KOS KITARAN HAYAT TAPAK TELEKOMUNIKASI JENIS GREENFIELD SHEIKH MOHD SHAHRIEN BIN SHEIKH RAZMAN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

Transcription

1 i KOS KITARAN HAYAT TAPAK TELEKOMUNIKASI JENIS GREENFIELD SHEIKH MOHD SHAHRIEN BIN SHEIKH RAZMAN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

2 ii PSZ 19:16 (Pind. 1/97) UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS טּ JUDUL : PENGARUH KEDUDUKAN DAN KEADAAN TAPAK KEATAS KOS PEMBINAAN TAPAK TELEKOMUNIKASI SESI PENGAJIAN : 2013 Saya SHEIKH MOHD SHAHRIEN BIN SHEIKH RAZMAN (HURUF BESAR) Mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut: 1. Tesis adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia. 2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian sahaja. 3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara institusi pengajian tinggi. 4. **Sila tandakan ( 4 ) SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamtan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972) TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan) TIDAK TERHAD Disahkan oleh (TANDATANGAN PENULIS) Alamat Tetap: NO 43 G JALAN DM2, TAMAN DESA MUTIARA, BANDAR COUNTRY HOMES, RAWANG SELANGOR. (TANDATANGAN PENYELIA) DR. NAFISAH ABDUL RAHIMAN Nama Penyelia Tarikh: 20 JUN 2013 Tarikh: 20 JUN 2013 CATATAN: * Potong yang tidak berkenaan. ** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.

3 iii Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Pembinaan. Tandatangan :.. Nama Penyelia : DR. NAFISAH BT ABDUL RAHIMAN Tarikh : 20 JUN 2013 Tandatangan :.. Nama Penyelia : DR. KHERUN NITA BT ALI Tarikh : 20 JUN 2013

4 iv KOS KITARAN HAYAT TAPAK TELEKOMUNIKASI JENIS GREENFIELD SHEIKH MOHD SHAHRIEN BIN SHEIKH RAZMAN Laporan dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Pembinaan Fakulti Alam Bina Universiti Teknologi Malaysia JUN, 2013

5 v Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya. Tandatangan : Nama Penulis : SHEIKH MOHD SHAHRIEN BIN SHEIKH RAZMAN Tarikh : 20 JUN 2013

6 i Khas buat keluarga tersayang, Buat yang Dicintai, Serta Semua, Rakan Taulan yang mengenali

7 ii PENGHARGAAN Alhamdulillah, syukur kehadrat Ilahi kerana dengan izin-nya dapat menyiapkan kajian ini sebagai satu syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Pembinaan. Setinggi-tinggi penghargaan diucapkan kepada Dr. Nafisah Abdul Rahiman yang telah banyak meluangkan masa dan keringat beliau serta banyak memberi tunjuk ajar sepanjang kajian ini. Ucapan terima kasih juga diucapkan kepada Encik Muhammad Zuhry bin Mohd Mazlan yang dapat meluangkan masa serta tanpa penat dan jemu memberi tunjuk ajar sepanjang kajian ini. Sekalung ucapan terima kasih buat pensyarah-pensyarah di Jabatan Ukur Bahan yang telah memberikan semangat, sokongan dan dorongan. Tidak lupa juga kepada responden-responden iaitu Unit Dalaman Sapura Secured Technologies iaitu Unit Perolehan Tapak dan Perlesenan Encik Mohd Zin bin Mohd Noor, Encik Khaizir Karia, Unit Pembinaan Puan Suryyany bt Abd Rani, Unit Penyenggaraan, Encik Halim Shamsudin, Jurutera Maxis, Encik Busu bin Puteh, Kontraktor pembinaan tapak telekomunikasi, Encik Alfyan bin Ahli dan Encik Azman bin Azmi kerana telah sudi dan sedia membantu untuk menyumbangkan maklumat dan pendapat bagi menyiapkan kajian ini. Akhir sekali, jutaan terima kasih diucapkan kepada pihak yang terlibat secara langsung dan tidak langsung di dalam menyiapkan laporan kajian ini. Sekian. Terima kasih.

8 iii ABSTRAK Terdapat 3 jenis tapak telekomunikasi yang biasanya dibangunkan iaitu jenis greenfield, rooftop dan co-locate. Jenis greenfield menyumbangkan kepada kos pembinaan yang paling tinggi disebabkan penyediaan infrastruktur secara keseluruhan bagi memenuhi keperluan sistem rangkaian telekomunikasi. Semakin banyak tapak telekomunikasi dibina bagi memenuhi keperluan rangkaian. Namun, kesedaran terhadap penggunaan kos kitaran hayat di dalam pembinaan, pengoperasian dan penyenggaraan tapak telekomunikasi masih diperingkat rendah. Kos kitaran hayat adalah satu teknik dan kaedah untuk menilai dan menganalisis jumlah kos pemilikan bagi sesuatu aset. Oleh itu, kajian ini tertumpu kepada analisis kos kitaran hayat tapak telekomunikasi jenis greenfield. Tapak telekomunikasi jenis greenfield diklasifikasikan kepada 2 jenis iaitu tapak telekomunikasi di kawasan bukit dan tapak telekomunikasi di tanah rata, ketinggian menara iaitu 60 meter, 76 meter dan 90 meter serta sistem bekalan elektrik yang digunapakai di tapak telekomunikasi. Data diperolehi hasil daripada temubual bersama wakil dari syarikat telekomunikasi, kontraktor binaan tapak telekomunikasi, pembekal genset dan pembekal sistem pencegahan kebakaran kabin telekomunikasi serta analisis dokumen yang berkaitan. Data-data ini kemudiaannya dianalisis mengikut kos bulanan dan dijumlahkan kepada kos tahunan. Seterusnya, kadar diskaun dan juga jangka hayat tapak telekomunikasi dikenalpasti sebelum kos kitaran hayat dibuat. Kos kitaran hayat tapak telekomunikasi jenis greenfield dianalisis menggunakan kaedah Nilai Kini bagi mengenalpasti unjuran kos kitaran hayat. Hasil kajian menunjukkan terdapat 6 kos utama di dalam kos kitaran hayat tapak telekomunikasi jenis greenfield. Kos pembinaan merupakan kos yang paling signifikan. Kos keselamatan dan kos penyenggaraan komponen genset menyumbangkan kos yang amat ketara di dalam pengoperasian dan penyenggaraan tapak telekomunikasi jenis greenfield.

9 iv ABSTRACT Greenfield, rooftop and co-locate; 3 types of telecommunication sites are commonly developed. Greenfield type contributes to the highest cost of construction due to the requirements in providing all the infrastructures to meet the needs of telecommunication networks. Nowdays, the construction of telecomunication sites are increasing but, the efforts and awareness of using life cycle costing method in construction, operation and maintenance of telecommunication sites are still at the minimum level. Life cycle costing is a technique and method to evaluate and analyse the total cost of ownership of and assets. Therefore, this study focuses on the life cycle costing analysis for greenfield type of telecommunication sites. The greenfield sites divided into 2 types which are telecommunication sites located at the hilly area and and telecommunication sites located at the flatlands, structure height of the tower which are 60 meters, 76 meters and 90 meters and also power supply availibility on site. Data collected through interview with representatives of telecommunication companies, contractors for telecommunication sites, genset and fire fighting system suppliers and also analysis of relevant and related documents. These data were analysed and quantified accordingly based on monthly basis before accumulated into cost per year. Life cycle costing for greenfield type of telecommunication sites were analysed using Present Value Method to identify the projected cost occurred during its life cycle. Result showed that there are 6 major costs occurred in the greenfield type of telecommunication sites. Construction cost is the most significant cost among all the costs occurred. Security cost and maintenance cost for genset components contributed to the significant cost in operation cost and maintenance cost for greenfield type of telecommunication sites.

10 v KANDUNGAN BAB TAJUK HALAMAN DEDIKASI PENGHARGAAN ABSTRAK ABSTRACT KANDUNGAN SENARAI JADUAL SENARAI RAJAH SENARAI SINGKATAN i ii iii iv v xi xiii xv BAB I 1 LATAR BELAKANG KAJIAN Pengenalan Penyataan Masalah Objektif Kajian Skop Kajian Skop kajian tertumpu kepada tapak telekomunikasi jenis greenfield Kepentingan Kajian Kajian-Kajian Lepas Rekabentuk kajian Tapak Telekomunikasi Penghasilan Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Organisasi Bab 13 BAB 2 15 KAJIAN LITERATUR 15

11 vi 2.1 Pengenalan Definisi Kos Kitaran Hayat Konsep Kos Kitaran Hayat Objektif Kos Kitaran Hayat Applikasi Teknik Kos Kitaran Hayat 21 a. Peringkat Konsep atau Pembangunan dan Rekabentuk 21 b. Peringkat Pembinaan 22 c. Peringkat Penyenggaraan dan Terminal 22 d. Masalah Umum 23 a. Peringkat Perancangan 24 b. Peringkat Rekabentuk 24 c. Peringkat Perolehan 25 d. Peringkat Pembinaan 25 e. Peringkat Pendudukan dan Pengguna 26 f. Peringkat Pendudukan dan pengguna Elemen-elemen Kos Kitara Hayat Kos Awalan Kos Kewangan Kos Operasi atau Penggunaan Tenaga Kos Penyenggaraan Kos Pengubahsuaian dan Penggantian Cukai Kos Sampingan Perlaksanaan Kaedah Kos Kitaran Hayat Cost Breakdown Structure (CBS) Anggaran Kos Diskaun 31

12 vii Inflasi Menentukan Objektif Menentukan Sekatan-sekatan Menentukan Kadar Diskaun dan Kesan Inflasi Membandingkan Kos dan Menyusun Alternatif Mengikut Keutamaan Analisis Kepekaan Menyiasat Sekatan Kos Awalan Teknik Pengiraan Kos Kitaran hayat Kaedah Nilai Semasa (Present Worth Method) Kaedah Kos Tahunan Seragam (Annualized Method) Pengiraan Future Value Pengiraan Present Value Pengiraan Annuity Pengiraan Net Present Value Pendiskaunan Aliran Masa Kos dan Pendapatan Kadar Diskaun Jangka Hayat Projek Aliran Masa Kos dan Pendapatan Sumber Data Data Dari Pengilang, Pembekal Kontraktor dan Pakar Ujian Model Ramalan Data-Data Lepas (Historical Data) Pengenalan kepada Tapak Telekomunikasi Jenis-Jenis Tapak Telekomunikasi Jenis Greenfield 45

13 viii Jenis Rooftop Jenis Co-locate Jenis-Jenis Struktur Telekomunikasi Struktur Jenis Sokong Diri (Self Supporting Tower/Lattice Tower) Struktur Jenis Satu Tiang (Monopole) Struktur Jenis Monopole Mast Struktur Jenis Pokok Satu Tiang (Monopole Tree) Struktur Jenis Minaret Struktur Jenis Advertisement Board Tiang Lampu Estetik (Aesthetic Lamp Pole) Struktur Tiang (Pole atau Boom) Struktur Minimast Komponen-Komponen Tapak Telekomunikasi Kabin Peralatan Sistem Antenna dan Feeder Sistem Sokongan Kabel (Cable Gantry Support) Genset Sistem Penghawa Dingin (Air Conditioning System) Pos Pengawal (Guard House) 67 BAB 3 68 METODOLOGI KAJIAN Pengenalan Kajian Literatur Pengumpulan Data Metodologi Analisis Data Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Pemilihan Sampel Tapak Telekomunikasi 74

14 ix Kesimpulan Cadangan Kesimpulan Bab 81 BAB 4 82 ANALISIS KAJIAN DAN KEPUTUSAN Pengenalan Elemen-Elemen Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Kadar Diskaun Jangka Hayat Kekerapan Kos Penyenggaraan, Pencegahan dan Penggantian Elemen-Elemen Kos dan Sumber Data Kos bagi Tapak Telekomunikasi Analisis Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Kos Awalan (Initial Cost) Kos Pembinaan (Construction Cost) Kos Operasi (Operation Cost) Kos Penyenggaraan (Maintenance Cost) Kos Penggantian (Replacement Cost) Nilai Lupus (Scrap Value) Kos Kitaran Hayat Menggunakan Kaedah Nilai Kini Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Kekal) Tapak Telekomunikasi Jenis 1b Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Sokongan) Tapak Telekomunikasi Jenis 2a Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Kekal) Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Sokongan) 116

15 x Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Kekal) Tapak Telekomunikasi Jenis 1b Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Sokongan) Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Sokongan) Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 90 meter (Sistem Genset Kekal Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 90 meter (Sistem Genset Sokongan) Perbandingan Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Kos 1 Meter Persegi Tapak Telekomunikasi Mengikut Keluasan Tapak Kos 1 Meter Tinggi Mengikut Jenis Ketinggian Struktur Menara Tapak Telekomunikasi Perbandingan Kos Masa Hadapan di antara Kaedah Kiraan Langsung dengan Net Present Value Tapak Telekomunikasi Kesimpulan 134 BAB PENUTUP Rumusan Perbincangan Cadangan Limitasi dan Permasalahan Kajian 139 SENARAI RUJUKAN DAN BIBLIOGRAPHI 141 SENARAI LAMPIRAN Error! Bookmark not defined.

16 xi SENARAI JADUAL NO. JADUAL TAJUK HALAMAN 1.1 Rekabentuk Kajian Tapak Telekomunikasi Mengikut Jenis Greenfield dan Jenis Struktur Menara Telekomunikasi Jumlah Sampel Tapak Telekomunikasi Mengikut Klasifikasi Keadaan Tapak, Ketinggian dan Sistem Genset Elemen-Elemen Kos dan Sumber Data Kos bagi Tapak Telekomunikasi Jenis-Jenis Kos Awalan bagi Tapak Telekomunikasi Jenis-Jenis Kos Pembinaan bagi Tapak Telekomunikasi Jenis-Jenis Kos Tambahan dalam Pembinaan bagi Tapak Telekomunikasi Kos Operasi Bulanan dan Tahunan Tapak Telekomunikasi Kos Sewa Tapak dan Purata Kos Sewa Tapak Bagi Sampel Tapak Telekomunikasi yang Digunakan Kos Permit Tahunan Tapak Telekomunikasi Mengikut Negeri Kos Penyenggaraan Struktur Menara Telekomunikasi 101

17 xii 4.9 Kos Penyenggaraan Tapak Telekomunikasi Selain Struktur Menara Kos Penggantian Tapak Telekomunikasi Nilai Lupus Komponen Tapak Telekomunikasi Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Kos 1 Meter Persegi Tapak Telekomunikasi Kos 1 Meter Tinggi Tapak Telekomunikasi Perbandingan Kos Masa Hadapan di antara Kaedah Kiraan Langsung dengan KKH (NPV) 133

18 xiii SENARAI RAJAH NO. RAJAH TAJUK HALAMAN Rajah 2.1 : Komponen Kos Kitaran Hayat 18 Rajah 2.5: Susunatur Tipikal Tapak Jenis Greenfield atau Vacant Land 45 Rajah 2.6: Tapak Telekomunikasi Jenis Greenfield atau Vacant Land 46 Rajah 2.7: Susunatur Tipikal Jenis Rooftop 47 Rajah 2.8: Tapak Telekomunikasi Jenis Rooftop 47 Rajah 2.9: Susunatur Tipikal Jenis Co-locate 48 Rajah 2.10: Tapak Telekomunikasi Jenis Co-locate 49 Rajah 2.11: Menara Sokong Diri Angular 3 kaki 51 Rajah 2.12: Menara Sokong Diri Angular 4 kaki 51 Rajah 2.13: Menara Sokong Diri Tubular 3 kaki 52 Rajah 2.14: Struktur Jenis Satu Tiang (Monopole) 53 Rajah 2.15: Struktur Jenis Monopole Mast 54 Rajah 2.16: Struktur Jenis Pokok Satu Tiang (Monopole Tree) 55 Rajah 2.17: Struktur Jenis Minaret 56 Rajah 2.18: Struktur Jenis Advertisment Board 57 Rajah 2.19: Struktur Jenis Aesthetic Lam Pole 58 Rajah 2.20: Struktur Jenis Pole atau Boom 59 Rajah 2.21: Struktur Minimast 60 Rajah 2.22: Kabin Peralatan 61 Rajah 2.23: Pemandangan Kabin Peralatan dari Dalam 61 Rajah 2.24: Antenna dan Microwave 62 Rajah 2.25: Kabel Antenna 63 Rajah 2.26: Sistem Sokongan Kabel (Cable Gantry Support) 64 Rajah 2.27: Genset 65 Rajah 2.28: Penghawa Dingin di dalam Kabin Peralatan 66 Rajah 2.29: Compressor Penghawa Dingin di Luar Kabin Peralatan 66

19 xiv Rajah 2.30: Pos Pengawal 67 Rajah 3.1 : Pelan Susunatur Tapak Menara Telekomunikasi Ketinggian 60 Meter 76 Rajah 3.2 : Pelan Susunatur Tapak Menara Telekomunikasi Ketinggian 76 Meter 77 Rajah 3.3 : Pelan Susunatur Tapak Menara Telekomunikasi Berstruktur 90 Meter 78 Jadual 3.2: Jumlah Sampel Tapak Telekomunikasi Mengikut Klasifikasi Keadaan Tapak, Ketinggian dan Sistem Genset 79 Rajah 3.4: Carta Alir Metodologi dan Kaedah Kajian 80 Rajah 4.1: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Kekal) 113 Rajah 4.2: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1b Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Sokongan) 114 Rajah 4.3: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 2a Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Kekal) 115 Rajah 4.4: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Sokongan) 116 Rajah 4.5: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Kekal) 117 Rajah 4.6: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1b Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Sokongan) 118 Rajah 4.7: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Sokongan) 119 Rajah 4.8: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 90 meter (Sistem Genset Kekal) 120 Rajah 4.9: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 90 meter (Sistem Genset Sokongan) 121 Rajah 4.10: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi 123 Rajah 4.11: Perbandingan Kaedah Kiraan Langsung dengan KKH 133

20 xv SENARAI SINGKATAN 1. CBS = Cost Breakdown Structure (CBS) 2. CER = Cost Estimating relationship 3. GDP = Growth Domestic Product 4. JKR = Jabatan Kerja Raya 5. KKH = Kos Kitaran Hayat 6. KPKR = Ketua pengarah Kerja Raya 7. LTE = Long Term Evolution 8. OSA = One Stop Agency 9. RM = Ringgit Malaysia 10. SKMM = Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia 11. TNB = Tenaga Nasional Berhad

21 BAB 1 LATAR BELAKANG KAJIAN KOS KITARAN HAYAT TAPAK TELEKOMUNIKASI JENIS GREENFIELD

22 1 BAB I LATAR BELAKANG KAJIAN 1.1 Pengenalan Industri pembinaan merupakan bidang yang sangat penting dan merupakan salah satu penyumbang utama kepada pembangunan ekonomi negara. Mengikut statistik yang dikeluarkan oleh Kementerian Kerja Raya Malaysia, industri pembinaan merupakan pengganda pantas untuk menggerakkan sektor ekonomi yang lain. Pada tahun 2010, sektor pembinaan mencatatkan pertumbuhan 5.2% berbanding 5.8% pada tahun Pertumbuhan positif sejak tahun 2007 ini adalah kesan daripada pelaburan kerajaan dan swasta yang berterusan terutamanya dalam sub-sektor bukan kediaman dan kejuruteraan awam (Pelan Dwi Tahunan, Pelan Strategik , Bahagian Perancangan Korporat, Kementerian Kerja Raya). Salah satu cabang pembinaan bukan kediaman adalah infrastruktur telekomunikasi. Telekomunikasi adalah satu cabang industri yang pesat membangun di seluruh dunia dan negara kita Malaysia tidak terkecuali daripada arus

23 2 perkembangan teknologi tersebut. Fenomena ini diperhebatkan lagi apabila kepesatan perkembangan teknologi telekomunikasi dan komunikasi sehingga manusia dapat berkomunikasi dan berinteraksi secara lebih efisien dan pantas sehingga berupaya melampaui batasan masa dan tempat. Perkembangan teknologi di dalam telekomunikasi seperti perkhidmatan jalur lebar (broadband), sistem perkhidmatan tanpa wayar atau wireless dan perkembangan rangkaian mudah alih dari generasi 2G, 3G, 4G dan seterusnya Long Term Evolution (LTE) memerlukan tapak telekomunikasi atau base station bagi menyokong keperluan dan permintaan penggunaan telefon bimbit dan internet yang semakin meningkat. Statistik menunjukkan bahawa pelanggan telefon bimbit adalah sebanyak 31 juta, melebihi jumlah penduduk Malaysia iaitu sebanyak 28 juta (Harian Metro, 29 Oktober 2010). Pada tahun 2007, sektor komunikasi menyumbang sebanyak RM21.3 bilion kepada ekonomi negara iaitu kira-kira 3.7 peratus daripada keseluruhan keluaran dalam negeri kasar (GDP) berbanding hanya RM15.3 bilion iaitu 3.1 peratus pada Melihat kepada sumbangan besar sektor telekomunikasi terhadap pertumbuhan ekonomi negara, jelaslah sektor ini merupakan salah satu cabang penting dalam menyumbang kepada kekukuhan keluaran dalam negara kasar (Utusan Malaysia, 11 April 2008). Terdapat beberapa operator dan syarikat swasta yang mempunyai tapak telekomunikasi iaitu Sapura, Telekom Malaysia, Celcom, Digi, Maxis, dan U Mobile. Keperluan dan permintaan terhadap teknologi telekomunikasi menyebabkan pertambahan terhadap tapak telekomunikasi. Selain itu, agensi kerajaan dan juga PDRM tidak ketinggalan di dalam pembinaan tapak telekomunikasi bagi tujuan keselamatan dan kepentingan negara dalam aspek perhubungan. Ini bertujuan untuk tidak bergantung kepada operator telekomunikasi komersil seperti Celcom, Maxis dan Digi bagi tujuan keselamatan negara terutama di dalam keadaan krisis dan operasi menyelamat.

