«ҚАЗПОЧТА» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ 2013 ЖЫЛҒЫ ҚЫЗМЕТІ ТУРАЛЫ ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП

Transcription

1 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013

2

3 «ҚАЗПОЧТА» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ 2013 ЖЫЛҒЫ ҚЫЗМЕТІ ТУРАЛЫ ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП

4 МАЗМҰНЫ 1. ЕСЕП ТУРАЛЫ Жалпы мәліметтер Есепті кезең және есеп шекарасы Әдістемесі және мазмұны Аббревиатуралар мен қысқартулар 9 2. КОМПАНИЯ БАСШЫЛЫҒЫНЫҢ ҮНДЕУІ Директорлар кеңесі Төрайымының үндеуі Басқарма Төрағасының үндеуі КОМПАНИЯ БҮГІНДЕ Тарих және негізгі мәліметтер жылғы негізгі оқиғалар мен жетістіктер Басқару жүйесі және функционалдық құрылым Компания қызметтері Стратегиялық дамудың бағыттары Сыртқы ортаны талдау «Қазпочта» АҚ миссиясы мен пайымдауы Стратегиялық міндеттер Компанияның даму стратегиясын іске асыру туралы есеп Өңірлер үшін ұсынылатын қызметтердің әлеуметтік-экономикалық маңыздылығы Саланың реттеуші ортасын шолу Лицензиялар туралы ақпарат Меншік сипаты және ұйымдастыру-құқықтық нысан ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ Сапаны басқару Қолжетімділік және уақтылылық Қауіпсіздік Кері байланыс Имидждік және ақпараттық саясатты іске асыру Тұтынушының қанағаттанушылық дәрежесі Жанжалдарды басқару Тәуекелдерді басқару Баға тәуекелі Жобалар тәуекелдері Қаржы қызметтерін көрсету кезіндегі ішкі алаяқтық тәуекелдері Персонал тәуекелдері IT жүйе мен IT инфрақұрылымы тәуекелдері Валюта тәуекелі Реттеуші тәуекелдер 37 2

5 4.4. Ішкі бақылау Мүдделі тұлғалармен өзара іс-қимыл Халықаралық ынтымақтастық Мемлекеттің Компания қызметіне ықпалының сипаты КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ Директорлар кеңесі Директорлар кеңесі мүшелерінің қызметтік тізімі Директорлар кеңесінің жаңа мүшелерін іріктеу критерийлері жылғы Директорлар кеңесінің отырыстары Директорлар кеңесінің жұмысы туралы есеп Директорлар кеңесінің комитеттері Жалғыз акционердің пікірін Директорлар кеңесінің есепке алуы бойынша 50 қабылдаған шаралар Жалғыз акционердің қарауына мәселені енгізу рәсімі Ішкі аудит қызметі Басқарма Басқарма мүшелерінің қызметтік тізімі Басқарма Төрағасын іріктеу критерийлері Басқарма жұмысы туралы есеп Басшылық қызметін бағалау Жоғарғы басшылыққа сыйақы беру Басшылық лауазымдарын қоса атқару ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК Нарық пен Компанияның бизнесіне ықпал ететін макроэкономикалық факторлар Экономикалық мақсаттар мен міндеттер және қол жеткен нәтижелер. 59 Компания қызметінің нәтижелерін талдау Негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштер Қызметтің негізгі көрсеткіштері Еңбек өнімділігі Сегменттер бойынша негізгі өндірістік көрсеткіштер жылға арналған қаржы-экономикалық және өндірістік көрсеткіштер мен 61 міндеттердің болжамы Орта салалық көрсеткіштер Кірістер, шығыстар, активтер құрылымы Кірістер құрылымы Шығыстар құрылымы Активтер құрылымы 65 3

6 6.4. Активтерді бағалау әдістерін сипаттау Негізгі құралдарды амортизациялау әдістері Меншікті және қарыз капиталы Капитал жеткіліктігінің көрсеткіштері туралы ақпарат Өтімділік көрсеткіштері туралы ақпарат Компанияның есеп саясаты туралы ақпарат Шартты міндеттемелер мен шартты активтер туралы ақпарат Резервтер туралы ақпарат Мемлекеттің субсидиялары мен кепілдіктері туралы ақпарат Байланысты тараптармен жасалған операциялар және жасалуына мүдделі 68 болатын мәмілелер туралы ақпарат Байланысты тараптармен жасалған операциялар туралы ақпарат Байланысты тараптармен жасалған ең елеулі операциялар туралы жеке ақпарат Жасалуына мүдделі болатын мәмілелер туралы ақпарат Сыртқы аудитор туралы ақпарат Қор тарапынан қолдау нысандары Сегменттік талдау Почта қызметтері Қаржылық қызметтер Қаржы қызметі Инвестициялық портфель Қаржы міндеттемелері Бағалы қағаздар шығарылымы туралы мәлімет, нарықтық капиталдандыру Қаржы активтері мен міндеттемелері бойынша пайыздар мөлшерлемелері Маркетингтік саясатты іске асыру Коммерциялық стратегия Маркетингтік жоспарды іске асыру Трансфер-агенттік қызмет Инвестициялық қызмет Инновациялық даму 78 4

7 Постаматтар желісін енгізу және құру Мобильді Postman Тасымалдау Автокөлік құралдарының, почта вагондары мен почта жабдықтарының паркі Почтаны тасымалдау және бақылау мерзімдері Магистральды тасымалдаулар Сатып алуды ұйымдастыру Жеткізушілермен және мердігерлермен өзара іс-қимыл Тарифтік саясат Табиғи монополия нарығы Монополистік бәсекелестік нарығы ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ КАДРЛАРДЫ ДАМЫТУ Корпоративтік әлеуметтік жауапкершіліктің негізгі жобалары Ұжымдық-шарттық қарым-қатынастар Іріктеу және оқыту Кадрлық резерв Әлеуметтік тұрақтылық, кадрлардың тұрақтамауы және оларды тарту Марапаттау және мотивация Мәдениет және спорт Денсаулық сақтау Халықтың тұратын аумағында жұмыспен қамтылуы Еңбекті қорғау ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІК Қоршаған ортаны қорғау Энергия үнемдеу ҚОСЫМША Қосымша. Есептің GRI басшылығына сәйкестік кестесі 106 5

8 ЕСЕП ТУРАЛЫ ЕСЕПТІҢ НЕГІЗГІ МІНДЕТІ МҮДДЕЛІ ТАРАПТАРДЫ ЖҰМЫС ҚОРЫТЫНДЫЛАРЫ ТУРАЛЫ ХАБАРДАР ЕТУ, СОНДАЙ-АҚ КОМПАНИЯ ҚЫЗМЕТІНІҢ АҚПАРАТТЫҚ АШЫҚТЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ.

9 Жалпы мәліметтер 1.2. Есепті кезең және есеп шекарасы 1.3. Әдістемесі және мазмұны 1.4. Аббревиатуралар мен қысқартулар

