RREGULLAT E GARAVE NË KATA DHE KUMITE

Transcription

1 1 RREGULLAT E GARAVE NË KATA DHE KUMITE PËRKTHYER NGA RREGULLORJA E FEDERATËS BOTËRORE TË KARATESË (WKF) VERSIONI 9.0

2 2 RREGULLAT E KUMITESË 4 Neni 1: ARENA E GARAVE TË KUMITESË 4 Neni 2: UNIFORMA ZYRTARE 5 Neni 3: ORGANIZIMI I GARËS NË KUMITE 7 Neni 4: PANELI I GJYQTARËVE 8 Neni 5: KOHËZGJATJA E LUFTËS 8 Neni 6: POENTIMI 9 Neni 7: KRITERET PËR VENDIM 12 Neni 8: SJELLJET E NDALUARA 13 Neni 9: VËREJTJET DHE DËNIMET 16 Neni 10: LËNDIMET DHE FATKEQËSITË NË GARË 17 Neni 11: PROTESTA ZYRTARE 19 Neni 12: TË DREJTAT DHE OBLIGIMET 21 Neni 13: FILLIMI, NDËRPRERJA DHE PËRFUNDIMI I NDESHJES 23 RREGULLAT E KATAVE 25 Neni 1: ARENA E GARAVE TË KATAVE: 25 Neni 2: UNIFORMA ZYRTARE 25 Neni 3: ORGANIZIMI I GARAVE NË KATA 25 Neni 4: PANELI I GJYQTARËVE 26 Neni 5: KRITERET PËR VLERËSIM 26 Neni 6: ZHVILLIMI I GARËS 28

3 3 SHTOJCAT: SHTOJCA 1: TERMINOLOGJIA 30 SHTOJCA 2: GJESTIKULACIONET DHE SINJALET ME FLAMUJ 33 SHTOJCA 3: UDHËZIME OPERACIONALE PËR GJYQTARË 43 SHTOJCA 4: SHENJAT PËR PROCESVERBAL 46 SHTOJCA 5: PLANIMETRIA E ARENËS (TATAMIT) NË KUMITE 47 SHTOJCA 6: PLANIMETRIA E ARENËS (TATAMIT) NË KATA 48 SHTOJCA 7: KIMONOT 49 SHTOJCA 8: KATEGORITË DHE KUSHTET E KAMPIONATIT BOTËROR 50 SHTOJCA 9: UDHËZUESI I NGJYRAVE PËR PANTOLONE TË GJYQTARËVE 51 Në tekstin e mëtutjeshëm përdorimi i gjinisë mashkullore u përket edhe femrave.

4 4 RREGULLAT E KUMITESË Neni 1: ARENA E GARAVE TË KUMITESË 1. Arena duhet të jetë e rrafshët dhe e siguruar nga rreziku. 2. Arena ka formë katrori, me bazë të miratuar nga ana e WKF-së, me skajet me gjatësi prej 8m (matur nga ana e jashtme) dhe me 1m shtesë si zone sigurie. Zona e sigurisë me nga 2m nga secila anë duhet të jetë e pastër, pa kurrfarë pengesash. 3. Dy katror të tatamit duhet kthyer në anën e kundërt, në anën e kuqe dhe të largohen në distance nga një metër nga qendra e arenës nga të dyja anët që të formojnë distancën e duhur në mes të garueseve. 4. Gjyqtari kryesor do të qëndroj në mes të dy katroreve të tatamit të cilët janë të rrotulluar në anën e kuqe pranë garuesve, me distancë prej 1m nga zona e sigurisë. 5. Çdo gjyqtarët ndihmës do të ulet në këndet e tatamit në zonën e sigurisë respektivisht në vendet përkatëse. Gjyqtari kryesor mund të lëvizë nëpër tërë tatamin, përfshirë edhe zonën e sigurisë, në të cilën janë gjyqtarët ndihmës. Çdo gjyqtar ndihmës do të jetë i pajisur me flamurin e kuq dhe të kaltër. 6. Match Supervisor (Kansa) ulet jashtë zonës së sigurisë prapa gjyqtarit kryesor, nga ana e tij e majtë apo e djathtë. Ai është i pajisur me flamur të kuq ose me ndonjë shenjë tjetër dhe me bilbil. 7. Kontrollori i procesmbajtësit (Score-Supervisor) ulet afër tavolinës së procesmbajtësit, në mes të procesmbajtësit (Scorekeeper) dhe matësit të kohës (Timekeeper). 8. Trajnerët ulen jashtë zonës së sigurisë, në anën e tyre te skaji i tatamit me fytyrë në drejtim të tavolinës së procesmbajtësit. Në rastet kur tatami është i ngritur në nivel më të lartë, trajnerët do të qëndrojnë jashtë sipërfaqes së ngritur. Një metër e zonës kufitare të arenës duhet të ketë ngjyrë tjetër nga pjesa tjetër e arenës. SQARIM I. Në zonën prej një metri largësi nga pjesa e jashtme e zonës së sigurisë të arenës nuk duhet të ketë kurrfarë pengesash, panosh reklamuese, muresh, shtyllash etj. II. Baza që shërben për arenë duhet të jetë e puthitur mirë për dyshemeje (nuk guxon të rrëshqasë), ndërsa në anën e sipërme duhet të ketë koeficient të vogël të fërkimit dhe nuk guxon të jetë e rrëshqitshme. Nuk duhet të jetë e trashë si dysheku për Judo, për shkak se kjo ngadalëson lëvizjet në karate. Gjyqtari kryesor (Referee) duhet të sigurohet se pjesët e arenës (tatamit) të mos ndahen gjatë garës, sepse të ndarat mund të shkaktojnë lëndime dhe të paraqesin rrezik. Baza (tatami) duhet të ketë desen të lejuar nga WKF.

5 5 Neni 2: UNIFORMA ZYRTARE 1. Garuesit dhe trajnerët e tyre duhet të mbajnë uniformën zyrtare të definuar sipas kësaj rregulloreje. 2. Komisioni e gjyqtarëve mund të largojë nga garat të gjithë personat zyrtarë apo garuesit nëse nuk i respektojnë këto rregulla. GJYQTARËT: 1. Gjyqtari kryesor dhe gjyqtarët ndihmës duhet të mbajnë uniformën zyrtare të përshkruar nga ana e komisionit të gjyqtarëve të WKF-së. Kjo uniformë duhet të bartet në të gjitha garat dhe seminaret. 2. Uniforma e gjyqtarëve përbëhet nga: GARUESIT Sakoja e kaltër e mbyllur me dy pulla të argjendta, Këmisha e bardhë me llëra (mëngë) të shkurtra, Kollarja zyrtare, pa gjilpërë për kollare, Pantallona njëngjyrësh ngjyrë hiti të hapur pa mansheta, Çorapë njëngjyrëshe të kaltra të mbyllur, apo të zeza dhe mokasina të zeza pa lidhëse, Femrat, gjyqtaret kryesore dhe ndihmese mund të bartin sholla dhe mbulesë religjioze në kokë, të aprovuara nga ana e WKF-it. 1. Garuesit duhet të veshin kimono të bardha pa vija apo qëndisje tjera personale. Emblema nacionale apo flamuri kombëtar mbahet në anën e majtë të kimonos së sipërme dhe nuk duhet të kalojë dimensionet 12cm x 8cm (Shtojca 9). Vetëm shenja origjinale e prodhuesit mund të jetë e ekspozuar në kimono. Identifikim shtesë i ndarë nga organizatori mbahet në shpinë. Një garues duhet të bartë shiritin e kuq, kurse tjetri shiritin e kaltër. Shiriti i kuq dhe i kaltër duhet të jenë 5cm të gjerë dhe kur të lidhet në mënyrë të rregullt skajet e tij të mos e kalojnë gjatësinë prej 15cm. Shiritat duhet të jenë me ngjyrë të kuqe dhe të kaltër të thjeshtë, pa mbishkrim personal, reklama apo shenja, përveç shenjave normale të prodhuesit. 2. Pavarësisht nga dispozitat e paragrafit 1, Komiteti Ekzekutiv mund të autorizojë me theks të veçantë shënimin mbrojtës të sponsorëve të miratuar. 3. Kimonoja e sipërme, kur të lidhet me shirit përreth belit, duhet të jetë e gjatë sa të mbuloj kërdhokullat (kukat), mirëpo nuk duhet të mbuloj më shumë se 3/4 e kofshëve. Garueset femra mund të bartin kanotiere nën kimonon e sipërme. Lidhëset anësore të pjesës së epërme të kimonave duhet të jenë të lidhura. Pjesa e epërme e kimonos e cila nuk ka lidhëse nuk mund të përdoret. 4. Gjatësia maksimale e llërave të kimonos duhet të jetë jo më e gjatë sa të mbuloj nyjet e shuplakës së dorës, kurse gjatësia minimale të jetë deri të gjysma e nën bërrylit. Llërat e kimonos së sipërme nuk mund të jenë të përvjelura nga brenda ose nga jashtë. 5. Këmbëzat e kimonos së poshtme duhet të jenë të gjata sa të mbulojnë 2/3 e kërcirit, nuk mund të jenë më të gjata sa të mbulojnë nyjën e shputës së këmbës dhe nuk duhet të jenë të përvjelura nga brenda apo nga jashtë. 6. Garuesit duhet të kenë flokë të pastra dhe të gjata në atë mënyrë që të mos pengojnë zhvillimi normal të ndeshjes. Hachimaki (shiritat për kokë) nuk janë të lejuara. Nëse gjyqtari kryesor konstaton që flokët e njërit prej garuesve janë të gjatë ose të palarë, ai mund ta

6 6 ndalojë garuesin të marrë pjesë në atë ndeshje. Bartja e shollave metalike është e ndaluar. Shiritat dhe tjera dekorime janë të ndaluara. Lidhja e flokëve në mënyrë diskrete (bisht i kalit) është i lejuar. Garueset femra mund të bartin në koke mbulesën religjioze (Hixhab) të aprovuar nga ana e WKF-it. 7. Garueset femra mund te bartin në koke mbulese te zeze, te lejuar nga ana e WKF-it, e cila i mbulon flokët por jo edhe fytin. 8. Garuesit duhet t i kenë thonjtë e shkurtër dhe nuk duhet të kenë gjësende tjera metalike që mund ta lëndojnë kundërshtarin. Bartja e protezave metalike për dhëmbë është e lejuar, mirëpo duhet të aprovohet nga gjyqtari kryesor dhe mjeku zyrtar. Garuesi merr përgjegjësinë e plotë në rast lëndimi. 9. Pajisjet mbrojtëse të obliguara janë si në vijim: Dorezat e aprovuara nga WKF, një garues bart dorezat e kuqe, kurse tjetri të kaltra. Mbrojtësi i gomës për dhëmbë, Mbrojtësi për trup (për të gjithë garuesit), plus mbrojtësi për gjoks për garueset femra, të aprovuara nga WKFja. Mbrojtëset e kërcirit, të aprovuara nga WKF-ja, njëri garues të kuqe, kurse tjetri të kaltra. Mbrojtëset për shputa të këmbëve, të aprovuara nga WKF-ja, njeri garues të kuqe, kurse tjetri të kaltra. Përveç të gjitha të sipërpërmendurave, kadetët janë të obliguar të bartin maska për fytyrë, të aprovuar nga WKF-ja (vlen deri me nuk vlen prej ) Mbrojtëset për gjenitale nuk janë të domosdoshme, mirëpo nëse përdoren, duhet të jenë të aprovuara nga WKF-ja. 10. Syzet janë të ndaluara. Thjerrat e buta për sy janë të lejuara në përgjegjësi të garuesit. 11. Bartja e veshjeve dhe pajisjeve të tjera të paaprovuara është e ndaluar. 12. Të gjitha pajisjet mbrojtëse duhet të jenë të aprovuara nga WKF-ja. 13. Është detyrë e Match supervisor-it (KANSA-as) që para secilës ndeshje të vërtetojë që garuesit të bartin pajisje adekuate te aprovuara. Në rast të garave ndërkombëtare apo të garave kombëtare pajisjet të cilat janë të aprovuara nga WKF-ja duhet të pranohen dhe nuk duhet të ndalohen. 14. Përdorimi i fashave, apo masave tjera mbrojtëse për shkak të lëndimit duhet të jenë të miratuara nga gjyqtari kryesor me këshillë (miratim) të mjekut zyrtar. TRAJNERI 1. Trajnerët, gjatë gjithë kohës në gara duhet të kenë veshur tutat zyrtare të federatës së tyre kombëtare dhe obligativisht identifikimin zyrtar, përveç ndeshjeve finale, ku kërkohet që trajnerët meshkuj të bartin (veshin) kostum të errët, këmishë dhe kollare, ndërsa trajnerët femra mund të zgjedhin të bartin (veshin) fustan, pantallona ose kombinim pallto dhe fustan me ngjyra të errëta. Trajneret femra mund të bartin në kokë pajisje religjioze paraprakisht të lejuar nga ana e WKF-it. SQARIM: I. Garuesit duhet të bartin vetëm një shirit. Shiriti i kuq për AKA dhe i kaltër për AO. Shiriti i gradës nuk bartet gjatë ndeshjes. II. Mbrojtëset e gomës për dhëmbë duhet të jenë të rregulluara mirë. III. Nëse garuesi paraqitet në arenë jo i veshur mirë, nuk do të diskualifikohet menjëherë, por atij do t i jepet një minutë kohë për t i korrigjuar gabimet dhe të pajiset në mënyrë të rregullt. IV. Gjyqtarët mund të referojnë pa saku nëse, komisioni i gjyqtarëve e lejon një gjë të tillë