24 3 Antara istilah penting dalam tajuk kajian ini ialah kajian, kos kitaran hayat, tapak dan telekomunikasi. Merujuk kepada Kamus Dewan (edisi keempat), perkataan kajian bermaksud usaha, proses, mengkaji dan kajian tentang sesuatu isu berdasarkan data, maklumat dan sebagainya. Merujuk kepada Garis Panduan Kos Kitaran Hayat yang dikeluarkan oleh Jabatan kerja Raya Malaysia, Kos Kitaran Hayat Membawa maksud jumlah kos yang dianggarkan bagi sesuatu aset pada keseluruhan fasa kitaran hayatnya merangkumi kos perolehan dan kos pemilikan. Istilah tapak di dalam Kamus Dewan (edisi keempat) membawa maksud dasar atau tempat untuk melakukan dan memulakan sesuatu. Istilah tapak di dalam kajian ini lebih merujuk kepada tapak telekomunikasi. Perkataan telekomunikasi pula membawa maksud sains yang berkaitan dengan penghantaran maklumat melalui talian telefon, gentian optik, mikrogelombang dan satelit. (Kamus Dewan, 2005). Berdasarkan kepada definisi istilah tersebut, dapat disimpulkan bahawa kajian kos kitaran hayat tapak telekomunikasi ini adalah untuk melihat kos-kos yang terlibat di dalam perlaksanaan pembinaan tapak telekomunikasi dari kontek kos kitaran hayat seperti kos awalan, kos operasi dan kos penyenggaraan. Disebabkan jumlah pembinaan tapak telekomunikasi semakin meningkat bagi memenuhi kehendak semasa, maka kos kitaran hayat wajar dilaksanakan bagi mengenalpasti kos yang efisien dan optimum bagi pembinaan, pengoperasian, penyenggaraan dan pelupusan tapak telekomunikasi.

25 4 1.2 Penyataan Masalah Rangkaian telekomunikasi di Malaysia telah menunjukkan perkembangan dan penaikan taraf yang mengkagumkan dalam tempoh satu dekad yang lalu. Mengikut statistik SKMM, setakat ini Malaysia memiliki 19,353 tapak pemancar telekomunikasi yang terdiri daripada menara yang dibina di atas bumbung dan lainlain struktur (Kosmo, 9 Ogos 2010). SKMM semakin aktif membina menara pemancar di seluruh negara bagi memastikan beberapa kawasan yang masih belum mendapat liputan meluas untuk penggunaan telefon mudah alih dan internet jalur lebar yang menelan belanja sebanyak RM 60 Juta. (Berita Harian Online, 23 Februari 2011). Menurut kenyataan jurutera di Sapura Secured Technologies, Puan Suryyany binti Abdul Rani (temubual 10 Oktober 2012), terdapat 3 jenis tapak telekomunikasi yang biasanya dibangunkan iaitu, jenis Greenfield, jenis Rooftop dan jenis perkongsian atau Co-locate. Di antara jenis-jenis tapak telekomunikasi yang dibangunkan, tapak jenis Greenfield menyumbang kepada jumlah kos pembinaan yang paling tinggi. Ini adalah kerana pembinaan tapak telekomunikasi jenis Greenfield melibatkan proses pembinaan secara total atau keseluruhan iaitu bermula dari struktur sokongan sehingga ke sistem telekomunikasi itu sendiri. Berbeza dengan jenis Rooftop di mana kebiasaanya melibatkan pembinaan tiang besi dan kabin peralatan sebagai sokongan kepada sistem telekomunikasi. Jenis Co-locate pula, melibatkan pembinaan kabin peralatan sistem telekomunikasi tanpa penyediaan struktur menara itu sendiri. Kebiasaanya, kos awalan dapat dikenalpasti pada peringkat permulaan sesuatu projek pembinaan manakala kos jangka panjang tidak diambil kira walaupun ianya memberi nilai yang jauh lebih besar daripada kos awalan. Contohnya, kajian menunjukkan bagi satu sistem kemasan lantai di mana kos awalan meliputi 39.5

26 5 peratus sementara kos penyenggaraan dan penggantiannya pula mencapai 60.5 peratus (Flanagan dan Norman, 1983). Penggunaan teknik KKH semakin mendapat tempat di negara Malaysia. Memetik kenyataan Perdana Menteri Malaysia pada hari Selasa, 9 Mac 2012 di Dewan Plenetary Pusat Konvensyen Antarabangsa Putrajaya, beliau menyatakan bahawa kerajaan perlu mengambilkira KKH sebagai elemen yang dapat membantu untuk mengenalpasti kos secara total. Seandainya kos tersembunyi tidak diambil kira termasuk kos penyenggaraan, ia mungkin akan mendatangkan kesan negatif terhadap status kesihatan kewangan kerajaan kemudian hari nanti. Kerajaan juga akan memberikan ganjaran istimewa kepada penjawat awam jika dapat memberikan penjimatan yang besar kepada pihak kerajaan. Dalam erti kata lain, jumlah kos yang sama tetapi mendapat kualiti yang lebih baik. Dapatlah disimpulkan bahawa permintaan penggunaan telefon mudah alih dan internet jalur lebar telah menjadi pemangkin terhadap kewujudan tapak menara telekomunikasi di Malaysia. Dengan lebih enam operator telekomunikasi di Malaysia, pembinaan tapak komunikasi ini akan semakin bertambah bagi memenuhi permintaan dan keperluan komunikasi penduduk negara. Menurut jurutera dari Maxis, Encik Busu bin Puteh (temubual 10 Oktober 2012), apabila ditanya berkenaan kos kitaran hayat tapak telekomunikasi, beliau berkata penggunaan kaedah ini di dalam pembinaan tapak telekomunikasi masih diperingkat rendah. Menurut Ashworth (1993) penggunaan kaedah KKH dihalang oleh beberapa faktor iaitu kurangnya pengetahuan mengenai KKH di kalangan pihak pengamal kaedah dan juga pelanggan disebabkan beberapa keraguan terhadap kesahihan data-data lampau dan kesukaran untuk mendapatkan hayat struktur bangunan dan komponenkomponen bangunan. Afidah Abdullah Tahir (2001a) berpendapat, dipetik dari Rosenbauer (1986) penggunaan kos kitaran hayat telah menjadi sukar disebabkan kekurangan data dan juga kurangnya sokongan daripada pihak pengurusan.

27 6 Oleh itu, penerapan KKH di dalam sektor telekomunikasi amat penting bagi melihat jumlah kos yang terlibat secara total di dalam pembinaan, operasi dan penyenggaraan tapak telekomunikasi. Analisis KKH dapat membantu membuat keputusan di dalam peringkat awalan, operasi dan penyenggaraan agar keputusan yang dibuat dapat memberikan hasil yang optimum. 1.3 Objektif Kajian berikut: Setelah mengenalpasti isu-isu yang wujud, objektif kajian adalah seperti Menghasilkan kos kitaran hayat (life cycle costing) untuk tapak telekomunikasi jenis Greenfield 1.4 Skop Kajian berikut: Skop kajian kajian kos kitaran hayat tapak telekomunikasi adalah seperti

28 Skop kajian tertumpu kepada tapak telekomunikasi jenis greenfield - Tapak jenis ini dipilih kerana ia melibatkan pembinaan tapak telekomunikasi secara keseluruhan iaitu dari peringkat perolehan tapak, peringkat perancangan dan rekabentuk sehingga peringkat pembinaan tapak telekomunikasi disiapkan Skop kajian tertumpu kepada jenis tapak telekomunikasi yang mempunyai ketinggian menara 60 meter, 76 meter dan 90 meter - Struktur menara telekomunikasi bagi ketiga-tiga ketinggian ini adalah jenis struktur yang biasa digunakan oleh syarikat telekomunikasi di Malaysia. Maklumat ini diperoleh melalui hasil temubual bersama Pengurus Besar Sapura Secured Technologies, Encik Anwar Monawar, jurutera dari Maxis, Encik Busu Puteh, jurutera U-mobile Sdn Bhd, Encik Norzalee bin Rozaili dan kontraktor pembinaan tapak telekomunikasi untuk Celcom dan Digi iaitu Encik Alfyan Ahli, Azman bin Azmi dan juga Encik Nik Nazarullah Skop kajian tertumpu kepada kedudukan dan keadaan tapak iaitu di kawasan berbukit dan kawasan tanah rata. - Bagi tapak telekomunikasi jenis ini, biasanya didirikan di kawasan bukit di dalam hutan dan juga kawasan tanah rata seperti kawasan sawah padi dan juga kawasan paya yang bertujuan untuk memenuhi keperluan rangkaian telekomunikasi yang telah dirancang.

29 8 1.5 Kepentingan Kajian Kajian kos kitaran hayat adalah amat penting untuk mengenalpasti proses yang terlibat di dalam kos kitaran hayat tapak telekomunikasi. Selain itu, ia juga penting untuk mengenalpasti jenis kos-kos yang wujud di dalam projek pembinaan tapak telekomunikasi secara menyeluruh iaitu bermula dari kos awalan sehingga kos lupus. Kaedah ini tidak dipraktikkan secara meluas khususnya di dalam perlaksanaan projek tapak telekomunikasi dan perlaksanaan projek pembinaan secara amnya. Kajian kos kitaran hayat sewajarnya dilakukan pada peringkat awalan atau peringkat perancangan sesuatu projek bagi mendapatkan nilai sebenar kos yang dikeluarkan dan dibelanjakan sepanjang hayat projek. Ia merupakan satu kaedah penilaian kos terhadap sesuatu projek di mana projek akan dinilai dari segi kewangan dan kajian kemungkinan sebelum ianya dilaksanakan; terutamanya dalam keadaan kelembapan ekonomi. Kajian seperti ini diharap dapat memberikan pendedahan tentang betapa pentingnya kos kitaran hayat di dalam perlaksanaan sesuatu projek bagi mengenalpasti kos dan jangka hayat yang optimum. 1.6 Kajian-Kajian Lepas Kajian-kajian lepas yang mempunyai ciri-ciri yang seakan-akan sama dinilai dari segi konsep dan bidang kajian untuk mengenalpasti persamaan dan perbandingan. Ini bertujuan untuk memastikan kajian yang dibuat mempunyai keunikannya yang tersendiri.

30 9 Beberapa laporan projek yang telah disiapkan oleh pelajar-pelajar sarjana muda yang mempunyai tajuk atau konsep yang seakan-akan sama telah dikenalpasti. Kos Kitaran Hayat Bagi Kemasan Bumbung, Kajian Kes: tiga (3) jenis kemasan bumbung jenis curam, yang ditulis pada tahun 2007 oleh Muhammad Zuhry bin Mohd Mazlan, pelajar kursus ukur bahan. Setelah penelitian dibuat terhadap laporan tersebut, objektif, skop dan penekanan kajian adalah berbeza dengan kajian yang akan dilakukan. Laporan kajian lebih menekankan kepada kriteria pemilihan bumbung semasa peringkat awalan dan mengkaji kos serta kitaran hayat secara keseluruhan melibatkan kos operasi, penyenggaraan dan juga salvage value. Berbeza dengan dengan kajian yang yang dijalankan bagi projek ini di mana penekanan lebih kepada tapak telekomunikasi. Data-data yang sedia ada pada peringkat awalan sehingga penyenggaraan akan dikumpul dan dianalisis untuk menghasilkan KKH bagi tapak telekomunikasi. Hasil dari analisis tersebut boleh digunakan sebagai kayu pengukur bagi projek telekomunikasi, di masa hadapan. Skop kajian bagi kajian itu juga adalah berbeza iaitu tertumpu kepada perbandingan kemasan bumbung yang biasa digunakan di dalam industri pembinaan, iaitu kemasan bumbung curam, genting tanah liat, genting konkrit dan kepingan dek logam. Bagi kajian ini, kesemua elemen-elemen yang terdapat di dalam tapak telekomunikasi akan diambil kira bagi menghasilkan KKH bagi tapak telekomunikasi. Sebuah jurnal teknologi daripada Universiti Teknologi Malaysia bertajuk: Life Cycle Cost Analysis Case Study on Corrosion Remedial Measures for Concrete Structures yang ditulis oleh Azlan Abdul Rahman dan Ho Jin How. Kertas kerja ini menekankan penggunaan KKH di dalam langkah dan proses pemulihan kakisan bagi jambatan konkrit dan struktur marin berdasarkan kepada pengkarbonan atau kehadiran Natrium Klorida daripada air laut. Tujuan kajian itu dilakukan adalah untuk menilai keputusan penyenggaraan yang optimum di

31 10 dalam masalah berkaitan dengan proses pengaratan dan kakisan. KKH digunakan sebagai analisis ekonomi kejuruteraan bagi mengukur dan mencari perbezaan kos dan memilih kos yang paling efektif di dalam pemulihan proses pengaratan dan kakisan. 1.7 Rekabentuk kajian Rekabentuk kajian amat penting di mana ianya berfungsi untuk melihat kebolehupayaan kajian. Ianya merupakan satu kaedah untuk mengenalpasti jenis data yang diperlukan, sumber data dan teknik bagaimana untuk mengumpul data yang diperlukan. Terdapat 2 elemen penting di dalam kajian ini iaitu penghasilan kos kitaran hayat dan tapak telekomunikasi: Tapak Telekomunikasi Data-data dikumpukan adalah berkaitan dengan struktur, komponenkomponen dan elemen-elemen tapak telekomunikasi. Data terdiri daripada lukisan spesifikasi, pelan-pelan, peta, gambar dan dokumen-dokumen lain yang berkaitan. Data-data ini akan dianalisis dan segala tapak telekomunikasi jenis greenfield akan dikelaskan mengikut ketinggian struktur dan keadaan fizikal tapak.

32 Penghasilan Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Data-data yang diperlukan adalah kos awalan dan kos pembinaan, kos operasi, kos penyenggaraan, kos penggantian dan kos lupus. Data-data dan dokumen-dokumen diperolehi dan dikumpulkan melalui temubual secara informal bersama unit-unit dalaman Sapura yang terlibat di dalam pembinaan dan pengurusan tapak telekomunikasi.

33 Bil KATA KUNCI Tapak Telekomunikasi Penghasilan Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi DATA - Struktur dan komponenkomponen Tapak Telekomunikasi - Elemen-elemen Tapak Telekomunikasi - Kos Awalan - Kos Pembinaan - Kos Operasi - Kos Penyenggaraan - Kos Penggantian - Nilai Lupus - Kadar diskaun - Jangka hayat projek SUMBER - Unit Pembinaan Sapura - Lukisan dan Spesifikasi - Peta - Pelan - Gambar - Dokumen berkaitan - Unit Perolehan Tapak dan Perlesenan Sapura - Unit Perolehan Sapura - Unit Pembinaan Sapura - Unit Operasi dan Penyenggaraan Sapura - Unit Kewangan Sapura - Pembekal Genset Dyna Synergy Sdn Bhd - Pembekal Sistem Pencegah Kebakaran Dynareka TEKNIK - Analisis Dokumen - Analisis peta dan pelan - Analisis Dokumen - Temubual 12 Jadual 1.1 : Rekabentuk Kajian

34 Organisasi Bab kajian: Berikut merupakan ringkasan bagi setiap bab yang terdapat di dalam laporan a. Bab 1 : Pendahuluan Bab ini mengandungi latarbelakang kajian iaitu pengenalan, penyataan masalah, objektif kajian skop kajian, kepentingan kajian, kajian-kajian lepas dan juga rekabentuk kajian. b. Bab 2 : Kajian Literatur Bab ini membincangkan tentang jenis-jenis tapak telekomunikasi serta komponen-komponen yang terdapat di tapak telekomunikasi. Selain itu, bab ini juga akan menerangkan konsep, teori dan kaedah pengiraan KKH. c. Bab 3 : Metodologi Kajian Bab ini menerangkan apakah peringkat dan proses yang terlibat di dalam kajian yang dilakukan. Selain itu pada peringkat ini juga, segala data dan maklumat akan dikenalpasti bagi menjawab persoalan objektif kajian. d. Bab 4 : Analisis Kajian dan Keputusan Bab ini akan mengkaji, menganalisa segala data dan maklumat yang diperlukan untuk menghasilkan, seterusnya mendapatkan purata kos kitaran hayat tapak telekomunikasi jenis greenfield. Data-data dikumpulkan melalui kaedah kualitatif dan kuantitatif iaitu data kos pembinaan, operasi, penyenggaraan serta hasil temubual secara informal dengan pihak yang terlibat seperti Unit Perolehan Tapak dan Perlesenan, Unit Operasi dan Penyenggaraan serta Unit Perolehan Sapura

35 14 Secured Technologies, pembekal genset dan pembekal sistem pencegahan kebakara serta kontraktor pembinaan tapak telekomunikasi. Bab ini juga akan membentangkan hasil-hasil penemuan iaitu jenis-jenis kos yang wujud di dalam kos kitaran hayat. e. Bab 5 : Penutup Bab ini mengandungi kesimpulan hasil kajian iaitu kos kitaran hayat yang diperolehi melalui analisa yang dibuat menggunakan data kualitatif dan kuantitatif. Segala cadangan yang diusulkan adalah berdasarkan daripada kajian yang telah dibuat untuk digunapakai bagi perlaksanaan projek di masa hadapan. Selain itu, bab ini juga akan menerangkan mengenai kepentingan kos kitaran hayat, cadangan pembaikan di di tapak kos telekomunikasi serta kekangan kajian bagi kos kitaran hayat tapak telekomunikasi.

36 BAB 2 KAJIAN LITERATUR KOS KITARAN HAYAT TAPAK TELEKOMUNIKASI JENIS GREENFIELD

37 15 BAB 2 KAJIAN LITERATUR 2.1 Pengenalan Kos kitaran hayat menjadi semakin popular dan penting sejak beberapa tahun kebelakangan ini. Kewujudan Skim Private Finance Initiatives dan pengiktirafan bahawa keprihatinan tentang nilai sesuatu projek hanya berdasarkan kos awalan semata-mata bukanlah suatu keputusan yang tepat. Faktor inilah yang meningkatkan kesedaran secara mendadak terhadap perlaksanaan Kos Kitaran Hayat (KKH). Walaupun KKH semakin penting, namun applikasi terhadapnya masih lagi terhad (Nick Bakis et al, 2003). Flanagan et al, (1989) juga berpendapat bahawa perlaksanaan KKH sebagai satu kaedah untuk membuat keputusan di dalam industri pembinaan adalah baik tetapi tidak begitu memberangsangkan. Faktor ini disebabkan pasukan rekabentuk semakin bergantung kepada kos awalan untuk membuat keputusan di dalam sesuatu projek dengan persetujuan pemilik atau klien.

38 16 Menurut Ozsariyildiz dan Tolman (1998), industri pembinaan semakin mendapat permintaan daripada masyarakat. Pemilik atau klien selalunya meminta untuk memperolehi hasil yang berkualiti tinggi, kos yang lebih rendah dan masa pembinaan yang cepat dan pendek. Sebenarnya, pemilik atau klien menyumbangkan pengaruh yang sedikit terhadap masa, kos dan kualiti. Sebuah bangunan pejabat, memerlukan perbelanjaan sebanyak 3 kali ganda kos awalan bangunan tersebut dalam masa 25 tahun. Walaupun begitu, keputusan untuk membina sesuatu projek tetap ditumpukan kepada kos awalan semata-mata (Flanagan dan Jewell, 2005a). Kotaji et al, (2003) adalah amat penting untuk membuktikan hubungkait di antara pemilihan rebentuk dah impak terhadap kos hayat seperti, penggunaan kuasa, operasi dan penyenggaraan. 2.2 Definisi Kos Kitaran Hayat Terdapat banyak istilah yang berbeza digunakan di dalam mendefinisikan KKH iaitu kos yang digunakan, kos kitaran hayat, kos kitaran keseluruhan dan analisis penilaian keseluruhan. (Flanagan dan Jewell, 2005b) menyatakan bahawa istilah KHH telah berubah sejak beberapa tahun dari kos yang digunakan kepada KKH dan seterusnya bertukar kepada kos kitaran keseluruhan. Mereka juga telah menakrifkan istilah baru iaitu analisis penilaian keseluruhan yang mana telah digunakan secara global dan meluas hari ini. Analisis penilaian keseluruhan yang mengambilkira manfaat kos dan prestasi fasiliti serta kitaran hayat sesuatu asset.