10 ЕСЕП ТУРАЛЫ 1. ЕСЕП ТУРАЛЫ «Қазпочта» акцонерлік қоғамы (бұдан әрі Компания) Компанияның 2013 жылғы қызметі туралы жылдық есепті (бұдан әрі есеп) оқырманның назарына ұсынады. Осы есеп ең жақсы тәжірибе корпоративтік жылдық есептерді дайындауды, сондай-ақ Компанияның тұрақты дамуы туралы ақпаратты талап ететін Компания қызметінің негізгі көрсеткіштерін қамтиды. Есептің мазмұны Компанияның даму стратегияларының негізгі аспектілеріне сәйкес анықталды. Дамудың жекелеген бағыттары жазылды, сондай-ақ таяу арадағы келекшекте іске асыру қажет Компанияның жоспарлары мен мүмкіндіктері енгізілді. Есептің негізгі міндеті мүдделі тараптарды жұмыс қорытындылары туралы хабардар ету, сондай-ақ Компания қызметінің ақпараттық ашықтығын қамтамасыз ету ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР Осы құжат бұл тұрақты даму туралы ақпаратты қамтитын Компанияның үшінші жылдық есебі. Компания қызметтің экономикалық, әлеуметтік және экологиялық аспектілері туралы қажетті ақпаратты қамтитын есептерді оқырманның назарына жыл сайын ұсынады. Осы есепте қамтылатын мәселелер мен ақпараттар жөнінде орталық кеңсеге мына мекенжай бойынша хабарласуға болады: , Қазақстан Республикасы, Астана қ., Д. Қонаев к-сі, 8, корпоративтік басқару департаменті, байланыс телефондары: +7(7172) , факс: +7(7172) , маркетинг департаменті ЕСЕПТІ КЕЗЕҢ ЖӘНЕ ЕСЕП ШЕКАРАСЫ Есепті кезең 2013 жылғы 1 қаңтар мен 31 желтоқсан аралығы болып табылады. Компания қызметінің көрсеткіштері 2011, 2012 және 2013 жылдарға динамика түрінде көрсетілген. Қаржы-шаруашылық қызметтің қорытындылары жөніндегі ақпарат 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша шоғырландырылған қаржылық есепте, осы есепке 1-қосымшада келтірілген, сондай-ақ корпоративтік сайтта жарияланған. Есеп Компанияның қызметін тұтастай қамтиды. Еншілес тәуелді ұйымдар олардың қызметі туралы ақпарат қаржы-экономикалық көрсеткіштермен шектелгендіктен Компания қызметіне айтарлықтай әсер етпейді ӘДІСТЕМЕСІ ЖӘНЕ МАЗМҰНЫ Есеп 3.1-нұсқадағы тұрақты даму саласындағы есептілік жөніндегі басшылық (GRI Global reporting initiative) негізінде жасалды. Экономикалық, әлеуметтік, экологиялық көрсеткіштерді есептеу, жинау және шоғырландыру осы басшылық талаптарына сәйкес жүргізілді. Сандық деректерді есептеуде өлшем бірлігі жүйесінің көпшілік қабылдаған тәжірибесі қолданылды. Есеп GRI есептілігінің талаптарына сәйкес «С» деңгейіне сәйкес жасалды. Келешекте Компания осы есепті ұсынылған ақпараттың толықтығын және дұрыстығын және GRI деңгейіне сәйкестігін тәуелсіз растау жүргізуді жоспарлайды. 8

11 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП АББРЕВИАТУРАЛАР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР ӘК ДПО ҚПББ АЛО АЖ КС КӘЖ ХБ ХАДҚ ПББ ОФ РАБҚ АПБТ ҚР ДК ППК АПББ Қор ОА GRI ІКПЖ Әкімшілік кеңес (Дүниежүзілік почта одағының) Дүниежүзілік почта одағы Қалалық почта байланысы бөлімшесі Ақпараттық-логистикалық орталық Ақпараттық жүйе Күрделі салым Корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік Дүниежүзік почта одағының Халықаралық бюросы Халықаралық ауыл шаруашылығын дамыту қоры Почта байланысы бөлімшесі Облыстық филиал Республикалық арнаулы байланыс қызметі Аудандық почта байланысы торабы Қазақстан Республикасы Деректорлар кеңесі Почтаны пайдалану кеңесі (Дүниежүзілік почта одағының) Ауылдық почта байланысы бөлімшесі «Самұрық-Қазына» АҚ Орталық аппарат Global reporting initiative (Тұрақты даму саласындағы есептілік жөніндегі басшылық) Ірі көлемді почта жөнелтілімдері 9

12 ДИРЕКТОРЛАР КЕҢЕСІ ТӨРАЙЫМЫНЫҢ ҮНДЕУІ Құрметті клиенттер, серіктестер! ЕЛЕНА БАХМУТОВА 2013 жыл «Қазпочта» АҚ үшін мерейтой жылы болды, 20 жыл бұрын Қазақстан почтасының тарихы басталды. Компания 2013 жылдың қорытындысы бойынша дамудағы оң тенденцияларды сақтап, халыққа көрсетілетін қызметтердің жоғары әлеуметтік бағыттылығын ескере отырып ішкі нарықта өз үлесін бекіте алды. Компания почта және қаржылық қызметтер бойынша кірістердің өсімін көрсетті. Автопаркті күтіп ұстауға және отын ресурстарына жұмсалатын шығындарды қысқартуға мүмкіндік берген, қызметтер сапасын, халықаралық почта жөнелтілімдерін жеткізу жылдамдығы мен сенімділігін жақсарту жөніндегі іс-шаралар іске асырылды жылы Компания құрылымында жаңа филиалдар «Сұрыптау орталығы», «ЕМS- Kazpost» пайда болды. Қызметтердің сапасын және қолжетімділігін арттыру мақсатында, жалғыз акционер «Самұрық- Қазына» АҚ ұсынысы бойынша, ағымдағы жылдан бастап «Қазпочта» АҚ бизнесті трансформациялаудың кешенді бағдарламасын іске асыруға кірісті. Бағдарлама оңтайландыру және стандарттау мақсатында компанияның негізгі бизнес-процестерін жүйелі және терең бағалауды, заманауи технологияларды енгізуді, сондай-ақ басқару және өндірістік персоналдың кәсіби дайындық деңгейін жоғарылатуды болжап отыр. Бағдарлама жетістігі ұжымның өзгерістерге дайындығына байланысты болады. Клиенттің мүдделері және оның Қазпочта қызметтеріне қанағаттанушылығы қаржылық нәтижелермен қатар, қызметтің тиімділігін бағалау негізінде жатуы керек. Әлеуметтік климат жаңғырту жетістігі үшін аса маңызды, сондықтан компаниядағы болып жатқан өзгерістерді түсіндіру менеджменттің негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Басталған өзгерістерді іске асырудағы табандылық, сарабдалдық және жүйелілік Қазақстанның барлық азаматтары үшін облыс орталықтарынан шалғай тұрған жерлеріне қарамай, почта және қаржылық қызметтердің қолжетімді пакетін тиімді және қажет жеткізушісі ретінде Қазпочтаны трансформациялауға мүмкіндік береді. «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің мүшелері енгізілетін жаңалықтарды іске асыру «Қазпочта» АҚ-ның күшті және ұйымшыл ұжымының қолынан келеді деп сенеді. Директорлар кеңесінің атынан «Қазпочта» АҚ клиенттеріне және серіктестеріне ынтымақтастығы үшін алғыс білдіремін. «Қазпочта» АҚ ұжымы анық стратегияға және зор мақсаткерлікке ие бола отырып, кез келген кедергіге қарсы тұратына сенімдімін. «Қазпочта» АҚ ұжымын қолдау көрсеткені үшін алғыс білдіремін, жасампаз және жетістікті жұмыс тілеймін! Құрметпен, Елена Бахмутова 10