7 7 Neni 3: ORGANIZIMI I GARËS NË KUMITE 1. Turnetë në karate mund të përbëhen nga garat në kumite dhe/ose në kata. Më tutje, gara në kumite mund të ndahet në ndeshje ekipore ose individuale. Ndeshja individuale më tej mund të ndahet në kategorinë e moshave dhe në atë të peshave. Në fund, kategoritë e peshave ndahen në luftëra. Termi luftë përfshinë gjithashtu edhe garimin individual në kumite midis qifteve të garuesve të ekipeve kundërshtare. 2. Në sistemin individual të garimit, asnjë garues nuk mund të ndërrohet me tjetrin pas hedhjes së shortit. 3. Garuesi ose ekipi që nuk paraqitet në arenë pasi të jetë ftuar (thirrur), do të diskualifikohet (KIKEN) në atë kategori. Rezultati i regjistruar në luftën që nuk është zhvilluar në ndeshjet ekipore do të jetë 8-0 në favor të ekipit kundërshtar. 4. Ekipi i meshkujve përbëhet nga shtatë anëtarë, nga të cilët pesë marrin pjesë në ndeshje. Ekipi i femrave përbëhet prej katër garueseve, nga të cilat tri marrin pjesë në ndeshje. 5. Të gjithë garuesit janë anëtarë të ekipit. Rezervat e përhershme nuk përcaktohen paraprakisht. 6. Para çdo ndeshjeje, përfaqësuesi i ekipit duhet t ia dorëzojë tavolinës së procesmbajtësit formularin zyrtar me emrat dhe renditjen e garuesve. Garuesit zgjidhen nga të shtatë, përkatësisht katër anëtarëve të ekipit. Përzgjedhja e garuesve mund të ndërrohet për çdo xhiro nëse renditja e re është paraqitur paraprakisht, mirëpo kur është paraqitur njëherë, në atë xhiro më nuk mund të ndërrohet. 7. Ekipi do të diskualifikohet nëse cilido nga anëtarët e ekipit ose trajneri ndryshon përbërjen e ekipit ose renditjen e paraqitjes pa paralajmërim paraprak me shkrim para ndeshjes. 8. Në ndeshjet ekipore në të cilat individi (anëtari i ekipit) humb për shkak se ka marrë Hansoku ose Shikkaku, rezultati I garuesit të diskualifikuar do të zbresë në zero pike, ndërsa rezultati 8-0 do të regjistrohet në favor të ekipit kundërshtar. SQARIM: I. Xhiroja (raundi) është një fazë e garës, që çon te përcaktimi i finalistit përfundimtar. Me rastin e eliminatoreve, çdo xhiro eliminon 50% të garuesve të cilët kanë marrë pjesë në të, duke i llogaritur edhe fitoret pa luftë. Në këtë kuptim, xhiroja (raundi) shënon një faze të garës, qofshin eliminatoret ose repasazhi. Në turnetë në të cilët çdonjëri lufton kundër çdonjërit, xhiroja përfundon kur çdo garues ka zhvilluar nga një luftë II. Meqenëse emrat e garuesve krijojnë probleme me shqiptimin apo identifikimin e tyre, duhet të jepen dhe të përdoren numrat e garuesve. III. Me rastin e renditjes për ndeshje, ekipin e përfaqësojnë vetëm garuesit që marrin pjesë. Garuesi(t) tjerë dhe trajneri nuk mund të ndodhen pranë arenës, por në hapësirën që është dedikuar për ta. IV. Që të mund të marrë pjesë në garë, ekipi i meshkujve duhet t i ketë të paktën tre anëtarë, kurse ekipi i femrave të paktën dy anëtare. Ekipi që ka më pak anëtarë se sa që është paraparë me rregullore, do ta humbë ndeshjen (KIKEN). V. Paraqitjen për ndeshje mund ta dorëzojë trajneri ose garuesi i emëruar i ekipit. Personi që dorëzon paraqitjen duhet të jetë i autorizuar për këtë, përndryshe paraqitja mund të refuzohet. Paraqitja duhet të përmbajë emrin e klubit (shtetit), ngjyrën e brezit që iu ka dhënë ekipit për paraqitje në ndeshjen e caktuar dhe renditjen e garuesve. Në formular obligativisht shënohen emri dhe mbiemri i garuesit dhe numri garues. Formularin e nënshkruan trajneri ose personi i emëruar.

8 8 VI. Trajnerët duhet ta dorëzojnë te tavolina e procesmbajtjes akreditimin(et) e vet dhe të garuesve ose anëtarëve të ekipit dhe bashkë me akreditimet e garuesve duhet ta prezantojë edhe akreditimin e vet. Trajneri duhet të ulet në karrigen që iu ka dedikuar dhe nuk guxon ta pengojë rrjedhën e luftës në mënyrë verbale ose me veprimet e tij. VII. Nëse për shkak të gabimit administrativ ndeshën garuesit e gabuar, në atë rast ndeshja shpallet e pavlefshme, pa marrë parasysh rezultatin. Që të evitohen gabimet e këtilla, para se ta braktisë arenën fituesi i luftës ose ndeshjes duhet ta konstatojë fitoren e realizuar te tavolina e procesmbajtjes. Neni 4:PANELI I GJYQTARËVE: 1. Paneli i gjyqtarëve për çdo luftë përbëhet nga një Gjyqtar Kryesor-(SHUSHIN), katër Gjyqtarë Ndihmës-(FUKUSHIN) dhe një mbikëqyrës i ndeshjes (KANSA). 2. Gjyqtari kryesor dhe gjyqtarët ndihmës në ndeshjen e kumitesë nuk mund të jenë të një nacionaliteti me asnjërin garues në atë duel. 3. Përveç kësaj, për udhëheqje më të lehtë të ndeshjes, si shtesë do të caktohen disa matës të kohës, disa folës (spiker), procesmbajtës dhe mbikëqyrës të procesmbajtësve. SQARIM: I. Në fillim të ndeshjes gjyqtari kryesor qëndron afër skajit të jashtëm të arenës. Në anën e tij të majtë qëndrojnë gjyqtarët ndihmës numër 1 dhe numër 2, ndërsa në anën e djathtë qëndrojnë gjyqtarët ndihmës numër 3 dhe numër 4. II. Pas ceremonisë së përshëndetjeve në mes të garuesve dhe panelit të gjyqtarëve, gjyqtari kryesor bën një hap prapa, gjyqtarët ndihmës kthehen nga ai dhe njëkohësisht të gjithë përshëndesin njeri-tjetrin me përkulje. Pas kësaj të gjithë zënë vendet e tyre. III. Kur ndërrohet paneli komplet i gjyqtarëve, paneli në ikje, me përjashtim të mbikëqyrësit të ndeshjes Kansa, zë pozicionet e veta si në fillim të ndeshjes, i përkulen njeri-tjetrit dhe së bashku braktisin arenën. IV. Te ndërrimi individual i gjyqtarëve, gjyqtari n ardhje shkon në drejtim të gjyqtari n `ikje, i përkulen njeri-tjetrit dhe i ndërrojnë pozicionet. V. Në ndeshjet ekipore, me kusht që i tërë paneli i ka kualifikimet e duhura, gjyqtari kryesor dhe gjyqtarët ndihmës mund të bëjnë rotacion pozitash midis çdo ndeshje. Neni 5: KOHËZGJATJA E NDESHJES 1. Kohëzgjatja e ndeshjes në kumite për Seniorë është tre minuta (ndeshjet ekipore dhe individuale). Kohëzgjatja e ndeshjes në kumite për Seniore (femra) është dy minuta. Kohëzgjatja e ndeshjes në kumite nën moshën 21 vjet është tre minuta për meshkuj dhe dy minuta për femra. Kohëzgjatja e ndeshjes në kumite për Kadetë dhe Juniorë është dy minuta. 2. Matja e kohës së luftës fillon kur gjyqtari kryesor jep shenjën për fillimin e luftës, kurse ndalet çdo herë kur gjyqtari kryesor thërret ''YAME''. 3. Matësi i kohës me gongun ose zilen që dëgjohet qartë do të shënojë 10 sekonda deri në fund ose fundi i ndeshjes. Sinjali tonik fundi i ndeshjes shënon fundin e ndeshjes. 4. Garuesit kanë të drejtë në pushim dhe ndërrim të pajisjeve në mes të dy ndeshjeve me kohëzgjatje të barabartë të një ndeshje standarde, përjashtim i vetëm është repasazhi, ku në rast të ndërrimit të ngjyrës së pajisjes ajo kohë rritet në pesë minuta.

9 9 Neni 6: POENTIMI 1. Pikët (poenët) janë si vijon: a) IPPON - tri pikë b) WAZA-ARI dy pikë c) YUKO një pikë 2. Pika jepet kur teknika është ekzekutuar në zonën poentuese dhe i plotëson kriteret në vazhdim a) forma e mirë b) sjellja sportive (qëndrimi) c) aplikimi i fuqishëm d) të qenët i vetëdijshëm (ZANSHIN) e) koha e duhur (good timing) f) distance korrekte. 3.IPPON - (tri pikë) jepet për: a) Goditjet me këmbë Jodan. b) Cilëndo teknikë poentuese, të ekzekutuar në kundërshtarin i cili është hedhur apo është rrëzuar 4.WAZA-ARI - (dy pikë) jepet për: a) Goditjet me këmbë Chudan. 5. YUKO - (një pikë) jepet për: a) Chudan ose Jodan Tsuki. b) Jodan ose Chudan Uchi. 6.Sulmet janë të kufizuara në zonat poentuese në vijim: a) Koka b) fytyra c) qafa d) stomaku e) kraharori (gjoksi) f) shpina g) pjesët anësore të trupit (ijët) 7. Teknika efikase e ekzekutuar në të njëjtën kohë kur është dhënë shenja për fundin e luftës konsiderohet e vlefshme. Teknika edhe kur është e suksesshme, por që është ekzekutuar pas përfundimit apo ndërprerjes së ndeshjes, nuk do të poentohet dhe mund të rezultojë me dënimin e kundërvajtësit. 8. Asnjë teknikë, edhe pse teknikisht e drejtë, nuk do të poentohet nëse është ekzekutuar kur të dy garuesit kanë qenë jashtë arenës. Mirëpo, nëse njeri nga garuesit ndodhet jashtë arenës, kurse tjetri plason një teknikë efikase derisa ende ndodhet në arenë dhe para shenjës YAME të gjyqtarit kryesor teknika do të poentohet. SQARIM Që teknika të poentohet, ajo duhet të jetë ekzekutuar në zonat poentuese të trupit, të cilat janë definuar sipër në paragrafin 6. Teknika duhet të jetë e kontrolluar në mënyrë përkatëse varësisht nga zona që është atakuar dhe po ashtu duhet t i plotësojë të gjithat nga 6 kriteret që janë paraqitur sipër në paragrafin 2.

10 10 Emërtimi Ippon (3 pikë) jepen për: Waza-Ari (2 pikë) jepen për: Yuko (1 pikë) jepet për: Kriteri teknik 1. Goditjet Jodan me këmbë. Jodan është definuar si: fytyra, koka dhe qafa. 2. Cilat do teknika poentuese që janë ekzekutuar në garuesin që është hedhur, është rrëzuar me fajin e vet ose që për ndonjë arsye tjetër nuk qëndron në këmbët e veta. 1. Goditjet Chudan me këmbë. Chudan është definuar si: stomaku, kraharori (gjoksi), shpina dhe ijët (pjesët anësore të trupit). 1. Çdo goditje me dorë (Tsuki) në cilëndo nga shtatë zonat poentuese. 2. Çdo goditje me dorë (Uchi) në cilëndo nga shtatë zonat poentuese. I. Për arsye sigurie, ndalohen hedhjet te të cilat garuesi është kapur nën bel, hedhjet pa mbajtjen e garuesit me rastin e ekzekutimit, hedhjet e ekzekutuara në mënyrë të rrezikshme, hedhjet te të cilat boshti i rrotullimit është mbi brez dhe për ekzekutimin e tyre do të shqiptohen vërejtje ose dënime. Përjashtim bëjnë teknikat e rëndomta të karatesë të fshirjeve, të cilat me rastin e ekzekutimit nuk kërkojnë mbajtjen e kundërshtarit, siç janë: de ashi barai, ko uchi gari, kani waza etj... Pas ekzekutimit të gjuajtjes (hedhjes), gjyqtari do të lejoj që garuesi menjëherë të ekzekutoj teknikën poentuese. II. III. IV. Kur garuesi është hedhur në pajtim me rregullat, ka rrëshqitur, është rrëzuar apo në ndonjë mënyrë tjetër ka rënë në dysheme (nuk qëndron në këmbët e veta) dhe kundërshtari e poenton, do të jepet IPPON. Teknika me Formë të mirë është ajo teknikë që i ka karakteristikat që inkuadrohen në efikasitetin potencial brenda koncepteve tradicionale të karatesë. Sjellja sportive (qëndrimi) është komponentë e formës së mire dhe ka të bëjë me qëndrimin qëllimmirë të koncentrimit të madh që shihet qartë gjatë ekzekutimit të teknikës poentuese. V. Aplikimi energjik definon shpejtësinë dhe fuqinë e teknikës dhe vullnetin e qartë që ajo teknikë të jetë e suksesshme. VI. VII. VIII. IX. Zanshini është kriter i cili më së shpeshti shpërfillet me rastin e dhënies së pikës. Ajo është gjendje e tendosjes kontinuale tek e cila garuesi vazhdimisht shpreh koncentrimin, vetëdijen për kundërsulmin potencial të kundërshtarit. Si psh: Nuk e kthen kokën gjatë ekzekutimit të teknikës dhe edhe pas saj qëndron me fytyrë të kthyer nga kundërshtari, i gatshëm për kundërsulm. Koha e duhur ka kuptimin e aplikimit të teknikës në çastin kur ajo ka efektin potencial më të madh të mundshëm. Distanca korrekte, ngjashëm me kriterin paraprak, nënkupton aplikimin e teknikës në distancën e saktë, në të cilën do ta ketë efektin potencial më të madh të mundshëm. Për këtë arsye, nëse teknika ekzekutohet në kundërshtarin i cili tërhiqet shpejt efekti potencial është zvogëluar. Distanca po ashtu ka të bëjë edhe me pikën në të cilën teknika përfundon ose i afrohet zonës poentuese. Për goditjen me dorë ose me këmbë, e cila përfundon midis prekjes së lëkurës dhe 5cm nga fytyra, koka ose qafa, mund të thuhet se ka distancë korrekte. Megjithatë, teknikat jodan që përfundojnë në distancën prej 5cm nga pika e cakut dhe të cilat kundërshtari nuk përpiqet t i bllokojë ose t i evitojë, do të poentohen nëse teknika i plotëson kriteret tjera. Në konkurrencën e kadetëve dhe juniorëve nuk është i lejuar kontakti në kokë, fytyrë dhe qafë përveç prekjes shumë të lehtë (e njohur më herët si prekje e lëkurës ) për Jodan goditjet me këmbë dhe distanca rritet deri në 10 cm.

11 11 X. Teknikë e pavlefshme është teknika pa vlerë pavarësisht se ku dhe si është ekzekutuar. Teknikat të cilave u mungon forma e mire ose teknikat me force të pamjaftueshme nuk do të poentohen. XI. XII. XIII. XIV. XV. Teknikat që përfundojnë nën brez mund të poentohen derisa ekzekutohen në regjionin e kockës pubike (gjenitaleve). Qafa është zonë poentuese sikurse edhe fyti, mirëpo, nuk lejohet kurrfarë kontakti në fyt. Nëse në fyt ekzekutohet teknika e kontrolluar mirë (pa kontakt), ajo mund të poentohet. Teknika e ekzekutuar në regjionin mbi shpatull mund të poentohet. Vendi ku bashkohen krahu, shpatulla dhe klavikula nuk është zone poentuese. Sinjali për fundin e ndeshjes është shenjë që sinjalizon ndërprerjen e mundësisë për poentim, madje edhe kur gjyqtari kryesor nuk e ka ndalur ndeshjen menjëherë. Sinjali për fundin e ndeshjes nuk do të thotë se nuk mund të shqiptohen dënime. Paneli i gjyqtarëve mund të japë dënime derisa garuesit të mos dalin nga arena pas ndeshjes së përfunduar. Dënimet mund të jepen edhe pas kësaj, mirëpo në atë rast mund t i shqiptojnë Komisioni i Gjyqtarëve ose Komisioni Disiplinor dhe Juridik. Nëse dy garues poentojnë në njeri-tjetrin në të njëjtën kohë, kriteri për dhënien e pikëve volia ( good timing ) nuk mund të plotësohet vetvetiu dhe për këtë arsye mosdhënia e pikëve është vendim i drejtë. Mirëpo, të dy garuesit mund të marrin pikë nëse çdonjëri nga ta i ka nga dy flamuj dhe nëse aksioni poentuese ka ndodhur para Yame-së ose sinjalit për përfundimin e ndeshjes. Nëse garuesi poenton me më shumë se një teknika të njëpasnjëshme, garuesit do t i vlerësohet teknika me vlerën më të madhe poentuese, pa marrë parasysh në çfarë renditjeje është plasuar. Për shembull: nëse pas poentimit të suksesshëm me dorë pason goditja me këmbë, pika do të jepet për goditjen me këmbë pavarësisht se teknika me dorë ka poentuar e para, ngase vlera poentuese e goditjes me këmbë është më e madhe.

