseve duhet të përmirësohen në mënyrë që shpjegimet me shkrim dhe ato me gojë të jenë konsistente. A janë programet të bazuara kryesisht në konceptin didaktik që është paraqitur dhe adoptuar në mënyrë adekuate nga personeli mësimdhënës? Koncepti gjithëpërfshirës didaktik nuk është i përshkruar qartë. Me rastin e vizitës në terren, përfaqësuesit e programit shprehen qëndrimin se ky program është i përshtatshëm për studentët që kanë të mbaruar programe të ndryshme në nivelin e parë. Qëllimi është që të ndërtohet mbi nivelin e parë, më apo pa përvojë praktike, që të specializohen në Menaxhim Mjedisi. Ky lloj diversiteti është shumë sfidues por nga ky gjithashtu përfiton i gjithë programi. Kurrikula thekson të qenit e programit ndërdisiplinor, identifikon grupin e synuar dhe nënvizon në një pasqyrë çështjet që përfshihen në të. Megjithatë, është e vështirë që këto ide të jenë implementuar në modulet e ndryshme të renditura në Struktura e kurseve dhe Përmbledhje e vlerësimit. Lista e moduleve tregon që programi duket të ofrojë disa kurse në nivelin bachelor për të siguruar që studentët që nuk kanë më parë gradë në menaxhim ( apo të ngjashëm) do të përditësohen, p.sh. në modulet si Bazat e menaxhimit apo Metodat e statistikës. Gjithashtu, në modulet tjera niveli duket të jetë bazë pasi ky term është përdorur në shumë përshkrime. Kjo nuk tregon nivel master-i. Gjatë diskutimeve u bë e qartë se universiteti kishte synim të arritjes së nivelit master, por përkthimi nuk ka pasqyruar këtë në mënyrë adekuate. Është gjithashtu e mundur që Universiteti ka kopjuar një listë nga një ofrues italian, pasi në RVV e parë ishte përdorur terminologjia italiane. Ekspertët inkurajojnë universitetin të blejnë përreth por në atë rast ata duhet të përshtatin atë që gjejnë veçantive të institucionit të vetë. Është pothuaj e pamundur që një program që jepet diku tjetër mund të kopjohet drejtpërdrejtë në institucionin e dikujt tjetër.. Në shikim të parë, programi është ndarë në module. Në secilin semestër me përjashtim të semestrit të katërt- ofrohen nga pesë module, tre obligative dhe dy 8

9 zgjedhore. Kjo do të thotë, se studentët duhet studiuar 4 module brenda semestrit. Semestri i fundit është rezervuar tezën e master-it. Nuk është tamam i qartë kategorizimi Z në semestrin e dytë. Supozohet që këto module janë gjithashtu zgjedhore- marrë parasysh numrin e arritshëm të krediteve. Deri në ҫ masë versioni i ri në të vërtetë është komunikuar dhe miratuar nga personeli mësimdhënës mundet vetëm të supozohet, pasi ishte e mundur të bisedohet vetëm me një përfaqësues të programit. Ai, megjithatë, është kryesues i këtij programi. Ai ishte i shoqëruar nga një profesor nga Universiteti Humboldt në Gjermani, partner në këtë program. Së paku mund të thuhet, që menaxhmenti i ri, më sa duket ka marrë parasysh rekomandimet e raporteve të kaluara. Për shembull, forma nuk sugjeron më që ka një program 5 vjeçar, që tregonte numërimin e semestrave ( shih : versionin e vjetër të RVV), por që programi Master është program në vete prej 4 semestrash. A jep struktura e programeve mundësi të mjaftueshme për studime, reflektime dhe analiza të pavarura? Struktura e kurseve tregon orët e mësimit dhe ushtrimet më mbishkrimin H, kolona e tretë. Sipas saj, studentët kanë mes 12, 13 dhe 14 orë leksionesh në tre semestrat e parë dhe 8-6 orë ushtrimesh, që do të thotë 20 orë kontakti brenda një jave. Kjo është goxha e lartë për nivelin master. Nuk ka tregues në lidhje me punën e pavarur të planifikuar apo që pritet. Universiteti duket të supozojë që gjithë koha tjetër është lënë për studentët që të punojnë në mënyrë të pavarur. Nuk janë shumë të qarta orët e kontaktit të parapara për tezen e master-it. Pasi nuk ka përshkrime, duket se studentët kanë 25 orë kontakti me ligjëruesit për çdo javë. Fatkeqësisht, kjo nuk mundi të sqarohet për kohën që kishim në dispozicion. A është caktimi i ECTS-ve i përshtatshëm dhe i justifikuar Duke marrë parasysh numrin e krediteve që janë për t u arrirë brenda semestrit, kreditet e ECTS-ve janë caktuar si duhet. Megjithatë, nuk janë dhënë shpjegime, se si janë caktuar kreditet dhe pse disa module kanë më shumë kredite se të tjerat. Dallimet janë pjesërisht për shkak të strukturës prej 4 moduleve për semestër dhe sepse udhëzuesi për ECTS nuk mundëson gjysmë kredite. Universiteti duhet të sqaroj në detaje se si kanë mbërri të këta numra përkatës të krediteve. Kjo përfshin edhe tezen e master-it ku 25 orët e kontaktit janë renditur me 30 kredite ( shih më lart) A është ngarkesa e punës që është e domosdoshme për programin akademik e menaxhueshme nga studentët? Pasi nuk ka një përllogaritje të numrit të krediteve që bazohen në ngarkesën e punës, ekspertët mundet vetëm të supozojnë. Pasi 20 orë në javë janë mbuluar me orë kontakti, ngarkesa e punës mesatare për një javë ( 40 orë) lë hapësirë për 20 orë tjera 9