13 БАСҚАРМА ТӨРАҒАСЫНЫҢ ҮНДЕУІ ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 АСХАТ БЕЙСЕНБАЕВ Құрметті оқырмандар! 2013 жылы Қазақстан Республикасының азаматтарына почта және қаржылық қызметтерді алуға конституциялық құқық беретін миссияны орындайтын Қазақстан почтасы өзінің 20 жылдығын атап өтті. Мерейтой жылы «Қазпочта» АҚ-да Сапа жылы деп жариялануы жайдан-жай емес, өйткені бизнес-процестерді жетілдіру жоғарғы кәсіби біліктілікті және орындаушылық тәртіпті талап ететін, көп еңбекті жұмыс. Компания есепті жылда өсімнің жақсы қарқындарын көрсетті, өз позицияларын бекітуге бағытталған тиімді шешімдерді қабылдады жылы жарғылық капитал 2,084 млрд теңгеге көбейді, кірістердің 14% өсімі өндірістік персоналдың жұмыскерлеріне жа ла қыны 12%-ға, әкімшілік қызметкерлерге 7%-ға көбейтуді қамтамасыз етті. Компанияда Ресей Федерациясының аумағында жұмыс істейтін курьерлік компаниялармен ынтымақтастықтағы EMS қызметтер шеңберінде «Ресейге экспресс премиум» қызметі енгізілді. Халықаралық почтаны өңдеу уча скелерінде тәулік бойы режимімен жұмыс істейтін «Сұрыптау орталығы» филиалы үшін 2013 жыл жұмысты бастау сәті болды, бұл почтаны өңдеу және жөнелту мерзімін екі есеге қысқартуға мүмкіндік берді. «Қазпочта» АҚ жартысынан көбі аудан орталықтары мен ауыл аймақтарында орналасқан почта бөлімшелерінің ауқымды филиалдық желісі бар әлеуметтік тұрғыдан бағытталған компания. Осындай мүмкіндіктерді ескере отырып, компания почта байланысының жылжымалы бөлімшелерінің стационарлық ауылдық бөлімшелерін нығайтып, ауылдық жерде өзіңнің қатысуын күшейту шешімін қабылдады. Осы мақсаттарда, «Самұрық-Қазына» АҚ қолдауымен Қазақстанның барлық өңірлері үшін жақсартылған техникалық сипаттамалары бар почта байланысының 114 жылжымалы бөлімшесі іске қосылды. «Қазпочта» АҚ 2013 жылды жақсы нәтижелермен аяқтады, алдағы жылмен салыстырғанда жиынтық кірістер 14%-ға өсті және 30,8 млрд теңгені құрады. Жедел және курьерлік қызметтерді, баспа басылымдарын тарату қызметтерін қосқанда, почта қызметтері бойынша компанияның кірістері 13,6 млрд теңгені, жалпы кірістердің 45% құрады. Қаржы және банктік қызметтердің барлық түрін, интернет-банкинг, агенттік қызметтерді қосқанда, қаржылық қызметтер бойынша кірістер 12,4 млрд теңгені, жалпы кірістердің 41% құрады. Компания корпоративтік басқаруды дамытуға зор көңіл бөледі. «PricewaterhouseCoopers» (PwC) ЖШС тәуелсіз диагностикасының қорытындылары бойынша корпоративтік басқару рейтингі 75,4% құрады. «Қазпочта» АҚ түрлі кәсіп иелерінен тұратын 22 мыңнан астам адамды біріктіреді және барлық қызметкерлер үшін және мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін де тең жағдайлар жасайды. 110-ға жуық адам жұмысқа орналасуға мүмкіндік алды және азаматтардың осы санатындағы өкілдеріне жұмыс орнын құру басымдық болып қала береді. Тамыры терең және ең жақсы дәстүрлері бар почта әулеттерімен мақтанамыз. Бүгінде компанияда еңбек әулетінің жарқын эпопеясын бастаған почта саласы ардагерлерінің шөберелері еңбек етуде. Бизнес-процестерді жаңғырту, оңтайландыру, автоматтандыру, сапалы инфрақұрылым бұл «Қазпочта» АҚ инновациялық дамуының бір бөлігі және қазір «Самұрық-Қазына» АҚ, шетелдік мамандардың қатысуымен жоғарғы мақсаттарға жетуге бағытталған «Қазпочта» АҚ бизнесін трансформациялау және дамыту бағдарламасы іске асырылуда. Бүгінде Компания алдында күрделі міндеттер тұр. Филиал желісін жаңғырту, бизнес-процестерді ауылдық байланыс бөлімшелері деңгейінде автоматтандыру, тиімді логистикалық және көлік бағыттарын құру, қызметтер сапасын жақсарту сияқты осы барлық бағыттар «Қазпочта» АҚ бас активі қызметкерлерінің күшімен ынталандырылатын болады. Құрметпен, Асхат Бейсенбаев 11

14 КОМПАНИЯ БҮГІНДЕ «ҚАЗПОЧТА» АҚ ЖЕКЕ ЖӘНЕ ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАРҒА ПОЧТА-ЖИНАҚТАУШЫ ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ БАРЛЫҚ СПЕКТРІН ҰСЫНАДЫ. ПОЧТА САЛАСЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАСЫНДА МАҢЫЗДЫ РОЛЬ АТҚАРАДЫ. АҚПАРАТТЫҚ АЛМАСУ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ, ҚАРЖЫЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ АСПЕКТІЛЕРІНІҢ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТТІҢ БАСҚА АСПЕКТІЛЕРІНІҢ ДАМУЫ МЕН ТҰРАҚТЫЛЫҒЫ ОНЫҢ ЖҰМЫСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ.

15 Тарих және негізгі мәліметтер жылғы негізгі оқиғалар мен жетістіктер 3.3. Басқару жүйесі және функционалдық құрылым 3.4. Компания қызметтері 3.5. Стратегиялық дамудың бағыттары 3.6. Өңірлер үшін ұсынылатын қызметтердің әлеуметтікэкономикалық маңыздылығы 3.7. Саланың реттеуші ортасын шолу 3.8. Лицензиялар туралы ақпарат 3.9. Меншік сипаты және ұйымдастыру-құқықтық нысан

16 КОМПАНИЯ БҮГІНДЕ 3. КОМПАНИЯ БҮГІНДЕ «Қазпочта» АҚ жеке және заңды тұлғаларға почта-жинақтаушы қызметтердің барлық спектрін ұсынады. Почта саласы Қазақстан Республикасының экономикасында маңызды роль атқарады. Ақпараттық алмасу жүйелерінің, қаржылық операциялары аспектілерінің және қызметтің басқа аспектілерінің дамуы мен тұрақтылығы оның жұмысына байланысты. Қазіргі уақытта Қазақстанда почта-жинақтаушы жүйе үшін құқықтық және ұйымдастырушылық негіздер жасалған. «Қазпочта» АҚ жалғыз акционері «Самұрық-Қазына» АҚ болып табылады. «Қазпочта» АҚ-да почта байланысының (оның ішінде ауылдық) стационарлық өндірісінде 22 мың адам еңбек етуде. Компания кең филиалдық желіні алып жатыр, филиалдар республиканың барлық өңірлерінде бар, республиканың ауылдық аймағының 90% жуығының Компания бөлімшелерінде ғана көрсетілетін негізгі қаржылық қызметтерге рұқсаты бар. Қазақстан Республикасында елді мекен Компания қызмет көрсететін ауылдық жерлерде орналасқан. Бұл ретте, осы елді мекендердегі филиалдардың қызметкерлері почта байланысының жылжымалы бөлімшелері арқылы, почта байланысы тораптарының және почта байланысының жақын маңдағы бөлімшелерінің почтальондары почта қызметтерін (почта жөнелтілімдерін қабылдау, жеткізу, беру), коммуналдық қызметтерді және төлемдердің басқа да түрін қабылдауды және басқа да қызметтерді көрсетеді. Осылайша, Қазақстанның барлық елді мекендері қызметтер көрсетумен қамтылған және Компания қызметтеріне қолжетімділікпен қамтамасыз етілген. Почта байланысының кең желісі арқасында жеке және заңды тұлғаларға көрсетілетін электронды сауданың, көлік-логистикалық қызметтердің, қаржылық және басқа да қызметтердің алға басуының бірегей мүмкіндігі құрылған. Жылдан жылға Компания қызметтерінің спектрі кеңеюде, қызметтер көрсету сапасы артуда. Қазіргі уақытта Компанияда өз саласының негізгі ойыншысы ретіндегі Компания болып қалыптасуына себепші болатын бизнес-процестер белсенді енгізіліп жатыр. «Қазпочта» АҚ өндірісті инновациялық дамыту және жаңғырту мәселелеріне зор көңіл аударады. Компания үшін осы саладағы жобалардың үлкен маңызы 14