39 17 (BS ISO: , 2008) mendefinisikan KKH sebagai satu kaedah penilaian ekonomi yang sistematik yang melibatkan kos aset terhadap kitaran hayat untuk memenuhi keperluan dan prestasi asset tersebut. Mohd Mazlan (2002a) menyatakan KKH adalah ialah satu teknik untuk memenuhi keperluan dan kehendak pemilik dengan membuat penganalisaan yang mencukupi terhadap kos keseluruhan. Faktor utama kepada KKH ialah penilaian ekonomi terhadap kos awalan dan kos masa hadapan, dengan menggunakan nilai wang yang sama. Sebagai contoh, orang pertama mempunyai RM 4,000 pada masa sekarang, orang kedua dijanjikan RM 4,000 dalam tempoh sepuluh tahun akan datang, dan orang ketiga menyimpan RM 400 selama sepuluh bulan. Kesemuanya mempunyai asset yang sama jumlahnya iaitu RM 4,000. Tetapi adakah aset tersebut mempunyai nilai yang sama dari segi kuasa membeli pada hari ini? Contoh-contoh yang dinyatakan berlaku pada suatu titik masa yang berlainan. Untuk menentukan aset yang mempunyai nilai yang lebih besar, satu garis asas masa dan kadar diskaun perlu diwujudkan terlebih dahulu. Semua nilai wang yang diperolehi diselaraskan ke suatu masa yang seragam serta menggunakan kaedah diskaun untuk menghasilkan nilai mata wang yang sama. El-Haram et al, (2002) dipetik dari Byron (2007) mentakrifkan KKH sebagai teknik untuk memeriksa dan menentukan semua kos, secara langsung dan tidak langsung di dalam urusan rekabentuk, bangunan dan pengurusan fasiliti (operasi, penyenggaraan, sokongan dan penggantian melalui kitar hayat bangunan itu sendiri. The Royal Institution of Chartered Surveyors (RCIS), (2001) mendefinisikan KKH sesuatu asset sebagai nilai semasa jumlah kos aset sepanjang kitar hayat bangunan itu termasuk kos awalan, kos pekerjaan, kos operasi dan kos pelupusan diakhir hayatnya.

40 18 Ian Ellingham and William Fawcett (2006) mentakrifkan KKH sebagai teknik untuk menilai kos awalan dan kos masa depan iaitu mengambilkira kos alternatif atau kos komponen, di dalam satu jangkamasa kajian. Aliran tunai akan diwujudkan di dalam jangkamasa kajian dan nilai bersih semasa akan dikira dengan kadar diskaun. Kadar semasa bersih ini, dinamakan kos kitaran hayat keseluruhan bagi sesuatu aset atau sesuatu komponen. Rajah 2.1 : Komponen Kos Kitaran Hayat Sumber: David Jaggar et al, (2002), Building Design Cost Management. 2.3 Konsep Kos Kitaran Hayat Mohd Mazlan (2002b) menyatakan pendekatan KKH adalah berkesan di dalam membantu membuat keputusan melalui 4 cara dan kaedah:

41 19 a. KKH mengenalpasti jumlah kos yang dilaksanakan semasa perolehan sesuatu aset. b. KKH memberi kemudahan untuk membuat pilihan yang efektif terhadap alternatif dengan mengambilkira kesemua pilihan yang memaparkan perbezaan dari segi modal dan kos semasa. c. KKH merupakan management tool yang memaparkan secara terperinci kos keseluruhan iaitu, kos modal, kos operasi dan kos penggantian yang melibatkan sama ada keseluruhan aset atau komponen aset tersebut. d. Kesemua tanggapan di atas diambilkira apabila keputusan pelaburan dibuat berdasarkan KKH sesuatu aset, bukan bergantung kepada kos awalan kerana kos masa hadapan juga amat penting untuk diambilkira sebagaimana kos yang terdapat di peringkat perolehan aset. Walaubagaimanapun, komplikasi kos akan wujud di dalam perlaksanaan KKH kerana KKH melibatkan kos awalan, kos operasi dan kos penggantian. Disebabkan kos ini di dalam jangka masa yang tidak sama, maka nilainya tidak boleh dianggap sama. Ini kerana nilai wang pada masa kini tidak sama dengan nilai wang pada masa akan datang. Menurut Dell Isola (1995) dan Huzairi (1995), kos kitaran hayat dilaksanakan bagi memastikan perkara-perkara berikut: a. Mengenalpasti manfaat yang diperolehi kepada pemilik daripada beberapa rekabentuk alternatif. b. Kaedah penyelesaian ekonomi yang optimum dalam masalah di antara rekabentuk alternatif. c. Memerlukan andaian bagi sesuatu rekabentuk secara terus

42 20 d. Sebagai satu alat rekabentuk di dalam mengenalpasti dan mengklasifikasikan kos bagi rekabentuk yang berlainan dari segi bahan dan teknologi binaan. e. Untuk mengetahui jangka hayat sesuatu aset. Rajah 2.2: Konsep Kos Kitaran Hayat Sumber: Nor Azizah Mohammed Rum dan Zainal Abidin Akasah (2011), Implementing Life Cycle Costing in Malaysia Construction Industry: A Review. 2.4 Objektif Kos Kitaran Hayat Objektif utama KKH adalah untuk menilai dan mengoptimumkan kos kitaran hayat aset dan menyediakan satu cara bagi membantu proses membuat keputusan dalam semua fasa yang terlibat di dalam kitaran hayat sesuatu aset. (Al-Hajj dan Aouad, 1999).

43 21 objektif KKH: Menurut BS5760, Flanagan dan Norman (1983), terdapat beberapa contoh a. Penilaian dan perbandingan terhadap pendekatan alternatif bagi rekabentuk. b. Menilai daya maju ekonomi sesuatu projek atau aset c. Penilaian dan perbandingan strategi alternatif untuk kegunaan aset, operasi, ujian, pemeriksaan, penyenggaraan dan lain-lain. d. Penilaian dan perbandingan melalui pendekatan yang berbeza untuk penggantian, baikpulih dan jangka hayat sambungan bagi sesuatu aset. 2.5 Applikasi Teknik Kos Kitaran Hayat Terdapat pelbagai teknik yang digunakan dan didefinisikan terhadap kos kitaran hayat. Berikut adalah beberapa pendapat mengenai kos kitaran hayat. Francis Ofori-Darko (1997) berpendapat applikasi KKH boleh digunakan di dalam beberapa peringkat: a. Peringkat Konsep atau Pembangunan dan Rekabentuk Teknik KKH boleh digunakan sebagai satu komponen penilaian pelaburan, yang mana ianya kerap digunakan pada peringkat ini di dalam kitaran hayat projek. Pada peringkat ini, pemaju dapat mengenalpasti kemungkinan keseimbangan di antara pilihan yang wujud. Perkara penting yang perlu ditekankan ialah KKH tidak bermaksud pemaju perlu meletakkan jumlah wang pada masa sekarang untuk menampung kos operasi dan penyenggaraan di masa hadapan. Teknik ini memberi

44 22 peluang kepada semua individu yang terlibat untuk menyumbangkan pengetahuan di dalam mengamalkan kaedah yang sesuai atau prosedur standard untuk memenuhi keperluan utama pemaju atau pemilik. Penggunaan KKH sangat penting pada peringkat ini di mana terdapat banyak alternatif yang biasanya dihadapi. Dalam erti kata lain, kos dan rintangan untuk membuat perubahan adalah kurang berbanding pada peringkat lain. b. Peringkat Pembinaan Kebanyakan maklumat dan input terdapat pada peringkat rekabentuk. Namun, pada peringkat ini, pendekatan adalah lebih kepada untuk mencapai penjimatan ekonomi jangka panjang yang optimum. Pada peringkat ini, individu yang terbabit tidak boleh mengandaikan bahawa teknik KKH sudah tidak lagi digunakan. Dalam situasi di mana keputusan untuk menggunakan KKH tidak dibuat pada peringkat awalan atau konsep, pemaju boleh menggunakan metod pembinaan mengikut spesifikasi yang boleh memberi kesan kepada keseluruhan KKH. c. Peringkat Penyenggaraan dan Terminal Pada peringkat ini, KKH penyenggaraan infrastruktur sedia ada boleh digunakan untuk menilai perbezaan pilihan penyenggaraan yang ada. Ini bukan sahaja dapat mengenalpasti penyenggaraan yang perlu dilakukan, malah jenis bahan yang diperlukan disebabkan bahan-bahan mempunyai jangka hayat yang berbeza. Teknik ini digunakan secara meluas pada masa sekarang. Apabila aset melalui peringkat penyenggaraan, tiba masa di mana keputusan perlu dibuat berkenaan dengan baikpulih, pemulihan, pembinaan semula dan penggantian. Ini adalah kerana secara umumnya, kos penyenggaraan meningkat dari masa ke semasa.

45 23 d. Masalah Umum Tanpa mengambilkira teknik KKH digunakan di peringkat-peringkat yang dinyatakan, perkara di bawah merupakan masalah yang biasanya berlaku semasa penggunaan kaedah KKH: a. Kekurangan data terdahulu yag boleh dipercayai dan tepat b. Kesusahan untuk membuat unjuran kos anggaran yang berkait dengan masa hadapan seperti operasi, penyenggaraan dan kos lupus. c. Reabiliti untuk membuat andaian yang diperlukan pada peringkat analisis. Rajah 2.3: Peringkat Kos Kitaran Hayat Sumber: Nor Azizah Mohammed Rum dan Zainal Abidin Akasah (2011), Implementing Life Cycle Costing in Malaysia Construction Industry: A Review.

46 24 Menurut Ashworth (2004) kaedah kos kitaran hayat boleh digunapakai pada setiap peringkat di dalam sesuatu pembangunan. a. Peringkat Perancangan KKH pada peringkat ini adalah merupakan pendekatan sistematik terhadap keputusan pelaburan pada peringkat cadangan projek. Ia juga digunakan untuk mengenalpasti kos pembinaan dan kos penyenggaraan. b. Peringkat Rekabentuk Pada peringkat ini, KKH digunakan untuk menilai pelbagai pilihan rekabentuk dalam membuat penilaian kesan ekonomi terhadap jangka hayat projek. Kaedah lebih tertumpu kepada alternatif yang mempunyai keuntungan. Pada peringkat ini, KKH sangat efektif dalam konteks hasil keseluruhan kos terhadap pembinaan. Ini kerana sebarang perubahan boeh dibuat tanpa melibatkan kos yang besar terhadap pembinaan aset. Pilihan yang mempunyai kos kitaran hayat yang paling rendah akan dipilih sebagai rekabentuk yang optimum dari segi pengukuran prestasi dan kriteria lain yang telah ditentukan. Kombinasi kos kitaran hayat bersama teknik lain seperti kejuruteraan nilai akan memberi hasil yang lebih memberangsangkan terhadap rekabentuk aset.

47 25 c. Peringkat Perolehan Di dalam perkiraan perolehan dan kontrak sekarang, pekilang dan pembekal digalakkan supaya membekal barangan, bahan dan komponen pada kos awalan yang paling rendah dan kos yang terlibat pada masa hadapan tidak diambilkira. Kos kitaran hayat pada peringkat perolehan dapat dilakukan dengan cara penekanan kepada prestasi ekonomik jangka panjang, agar kos penyenggaraan dapat dikurangkan. d. Peringkat Pembinaan Pada peringkat ini, 3 faktor besar perlu dipertimbangkan iaitu kaedah pembinaan oleh pemaju, melainkan ianya dinyatakan oleh perekabentuk dan tertakluk kepada pemaju. Contohnya, pemaju dibenarkan untuk memilih bahan atau komponen sendiri selagi ianya memenuhi spesifikasi. Namun begitu, ia akan memberi kesan terhadap kos kitaran hayat projek tersebut. Kedua, pemaju mendapat kebaikan dan keuntungan dengan menggunakan pendekatan kos kitaran hayat dalam sewa beli loji pembinaan dan peralatan. Penjimatan hasil daripada penilaian ini akan memberi kesan pada masa akan datang khususnya pada peringkat tender, anggaran projek dan kos projek. Ketiga, pengurus pembinaan boleh memberikan maklumat dalam rekabentuk sekiranya terlibat pada permulaan hayat projek. Implikasi kos terhadap rekabentuk mungkin dapat dikenalpasti dalam konteks pembuatan dan pembinaan.

48 26 e. Peringkat Pendudukan dan Pengguna Pada peringkat ini, kos kitaran hayat sangat penting di dalam pengurusan penyenggaraan aset fizikal. Ini kerana kos penyenggaraan tidak statik dan tetap sepanjang jangka hayat projek. Jika sesebuah projek hampir tamat jangka hayatnya, keputusan yang dibuat hendaklah berhati-hati sebelum sebarang perbelanjaan dikeluarkan. Kriteria di dalam membuat penggantian sesuatu komponen perlu dibandingkan antara kos operasi baru dan kos operasi yang lama. f. Peringkat Pendudukan dan pengguna Matlamat utama negara membangun ialah untuk meminimumkan penggunaan tenaga. Ini berlaku kerana peningkatan harga minyak dan kesan rumah hijau. Oleh itu KKH adalah teknik yang sesuai dalam penilaian tenaga premispremis, merekod output dan data-data lain, maklumat cukai dan sistem kawalan yang berkaitan. Audit tenaga perlu dikira berulang kali dalam mengawasi sebarang perubahan yang boleh memberi kesan terhadap kos keseluruhan. 2.6 Elemen-elemen Kos Kitara Hayat Dell Isola dan Kirk (1981) dipetik oleh Mohd Mazlan (2002) menyatakan KKH kesemua kos-kos pemilikan yang signifikan perlu diambilkira.

49 27 Rajah 2.4: Elemen Kos Kitaran Hayat Sumber: Dell Isola, dan Kirk (1981) Life Cycle Costing for the Design Professional Kos Awalan Kos awalan termasuk kos pemilikan yang terlibat dengan pembangunan peringkat awal bagi suatu aset iaitu kos projek seperti kos pemilikan tapak, bayaran kepada perunding professional, kos pembinaan dan sebagainya Kos Kewangan Kos kewangan merangkumi kos pinjaman dan faedah daripada bank-bank yang berkenaan dengan kos modal fasiliti.

50 Kos Operasi atau Penggunaan Tenaga Kos operasi dan dan penggunaan tenaga digunakan adalah untuk merekodkan penggunaan sumber tenaga dan operasi seperti penggunaan minyak, bayaran gaji pekerja dan kos yang digunakan untuk operasi bangunan Kos Penyenggaraan Kos penyenggaraan termasuk kos penyenggaraan tetap yang digunakan untuk penjagaan dan baik pulih, penyenggaraan tahunan dan juga gaji pekerja yang terlibat melakukan penyenggaraan. Menurut Dell Isola dan Kirk (1995a) kos penyenggaraan adalah kos yang paling sedikit diambil kira, dikaji dan didokumenkan untuk kegunaan perekabentuk Kos Pengubahsuaian dan Penggantian Kos pengubahsuaian adalah kos yang melibatkan perubahan kepada fungsi ruang. Sebagai contoh, penyewa telah meninggalkan sebuah bangunan. Pemilik bangunan tersebut perlu mengubahsuai bangunan itu bagi keperluan dan kehendak penyewa baru bagi kegunaannya. Kos penggantian merupakan kos yang wujud pada satu masa di masa hadapan untuk mengekalkan ketulenan fungsi terhadap fasiliti atau aset.

51 Cukai Elemen cukai adalah kos yang melibatkan percukaian, kredit dan penurunan nilai. Kos-kos berkenaan perlu dipantau secara berterusan sebagai perubahan undang-undang cukai. (Dell Isola dan Kirk, 1995b) Kos Sampingan sampingan: Menurut Sallehuddin Yusoff Wahbi (2001), terdapat tiga pecahan utama kos Kos Kegunaan Fungsi Kos ini termasuk kos buruh, bahan binaan dan kos-kos yang berkaitan yang diperlukan bagi menjalankan fungsi fasiliti. Kos ini merupakan kos yang paling besar di dalam kebanyakan fasiliti Kos Tidak Dijangka Kos tambahan yang wujud diperingkat pembinaan, pendudukan atau keduaduanya atas sebab kelewatan. Ia merupakan kerugian yang ditanggung akibat daripada aktiviti operasi yang tidak cekap. Terdapat beberapa perkara yang boleh

52 30 meningkatkan kos pembinaan seperti inflasi, kenaikan kadar faeah, kerja lebih masa dan lain-lain Kos-Kos Lain Kos ini merangkumi segala perbelanjaan yang berkaitan dengan keputusan fasiliti seperti sekuriti, cukai tanah, kebakaran, lessen tahunan dan insurans. 2.7 Perlaksanaan Kaedah Kos Kitaran Hayat Menurut Boussabaine dan Kirkham, (2004) dipetik oleh Nor azizah Mohammed Rum dan Zainal Abidin Akasah (2011), berikut adalah kaedah yang biasa digunakan untuk semua applikasi KKH: Cost Breakdown Structure (CBS) CBS merupakan pusat kepada analisis KKH. Tujuan kaedah ini dilakukan adalah untuk mengenal pasti semua elemen kos yang relevan dan perlu mempunyai had batasan untuk mengelakkan kelalaian. Ia mempunyai ciri-ciri asas berikut yang antaranya adalah:

53 31 a. Merangkumi semua unsur kos yang relevan dengan pilihan yang dipertimbangkan termasuk kos dalaman b. Setiap elemen kos perlu ditakrifkan sebaik mungkin sehingga semua mempunyai pemahaman yang jelas c. Setiap elemen kos perlu dikenalpasti tahap kepentingan kegiatannya d. Butiran kos Anggaran Kos Setelah menghasilkan CBS, kos dari setiap kategori perlu dikira. Ini ditentukan melalui salah satu dari kaedah berikut: a. Ketahui faktor atau kadar yang dimasukkan ke dalam analisis KKH yang mempunyai ketepatan. b. Cost estimating relationships (CERs) yang berasal daripada data empirikal. CERs boleh menjadi kompleks jika tidak berhati-hati dan akan menyebabkan kesalahan dalam KKH Diskaun Ia merupakan teknik yang digunakan untuk membandingkan kos dan manfaat yang berlaku dalam tempoh masa yang berbeza. Ini adalah konsep yang terpisah dari inflasi namun begitu, di dalam industri ia perlu lebih berhati-hati berbanding dengan analisis KKH.

54 Inflasi Inflasi dan diskaun adalah dua perkara yang berbeza. Teknik ini menggunakan kadar inflasi yang sama pada semua kos anggaran. Ini adalah keadaan praktis biasa tetapi ia tidak memberi kesan apabila menggunakan KKH Menentukan Objektif Perkara yang utama di dalam analisis adalah definisi pencapaian yang dikehendaki bagi sesuatu projek seperti had kos, keperluan prestasi, objektif rekabentuk dan risiko. Antara contoh objektif adalah: a. Memilih beberapa alternatif bagi jenis kemasan lantai b. Memilih jenis rekabentuk bangunan yang akan dibina c. Memilih antara alternatif bagi pembinaan jalanraya Objektif yang dibuat perlu bersifat neutral dan todak berat sebelah atau cenderung kepada satu jenis kaedah yang dirasakan terbaik untuk mencapai objektif tersebut Menentukan Sekatan-sekatan Sekatan-sekatan kos merupakan perkara yang penting bagi pemilik atau klien di dalam menentukan keputusan untuk meneruskan sesuatu projek. Kemungkinan

55 33 pemilik atau klien hanya mengambil kira untuk memiliki fasiliti hanya dalam masa 5 tahun atau projek berkenaan berada di kawasan yang mempunyai batasan-batasan perancangan yang hanya membolehkan sedikit pilihan dibuat Menentukan Kadar Diskaun dan Kesan Inflasi Kadar yang digunakan mestilah mengikut kehendak pemilik atau klien. Kadar diskaun yang terlalu tinggi akan merosakkan keputusan yang akan dibuat pada masa hadapan Membandingkan Kos dan Menyusun Alternatif Mengikut Keutamaan Kaedah ini merupakan langkah penting di dalam proses KKH. Antara kaedah yang digunakan ialah Kaedah Nilai Kini (Net Present Value), Kos Tahunan Seragam (Annual Equivalent Value), Kadar Pulangan Dalaman (Internal Rate of Return) dan Tempoh Bayaran Balik (Payback period).

56 Analisis Kepekaan Apabila keputusan bagi langkah-langkah di atas gagal untuk menghasilkan suatu pilihan yang jelas, wajar untuk menguji pembolehubah-pembolehubah seperti kadar faedah dan kos menggunakan analisis kepekaan Menyiasat Sekatan Kos Awalan Setiap kos awalan bagi semua cadangan yang dibuat, dikumpulkan untuk memastikan ianya tidak melebihi had belanjawan yang telah ditetapkan. Jika lebihan had belanjawan berlaku, penilaian akan ditangguhkan sehingga penyatuan yang optimum dan rendah dapat dicapai. 2.8 Teknik Pengiraan Kos Kitaran hayat Menurut Davis Langdon Management Consulting (2007), Kaedah penentuan asas merupakan dasar bagi penyiasatan KKH. Proses ini bermula dengan keperluan pemilik dan diakhiri dengan pemilik memilih pilihan yang bersesuaian dengan kehendak dan keperluan. Di dalam konteks ini, prosedur KKH dilakukan untuk menyokong proses keputusan yang telah dibuat untuk memenuhi kehendak pemilik dan klien.