10 për punë të pavarur. Përderisa për nivelin bachelor kjo është e përshtatshme, niveli master shpesh lë një orë kontakti në raport me 3 orë të punës së pavarur, si rregull i pranuar. Universiteti duhet të vlerësoj ngarkesën e punës të studentëve në mënyrë të rregullt për të gjetur nëse shpërndarja aktuale është e drejtë në atë masë që studentët të mund të arrijnë rezultatet e mësimit. Në planin e rishikuar të RVV, përshkrimi i silabusëve nuk saktëson vlerësimin siç ka bërë versioni i parë. Universiteti duhet të ofroj dëshmi që format e vlerësimit pasqyrojnë rezultatet e mësimit që janë për t u arrirë. Gjithashtu, duhet respektuar edhe Udhëzuesi i përdorimit të ECTS-ve. Ekspertët, gjithashtu duan t i përkujtojnë universitetit që edhe provimet, përgatitja e tyre, format e sesioneve të feed-back-ut janë pjesë e ngarkesës së punës. A janë metodat dhe përmbajtja e njësive mësimore të mjaftueshme për arritjen e suksesshme të qëllimeve dhe rezultateve të secilit program (kompetencat dhe kualifikimet, njohuritë dhe aftësitë)? Silabuset janë përshkruar. Lexuesi nganjëherë detyrohet të përdor imagjinatën, p.sh. i Ekonomi e resurseve natyrore fillon më Qëllimet e studimit të lëndës janë... kështu që ekspertët nuk janë të sigurt nëse i gjithë moduli jepet në këtë metodë mësimi apo nëse moduli përmban disa lëndë studimi, sidomos kur në fund të përshkrimit është prezantuar një paragraf i ri: Pjesa praktike: Lënda ( rasti i studimit) për t u kryer në kompani të ndryshme industriale.... Nganjëherë, qëllimet, metodat e mësimit, përmbajtja dhe rezultatet e mësimit janë përzier në mënyrë konfuze. Kjo ndodh pak a shumë në të gjitha përshkrimet- më sa duket pjesërisht edhe për shkak të problemeve me përkthimin. Edhe literatura duhet rishikuar. Disa nga materialet duket të jenë të tejkaluara. Në këtë fushë, materiali që është publikuar para dhjetë vjetësh, mund të jetë shumë i vjetër dhe aspak në lidhje me temën, p.sh., që të përmenden vetëm disa, sa i përket Ekonomi e resurseve natyrore ( 202, 2008), Menaxhim i hapësirave të mbrojtura ( materiali nga viti 1999 dhe 2005), Menaxhimi i resurseve natyrore (1998, 200) Vlerësim i ndikimit të mjedisit (1997). Metodat e mësimit, format e vlerësimit dhe përmbajtja e moduleve duhet të jenë të ndara qartazi, të plotësuara më listë të përditësuar të literaturës. Në këtë nivel, edhe temat e artikujve, simpoziumeve etj. mund të jenë më të përshtatshme se librat. Lista e silabuse të shkurtra ndiqet nga Kompetencat, një mbishkrim që nuk shfaqet në tabelën e përmbajtjes të RVV. Duket se ajo që pason janë lista të rezultateve të mësimit, më sa duket të strukturuara sipas A. Aftësitë intelektuale të përgjithshme të transferuara (Lënda: Ekologji dhe Resurset e Ekonomisë Natyrore, Institucionet dhe menaxhimi i mjedisit )...; B. Aftësi të caktuara të lëndës ( Lënda...)...; C. Resurset, Kërkimi dhe Vlerësimi ( Lënda)...; D. Komunikim dhe Shkrim ( Lënda...).... Pasi nuk ka sqarime dhe hyrje, ekspertët vetëm mund të marrin me mend që autorët e RVV e kanë ndjerë që rezultatet e mësimit të përmendura deri tani nuk kanë 10

11 mbuluar kompetencat. Në fakt, këto lista vetëm sa rrisin konfuzionin dhe i bindin ekspertët që përshkrimet duhet të rishikohen. Megjithatë, para së të bëhet kjo, menaxhmenti duhet të caktoj disa sesione trajnimi për t u siguruar që personeli ka kuptuar qëllimin e dokumentit dhe të këtë një definim të përbashkët të termave që do të përdoren. A është përmbajtja e përbashkët akademike mes kurrikulave të ndryshme e kuptueshme dhe transparente? Një progresion logjik i përmbajtjes akademike është i identifikueshëm dhe transparent. Në fakt, mbi këtë bazë programi mund të filloj. Megjithatë, përshkrimet duhet të përmirësohen në mënyrë të dukshme. Në çfarë niveli të standardëve ndërkombëtare janë kriteret dhe procedurat e pranimit të studentëve( regjistrimit)? Kriteret e pranimit respektojnë rregullat kombëtare dhe rregulloret. Kjo u konfirmua nga Kryesuesi i Bordit të Universitetit. A janë në proporcion të duhur personeli akademik/artistik me studentët? Programi është paraparë për 50 studentë. Universiteti ka në listë 9 anëtarë personeli nga të cilët 7 kanë gradë doktorate, dy janë profesorë më orar të plotë, dy profesorë asistentë, të mbështetur nga tre ligjërues dhe dy asistentë. Në dokumentet e bashkëngjitur në RVV nuk duket që këta kolegë të jenë në listë. 2. Personeli A ka institucioni proporcion adekuat të personelit të përhershëm dhe proporcion të duhur të personelit të përhershëm dhe personelit të jashtëm? Kjo nuk mund të vlerësohet nga ekspertët, pasi nuk ishte e mundur që të kontrollohen listat. Universiteti ka konfirmuar deklaratat e tyre. Duke llogaritur orët e kontaktit në program- së paku 60 për grup- ( pa tezën e master-it), nëntë anëtarë personeli mund të jenë të mjaftueshëm vetëm për një grup, por nëse ka disa grupe, universiteti duhet të angazhoj më shumë personel. A demonstron personeli akademik zotësi të dëshmuara në nivele të larta akademike dhe didaktike dhe a janë kualifikimet e tyre në përputhje me pozitën që ata mbajnë brenda institucionit sipas kriterit bazë? Pasi kishte vetëm një përfaqësues të pranishëm të programit, ekspertët e kanë të vështirë të krijojnë një gjykim të duhur. Mbi bazën e dokumenteve me shkrim, 11