12 12 Neni 7: KRITERET PËR VENDIM Rezultati i luftës është i përcaktuar kur garuesi krijon përparësi të qartë prej 8 pikësh diferencë, ose me përfundimin e kohës, me arritjen e numrit më të madh të pikëve, me marrjen e vendimit me deklarim (HANTEI), ose me HANSOKU, SIHKKAKU ose KIKEN që i është shqiptuar garuesit. 1. Ndeshja individuale nuk mund të shpallet e barabartë. Vetëm në ndeshjen ekipore, kur një ndeshje përfundon me numër të njëjtë pikësh, ose pa pikë gjyqtari kryesor do të shpallë rezultatin e barabartë (HIKIWAKE). 2. Nëse pas përfundimit të ndeshjes individuale nuk ka pikë ose rezultati është i barabartë, vendimi merret me deklarimin përfundimtar të gjyqtarit kryesor dhe katër gjyqtarëve ndihmës (HANTEI), çdonjëri nga të cilët ka të drejtë të barabartë të votës. Vendimi në favor të njërit apo tjetrit garues është obligativisht dhe merret në bazë të kritereve në vijim: a) Sjellja (qëndrimi), shpirti luftarak dhe forca e shprehur. b) Superioriteti i taktikës dhe teknikës së shfaqur. c) Cili nga garuesit ka iniciuar më shumë aksione. 3. Ekipi fitues është ai i cili ka më shumë ndeshje të fituara. Nëse të dy ekipet kanë numër të njëjtë fitoresh, ekip fitues është ai me më shumë pikë, duke i marrë parasysh edhe ndeshjet e fituara edhe të humbura. Diferenca maksimale e pikëve ose përparësia e shënuar në cilëndo ndeshje është tetë. 4. Nëse të dy ekipet kanë numër të barabartë fitoresh dhe pikësh, do të zhvillohet ndeshja vendimtare. Për ndeshjen vendimtare çdonjëri ekip mund ta caktojë cilindo garues që ka marrë pjesë në atë ndeshje. Nëse ndeshja vendimtare nuk përfundon me fitoren e garuesit në bazë të përparësisë së pikëve, fituesi i ndeshjes vendimtare do të vendoset me HANTEI në harmoni me procedurën e njëjtë që aplikohet tek ndeshjet individuale. Rezultati i HANTEI-t në ndeshjen vendimtare do ta përcaktojë fituesin e ndeshjes ekipore. 5. Në garën ekipore, ekipi që shënon numër të mjaftueshëm ndeshjesh të fituara ose shënon numër të mjaftueshëm pikësh do të shpallet fitues, ndërsa ndeshjet e ardhshme nuk do të mbahen. 6. Në rastet kur diskualifikohen edhe AKA edhe AO në të njëjtën ndeshje, që të dyve do t u shqiptohet Hansoku, kundërshtari i tyre në xhiron tjetër (vijuese) do të fitojë pa luftë. Nëse kjo ndodhe në ndeshjet për medalje, që të dy garuesit të diskualifikohen me Hansoku, në atë rast fituesi përcaktohet (vendoset) me Hantei. SQARIM I. Kur për fituesit vendoset me deklarim (HANTEI), në fund të ndeshjes pa fitues, gjyqtari kryesor do të kalojë në perimetrin e jashtëm të arenës, do të shpallë HANTEI dhe me bilbil, me fishkëllimë dy tonike do të kërkojë deklarim. Gjyqtarët ndihmës me ngritjen e flamurit do ta tregojnë mendimin e vet, ndërsa gjyqtari kryesor njëkohësisht do ta tregojë mendimin e vet me ngritjen e dorës në anën e garuesit për të cilin ka vendosur të votojë. Pastaj gjyqtari kryesor do të japë shenjë të shkurtër njëtonëshe me bilbil, do të kthehet në pozitën fillestare, do ta shpallë vendimin dhe do ta tregojë fituesin në mënyrën e zakonshme.

13 13 Neni 8: SJELLJA E NDALUAR: Ekzistojnë dy kategori të sjelljes së ndaluar: Kategoria 1 dhe Kategoria 2. Kategoria 1 1. Teknikat me kontakt shumë të fortë, duke pasur parasysh në zonat poentuese të atakuara dhe teknikat me kontakt në fyt. 2. Sulmet në duar dhe këmbë, gjenitale, nyja dhe në zogun (nyjën) e shputës së këmbës. 3. Sulmet në fytyrë me teknika me dorë të hapur. 4. Teknikat e rrezikshme ose të ndaluara të hedhjes. Kategoria 2 1. Simulimi ose ekzagjerimi i lëndimit ekzistues. 2. Dalja nga arena (JOGAI), të cilën nuk e ka shkaktuar kundërshtari. 3. Situatat në të cilat garuesi e vë veten në rrezik dhe i ekspozohet rrezikut që ta lëndojë kundërshtari ose i shpërfill masat e vetëmbrojtjes (MUBOBI). 4. Shmangia e luftës me qëllim të parandalimit të kundërshtarit që të shënojë pikë. 5. Pasiviteti pa përpjekje që të fillohet lufta (Nuk mund të jepet në më pak kohë se 10 sekondat e fundit të ndeshjes). 6. Klinçi, mundja, shtyrja, kapja ose qëndrimi gjoks më gjoks, pa përpjekje që të ekzekutohet hedhja ose ndonjë teknikë tjetër. 7. Kapja e kundërshtarit me të dyja duart për çfarëdo arsye, përveç nëse ekzekutohet hedhja e kundërshtarit duke e kapur goditjen e tij me këmbë. 8. Kapja e dorës së kundërshtarit apo kimonos me njërën dorë pa provuar poentimin apo hedhjen e menjëhershme. 9. Teknikat të cilat për nga natyra nuk mund të kontrollohen për siguri të kundërshtarit dhe teknikat e rrezikshme të pa kontrolluara. 10. Sulme të simuluara me kokë, gju apo bërryl, 11. Biseda me kundërshtarin ose provokimi i kundërshtarit, refuzimi i respektimit të vendimit të gjyqtarit kryesor, sjelljet e pahijshme ndaj gjyqtarëve dhe personave zyrtar, ose shkeljet tjera të normave të sjelljes. SQARIM I. Gara e karatesë është sport dhe për këtë arsye janë të ndaluara disa nga teknikat më të rrezikshme, ndërsa të gjitha teknikat duhet të jenë të kontrolluara. Garuesi i rritur i trajnuar mirë mund t i përballojë goditjet relativisht të fuqishme në muskulaturë, në regjionin siç është stomaku, mirëpo është fakt se koka, fytyra, qafa, gjenitalet dhe nyjet janë posaçërisht të ndjeshme ndaj lëndimeve. Për këtë arsye të gjitha teknikat që për pasojë kanë lëndimet, mund të dënohen, përveç nëse lëndimi është shkaktuar me fajin e të lënduarit. Garuesit duhet që të gjitha teknikat t i ekzekutojnë me kontroll dhe me formë të mirë. Nëse nuk është kështu, pa marrë parasysh që teknika e ka gabuar cakun, duhet të shqiptohen vërejtja ose dënimi. Kujdes të posaçëm duhet pasur në konkurrencën e kadetëve dhe juniorëve. II. KONTAKTI NË FYTYRË SENIORËT: Për garuesit senior është i lejuar kontakti pa lëndime, prekja e kontrolluar në fytyrë, kokë ose qafë, por jo edhe në fyt. Kur gjyqtari kryesor mendon se kontakti ka qenë tepër i fortë, por nuk i zvogëlon gjasat e garuesit për fitore, mund të jepet vërejtje (CHUKOKU). Për kontaktin e dytë në rrethana të njëjta do të jepet KEIKOKU. Për kundërvajtjen e ardhshme jepet HANSOKU CHUI. Çdo kontakt i ardhshëm edhe pse jo mjaft serioz për t i zvogëluar gjasat e kundërshtarit për fitore, do të rezultojë me dhënien e HANSOKU-t.

14 14 III. KONTAKTI NË FYTYRË KADETËT DHE JUNIORËT: për garuesit në konkurrencën e kadetëve dhe juniorëve, nuk është i lejuar asnjë kontakt me teknika të dorës në kokë, fytyrë apo qafë. Çdo kontakt, pa marr parasysh sa i lehtë është, do të jetë i dënueshëm si në paragrafin II të lartpërmendur, përveç nëse nuk është i shkaktuar me fajin e garuesit i cili e ka marr goditjen (MUBOBI).Goditjet me këmbë në regjionin Jodan që rezultojnë me prekje të lehtë ( prekje e lëkurës ) mund të jenë poentuese. Për kontakt më të fortë se sa prekje e lëkurës duhet të shqiptohet vërejtje apo dënim, përveç nëse nuk e ka shkaktuar vet i lënduari (MUBOBI). IV. Gjyqtari kryesor duhet ta shikojë pandërprerë dhe me kujdes garuesin e lënduar. Shtyrja afatshkurtër e shqiptimit të dënimit lejon mundësinë që simptomat e lëndimit, si p.sh. gjakderdhja nga hunda, të bëhen të dukshme. Me vrojtimin e kujdesshëm të garuesit mund të konstatohet nëse ai për arsye taktike përpiqet ta ekzagjerojë lëndimin shumë të vogël se mos përfiton përparësi. Shembuj të sjelljes së tillë janë shfryrja e fuqishme nga hunda e lënduar ose fërkimi i ashpër i fytyrës. V. Lëndimi që ka ekzistuar prej më herët mund të provokojë simptome të cilat tejkalojnë kontaktin që ka ndodhur, andaj gjyqtarët duhet ta marrin këtë parasysh kur shqyrtojnë dënimin për kontaktin në dukje të fortë. Për shembull, kontakti që duket relativisht i lehtë, për shkak të shumës së efekteve të lëndimeve të marra në ndeshjen paraprake, mund të shkaktojë paaftësinë e garuesit që ta vazhdojë luftën. Para fillimit të ndeshjes Kontrollori (Tatami Manager) duhet t i kontrollojë kartelat mjekësore dhe të bindet se garuesit janë të aftë për ndeshje. Nëse garuesi është trajtuar për shkak të lëndimit, duhet të informohet gjyqtari kryesor. VI. Garuesit që reagojnë tej mase në kontakt të lehtë duke e mbajtur fytyrën, duke u tundur, duke u rrëzuar pa nevojë, me qëllim që t i provokojnë gjyqtarët që ta dënojnë kundërshtarin, duhet t u tërhiqet vërejtja menjëherë, ose të dënohen. VII. Simulimi i lëndimit që nuk ekziston është shkelje serioze e rregullave. Nëse për shembull: në raportin e mjekut neutral, rrëzimi dhe rrokullisja nëpër dysheme nuk përngjajnë me lëndimin e dukshëm dhe simptomat e të cilit janë proporcionale me reaksionet e tilla, garuesit që simulon lëndimin do t i jepet SHIKKAKU. VIII. Ekzagjerimi i efekteve të lëndimit ekzistues është kundërvajtje më pak serioze, mirëpo megjithatë konsiderohet si sjellje e papranueshme, andaj për rastin e parë të ekzagjerimit do t i jepet më së paku vërejtja HANSOKU CHUI. Rastet më serioze të ekzagjerimit, siç janë të ecurit e pasigurt, rrëzimi në dysheme, ngritja dhe rrëzimi i serishëm dhe të ngjashme mund të rezultojnë me shqiptimin direkt të HANSOKU-t, që varet nga serioziteti i kundërvajtjes. IX. Garuesi që merr SHIKKAKU për shkak të simulimit të lëndimit, drejtpërsëdrejti do të nxirret nga arena dhe do t i dorëzohet komisionit mjekësor të WKF-së, i cili menjëherë do ta bëjë kontrollimin e garuesit. Komisioni mjekësor para përfundimit të garës do t i paraqesë raportin komisionit të gjyqtarëve për shqyrtim të mëtutjeshëm. Garuesi që simulon lëndimin do të jetë objekt i dënimeve më të rënda, përfshirë edhe suspendimin e përjetshëm për kundërvajtje të përsëritura. X. Fyti është zonë posaçërisht e lëndueshme, andaj edhe për kontaktin më të vogël do të jepet vërejtje ose dënim, përveç rastit kur i lënduari me gabimin e vet ka provokuar lëndimin.

15 15 XI. Teknikat e hedhjes janë ndarë në dy lloje: Teknikat ekzistuese të rëndomta të karatesë të fshirjes me këmbë, siç janë: De ashi barai, Ko uchi gari etj., ku garuesi është fshirë dhe është nxjerrë nga drejtpeshimi, ose është hedhur pa kapje paraprake dhe tipi i dytë i hedhjeve, të cilat kërkojnë që kundërshtari të kapet ose të mbahet me njërën dorë gjatë kohës së ekzekutimit të hedhjes. Rasti i vetëm ku hedhja mund të ekzekutohet duke e mbajtur kundërshtarin me të dyja duart është atëherë kur e kapim këmbën e kundërshtarit me të cilën ekzekuton goditjen. Pika e rrotullimit të garuesit të hedhur nuk guxon të jetë mbi brezin e garuesit që e ekzekuton hedhjen dhe kundërshtari duhet të mbahet gjatë ekzekutimit ashtu që të mundësohet rënie e sigurt e tij. Hedhja me sup, siç janë: seoi nage, kata guruma etj..., janë rreptësishtë të ndaluara, sikurse edhe të ashtuquajturat hedhjet vetëmohuese, siç janë: tomoe nage, sumi gaeshi etj. Po ashtu ndalohet kapja e kundërshtarit nën brez, ngritja dhe hedhja e tij, ose kërrusja dhe tërheqja e kundërshtarit për të dy këmbët. Nëse lëndimi i garuesit është rezultat i hedhjes, gjyqtarët do të vendosin se cili dënim do të aplikohet. Garuesi mund të kap dorën apo kimonën e kundërshtarit, me njërën dorë, me qëllim të ekzekutimit të hedhjes apo poentimit të drejtpërdrejtë mirëpo nuk mund të mbahet në vazhdimësi duke tentuar të poentoj. Mbajtja me një dorë kur menjëherë ekzekutohet teknika poentuese apo hedhja ose ndërprerja gjatë rrëzimit. Mbajtja e kundërshtarit me të dy duart është e lejuar vetëm kur kapim goditjen e kundërshtarit me këmbë me qëllim të ekzekutimit të hedhjes. XII. Sulmet me teknikat me dorë të hapur janë të ndaluara për shkak të rrezikut për sytë e garuesve. XIII. JOGAI ka të bëjë me situatën kur shputa e garuesit ose cilado pjesë e trupit prek dyshemenë jashtë arenës. Përjashtim bën situata në të cilën kundërshtari e shtyn me forcë ose e hedhë garuesin nga arena. Duhet të keni parasysh, vërejtja ka të bëjë me rastin e parë të JOGAIt. Definicioni për JOGAI nuk thotë më daljet e përsëritura, por vetëm dalja që nuk është shkaktuar me veprimin e kundërshtarit, megjithatë nëse kanë mbetur më pak se 1o sekonda deri në përfundim, gjyqtari kryesor direkt do të shqiptoj minimum HANSOKU CHUI. XIV. Garuesi që ekzekuton një teknikë poentuese dhe del jashtë arenës para se gjyqtari kryesor të ketë thënë YAME, do t i jepet pika përkatëse, kurse dalja nuk do të ndëshkohet. Nëse sulmi i garuesit ka qenë i pasuksesshëm, dalja do të trajtohet si JOGAI. XV. Nëse AO del menjëherë pasi që AKA ka poentuar me teknikë të suksesshme, YAME do të shpallet menjëherë pas poentimit dhe dalja e AO-s nuk do të evidentohet. Nëse AO del, ose ka dalë derisa AKA ka qenë duke poentuar (AKA mbetet brenda arenës), do të jepet pikë për AKA-n dhe JOGAI, vërejtje apo dënim për AO-n. XVI. Është me rëndësi të kuptohet se shmangia e luftës ka të bëjë me situatën kur garuesi përpiqet ta pengojë kundërshtarin që të vijë në situatë të poentojë, duke shfrytëzuar sjellje që ka për qëllim humbjen e kohës. Garuesi që në mënyrë konstante tërhiqet pa kundërgoditje efektive, i cili mban, hyn në klinç, ose del nga arena me qëllim që kundërshtarit të mos i jep rast të poentojë, duhet t i tërhiqet vërejtja ose të dënohet. Kjo ndodhë shpeshherë në sekondat e fundit të ndeshjes. Nëse kundërvajtja është bërë në çastin kur kanë mbetur dhjetë a më shumë sekonda deri në fund të ndeshjes dhe garuesi paraprakisht nuk ka pasur vërejtje C2, gjyqtari kryesor kundërvajtësit do t ia japë vërejtjen CHUKOKU. Nëse ai në Kategorinë 2 tashmë ka pasur një kundërvajtje, kjo do të rezultojë me dhënien e vërejtjes të radhës KEIKOKU. Nëse deri në fund të luftës kanë mbetur më pak se dhjetë sekonda, gjyqtari Kryesor do ta dënojë kundërvajtësin drejtpërsëdrejti me HANSOKU CHUI (pa marrë parasysh se a ka pasur garuesi tashmë vërejtje të Kategorisë 2 ose jo). Nëse kundërvajtësi më parë ka pasur HANSOKU CHUI nga Kategoria 2, Gjyqtari kryesor do ta dënojë me HANSOKU dhe do ta shpallë fitoren e kundërshtarit, mirëpo, gjyqtari kryesor duhet të jetë i sigurt se sjellja e garuesit nuk është masë mbrojtëse, për arsye se sulmet e kundërshtarit janë të pamatura dhe të rrezikshme dhe në atë rast sulmuesit duhet t i tërhiqet vërejtja ose të ndëshkohet.