57 35 Keperluan pemilik atau klien diterjemahkan kepada satu set keperluan yang dicadangkan. Pilihan esklusif yang dipersetujui perlu mempunyai kriteria tertentu. Setelah pilihan telah ditetapkan, ia perlu dianalisis menggunakan KKH melalui langkah-langkah berikut: a. Langkah pertama adalah untuk menghasilkan profil kos yang bertepatan bagi setiap pilihan yang telah dibuat. Kos profil adalah satu siri perancangan, pembinaan, penyenggaraan, sokongan, penggunaan dan kos anggaran pelupusan yang diambil kira sepanjang hayat perkhidmatan aset tersebut. b. Langkah kedua, setiap profil kos akan diterjemahkan kepada satu ukuran yang sama untuk menyokong dan membandingkan ciri-ciri yang terdapat di dalam pilihan yang telah ditentukan. Ini melibatkan penggunaan faktor time value of money untuk menghasilkan anggaran aliran tunai kepada indeks perbandingan tunggal. Langkah pengukuran yang biasa dilakukan untuk membandingkan rekabentuk yang boleh dilaksanakan adalah nilai tahunan dan nilai semasa. c. Langkah ketiga apabila keputusan pengiraan time value for money digunakan untuk menentukan tahap kedudukan pilihan yang telah dibuat berdasarkan teknik KKH. Dengan menggunakan kos kitaran hayat yang paling minimum dan memasukkan elemen nilai tahunan dan nilai semasa, kedudukan atau ranking serta pilihan lain yang boleh dilaksanakan akan dibentangkan termasuk cadangan pilihan berdasarkan teknik KKH yang telah dibuat. d. Peringkat keempat, keputusan KKH akan diajukan kepada klien atau pemilik aset sebagai asas atau rasional terhadap keputusan pilihan yang telah dibuat. Menurut Dell Isola dan Kirk (1995c) terdapat dua teknik pengiraan yang biasa digunakan untuk melakukan analisis kos kitaran hayat iaitu Kaedah Nilai Kini (Present Worth) dan Kaedah Tahunan Seragam (annual value). Kedua-dua kaedah

58 36 ini menghasilkan keputusan dalam bentuk penukaran perbelanjaan wang sekarang dan wang masa hadapan kepada satu nilai wang yang sama untuk perbandingan terhadap alternatif rekabentuk yang ada Kaedah Nilai Semasa (Present Worth Method) Kaedah ini membolehkan penukaran segala kos semasa dan masa hadapan kepada satu titik masa yang biasanya dilakukan semasa peringkat perbelanjaan awalan. Kaedah nilai semasa adalah kaedah kos kitaran hayat yang menyimpan atau melaburkan sejumlah wang pada masa sekarang untuk menampung segala perbelanjaan pada masa hadapan (Afidah Abdullah Tahir, 2001b). Diskaun ke atas kos masa hadapan dibuat untuk mengetahui jumlah wang yang harus dilaburkan pada hari ini. Kos-kos yang telah didiskaunkan kepada nilai kini ditambah dengan kos awalan untuk menghasilkan kos kitaran hayat bag sesuatu aset Kaedah Kos Tahunan Seragam (Annualized Method) Kos Tahunan Seragam menukar semua kos kepada satu kos bagi setiap tahun secara seragam atau perbelanjaan tahunan. Jumlah bagi kos tahunan ini akan membentuk kos kitaran hayat.

59 37 Mengikut Garispanduan Kos Kitaran Hayat, Jabatan Kerja Raya (Surat arahan KPKR bil. 23/2012, 2012a) terdapat beberapa kaedah pengiraan yang digunakan di dalam kaedah Kos Kitaran Hayat Pengiraan Future Value Anda menyimpan RM 1, di bank selama 3 tahun dengan kadar faedah i =5% setiap tahun. Kira nilai masa depan (F) bagi wang anda pada tahun ke-3. Tahun Pertama F = 1,000 + (1, ) = 1,000( ) = 1,000 (1.05) = 1,050 Tahun Ketiga F = 1,000 ( ) = 1,000 (1.05) 3 = 1,000 ( ) = 1, Oleh itu, Future Value (F) bagi RM 1, selepas 3 tahun disimpan di dalam bank ialah RM 1,

60 Pengiraan Present Value Contoh 1 Sebuah bangunan pejabat kerajaan bernilai RM 2,000, dijangka akan digunakan sehingga 30 tahun dan akan dilupuskan dengan nilai sisa sebanyak 10% daripada nilai asalnya. Kira Present Value bagi nilai sisa tersebut dengan kadar diskaun sebanyak 5% setiap tahun. Nilai sisa, F = 2,000, = 200,000 Gunakan formula Present Value, P = F(1 + i) -n P = 200,000 ( ) -30 = 200,000 (1.05) -30 = 46, Oleh itu, Present Value bagi RM 200, yang akan diterima pada 30 tahun akan datang ialah RM 46, Contoh 2 Sebuah AHU perlu membuat penggantian penapis udara pada tahun ke-3 penggunaannya. AHU tersebut memiliki 10 penapis udara yang perlu ditukar. Sebuah penapis udara dianggarkan berharga RM Kira Present Value bagi nilai sisa tersebut dengan kadar diskaun sebanyak 4% setiap tahun. Jumlah Kos Penggantian, = = 1,000 Gunakan formula Present Value, P = F(1 + i) -n P = 1,000 ( ) -3 = 1,000 (1.04) -3 =

61 Oleh itu, Present Value bagi Kos Penggantian penapis udara ialah RM Pengiraan Annuity Sebuah kenderaan memerlukan kos penyenggaraan sebanyak RM 3, setiap tahun. Jangka hayat berguna bagi kenderaan tersebut adalah 10 tahun. Dengan kadar diskaun sebanyak 3% setahun, kira Present Value bagi kos penyenggaraan kenderaan tersebut. Menggunakan formula Present Value bagi anuiti: Jadi, P A bagi kos penyenggaraan kenderaan tersebut ialah RM 25, Pengiraan Net Present Value Sebuah kenderaan pejabat dibeli dengan harga RM 80, Ia memerlukan kos penyenggaraan sebanyak RM 3, dan kos operasi sebanyak RM 6, setiap tahun. Jangka hayat berguna bagi kenderaan tersebut adalah 10 tahun dan selepas itu ia akan dilupuskan dengan nilai sisa sebanyak 10%. Dengan kadar diskaun sebanyak 3% setahun, kira NPV bagi kenderaan tersebut.

62 40 Jawapan : Kos awalan, = 80,000 Kos tahunan, A = Kos Penyenggaraan + Kos Operasi = 3, ,000 = 9,000 Nilai sisa, F = 80,000 x 10% = 8,000 Menggunakan formula Present Value bagi anuiti: Jawapan: NPV bagi kenderaan tersebut ialah RM 150, Pendiskaunan Menurut Mohd Mazlan (2002c), kefahaman terhadap KKH melibatkan kefahaman terhadap prinsip pendiskaunan terhadap nilai penerimaan dan bayaran pada masa hadapan. Menurut Flanagan dan Jewell (2005) komponen-komponen tersebut adalah:

63 Aliran Masa Kos dan Pendapatan Komponen mustahak di dalam analisis ialah anggaran aliran masa bagi nilai penerimaan dan bayaran. Kebolehdapatan terhadap semua kos dan pendapatan yang terlibat adalah sangat penting bagi setiap pilihan. Selain itu, semua kos dan pendapatan mestilah diambilkira dalam akaun disebabkan kesan cukai dan intensif pelaburan Kadar Diskaun Kadar faedah merupakan antara pembolehubah yang penting di dalam analisis yang mana ianya menjadi faktor utama dalam membuat keputusan untuk membina atau meneruskan sesuatu pelaburan. Kadar faedah menunjukkan kos pinjaman sama ada daripada dana syarikat atau kadar tertinggi dari bank komersial atau dari institusi kewangan yang lain. (Ashworth 2004). Afidah Abdullah Tahir, (2001c) menyatakan bahawa adalah sangat penting untuk membezakan antara kadar faedah dan kadar diskaun. Kadar faedah memasukkan nilai masa bagi wang kesan inflasi. Kadar diskaun pula tidak mengambil kira kesan inflasi. Menurut Hoar dan Norman (1990), KKH memerlukan ramalan kadar diskaun sepanjang tempoh hayat projek. Kadar diskaun perlu ditetapkan agar nilai semasa mewakili nilai wang yang perlu disediakan yang mana ianya nilai wang perbelanjaan yang diperlukan pada masa hadapan.

64 42 Flanagan dan Norman, (1989) mencadangkan kadar diskaun yang ditetapkan perlu mengambil kira peluang yang wujud dari kos lepas. Ruegg dan Marshall, (1990) mencadangkan kadar diskaun perlu mengambil kira aspek risiko di dalam sesuatu projek dan ketidaktentuan situasi di masa hadapan. Kadar diskaun boleh dianggap hampir sama dengan kadar pulangan yang diperlukan di dalam sesuatu projek. Ia juga mengambil kira elemen kos, risiko dan kehilangan peluang di masa hadapan Jangka Hayat Projek Terdapat banyak faktor yang mempengaruhi anggaran bagi pengiraan KKH. Jangka hayat bagi komponen atau elemen boleh didapati daripada pembekal, datadata lepas dan penilaian profesional. Semakin rendah jangka hayat, semakin tinggi ketepatan anggaran bagi jangka hayat sesuatu aset Aliran Masa Kos dan Pendapatan Di antara komponen yang penting di dalam penyediaan analisis KKH ialah membuat anggaran aliran masa bagi perbelanjaan dan pendapatan. Kesemua kos yang terlibat perlu dikumpul dan dikenalpasti agar analisis yang dilakukan lebih tepat dan jitu. Kesemua kos dan pendapatan perlu diambil kira disebabkan kesan terhadap cukai dan insentif pelaburan.

65 Sumber Data Menurut Sterner, (2000), dipetik oleh Davis Langdon Management Consulting, (2007), menggunakan maklumat di mana kadar kebergantungan adalah tinggi dan terkini, dapat menghasilkan ketepatan pengiraan KKH. Keperluan untuk menghasilkan pengiraan KKH adalah meluas, tetapi kekurangan data yang berkaitan adalah merupakan satu kekangan utama bagi perlaksanaan KKH. Flanagan et al. (1987) dan Boussabaine dan Kirkham (2005), dipetik oleh Davis Langdon Management Consulting, (2007), menyenaraikan tiga data utama sumber untuk KKH: Data Dari Pengilang, Pembekal Kontraktor dan Pakar Ujian Data adalah berkaitan dengan bahan, pembekal produk dan pengeluar, hasil ujian dari agensi kerajaan, institusi-institusi awam dan swasta serta badan-badan kajian Model Ramalan Jika data yang diperlukan tidak dapat diperolehi, model ramalan matematik boleh dibangunkan dan digunakan untuk menganalisa data kos. Teknik statistik boleh dihasilkan untuk menangani ketidakpastian.

66 Data-Data Lepas (Historical Data) Data-data lepas adalah terdiri daripada pemilk atau klien, rekod professional kertas jurnal dan lain-lain. Metrik yang digunakan dalam data biasanya dalam format kos atau unit Pengenalan kepada Tapak Telekomunikasi Telekomunikasi adalah salah satu infrastruktur yang penting di dalam industri pembinaan. Perkembangan pesat peralatan untuk berkomunikasi secara tidak langsung menyebabkan pertambahan dan keperluan terhadap tapak telekomunkasi. Perkembangan teknologi telekomunikasi daripada 2G, 3G dan kini LTE telah menyebabkan keperluan untuk membina tapak telekomunikasi semakin meningkat di kalangan operator seperti Celcom, Maxis, Digi, U-Mobile dan lain-lain Jenis-Jenis Tapak Telekomunikasi Menurut jurutera dari Sapura Secured Technologies Puan Suryyany binti Abdul Rani (temubual 10 Oktober 2012), terdapat 3 jenis tapak telekomunikasi yang dibangunkan di Malaysia:

67 Jenis Greenfield Tapak telekomunikasi jenis ini merupakan tapak yang perlu disediakan atau dibina semua jenis infrastruktur yang diperlukan di dalam satu tapak telekomunikasi. Biasanya tapak jenis ini terletak di luar bandar, kawasan berbukit dan sawah padi bergantung kepada keperluan pada peringkat perancangan rangkaian yang telah dibuat pada peringkat awal. Rajah 2.5: Susunatur Tipikal Tapak Jenis Greenfield atau Vacant Land Sumber: Lukisan Standard Sapura

68 46 Rajah 2.6: Tapak Telekomunikasi Jenis Greenfield atau Vacant Land Jenis Rooftop Jenis ini lazimnya terdapat di kawasan bandar dan kawasan yang mempunyai bangunan. Tapak jenis ini biasanya terletak di atas rumah kedai, bangunan tinggi seperti bangunan pejabat dan kondominium. Biasanya bangunan yang paling tinggi di sesuatu kawasan akan dipilih sebagai tapak untuk dibangunkan selain faktor kesesuaian rangkaian yang telah di rancang pada peringkat awal.

69 47 Rajah 2.7: Susunatur Tipikal Jenis Rooftop Sumber: Lukisan Standard Sapura Rajah 2.8: Tapak Telekomunikasi Jenis Rooftop

70 Jenis Co-locate Tapak telekomunikasi jenis ini biasanya melibatkan perkongsian dengan operator telekomunikasi yang lain. Biasanya, keperluan dan infrastruktur asas telekomunikasi seperti platform, pagar, sistem perparitan, jalan masuk ke tapak, menara, grounding system, power source telah disediakan oleh pemilik tapak berkenaan. Penyewa di tapak ini hanya dibenarkan untuk membina kabin peralatan, dan keperluan sokongan lain untuk sistem telekomunikasi beroperasi seperti, sistem genset dan perletakan pondok pengawal di tapak berkenaan Rajah 2.9: Susunatur Tipikal Jenis Co-locate Sumber: Lukisan Standard Sapura

71 49 Rajah 2.10: Tapak Telekomunikasi Jenis Co-locate 2.13 Jenis-Jenis Struktur Telekomunikasi Terdapat beberapa jenis struktur telekomunikasi yang dibina di Malaysia. Kesemua struktur tersebut dibina berdasarkan kepada keperluan yang dirancang semasa di peringkat perancangan. Kesemua struktur telekomunikasi yang dibina bergantung kepada keadaan semasa di tapak yang telah dipilih dan juga keperluan perancangan rangkaian yang akan dibangunkan. Fungsi utama struktur telekomunikasi dibina adalah untuk memenuhi keperluan isyarat gelombang Radio Frequency and juga Line of Sight atau LOS bagi microwave. Ini adalah antara faktor utama yang mempengaruhi ketinggian sesuatu struktur telekomunikasi yang akan dibina bagi memastikan isyarat gelombang liputan rangkaian Radio Frequency pada tahap yang optimum dan

72 50 Line of Sight bagi Microwave dapat dipancarkan dengan jelas bagi mewujudkan jaringan sistem rangkaian telekomunikasi yang efektif dan terbaik Struktur Jenis Sokong Diri (Self Supporting Tower/Lattice Tower) Struktur telekomunikasi jenis ini sangat banyak terdapat di Malaysia. Struktur telekomunikasi jenis ini terdiri daripada ketinggian yang berbeza iaitu 45 meter, 60 meter, 76 meter, 90 meter dan menjangkau sehingga 150 meter. Struktur telekomunikasi ini diklasifikasikan kepada 3 jenis iaitu light duty, medium duty dan heavy duty. Terdapat 2 jenis komponen utama struktur telekomunikasi ini iaitu, jenis angular atau jenis tubular. Menara sokong diri ini juga dihasilkan dalam bentuk menara 3 kaki, 4 kaki, 5 kaki dan 6 kaki Struktur Jenis Angular Struktur jenis ini terdiri daripada 3 atau 4 kaki sokongan. Ia direka untuk menampung beban sistem telekomunikasi seperti Radio Frequency Antenna dan Microwave Dish. Struktur telekomunikasi jenis ini juga direka untuk menampung beban aksesori lain seperti platform menara, antenna bracket, grounding system, climbing ladder, safety cage dan sebagainya. Struktur jenis Angular ini digunakan bagi tapak-tapak collective point, hub site ataupun trunk site.

73 51 Rajah 2.11: Menara Sokong Diri Angular 3 kaki Rajah 2.12: Menara Sokong Diri Angular 4 kaki

74 Struktur Jenis Tubular Struktur telekomunikasi jenis ini direka menggunakan circular hollow sections bagi mengurangkan bilangan material yang diperlukan bagi menyokong struktur telekomunikasi tersebut. Ia merupakan kategori struktur light duty, sesuai untuk menampung sistem peralatan bagi 3 jenis operator telekomunikasi yang berlainan. Ia terdapat dalam ketinggian 30 meter, 45 meter, 60 meter dan juga 76 meter. Rajah 2.13: Menara Sokong Diri Tubular 3 kaki

75 Struktur Jenis Satu Tiang (Monopole) Struktur telekomunikasi jenis ini biasanya digunakan di kawasan yang mempunyai keluasan yang terhad. Struktur ini menggunakan kaedah interlocking untuk menyambungkannya dengan bahagian-bahagian yang lain. Struktur jenis ini terdapat dalam ketinggian 45 meter, 60 meter, 90 meter dan 106 meter. Ia sesuai untuk tapak telekomunikasi collective point, hub site ataupun trunk site. Rajah 2.14: Struktur Jenis Satu Tiang (Monopole)

76 Struktur Jenis Monopole Mast Struktur telekomunikasi jenis ini adalah gabungan antara struktur monopole dan struktur mast. Kelebihan struktur ini ialah untuk memberikan fleksibiliti terhadap pemasangan antenna dan microwave ; iaitu dari segi ketinggian dan juga azimuth direction. Struktur jenis ini terdapat dalam ketinggian 16 meter, 24 meter, 30 meter, 36 meter dan juga 45 meter. Rajah 2.15: Struktur Jenis Monopole Mast

77 Struktur Jenis Pokok Satu Tiang (Monopole Tree) Struktur telekomunikasi jenis ini seakan-akan sama seperti monopole. Ia juga dikenali sebagai camourflage telecommunication structure. Terdapat penambahan dari segi ciri-ciri nilai estetika bahagian luaran struktur tersebut yang mana ianya di hasilkan mengikut bentuk sebatang pokok untuk menyembunyikan identiti sebenar struktur tersebut sebagai struktur telekomunikasi. Kebanyakan operator telekomunikasi memilih untuk menggunakan Monopole Tree kerana bentuk luarannya, saiz asas tapak yang kecil, kos pemasangan yang rendah serta menjimatkan masa pemasangan struktur semasa peringkat pembinaan. Struktur ini terdapat dalam ketinggian 16 meter, 24 meter, 30 meter, 36 meter dan 45 meter. Rajah 2.16: Struktur Jenis Pokok Satu Tiang (Monopole Tree)

78 Struktur Jenis Minaret Struktur telekomunikasi jenis ini biasanya terdapat di perkarangan masjid. Ia merupakan kerangka struktur keluli yang ditutup sepenuhnya dan dihiasi dengan senibina islamik bagi menyamakannya dengan struktur bangunan masjid sedia ada. Selain berfungsi sebagai struktur telekomunikasi, ia juga dilengkapi dengan sistem pembesar suara masjid dan juga sistem perhubungan tanpa wayar. Rajah 2.17: Struktur Jenis Minaret

79 Struktur Jenis Advertisement Board Struktur telekomunikasi jenis ini biasanya terdapat di sepanjang jalan raya di kawasan bandar dan juga di lebuhraya. Pada asalnya struktur ini tidak direka sebagai sebuah struktur telekomunikasi. Ianya dipilih sebagai salah satu tapak telekomunikasi kerana lokasinya yang strategik bagi memenuhi liputan rangkaian di kawasan bandar-bandar dan juga jalanraya. Rajah 2.18: Struktur Jenis Advertisment Board

80 Tiang Lampu Estetik (Aesthetic Lamp Pole) Struktur ini merupakan struktur telekomunikasi hiasan yang dibina seperti sebatang tiang lampu. Ianya dibina agar struktur telekomunikasi bersesuaian dengan persekitaran sekeliling. Ia terdapat dalam ketinggian 12 meter, 16 meter, 20 meter, 24 meter dan juga 30 meter. Rajah 2.19: Struktur Jenis Aesthetic Lam Pole Struktur Tiang (Pole atau Boom) Struktur telekomunikasi jenis ini biasanya digunakan di tapak telekomunikasi jenis rooftop. Ianya terdapat dalam ketinggian 2 meter sehingga

81 59 12 meter tinggi. Ia juga di sokong oleh sistem sokongan iaitu bipod; 2 struktur sokongan pada struktur utama dan tripod; 3 struktur sokongan pada struktur utama. Rajah 2.20: Struktur Jenis Pole atau Boom Struktur Minimast Struktur telekomunikasi jenis ini juga merupakan jenis struktur yang di gunakan di tapak jenis rooftop. ia merupakan struktur mini menara yang di bina di tapak jenis rooftop untuk membolehkan jumlah pemasangan antenna yang lebih banyak dari struktur jenis boom atau pole.