12 përmbajtja duket të jetë e pranueshme, por për të paraqitur programin në mënyrë të qartë dhe në nivelin e duhur duket të ketë nevojë për më shumë zhvillime. Siç u tha, një kolegë- i prezantuar si partner- mori pjesë në diskutim. Ekspertët mund të marrin me mend se më ndihmën Universitetit Humboldt në Berlin, programi mund të drejtohet me sukses. Ekspertët kontrolluan për të gjetur marrëveshjen përkatëse në shtojcën e RVV, por nuk gjetën ndonjë konfirmim. 3. Hulumtimi dhe Bashkëpunimi Ndërkombëtar A është i përfshirë stafi mësimdhënës në aktivitete hulumtuese brenda dhe jashtë institucionit, dhe a ndihmojnë këto hulumtime në përmbajtjen e mësimdhënies/kursit? Megjithëse ekspertët nuk mund të ndiqnin pas informacionin përkatës, për shkak se CV-të përkatëse nuk ishin në dispozicion, ata besojnë se stafi është i angazhuar në hulumtime pasi kjo është pjesë e kontratës së tyre. Sidoqoftë, është e vështirë për të identifikuar se deri në çfarë mase kjo punë hulumtuese integrohet në mësimdhënie dhe mësimnxënie. Kolegu i pranishëm e konfirmoi këtë gjë. A është niveli dhe cilësia e bashkëpunimit ndërkombëtar në hulumtime dhe mësimdhënie ashtu siç duhet? Me përjashtim të objektivave arsimore dhe rezultateve të mësimnxënies (secila në një përmendje të shkurtër), çështja e ndrëkombëtarizimit ceket shumë pak. Për studentët nuk janë paraparë mundësi të mobilitetit, përditësimi i njohurive të gjuhëve te huaja nuk është i identifikuar dhe nuk ka referenca për ligjëratat normale apo nga ligjërues të jashtëm në gjuhën angleze. Universiteti duhet të përmirësojë në mënyrë të konsiderueshme elementët ndërkombëtarë, veçanërisht pasi ata pretendojnë që të diplomuarit e tyre mund të punësohen kudo në botë. A përfshihen studentët në projektet hulumtuese dhe të bashkëpunimeve? Kjo gjë nuk është deklaruar haptazi, por mund të merret me mend që tezat e masterit do të ofrojnë mundësi më se të mjaftueshme për studentët që ata të përfshihen në projekte hulumtuese dhe bashkëpunimi, edhe jashtë universitetit. Në nivel universitar, janë listuar objektiva afatshkurtra dhe afatgjata. 4. Financat dhe Infrastruktura/Hapësira dhe Pajisjet A ka institucioni një plan adekuat buxhetor? Në RVV është skicuar një plan i përgjithshëm i buxhetit për të gjithë universitetin. 12

13 A ka institucioni ndërtesa adekuate dhe infrastrukturë të specializuar për kërkesat e programit? Në RVV është publikuar një listë e dhomave në dispozicion (gjithashtu edhe në shtojcë). Mangësia më e madhe mbetet ende Biblioteka. Sidoqoftë, disponueshmëria e burimeve elektronike është përmirësuar edhe nga shtëpitë e studentëve. 5. Menaxhimi i Cilësisë A vlerësohen rregullisht programet e institucionit në konteksin e proceseve të vlerësimit të brendshëm? Në nivel universitar ekziston një Sistem i Menaxhimit të Cilësisë. Në program ka referenca mbi Zyrën e Menaxhimit të Cilësisë, e cila kryesisht heton ecurinë e studentëve dhe pedagogëve, përfshirë punën praktike dhe internshipe (këto të fundit nuk janë të përshkruara në tekst) Propozimi i Ekspertëve në lidhje me akreditimin e programit: Ekspertët janë të zhgënjyer që rekomandimet e tyre të parashtruara në raportin e vizitës në terren në 2013 nuk janë marrë parasysh. Në këtë nivel, ekspertët mundet vetëm të përsërisin vlerësimin e vitit të kaluar: me dokumentimin aktual të paraqitur, programi nuk mund të akreditohet. Ekspertëve u vjen shumë keq për këtë gjë, pasi ata besojnë se një program i tillë do të kishte vërtet shumë përfitim për Kosovën. Sidoqoftë, për shkak të ndryshimeve në menaxhment dhe masave të marra që prej atëherë, ekspertët dëshirojnë që ti japin një mundësi tjetër menaxhmentit të ri për të dëshmuar aftësinë e tyre brenda kornizës së këtij programi, por vetëm në modusin e rregullt. Programi duhet të monitorohet nga afër, nga AAK dhe/ose ekspertët. Propozohet që Universiteti të paraqesë një version të rishikuar të përshkrimit për këtë program studimi, deri në fund të muajit Gusht të këtij viti (afati i fundit). Kjo duhet ti japë kohë menaxhmentit të programit për të rishikuar programin në formën në të cilën kërkohet. Në tekstin më lart janë përshkruar udhëzime përkatëse. Gjithashtu, AKA kësaj here do të ketë kohë të mjaftueshme për të përfshirë ekspertët në analizimin e përshkrimin e përgatitur. Pasi të ketë filluar, Universiteti duhet të paraqesë raporte të progresit gjysmë-vjeçar në AKA, për të vërtetuar reflektimin dhe mësimet e fituara. Nëse keto raporte do të tregojnë një progres të konsiderueshëm, atëherë programi mund të kandidojë për periudhën e plotë të 3 vjetëve. Në rast se nuk ka zhvillim, Bordi i AKA-së atëherë mund të këshillohet që të ndalojë programin. 13