17 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 бар. Атап айтқанда, тарифтеу және сервис деңгейіне сәйкес келетін, «эконом» және «премиум» класты қызметтерді сегменттей отырып, қызметтердің жаңа портфелінің жобасы әзірленді. Ресей Федерациясының аумағында жұмыс істейтін курьерлік компаниялармен ынтымақтастықта «Ресейге экспресс премиум» қызметі енгізілді жылғы наурыздан бастап клиенттерге қызмет көрсету сапасын арттыруға және курьер клиентке барған кезде штрих-кодтарды, суреттерді салыстырып оқу және деректерді облыстық филиалдарға беру мүмкіндігімен жабдықталған мобильді құрылғылар арқылы ұсынатын қызметтердің аясын кеңейтуге бағытталған «Мобилді Postman» жобасы іске қосылды. «Халықаралық электронды почта аударымдары мен әлеуметтік төлемдер» ДПО-ХАДБ жобасына «Қазпочта» АҚ қатысуының ұлттық жоспарын іске асыру шеңберінде «Халықаралық электронды почта аударымдары» ДПО-ХАДБ жобасы бастамашылық етілді. Жобаның мақсаты Қазақстан Республикасы халқының артып келе жатқан сұранысын қанағаттандыру және «Қазпочта» АҚ қызметтерінің сапасын жақсарту үшін халықаралық электронды почта аударымдары көлемдерінің тұрақты өсімін қамтамасыз ету, сондай-ақ ақша аударымдарының ұсынылатын түрлерін кеңейту болып табылады ТАРИХ ЖӘНЕ НЕГІЗГІ МӘЛІМЕТТЕР Қазақстан почтасының тарихы мемлекетіміздің аумағында почта байланысы дамуының үш кезеңін революцияға дейінгі, кеңестік және тәуелсіз (1991 жылдан бастап) кезеңдерді қамтиды. Почта мемлекетті ақпарат беру мен басқару құралы ретінде пайда болды, кейіннен ғана халыққа қолжетімді бола бастады. Соңғы уақытта белсенді түрде дамып келе жатқан телефония мен интернеттің ығыстырғанына қарамастан, почта еліміздің басқару процесінің дамуына жағдай жасайтын байланыс және ақпарат құралы болып қала береді. Қазір, жүз жылдан кейін де мемлекеттік басқару процесіне қызмет көрсетумен ақпаратқа қолжеткізуді қамтамасыз ету міндеті «электрондық үкімет» алдында тұр. Ресей империясының құрамындағы Қазақстан аумағында бірінші почта байланысы бөлімшесі 1860 жылы Верный (қазіргі Алматы) қаласында ашылып, 1883 жылы қарамағында 14 почта байланысы бөлімшесі бар почта-телеграф кеңсесі болып қайта құрылды. Кеңес кіметі кезінде 1924 және 1991 жылдар аралығында Қазақ КСР почтасы бірыңғай кеңестік байланыс жүйесінің ажырамас бөлігі болып, оның аумағында почта алымдары Кеңес Одағының маркаларымен төленді. Қазақстан Республикасының тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы аясында оның халықаралық сахнада танылуына зор көңіл бөлінді, бұл халықаралық одақтар мен ұйымдарға кіруді, стратегиялық маңызды салаларда өзара ынтымақтастық үшін бірыңғай қағидалар қабылдауды көздеді жылғы 7 маусымнан бастап Компанияның 100% акциясы тиесілі «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ «Қазпочта» АҚ-ның жалғыз акционері болып табылады. 15

18 КОМПАНИЯ БҮГІНДЕ ЖЫЛҒЫ НЕГІЗГІ ОҚИҒАЛАР МЕН ЖЕТІСТІКТЕР Компанияның дамуының келешек перспективасы тұрғысынан алсақ, 2013 жыл маңызды оқиғалардың бүтіндей қатарымен аталады. Бірінші кезекте, бұл «Қазпочта» АҚ 2022 жылға дейін даму стратегиясын жаңа редакцияда жоғарғы деңгейде бекіту, сондай-ақ қарыздарды тарту, шетелдік операторлармен жасалған келісімдерге қол қою және т.б. Төменде 2013 жылғы негізгі корпоративтік оқиғалардың күнтізбесі ұсынылған жылғы корпоративтік оқиғалардың күнтізбесі Қаңтар 2013 жылға белгіленген күрделі салымдар жоспарын іске асыру мақсатында «Банк Позитив Казахстан» АҚ қарыз алу Ақпан Халықаралық почта жөнелтімдерімен алмасу туралы келісімге және «Emirates Post» біріккен араб әмірліктерінің почта байланысы операторларымен ақша аударымдары туралы келісімге қол қою «Қазпочта» АҚ басшылық құрамының 2012 жылғы жұмыс қорытындылары және 2013 жылға арналған міндеттер жөніндегі есептік мәжілісін ұжыммен бірге өткізу Наурыз «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің шешімімен «Қазпочта» АҚ 2022 жылға дейінгі даму стратегиясын жаңа редакцияда бекіту Cәуір Аудит жүргізілген «Қазпочта» АҚ 2012 жылғы жылдық шоғырландырылған қаржы есептілігін бекіту Мамыр «Қазпочта» АҚ акцияларын шығару жобасына өзгерістер мен толықтыруларды тіркеу «Қазпочта» АҚ мен «Al Hilal» Ислам Банкі» АҚ арасында екіжақты шарттарға қол қою Маусым «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Төрайымы етіп Жалғыз акционердің өкілі «Самұрық-Қазына» АҚ Басқарма Төрағасының орынбасары Е.Л. Бахмутованы сайлау 2012 жылдың қортындылары бойынша «Қазпочта» АҚ акциялары жөніндегі дивиденттерді Компанияның таза кірісінен 15% мөлшерінде төлеу туралы шешім «Қазпочта» АҚ мен «Travelex» компаниясы (Австралия, Сидней қ.) арасында қаржы технологиялары мен қауіпсіздік саласындағы ынтымақтастық туралы меморандумға қол қою Шілде Астана қ. 15 жылдығына арналған «Атаулы және мерейтой күндер» сериясынан көркем сурет блогының маркаларын өшірудің салтанатты рәсімін өткізу Қазақстан Республикасы дипломатиялық қатынастарының басқа елдермен сыртқы саяси серіктестермен орнығуының 20 жылдығына арналған «Атаулы жәе мерейтой күндер» сериясынан көркем сурет блогының маркаларын өшірудің салтанатты рәсімін өткізу Тамыз Visa International операциялық комитетінің шешімімен Visa халықаралық төлем жүйесінің Қағидатты мүшесі мәртебесін «Қазпочта» АҚ-ның иеленуі Қыркүйек PostEurop Еуропа почта операторлары қауымдастығының мерейтойлық пленарлық ассамблеясына, сондай-ақ Еуропалық Филателисттік Компанияның марапаттау рәсіміне «Қазпочта» АҚ басшылығының қатысуы 16

19 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Қазан Қазақстан почтасының 20 жылдығына арналған марканы өшірудің салтанатты рәсімін өткізу «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің шешімімен «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасы етіп А.Н. Бейсенбаевты тағайындау Қараша IPS жөніндегі бірлескен PostEurop-PTC семинарға «Қазпочта» АҚ қатысуы (Берн қ., Швейцария) Корпоративтік басқару деңгейінің ең жақсы тәжірбие талаптарына сәйкестігі, «PricewaterhouseCoopers» ЖШС өткізген 2013 жылғы корпоративтік басқару диагностикасының қорытындысы бойынша 75,4% құрады. Ынтымақтастықты кеңейту мақсатында Түркия Почтасы басшылығының сапары Желтоқсан «Қазпочта» АҚ, «Қазақстан байланыс қызметкерлерінің кәсіподағы» республикалық қоғамдық бірлестігі және «Ақпараттандыру және байланыс қызметкерлерінің кәсіподақ қауымдастығы» заңды тұлғалардың бірлестігі арасында жылдарға арналған ұжымдық шартқа қол қою «Менторлар институты» жобасын енгізу 3.3. БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ҚҰРЫЛЫМ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Компанияны басқару құрылымы мына басқару органдарынан тұрады: жоғарғы орган Жалғыз акционер «Самұрық- Қазына» АҚ; басқару органы Директорлар кеңесі жалпы басшылықты және Компания қызметі мен Басқарма қызметіне бақылау жасауды жүзеге асырады; атқарушы орган Басқарма Компанияның ағымдағы қызметін басқарады. Ішкі аудит қызметі (ІАҚ) Компанияның қаржышаруашылық қызметін бақылауды жүзеге асырады, Компания қызметін жетілдіру мақсатында корпоративтік басқару және консультация беру саласындағы құжаттардың орындалуына, ішкі бақылау, тәуекелдерді басқару саласында баға береді. Жалғыз акционердің құқықтары мен мүдделерін қамтамасыз етуге бағытталған рәсімдерді Компанияның лауазымды тұлғалары мен органдарының сақтауын, сондай-ақ Компанияның корпоративтік басқару аясындағы ережелері мен заңнама нормаларын, Жарғы ережелерін және Компанияның өзге де ішкі құжаттарын ұстануын қамтамасыз ету Корпоративтік хатшыға жүктеледі. Корпоративтік хатшы өз қызметі шеңберінде Директорлар кеңесінің отырыстарын дайындап, өткізуді бақылайды, Директорлар кеңесі отырысының күн тәртібіндегі мәселелер бойынша материалдарды қалыптастыруды қамтамасыз етеді, оған қолжетімділіктің қамтамасыз етілуіне бақылау жүргізеді. Корпоративтік хатшы Директорлар кеңесі мүшелерінің нақты және дұрыс ақпаратты уақтылы алуын қамтамасыз етеді. Компания Басқармасы алқалы атқарушы орган болып табыла отырып, барлық операциялық мәселелер бойынша шешімдер қабылдайды. Компанияны басқаруды Жалғыз акционер жүзеге асырады, Компания филиалдарын, еншілес ұйымдарын басқару мына процестер арқылы жүргізіледі: 1) Жалғыз акционердің талап-тілектерін алу және іске асыру; 2) Компания Басқармасының филиалдарға, еншілес ұйымдарға деген талап-тілектері туралы хаттарды дайындау және орындалуына мониторинг жасау; 3) басшылық құрамның филиалдардың, еншілес ұйымдардың жұмыс қорытындылары туралы есептік мәжілісін өткізу; 4) Компания филиалдары, еншілес ұйымдары үшін бірыңғай саясатты қалыптастыру. Филиалдарды, еншілес ұйымдарды басқару шеңберінде нысаналы көрсеткіштерді жоспарлау, Компанияның талап-тілектері туралы оларға жеткізу және ақпараттандыру, Компания филиалдары, еншілес ұйымдары қызметін бақылау мен мониторинг жасау, сондай-ақ нәтижелерін талдау жүзеге асырылады. Есепті кезеңде Компанияның меншік құрылымының айтарлықтай өзгеруі тіркелген жоқ. 17