82 60 Rajah 2.21: Struktur Minimast 2.14 Komponen-Komponen Tapak Telekomunikasi Selain daripada struktur telekomunikasi, terdapat juga komponen-komponen telekomunikasi lain yang penting dan perlu ada di dalam satu tapak telekomunikasi. Komponen-komponen tersebut perlu bagi memastikan sistem rangkaian telekomunikasi yang dibina dan dibangunkan dapat berfungsi secara optimum Kabin Peralatan Kabin peralatan merupakan tempat di mana kesemua jenis peralatan sistem telekomunikasi dipasang di kawasan tapak telekomunikasi. Ianya mengandungi

83 61 peralatan yang diperlukan oleh sistem rangkaian telekomunikasi untuk beroperasi di sesuatu kawasan.ia mengandungi peralatan Radio Frequency, Microwave, Rectifier, bateri dan lain-lain keperluan sistem rangkaian. Selain itu, terdapat sistem elektrikal dan mekanikal di dalam kabin bagi menyokong sistem rangkaian telekomunikasi untuk beroperasi. Rajah 2.22: Kabin Peralatan Rajah 2.23: Pemandangan Kabin Peralatan dari Dalam

84 Sistem Antenna dan Feeder Antenna terbahagi kepada 2 jenis iaitu antenna Radio Frequency dan juga Microwave. Radio Frequency Antenna berfungsi untuk menyediakan liputan rangkaian di kawasan berkenaan. Manakala microwave pula adalah penting untuk memastikan hubungan di antara tapak-tapak telekomunikasi di kawasan sekitar (Line of Sight. Kebiasaanya, microwave antenna adalah dalam bentuk bulat manakala Radio Frequency antenna dalam bentuk empat segi sama atau tepat. feeder system merupakan kabel komunikasi yang berfungsi untuk menghantar gelombang isyarat dari radio ke antenna. Rajah 2.24: Antenna dan Microwave

85 63 Rajah 2.25: Kabel Antenna Sistem Sokongan Kabel (Cable Gantry Support) Sistem sokongan kabel berfungsi untuk menyokong pemasangan kabel dari radio ke antenna di tapak-tapak telekomunikasi. Biasanya ia dipasang dengan ketinggian melebihi 2 meter kecuali terdapat kes-kes tertentu mengikut kesesuaian tapak.

86 64 Rajah 2.26: Sistem Sokongan Kabel (Cable Gantry Support) Genset Genset merupakan sistem sokongan bekalan kuasa elektrik bagi tapak telekomunikasi. Terdapat kes-kes tertentu di mana penggunaan genset merupakan bekalan kuasa elektrik utama bagi sesuatu tapak telekomunikasi disebabkan ketiadaan bekalan elektrik sedia ada di kawasan tersebut seperti di kawasan berbukit dan pulau-pulau. Kombinasi genset yang di disediakan di tapak bergantung kepada bekalan elektrik sedia ada di tapak. Kombinasi yang biasa terdapat di tapak telekomunikasi adalah satu atau dua buah genset bersama-sama bekalan minyak diesel.

87 65 Rajah 2.27: Genset Sistem Penghawa Dingin (Air Conditioning System) Sistem penghawa dingin di pasang pada kabin peralatan untuk memastikan dan mengawal suhu di dalam kabin peralatan untuk mengelakkan peralatan di dalam kabin menjadi terlalu panas. Biasanya, jenis penghawa dingin yang di pasang adalah jenis split unit. Dua set penghawa dingin dipasang pada kabin peralatan. Ia dilengkapi dengan sistem automatik untuk operasi harian. Penghawa dingin akan dikawal oleh suis automatik yang mana ianya akan beroperasi secara bergilir gilir setiap 4 jam. Compressor penghawa dingin dilengkapi dengan sangkar besi untuk mengelakkan berlakunya kecurian di tapak telekomunikasi.

88 66 Rajah 2.28: Penghawa Dingin di dalam Kabin Peralatan Rajah 2.29: Compressor Penghawa Dingin di Luar Kabin Peralatan

89 Pos Pengawal (Guard House) Kemudahan rumah pengawal disediakan untuk pengawal keselamatan di kawasan tapak bagi tujuan pemantauan di tapak telekomunikasi. Tidak semua tapak telekomunikasi dilengkapi oleh pengawal keselamatan. Pengawal keselamatan akan di sediakan sekiranya kawasan tapak terletak di kawasan yang berpotensi terhadap kes-kes kecurian dan vandalisma di tapak telekomunikasi. Rajah 2.30: Pos Pengawal

90 BAB 3 METODOLOGI KAJIAN KOS KITARAN HAYAT TAPAK TELEKOMUNIKASI JENIS GREENFIELD

91 68 BAB 3 METODOLOGI KAJIAN 3.1 Pengenalan Metodologi kajian merupakan kaedah bagi menjalankan sesuatu kajian dan menentukan tatacara yang paling berkesan kepada penyelesaian permasalahan kajian. Metodologi kajian akan membincangkan mengenai penyusunan data, pengumpulan data dan analisis data. Rajah 3.4 dirangka untuk membantu memudahkan proses pengumpulan dan analisis data dibuat di dalam kajian ini. Metodologi yang dipilih dan digunapakai adalah kaedah mix method approches iaitu pengumpulan data yang menggunakan kaedah kualitatif dan kuantitatif. Menurut Creswell (2012), kaedah ini merupakan satu prosedur untuk mengumpul dan menganalisis data menggunakan kombinasi kaedah kuantitatif dan kualitatif di dalam satu kajian untuk memahami masalah di dalam kajian.

92 Kajian Literatur Kajian literatur merupakan antara peringkat yang penting bagi memenuhi objektif kajian yang dijalankan iaitu, penghasilan kos kitaran hayat tapak telekomunikasi. Semua elemen-elemen tapak menara komunikasi dan cara penghasilan dan pengiraan dikenalpasti bagi menghasilkan KKH bagi tapak telekomunikasi. Semua maklumat, data dan bahan dibaca dan dinilai agar bertepatan dengan kajian yang dijalankan. Segala bahan bacaan yang digunakan untuk kajian literatur diperolehi daripada pelbagai sumber seperti, individu, internet, perpustakaan, kedai buku dan sebagainya. Bahan rujukan yang dirujuk adalah seperti akhbar, buku, jurnal, laporan tahunan, artikel, tesis, dokumen, pelan dan lainlain Pengumpulan Data Untuk memastikan hasil kajian adalah baik, segala data dan maklumat perlulah sempurna, tepat dan mantap. Di dalam kajian ini, proses untuk mendapatkan dan mengumpul data serta maklumat dilakukan melalui dua kaedah kajian iaitu: Kaedah Kajian Kualitatif Kaedah kajian kualitatif merupakan kaedah pengumpulan data yang bertujuan untuk mendapatkan penjelasan yang terperinci daripada responden mengenai kajian ini. Di dalam kajian ini, data kualitatif diperolehi secara terus

93 70 melalui sesi temubual dengan wakil dari Unit-Unit Dalaman Sapura yang terlibat di dalam pembinaan menara telekomunikasi dan Unit-Unit Dalaman Sapura yang mempunyai segala data kos di dalam projek pembinaan tapak telekomunikasi iaitu, Unit Perolehan Tapak Telekomunikasi dan perlesenan, Unit Perolehan, Unit Operasi dan Penyenggaraan. Berikut adalah antara soalan-soalan yang dikemukakan berdasarkan kepada temubual berstruktur: a. Apakah kos-kos yang terlibat di dalam peringkat awal semasa projek ini dijalankan? - Tujuan soalan ini diajukan adalah bertujuan untuk mengenalpasti dan mendapatkan semua jenis kos yang terlibat di peringkat awalan. b. Apakah kos-kos lain yang terlibat setelah tapak telekomunikasi siap dibina iaitu dari segi pengoperasian dan juga kos penyenggaraan? - Tujuan soalan ini diajukan adalah bertujuan untuk mengenalpasti dan mendapatkan semua jenis kos yang terlibat di peringkat operasi dan penyenggaraan. c. Apakah jenis-jenis cukai yang perlu ditanggung di dalam operasi tapak telekomunikasi? d. Apakah jenis-jenis insurans yang perlu ada untuk operasi tapak telekomunikasi? e. apakah alternatif diperkenalkan untuk naik taraf sistem dan kos yang terlibat? - Soalan c, d dan e bertujuan untuk mengenalpasti hidden cost yang wujud di dalam tapak telekomunikasi selain komponen-komponen utama di tapak yang memerlukan corrective dan preventive maintenance. Kaedah temubual secara informal telah dibuat bersama wakil dari setiap Unit Dalaman Sapura Secured Technologies Sdn Bhd yang terlibat. Berpandukan kepada soalan-soalan yang telah dikemukan di atas kepada semua Unit Dalaman yang terlibat di dalam pembinaan, pengoperasian dan juga penyenggaraan terhadap

94 71 tapak telekomunikasi. Temubual telah dilakukan secara bersemuka dan juga melalui perbualan telefon. Berikut adalah pihak-pihak yang ditemubual: a. Unit Dalaman Sapura Secured Technologies Sdn Bhd (Unit Perolehan Tapak Telekomunikasi dan Perlesenan, Unit Perolehan, Unit Kewangan, Unit Operasi dan Penyenggaraan) b. Kontraktor pembinaan tapak telekomunikasi, Le Blanc Communications Sdn Bhd. c. Kontraktor pembekal dan pemasangan genset Dyna Synergy Sdn Bhd. d. Kontraktor pembekal sistem pencegahan kebakaran Dynareka Sdn Bhd. Data kos awalan diperolehi daripada Unit Perlesenan dan Perolehan Tapak Sapura Secured Technologies Sdn Bhd iaitu Encik Mohd Zin bin Mohd Nor dan Encik Khaizir bin Karia. Data kos awalan dikumpulkan adalah untuk mengenalpasti jenis-jenis kos yang wujud pada peringkat perancangan pembinaan tapak telekomunikasi. Data Kos Pembinaan diperolehi melalui Unit Pembinaan Sapura Secured Technologies Sdn Bhd iaitu Puan Suryyany binti Abdul Rani. Data kos pembinaan diperlukan bagi mengenalpasti semua jenis aktiviti dan kos yang terlibat di dalam pembinaan tapak telekomunikasi bagi menghasilkan kos kitaran hayat tapak telekomunikasi. Data kos operasi, kos penyenggaraan, kos penggantian dan kos lupus diperolehi daripada Unit Perlesenan dan Perolehan Tapak, Encik Mohd Zin bin Mohd Nor, Unit Penyenggaraan Sapura Secured Technologies Sdn Bhd iaitu temubual bersama pengurus kanan, Encik Halim bin Shamsudin. Temubual

95 72 dilakukan untuk mengenalpasti jenis-jenis kos penyenggaraan, operasi dan penggantian tapak telekomunikasi. Selain itu, temubual juga dilakukan bersama pembekal genset dari Dyna Synergy Sdn Bhd iaitu Encik Sukri, pembekal sistem pencegahan kebakaran, Dyna Synergy Sdn Bhd iaitu Encik Aday bin Zamri dan juga kontraktor binaan tapak telekomunikasi dari Le Blanc Communications Sdn Bhd iaitu Encik Alfyan Ahli dan Encik Azman bin Azmi. Kesemua individu ini ditemubual bagi mendapatkan jenisjenis kos yang wujud di dalam kos penyenggaraan, kos operasi, kos penggantian dan juga kos lupus. Kesemua kos-kos ini adalah sangat penting bagi menghasilkan analisis kos kitaran hayat bagi tapak telekomunikasi. Antara jenis kos yang berjaya diperolehi adalah kos permit tahunan mengikut negeri, kos sewa tapak, kos tahunan sijil kebakaran, kos bill elektrik, kos keselamatan, kos penyenggaraan, pengganrtian dan kos lupus bagi komponen tapak telekomunikasi Kaedah Kajian Kuantitatif Kajian kuantitatif merupakan satu kaedah perolehan maklumat melalui data yang dikumpulkan oleh pihak lain berkaitan dengan permasalahan kajian. Antaranya ialah buku-buku, jurnal, pelan, peta dan sebagainya. Data-data lampau seperti kos pembinaan tapak telekomunikasi diperolehi daripada Unit Pembinaan Sapura Secured Technologies Sdn Bhd iaitu Puan Suryyany binti Abdul Rani. Selain itu data-data lampau kos awalan diperolehi

96 73 melalui Unit Perlesenan dan Perolehan Tapak iaitu Encik Mohd Zin bin Mohd Nor dan Puan Suryyany binti Abdul Rani. Antara data kos awalan adalah kos perolehan tapak, kos penyiasatan tapak, ukur tanah, kos perlesenan dan permit serta kos perundingan jurutera sivil profesional. Selain itu, temubual bersama Puan Paridah binti Hamid dari Unit Kewangan Sapura Secured Technologies Sdn Bhd dibuat bagi mendapatkan elemen-elemen yang mempengaruhi kos kitaran hayat iaitu kadar diskaun dan jangka hayat projek tapak telekomunikasi. Segala dokumen kos yang diperolehi dianalisis bagi menghasilkan kos kitaran hayat tapak telekomunikasi Metodologi Analisis Data Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Objektif kajian ini dilakukan adalah untuk menghasilkan kos kitaran hayat untuk tapak telekomunikasi. Maklumat dan data perincian berkenaan kos yang terlibat bagi tapak telekomunikasi, secara keseluruhannya diperolehi dari Unit Dalaman Sapura Secured Technologies Sdn Bhd iaitu, Unit Perolehan Tapak dan Perlesenan, Unit Perolehan, Unit Operasi dan Penyenggaraan dan Unit Kewangan. Selain itu juga, maklumat operasi dan penyenggaraan genset diperolehi daripada pembekal genset bagi projek telekomunikasi ini. Kos-kos lain di dalam kos operasi, kos penyenggaraan, kos penggantian dan kos lupus, seperti yang telah dinyatakan, diperolehi dari pembekal sistem pencegahan kebakaran dan juga kontraktor-kontraktor pembinaan tapak telekomunikasi.

97 74 Segala maklumat dan data yang diperolehi diklasifikasikan dan dianalisis mengikut pecahan kos yang terlibat di dalam konsep KKH. Kadar diskaun dan jangka hayat projek juga dipilih bagi menghasilkan KKH tapak telekomunikasi. Perisian Microsoft excel diguna pakai bagi menghasilkan KKH tapak telekomunikasi dengan mengambil kira faktor jadual kadar diskaun, kadar diskaun projek dan juga jangka hayat projek tapak telekomunikasi Pemilihan Sampel Tapak Telekomunikasi Skop kajian kajian kos kitaran hayat ini tertumpu kepada tapak telekomunikasi jenis greenfield. Jadual 3.1 menunjukkan jumlah keseluruhan tapak telekomunikasi jenis greenfield iaitu sebanyak 88 tapak. Tapak jenis greenfield ini dikelaskan mengikut ketinggian struktur menara iaitu 60 meter, 76 meter dan 90 meter, kedudukan tapak iaitu di kawasan berbukit; jenis 1 dan tanah rata; jenis 2 dan kemudahan bekalan elektrik di tapak. Bekalan elektrik di tapak ini mempengaruhi jumlah genset yang disediakan di tapak telekomunikasi sama ada satu atau dua buah genset, iaitu sebagai sistem sokongan bekalan elektrik di tapak telekomunikasi.

98 75 Berdasarkan temubual bersama jurutera daripada Maxis, Encik Busu bin Puteh, Jurutera dari U-Mobile, Encik Norzalee bin Rozaili, kontraktor Celcom, Encik Nik Nazarullah, kontraktor Digi, Encik Alfyan Ahli dan Encik Azman bin Azmi, kebanyakan tapak telekomunikasi yang dibangunkan oleh syarikat telekomunikasi adalah dari struktur menara 60 meter, 76 meter dan 90 meter. Oleh yang demikian, tapak struktur menara 60 meter, 76 meter dan 90 meter telah dipilih sebagai sampel di dalam kajian ini. Jadual 3.1: Tapak Telekomunikasi Mengikut Jenis Greenfield dan Jenis Struktur Menara Telekomunikasi Bil. Tapak Telekomunikasi Jumlah 1. Tapak dengan Menara 60 meter 3 kaki Tapak dengan Menara 76 meter 3 kaki Tapak dengan Menara 90 meter 3 kaki 3 Jumlah tapak jenis greenfield 88

99 76 Rajah 3.1 : Pelan Susunatur Tapak Menara Telekomunikasi Ketinggian 60 Meter Sumber: Lukisan Standard Sapura

100 77 Rajah 3.2 : Pelan Susunatur Tapak Menara Telekomunikasi Ketinggian 76 Meter Sumber: Lukisan Standard Sapura

101 78 Rajah 3.3 : Pelan Susunatur Tapak Menara Telekomunikasi Berstruktur 90 Meter Sumber: Lukisan Standard Sapura

102 79 Jadual 3.2 menunjukkan jumlah sampel yang digunapakai bagi kajian KKH tapak telekomunikasi. Bagi tapak telekomunikasi struktur 60 meter jenis 1; kawasan berbukit, sebanyak 10 sampel telah dipilih. Bagi tapak telekomunikasi struktur 60 meter jenis 2; kawasan tanah rata, sebanyak 10 sampel telah dipilih. Bagi tapak telekomunikasi struktur 76 meter; jenis 1, sebanyak 6 tapak telah gunakan. Tapak telekomunikasi struktur 76 meter, jenis 2, sebanyak 5 tapak telah digunakan. Bagi tapak telekomunikasi jenis 90 meter, jenis 1, hanya 1 tapak sahaja digunakan dan bagi jenis 2, dua tapak telah digunakan. Bagi tapak telekomunikasi struktur 76 meter dan 90 meter, jumlah sampel yang digunakan adalah jumlah sebenar mengikut data sedia ada. Sistem genset yang digunakan di tapak telekomunikasi juga diambil kira. Genset yang menggunakan sistem 24 jam dilabelkan sebagai jenis a manakala Genset yang menggunakan sistem sokongan dilabelkan sebagai jenis b. Jadual 3.2: Jumlah Sampel Tapak Telekomunikasi Mengikut Klasifikasi Keadaan Tapak, Ketinggian dan Sistem Genset Jenis Tapak Struktur 2 x Genset 1 x Genset 24 Jam (a) Sokongan (b) Jumlah 1 - Berbukit Menara 60m Tanah Rata Menara 60m Berbukit Menara 76m Tanah Rata Menara 76m Berbukit Menara 90m Tanah Rata Menara 90m Jumlah Sampel yang digunakan 34

103 Kesimpulan Cadangan Proses ini merupakan proses yang terakhir di dalam penyediaan laporan kajian, segala data dan maklumat yang telah dianalisis akan dirumuskan berdasarkan analisa yang telah dibuat. Segala cadangan dan pembaikan akan dapat dijadikan rujukan untuk masa yang akan datang. Pemilihan Tajuk Kajian Membentuk Penyataan dan Masalah Penyelidikan Mengenalpasti Objektif dan Skop Kajian KKH Tapak Telekomunikasi Data Kuantitatif Analisis Dokumen Rekod Kos Awalan dan Pembinaan Tapak Telekomunikasi Jenis Greenfield Kajian Literatur Pengumpulan Data mix method approaches Pencapaian Objektif Data Kualitatif Tapak Telekomunikasi Jenis Greenfield Temubual secara informal Data Kos Operasi Data Kos Penyelenggaraan Data Kos Penggantian Data Kos Lupus Bagi Tapak Telekomunikasi Jenis Greenfield Penyusunan dan Penyemakan Data Metodologi dan Penganalisaan Data Kesimpulan dan Cadangan Rajah 3.4: Carta Alir Metodologi dan Kaedah Kajian

104 Kesimpulan Bab Metodologi kajian adalah sangat penting bagi mengenalpasti kaedah pengumpulan data dan jenis data yang diperlukan bagi menghasilkan kos kitaran hayat tapak telekomunikasi. Kumpulan responden dan sumber data juga amat penting dikenalpasti pada peringkat ini bagi pengumpulan data untuk menghasilkan kos kitaran hayat telekomunikasi seterusnya menjawab objektif kajian yang telah ditetapkan.

105 BAB 4 ANALISIS KAJIAN DAN KEPUTUSAN KOS KITARAN HAYAT TAPAK TELEKOMUNIKASI JENIS GREENFIELD

106 82 BAB 4 ANALISIS KAJIAN DAN KEPUTUSAN 4.1 Pengenalan Mengikut Garispanduan Kos Kitaran Hayat, Jabatan kerja Raya (Surat arahan KPKR bil. 23/2012, 2012b) KKH digunakan bagi memastikan keputusan untuk melaksanakan sesuatu projek adalah lebih tepat. Keputusan yang dibuat adalah berdasarkan kepada kos keseluruhan yang terlibat di dalam KHH sesuatu aset. Mengikut rekod-rekod terdahulu, kebanyakan projek-projek yang dilaksanakan oleh JKR adalah berdasarkan kepada kos pembangunan sahaja tanpa mengambil kira kos peringkat penggunaan dalam keseluruhan jangka hayat aset. Di dalam bab ini, Segala elemen-elemen yang terlibat di dalam pembinaan dan operasi tapak telekomunikasi telah dikenalpasti bagi menghasilkan kos-kos yang wujud bagi menghasilkan kos kitaran hayat bagi tapak telekomunikasi. Seterusnya akan menerangkan bagaimana analisis data dibuat, kaedah yang digunakan bagi menghasilkan KKH tapak telekomunikasi.