14 Ekspertët janë të vetëdijshëm që po vënë një barrë shtesë mbi menaxhmentin e ti. Nga ana tjetër, nëse ka progres, kjo do të jetë në dobi të të gjitha programeve që ofron apo që synon të ofrojë Universiteti. Në rast të ndonjë ndryshimi në menaxhment, AAK duhet të informohet menjëherë dhe duhet të nisen bisedimet për t u siguruar që personeli i ri të jetë në dijeni të situatës. II. MENAXHIM NË TURIZËM (MSc.) Vërejtje hyrëse 14

15 Programi i diplomës Master në Menaxhim në Turizëm është propozuar nga Fakulteti i Menaxhimit në Turizëm, Hoteleri dhe Mjedis (që këtu e tutje FMTHM). Ky program u propozua për akreditim fillimisht në vitin 2011/2012 (si MSc. në Studimet për Turizëm) dhe në vitin 2012/2013 (si program MSc. në Menaxhim në Turizëm). Në të dyja rastet akreditimi u refuzua për shkak të stafit të pamjaftueshëm dhe mangësitë në hartimin e programit.. Pavarësisht dy përpjekjeve të mëparshme për akreditimin e këtij programi dhe rekomandimeve të bëra nga ekipi i ekspertëve, RVV-ja që u dorëzua në vjeshtë të 2013 ka mangësi të ndryshme. Informacioni shpeshherë është i pakompletuar, kontradiktor (psh. diploma e ofruar është Master i Shkencave apo Master i Arteve; f. 42), dhe në njëfarë mase i ngatërruar. Psh. në kapitujt 2.3 dhe 2.4, të cilët kanë që të dy lidhje me programin e Menaxhimit në Turizëm, disa informacione janë identike dhe disa të ndryshme. Gjatë vizitës në terren, u dha shpjegimi se njëri kapitull i ishte kushtuar paraqitjes së zhvillimit historik të studimeve të turizmit, ndërsa tjetri lidhej me programin e sapo propozuar. Sidoqoftë, ky dallim nuk ishte i qartë, nisur nga përmbajtja e kapitujve. Programi i studimeve Postdiplomike Profesionale (MPC) është përmendur në RVV (f. 38) si një nga programet e paraqitura për akreditim në 2013/2014, megjithatë nuk është përfshirë në RVV. Gjatë vizitës në terren u sqarua se FMTHM në fakt është duke aplikuar vetëm për programin e diplomës master (MSc.). Për këtë arsye, ky program nuk është përfshirë në vlerësim. Formulimi në versionin anglisht të raportit ndonjëherë është shumë i paqartë, dhe kuptimi i disa fjalive nuk merret vesh. Gjatë diskutimit u theksua se versioni ne shqip mund të jetë i ndryshëm nga ai që është paraqitur në anglisht. Këto probleme janë diskutuar gjatë takimit me anëtarët e fakultetit, dhe FMTHM-së iu dha një mundësi për të verifikuar plotësimin dhe korrektësinë e versionit në anglisht të raportit, dhe për ta ri-paraqitur së bashku me disa dokumente të tjera shtesë. Versioni i ri i RVV-së është marrë në 26 Maj, Krahasimi i RVV-së origjinal me atë të përmirësuarin/të korrigjuarin, tregon se ndryshimet e bëra janë kryesisht të vogla, me një përjashtim të strukturës së programit (plan studimit) në aspektin e numrit të kurseve për simestër, vendit të tyre në program, udhëheqësve të kurseve dhe numrit të shpërndarjes së ECTS-ve. Ri-shikimet e tjera (të vogla) janë këto më poshtë: : Versioni i ri-punuar është shkurtuar në një mënyrë të tillë që arsyetimi për programin, realizueshmëria e programit dhe profili i të diplomuarve janë lënë në harresë. Vëmendja mbi faktorin e tregut të punës u zgjerua disi më shumë, 15