16 16 XVII. Pasiviteti ka të bëjë me situatën kur të dy garuesit nuk përpiqen të poentojnë për një periudhë më të gjatë kohore. XVIII. Shembulli i MUBOBI-t është situata kur garuesi ndërmerr aksion pa u kujdesur për sigurinë personale. Disa garues hidhen përpara dhe përkulen së tepërmi, duke u munduar që të ekzekutojnë goditje të gjatë me dorë dhe nuk kanë mundësi që të bllokojnë kundërsulmin eventual. Sulmet e këtilla të hapura paraqesin shembullin e MUBOBI-it dhe nuk mund të poentojnë. Si lëvizje taktike, disa garues menjëherë në mënyrë teatrale kthehen me shpinë nga kundërshtari dhe demonstrojnë superioritetin e rrejshëm duke treguar pikë të shënuar. E ulin gardin dhe e shpërfillin kundërshtarin. Qëllimi i kthimit është drejtimi i vëmendjes së gjyqtarëve te teknika. Ky është po ashtu një shembull i qartë i MUBOBI-t. Nëse ndodhë që kundërvajtësi të marrë goditje shumë të fortë dhe/ose të marrë lëndim, gjyqtari do t i shqiptojë vërejtje ose dënim të kategorisë 2 dhe do të refuzojë ta dënojë kundërshtarin. XIX. Çdo sjellje e panjerëzishme e anëtarit të delegacionit zyrtar mund të ketë për pasojë diskualifikimin e garuesit, të tërë ekipit ose të gjithë delegacionit nga turneu. Neni 9: VËREJTJET DHE DËNIMET CHUKOKU: KEIKOKU: HANSOKU CHUI: HANSOKU: SHIKKAKU: Shqiptohet për rastin e parë të kundërvajtjeve të vogla për kategorinë e caktuar. Shqiptohet për rastin e dytë të kundërvajtjeve të vogla për atë kategori, ose për kundërvajtjet që nuk janë aq serioze sa të shqiptohet HANSOKU-CHUI. Kjo është vërejtje para diskualifikimit, zakonisht shqiptohet për kundërvajtjet për të cilat tashmë është dhënë KEIKOKU, por po ashtu mund të shqiptohet direkt për kundërvajtje serioze, të cilat nuk e meritojnë HANSOKU-n Ky është dënim për diskualifikim dhe shqiptohet për kundërvajtje tejet serioze, ose kur HANSOKU CHUI tashmë është shqiptuar. Në ndeshjet ekipore garuesit që shpallet fitues numri i pikëve i vihet në tetë, kurse garuesit të diskualifikuar i merren të gjitha pikët dhe numri i pikëve të tij vihet në zero. Është diskualifikim nga turneu, gara ose ndeshja aktuale. Që të përcaktohet niveli i dënimit të dhënë SHIKKAKU, duhet të konsultohet komisioni i gjyqtarëve. Shikakku mund të jepet kur garuesi injoron vendimet e gjyqtarit, sillet në mënyrë qëllimkeqe komprometuese, me të cilat dëmton nderin dhe prestigjin e sportit të Karatesë, ose për aksione të, të cilat shkelin rregullat dhe frymën e turneut. Në garën ekipore, nëse anëtari i ekipit merr SHIKKAKU, shuma e pikëve të kundërshtarit vihet tetë, kurse shuma e kundërvajtësit vihet në zero.

17 17 SQARIM: I. Ekzistojnë tri shkallë të vërejtjeve, CHUKOKU, KEIKOKU dhe HANSOKU CHUI. Vërejtja është masë korrektuese që i shqiptohet garuesit me të cilën i tregohet qartë se i shkel rregullat e garave, mirëpo ai nuk dënohet njëkohësisht. II. Ekzistojnë dy shkallë dënimesh: HANSOKU dhe SHIKKAKU, të cilat kanë si pasojë që garuesi i cili i shkel rregullat ta diskualifikojnë nga ndeshja (HANSOKU) ose nga i tërë turneu (SHIKKAKU), me mundësi të suspendimit nga garat për periudhën e ardhshme. III. Dënimet nga Kategoria 1 dhe Kategoria 2 nuk mund të mblidhen mes tyre. IV. Dënimi për shkeljen e rregullave mund të jepet drejtpërsëdrejti, mirëpo vërejtja apo dënimi i dhënë një herë nuk mund të përsëritet. Për përsëritjen e kundërvajtjes së kategorisë së njëjtë duhet të jepet shkallë më e lartë e dënimit. Nuk është e mundur, për shembull, të jepet vërejtje apo dënim për kontakt të tepruar, e pastaj për kontaktin e dytë të tepruar të jepet vërejtje e të njëjtës shkallë. V. CHUKOKU normalisht shqiptohet për rastin e parë të kundërvajtjeve me të cilat nuk zvogëlohen gjasat e kundërshtarit për fitore. VI. KEIKOKU shqiptohet në rastin kur potenciali i garuesit për fitore është zvogëluar lehtë (sipas mendimit të gjyqtarëve në arenë) për shkak të gabimit të kundërshtarit. VII. HANSOKU CHUI mund të jepet drejtpërsëdrejti ose pas KEIKOKU-t dhe jepet kur mundësia e garuesit që të fitojë është zvogëluar dukshëm (sipas mendimit të gjyqtarëve në arenë) për shkak të gabimit të kundërshtarit. VIII. HANSOKU jepet si dënim përmbledhës, mirëpo mund të jepet edhe drejtpërsëdrejti për shkelje serioze të rregullave. Jepet kur mundësia e garuesit për të fituar ka rënë në zero (sipas mendimit të gjyqtarëve në arenë) për shkak të gabimit të kundërshtarit. IX. Çdo garues që merr HANSOKU për arsye të shkaktimit të lëndimit dhe i cili, sipas mendimit të gjyqtarëve në arenë (Judges) dhe Kontrollorit (Tatami Manager) sulmon vrazhdë ose i cili nuk e aplikon kontrollin e shkathtësisë së nevojshme për garë, në pajtim me rregullat e WKFsë, do t i paraqitet Komisionit të gjyqtarëve (Referee Commission-). Komisioni i gjyqtarëve (Referee Commission-) do të vendosë nëse garuesi do të suspendohet vetëm nga ajo garë apo edhe nga garat e ardhshme. X. SHIKKAKU mund të jepet drejtpërsëdrejti pa vërejtje të cilitdo lloj qoftë. Garuesi mund të mos bëjë asgjë, mjafton që trajneri apo ndokush nga delegacioni i garuesit (ekipit), të cilët nuk luftojnë, të sillet në mënyrë të panjerëzishme, apo në mënyrë të atillë që dëmton prestigjin ose nderin e sportit të karatesë. Nëse gjyqtari konsideron se garuesi sillet në mënyrë qëllimkeqe, pa marrë parasysh nëse ka shkaktuar ose jo lëndim fizik, dënimi që shqiptohet është SHIKKAKU, e jo HANSOKU. XI. Shpallja e ndëshkimit me SHIKKAKU duhet të bëhet publikisht. Neni 10: LËNDIMET DHE FATKEQËSITË NË GARË 1. KIKEN ose humbja e të drejtës për luftë akordohet kur garuesi ose garuesit vet dhe prerazi e dorëzojnë luftën, ose janë të paaftë ta vazhdojnë luftën, ose e braktisin luftën, ose nga lufta i tërheq gjyqtari kryesor. Arsye për braktisjen e luftës mund të jetë edhe lëndimi që nuk është shkaktuar nga aksioni i kundërshtarit. 2. Nëse dy garues e lëndojnë njeri-tjetrin, ose i ndiejnë pasojat e lëndimit të marrë më parë, e cila nuk është sanuar dhe nga ana e mjekut të turneut shpallen të paaftë për ta vazhduar luftën, fitorja i jepet garuesit që ka shënuar numër më të madh të pikëve. Në ndeshjet individuale, në të cilat numri i pikëve është i barabartë, vendimi për fituesin do të merret me deklarim (HANTEI). Në ndeshjet ekipore, gjyqtari kryesor do të shpallë rezultatin e barabartë

18 18 (HIKIWAKE). Nëse kjo situatë ndodhë në luftën ekstra vendimtare të ndeshjes ekipore, përfundimi do të zgjidhet me deklarim (HANTEI). 3. Garuesi i lënduar, të cilin mjeku zyrtar e ka shpallur të paaftë për luftë, nuk mund të luftojë më tutje në atë garë. 4. Garuesi i lënduar, i cili ka fituar me diskualifikim të kundërshtarit, nuk mund të vazhdojë pa lejen e mjekut. Nëse do të lëndohet prapë, edhe herën e dytë mund të fitojë me diskualifikimin e kundërshtarit, mirëpo menjëherë tërhiqet nga gara në luftëra në atë turne. 5. Kur është lënduar garuesi, gjyqtari kryesor menjëherë do ta ndalë ndeshjen dhe do ta thërrasë mjekun. Mjeku është i vetmi i autorizuar të caktojë diagnozën dhe ta aplikojë trajtimin përkatës. 6. Garuesit që është lënduar gjatë ndeshjes do t i lejohen tre minuta që të marrë trajtimin mjekësor. Nëse trajtimi mjekësor nuk ka përfunduar brenda kohës së paraparë, gjyqtari kryesor do të vendosë se a do të shpallet garuesi i paaftë për të vazhduar ndeshjen (neni 13, alineja 9d), ose do të vazhdohet koha për ofrimin e trajtimit. 7. Çdo garues që bie, hidhet ose nokautohet dhe nuk ngrihet, përkatësisht nuk qëndron në të dy shputat në afat prej dhjetë sekondash, do të shpallet i paaftë për të vazhduar ndeshjen dhe automatikisht do të tërhiqet nga turneu në kumite. Në rastin kur garuesi bie, hidhet ose nokautohet dhe nuk ngrihet menjëherë dhe nuk qëndron i mbështetur në të dy shputat, Gjyqtari kryesor me bilbil dhe me ngritjen e dorës do t i japë shenjë matësit të kohës (Timekeeper) që ta lëshojë kronometrin për matjen e dhjetë sekondave dhe do ta thërrasë mjekun sipas pikës 5 sipër. Matësi i kohës do ta ndalë kronometrin kur gjyqtari kryesor e ngrit dorën. Në të gjitha rastet kur ka filluar numërimi i 10 sekondave do të thirret mjeku për ta kontrolluar garuesin. Te rastet që hyjnë në Rregullën e 10 sekondave, garuesi mund të kontrollohet në tatami. SQARIM I. Kur mjeku e shpall garuesin të paaftë për luftë, kjo duhet të regjistrohet në kartelën kontrolluese (akreditivin) e tij. Me shkallën e paaftësisë duhet të njihen edhe panelet tjera të gjyqtarëve. II. III. IV. Garuesi mund të fitojë me diskualifikim të kundërshtarit edhe me mbledhjen e dënimeve më të vogla në kategorinë 1. Është e mundur që garuesi të mos jetë i lënduar seriozisht, mirëpo fitorja e dytë mbi të njëjtën bazë duhet të ketë për pasojë tërheqjen e garuesit nga garimi i mëtutjeshëm, madje edhe kur garuesi është fizikisht i aftë për ta vazhduar ndeshjen. Kur garuesi është lënduar dhe i nevojitet ndihma mjekësore, gjyqtari kryesor do ta thërrasë mjekun me ngritjen e dorës dhe me zë do të thërrasë "doktor". Garuesi i lënduar do të duhej të dërgohej jashtë arenës për kontrollim dhe trajtim mjekësor nëse është fizikisht i aftë ta bëjë atë. V. Mjeku ka për obligim që të japë rekomandime që kanë të bëjnë me sigurinë vetëm nëse kanë lidhje me trajtimin mjekësor të garuesit që është lënduar. VI. VII. Kur aplikohet rregulli 10 sekonda, kohën do ta masë matësi i kohës (Timekeeper), i cili është posaçërisht i caktuar për këtë destinacion. Shenja paralajmëruese (zilja, gongu) do të jepet në sekondën e shtatë, kurse shenja e fundit jepet me të kaluar dhjetë sekonda. Matësi i kohës do ta fillojë matjen vetëm në shenjën e Gjyqtarit kryesor. Matësi i kohës do ta ndalë matjen kur garuesi të drejtohet plotësisht dhe kur Gjyqtari kryesor e ngrit dorën. Gjyqtarët në arenë (Judges) do të vendosin për fituesin në bazë të KIKEN-it, HANSOKU-t ose SHIKKAKU-i varësisht nga rasti. Nëse anëtari i ekipit në ndeshjen ekipore merr KIKEN, ose diskualifikohet (HANSOKU ose SHIKKAKU), saldoja e pikëve të tij në atë ndeshje, nëse e ka krijuar, bie në zero, kurse e kundërshtarit vihet në tetë pikë.