20 КОМПАНИЯ БҮГІНДЕ ІШКІ АУДИТ ҚЫЗМЕТІ «ҚАЗПОЧТА» АҚ ДИРЕКТОРЛАР КЕҢЕСІ КОРПОРАТИВТІК ХАТШЫ АППАРАТЫ ОРТАЛЫҚ АППАРАТ ФИЛИАЛДАР ЕНШІЛЕС ТӘУЕЛДІ ҰЙЫМДАР РЕСПУБЛИКАЛЫҚ АРНАУЛЫ БАЙЛАНЫС ҚЫЗМЕТІ АЛМАТЫ ПОЧТАМТЫ «ЭЛЕКТРОНПОСТ.KZ» ЖШС (100%) ПОЧТАЛЫҚ СЕРВИС АСТАНА ПОЧТАМТЫ KAZPOST GBMH (50%) СҰРЫПТАУ ОРТАЛЫҒЫ ОБЛЫСТЫҚ ФИЛИАЛДАР (16) РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫНДАҒЫ ӨКІЛДІК АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІ ПАЙ- ДАЛАНУ ДИРЕКЦИЯСЫ КОРПОРАТИВТІК САТУ ДИРЕКЦИЯСЫ ТЕХНИКАЛЫҚ СЕРВИС «EMS-KAZPOST» ФИЛИАЛЫ «ОҢТҮСТІК» АҚПАРАТТЫҚ- ЛОГИСТИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ 18

21 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП КОМПАНИЯ ҚЫЗМЕТТЕРІ Компания почта, қаржылық, агенттік және өзге де қызметтердің кең спектрін ұсынады, сондай-ақ ақпараттық, ақшалай және тауар ағындары өтетін желі болып табылады. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Компания қызметтің мына түрлерін көрсетеді: почта байланысы қызметтері: 1) почта байланысының баршаға қолжетiмдi қызмет көрсетуi; 2) тiркелетiн почта жөнелтiмдерiн жiберу жөнiндегi қызмет көрсету; 3) жедел және курьерлiк почта қызмет көрсетуi; 4) жаздырып алатын баспа басылымдарын тарату және оларды сату; 5) филателия өнiмдерiн сату; 6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес почта байланысының өзге де қызмет көрсетуi. қаржы қызметi және қаржылық қызметтер: 7) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгiлеген тәртiптегi брокерлiк, дилерлiк және трансфер-агенттiк қызмет; 8) зейнетақы төлемдерi мен әлеуметтiк жәрдемақыларды жеткiзу бойынша көрсетілетін қызметтер; 9) лизинг қызметiн жүзеге асыру; 10) факторингтiк операциялар; 11) форфейтингтiк операциялар; 12) жеке және заңды тұлғалардың депозиттерiн қабылдау, банк шоттарын ашу және жүргiзу; 13) кассалық операциялар; 14) аударым операциялары; 15) банкноттарды, монеталарды және құнды заттарды инкассациялау; 16) шетел валютасын айырбастау операцияларын ұйымдастыру; 17) заңды тұлғалардың тапсырмасы бойынша бюджеттiң атқарылуы жөнiндегi уәкiлеттi органның аумақтық бөлiмшелерiнiң чектерiмен мемлекеттiк мекемелерге қызмет көрсетуге арналған есеп айырысуларды жүзеге асыру; 18) бюджеттiң атқарылуы жөнiндегi уәкiлеттi органның аумақтық бөлiмшелерiнiң чектерi бойынша ақшаны қолма-қол алу бөлiгiнде ақылылық, жеделдiк және қайтарымдылық шарттарымен ақшалай нысанда кредиттер беру; 19) корреспонденттiк шоттарды ашу және жүргiзу; 20) лотереяларды өткiзу; 21) төлем карточкаларын шығару; 22) өзінің бағалы қағаздарының (акцияларды қоспағанда) эмиссиясы; 23) қарыз операциялары: ақылы, мерзімді және қайтарымдылық шарттарда ақшалай нысанда кредиттер беру. Сондай-ақ, Компания аралас электрондық почта қызметтерін, яғни екі технологияны: почталық мекенжайы бойынша дәстүрлі жеткізу мен почта байланысының ақпараттық желісі бойынша аралас электрондық почта пункттері арасында электрондық жіберуді біріктіре отырып, жеке жеткізу кезеңдерінде электронды түрде жіберілетін жай хаттарды немесе құттықтауларды жіберу қызметтерін көрсетеді. Компания құрамына ел аумағында да, одан тыс жерлерге де пакеттік және посылкалық хат-хабарларды, бағалы және аса құнды жөнелтімдерді, кез келген заңмен қорғалатын құпиядан тұратын жөнелтімдерді, маңызды, іскерлік және шұғыл сипаттағы жөнелтімдерді тасымалдаумен және жеткізумен айналысатын Республикалық арнаулы байланыс қызметі кіреді. Бағалы жүктерге құнды және сирек кездесетін металдар, асыл тастар, зергерлік бұйымдар, өнер және көне бұйымдар, банктік құжаттамалар, банкноталар, арнайы чектер, кредиттік карточкалар, бағалы қағаздар және басқалары жатады. Компания жарнама материалдарын мекенжайлары бойынша және мекенжайсыз тарату қызметтерін немесе Директ-мейл қызметтерін, оның ішінде мерзімді баспа басылымдарына жазылушыларға қызметтерін ұсына отырып, Директ-маркетинг қызметтері нарығында мол тәжірибеге ие. Компанияның трансфер-агенттік желісі облыстық филиалдардағы, Астана, Алматы қалаларының почтамтарындағы, Семей қ. байланыс тораптарындағы 17 трансфер-агенттік сектордан тұрады. Секторлар арқылы бағалы қағаздар ұстаушылардың тізілімінде мәмілелерді тіркеуге байланысты жеке және заңды тұлғалардың құжаттарын қабылдау-табыстау жүзеге асырылады. Тұтастай бағалы қағаздар және қор нарығына кәсіби қатысушылардың мәселелері жөнінде кеңес беріліп, ақпараттар ұсынылады. Секторлардың көмегімен еліміздің барлық өңірлерінде әрекет ететін Компания брокері клиенттердің бұйрықтарын/ тапсырыстарын қабылдау-табыстауды жүргізеді. 19