16 dhe në hartimin e programit u shtua një paragraf i shkurtër mbi përfshirjen në komunitetin e biznesit. Disa prej titujve të kurseve janë ndryshuar; në mënyrë specifike fjala e përparuar, e cila ishte një çështje kritike që në vlerësimet e programit të mëparshëm (raporti i ekspertëve në 2013), është zëvendësuar me fjalën strategjike. Sidoqoftë, ky ndryshim duket të jetë vetëm kozmetik, pasi që përshkrimet e kursit mbetën të pandryshuara. Mundet qe përkthimi në versionin anglisht të ketë qënë i pasaktë. Disa fjalë në shqip u lanë në dokumentin e ri-punuar, sidoqoftë kjo nuk nuk e pengon të kuptuarit e përmbajtjes së programit. Psh, në plan studimin, semestri i dytë, një kurs quhet Veçoritë ekonomike të zhvillimit të turizmit (përkthimi duket se është Economic features of tourism development ), që nuk është përfshirë në listën e kurseve të rishikuara në pasqyrimin e programit. Sidoqoftë, përshkrimi i kursit është përfshirë në RVV-në e paraqitur). Në vlerësimin e programit të propozuar u morën parasysh edhe RVV-ja origjinale, edhe versioni i përmirësuar. 1. Academic programmes and student management A korrespondon programi akademik me deklaratën e misionit të institucionit dhe parimet e punësimit? Misioni dhe vizioni i UPHZ nuk janë përfshirë në RVV. Megjithatë, ekipi i ri menaxhues, i emëruar pasi RVV ishte dorëzuar, ka ofruar në vend Planin Strategjik i cili përfshin një vizion për UPHZ të bëhet një institucion udhëheqës rajonal në hulumtim dhe arsimim. Ofrimi i programeve të nivelit master sigurisht kërkohet për përmbushjen e këtij vizioni. Shpjegimi për zhvillim të programit MSc në Menaxhim të Turizmit nuk është vijëzuar qartë. Fakti që disa studentë tashmë kanë përfunduar studimet universitare, disa prej tyre me specializim në Menaxhim të turizmit dhe hotelerisë, në vetvete nuk është kusht i mjaftueshëm për të ofruar një program të ri master. Lista e kompanive të turizmit dhe hotelerisë në rajon, e ofruar pas vizitës në terren, tregon se industria e turizmit dhe hotelerisë në aspekt lokal është goxha e zhvilluar. Kështu, mund të supozohet se do të ishte e mundur të ofrohet ndonjë përvojë praktike për studentët (në formën e internshipeve, projekteve biznesore, etj.). Megjithatë, mes institucioneve të radhitura në RVV nën titullin Bashkëpunimi kombëtar dhe ndërkombëtar (ff ) nuk është radhitur asnjë organizatë e turizmit. 16

17 Profili i të diplomuarve (f. 46, 57) tregon që studentët mund të marrin pozita të ndryshme menaxheriale në industrinë e shërbimit, megjithatë nuk është ofruar asnjë analizë e tregut të punës. RVV e rishikuar thotë se Zyra e Informimit në departamentin e turizmit të Asamblesë Komunale të Pejës ka qenë e përfshirë në hartimin e programit dhe ajo ka qenë ndihmuese në vendosjen e studentëve në kompani gjatë dhe pas studimeve. Bazuar në këto informata, mund të nxjerrët se programi ka qenë, së paku pjesërisht, i dizajnuar bazuar në nevojat e bizneseve lokale. Ndihma e tyre në zhvillimin e programit mund në fakt të jenë kyçe në sigurimin e rëndësisë së saj në treg. A janë kualiteti, fushëveprimi dhe synimet akademike të programit të përshtatshme sipas nivelit akademik? A korrespondon niveli akademik me standardet ndërkombëtare? Plani i studimit i prezantuar në RVV përbëhet prej 12 kurseve të detyrueshme dhe 12 të përzgjedhura. Kurset e përzgjedhura mund të zgjedhën nga dy kurse prej secilit. Kurset mbahen në tre semestra, përderisa semestri i katërt është i rezervuar për tezën master. Ekziston një referencë me segmentet Bazike/Integruese/Koncentrimi/Performanca të programit (f. 48), por nuk është e qartë se kujt në fakt i referohen këto emërtime. Mes dymbëdhjetë kurseve të detyrueshme, dy janë metodologjike (Metodat e Hulumtimi Shkencor dhe Metodat Kuantitative). Pesë kurse kanë të bëjnë me menaxhim të funksioneve dhe aktiviteteve të ndryshme të menaxhimit të biznesit (Sistemet Informative të Menaxhimit në Turizëm, Menaxhimi Strategjik i Resurseve Njerëzore në Turizëm, Menaxhimi Operativ në Turizëm, dhe Menaxhimi i Projekteve në Turizëm) dhe edhe pse ato kanë...në turizëm në titullin e tyre, në fakt ato janë kurse të përgjithshme të menaxhimit, siç është dëshmuar nga literatura primare e radhitur. Titujt e kurseve pra janë keqinformuese. Pesë kurset e mbetura janë konkrete të lidhura me turizëm (ambienti biznesor i turizmit, turizmi i Qëndrueshëm, Veçoritë ekonomike të zhvillimit të turizmit (??), Politikat e Turizmit, dhe Marketingu i Udhëtimit Turistik). Mes katër kurseve të përzgjedhura, dy janë konkrete të lidhura me turizëm dhe dy janë të përgjithshme. Do të ishte e pritshme që në një nivel të specializuar MSc, proporcioni mes kurseve të përgjithshme dhe atyre me tema konkrete të jetë në favor të asaj të fundit, posaçërisht pasiqë njohuritë e mjaftueshme në fushën e ekonomisë, biznesit, turizmit dhe hotelerisë kërkohen për tu pranuar në program (f. 46). Gjithashtu nuk është e qartë, se deri në çfarë shkalle dallojnë kurset e përgjithshme nga ato të ofruara në nivelin universitar. 17