19 19 Neni 11: PROTESTA ZYRTARE 1. Askush nuk mundet të protestojë te anëtarët e panelit të gjyqtarëve për shkak të gjykimit. 2. Nëse në procedurën e referimit paraqitet shkelje e rregullave, vetëm kryetari ose përfaqësuesi zyrtar i federatës është i autorizuar të paraqesë protestë. 3. Protesta duhet të paraqitet në formë të shkruar menjëherë pas ndeshjes nga e cila vjen shkelja, (Përjashtim i vetëm është kur protesta ka të bëjë me parregullsi administrative. Menaxheri i arenës-tatami Manager menjëherë do të informohet se është vërejtur gabimi administrativ). 4. Protesta i paraqitet anëtarit të Jurisë së Apelit. Juria me kohë do t i shqyrtojë rrethanat që kanë çuar te protesta. Duke i pasur parasysh të gjitha faktet në dispozicion, ata do të nxjerrin një konstatimin dhe janë të autorizuar që të marrin vendim. 5. Çdo protestë lidhur me shkeljen e rregullave duhet të bëhet në harmoni me procedurën që e përcakton Komiteti Ekzekutiv i WKF-së. Ajo duhet të paraqitet në formë të shkruar nga përfaqësuesi zyrtar i ekipit ose garuesit. 6. Parashtruesi i protestës duhet të paguajë depozitën, të cilën e cakton Komiteti Ekzekutiv i WKF-së. Protesta dhe vërtetimi për pagesën e depozitës do t i dorëzohen Jurisë së Apelit. 7. Përbërja e Panelit të Apelit Juria e Apelit përbëhet nga tre gjyqtarë të lartë, të cilët i zgjedh komisioni i gjyqtarëve dhe ata nuk mund të jenë nga e njëjta federatë kombëtare. Po ashtu komisioni i gjyqtarëve zgjedh edhe tre anëtarë shtesë me renditjen e përcaktuar paraprakisht nga 1 deri në 3, të cilët automatikisht do ta zëvendësojnë cilindo anëtar të Jurisë së Apelit në rast të konfliktit të interesit, kur anëtari i Jurisë është i të njëjtës përkatësi kombëtare apo ka afri të çfarëdo lloji me njërën nga palët që janë pjesë e protestës, përfshirë të gjithë anëtarët e Panelit të gjyqtarëve, që janë të involvuar në protestë. 8. Procesi i vlerësimit të ankesës Obligim i atij që e pranon protestën është që ta mbledhë Panelin e Apelit dhe që shumën e paguar me rastin e protestës t ia dorëzojë arkëtarit. Kur të mblidhet Juria e Apelit do t i zhvillojë hetimet, provat dhe gjithçka që është e nevojshme në mënyrë që të përcaktohet arsyeshmëria e protestës. Secili nga anëtarët është i obliguar të japë mendimin e tij për protestën. Anëtarët duhet të marrin vendim dhe nuk mund të jenë të përmbajtur. 9. Protestat e refuzuara Nëse protesta konsiderohet e pabazë, Juria e Apelit do ta caktojë një anëtar që t ia kumtojë gojarisht paraqitësit të protestës se protesta është refuzuar, ta shënojë në dokumentin origjinal fjalën E REFUZURA ( DECLINED ) dhe atë dokument të nënshkruar nga të tre anëtarët e Jurisë së Apelit t ia kalojë arkëtarit, i cili do t ia dorëzojë Sekretarit të përgjithshëm. 10. Protestat e pranuara: Nëse protesta pranohet, Juria e Apelit do të harmonizohet me komisionin Organizativ dhe me komisionin e Gjyqtarëve lidhur me masat të cilat mund të aplikohen praktikisht, përfshirë edhe mundësitë në vijim: - Anulimin e vendimeve të mëparshme të cilat u kundërvihen rregullave. - Anulimin e rezultateve të ndeshjeve të zhvilluara në atë grup nga pikë vështrimi para incidentit. - Përsëritjen e ndeshjeve që janë mbajtur nën ndikimin e incidentit. - Dhënien e rekomandimeve Komisionit të gjyqtarëve që gjyqtarët e involvuar në incident të marrin dënime përkatëse. Në Jurinë e Apelit bie përgjegjësia për zbatimin dhe shqiptimin e vendimit dhe aktivitetet të cilat në masë të madhe do ta çrregullojnë programin e garës në çfarëdo mënyre qoftë. Përsëritja e eliminatoreve është opsioni i fundit që aplikohet me qëllim të arritjes së një përfundimi të drejtë.

20 20 Nëse protesta konsiderohet e bazuar, Juria e Apelit do ta caktojë një anëtar që gojarisht t ia kumtojë parashtruesit të protestës se protesta është miratuar, do ta shënojë dokumentin origjinal me fjalën E MIRATUAR ( ACCEPTED ) dhe atë dokument të nënshkruar nga të tre anëtarët e Jurisë së Apelit t ia kalojë arkëtarit, i cili do t ia kthejë depozitën parashtruesit të protestës, ndërsa dokumentin do t ia dorëzojë Sekretarit të përgjithshëm. 11. Raporti për incidentin: Hapi i ardhshëm i zgjidhjes së situatës së shkaktuar nga incidenti, sipas procedurës së përshkruar sipër, parasheh tubimin e Jurisë së Apelit, i cili do të paraqesë raportin e zakonshëm lidhur me incidentin, t i përshkruajë gjetjet dhe arsyet për miratim, përkatësisht refuzim të protestës. Raportin do ta nënshkruajnë të tre anëtarët e jurisë së Apelit dhe do t ia dorëzojnë Sekretarit të përgjithshëm. 12. Të drejtat dhe kufizimet: Vendimi i Jurisë së Apelit është definitiv dhe vetëm komiteti Ekzekutiv është kompetent që ta kundërshtojë. Juria e Panelit nuk duhet të shqiptojë ndalesa ose dënime. Roli i Jurisë së Panelit është që t ia kalojë Komisionit të Gjyqtarëve dhe Komitetit Organizativ vendimin lidhur me arsyeshmërinë e protestës dhe t ia paraqesë aktivitetet e nevojshme, të cilat duhet të ndërmerren që të përmirësohet cilado procedurë e gjyqtarëve që nuk ka qenë në harmoni me rregullat. 13. Rregullat e veçanta për përdorimin (rishikimin) e Video inxhizmi (Video Review) VËREJTJE: Ky rregull i veçantë duhet të kuptohet si i ndarë dhe i pavarur nga rregullat tjera të këtij Nenit 11, dhe ka të bëjë me këto sqarime: Në Kampionatin Botërorë të WKF, është i domosdoshëm përdorimi i video inxhizimit të ndeshjeve. Përdorimi i video inxhizimit gjithashtu rekomandohet edhe për garat tjera sa herë që ajo është e mundur. Për përdorimin e video inxhizimit, trajnerët përgjegjës do të pajisen me karton të kuq dhe të kaltër të cilët përdoren për të protestuar në rast se paneli i gjyqtarëve sipas mendimit të trajnerit bënë lëshim për t i ndarë pikë garuesit të tij. Në panelin kontrollues janë dy gjyqtarë të cilët i emëron Kontrollori i Tatamit (Tatami Manager) të cilët do ta rishikojnë videon dhe ata mund ta ndryshojnë vendimin e panelit të gjyqtarëve me kusht që personat e emëruar të jenë të të njëjtit mendim. Nëse pas rishikimit të videos, pranohet protesta, Gjyqtari kryesor do ta ndaj pikën ndërsa trajneri e mban kartonin. Nëse protesta refuzohet, atëherë merret kartoni dhe për ndeshjet në vijim trajneri nuk mund të protestoj drejtpërdrejt, në përjashtim janë ndeshjet për medalje ku trajnerëve u kthehen kartonët dhe u jepet mundësia për protestë. SQARIM I. Protesta duhet të përmbajë emrin e garuesit, të gjyqtarëve zyrtarë në arenë, të cilët e kanë udhëhequr ndeshjen dhe detajet e sakta për arsyet e protestës. Akuzat e përgjithësuara për gjendjen e gjithmbarshme nuk do të pranohen si protestë zyrtare. Barra e argumentimit të arsyeshmërisë së protestës bie mbi parashtruesin. II. Protestën do ta shqyrtojë Juria e Apelit, duke i marrë parasysh të gjitha dëshmitë që janë paraqitur për ta argumentuar protestën. Juria mund t i shikojë edhe video regjistrimet zyrtare dhe të marrë deklarata nga personat zyrtarë që në mënyrë sa më cilësore të provohet arsyeshmëria e protestës. III. Nëse Juria merr vendim se protesta është e arsyeshme, do të ndërmerren masat adekuate. Përveç kësaj, të gjitha këto masa do të ndërmerren në mënyrë që të shmanget përsëritja në garat e ardhshme. Depozita e paguar do të kthehet. IV. Nëse juria e Apelit merr vendim për paarsyeshmerinë e protestës, depozita do të mbahet. V. Ndeshjet dhe e ardhshme nuk do të shtyhen, madje as pasi të jetë deponuar protesta. Përgjegjësi e mbikëqyrësit të ndeshjes Kansës është që të sigurojë zhvillimin e ndeshjeve në harmoni me rregullat e garës.

21 21 VI. Në rast të gabimit administrativ gjatë kohës së zhvillimit të luftës, trajneri mund ta njoftojë drejtpërsëdrejti Kontrollorin (Tatami Manager). Kontrollori (Tatami Manager) do ta informojë Gjyqtarin kryesor. Neni 12: TË DREJTAT DHE OBLIGIMET KOMISIONI I GJYQTARËVE: Të drejtat dhe obligimet e Komisionit të gjyqtarëve janë si në vijim: 1. Të sigurojë përgatitjet e duhura për çdo turne në marrëveshje me komisionin organizativ të turneut, në lidhje me përgatitjen e arenave, sigurinë dhe kontrollin e garave, si dhe masat e sigurisë në gara etj. 2. Të caktojë dhe rendit Kontrollorët e arenave (Tatami manager) në atë mënyrë që ata të mundë t i kryejnë detyrat e tyre në përputhje të këtyre rregullave dhe të marrë masa të cilat mundë të kërkohen nga raporti i kontrollorit te arenës (Tatami manager). 3. Të monitorojë dhe koordinojë punën e të gjithë gjyqtarëve në arena. 4. Të bëjë zëvendësimet e nevojshme të personave zyrtarë kur është e nevojshme dhe 5. Të bjerë vendim final në raste të natyrës teknike, të cilat mund të paraqiten gjatë kohës së ndeshjeve për të cilat nuk ka shpjegim në rregullore KONTROLLORI I ARENËS: Të drejtat dhe obligimet e Kontrollorit të arenës (Tatami Manager) janë si në vijim: 1. Të delegojë, të përcaktojë, të monitorojë dhe kontrollojë gjyqtarin kryesor dhe gjyqtarët anësorë në të gjitha ndeshjet në arenë. 2. Të monitorojë punën e gjyqtarit kryesor dhe gjyqtarëve anësorë në arenë dhe të sigurojë zbatimin e detyrave zyrtare. 3. Të urdhërojë gjyqtarin kryesor të ndalë ndeshjen kur KANSA (Match supervisor) sinjalizon shkelje të rregullave. 4. Të përgatitë një raport ditor të shkruar për punën e çdo personi zyrtar nën mbikëqyrjen e tij dhe të bëjë rekomandime, nëse ka ndonjë, për Komisionin i gjyqtarëve. 5. Të emëroj anëtarët (gjyqtarët) për video-rishikim GJYQTARI KRYESOR: Të drejtat e gjyqtarit kryesor janë si në vijim: 1. Gjyqtari kryesor (SHUSHIN) ka të drejtë të udhëheqë ndeshjen, duke përfshirë sinjalizimin për fillim, ndalje dhe përfundim të ndeshjes. 2. Të japë pikë në bazë të vendimit të gjyqtarëve anësorë. 3. Të ndërprenë ndeshjen kur e vëren lëndimin, sëmundjen ose paaftësinë e garuesit për të vazhduar. 4. Të ndalë ndeshjen kur ai mendon se ka pasur pikë, është shkaktuar kundërvajtje, ose që të garantojë sigurinë e garuesit. 5. Të ndërprenë ndeshjen kur dy apo më shumë Gjyqtarë ndihmës sinjalizojnë pikë ose Jogai. 6. T i vërej dhe tregoj shkeljet (përfshirë edhe Jogai) dhe paraprakisht të kërkojë dakordimin e Gjyqtarëve ndihmës. 7. Të kërkojë konfirmimin e vendimeve të gjyqtarëve anësorë në rastet kur sipas mendimit të gjyqtarit kryesor ka bazë të arsyeshme që gjyqtarët anësorë të rishqyrtojnë vendimet e tyre për kundërvajtje apo dënime. 8. T i thërras gjyqtarët ndihmës (Shugo) për konsultim dhe të rekomandoj Shikkaku. 9. T ua sqarojë kontrollorit, komisionit të gjyqtarëve ose komisionit për ankesa bazën e vendimit. 10. Të jap vërejtje dhe të shqiptojë dënime në bazë të vendimit të gjyqtarëve ndihmës. 11. Të shpallë dhe të fillojë ndeshje të re kur është e nevojshme në ndeshjet ekipore. 12. Të udhëheqë votimin e gjyqtarëve anësorë, përfshirë edhe votën e tij, në HANTEI dhe të shpall rezultatin 13. Të zgjidhë barazimet. 14. Të shpallë fituesin

22 Autoriteti i Gjyqtarit kryesor nuk është i kufizuar vetëm brenda arenës, por edhe jashtë saj. 16. Gjyqtari kryesor duhet të japë të gjitha komandat dhe të shpallë të gjitha lajmërimet. GJYQTARËT ANËSORË: Të drejtat e Gjyqtarit anësor (FUKUSHIN) janë si në vijim: 1. Të sinjalizoj pikët dhe Jogai me iniciativë vetanake. 2. Të sinjalizoj mendimin e vet mbi vërejtjen apo dënimin të cilin e tregon gjyqtari kryesor. 3. Ta realizoj të drejtën e vet të votës për cilindo vendim të cilin duhet ta ndërmerr. Gjyqtarët anësorë duhet të vëzhgojnë me kujdes veprimet e garuesve dhe të sinjalizojnë Gjyqtarin kryesor në rastet e mëposhtme: a) Kur vëren pikë b) Kur garuesi del nga arena (Jogai). c) Kur Gjyqtari kryesor kërkon të merret vendim për çfarëdo lloj kundërvajtjeje tjetër. MBIKËQYRËSI I NDESHJES - KANSA Mbikëqyrësi i ndeshjes KANSA do t i asistojë Kontrollorit të arenës (Tatami Manager) duke vëzhguar progresin e ndeshjes. Nëse vendimet e gjyqtarit kryesor apo gjyqtarëve anësorë janë në kundërshtim me rregullat e përgjithshme, KANSA do të ngre menjëherë flamurin e kuq dhe do të sinjalizojë me bilbil (pip). Kontrollori i arenës (Tatami Manager) do të udhëzojë gjyqtarin kryesor të ndalojë ndeshjen që të përmirësojë gabimet. Procesverbali i ndeshjes do të bëhet zyrtar vetëm me miratimin e KANSA-s (Match Supervisor). Para fillimit të çdo ndeshjeje KANSA (Match Supervisor) është i detyruar të vërtetojë që garuesit e paraqitur në arenë mbajnë pajisje adekuate të aprovuara. MBIKQYRËSI I KOHËS Mbikqyrësi i kohës do të mbajë shënime të veçanta për të gjitha vendimet e gjyqtarit kryesor dhe njëherësh do të monitorojë punën e matësit te kohës dhe shënuesit të pikëve. SQARIM: I. Kur dy ose më shumë gjyqtarë anësorë tregojnë pikë apo Jogai për të njëjtin garues, Gjyqtari kryesor do të ndalojë ndeshjen dhe të marrë vendim në përputhje me rrethanat. Nëse Gjyqtari kryesor nuk e dal ndeshjen, KANSA (Match supervisor) do të ngrejë flamurin e kuq dhe do të sinjalizojë me bilbil (pip). II. Kur Gjyqtari kryesor vendos të ndalojë ndeshjen për ndonjë arsye tjetër se sa një sinjal i dhënë nga dy, ose më shumë gjyqtarë anësorë, ai do të thërrasë "YAME" në të njëjtën kohë duke përdorur sinjalin adekuat me dorë. Atëherë gjyqtarët anësorë do të sinjalizojnë mendimet e tyre dhe Gjyqtari kryesor do të shpallë vendimin e arritur të dy apo më shumë gjyqtarëve anësorë. III. Në rastet ku të dy garuesit marrin pikë, kundërvajtje apo dënim të sinjalizuara nga dy apo më shumë gjyqtarë, atëherë të dy garuesit do të shpërblehen me pikë, kundërvajtje apo dënime. IV. Kur njërit prej garuesve i është shqiptuar pikë, kundërvajtje apo dënim të sinjalizuar prej dy apo më shumë gjyqtarëve anësorë dhe pika apo dënimi janë të ndryshme në mes të gjyqtarëve, pika apo dënimi më i ulët do të merret në konsideratë, përveç nëse nuk ka ndonjë shumicë për një nivel të poentimit apo dënimit. V. Nëse shumica e gjyqtarëve anësorë janë për një nivel pikësh, kundërvajtje apo dënim, atëherë mendimi i shumicës do të merret parasysh para se të aplikohet principi i dhënjes së nivelit më të ulët të pikëve, kundërvajtjeve apo dënimeve. VI. Në HANTEI secili prej gjyqtarëve anësorë, si dhe Gjyqtari kryesor kanë nga një votë.