107 Elemen-Elemen Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Sebelum analisis data dilakukan, beberapa elemen yang mempengaruhi kos kitaran hayat tapak telekomunikasi telah diambil kira. Elemen-elemen tersebut adalah seperti berikut: Kadar Diskaun Temubual telah dibuat bersama wakil dari Unit Kewangan. Kadar diskaun yang digunakan bagi projek tapak telekomunikasi ini adalah mengambil kira faktor kos dan kewangan, faktor risiko dan faktor ketidaktentuan masa hadapan. Kadar diskaun yang telah dipersetujui oleh pihak atasan dan pengurusan bagi projek telekomunikasi ini adalah sebanyak 15% Jangka Hayat Menurut sumber yang diperolehi hasil temubual bersama wakil dari Unit Kewangan, Sapura Secured Technologies Sdn Bhd iaitu Puan Paridah Hamid menyatakan projek telekomunikasi ini merangkumi aspek kerja-kerja operasi dan penyenggaraan selama 30 tahun. Wakil dari Unit Penyenggaraan Sapura Secured Technologies Sdn Bhd iaitu Encik Abdul Halim Shamsudin menyatakan, biasanya infrastruktur telekomunikasi

108 84 akan terus digunakan selagi ianya masih selamat dan boleh digunakan kecuali mendapat arahan dari Pihak Kerajaan Malaysia untuk merobohkan infrastruktur telekomunikasi yang telah dibina. Perjanjian di antara Pihak Sapura dan Kerajaan Malaysia berkenaan dengan projek ini adalah selama 30 tahun. Oleh yang demikian, kaedah pengiraan KKH mengambil kira tempoh perjanjian dengan pihak pelanggan iaitu selama 30 tahun Kekerapan Kos Penyenggaraan, Pencegahan dan Penggantian Kekerapan aktiviti penyenggaraan, pencegahan dan penggantian di tapak telekomunikasi memberikan impak yang sangat penting bagi menghasilkan KKH tapak telekomunikasi. Selama mana tapak telekomunikasi ini beroperasi, kos penyenggaraan, pencegahan dan penggantian akan tetap diperuntukkan agar tapak telekomunikasi ini dapat beroperasi pada tahap yang optimum Elemen-Elemen Kos dan Sumber Data Kos bagi Tapak Telekomunikasi Terdapat 6 elemen kos utama bagi tapak telekomunikasi. Jadual 4.1 menunjukkan elemen-elemen kos dan sumber data kos bagi tapak telekomunikasi.

109 85 Jadual 4.1: Elemen-Elemen Kos dan Sumber Data Kos bagi Tapak Telekomunikasi Bil. Jenis Kos Sumber Data Unit Perolehan Tapak dan Perlesenan 1. Kos Awalan Unit Perolehan 2. Kos Pembinaan Unit Perolehan Unit Perolehan 3. Kos Operasi Unit Operasi dan Penyenggaraan Pembekal Genset Unit Perolehan 4. Kos Penyenggaraan Unit Operasi dan Penyenggaraan Pembekal Genset Unit Perolehan 5. Kos Penggantian Unit Operasi dan Penyenggaraan Pembekal Genset 6. Nilai Lupus Pembekal Genset 4.3 Analisis Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Elemen-elemen kos bagi tapak telekomunikasi telah dikenalpasti sebelum KKH tapak telekomunikasi dibuat. Elemen-elemen bagi setiap kos telah disenaraikan mengikut jenis-jenis kos yang terlibat di dalam penyediaan KKH tapak telekomunikasi.

110 Kos Awalan (Initial Cost) Kos awalan bagi tapak telekomunikasi merujuk kepada semua kos-kos yang terlibat pada peringkat rekabentuk dan perancangan. Jadual 4.2 menunjukkan jenisjenis kos awalan bagi tapak telekomunikasi. Jadual 4.2: Jenis-Jenis Kos Awalan bagi Tapak Telekomunikasi Bil. Jenis Kos Awalan Keterangan Kos sewa tapak telekomunikasi di antara syarikat dan 1. Kos Perolehan pemilik tanah. Kos sewa bergantung kepada keluasan Tapak tapak yang diperlukan oleh pihak syarikat bagi membina tapak telekomunikasi 2. Kos Ukur Tanah dan Penyiasatan Tapak Kos upah juruukur professional dan kontraktor penyiasatan tapak (soil investigation) bagi tapak yang dipilih. 3. Kos Rekabentuk Kos upah bagi jurutera profesional bagi rekabentuk Tapak tapak telekomunikasi Kos upah jurutera profeasional, bayaran kepada Unit 4. Kos Lesen dan Teknikal, OSA dan Pihak Berkuasa Tempatan dan Permit Tapak pelan serta dokumen untuk permohonan permit tapak telekomunikasi 5. Kos Deposit Bayaran cagaran permohonan penyambungan bekalan Bekalan Tenaga elektrik di tapak telekomunikasi Elektrik

111 Kos Pembinaan (Construction Cost) Kos ini merujuk kepada semua kos yang terlibat di dalam pembinaan tapak telekomunikasi. Jadual 4.3 menunjukkan jenis-jenis kos yang terlibat di dalam pembinaan tapak telekomunikasi. Jadual 4.3: Jenis-Jenis Kos Pembinaan bagi Tapak Telekomunikasi Bil. Jenis Kos Pembinaan Keterangan 1. Kos Kerja Tanah Kos kerja-kerja pembersihan tapak, penambakan. 2. Kos Kerja Bawah Kos kerja korekan di tapak dan kerja struktur asas Tanah struktur telekomunikasi. 3. Kos pembinaan akses ke tapak sama ada akses Kos Pembinaan Akses crusher run atau premix ; bergantung kepada ke Tapak keadaan semasa akses ke tapak. 4. Kos Sistem Perparitan Kos pembinaan sistem perparitan di dalam tapak. 5. Kos Sistem Pagar Kos pembinaan sistem berpagar untuk mengelakkan kecurian. 6. Kos Platform Tapak Kos kerja penyediaan platform dan lapisan atas platform sama ada lapisan gravel atau premix 7. Kos Perlindungan Kos kerja perlindungan cerun untuk permukaan Cerun tanah di sekeliing platform telekomunikasi. 8. Kos Struktur Kos struktur menara telekomunikasi sama ada Telekomunikasi ketinggian 60 meter, 76 meter atau 90 meter. 9. Kos Sistem Fall Sistem yang dipasang sebagai sistem keselamatan Arrestor struktur semasa memanjat struktur telekomunikasi. telekomunikasi 10. Kos Sistem Sokongan Struktur sokongan melintang untuk kabel antenna Kabel dari tengah menara ke kabin peralatan. 11. Kos Aviation Light Kos penyediaan dan pemasangan bagi langkah keselamatan untuk pengangkutan udara.

112 Kos Sistem Sokongan Antenna 13. Kos Power dan Signal Cable 14. Kos Compound Lighting 15. Kos final subcircuit wiring 16. Kos Grounding System 17. Kos GI duct network 18. Kos Conduit 19. Kos Security Alarm System Kos penyediaan sistem hubungan rangkaian telekomunikasi. Kos kabel bekalan tenaga elektrik dan kabel genset ke kotak elektrik suis utama ACDB. Kos penyediaan lampu di tapak telekomunikasi. Kos kerja elektrik dan kerja dalaman kabin peralatan. Kos sistem perembat dan pendawaian bumi bagi tapak telekomunikasi. Kos kerja pemasangan dan penyediaan trenching bawah tanah untuk kabel. Kos kerja pemasangan dan penyediaan Conduit untuk sistem perembat, elektrik dan kabel. Kos penyediaan sistem penggera pemantauan status peralatan di dalam kabin peralatan. Selain itu, terdapat kos-kos yang wujud disebabkan faktor keadaan semasa di tapak. Jadual 4.4 menunjukkan kos-kos yang wujud berdasarkan kepada faktor keadaan fizikal di tapak.

113 89 Jadual 4.4: Jenis-Jenis Kos Tambahan dalam Pembinaan bagi Tapak Telekomunikasi Jenis Kos Tambahan Bil. Berdasarkan Keadaan Semasa Tapak 1. Kos Penyambungan Bekalan Elektrik 2. Kos Sistem Perparitan 3. Kos Kerja-Kerja Cerucuk 4. Kos Hard Rock Excavation 5. Kos Perlindungan Cerun 6. Kos Jalan Masuk 7. Kerja Tanah 8. Kos Kerja Sementara Keterangan Jarak tapak yang jauh dari sumber bekalan elektrik sedia ada. Memerlukan penambahan tiang elektrik atau pemasangan kabel elektrik di bawah tanah. Kos penyediaan sistem perparitan di sepanjang jalan masuk ke tapak atau sistem perparitan di di luar platform tapak telekomunikasi. Kos kerja asas struktur menara telekomunikasi berdasarkan rekabentuk yang diluluskan oleh jurutera sivil professional. Kos Kerja-kerja korekan melibatkan pemecahan lapisan yang keras seperti batu atau bedrock. Kos kerja-kerja cerun disebabkan kerja korekan dan penambakan semasa penyedian platform tapak telekomunikasi. Melibatkan kerja untuk permukaan tanah yang lain dari platform tapak. Kos penyediaan akses melebihi 50 meter dari tapak. Kos penyediaan kerja tanah iaitu penambakan tanah untuk menyediakan platform melibatkan kuantiti yang banyak seperti di kawasan paya atau sawah padi. Kos laluan akses sementara untuk kerja-kerja pembinaan.

114 90 9. Kos Double Handling Work Kos yang melibatkan penambahan tenaga pekerja dan jentera bagi kerja-kerja pembinaan dan pengangkutan bahan binaan dan peralatan telekomunikasi di tapak. 10. Kos Pengangkutan Pondok Pengawal Kos pengangkutan pondok pengawal ke tapak telekomunikasi. 11. Kos Kerja-Kerja Perobohan 12. Kos Kerja-Kerja Hacking Kos kerja yang melibatkan kerja perobohan struktur sedia ada di tapak Kos melibatkan pemecahan platform sedia iaitu pemecahan permukaan platform konkrit sedia ada bagi kerja sokongan asas menara. Selain itu, terdapat juga kos perundingan khidmat jurutera sivil professional terhadap kerja-kerja pembinaan tapak telekomunikasi. Kos perundingan ini bergantung kepada tahap kesulitan di dalam pembinaan tapak telekomunikasi Kos Operasi (Operation Cost) Kos ini mengandungi kesemua kos-kos yang terlibat di dalam pengoperasian tapak telekomunikasi. Sebelum kos-kos ini dikenalpasti, kos-kos operasi bulanan telah dikenalpasti terlebih dahulu. Kemudian, semua kos bulanan ini di kira dan dicampurkan untuk mendapatkan kos serta perbelanjaan tahunan bagi kos operasi tapak telekomunikasi. Jadual 4.5 menunjukkan kos bulanan dan tahunan kos operasi tapak telekomunikasi.

115 91 Jadual 4.5: Kos Operasi Bulanan dan Tahunan Tapak Telekomunikasi Bil. Jenis Kos Operasi Keterangan Sebagai bekalan elektrik utama atau 1 Genset sokongan di tapak, bergantung atas bekalan elektrik daripada TNB a. Penting untuk menghidupkan genset Penggantian Bateri semasa bekalan elektrik terputus atau Sistem 24 jam semasa giliran pusingan genset (untuk (2 x 20 kva Genset) sistem 24 jam). b. Penting untuk menghidupkan genset Penggantian Bateri semasa bekalan elektrik terputus atau Sistem Sokongan semasa giliran pusingan genset (untuk (1 x 20 kva Genset) sistem 24 jam). Kekerapan Kos Penggantian Kuantiti Kos per Kos dan bayaran Diesel Setahun liter (RM) dalam 1 (liter) (RM) (RM) Tahun

116 92 Minyak Diesel - c. Sistem 24 jam (2 x 20 kva Genset) Minyak Diesel - d. Sistem Sokongan (1 x 20 kva Genset) 2 Bil Elektrik Kos Sistem Pencegahan 3 Kebakaran ( Fire Fighting ) Kos Pembersihan 4 Tapak Kos Pembersihan 5 Kabin dan Aksesori Kos bekalan minyak diesel untuk sistem bekalan kuasa menggunakan sistem 24 kerana ketiadaan sumber bekalan tenaga elektik dari TNB di tapak Kos bekalan minyak diesel untuk sistem bekalan kuasa menggunakan sistem sokongan (stanby genset) Kos penggunaan bekalan tenaga elektrik di tapak telekomunikasi Kos pembaharuan sijil tahunan sistem kebakaran di dalam kabin peralatan Kos kerja-kerja pembersihan tapak telekomunikasi, kawasan sekeliling dan jalan masuk Kos kerja-kerja pembersihan kabin dan peralatan di dalam kabin telekomunikasi , , , , ,

117 93 Kos Pengawal 6 Keselamatan a. Tapak Jenis 1 b. Tapak Jenis 2 7 Kos Sewa Tapak Kos Tahunan 8 Permit Tapak Kos pengawal keselamatan di tapak telekomunikasi Sistem 'shift' iaitu 1 pengawal keselamatan untuk setiap 12 jam Sistem 'shift' iaitu 1 pengawal keselamatan waktu siang dan 2 pengawal pada waktu malam Bergantung kepada lokasi dan saiz keluasan tapak yang diperlukan Syarat dan bayaran berbeza mengikut Negeri , , , ,

118 94 Kos operasi bagi sistem genset 24 jam adalah tinggi iaitu sebanyak RM 30,000 setahun. Ini kerana bekalan minyak diesel perlu sentiasa dibekalkan kepada tapak telekomunikasi yang menggunakan sistem genset 24 jam bagi memastikan tapak telekomunikasi tersebut mempunyai bekalan tenaga elektrik dan dapat beroperasi tanpa sebarang masalah. Penggunaan sistem genset 24 jam digunakan adalah kerana ketiadaan bekalan elektrik kekal daripada pihak TNB di tapak telekomunikasi disebabkan faktor lokasi yang menyebabkan ketiadaan sumber bekalan tenaga elektrik sedia ada berhampiran tapak; sama ada ketiadaan tiang elektrik atau substation di kawasan berhampiran tapak. Sistem genset 24 jam menggunakan 2 buah genset berkuasa 20kVa yang disediakan bagi menampung keperluan tenaga elektrik di tapak telekomunikasi. Genset ini beroperasi secara bergilir-gilir. Penggunaan minyak diesel sebulan bagi genset 24 jam adalah sebanyak 500 liter bagi setiap genset. Perbelanjaan minyak diesel bulanan bagi sistem genset 24 jam adalah sebanyak RM 2,500 setahun; iaitu RM 2.50 bagi satu liter minyak diesel. Bagi sistem genset sokongan pula, perbelanjaan minyak diesel adalah sedikit. Ini kerana, penambahan minyak diesel di tapak yang menggunakan sistem genset sokongan hanya dilakukan sebanyak 2 kali setahun berbanding dengan sistem genset 24 jam; iaitu sekali sebulan. Faktor ini adalah disebabkan bekalan tenaga elektrik utama di tapak jenis ini dibekalkan oleh pihak TNB. Oleh itu penggunaan genset sokongan hanya pada waktu ketiadaan sumber tenaga elektrik daripada TNB sahaja. Kos bagi pengawal keselamatan di tapak telekomunikasi adalah paling tinggi. Khidmat pengawal keselamatan di tapak telekomunikasi adalah sangat perlu bagi mengelakkan kecurian di tapak telekomunikasi. Khidmat pengawal keselamatan adalah secara shift dan tapak telekomunikasi perlu dikawal secara 24 jam. Secara keseluruhannya, kos pengawal keselamatan tapak jenis 1 adalah sebanyak RM 64,800 setahun, iaitu seorang pengawal pada waktu siang dan 2 orang pengawal pada waktu malam. Kos pengawal keselamatan tapak jenis 2 adalah sebanyak RM 43,200 setahun. Ini adalah kerana seorang sahaja pengawal keselamatan ditempatkan pada waktu siang dan seorang ditempatkan pada waktu

119 95 malam. Kos bagi seorang pengawal keselamatan adalah sebanyak RM 1,800 seorang. Jadual 4.6: Kos Sewa Tapak dan Purata Kos Sewa Tapak Bagi Sampel Tapak Telekomunikasi yang Digunakan Bil. Tapak Kos Sewa Tapak Menara 60m Jenis 1 (450m²) (RM) Kos Sewa Tapak Menara 60m Jenis 2 (450m²) (RM) Kos Sewa Tapak Menara 76m Jenis 1 (625m²) (RM) Kos Sewa Tapak Menara 76m Jenis 2 (625m²) (RM) Kos Sewa Tapak Menara 90m Jenis 1 (900m²) (RM) Kos Sewa Tapak Menara 90m Jenis 2 (900m²) (RM) 1 1, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Purata Kos Sewa Tapak 1, , , , , ,750.00

120 96 Jadual 4.6 menunjukkan kadar sewa bulanan bagi kesemua sampel tapak telekomunikasi yang telah dipilih. Mengikut temubual bersama wakil Unit Perolehan Tapak Sapura, Encik Khaizir bin Karia berkata, terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi kadar sewa tapak telekomunikasi iaitu: a. Luas Tapak yang Diperlukan b. Lokasi Tapak c. Status Tanah (Pertanian, Kediaman atau Perniagaan) d. Pembangunan Keadaan Sekeliling e. Syarat-Syarat Sewaktu Tempoh Rundingan Semakin luas tapak yang diperlukan, semakin tinggi kadar sewa bagi sesuatu tapak. Sewa tanah akan menjadi semakin tinggi sekiranya status tanah adalah berstatus komersil atau perniagaan. Sewaktu rundingan bersama pemilik tanah, terdapat beberapa syarat dari pada pemilik yang perlu diambil kira contohnya, pemilik membuat perbandingan sewaan tapak yang diterima oleh pemilik tapak telekomunikasi sedia ada yang berdekatan dengan tapak yang ingin disewa. Jadual 4.7: Kos Permit Tahunan Tapak Telekomunikasi Mengikut Negeri Negeri Jenis Kos Permit Tahunan Kos Jumlah Kos Selangor Permit Bangunan 2, Upah Jurutera Profesional 1, , Permit Bangunan 1, Yuran OSA 1, Johor Permit Khas selain dari Tanah 5, Pertanian Cukai Taksiran 3, Pahang Permit bangunan dan OSA 1, , Terengganu Permit Bangunan 2, Cukai Taksiran 1, ,500.00

121 97 Kelantan Permit Bangunan 1, , Melaka Permit Bangunan 1, Yuran OSA 3, , Permit Bangunan 2, Negeri Yuran OSA 1, Sembilan Lesen Perniagaan , Permit Bangunan , Kuala Upah Perundingan Jurutera Profesional Lumpur 1, Cukai Taksiran Putrajaya Permit Bangunan 3, Upah Perundingan Jurutera Profesional 1, , Perak Permit Bangunan 1, Upah Perundingan Jurutera Profesional 1, , Permit Bangunan 1, Kedah Yuran OSA 1, Yuran Audit 1, , Cukai Taksiran 1, Pulau Permit Bangunan 1, Pinang Cukai Taksiran 1, , Perlis Permit Bangunan Jadual 4.7 menunjukkan jumlah kos permit tahunan tapak telekomunikasi mengikut negeri-negeri di semenanjung Malaysia. Kadar bayaran dan syarat keperluan bagi permit tahunan juga berbeza mengikut negeri. Kesemua permohonan permit tahunan ini adalah melalui OSA (One Stop Agency) bagi tiaptiap negeri. Negeri Johor mengenakan bayaran bagi permit tahunan, yuran OSA, permit khas selain tanah pertanian serta cukai taksiran. Jumlah bayaran adalah sebanyak RM 5,500, iaitu yang tertinggi bagi semua negeri di Semenanjung Malaysia. Negeri Perlis mencatatkan kadar bayaran permit tahunan paling sedikit iaitu sebanyak RM 500 untuk pembaharuan permit bangunan.