18 Krahasimi mes RVV-ve të dorëzuara origjinale dhe atyre të rishikuara tregon se disa udhëheqës të kurseve (profesorë përgjegjës për kursin) janë shkëmbyer. Kjo është posaçërisht brengosësh pasiqë ngrit dyshime mbi kualifikimet e mësimdhënësve. Të njëjtit ligjërues janë planifikuar si udhëheqës të kurseve të kurseve tërësisht dhe thellësisht të ndryshme. Për të cituar disa shembuj: dr. Fatos Ukaj(ligjërues i pjesshëm në Fakultetin e Biznesit) ishte planifikuar në RVV-në origjinale si ligjërues në dy kurse të marketingut, por në RVV-në e rishikuar, ai është paraparë si udhëheqës i kursit për kursin e menaxhimit të operacioneve; dr. Beqari (gjithashtu ligjërues në Fakultetin e Biznesit) do të jetë mësimdhënës në kurset e menaxhimit të informatave si dhe në politikat e turizmit. Këto janë tema tërësisht të ndryshme, dhe nuk do të ishte e arsyeshme të pritet se ato mund të ligjërohen në nivelin MSc nga i njëjti person. E njëjta çështje paraqitet thuajse me të gjithë ligjëruesit. Një progres në zhvillimin e programit krahasuar me aplikacionet e mëhershme të akreditimit është arritur qartësisht. Megjithatë, përderisa disa nga rekomandimet e raportit të ekspertëve të vitit 2013 ishin marrë parasysh (p.sh. ndryshimi i emrave të kurseve nga Të Avancuara në Strategjike, dhe rishikimi i kurseve), disa nga problemet nuk janë adresuar në mënyrë adekuate (p.sh. përmbajtja e kursit e definuar dhe komunikuar qartësisht, identifikimi i rezultateve të mësimdhënies, literatura e dalë mode, etj.). Do të ishte e këshillueshme të bëhet zëvendësimi i disa kurseve të përgjithshme me tema bashkëkohore dhe të rëndësishme në fushën e turizmit dhe hotelerisë, siç është sugjeruar nga raporti i ekspertëve i vitit 2013 (p.sh. marketingu i destinacionit, marketingu i turizmit që të dyja do të kishin shumë më shumë kuptim se sa Marketingu i udhëtimit turistik i definuar shumë ngushtë i cili është i përfshirë në program por nuk përshtatet mirë me synimin gjithëpërfshirës për zhvillimin e rajonit të Pejës). Ekspertët fituan përshtypjen se struktura e programit ishte dizajnuar kryesisht duke pasur në mëndje kompetencën e mësimdhënësve se sa me standardet ndërkombëtare. A është bazuar programi në një koncept gjithëpërfshirës didaktik i komunikuar në mënyrë adekuate dhe adoptuar mes stafit mësimdhënës? RVV nuk prek mbi këtë çështje, megjithatë, intervista me ekipin menaxhues të Universitetit ka treguar se ekziston një procedurë për të diskutuar futjet e reja programore në të gjitha shkollat. A jep struktura e programit mundësi të mjaftueshme për studim, reflektim dhe analizë të pavarur? (p.sh. cili është proporcioni i kohës së studimit të pavarur krahasuar me mësimdhënien online/në distancë dhe njësive në klasë?) Në versionin e rishikuar të RVV, numri i ECTS ishte ndryshuar në krahasim me raportin e dorëzuar origjinal. Ekuivalenti i ECTS është 30 orë, që është konform standardit ndërkombëtar. 18

19 Nëse merret parasysh RVV e rishikuar, mund të vërehen dallime relativisht të mëdha në raportin mes orëve të kontaktimit dhe ECTS. Për shembull, për kursin Metodat e Hulumtimit Shkencor në Turizëm (semestri i parë), janë planifikuar pesë orë të kontaktit (3+2) deri në 6 ECTS. Kursi Menaxhmenti Operativ në Turizëm (semestri i tretë) gjithashtu ka pesë orë të kontaktimit, por 9 ECTS. Kjo është e pakuptimtë studentët pritet të investojnë më pak orë në studime të pavarura të metodave të hulumtimit (një lëndë relativisht e vështirë, përderisa metodat e mësimdhënies të radhitura përfshijnë punë grupore dhe individuale në projekt) se sa në menaxhim operativ (një lëndë më pak e rëndësishme për studime të turizmit, posaçërisht duke marrë parasysh literaturën e caktuar e cila në një shkallë të gjerë merret me procese prodhimi). Një shpjegim i mundshëm për këtë mospërputhje është se pesë kurset e planifikuara për semestrin e parë, dhe vetëm katër për semestrin e tretë, kështu 30 ECTS për semestër janë shpërndarë në numër të ndryshëm të kurseve. Mospërputhje të tilla sugjerojnë se caktimi i ECTS është në fakt arbitrar dhe nuk korrespondon me parimin e përgjithshëm që ECTS duhet të reflektoj ngarkesën e përgjithshme të punës së një studenti (shihni gjithashtu komentin më poshtë). A është caktimi i ECTS i përshtatshëm dhe gjithëpërfshirës? A është ngarkesa e punës së kërkuar për program akademik e menaxhueshme për studentët? Programi ka gjithsej 120 ECTS, që është standardi për një program dy vjeçar. Ky RVV i rishikuar tregon caktim të ndryshëm të ECTS përgjatë kurseve krahasuar me versionin origjinal të dorëzuar. Pasiqë përshkrimet e përmbajtjes së kurseve mbesin të pandryshuara, ekspertët kanë dilema nëse caktimi i ECTS kuptohet plotësisht nga shkolla. ECTS duhet të reflektoj ngarkesën e punës së studentit të vënë në përfundimin e kursit, dhe nuk duhet të jetë çështje e kalkulimit (p.sh. ndarja e 30 ECTS për semestër mes kurseve të përfshira në atë semestër). Për shembull, Metodat e Hulumtimit Shkencor në Turizëm ka në RVV origjinal 5 orë kontaktuese dhe 8 ECTS, përderisa në versionin e rishikuar orët kontaktuese mbesin të njëjta, por numri i ECTS-ve është zbritur në 6, për të mundësuar përfshirjen e një kursi shtesë në semestrin e parë. Në versionin e rishikuar, numri i kurseve në semestrat 1-3 është rritur me një, dhe semestri i fundit (i katërt) i është përkushtuar vetëm përfundimit të tezës së master. Është e mundshme që ka pasur gabime në raportin origjinal të dorëzuar në versionin Anglisht, dhe që në fakt 6 ECTS janë planifikuar. Pasiqë dorëzimi origjinal në gjuhën Shqipe nuk ka qenë në dispozicion për ekspertët, kjo nuk ka qenë e mundur të verifikohet. 19