23 23 VII. Roli i KANSA-s(mbikëqyrësit të ndeshjes)është që zhvillimi i ndeshjes të jetë në përputhshmëri me rregullat e garave. Ai nuk ndodhet aty si gjyqtar shtesë. Nuk ka të drejtë vote apo kompetenca lidhur me ndonjë vendim të marrë, siç është: a ka qenë pikë poentuese apo jo, apo a ka ndodhur ndonjë dalje jashtë arenës (JOGAI) etj. Përgjegjësitë e tij të vetme janë çështjet procedurale. KANSA (mbikëqyrësi i ndeshjes) nuk do të futet në rotacion gjatë garave ekipore. VIII. Në rastet kur gjyqtari kryesor nuk dëgjon sinjalin për përfundimin e ndeshjes, mbikëqyrësi i rezultatit do ta lajmërojë me bilbil (pip). IX. Kur është e nevojshme të shpjegohen apo qartësohen vendimet e marra gjatë një ndeshjeje, pas ndeshjes gjyqtarët mund të konsultohen me Kontrollorin, Komisionin e gjyqtareve ose Komisionin për ankesa dhe me askënd tjetër Neni 13: FILLIMI, NDËRPRERJA DHE PËRFUNDIMI I NDESHJES 1. Termet dhe gjestikulacionet, të cilat duhet të përdoren nga gjyqtarët kryesorë dhe gjyqtarët anësorë për zhvillimin e një ndeshjeje duhet të jenë siç janë specifikuar në shtojcat 1 dhe Gjyqtari kryesor dhe gjyqtarët anësorë do të marrin pozitat e tyre të përcaktuara dhe pasi që garuesit të shkëmbejnë përshëndetjet, gjyqtari kryesor do të shpallë "SHOBU HAJIME!" për fillimin e ndeshjes. 3. Gjyqtari kryesor do të shpallë YAME për ndaljen e ndeshjes nëse është e nevojshme dhe do të urdhërojë që garuesit të marrin pozitat e tyre fillestare, duke urdhëruar MOTO NO ICHI. 4. Kur gjyqtari kryesor kthehet në pozitën e tij fillestare, gjyqtarët anësorë do të tregojnë mendimin e tyre me sinjale përkatëse. Në rast të dhënies së ndonjë pike gjyqtari kryesor do të identifikojë garuesin me AKA ose AO, zonën e sulmit dhe do të japë pikën relevante duke përdorur gjestikulacionin e përshkruar. Gjyqtari kryesor do të rifillojë ndeshjen duke shpallur TSUZUKETE HAJIME. 5. Kur garuesi arrin rezultat të avancuar prej 8 pikëve, gjyqtari kryesor do të shpallë YAME, do t i urdhërojë garuesit të marrin pozitat e tyre fillestare, por edhe ai gjithashtu do të kthehet në pozitën e tij fillestare. Fituesi pastaj deklarohet nga ana e gjyqtarit kryesor duke ngritur dorën në anën e fituesit, duke shpallur AKA (AO) NO KACHI. Ndeshja ka përfunduar në këtë pikë. 6. Kur koha e rregullt ka mbaruar, garuesi i cili ka më shumë pikë të grumbulluara do të deklarohet fitues. Fituesi pastaj deklarohet nga ana e gjyqtarit kryesor duke ngritur dorën në anën e fituesit dhe duke shpallur AKA (AO) NO KACHI. Ndeshja ka përfunduar në këtë pikë. 7. Në rast se një ndeshje përfundon me rezultat të barabartë, paneli i gjyqtareve (4 gjyqtarët anësorë dhe gjyqtari kryesor) do të vendosin për rezultatin e ndeshjes nga HANTEI. 8. Gjyqtari kryesor mund të ndalë ndeshjen përkohësisht duke shqiptuar YAME nëse ballafaqohet me situatat si në vijim: a) Kur njëri apo të dy garuesit janë jashtë arenës, b) Kur Gjyqtari kryesor urdhëron garuesit që t i rregullojnë kimonot apo pajisjet mbrojtëse. c) Kur garuesi shkel rregullat, d) Kur Gjyqtari kryesor konsideron që garuesit nuk mund të vazhdojnë ndeshjen si shkak i lëndimit, sëmurjes apo shkaqeve tjera. Duke marrë në konsideratë udhëzimin e mjekut zyrtar, Gjyqtari kryesor mund të vendosë nëse mund të vazhdojë ndeshja apo jo. e) Kur garuesi e kapë kundërshtarin dhe nuk ekzekuton menjëherë teknikën apo hedhjen, f) Kur janë rrëzuar njëri ose të dy garuesit, ose janë hedhur dhe se asnjëri nuk ka arritur që menjëherë të ekzekutojë teknikën efikase,

24 24 g) Kur garuesit kapen mes veti, ose janë në klinq dhe nuk ekzekutojnë menjëherë hedhjen ose teknikën poentuese, h) Kur të dy garuesit qëndrojnë gjoks-me-gjoks pa provuar menjëherë hedhjen, apo teknikë tjetër, i) Kur të dy garuesit për shkaqe të ndryshme nuk qëndrojnë në këmbët e tyre, j) Kur dy apo më shumë gjyqtarë anësorë sinjalizojnë pikë apo Jogai për të njëjtin garues, k) Kur sipas mendimit të gjyqtarit kryesor ka pasur pikë apo është shkaktuar ndonjë kundërvajtje, apo në raste kur situata kërkon që të ndalohet ndeshja për shkaqe sigurie, l) Kur kërkohet një gjë e tillë nga Kontrollori. SQARIM I. Para fillimit të ndeshjes, gjyqtari kryesor i thërret garuesit që të vijnë në vijat e veta fillestare. Nëse garuesi niset para kohe, duhet të kthehet prapa. Garuesit, në pajtim me rregullat, duhet ta përshëndesin (të përkulen) njeri-tjetrin, përkulja e shpejtë është e panjerëzishme dhe e pamjaftueshme. Gjyqtari kryesor mund të kërkojë nga ta që t i përkulen njeri-tjetrit, nëse ata nuk e bëjnë këtë vullnetarisht, me lëvizjen e krahëve siç është paraqitur në shtojcën 2 të këtyre rregullave. II. Kur e vazhdon ndeshjen, gjyqtari kryesor duhet të verifikojë se të dy garuesit janë në vijat e veta dhe se janë të qetë. Garuesit të cilët kërcejnë apo lëkunden duhet të jenë të qetësuar para vazhdimit të ndeshjes. Gjyqtari kryesor duhet ta vazhdojë ndeshjen pa zvarritje. III. Garuesit do të përshëndesin njeri-tjetrin në fillim dhe në fund të çdo ndeshjeje.

25 25 RREGULLAT E KATAVE Neni 1: ARENA: 1. Sipërfaqja e arenës duhet të jetë e rrafshët dhe pa pengesa. 2. Arena duhet të ketë madhësi të mjaftueshme që të mundësojë ekzekutim të papenguar të katave. SQARIM: I. Për ekzekutimin e duhur të katave, kërkohet sipërfaqe stabile dhe e rrafshët. Zakonisht janë të përshtatshme arenat e garave të kumitesë. Neni 2: UNIFORMA ZYRTARE 1. Garuesit dhe gjyqtarët në arenë duhet të jenë në uniformë zyrtare, siç është përcaktuar në Nenin 2 të Rregullave të Kumitesë. 2. Mosrespektimi i rregullave nga cilado palë, ka për pasojë shkualifikimin. SQARIM: I. Gjatë përformimit të katës nuk është e lejueshme heqja e pjesës e sipërme të kimonos. II. Garuesit që dalin në arenë të veshur në kundërshtim me rregullat do t i jepet koha prej një minute që t i rregullojnë dhe ti eliminojnë të metat. Neni 3: ORGANIZIMI I GARAVE NË KATA 1. Gara në kata mund të jetë ekipore dhe individuale. Në ndeshjet ekipore marrin pjesë nga tre garues në ekip. Çdo ekip është ekskluzivisht i meshkujve ose ekskluzivisht i femrave (jo i përzier). Në gara individuale, përformimi i katave duhet të jetë i veçantë i meshkujve dhe i veçantë i femrave (nuk garojnë ndërmjet vete). 2. Aplikohet sistemi eliminator me repasazh. 3. Variacione të vogla (ndryshime të vogla) në kata të stilit të karatesë së garuesit do të jenë të lejuara. 4. Tavolina e procesmbajtjes do të informohet për katën e zgjedhur para çdo xhiroje. 5. Në çdo xhiro garuesit duhet të ekzekutojnë katë tjetër. Kata e ekzekutuar një herë nuk mund të përsëritet. 6. Në ndeshjet për medalje të garës ekipore në kata, ekipet do ta ekzekutojnë katën në mënyrën e zakonshme. Më pastaj ato do ta ekzekutojnë demonstrimin e domethënies së katës (BUNKAI). Koha e përgjithshme e lejuar për demonstrimin e katës dhe bunkai-it është gjashtë minuta. Matësi zyrtar i kohës (time-keeper) do të filloj të matë kohën kur anëtarët e ekipit të katave përkulen (përshëndesin) në fillim të ekzekutimit të katës dhe e ndal orën në përkuljen (përshëndetjen) përfundimtare pas ekzekutimit Bunkai-t. Ekipi i katave i cili nuk e bënë përkuljen (përshëndetjen) në fillim të ekzekutimit të katës apo pas ekzekutimit të Bunkai-t, ose i cili tejkalon gjashtë minutat e lejuar, do të shkualifikohet. Përdorimi i armëve tradicionale, pajisjeve ndihmëse apo veshje shtesë nuk është i lejuar. SQARIM: I. Numri i katave të nevojshme varet nga numri i garuesve në konkurrencën individuale, ose nga numri i ekipeve në konkurrencën ekipore. Kjo është paraqitur në tabelën në vijim: GARUESIT OSE EKIPET NUMRI I NEVOJSHËM I KATAVE

26 26 Neni 4: PANELI I GJYQTARËVE 1. Panelin e gjyqtarëve prej pesë anëtaresh për çdo ndeshje e përcakton kontrollori (Tatami Manager). 2. Gjyqtarët e ndeshjes në kata nuk mund të jenë të të njëjtit Shtet (klub) sikurse garuesi. 3. Si shtesë trupit të gjyqtarëve do t i bashkëngjiten, matësi i kohës, evidentuesi i rezultateve dhe thirrësi/paralajmëruesi. SQARIM: I. Gjyqtari kryesor do të ulet në pozitën qendrore me fytyrë të kthyer kah garuesit, ndërsa katër gjyqtarët e tjerë do të ulen në skajet e arenës. II. Secili gjyqtar do ta ketë flamurin e kuq dhe të kaltër, ose nëse përdoret semafori, do kenë telepilotin. Neni 5: KRITERET PËR VLERËSIM: Lista zyrtare e Katave: Vetëm katat nga lista zyrtare e katave mund të ekzekutohen. 1. Anan Jion Papuren 2. Anan Dai Jitte Passai 3. Annanko Jyuroku Pinan Aoyagi Kanchin Rohai 5. Bassai Dai Kanku Dai Saifa (Saiha) 6. Bassai Sho Kanku Sho Sanchin 7. Chatanyara Kushanku Kanshu Sanseiru 8. Chinte Kosokun (Kushanku) Sanseru 9. Chinto Kosokun (Kushanku) Dai Seichin 10. Enpi Kosokun (Kushanku) Sho Seichin 11. Fukygata 1-2 Kosokun Shiho Seipai 12. Gankaku Kururnfa Seirui 13. Gary Kusanku Seisan (Seishan) 14. Gekisai (Geksai) 1-2 Matsumura Rohai Shinpa 15. Gjoushiho Mattsakze Shinsei 16. Gojushiho Dai Matsumura Bassai Shisochin 17. Gojushio Sho Meikyo Sochin 18. Hakucho Myojo Suparinpei 19. Hangetsu Naifanchin (Naihanshin) 1-3 Tekki Haufa Nijushiho Tensho 21. Heian 1-5 Nipaipo Tomrai Bassai 22. Heiku Niseishi Useishin (Gojushiho) 23. Ishimine Bassai Ohan Unsu (Unshu) 24. Itosu Rohai 1-3 Pachu Wankan 25. Jiin Paiku Wanshu Vërejtje: Emrat e disa katave janë të dyfishuara për shkak të variacioneve (ndryshimeve) në shkrimin e emrave. Në disa raste një katë mund të jetë e njohur me emër tjetër, varësisht nga stili (Ryu-ha) në stil, në raste të veçanta (jashtëzakonshme) edhe emri i njëjtë i katës mundet në fakt të paraqes katë të ndryshme varësisht nga stili në stil.