122 98 Di dalam permohonan permit tahunan tapak telekomunikasi ini, selain dari bayaran yang dikenakan oleh OSA setiap negeri, bayaran khidmat perundingan jurutera sivil professional juga di peruntukkan mengikut kehendak dan panduan yang telah digariskan oleh Pihak Berkuasa Tempatan melalui OSA. Ini kerana, setiap dokumen seperti pelan dan analisis rekabentuk struktur yang diperlukan bagi proses permohonan permit tahunan memerlukan pengesahan dari jurutera sivil profesional bagi memastikan struktur masih selamat untuk digunakan. Kuala Lumpur, Putrajaya, Perak dan Selangor adalah antara negeri yang menguatkuasakan permohonan permit tahunan yang memerlukan pengesahan dari jurutera sivil profesional Kos Penyenggaraan (Maintenance Cost) Kos Penyenggaraan merangkumi semua kos yang terlibat di dalam tapak telekomunikasi iaitu penyenggaraan struktur utama menara telekomunikasi, sistem penghawa dingin dan juga genset. Semua kos yang terlibat di dalam penyenggaraan tapak telekomunikasi ini telah di senaraikan di dalam jadual 4.8 dan juga jadual 4.9. Jadual 4.8 menunjukkan kos penyenggaraan terhadap struktur utama menara telekomunikasi mengikut ketinggian struktur iaitu 60 meter, 76 meter dan 90 meter. Terdapat 2 jenis penyenggaraan yang dilakukan terhadap struktur menara telekomunikasi iaitu pengecatan semula struktur menara dan penilaian semula struktur menara. Pengecatan semula struktur menara telekomunikasi dilakukan setiap 5 tahun sekali. Kos bagi aktiviti ini adalah berbeza mengikut ketinggian struktur menara tersebut. Bagi struktur menara 60 meter, kos adalah sebanyak RM 10,000, struktur

123 99 menara 76 meter adalah sebanyak RM 13,000 dan struktur menara 90 meter adalah sebanyak RM 16,000. Biasanya, kerja-kerja pengecatan semula struktur menara telekomunikasi ini mengambil masa selama 2 hingga 3 minggu. Penilaian semula struktur menara telekomunikasi ini juga dilakukan setiap 5 tahun sekali. Khidmat jurutera sivil profesional diperlukan bagi membuat pengesahan bahawa struktur menara sedia ada di tapak adalah masih selamat untuk beroperasi dan digunakan. Kos penilaian semula struktur menara adalah berbeza mengikut ketinggian menara. Bagi struktur menara 60 meter, kos penilaian semula struktur adalah sebanyak RM 10,000, struktur menara 76 meter adalah sebanyak RM 12,000 dan struktur menara 90 meter adalah sebanyak RM 15,000. Jadual 4.9 menunjukkan kos penyenggaraan di tapak telekomunikasi yang selain dari struktur menara iaitu genset dan sistem penghawa dingin. Bagi sistem genset 24 jam, penukaran minyak enjin dilakukan setiap 20 hari sekali. Sistem genset 24 jam menggunakan perkhidmatan genset secara secara maksimum. Penukaran minyak enjin setiap 20 hari sekali adalah seperti yang terdapat di dalam manual genset bagi memastikan kondisi dan keadaan enjin dapat dikekalkan pada tahap yang terbaik dan dapat beroperasi secara optimum. Kos penukaran minyak enjin bagi setiap 20 hari adalah RM 1,200 bagi satu genset. Biasanya sistem 24 jam menggunakan 2 buah genset yang beroperasi secara bergilir-gilir. Kos keseluruhan penukaran minyak enjin bagi genset adalah sebanyak RM 2,400 sebulan. Kekerapan penukaran minyak enjin dalam setahun adalah sebanyak 18 kali dan kos keseluruhan dalam setahun adalah sebanyak RM 43,200 bagi 2 unit genset. Bagi sistem genset sokongan pula, penukaran minyak enjin hanya dilakukan setiap 6 bulan sekali. Ini kerana bekalan tenaga elektrik utama bagi tapak telekomunikasi jenis ini telah dibekalkan oleh pihak TNB. Kos penukaran minyak enjin bagi sistem genset sokongan dalam setahun adalah sebanyak RM 2,400 untuk seunit genset.

124 100 Semua genset sama ada sistem 24 jam atau sistem sokongan memerlukan penyenggaraan top overhaul dan juga major overhaul. Top overhaul bagi enjin genset dilakukan setiap 3 tahun sekali. Ia melibatkan kerja-kerja pembersihan komponen enjin seperti injap masuk dan injap keluar, gasket, oil seal dan sebagainya. Kos top overhaul ini adalah sebanyak RM 7,000 bagi satu unit genset. Bagi sistem genset 24 jam, top overhaul melibatkan 2 unit genset dan kos keseluruhan adalah sebanyak RM 14,000 bagi 2 unit genset. Major Overhaul dilakukan setiap 5 tahun sekali. Ia melibatkan kerja-kerja pembersihan untuk keseluruhan enjin genset. Kos major overhaul bagi seunit genset adalah sebanyak RM 20,000. Kos bagi sistem genset 24 jam adalah sebanyak RM 40,000 iaitu melibatkan kos major overhaul bagi 2 unit genset. Setiap kabin peralatan dilengkapi dengan 2 unit penghawa dingin berkapasiti 2.0 horse power. Sistem penghawa dingin beroperasi secara bergilir-gilir dan akan bertukar setiap 4 jam. Sistem penghawa dingin ini akan disenggarakan setiap enam bulan. Kos senggara sistem penghawa adalah RM 400 dan jumlah kos keseluruhan bagi 1 tahun adalah sebanyak RM 800 bagi satu tapak telekomunikasi.

125 101 Jadual 4.8: Kos Penyenggaraan Tapak Telekomunikasi Bagi Struktur Menara Telekomunikasi Jenis-Jenis Kos Jumlah Kos Penyenggaraan Bil. Keterangan Menara Menara Menara Menara 60 Meter 76 Meter 90 Meter Telekomunikasi 1 Aktiviti ini dilakukan bagi memastikan Pengecatan Semula struktur menara telekomunikasi berada dalam Struktur Menara keadaan yang optimum i. Tahun ke-5-10, , , ii. Tahun ke-10-10, , , iii. Tahun ke-15-10, , , iv. Tahun ke-20-10, , , v. Tahun ke-25-10, , , Penilaian semula struktur menara telekomunikaski oleh jurutera sivil profesional 2 digunakan Penilaian Semula untuk memastikan struktur menara Stuktur Menara telekomunikasi masih selamat untuk - - -

126 102 i. Tahun ke-5-10, , , ii. Tahun ke-10-10, , , iii. Tahun ke-15-10, , , iv. Tahun ke-20-10, , , v. Tahun ke-25-10, , ,000.00

127 103 Jadual 4.9: Kos Penyenggaraan Tapak Telekomunikasi Selain Struktur Menara Kos Kos Bil. Jenis Kos Penyenggaraan Keterangan Kekerapan Penyenggar aan dalam 1 Tahun Kos Penyenggara an (RM) Penyenggara an (Genset Sokongan) (RM) Penyenggar aan (Genset 24 Jam) (RM) Kos Setahun (RM) 1 Genset ` Memastikan prestasi a. Penukaran enjin genset agar dapat Minyak Enjin berfungsi pada tahap maksimum i. Sistem 24 Jam Penukaran Minyak (2 x 20 kva Genset) Enjin setiap 20 hari , , ii. Sistem Sokongan Penukaran Minyak (1 x 20 kva Genset) Enjin setiap 6 bulan 2-1, ,400.00

128 104 b. Top Overhaul Kerja-kerja pembersihan bahagian atas enjin genset seperti injap masuk dan keluar, gasket, 'oil seal' dan sebagainya. i. Tahun ke , ii. Tahun ke , iii. Tahun ke , iv. Tahun ke , v. Tahun ke , vi. Tahun ke , vii. Tahun ke , viii. Tahun ke , ix. Tahun ke , c. Major Top Overhaul Kerja-kerja pembersihan melibatkan keseluruhan bahagian enjin 'genset' - - -

129 105 i. Tahun ke , ii. Tahun ke , iii. Tahun ke , iv. Tahun ke , v. Tahun ke , Servis Sistem Penghawa Dingin Kabin Peralatan Untuk meningkatkan prestasi sistem penghawa dingin agar dapat berfungsi pada tahap optimum

130 Kos Penggantian (Replacement Cost) Kos penggantian di tapak telekomunikasi melibatkan komponen seperti genset dan sistem penghawa dingin. Jadual 4.10 menunjukkan kos penggantian bagi komponen-komponen di tapak telekomunikasi. Elemen-elemen genset seperti starter, alternator dan automatic voltage regulator memerlukan penggantian setiap 2 tahun bagi satu unit genset. Fungsi starter adalah untuk menghidupkan genset ketika berlaku gangguan bekalan elektrik yang dibekalkan oleh pihak TNB di tapak telekomunikasi akibat daripada litar pintas atau akibat dari kejadian ribut petir. Starter juga berfungsi bagi menghidupkan genset bagi sistem 24 jam. Bagi sistem ini, setiap genset akan ditetapkan masa operasi secara bergilir-gilir. Apabila sampai masanya, genset kedua akan dihidupkan secara automatik menggunakan starter untuk beberapa minit sebelum genset pertama berhenti beroperasi secara automatik. Change Over Contactor akan menukarkan bekalan elektrik dari genset pertama ke genset kedua. Ini adalah untuk memastikan agar bekalan tenaga elektrik di tapak telekomunikasi dapat dibekalkan secara terus menerus tanpa ada sebarang gangguan terhadap bekalan elektrik bagi sistem genset 24 jam. Bagi elemen starter, kos sebanyak RM 1,500 diperlukan di dalam penggantian satu unit genset bagi sistem genset sokongan. Untuk sistem genset 24 jam, kos penggantian adalah sebanyak RM 3,000 untuk setiap 2 tahun. Alternator berfungsi untuk menghasilkan arus elektrik di dalam genset bagi membekalkan tenaga elektrik di tapak telekomunikasi. Kos penggantian alternator bagi sistem genset sokongan adalah sebanyak RM 4,000 setiap 2 tahun manakala sistem genset 24 jam adalah sebanyak RM 8,000 setiap 2 tahun, iaitu melibatkan kos penggantian 2 unit genset.

131 107 Automatic voltage regulator berperanan untuk menstabilkan voltan arus elektrik yang dihasilkan oleh genset. Kos penggantian automatic voltage regulator ini adalah sebanyak RM 3,000 bagi sistem genset sokongan manakala bagi sistem genset 24 jam, kos penggantian adalah sebanyak RM 6,000 setiap 2 tahun. Penggantian bagi sistem penghawa dingin kabin peralatan dibuat setiap 10 tahun. Semua elemen-elemen yang terlibat dengan sistem penghawa dingin akan digantikan dengan peralatan yang baru. Kos penggantian sistem penghawa dingin kabin peralatan adalah sebanyak RM 20,000 bagi satu tapak telekomunikasi. Jadual 4.10: Kos Penggantian Tapak Telekomunikasi Kos Penggantian Kos Penggantian Bil. Komponen Sistem Sistem Keterangan Penggantian 'Genset' 'Genset' Sokongan (RM) 24 Jam (RM) 1 Genset Komponen elektrik yang berfungsi untuk menghidupkan genset a. digunakan dalam sistem genset kekal (24 jam) bagi menghidupkan genset Penggantian apabila bekalan elektrik 'Starter' terputus dan juga - - i. Tahun Ke-2-1, , ii. Tahun Ke-4-1, , iii. Tahun Ke-6-1, , iv. Tahun Ke-8-1, ,000.00

132 108 v. Tahun Ke-10-1, , vi. Tahun Ke-12-1, , vii. Tahun Ke-14-1, , viii. Tahun Ke-16-1, , ix. Tahun Ke-18-1, , x. Tahun Ke-20-1, , xi. Tahun Ke-22-1, , xii. Tahun Ke-24-1, , xiii Tahun Ke-26-1, , xiv. Tahun Ke-28-1, , Komponen yang b. menghasilkan arus elektrik Penggantian di dalam 'genset' bagi 'Alternator' menyokong beban elektrik di tapak telekomunikasi - - i. Tahun Ke-2-4, , ii. Tahun Ke-4-4, , iii. Tahun Ke-6-4, , iv. Tahun Ke-8-4, , v. Tahun Ke-10-4, , vi. Tahun Ke-12-4, , vii. Tahun Ke-14-4, , viii. Tahun Ke-16-4, , ix. Tahun Ke-18-4, , x. Tahun Ke-20-4, , xi. Tahun Ke-22-4, , xii. Tahun Ke-24-4, , xiii Tahun Ke-26-4, , xiv. Tahun Ke-28-4, , Automatic Voltage c. dihasilkan dari genset Penggantian Regulator' - menstabilkan 'AVR' voltan arus elektrik yang - -

133 109 i. Tahun Ke-2-3, , ii. Tahun Ke-4-3, , iii. Tahun Ke-6-3, , iv. Tahun Ke-8-3, , v. Tahun Ke-10-3, , vi. Tahun Ke-12-3, , vii. Tahun Ke-14-3, , viii. Tahun Ke-16-3, , ix. Tahun Ke-18-3, , x. Tahun Ke-20-3, , xi. Tahun Ke-22-3, , xii. Tahun Ke-24-3, , xiii Tahun Ke-26-3, , xiv. Tahun Ke-28-3, , Sistem 'HVAC' i. Tahun Ke-10-20, , ii. Tahun Ke-20-20, , Nilai Lupus (Scrap Value) Seperti yang telah dinyatakan sebelum ini, tempoh jangka hayat projek telekomunikasi ini adalah selama 30 tahun iaitu perjanjian di antara Pihak Sapura dan Kerajaan Malaysia. Oleh yang demikian, tempoh nilai lupus bagi infrastruktur ini adalah selama 30 tahun. Seperti yang telah dinyatakan juga, infrastruktur telekomunikasi ini akan terus digunakan selagi ianya disahkan selamat oleh jurutera sivil profesional.

134 110 Mengikut maklumat yang diperolehi dari pembekal genset iaitu Syarikat DynaSynergy Sdn Bhd, Encik Sukri menyatakan bahawa tempoh hayat ekonomi bagi genset adalah selama 10 tahun. Selepas tempoh berkenaan, nilai lupus maksimum genset adalah sebanyak 50 peratus dari harga kos awalan. Jadual 4.11 menunjukkan nilai lupus komponen tapak telekomunikasi. Kos awalan bagi satu unit genset adalah sebanyak RM 38,000. Bagi tapak telekomunikasi yang menggunakan sistem genset sokongan, nilai lupus adalah sebanyak RM 19,000. Bagi sistem genset kekal, kos awalan genset adalah sebanyak RM 76,000. Nilai lupus selepas 10 tahun adalah sebanyak RM 38,000. Ini kerana sistem ini menggunakan 2 unit genset beroperasi dan membekalkan tenaga elektrik di tapak telekomunikasi. Elemen sistem penghawa dingin tidak dikira di dalam kajian ini. Mengikut temubual bersama pengurus kanan dari Unit Penyenggaraan Sapura, Encik Abdul Halim Shamsuddin menyatakan bahawa sistem penghawa dingin akan ditukar setiap 7 tahun sekali tetapi nilai lupus adalah sangat rendah. Kos untuk menanggalkan sistem penghawa dingin dari kabin peralatan dan kos pengangkutan dari tapak ke gudang adalah lebih mahal jika dibandingkan dengan nilai lupus penghawa dingin itu sendiri. Oleh sebab itu, sistem penghawa dingin yang telah digunakan selepas 7 tahun akan dilupuskan sama sekali.

135 111 Jadual 4.11: Nilai Lupus Komponen Tapak Telekomunikasi Bil. Sistem 'Genset' di Tapak Kos Awalan Susut Nilai Nilai Lupus Telekomunikasi (RM) Tahun Ke-10 Tahun ke-10 1 'Genset' Kekal (24 Jam) x 20 kva Genset a. 2 x 'Genset' 76, % 38, b. 1 x Tangki Diesel 5000 liter 11, c. Kabel Elektrik, Pendawaian dan Aksesori 2, d. Change Over Contactor 9, e. Kos Pengangkutan 4, Jumlah Kos Pemasangan 102, Genset Sokongan 1 x 20 kva Genset a. 1 x 'Genset' 38, % 19, b. 1 x Tangki Diesel 1800 liter 8, c. Kabel Elektrik, Pendawaian dan Aksesori 2, d. 'Change Over Contactor' 6, e. Kos Pengangkutan 4, Jumlah Kos Pemasangan 58,

136 Kos Kitaran Hayat Menggunakan Kaedah Nilai Kini Setelah analisis terhadap elemen-elemen kos tapak telekomunikasi dilakukan, langkah seterusnya adalah untuk menentukan kos kitaran hayat tapak telekomunikasi. Kos keseluruhan bagi kesemua jenis tapak akan dikira menggunakan Kaedah Nilai Kini (Net Present Value). Melalui kaedah ini, semua kos yang terlibat akan didiskaunkan dan dijumlahkan kepada nilai kini (Present Value). Kaedah Nilai kini dibuat menggunakan perisian Microsoft Excel dengan mengambil kira elemen-elemen kos kitaran hayat bagi tapak telekomunikasi. 4.5 Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Analisis KKH tapak telekomunikasi dibuat berdasarkan kepada jenis struktur telekomunkasi, lokasi tapak dan bekalan elektrik sedia ada seperti yang telah diterangkan di jadual 3.2. Maklumat-maklumat lain yang diperlukan bagi menghasilkan KKH tapak telekomunikasi seperti kadar diskaun, jangka hayat projek, kekerapan kos operasi, penyenggaraan dan penggantian adalah seperti yang dinyatakan. Kos kitaran hayat bagi tapak telekomunikasi dibuat menggunakan perisian Microsoft Excel.

137 Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Kekal) Rajah 4.1 menunjukkan purata jenis-jenis kos kitaran hayat bagi tapak telekomunikasi jenis 1 struktur menara 60 meter yang menggunakan sistem genset kekal. Purata kos awalan adalah sebanyak RM 35, iaitu 1.58 peratus dari purata kos keseluruhan tapak telekomunikasi jenis ini peratus daripada purata kos adalah dari kos pembinaan iaitu sebanyak RM 1,139,553,16. Purata kos operasi pula adalah sebanyak RM 673, atau peratus dari kos keseluruhan. Purata kos penyenggaraan adalah sebanyak RM 373, iaitu sebanyak peratus dari kos keseluruhan. Purata kos penggantian adalah sebanyak RM 57,825.60, bersamaan dengan 2.56 peratus manakala purata nilai lupus adalah sebanyak RM 11, atau 0.52 peratus dari purata kos keseluruhan bagi tapak jenis ini. 373, (11,715.40) 57, , , ,139, Kos Awalan Kos Pembinaan Kos Operasi Kos Penyelenggaraan Kos Penggantian Nilai Lupus Rajah 4.1: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Kekal)

138 Tapak Telekomunikasi Jenis 1b Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Sokongan) Purata kos pembinaan bagi tapak telekomunikasi jenis ini adalah yang paling tinggi, iaitu sebanyak RM 1,159, atau peratus. Purata kos awalan adalah sebanyak RM 38, iaitu 2.11 peratus. Purata kos operasi pula adalah sebanyak peratus dari pada purata kos keseluruhan iaitu RM 524, Purata kos penyenggaraan adalah sebanyak RM 72, atau 4.01 peratus. Purata kos penggantian adalah sebanyak RM 57, iaitu 1.77 peratus daripada kos keseluruhan manakala nilai lupus adalah sebanyak RM 11, atau 0.32 peratus. Rajah 4.2 menunjukkan purata jenis-jenis kos kitaran hayat tapak telekomunikasi jenis 1, struktur 60 meter yang menggunakan sistem genset sokongan di tapak. 31, (5,857.70) 72, , , ,159, Kos Awalan Kos Pembinaan Kos Operasi Kos Penyelenggaraan Kos Penggantian Nilai Lupus Rajah 4.2: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1b Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Sokongan)

139 Tapak Telekomunikasi Jenis 2a Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Kekal) Rajah 4.3 menunjukkan purata jenis-jenis kos kitaran hayat bagi tapak telekomunikasi jenis 2, struktur menara 60 meter yang menggunakan sistem genset kekal. Purata kos awalan bagi tapak jenis ini adalah sebanyak RM 35, atau 1.61 peratus. Purata Kos Pembinaan adalah sebanyak RM 1,215,966.56, iaitu sebanyak peratus. Purata kos operasi pula adalah sebanyak RM 527, iaitu sebanyak peratus. Purata kos penyenggaraan pula adalah sebanyak RM 372, iaitu sebanyak peratus dari purata kos keseluruhan bagi tapak jenis ini. Purata kos penggantian pula adalah sebanyak RM 57, atau 2.63 peratus manakala nilai lupus adalah sebanyak RM 11, atau 0.53 peratus. 57, , (11,715.40) 35, Kos Awalan Kos Pembinaan 527, ,215, Kos Operasi Kos Penyelenggaraan Kos Penggantian Nilai Lupus Rajah 4.3: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 2a Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Kekal)

140 Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Sokongan) Bagi tapak jenis ini, peratus dari pada purata kos adalah terdiri daripada kos pembinaan iaitu sebanyak RM 1,303, Purata kos yang paling kecil adalah nilai lupus iaitu 0.33 peratus atau RM 5, Purata kos awalan adalah sebanyak RM 35, iaitu 2.01 peratus. Purata kos bagi kos operasi adalah sebanyak RM 380, iaitu peratus dari purata kos keseluruhan. Purata kos bagi kos penyenggaraan adalah sebanyak RM 72, iaitu 4.07 peratus. Purata kos bagi kos penggantian adalah sebanyak RM 31, atau 1.80 peratus. Rajah 4.4 menunjukkan purata jenisjenis kos kitaran hayat bagi tapak telekomunikasi jenis 2 iaitu struktur menara 60 meter yang menggunakan sistem genset sokongan. 31, , , (5,857.70) 35, ,303, Kos Awalan Kos Pembinaan Kos Operasi Kos Penyelenggaraan Kos Penggantian Nilai Lupus Rajah 4.4: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 60 meter (Sistem Genset Sokongan)