20 A janë metodat e mësimdhënies dhe përmbajtja e njësive të mësimdhënies të mjaftueshme për një arritje të suksesshme të qëllimeve dhe rezultateve të programit (kompetencat dhe kualifikimet, njohuritë dhe aftësitë)? Programet e dorëzuara mësimore janë shumë të shkurta, duke u fokusuar në përshkrime të shkurta të përmbajtjes dhe në listën e literaturës së kërkuar. Jo të gjithë programet mësimore specifikojnë objektivat e mësimit dhe metodat e mësimdhënies; kur përshkruhen ato, ato janë të vijëzuara në terma shumë të përgjithshme. Duket se ka disa zgjedhje jo logjike të literaturës, për shembull një prej leximeve të kërkuara për Metoda Kuantitative është teksti i Gummesson mbi metodat kualitative të hulumtimit. Përmbajtja e kurseve dhe objektivat e mësimit në disa programe mësimore janë ndërlidhur; prandaj përvijimi mes tyre nuk është i qartë.. Pas programeve mësimore të kurseve, është dhënë lista e kompetencave. Konteksti dhe kuptimi i këtij seksioni nuk janë të qarta dhe gjithashtu nuk janë shpjeguar. A është shkëmbimi mes përmbajtjes akademike dhe kurikulave të ndryshme i kuptueshëm dhe transparent? Jo në të vërtetë. Menaxhmenti i ri ka përmendur në intervistë se ata dëshirojnë të zbërthejnë mentalitetin e vjetër silo dhe të stimulojnë arsimin ndër-disiplinor. Kjo duket të jetë drejtimi i duhur, por ende nuk është implementuar plotësisht. Si përmbushin standardet ndërkombëtare kriteret dhe procedurat e pranimit? Është përmendur në RVV se Aplikantët duhet të kenë një nivel universitar dhe të kenë njohuri të mjaftueshme në fushën e ekonomisë, biznesit, turizmit dhe hotelerisë. Gjithashtu, ata duhet të dinë Anglisht. (f. 46). Nuk është shpjeguar se si do të përmbushen këto kërkesa (p.sh. përmes provimit pranues, vërtetimit të zotësisë së gjuhës Angleze, notës mesatare të nivelit universitar, etj.) dhe cilat do të jenë procedurat e përzgjedhjes në rast të numrit të tepërt të aplikantëve. A është proporcioni mes stafit akademik/artistik dhe studentëve i përshtatshëm? Është planifikuar se 50 studentë do të pranohen dhe se programi do të zgjas vetëm me formë të rregullt. Me 10 anëtarë të fakultetit me orar të plotë kjo do të përfaqësonte një raport të përshtatshëm student/mësimdhënës. Megjithatë, profesorët ligjërojnë edhe në programe tjera (siç është treguar më poshtë). Në fakt, vetëm 3 profesorë janë punësuar nga FMTHE (të tjerët vijnë nga Fakultetet e Biznesit dhe Bujqësisë). 20

21 Duke pasur parasysh numrin e lartë të studentëve të nivelit universitar, raporti është më pak i favorshëm. RVV (f. 39) thotë se raporti mes stafit/studentëve për tërë Universitetin është 1/32. Pa punësim të ri dhe me numrin në rritje të programeve, ky raport do të përkeqësohet. 2. Stafi A ka ky institucion një raport adekuat mes stafit permanent dhe proporcioneve të përshtatshme të stafit permanent dhe të jashtëm?? RVV thotë se programi do të përfshij 10 anëtarë të stafit akademik me orar të plotë dhe 13 me orar të pjesshëm. Në f. 56 ai radhit 9 profesorë; përderisa RVV e rishikuar radhit 10 profesorë (disa janë ndryshe nga lista origjinale)/ profesorët e emëruar në programe (udhëheqës të kurseve) të gjithë paraqiten në listën e rishikuar. Megjithatë, krahasimi me listën e stafit akademik të ofruar në shtojcën e RVV-së origjinale tregon disa mospërputhje. Sipas informatave në f. 152, stafi i fakultetit FMTHE përfshin 10 anëtarë me orar të plotë të stafit akademik (3 profesorë dhe 7 asistentë apo ligjërues që mbajnë nivelin MSc; 5 janë kandidatë për Doktoratë), dhe 18 anëtarë të stafit me orar të pjesshëm (11 me nivel të Doktoratës). Programi i Menaxhmentit në Turizëm (në gjithsejtë 16 kurse) do të ligjërohet nga 9 profesorë, prej të cilëve 7 janë të punësuar me orar të plotë në UPHZ. Vetëm 4 (3 me orar të plotë dhe 1 me orar të pjesshëm) janë punësuar në FMTHE, përderisa të tjerët janë punësuar nga Fakulteti i Biznesit (4) dhe Fakulteti i Agrobiznesit (1). Kjo ngrit disa brenga në lidhje me ngarkesat e mësimdhënies së profesorëve, pasiqë ata me sa duket japin mësim në disa programe (dhe në shkolla të ndryshme, gjë që ndikon gjithashtu në barrën e tyre administrative). A demonstron stafi akademik aftësi të dëshmuar në nivel të lartë akademik dhe didaktik dhe a janë kualifikimet e tyre të përshtatshme për pozitat që i mbajnë brenda institucionit sipas kritereve bazike? CV-të e stafit të FMTHE janë shumica në gjuhë Shqipe, prandaj ekspertët ishin në pozitë të supozimit gjatë gjykimit të kualifikimeve të mësimdhënësve në programin e propozuar të Menaxhmentit në Turizëm. Vetëm CV-të e katër profesorëve të përfshirë në këtë program ishte e mundur të gjenden. Ata të gjithë kanë përvojë në mësimdhënie dhe listë adekuate të publikimeve, megjithatë, vetëm disa publikime i referohen fushës së turizmit. Kjo është e pranueshme në nivelin universitar, por në nivelin MSc kjo paraqet brengë, pasiqë studentët duhet të angazhohen në hulumtim konkret në fushën e tyre të studimit. 21