22 КОМПАНИЯ БҮГІНДЕ 3.5. СТРАТЕГИЯЛЫҚ ДАМУДЫҢ БАҒЫТТАРЫ Сыртқы ортаны талдау «Қазпочта» АҚ ел инфрақұрылымының маңызды элементтерінің бірі болып табылады, алайда саланы ырықтандырудың арқасында, Қазақстанның почта нарығы сегменттерінің қатарында қатаң бәсекелестік байқалады. Нарықта курьерлік байланыстың ірі халықаралық операторлары ұсынылған, шағын жеке компаниялар белсенді жұмыс істейді. ЖІӨ тұрақты өсуінің аясында экономика субъектілерінің белсенділігі және олар арасында курьерлік және жедел жеткізу қызметтері арқылы жүзеге асырылатын құжат айналымының қарқындылығы өсіп жатыр. Еліміздің Интернет желісіне қолжеткізу қызметтерінің жету деңгейі артуына, халықтың төлем қабілеттігінің артуына және электронды коммерция мен қашықтықтан сауда жасаудың дамуына байланысты посылкалық жөнелтілімдерге деген сұраныстың күрт өсуі болжанады. Жазбаша хат-хабардың жай жөнелтілімдері электронды почтамен, ұялы байланыспен алмастырылуда, әйтседе, ірі көлемді почта нарығын дамыту әлеуеті артып келеді. Бизнес тарапынан жарнамалық жөнелтілімдері мекенжайлары бойынша және мекенжайсыз таратуға қызығушылық өсуде. Логистика қызметтеріне сұраныс артып келеді. Қажетті тасымалдау, қорларды өңдеу және қоймалау, басқару, кедендік тазалау, жүктерді қадағалау және с.с. қызметтердің барлық спектрін ұсынуға қабілетті ойыншылардың бұл нарықта бірнешеуі ғана барымен логистикалық нарық қызықты. Посылкалық жөнелтілімдердің күтілетін көлемі Компанияның логистикалық инфрақұрылымы мен технологияларын дамыту мүмкіндігін жасайды, бұл оңтайлы бәсекелестік үшін қажет логистикалық қызметтердің нарығына стратегиялық активтермен және құзыреттермен кіруге мүмкіндік береді. Тарамдалған желісінің есебінен «Қазпочта» АҚ электронды коммерция және қашықтықтан сауда жасау кәсіпорындарының негізгі серіктесі бола алады, сондай-ақ нарыққа жарнамалық жөнелтілімдер мен шоттарды жеткізу бойынша едәуір тартымды шешімдер нарығын ұсына алады. Сондай-ақ, курьерлік және жедел жеткізу нарығында өз позициясын бекіту, ал почта бөлімшелерінің қолданыстағы желісін қаржылық қызметтер нарығында дамыту үшін пайдалану мүмкіндігі бар. Қаржылық қызметтер нарығында тұрақты өсім байқалады. «Қазақстан Халық Банкі» АҚ банктер арасында негізінен қала және аудан орталықтарын қамтитын, есептік-касса бөлімшелерінің ең кең желісіне ие. Ел халқының жартысы дерлік тұратын аудан орталықтары мен ауыл деңгейінде, «Қазпочта» АҚ тұрғындарға қаржылық қызметтердің бірқатарына қолжетімділікті қамтамасыз ететін қаржылық қызметтер нарығының жалғыз ойыншысы болып табылады. Ауылдық жерлерде қаржылық қызметтер бойынша қызметтердің негізгі көлемі төлемдерді қабылдау, зейнетақы/жәрдемақы төлеу және бюджеттік құрылымдардың еңбекақы төлемдерін беру болады. Қалада да ауылда да, негізінен көршілес елдерден келген еңбек миграциясының қарқындылығына байланысты болатын, ақша аударымдарының нарығы едәуір әлеуетке ие. «Қазақтелеком» АҚ ауылдық жерді Интернет желісіне қосу қызметімен қамту және 2015 жылға қарай елдің барлық аумағын ұялы байланыспен қамтамасыз ету жоспарларына байланысты, Компания ауыл халқын сапалы қызметтермен қамтуды және заманауи инфокоммуникациялық технологияларды пайдалану есебінен рентабельділіктің жоғарғы деңгейіне жетуді жоспарлап отыр. «Қазпочта» АҚ қаржы қызметтері нарығындағы стратегиялық позициялары бейілді клиенттік базаға және ауылдық жерде қатысу басымдығына ие, «бренд күшіне» құрылатын болады. Қазіргі заманғы сыртқы және ішкі факторлар «Қазпочта» АҚ-дан почта операторының дәстүрлі моделінен бәрінен бұрын, тұтынушылардың қажеттігіне және Компанияның тұрақты және түсімді қызметін нығайтуга жауап беретін жаңа бизнес-модельге көшуді талап етеді. Бұл ретте, қызметтер мен сапалы қызмет көрсету спектрінің кеңеюін көздейтін, қазіргі заманғы инфокоммуникациялық технологиялардың әсерін ескеру қажет. Осылайша, «Қазпочта» АҚ алдында почта байланысының әрі қарай дамуына негіз болатын, үш өлшемді физикалық, электронды және қаржылық желі тұжырымдамасын іске асыру міндеті тұр. «Қазпочта» АҚ өз қызметін Қазақстанның жалпы инновациялық даму стратегиясын іске асыру және ел экономикасын әлемдік экономика жүйесіне, ал оның почта сегментін жаһандық почта желісіне кіріктіру бөлігі ретінде қарастырады. 20

23 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП «Қазпочта» АҚ миссиясы мен пайымдауы «Қазпочта» АҚ миссиясы Барлық клиенттерге Қазақстан Республикасының барлық аумағында олардың қажеттілігін қанағаттандыратын заманауи сапалы почта, қаржылық, логистикалық қызметтерді ұсыну. «Қазпочта» АҚ пайымдауы 2015 жылға қарай: жоғары операциялық тиімділікпен және халыққа танылған брендпен почта және қаржылық қызметтердің жетекші үш өлшемді операторы болу: 2022 жылға қарай: Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық саясатының негізгі бағыттарына сәйкес және халықаралық стандарттар деңгейінде жоғары сапалы қызметтерді көрсететін ел экономикасының маңызды элементі болып табылатын, ел нарықтық ортаның ішкі және сыртқы өзгеруіне тез бейімделетін, инновациялық-хабардарлық бизнес-құрылымды қалыптастыру. Компанияның бизнес-портфелі почта желісінің нақты, қаржылық және электрондық үш өлшемін түгел барынша тиімді пайдалану есебінен жасақталған және синергия қағидаттарында бірін-бірі электронды өзара толықтыратын қызметтердің үш түрінен: почталық, қаржылық және логистикалық қызметтерден тұрады. Бизнес-стратегия түбінде аталған үш нарықта бәсекелес басымдыққа ие болуға және нарықта алатын үлесі мен кіріс көлемін ұлғайтуға қол жеткізуге мүмкіндік беретін Компанияны трансформациялау бағдарламасына негізделеді Стратегиялық міндеттер Бизнес-портфель одан әрі дамуы үшін Компания дамудың алты негізгі стратегиялық бағыттарын меңгереді. 1. «Почта қызметтері» профилдік бизнесті кеңейту Компанияның тұрақты дамуын қамтамасыз ету мақсатында хаттарды жіберу қызметтеріне деген сұраныстың төмендеу қарқыны байқалған кездегі Стратегияның басым бағыты жазбаша хат-хабардан және мерзімдік баспа басылымдарын жеткізуден түскен түсім көлемдерін шоттар мен хабарламаларды, атаулы жарнамалық материалдарды және ірі көлемді жіберілімдерді жеткізуден түсетін түсімдерді көбейту есебінен ұстап тұру бойынша жұмыстар болып табылады. Компания осы нарық сегменттерінің мұқтаждарын қанағаттандыру үшін өзінің өнімдік портфелін өндірістік процестердің тиімділігін арттыру жолымен баға мен сапаның оңтайлы үйлесімін ұсына отырып диверсифициялауға ниетті. Алға қойылған міндеттерге қол жеткізу жолдары: 1) Іске асыру үшін іс-шаралардың бірқатарын өткізу қажет технологиялық процестерді жаңғырту есебінен посылкалық жөнелтілімдердің жылдамдығын және сақталуын арттыру. 2) Электронды коммерция нарығы үшін арнайы өнімдерді әзірлеу және шығару. «ҚР-да постаматтар желісін құру» жобасын іске асыру. 3) Сапалы сегменттеу және құнын қосатын қосымша қызметтерді ұсыну жолымен, «Жарнамалық жөнелтілімдер», «Шоттар мен хабарламаларды жеткізу» сегменттерінде өтімді белсендіру есебінен жазбаша хат-хабардан түсетін түсімдердің көлемін ұстау үшін қажетті өнімдер мен қызметтерді анықтау бойынша кешенді маркетингтік зерттеулер жүргізу. 4) Direct mail жөнелтілімдерінің жүйелі ірі көлемін қамтамасыз ететін ірі клиенттермен ұзақ мерзімді серіктестік қарым-қатынастар орнату. 5) «Жедел экспресс және курьерлік» сегментінде операциялық шешімдерді қабылдауға қатысатын барлық өндірістік процестердің сапасын бақылауды жақсарту. «EMS-Kazpost филиалын құру» жобасын іске асыру. 6) Халық арасында үлкен сұранысқа ие мерзімдік басылымдарды ұсынатын баспаларды белсенді ынтымақтастыққа тарту. 2. Логистикалық функцияларды күшейту және сыртқы нарыққа шығуға дайындық Бар технологиялық арналар мен елдегі логистикалық қызметтерге деген сұраныстың күтілетін өсімі «Қазпочта» АҚ-ға бизнесті дамытудың перспективалық бағыттарының бірі ретінде логистикалық нарыққа диверсификациялауды қарастыру мүмкіндігін береді. Осы мүмкіндікті іске асыру үшін «Қазпочта» АҚ өз 1PL-операторы логистикалық бизнесін құру бойынша жұмысты жалғастырады, яғни логистикалық операцияларды басқаруды шоғырландырады және қолданыстағы профильді бизнестің логистикалық қызмет көрсетуінің өндірістік тиімділігін арттырады. Компания сондай-ақ ақпараттық-логистикалық инфрақұрылым мүмкіндігін стандарттауға және кеңейтуге, сондай-ақ сыртқы корпоративтік клиенттер үшін әуелі 2PL-операторы қызметтерін ұсынуға өтуге, ал сосын 3PL-операторы логистикалық қызметтерінің толық циклін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін қосымша өндірістік қуаттар құруға ниетті. Логистикалық функцияларды күшейту және логистикалық нарыққа кіру үшін Компания мыналарды қамтамасыз етуі қажет: 1) Өзіндік құнды төмендеу және тасымалдың сақталуын арттыру үшін логистикалық операцияларды оңтайландыру. 2) Почта жөнелтілімдерін жеткізудің бақылаудағы мерзімдерін қысқарту үшін темір жол бағыттарын 21