141 Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Kekal) Rajah 4.5 menunjukkan purata jenis-jenis kos kitaran hayat tapak telekomunikasi jenis 1, struktur menara 76 meter yang menggunakan sistem genset kekal. Purata kos awalan adalah sebanyak RM 35, iaitu 1.51 peratus. Purata kos pembinaan adalah sebanyak peratus daripada kos keseluruhan iaitu RM 1,219,441,02. Purata Kos operasi adalah sebanyak RM 680, iaitu peratus. Purata kos bagi kos penyenggaraan adalah sebanyak RM 377, iaitu peratus. Purata kos penggantian pula adalah sebanyak RM 57, iaitu 2.46 peratus manakala nilai lupus adalah sebanyak RM 11, iaitu 0.50 peratus daripada jumlah purata keseluruhan bagi tapak telekomunikasi jenis ini. 57, (11,715.40) 35, , ,219, , Kos Awalan Kos Pembinaan Kos Operasi Kos Penyelenggaraan Kos Penggantian Nilai Lupus Rajah 4.5: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Kekal)

142 Tapak Telekomunikasi Jenis 1b Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Sokongan) Kos pembinaan bagi tapak telekomunikasi jenis 1, struktur menara 76 meter yang menggunakan sistem genset sokongan ini adalah sebanyak RM 1,250, iaitu peratus dari purata kos keseluruhan bagi tapak jenis ini. Purata kos operasi pula adalah sebanyak RM 517, iaitu peratus. Purata kos penyenggaraan adalah sebanyak RM 77, iaitu sebanyak 4.06 peratus daripada purata kos keseluruhan. Purata kos penggantian adalah sebanyak RM 31, iaitu 1.68 peratus. Nilai lupus pula adalah sebanyak RM 5, iaitu bersamaan dengan 0.31 peratus. Rajah 4.6 menunjukkan purata jenisjenis kos kitaran hayat tapak telekomunikasi jenis 1, iaitu struktur menara 76 meter yang menggunakan sistem genset sokongan. 517, , , , (5,857.70) 1,250, Kos Awalan Kos Pembinaan Kos Operasi Kos Penyelenggaraan Kos Penggantian Nilai Lupus Rajah 4.6: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1b Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Sokongan)

143 Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Sokongan) Rajah 4.7 menunjukkan purata jenis-jenis kos kitaran hayat bagi tapak telekomunikasi jenis 2, iaitu struktur menara 76 meter yang menggunakan sistem genset sokongan. Purata kos awalan adalah sebanyak RM 33, iaitu 1.92 peratus. Purata kos pembinaan adalah sebanyak RM 1,229, iaitu peratus daripada purata kos keseluruhan tapak jenis ini. Purata kos operasi pula adalah sebanyak RM 375, iaitu peratus. Purata kos penyenggaraan adalah sebanyak RM 77, iaitu 4.49 peratus. Purata kos penggantian pula adalah sebanyak RM 31, iaitu 1.86 peratus manakala nilai lupus adalah sebanyak RM , bersamaan dengan 0.41 peratus. 31, (7,029.24) 77, , , ,229, Kos Awalan Kos Pembinaan Kos Operasi Kos Penyelenggaraan Kos Penggantian Nilai Lupus Rajah 4.7: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 76 meter (Sistem Genset Sokongan)

144 Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 90 meter (Sistem Genset Kekal) Rajah 4.8 menunjukkan purata jenis-jenis kos kitaran hayat tapak telekomunikasi jenis 1, struktur menara 90 meter yang menggunakan sistem genset kekal. Kos awalan bagi tapak jenis ini adalah sebanyak RM 34, iaitu 1.32 peratus. Purata Kos pembinaan adalah sebanyak RM 1,464, iaitu peratus dari purata kos keseluruhan bagi tapak jenis ini. Purata kos operasi adalah sebanyak RM 691, iaitu peratus daripada purata kos keseluruhan. Purata kos penyenggaraan pula adalah sebanyak RM 383, iaitu peratus. Purata kos penggantian adalah sebanyak RM 51, iaitu 2.21 peratus manakala purata nilai lupus adalah sebanyak RM 11, iaitu 0.45 peratus. 383, , , (11,715.40) 34, ,464, Kos Awalan Kos Pembinaan Kos Operasi Kos Penyelenggaraan Kos Penggantian Nilai Lupus Rajah 4.8: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 1a Struktur Menara 90 meter (Sistem Genset Kekal)

145 Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 90 meter (Sistem Genset Sokongan) Purata kos pembinaan bagi tapak jenis ini adalah sebanyak RM 1,464, iaitu peratus daripada purata kos keseluruhan bagi tapak jenis ini. Purata kos awalan adalah sebanyak RM 30, iaitu 1.56 peratus. Purata kos operasi pula adalah sebanyak RM 376, iaitu peratus. Purata kos penyenggaraan adalah sebanyak RM 83, iaitu 4.20 peratus. Purata kos penggantian adalah sebanyak RM 25, iaitu 1.62 peratus, manakala nilai lupus adalah sebanyak RM iaitu 0.45 peratus. Rajah 4.9 menunjukkan purata jenis-jenis kos kitaran hayat tapak telekomunikasi jenis 2, struktur menara 90 meter yang menggunakan sistem genset sokongan. 31, (8,786.55) 83, , , ,464, Kos Awalan Kos Pembinaan Kos Operasi Kos Penyelenggaraan Kos Penggantian Nilai Lupus Rajah 4.9: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jenis 2b Struktur Menara 90 meter (Sistem Genset Sokongan)

146 Perbandingan Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Jadual 4.12: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi Bil. Jenis Kos Jenis Kos Kos Kos Kos Kos Nilai Menara Awalan Pembinaan Operasi Penyenggaraan Penggantian Lupus 1 Menara 60m jenis 1a 35, ,139, , , , (11,715.40) 2 Menara 60m jenis 1b 38, ,159, , , , (5,857.70) 3 Menara 60m jenis 2a 35, ,215, , , , (11,715.40) 4 Menara 60m jenis 2b 35, ,303, , , , (5,857.70) 5 Menara 76m jenis 1a 35, ,219, , , , (11,715.40) 6 Menara 76m jenis 1b 35, ,250, , , , (5,857.70) 7 Menara 76m jenis 2b 33, ,229, , , , (7,029.24) 8 Menara 90m jenis 1a 34, ,464, , , , (11,715.40) 9 Menara 90m jenis 2b 30, ,464, , , , (8,786.55)

147 35, , (11,715.40) 38, , , (5,857.70) 35, , (11,715.40) 35, , , (5,857.70) 35, , (11,715.40) 35, , , (5,857.70) 33, , , (7,029.24) 34, , (11,715.40) 30, , , (8,786.55) 373, , , , , , , , , , , , , ,139, ,159, ,215, ,303, ,219, ,250, ,229, ,464, ,464, Rajah 4.10: Purata Kos Kitaran Hayat Tapak Telekomunikasi 1,585, ,385, ,185, , Kos Awalan 2 Kos Pembinaan 785, Kos Operasi 4 Kos Penyenggaraan 585, Kos Penggantian 6 Kos Lupus 385, , (15,000.00) Menara 60m jenis 1a Menara 60m jenis 1b Menara 60m jenis 2a Menara 60m jenis 2b Menara 76m jenis 1a Menara 76m jenis 1b Menara 76m jenis 2b Menara 90m jenis 1a Menara 90m jenis 2b

148 124 Rajah 4.10 dan Jadual 4.12 menunjukkan purata kos kitaran hayat tapak telekomunikasi bagi keseluruhan tapak. Kesemua tapak telekomunikasi ini diklasifikasikan mengikut: a. Ketinggian struktur menara - 60 meter, 76 meter dan 90 meter b. Lokasi Tapak i. Jenis 1 Kedudukan tapak di kawasan berbukit ii. Jenis 2 Kedudukan tapak di kawasan tanah rata c. Sistem Genset i. Jenis a - Sistem Genset Kekal ii. Jenis b - Sistem Genset Sokongan Purata kos awalan paling tinggi adalah dari tapak menara 60 meter jenis 1b iaitu sebanyak RM 38, Purata kos awalan paling sedikit adalah dari tapak menara 90 meter jenis 2b. Faktor ini adalah disebabkan kos yuran permohonan bagi permit dan lesen tapak telekomunikasi iaitu berbeza-beza mengikut keperluan setiap negeri. Bagi tapak telekomunikasi yang lain, purata kos awalan tidak melebihi RM 36, Purata Kos Pembinaan yang paling tinggi adalah tapak telekomunikasi menara 90 meter jenis 2b iaitu sebanyak RM 1,464, Tapak telekomunikasi menara 90 meter jenis 1a mempunyai perbezaan sedikit sahaja iaitu RM 1,464, Perbezaan kos antara kedua tapak ini hanyalah sebanyak RM sahaja. Kos Pembinaan paling sedikit adalah tapak telekomunikasi menara 60 meter iaitu sebanyak RM 1,139, Faktor ini disebabkan oleh jenis dan ketinggian menara itu sendiri iaitu struktur menara 60 meter dan 90 meter mempunyai harga kos yang berbeza. Selain itu, kawasan tapak telekomunikasi struktur menara 90 meter adalah lebih luas iaitu 900 meter persegi; berbanding dengan tapak telekomunikasi struktur menara 60 meter iaitu 450 meter persegi.

149 125 Kos operasi tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 1a ialah RM 673,310.47, tapak menara 76 meter jenis 1a ialah RM 680, dan menara 90 meter jenis 1a ialah RM 691, Tapak-tapak telekomunikasi ini merupakan tapak telekomunikasi yang berada di kawasan berbukit dan menggunakan sistem genset kekal. Faktor utama yang menyebabkan kos operasi sistem genset kekal adalah disebabkan penggunaan minyak diesel genset yang perlu ditambah setiap bulan. Kadar penggunaan diesel bagi satu unit genset ialah 500 liter. Sistem genset kekal menggunakan 2 unit genset untuk beroperasi. Oleh itu, sistem ini menggunakan 1000 liter minyak diesel dan harga minyak diesel ialah RM 2.50 bagi setiap satu liter. Jumlah kos bulanan adalah sebanyak RM 2,500, manakala kos setahun adalah RM 30, Setelah dianalisis menggunakan kaedah kos kitaran hayat, jumlah penggunaan diesel bagi tempoh 30 tahun adalah sebanyak RM 196, Oleh yang demikian, kos operasi bagi tapak-tapak telekomunikasi jenis ini, masing-masing mencecah sehingga RM 600, selain itu faktor ini juga dipengaruhi oleh kos keselamatan iaitu seorang pengawal ditempatkan di tapak pada waktu siang dan 2 orang ditempatkan pada waktu malam. Tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 2a adalah tapak yang terletak di kawasan tanah rata, tetapi menggunakan sistem genset kekal. Faktor ini menyebabkan kos operasi di tapak tersebut adalah sebanyak RM 527, Kos operasi tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 1b pula adalah sebanyak RM 524, dan tapak telekomunikasi menara 76 meter jenis 1b adalah sebanyak RM 517, tapak jenis ini, walaupun menggunakan sistem genset sokongan yang mana kos operasi adalah kurang jika dibandingkan dengan sistem genset kekal, tetapi faktor kedudukan tapak telah menyebabkan kos operasi menjadi tinggi. Ini adalah kerana mengambilkira faktor kos keselamatan iaitu seorang pengawal di tempatkan di tapak pada waktu siang dan seorang di tempatkan pada waktu malam.

150 126 Tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 2b mempunyai purata kos operasi sebanyak RM 380,828.00, tapak telekomunikasi menara 76 meter jenis 2b pula adalah sebanyak RM 375, dan tapak telekomunikasi menara 90 meter jenis 2b adalah sebanyak RM 376, walaupun tapak-tapak ini menggunakan sistem genset sokongan, kos keselamatan merupakan faktor utama kos operasi meningkat. Jika diperhatikan, ketiga-tiga tapak ini, walaupun mempunyai persamaan iaitu menggunakan sistem genset sokongan dan pengawal keselamatan, tetapi kos operasi adalah berbeza. Ini kerana faktor pembaharuan permit tahunan diambil kira sebagai salah satu kos di dalam kos operasi. Faktor ini telah menyumbangkan perbezaan kos operasi bagi kesemua tapak telekomunikasi. Purata kos penyenggaraan bagi tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 1a adalah sebanyak RM 373, Bagi tapak telekomunikasi menara 76 meter jenis 1a ialah sebanyak RM 377, Tapak telekomunikasi menara 90 meter jenis 1a ialah sebanyak RM 383, Ketiga-tiga tapak ini mempunyai perbezaan purata kos penyenggaraan adalah disebabkan faktor pengecatan semula struktur menara di mana, upah bagi kerja pengecatan adalah berlainan mengikut ketinggian menara. Selain itu, faktor penilaian semula struktur menara juga menyumbang kepada perbezaan kos penyenggaraan bagi tapak-tapak ini di mana kadar upah jurutera sivil professional berbeza mengikut ketinggian struktur menara di tapak telekomunikasi. Purata kos penyenggaraan bagi tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 2a adalah sebanyak RM 372, ini kerana faktor penggunaan sistem genset kekal yang digunakan di tapak. Bagi semua tapak telekomunikasi jenis 1b, kos penyenggaraan tapak menara ketinggian 60 meter ialah sebanyak RM 72, dan tapak menara ketinggian 76 meter adalah sebanyak RM 77, Kos penyenggaraan tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 2b ialah sebanyak RM 72,493.10, tapak telekomunikasi

151 127 menara 76 meter jenis 2b ialah sebanyak RM 77, dan tapak telekomunikasi menara 90 meter jenis 2b ialah sebanyak RM 83, Perbezaan kos penyenggaraan yang wujud di dalam tapak jenis b, adalah kerana faktor penilaian semula struktur menara dan juga pengecatan semula struktur menara yang dilakukan setiap 5 tahun. Tapak telekomunikasi jenis a, yang terdiri dari menara 60 meter, 76 meter dan 90 meter mencatatkan kos penggantian paling tinggi iaitu sebanyak RM 57, Ini adalah kerana penggantian komponen genset yang dilakukan setiap 2 tahun untuk 2 unit genset yang digunakan dalam sistem genset kekal. Bagi tapak jenis b pula, iaitu tapak telekomunikasi yang mempunyai menara 60 meter, 76 meter dan 90 meter, purata kos penggantian adalah sebanyak RM 31, kos tapak jenis b adalah kurang daripada jenis a kerana faktor penggunaan sistem genset sokongan di tapak telekomunikasi. Kos penggantian hanya melibatkan penggantian bagi satu unit genset sahaja. Penggantian sistem penghawa dingin pula, akan dilakukan setiap 10 tahun untuk semua tapak telekomunikasi. Bagi nilai lupus, tapak jenis a, melibatkan nilai lupus bagi 2 unit genset iaitu sebanyak RM 11, Tapak jenis b melibatkan nilai lupus bagi satu unit genset iaitu sebanyak RM 5,

152 Kos 1 Meter Persegi Tapak Telekomunikasi Mengikut Keluasan Tapak Jadual 4.13 menunjukkan purata kos bagi satu meter persegi tapak telekomunikasi. Tapak telekomunikasi yang mempunyai ketinggian struktur menara 60 meter mempunyai keluasan sebanyak 450 meter persegi, ketinggian struktur menara 76 meter sebanyak 625 meter persegi dan ketinggian 90 meter iaitu 900 meter persegi. Tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 2b mencatatkan kos per meter persegi paling tinggi iaitu RM 2, Tapak telekomunikasi menara 90 meter pula adalah sebanyak RM 1,661.95, iaitu yang paling rendah. Secara amnya, walaupun tapak telekomunikasi 90 meter mencatatkan purata kos pembinaan yang tinggi, tetapi luas tapaknya melebihi luas tapak telekomunikasi menara 60 meter iaitu sebanyak 450 meter persegi. Ini dilihat sebagai faktor mengapa tapak telekomunikasi menara 60 mempunyai kos meter persegi yang lebih tinggi berbanding tapak telekomunikasi menara 90 meter.

153 129 Jadual 4.13: Kos 1 Meter Persegi Tapak Telekomunikasi Bil Jenis Tapak Tapak Telekomunikasi Menara 60m jenis 1a Tapak Telekomunikasi Menara 60m jenis 1b Tapak Telekomunikasi Menara 60m jenis 2a Tapak Telekomunikasi Menara 60m jenis 2b Tapak Telekomunikasi Menara 76m jenis 1a Tapak Telekomunikasi Menara 76m jenis 1b Tapak Telekomunikasi Menara 76m jenis 2a Tapak Telekomunikasi Menara 90m jenis 1a Tapak Telekomunikasi Menara 90m jenis 2b Purata Luas Kos Kos/m² Tapak Keseluruhan (RM) (m²) (RM) 1,174, , ,197, , ,251, , ,339, , ,245, , ,285, , ,262, , ,499, , ,495, ,661.95

154 Kos 1 Meter Tinggi Mengikut Jenis Ketinggian Struktur Menara Tapak Telekomunikasi Jadual 4.14 menunjukkan kos per meter tinggi bagi tapak telekomunikasi mengikut jenis ketinggian menara iaitu 60 meter, 76 meter dan 90 meter. Tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 2b mencatatkan kadar kos per meter tinggi yang paling banyak iaitu RM 22, Tapak telekomunikasi menara 60 meter jenis 2a mencatatkan kos per meter tinggi sebanyak RM 20, Tapak Telekomunikasi Menara 60 meter jenis 1a dan 1b masing-masing mencatatkan kos sebanyak RM 19, dan RM 19, Tapak Telekomunikasi Menara 76m jenis 1a mencatatkan kadar kos per meter tinggi yang paling rendah, iaitu sebanyak RM 16, Faktor yang mempengaruhi kos per meter tinggi adalah dari pada kos pembinaan tapak telekomunikasi itu sendiri. Walaupun menggunakan sistem genset sokongan, tapak Telekomunikasi Menara 60 meter jenis 2b mencatatkan kadar kos per meter tinggi yang paling banyak. Ini kerana kos awalan dan kos pembinaan menyumbangkan kos yang tinggi selain seperti kerja tanah dan kerjakerja awalan pembinaan tapak telekomunikasi kos operasi daripada kos yang lain iaitu kos operasi, penyenggaraan, penggantian dan nilai lupus.

155 131 Jadual 4.14: Kos 1 Meter Tinggi Tapak Telekomunikasi Bil. Jenis Tapak Purata Kos Keseluruhan (RM) Ketinggian Struktur (Meter) Kos 1 Meter Tinggi (RM) Tapak Telekomunikasi Menara 60m jenis 1a Tapak Telekomunikasi Menara 60m jenis 1b Tapak Telekomunikasi Menara 60m jenis 2a Tapak Telekomunikasi Menara 60m jenis 2b Tapak Telekomunikasi Menara 76m jenis 1a Tapak Telekomunikasi Menara 76m jenis 1b Tapak Telekomunikasi Menara 76m jenis 2a Tapak Telekomunikasi Menara 90m jenis 1a Tapak Telekomunikasi Menara 90m jenis 2b 1,174, , ,197, , ,251, , ,339, , ,245, , ,285, , ,262, , ,499, , ,495, ,619.45

156 Perbandingan Kos Masa Hadapan di antara Kaedah Kiraan Langsung dengan Net Present Value Tapak Telekomunikasi Rajah 4.11 dan Jadual 4.15 menunjukkan perbandingan di antara kaedah pengiraan Straight Line Calculation dan KKH bagi tapak telekomunikasi menara 90 meter jenis 1a. Tapak telekomunikasi jenis ini dipilih kerana mempunyai nilai kos operasi, penyenggaraan dan penggantian yang paling tinggi berbanding dengan tapak telekomunikasi yang lain. Setelah perbandingan antara kedua-dua jenis pengiraan ini dibuat, ternyata kaedah pengiraan KKH adalah jauh lebih rendah. Perbezaan kos operasi bagi kedua-dua jenis pengiraan ini adalah sebanyak RM 2,466, Perbezaan kos penyenggaraan adalah sebanyak RM 1,923, Perbezaan bagi kos penggantian pula adalah sebanyak RM 186, Jumlah Kos masa hadapan yang dihasilkan dari kaedah kiraan langsung atau Straight Line Calculation adalah sebanyak RM 5,845, manakala bagi KKH pula adalah sebanyak RM 1,256, Jumlah keseluruhan kos yang dihasilkan melalui bagi kaedah kiraan langsung ialah sebanyak RM 7,344, Bagi kaedah KKH pula, menghasilkan jumlah sebanyak RM 2,755, Perbezaan jumlah kos masa hadapan di antara kedua-dua kaedah ini amat ketara di mana kaedah kiraan langsung menghasilkan jumlah perbelanjaan yang sangat besar manakala kaedah KKH lebih kecil kerana faktor kadar diskaun diambil kira. Jumlah perbezaan keseluruhan di antara keduadua kaedah ini ialah RM 4,588, Ini membuktikan bahawa kaedah KKH sangat penting sebagai penilaian ekonomik dalam membuat sesuatu keputusan.

157 3,158, , ,449, , , , ,500, ,000, ,500, ,000, ,500, ,000, , Kaedah Kiraan Langsung KKH Rajah 4.11: Perbandingan Kaedah Kiraan Langsung dengan KKH Jadual 4.15: Perbandingan Kos Masa Hadapan di antara Kaedah Kiraan Langsung dengan KKH (NPV) Bil. Jenis Kos Kaedah Kiraan KKH (NPV) Langsung (RM) (RM) 1 Kos Pembinaan 1,499, ,499, Kos Masa Hadapan 5,845, ,256, Jumlah Kos 7,344, ,755, Perbandingan Kos 4,588,888.78