22 Gjithashtu, hulumtimi duhet të jetë pjesë e ligjëratave dhe duhet të jetë shtyllë e rëndësishme për sigurimin e rezultateve të mësimit. 3. Hulumtimi dhe Bashkëpunimi Ndërkombëtar A është stafi mësimdhënës i përfshirë në aktivitete të hulumtimit brenda apo jashtë institucionit, dhe a kanë këto aktivitete të hulumtimit efekt direkt në përmbajtjen e mësimdhënies/kursit?? Aktivitetet e hulumtimit dhe politikat e hulumtimit janë vijëzuar në pjesën e përgjithshme të RVV (ff ). Duket se aktiviteti hulumtues stimulohet dhe promovohet në të gjithë Universitetin. Aktivitetet hulumtuese në nivelin FMTHE nuk janë shtjelluar në RVV, prandaj nuk është e mundur të vlerësohet se deri në çfarë niveli hulumtimi i një anëtari individual të fakultetit është pjesë e mësimit dhe mësimdhënies. Duhet të theksohet megjithatë, se prej 19 fushave të radhitura të hulumtimit (ff ) asnjë nuk ka të bëjë me turizëm dhe hotelerisë. Meqenëse programi MSc duhet të jetë i bazuar në këtë themel, edhe kjo paraqet brengë. A është shtrirja dhe kualiteti i bashkëpunimit ndërkombëtar në hulumtim dhe mësimdhënie adekuat? Gjithashtu në fushën e bashkëpunimit ndërkombëtar, janë ofruar disa përshkrime në pjesën e përgjithshme të RVV (ff ). Nuk është përmendur asgjë mbi këtë çështje në pjesën e programit të RVV. Dimensioni ndërkombëtar është i rëndësisë kyçe në industrinë e turizmit dhe hotelerisë dhe çështja e ndërkombëtarizimit të programit student/mësimdhënës duhet të adresohet në mënyrë të qartë. Dimensioni ndërkombëtar duhet të përmirësohet në mënyrë të konsiderueshme. A janë të përfshirë studentët në projekte të hulumtimit dhe bashkëpunimit? Kjo nuk është deklaruar në mënyrë të qartë por mund të supozohet se projektet biznesore dhe tezat master do t u japin studentëve mundësi për t u përfshirë në projekte të hulumtimit dhe bashkëpunimit. 3. Financat dhe Infrastruktura/Hapësira dhe Pajisjet A ka institucioni një plan adekuat buxhetor? 22

23 Buxheti propozohet dhe administrohet në nivel të UPHZ. A ka institucioni ndërtesa adekuate dhe infrastrukturë të specializuar për kërkesat e programit? FMTHE është i vendosur në ndërtesa, disa dekada të vjetra. Lista e klasëve dhe pajisjeve është ofruar në RVV. Programi master i turizmit dhe hotelerisë nuk kërkon ndonjë infrastrukturë të specializuar, prandaj premisat konsiderohen adekuate. Brenga më e madhe ka të bëjë me bibliotekën, e cila ka vetëm një numër të kufizuar të fondit të librave. Megjithatë, studentët kanë qasje në data bazat EBSCO, që i mundëson atyre të përcjellin literaturën e fundit në fushën e tyre dhe në këtë mënyrë përbën një kusht esencial për studime të nivelit MSc. 4. Menaxhimi i Cilësisë A vlerësohen programet e institucionit rregullisht brenda kontekstit të proceseve të brendshme të vlerësimit? Një sistem i menaxhimit të kualitetit është vendosur në nivelin Universitar. Proceset e sigurimit të kualitetit janë përshkruar në RVV (ff ) dhe duket të jenë adekuate. Është përmendur gjatë intervistave me menaxhmentin e UPHZ se secila shkollë (Fakultet) ka zyrën e saj të sigurimit të kualitetit. Marrëdhënia mes këtyre zyrave nuk është e qartë. Gjithashtu është përmendur se çështjet që lidhen me sigurimin e kualitetit trajtohen brenda një projekti Tempus, ku partnerët e jashtëm mund të ofrojnë udhëzime dhe modele. Propozimi i ekspertëve në lidhje me akreditimin e programit: Përkundër përmirësimeve të konsiderueshme në propozimin e programit krahasuar me vitet e mëhershme, rekomandohet që programi Menaxhmenti në Turizëm, siç është tani, TË MOS AKREDITOHET. Sigurisht që është një program me potencial të rëndësishëm të tregut dhe UPHZ inkurajohet që ta zhvilloj atë tutje. Deri tani, përpjekjet për të dizajnuar këtë program duket se nuk janë me zemër të plotë, dhe rekomandimet e ekspertëve nga 2012 dhe 2013 nuk janë marrë plotësisht parasysh. Për të përmbushur standardet e akreditimit, rekomandohet që: Programi të përfshij më shumë kurse që janë konkrete me turizmin (jo vetëm në emër, por edhe në përmbajtje). Për shembull, nëse misioni i programit është të mbështes zhvillimin e industrisë së turizmit në rajonin e Pejës, konsideroni ofrimin e kurseve që drejtpërdrejt lidhen me problemet biznesore 23