24 КОМПАНИЯ БҮГІНДЕ автомобиль бағыттарымен ауыстыруды қосқанда, магистральды бағыттарға қызмет көрсетуге арналған көлік паркін жаңғырту. 3) Жүктерді тіркеу және қадағалау, қоймаларды басқару және жүк ағындарын жоспарлау үшін ақпараттық-логистикалық жүйелерді енгізу, жүктер мен почта жөнелтілімдерін өңдеу, сақтау, тасымалдау және қадағалаудың әлемдік технологиялық стандарттарын, посылкаларды сұрыптау процесін автоматтандыруды енгізу, жоғары технологиялық логистикалық орталықтарды құру. 3. Толыққанды банк бизнесінің қалыптасуы Клиенттердің қажеттілігі мен ниеттеріне жауап бере отырып, «Қазпочта» АҚ төлемдерді қабылдауды, жедел депозиттерді, зейнетақы мен жәрдемақыларды төлеуді, еңбекақыны төлеуді, ақша аударымдарын, агенттік және сақтандыру қызметтерін қосқанда, кредиттік емес өнімдер мен қызметтердің сан түрлі спектрін клиенттерге ұсынуды өз міндеті ретінде көреді. Қолма-қол емес есеп айырысуға көшу қарқынын ескерсек, «Қазпочта» АҚ үшін аудан орталықтары мен ауылдық жерде бар клиенттік базаның негізінде карточка өнімдерін және интернет және мобильді банкингті дамыту осы сегменттердегі бәсекелес позицияларды ұстап тұрудың қажетті шарты болып табылады. Ақша аударымдарын жіберу және төлемдерді қабылдау бойынша қызметтер нарығында Компания клиенттердің жылдамдыққа және осы нарықтағы жайлылыққа қоятын өзгерген талаптарына жауап беретін аса бәсекелес өнім ұсынуға ниетті. Қаржылық қызметтерді дамыту үшін Компания бәсекелес басымдықтарды жақсарту жөніндегі іс-шараларды жүргізетін болады: 1) Өзіне-өзі қызмет көрсету сервистерін іске қосу үшін жүйелерді енгізу және тестілеу (интернет және мобильдік банкинг, төлем терминалдары). 2) «Халықаралық электронды почта аударымдары» ДПО-ХАДҚ жүйесінде ТМД елдерінің арасында электронды шұғыл почта аударымдарын енгізу және іске қосу, ДПО-мен бірлесіп халықаралық шұғыл почта аударымдары бойынша жарнамалық және промо-акцияларды өткізу. 3) «Қазпочта» АҚ банкоматтарының желісін кеңейту, «Қазпочта» АҚ пластикалық карталарын ұстаушылар үшін қосымша сервистерді әзірлеу және нарыққа шығару. 4) Қажет карточта өнімдерін анықтау бойынша кешенді маркетингтік зерттеу жүргізу, жеке тұлғалар төлемдерінен түскен кірістердің өсімінің қарқындарын ұстап қалу мақсатында еңбекақы төлемдерін және әлеуметтік төлемдерді аудару үшін жаңа карточка өнімдерін әзірлеу. 4. Операциялық тиімділікті арттыру Тұрақтандыратын факторлардың бірі ретінде, шығыстарды төмен деңгейде ұстау жоғары бәсекеге қабілеттілігін анықтайтын Компанияның басым міндеті болып табылады. «Қазпочта» АҚ-ның бәсекеге қабілеттілігін барлық үш нарықта арттыру қызметтерді ұсынуды қамтамасыз ететін барлық жүйелер мен ішкі процестердің сенімді, үйлесімді жұмыс істеуін талап етеді. Тұрақты даму үшін Компания қаржылық, материалдық және адами ресурстарды пайдаланудан болған экономикалық қайтарымды бизнес-процестерді оңтайландыру, өзіндік құнды тиімді басқаруды арттыру және негізгі құралдар мен материалдық емес активтерді жаңарту арқылы арттыруға ниетті. Операциялық тиімділікті арттыру үшін Компания мына жобаларда жұмысты күшейтуге ниетті: 1) Қажет емес операциялар мен шығындарды анықтау және алып тастау мақсатында, «Бизнес-процестердің ре-инжинирингі» жобасын іске асыру; 2) «Сұрыптау орталығы» филиалының базасында тіркелетін почта жөнелтілімдерін сұрыптаудың автоматтандырылған желісін енгізу, еңбек өнімділігі мен персонал біліктілігін арттыру үшін газет торабы деңгейінде технологиялық процестерді механикаландыру; 3) IT-инфоқұрылымын дамыту. 5. Сенімділік пен сапа брендін дамыту «Қазпочта» АҚ-ның почта, қаржылық және логистикалық қызметтер нарығында бәсекелес позицияларға ие болу жөніндегі ниеті мен амбицияларын ескерсек, Компания нарықты зерделеуге және сегменттеуге, жайғасымның сапалы құралдарын іріктеуге және қолдануға, сондай-ақ компанияға деген адалдықты қалыптастыруға зор көңіл бөлінуі қажет. Осы міндетті іске асыру үшін компания ішінде маркетинг жүйесін дамыту, клиенттерді сапалы сигменттеу және олардың ниеттерін болжау үшін CRM-жүйесін енгізу, сондай-ақ Компанияның имиджін өз құзыреті аясында сенімді әріптес және кәсіби провайдер ретінде жасау болжанып отыр. Халықтың «Қазпочта» АҚ брендіне деген сенімін қалыптастыруға мына жолмен жететін болады: 1) ҚР бойынша өндірістік процестердің барлық кезеңінде почта жөнелтілімдерінің өту мониторингі үшін бағдарламалық модульдің айқын талаптарын анықтау және техникалық тапсырмасын әзірлеу, ұсынылатын қызметтердің тұрақты сапасын қамтамасыз ету үшін көлік құралдары мен почта жабдығы паркін жаңарту; 2) Почта байланысының үлгілі бөлімшелерін құру, ОФ ООУ-дағы кезекті электронды басқару және 22