27 27 Vlerësimi Në vlerësimin e përformancës së garuesit, apo ekipit, gjyqtarët do të vlerësojnë përformancën e paraqitur duke u bazuar në tri kriteret kryesore të cilat duhet të kenë peshë të njëjtë në vlerësim. Ekzekutimi i Katës vlerësohet, nga përshëndetja (oss) në fillim të ekzekutimit të Katës deri tek përshëndetja (oss) përfundimtare pas ekzekutimit të Katës, në përjashtim të ndeshjeve ekipore për medalje, me ç rast vlerësimi dhe matja e kohës së ekzekutimit të Katës fillon nga përshëndetja (oss) dhe përfundon me përshëndetje (oss) pas përfundimit të ekzekutimit Bunkai. Të tri kriteret kryesore duhet të kenë rëndësi të njëjtë-barabartë në vlerësim të ekzekutimit Katës. Bunkai-i i jepet rëndësi e njëjtë sikurse vetë katës. Përformanca e Kates 1. Konformiteti sipas formës së vetë dhe standardeve të stilit të aplikueshëm (ryu-ha) 2. Përformanca teknike a. Qëndrimet b. Teknikat c. Ndërrimi i qëndrimeve (kalimi nga një qëndrim në tjetrin) d. Koha / sinkronizimi e. Frymëmarrje korrekte f. Fokusimi (Kime) g. Vështirësia teknike 3. Përformanca e garuesit a. Forca b. Shpejtësia c. Balanci d. Ritmi Përformanca e Bunkai (E aplikueshme në garat ekipore për medalje) 1. Konformiteti (në Kate) duke përdorur lëvizjet e njëjta sikurse gjatë ekzekutimit të vetë Katës 2. Përformanca teknike a. Qëndrimet b. Teknikat c. Ndërrimi i qëndrimeve (kalimi nga një qëndrim në tjetrin) d. Koha e. Kontrolla f. Fokusimi (Kime) g. Vështirësia e ekzekutimit të teknikave 3. Përformanca e garuesve a. Forca b. Shpejtësia c. Balanci d. Koha Shkualifikimi (Diskualifikimi): Garuesi ose ekipi shkualifikohen (diskualifikohet) për këto arsye: 1. Ekzekutimi i katës së gabuar ose paralajmërimi i katës së gabuar. 2. Dështimi për t`u përshëndetur (oss) në fillim apo edhe në përfundim të ekzekutimit të katës. 3. Ndalja ose Pauza e dallueshme gjatë ekzekutimit të Katës. 4. Pengimi i punës së gjyqtarëve (siç mund të jetë e nevojshme, që për arsye sigurie gjyqtari të lëviz nga vendi), ose shkaktimi i kontaktit fizik me gjyqtarin. 5. Rënia e brezit gjatë ekzekutimit të katës. 6. Tejkalimi i kohës së përgjithshme prej 6 minutash për ekzekutimin e Katës dhe Bunkai-t. 7. Mosrespektimi i udhëzimit të gjyqtarit kryesor ose ndonjë sjellje tjetër e keqe.

28 28 Kundërvajtjet Gabimet në vazhdim, duhet të merren parasysh sipas kritereve të paraqitura më sipër: a) Humbja e vogël e drejtpeshimit. b) Ekzekutimi i një lëvizjeje në mënyrë të gabueshme apo jo të plotë siç mund te jetë shkurtimi i bllokut ose goditja jashtë zonës poentuese. c) Mungesa e sinkronizimit të lëvizjeve, siç është ekzekutimi i teknikës para se të ketë përfunduar kalimi nga qëndrimi në qëndrim, ose në rastin e garave ekipore të katave prishja e sinkronizimit të ekzekutimit ekipor. d) Përdorimi i sinjaleve zanorë (nga cilido person, duke përfshirë edhe anëtarët tjerë të ekipit) ose goditja teatrale me shputa në dysheme, goditja në gjoks, kimono apo duar, ose frymëmarrje e tej theksuar, automatikisht do të jetë e dënueshme nga ana e panelit të gjyqtarëve duke e zbritur vlerësimin e përgjithshëm të ekzekutimit teknik të Katës (dhe me këtë zbritet një e treta (1/3) nga rezultati i përgjithshëm i ekzekutimit të Katës). e) Brezi i lirshëm dhe nën nivelin e kërdhokullave gjatë ekzekutimit të katës. f) Shpenzimi i kohës, përfshirë zgjatjen e kohës me rastin e hyrjes, përkulja tej mase ose pauza më e gjatë para fillimit të ekzekutimit të Katës. g) Shkaktimi i lëndimeve me teknika të pa kontrolluara gjatë bunkai-t. SQARIM: I. Kata nuk është vallëzim ose përformim teatral. Ajo duhet t u përmbahet vlerave dhe parimeve tradicionale. Duhet të jetë në kufij të luftës reale dhe të paraqet koncentrimin, forcën dhe potencialin e teknikave të Katës. Duhet të demonstrojë fuqinë, forcën dhe shpejtësinë, sikurse edhe harmoninë, ritmin dhe drejtpeshimin. II. III. IV. Në garën ekipore të katave që të tre anëtarët e ekipit duhet ta fillojnë katën me fytyrë të kthyer në drejtim të njëjtë, kah gjyqtari kryesor. Anëtarët e ekipit duhet demostrojnë kompetencën (aftësinë) në ekzekutimin e katës duke i pasur parasysh të gjitha aspektet, si dhe sinkronizimin. Është përgjegjësi ekskluzive e trajnerit ose garuesit që të verifikojë nëse kata që e ka paraqitur i përgjigjet xhiros përkatëse të garës. Neni 6: ZHVILLIMI I GARËS 1. Në fillim të çdo ndeshjeje dy garuesit apo ekipet do t i përgjigjen thirrjes me emër, duke bartur njeri brezin e kuq (AKA), kurse tjetri të kaltër (AO) dhe do të rreshtohen në vijën e perimetrit të arenës, me fytyrë të kthyer në drejtim të gjyqtarit kryesor. Pasi të përshëndetin panelin e gjyqtarëve dhe njeri-tjetrit, AO do tërhiqet jashtë arenës. Pasi AKA të marrë pozitën startuese do të përshëndet (oss) dhe do ta shqiptojë qartë emrin e Katës që do ta ekzekutojë. Pasi ta përfundojë ekzekutimin e katës, AKA do të përshëndet (oss) në përfundim të katës dhe do ta braktisë arenën dhe do ta presë ekzekutimin e Katës nga AO i cili do të ndjek të njëjtën procedurë si AKA. Pasi edhe AO ta ketë përfunduar paraqitjen, të dy garuesit apo ekipet do të kthehen në vijën e perimetrit të arenës dhe do ta presin vendimin e panelit të gjyqtarëve. 2. Nëse gjyqtari kryesor i Katave mendon se garuesi duhet shkualifikuar, ai mundet t i ftojë (thërras) gjyqtarët tjerë me qëllim të marrjes së vendimit

29 29 3. Nëse garuesi është shkualifikuar (diskualifikuar), Gjyqtari kryesor do ta kumtojë këtë me kryqëzimin dhe shkryqëzimin e flamujve dhe pastaj ngrit flamurin përkatës dhe shpallë fituesin. 4. Pas ekzekutimit të të dy katave, garuesit do të dalin në vijën e perimetrit të arenës. Gjyqtari kryesor do të kërkojë deklarimin (HANTEI) dhe do të japë sinjal dy tonësh me bilbil, pas të cilit gjyqtarët do t i kumtojnë përcaktimet (votat) e tyre. Në rastet kur të dy AKA dhe AO janë shkualifikuar në të njëjtën ndeshje, kundërshtari i planifikuar në raundin e ardhshëm do të fitojë pa luftë (Bye) (dhe rezultat nuk shpallet), përveç nëse shkualifikimi i dyfishtë (AKA /AO) ndodh në ndeshjet për medalje atëherë fituesi shpallet me HANTEI. 5. Vendimi do të jetë për AKA ose AO, rezultati i barabartë nuk është i mundshëm. Garuesi që merr shumicën e votave do të shpallet fitues. 6. Në rastin kur garuesi (AKA/AO) tërhiqet, pasi që kundërshtari ka filluar ekzekutimin e Katës, i njëjti mundet ta përsërit të njëjtën katë për xhiron në vijim, sepse kjo situatë konsiderohet fitore me Kiken. (kjo paraqet përjashtim nga Neni 3.6.) 7. Garuesit i përkulen njeri-tjetrit, pastaj panelit të gjyqtarëve dhe e braktisin arenën. SQARIM: I. Pika fillestare për ekzekutimin e katës është brendi perimetrit të arenës. II. Gjyqtari kryesor do të shpallë deklarimin (HANTEI) dhe do të japë sinjal dytonësh me bilbil. Gjyqtarët njëkohësisht do t i ngritin flamujt dhe pas një intervali kohor, që do të jetë i mjaftueshëm për t u numëruar votat (rreth 5 sekonda) pas sinjalit të shkurtër me bilbil do t i ulin flamujt. Nëse garuesi ose ekipi nuk i përgjigjen thirrjes, ose nëse tërhiqen (Kiken), fitorja automatikisht do t i jepet kundërshtarit, i cili nuk do të jetë i obliguar ta ekzekutojë katën e paraqitur paraprakisht. Në rast të tillë, fituesi i ndeshjes individuale ose ekipore, katën e dedikuar për atë raund (xhiro), mund ta ekzekutojë në xhiron e ardhshme.

30 30 Shtojca 1: TERMINOLOGJIA SHOBU HAJIME Fillon ndeshja ose meçi Pas shpalljes gjyqtari tërhiqet një hap prapa ATOSHI BARAKU YAME MOTO NO ICHI TSUZUKETE Edhe pak kohë e mbetur Ndal, Stop Pozicion Startues Pozicion Përkatës Vazhdon ndeshjen Matësi i kohës do të japë sinjal të qartë (audio) 10sek para se ndeshja të përfundojë në kohë të rregullt. Përfundimi ose ndërprerja e ndeshjes. Kur gjyqtari thërret YAME njëkohësisht sinjalizon me dorë. Garuesit dhe gjyqtari pozicionohen në vendet e tyre fillestare të shënjuara në arenë (tatami) Gjyqtari kryesor urdhëron vazhdimin e ndeshjes, nëse ka ndërprerje të paautorizuar. TSUZUKETE HAJIME Rinis-Vazhdo ndeshjen Gjyqtari kryesor pozicionohet me qëndrim para. Kur ai thërret tsuzukute zgjeron duart e shtrira horizontalisht, pasi thërret Hajime ai afron duart para vetes të shtrira horizontalisht. SHUGO Thërret gjyqtarët anësorë Gjyqtari kryesor i ndeshjes thërret gjyqtarët anësorë në fund të ndeshjes ose për të shqiptuar SHIKKAKU KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

31 31 HANTEI Vendim Gjyqtari kryesor thërret për vendim në fund të ndeshjes me rezultat të barabartë. Pasi që me pip jep tingull dy tonik, gjyqtarët anësorë ngrejë flamujt, ndërse kryesori dorën HIKIWAKE Barazim Në rastet kur ndeshja përfundon me rezultat të barabartë, gjyqtari kryesor kryqëzon duart, zgjeron llërat e duarve duke treguar shuplakët përpara. TORIMASEN Anulim i vendimit paraprak Gjyqtari kryesor kryqëzon duart nga lart poshtë duke i zgjeruar ato. AKA (AO) NO KACHI I kuqi (kaltri) fitore Gjyqtari kryesor duhet të ngreh dorë në anën e fituesit AKA (A0) IPPON AKA (A0) WAZA-ARI AKA (A0) YUKO I kuqi (kaltri) poenton 3 pikë I kuqi (kaltri) poenton 2 pikë I kuqi (kaltri) poenton 1 pikë Gjyqtari kryesor ngre dorën anash në kënd 45 në drejtimin e fituesit të pikëve. Gjyqtari kryesor ngre dorën anash në kënd 90 horizontalisht në drejtimin e fituesit të pikëve. Gjyqtari kryesor ulë dorën anash në kënd 45 në drejtimin e fituesit të pikës. KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

32 32 CHUKOKU KEIKOKU Vërejtje Vërejtje Gjyqtari kryesor shqipton kategorinë e 1 ose 2 të vërejtjeve. Gjyqtari kryesor shqipton kategorinë e 1 ose 2 të vërejtjeve duke ulur dorën anash në kënd 45 dhe drejton gishtin tregues në drejtim të penalizuesit. HANSOKU-CHUI Vërejtje për diskualifikim Gjyqtari kryesor shqipton kategorinë e 1 ose 2 të vërejtjeve duke ngritur dorën anash në kënd 90 horizontal dhe drejton gishtin tregues në drejtim të penalizuesit. HANSOKU Diskualifikim Gjyqtari kryesor shqipton kategorinë e 1 ose 2 të vërejtjeve duke ngritur dorën anash në kënd 90 horizontal dhe drejton gishtin tregues. JOGAI SHIKKAKU Dalja nga arena e ndeshjes që nuk shkaktohet nga kundërshtari Diskualifikim Liron tatamin Gjyqtari kryesor drejton gishtin tregues në drejtim të penalizuesit duke iu treguar gjyqtarëve anësorë se garuesi ka dalë jashtë arenës 8x8. Referi ngrit dorën 45 shkalle dhe me gishtin tregues kah kundërvajtësi tregon largimin nga arena dhe shpall kundërshtarin fitues. KIKEN Mos prezenca Referi kryesor e rejton gishtin tregues kah garuesit KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

33 33 MUBOBI Rrezikim i vetvetes Referi kryesor prek fytyrën me njërën dore duke e lëvizur para duke sinjalizuar gjyqtaret anësor qe garuesi e ka sjell vetën ne rrezik Shtojca 2: GJESTIKULACIONET DHE SINJALET ME FLAMUJ SHOMEN-NI-REI Gjyqtari kryesor shtrin duart dhe shuplakët e duarve para vetes në pozitë horizontale OTAGAI-NI-REI Gjyqtari kryesor i sinjalizon garuesit të përshëndesin njëri tjetrin. SHOBU HAJIME Fillon ndeshjen Pas shqiptimit Gjyqtari kryesor tërhiqet një hap prapa KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

34 34 YAME NDAL - STOP Ndërprerja e ndeshjes ose fundi i saj. Gjyqtari kryesor për të sinjalizuar ndaljen e ndeshjes duhet të shtrijë njëren nga duart në pozitë horizontale para vetes. TSUZUKETE HAJIME Rinisë-Fillon ndeshjen Gjyqtari kryesor pozicionohet me qëndrim para. Kur ai thërret tsuzukute zgjeron duart e shtrira horizontalisht, pasi ai thërret Hajime ai ofron duart para vetes të shtrira horizontalisht.. YUKO (1 pikë) Gjyqtari kryesor ulë dorën anash në kënd 45 në drejtimin e fituesit të pikës. WAZA-ARI (2 pikë) Gjyqtari kryesor ngre dorën anash në kënd 90 horizontal në drejtimin e fituesit të pikëve. IPPON (3 pikë) Gjyqtari kryesor ngre dorën anash në kënd 45 në drejtimin e fituesit të pikëve. KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

35 35 VENDIMI I FUNDIT ANULOHET Nuk ka pikë apo dënim. Gjyqtari kryesor me këtë kryqëzon duart ne gjoks zgjeron llërat e duarve duke treguar shuplakët e dorës nga poshtë. NO KACHI (Fitore) Gjyqtari kryesor ngre dorën anash në kënd 45 në drejtimin e fituesit të ndeshjes. KIKEN Gjyqtari kryesor ngre dorën anash në kënd 45 në dhe me gishtin tregues kah vija e garuesit dhe kundërshtarin e shpall fitues. SHIKKAKU Shkualifikim Garuesi largohet nga tatami KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

36 36 HIKIWAKE Barazim Në rastet kur ndeshja përfundon me rezultat të barabartë, Gjyqtari kryesor i kryqëzon duart zgjeron llërat e duarve duke treguar shuplakët përpara KATEGORIA 1 E VËREJTJEVE ( e sinjalizuar për shqiptimin e CHUKOKU ) Vërejtje Gjyqtari kryesor i kryqëzon duart me shuplaka të hapura në drejtim të penalizuesit. KATEGORIA 2 E VËREJTJEVE ( e sinjalizuar për shqiptimin e CHUKOKU ) Vërejtje Gjyqtari kryesor drejton llërën e dorës me gishtin tregues në drejtim të penalizuesit. KEIKOKU Vërejtje Gjyqtari kryesor shqipton kategorinë e 1 ose 2 të vërejtjeve duke ulur dorën anash në kënd 45 dhe drejton gishtin tregues në drejtim të penalizuesit. HANSOKU CHUI Vërejtje për diskualifikim Gjyqtari kryesor shqipton kategorinë e 1 ose 2 të vërejtjeve duke ngritur dorën anash në kënd 90 horizontal dhe drejton gishtin tregues në drejtim të penalizuesit KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

37 37 HANSOKU Shkualifikim Gjyqtari kryesor shqipton kategorinë e 1 ose 2 të vërejtjeve duke ngritur dorën anash në kënd 90 horizontal dhe drejton gishtin tregues. PASIVITETI Gjyqtari kryesor rrotullon duart njërin përmbi tjetrën te afruar afër gjoksi dhe me ketë tregon kundërvajtje te kategorisë se dyte. TORIMASEN Anulimi i vendimit paraprak. Gjyqtari kryesor kryqëzon duart nga lart, poshtë duke i zgjeruar ato. TEKNIKË E BLLOKUAR Gjyqtari kryesor tregon se teknika ka qene e bllokuar apo nuk arritur zonën poentuese KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

38 38 TEKNIKË JASHTË ZONAVE POENTUESE Gjyqtari kryesor lëviz grushtin e shtrënguar para trupit duke treguar gjyqtareve ndihmës se teknika ka tejkaluar zonën poentuese u KONTAK I FORTË Gjyqtari kryesor iu tregon gjyqtarëve anësorë se ka qenë kontakt i fortë EGZAGJERIM I LENDIMIT Gjyqtari kryesor me shuplakët e tij prek faqet ku iu tregon gjyqtarëve anësorë për ekzagjerimi të lëndimit JOGAI (DALJE JASHTË ARENËS) Gjyqtari kryesor shtrin dorën ne 45 shkalle dhe me gisht tregues tregon ka vija kufizuese e garuesit dhe tregon kundërvajtje (kategoria e dyte) KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

39 39 MUBOBI Garuesi e sjell vetën ne rrezik Gjyqtari kryesor e prek fytyrën me dore duke e lëviz para fytyrës anash dhe tregon qe garuesi e ka sjell vetveten ne rrezik IKJA NGA LUFTA Gjyqtari kryesor bën lëvizje rrethore me gishtin tregues te kthyer poshtë qe gjyqtareve anësor te ju tregoj kundërvajtje te kategorisë se dyte KAPJE APO SHTYRJE,QENDRIMI GJOKS ME GJOKS PA TENTUAR TE EGZEKUTOJ TEKNIKE Gjyqtari kryesor shtrin duart para pastaj i tërhjek ato ne lartësi te krahëve duke bere lëvizje te shtyrjes apo kapjes qe te ju tregoj gjyqtarëve anësor kundërvajtje te kategorisë 2 SULME TE RREZIKSHME TË PAKONTROLLUARA Gjyqtari kryesor vendos grushtin e shtrënguar ne pjesën anësore te kokës duke ju treguar gjyqtarëve anësor kundërvajtje te kategorisë 2 KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

40 40 SULMET E SIMULUARA ME KOKË, GJU DHE BËRRYL Gjyqtari kryesor prek me dore te hapur, ballin gjurin dhe bërrylin qe te ju tregon gjyqtarëve anësor kundërvajtje te kategorisë 2 FJALOSJE ME KUNDËRSHTARIN, PROVOKIM I KUNDËRSHTARIT, SJELLJE JOKORREKTE Gjyqtari kryesor e vendos gishtin tregues ne buzët e tij dhe me këtë ju tregon gjyqtareve anësor kundërvajtje te kategorisë 2 SHUGO Gjyqtari kryesor i therret gjyqtaret anesor ne perfundim te ndeshjes apo ne shqiptimin e SHIKKAKU KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

41 41 SINJALIZIMET E GJYQTARËVE ANËSORË ME FLAMUJ YUKO WAZA-ARI IPPON VËREJTJE Gjyqtari e rrotullon ne rreth flamurin përkatës. Pastaj jep sinjal për kundërvajtje te kategorisë se 1 apo 2 KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

42 42 KATEGORIA 1 VËREJTJEVE Flamujt kryqëzohen dhe duar shtrihen para KATEGORIA 2 VËREJTJEVE Gjyqtari anësor tregon me flamur me dore te lakuar KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

43 43 JOGAI KEIKOKU HANSOKU CHUI HANSOKU PASIVITETI KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

44 44 Shtojca 3: UDHËZIME OPERACIONALE PËR GJYQTARË Kjo shtojce është udhëzim për gjyqtarët kryesorë dhe gjyqtarët anësorë për veprime të cilat nuk gjenden në rregullore. KONTAKTI I FORTË Kur garuesi ekzekuton teknikë poentuese dhe menjëherë pason teknika tjetër, e cila shkakton kontakt të forte, gjyqtarët nuk duhet të japin pikë. Në vend të pikës ata do të japin vërejtje apo dënim (përjashtim bëjnë vetëm rastet nëse kontakti është shkaktuar nga vetë i lënduari). KONTAKTI I FORTË DHE EGZAGJERIMI Karateja është shkathtësi luftarake dhe prej garuesve pritet sjellje me standard të lartë. Është e papranueshme që garuesi i cili merr goditje të lehtë, të fërkoje fytyrën, të shëtisë përreth, të përkulet, të nxjerrë mbrojtësen e dhëmbëve prej goje dhe në mënyra te ndryshme të shtihet sikur kontakti ka qene serioz dhe në atë mënyrë të bindë gjyqtarin kryesor që kundërshtarit t i shqiptojë dënim më të lartë. Këso lloj sjelljesh dhe mashtrimesh e përulin sportin tonë, këto duhet të dënohen menjëherë. Kur garuesi shtihet që ka marrë goditje të forte, kurse gjyqtarët mendojnë të kundërtën dhe vendosin se goditja ka qenë mirë e kontrolluar dhe ka plotësuar të 6 kriteret kundërshtarit do t i jepet pikë, kurse garuesit do t i shqiptohet vërejtje apo dënim i kategorisë së dyte për ekzagjerim dhe simulim (gjithmonë duhet marrë parasysh që rastet serioze të simulimit të lëndimit mundë të meritojnë SHIKKAKU) Situata të vështira paraqiten kur garuesi merr goditje të fortë dhe bie në tatami, nganjëherë ngrihet (që të ndalojë numërimin e 10 sekondave) dhe prapë bie. Gjyqtarët kryesorë duhet te mbajnë mend që goditjet JODAN me këmbë vlejnë 3 pike dhe që një numër i madh i garuesve në gara individuale dhe ekipore marrin premi të mëdha për fitimin e medaljeve andaj të gjitha këto ndikojnë te garuesit që të anojnë nga sjellja jo etike, është me rëndësi shumë që kjo të vërehet dhe të shqiptohen dënimet adekuate. MUBOBI Paralajmërim apo dënim për MUBOBI jepet kur garuesi është goditur apo është lënduar me fajin e vet. Kjo mund të ndodhë kur garuesi ia kthen shpinën kundërshtarit, sulmon me Gyaku zuki chudan të gjatë dhe të ulet pa marrë parasysh sulmin JODAN te kundërshtarit, duke ndalur luftën pa thënë gjyqtari kryesor YAME, duke lëshuar duart nga gardi, apo duke përsëritur që të mos vetëmbrohet dhe duke mos bllokuar sulmet e kundërshtarit. Sqarimi XVIII i Nenit 8 thotë: Nëse ndodhë që kundërvajtësi të marrë goditje shumë të fortë dhe/ose të marrë lëndim, gjyqtari do t i shqiptojë vërejtje ose dënim të kategorisë 2 dhe do të refuzojë ta dënojë kundërshtarin. Nëse një garues është goditur me fajin e vet dhe e ekzagjeron efektin e lëndimit në mënyrë që t i mashtrojë gjyqtarët, mundë të marrë vërejtje apo dënim MUBOBI, si dhe një dënim tjetër shtesë për shkak të ekzagjerimit të lëndimit, sepse janë shkaktuar dy kundërvajtje. Duhet të theksohet se një teknike e cila ka shkaktuar kontakt të fortë nuk duhet të poentohet. KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

45 45 ZANSHIN ZANSHIN definohet si angazhim i pandërprere, gjatë te cilit garuesi mban koncentrim te plote, vëzhgim dhe kujdes te plote nga kundërsulmi i kundërshtarit. Disa garues mbas ekzekutimit te teknikave, një pjese te trupit te tyre e kthejnë anash nga kundërshtari, por ende janë te vëmendshëm dhe janë gati te zhvillojnë aksion. Gjyqtarët duhet të jenë në gjendje të bëjnë dallimin midis kësaj, kur garuesi ende e ruan gjendjen e gatishmërisë për t`u ndeshur dhe asaj kur garuesi nuk është i përqendruar dhe faktikisht ka hequr dore nga ndeshja. KAPJA E KEMBES GODITJET ME KEMBE CHUDAN A duhet që gjyqtarët ndihmës të japin pikë kur garuesi ekzekuton goditje me këmbë në trup, kurse kundërshtari ia kap këmbën para se garuesi ta tërheq këmbën prapa? Nëse garuesi i cili godet me këmbë dhe ka ZANSHIN dhe kur goditja i plotëson të gjitha kriteret për vendim, nuk ka ndonjë arsye që kjo teknikë te mos poentohet. Teorikisht, në ndeshje reale goditja e ekzekutuar me këmbë e cila ka shpejtësinë e duhur, thuhet apo mendohet se e pamundëson kundërshtarin dhe për këtë këmba nuk do te kapet. Kontrolli adekuat, zona poentuese dhe plotësimi i të 6 kritereve është faktori vendimtar nëse ndonjë teknikë do te poentohet apo jo. HEDHJET DHE LENDIMET Meqë kapjet, mbajtjet dhe hedhjet e kundërshtarit janë të lejuara në rrethana të caktuara, është detyrë e të gjithë trajnerëve që të vërtetohen që garuesit e tyre të jenë të trajnuar mire në përdorimin e këtyre teknikave (hedhjes dhe lëshimit te sigurt). Garuesi i cili tenton të ekzekutoj kësi lloj teknike duhet të plotësoje rregullat e caktuara në sqarimin e neneve 6 dhe 8. Nëse garuesi e hedh kundërshtarin në përputhje me rregullat e caktuara, mirëpo lëndimi shkaktohet si rezultati i rrëzimit të keq të kundërshtarit, atëherë pala e dëmtuar është përgjegjëse dhe garuesi i cili ka ekzekutuar hedhjen nuk duhet të dënohet. Lëndimi për të cilin është përgjegjës garuesi i hedhur mund të ndodhë kur garuesi i hedhur, në vend se të bëjë rënien (hedhjen) e sigurt, pritet me krah të shtirë ose me bërryl, ose kur mbahet për kundërshtarin dhe e tërheq atë. POENTIMI NE GARUESIN I CILI ESHTE HEDHUR Kur garuesi është hedhur apo fshire dhe kur pjesa e epërme e trupit (TORSO) të tij është në tatami, ku me pas pason teknika e kundërshtarit, atëherë do të jepet IPPON. Nëse garuesi poentohet derisa është në rrëzim e sipër, gjyqtarët anësorë duhet të marrin parasysh drejtimin e rrëzimit, sepse nëse garuesi bie larg teknikes, kjo do te konsiderohet si joefikase dhe nuk do te poentohet. Nëse pjesa e epërme e garuesit nuk është në tatami kur është ekzekutuar teknika, pika do te ndahet ne atë mënyre si është cekur në nenin 6. Mirëpo, nëse pika është realizuar derisa trupi i garuesit ka qenë në rënie e sipër, ulur, galuc ose ka qenë në kërcim e sipër dhe të gjitha situatat tjera kur pjesa e epërme e tij nuk është ne tatami, poentimi do të bëhet si vijon: 1. Goditjet JODAN me këmbë, 3 pike (IPPON) 2. Goditjet CHUDAN me këmbë, 2 pike (WAZA-ARI) 3. Goditjet TSUKI,UCHI, 1 pike (YUKO) KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

46 46 PROCEDURA E VOTIMIT Kur gjyqtari kryesor ndal ndeshjen, thërret YAME, duke përdorur njëkohësisht sinjalin e duhur me dorë. Derisa gjyqtari kryesor merr pozicionin fillestar, gjyqtarët anësorë do te sinjalizojnë mendimin e tyre në lidhje me pikën apo JOGAI-n, dhe nëse kërkohet nga gjyqtari kryesor ata do të sinjalizojnë mendimin e tyre në lidhje me sjelljet e tjera të ndaluara. Gjyqtari kryesor do të marrë vendimin në përputhje me rrethanat. Pasi që gjyqtari kryesor është i vetmi që ka mundësi të sillet nëpër arenë dhe ka qasje direkt me garues, si dhe të flas me mjekun, gjyqtarët anësorë, para se të marrin vendimin e duhur, duhet seriozisht të marrin parasysh se çka tregon gjyqtari kryesor. Në situatat kur ka më shume se një arsye që të ndalet ndeshja, gjyqtari kryesor do të veprojë në harmoni me situatën, p.sh., kur ka pasur një pikë për një garues dhe një kontakt për tjetrin, apo kur ka pasur MUBOBI apo ekzagjerim të lëndimit nga i njëjti garues. Aty ku përdoret video incizimi, paneli i caktuar për video incizim do ta rishikoj incizimin dhe do ta ndryshoj vendimin vetëm nëse të dy anëtarët e panelit akordohen për ndryshimin. Pas video-rishikimit paneli menjëherë do ta kumtojë vendimin e vet tek gjyqtari kryesor, i cili do ta konfirmon ndryshimin nëse do të jetë i pranueshëm. JOGAI Gjyqtarët anësorë duhet të mbajnë në mend se kur sinjalizojnë JOGAI, duhet të prekin dyshemenë me flamurin adekuat. Kur gjyqtari kryesor kthehet në pozitën e tij fillestare, do të sinjalizojnë vendimin e tyre të kategorisë së dytë. SHENJAT E SHKELJEVE TE RREGULLAVE Për kategorinë e parë të dënimeve gjyqtari së pari duhet të bëjë lëvizje rrethore me flamurin përkatës, pastaj t i kryqëzojë ata duke u drejtuar nga ana e majtë për AKA dhe duke mbajtur flamurin e kuq para, si dhe ne anën e djathtë për AO, duke mbajtur flamurin e kaltër para. Kjo i ndihmon gjyqtarit kryesor te identifikojë se cili garues ka shkaktuar kundërvajtje. KOMISIONI I GJYQTARËVE TË KOSOVËS VERSIONI

47 47 APPENDIX 4: SCOREKEEPERS MARKS IPPON Three Points Score WAZA-ARI Two Points Score YUKO One Point Score KACHI Winner x MAKE Loser HIKIWAKE Draw (Tie) C1C Category 1 Foul CHUKOKO Warning C1K Category 1 Foul KEIKOKU Warning C1HC Category 1 Foul HANSOKU CHUI Warning of disqualification C1H Category 1 Foul HANSOKU Disqualification C2C Category 2 Foul CHUKOKU Warning C2K Category 2 Foul KEIKOKU Warning C2HC Category 2 Foul HANSOKU CHUI Warning of disqualification C2H Category 2 Foul HANSOKU Disqualification KK KIKEN Forfeiture S SHIKKAKU Serious Disqualification VERSION Effective from

48 48 APPENDIX 5: LAYOUT OF THE KUMITE COMPETI TION AREA VERSION Effective from

49 49 APPENDIX 6: LAYOUT OF THE K ATA COMPETITI ON AREA VERSION Effective from