25 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 клиенттерге қызмет көрсету сапасын автоматтандыру жүйесін енгізу, бірінші класты сервисті қамтамасыз ету үшін КАЖ бар CRM ақпараттық жүйесін енгізу және кіріктіру; 3) БАҚ-да материалдарды жариялау, баспасөз-конференцияларына қатысу. 6. Ұйымдастырушылық әлеуетті арттыру «Қазпочта» АҚ Даму стратегиясын ойдағыдай іске асыру және барынша көп қайтарыммен барлық жоспарланған өзгерістерді өткізу үшін, Компания теңгерімделген көрсеткіштер мен жобалық басқару жүйесін енгізу жолымен өзгерістерді басқару процестерін жүйелендіруге ниетті. Бұл ретте, Компанияның даму міндеттерін тиімді шешу үшін, өспелі талаптарға сәйкес Компанияның адами ресурстарының тұрақты дамуын қамтамасыз ететіндей және шығындар генерациясынан құндылық генерациясына өтетіндей, бірінші кезекте кадрды басқару жүйесін қайта құру қажет. Бір жақтан «Қазпочта» АҚ «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ активтерінің құрамында елдің экономикалық дамуына белсенді қатысуға шақырылды, ал екінші жақтан ақпараттың негізгі өткізгіші және қалалық жерлерден тыс тұратын азаматтар үшін әлеуметтік маңызы бар қызметтерге қолжетімділікті қамтамасыз ету құралы болып табылады. Осы жағдайларда, Компания даму стратегиясын іске асыру үшін де, әрі қарай тұрақты өсу үшін де, компанияны сапалы басқаруды қамтамасыз ету және сыртқы стейкхолдерлермен тиімді өзара іс-қимыл жасау жұмысын жалғастырады. Корпоративтік басқару рейтингіне жете отырып, Компанияны тиімді басқаруды арттыру үшін мыналар қажет: 1) басқарудың және адами ресурстарды дамытудың тиімді жүйесін құру; 2) басқару тиімділігін өзгерістермен арттыру; 3) компанияның сыртқы стейкхолдерлермен тиімді өзара іс-қимылын қамтамасыз ету Компанияның даму стратегиясын іске асыру туралы есеп Алға қойылған стратегиялық міндеттерді орындау үшін Компания 2013 жылы стратегиялық міндеттерді орындау жөніндегі негізгі іс-шараларды өткізді. «Постаматтардың жеке желілерін құру» жобасының бизнес-жоспары бекітілді. «Алматы мен Астана қалалары арасында қабылданған күні жеткізу», «Ресейге экспресс премимум» қызметтері енгізілді. «Халықаралық жедел аударымдар және салық төлемдерінің халықаралық аударымдары» жаңа қызметтерін тестілік іске қосу жүргізілді. Жаңа қызметтерді іске қосу сәтінде Ресей, Әзірбайжан, Украина, Молдова елдерімен тестілік дәліздер ашылды. «Халықаралық электрондық почта аударымдары» жобасы өнеркәсіптік пайдалануға берілді. «Мобильный Postman» жобасын іске асыру мақсатында, пилоттық қаржылық (төлемдерді қабылдау) және почта (тіркелетін почта жөнелтілімдерін қабылдау және жеткізу) қызметтерін көрсету бойынша мобильдік терминалдарды тестілеу ойдағыдай жүргізілді. «Қазпочта» АҚ мен «Халыққа қызмет көрсету орталығы» РМК (бұдан әрі «ХҚО» РМК) Өзара іс-қимыл және ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды, оның шеңберінде Компанияның 5 АПББ-да мемлекеттік қызметтерді көрсету бойынша пилоттық жоба іске қосылды. Пилоттық АПББ-да электронды қызметтерге халықтың қолжеткізуі үшін КҚП (көпшілік қолжеткізу пункттері) белгіленді. Меморандум шеңберінде оқыту хаттамасына қол қойылды, «ХҚО» РМК-мен қосымша қызмет бойынша еңбек шарты жасалды. АПББ қызметкерлері мемлекеттік қызметтерді ұсынуға оқытылды. Компанияда барлық облыс орталықтарында үлгілі бөлімшелер желілерін ашу үшін « жылдарға арналған почта байланысының үлгілі бөлімшелерінде «Қазпочта» АҚ объектілерін жаңғырту» бағдарламасы әзірленді. Компанияның әлеуметтік маңызы бар қызметтерін ауылдық жерде сақтау және дамыту үшін 2013 жылғы желтоқсанда ҚР Көлік және коммуникация министрлігі, ҚР Өңірлік даму министрлігі, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі, сондай-ақ «Самұрық-Қазына» АҚ және «Қазпочта» АҚ өкілдерінің қатысуымен ҚР Премьер-Министрінің бірінші орынбасары мәжіліс өткізді. Кеңейтілген мәжіліс қорытындысы бойынша мынадай шешімдер қабылданды: 1) Компания ауылдық жерде көрсететін қызметтерді қолдау және дамыту жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеу; 2) Компания ауылдық жерде көрсететін қызметтерді қолдау және тізбесін кеңейту туралы меморандумға Облыс әкімдерімен бірге қол қою. 23

26 КОМПАНИЯ БҮГІНДЕ 3.6. ӨҢІРЛЕР ҮШІН ҰСЫНЫЛАТЫН ҚЫЗМЕТТЕРДІҢ ӘЛЕУМЕТТІК- ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ Компания көптеген жыл бойы әлеуметтік маңызы бар ұйымдардың бірі болып қала береді, ауылдық аймақтардың көпшілігін қамтитын кең филиалдық желісі бар. Елде, почта қызметтері халық арасында, әсіресе ауылдық жердің тұрғындары арасында сұранысқа ие болып қала береді. Сондықтан, Компанияда ауылдық жерде почта-қаржылық қызметтерді дамытуға ерекше көңіл бөлінеді. «Электрондық үкімет» қызметтерін, интернетті пайдаланушылардың едәуір көбейгенін ескерсек, ауылдық почта байланысы бөлімшелерінің саны өсетін болады. Компания ауылдық жерде әлеуметтік маңызы бар қызметтерді көрсете отырып, шығынға ұшырайды, өйткені қызмет түрлерінің көпшілігіне арналған қолданыстағы тарифтер қалалық және ауылдық жерлерде қызметтерді ұсынудың өзіндік құнында айырмашылық ескерілмеген орташа мөлшерлемелер бойынша белгіленген немесе нақты өзіндік құнынан төмен белгіленген. Әлеуметтік қорғалмаған және ауылдық жерде тұратын халық үшін қызметтерді ұсыну спектрінің жобасы кеңейтілді. Қашықтықтан мобильдік қызмет көрсету қызметтері почта байланысы бөлімшесіне баруды қажет ететін клиенттің уақытын үнемдеуге мүмкіндік береді. Барлық қызметтерді клиент өз орнында алады. Осылайша, клиенттің уақыты және қосымша қаржы шығыстары қысқарады. Сөйтіп, Компания әлеуметтік әділдік қағидатын дамытады және қала мен ауыл халқы арасындағы теңсіздікті біркелкілендіреді, яғни ауылдық аумақтардың халқы елдің ірі қалалары сияқты сол мүмкіндіктерді алады. Бұл ішкі саясат және өңірлердің тұрақтылығы үшін салмақты әлеуметтік маңызы бар САЛАНЫҢ РЕТТЕУШІ ОРТАСЫН ШОЛУ ҚР Көлік және коммуникациялар министрлігі өз құзыреті шегінде және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес байланыс және ақпараттандыру саласының реттеушілік, бақылау және іске асыру функцияларын жүзеге асыратын ведомство болып табылады. «Табиғи монополиялар және реттелетін нарықтар туралы» ҚР Заңының 4-бабына сәйкес почта байланысының жалпыға бірдей қолжетiмдi қызмет көрсетуі табиғи монополиялар аясына жатады. Бағаларды мемлекеттік реттеу почта байланысы саласындағы реттелетін нарық субъектілерінің тауарларына (жұмыстарға, қызметтерге) қолданылады және мыналарды қамтиды: Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен баға түзілімі тәртібіне сәйкес почта байланысы саласындағы реттелетін нарық субъектілерінің бағаларына сараптама жүргізу; кірістерді, шығындарды және қолданысқа енгізілген активтерді почта байланысы саласындағы табиғи монополиялар субъектілерінің реттелетін қызмет (тауарлар, жұмыстар) түрлері бойынша бөлек есепке алуды жүргізу әдістемелерін келісу; почта байланысы саласындағы табиғи монополиялар субъектілерінің тарифтік сметаларды орындауын бақылау; табиғи монополиялар саласын осы сала шеңберінде (почта байланысы саласындағы) табиғи монополиялар субъектілері ұсынатын қызметтерді (тауарларды, жұмыстарды) реттелетін қызметтерге жатқызуды талдауды жүзеге асыру; телекоммуникациялар мен почта байланысы саласындағы табиғи монополиялар субъектілерінің тарифтерді (бағалардың, алымдар мөлшерлемелерінің) немесе олардың шекті деңгейлерін бекітуге арналған өтінімдерін қарастыру кезінде көпшілік тыңдауын өткізу; телекоммуникациялар және почта байланысы саласындағы реттелетін нарықтар субъектілерінің баға түзіліміне мониторинг жүргізуді жүзеге асыру және т.б. «Қазпочта» АҚ Үстем немесе монополиялық жағдайға ие нарық субъектілерінің мемлекеттік тізіліміне (Қазақстан Республикасының Бәсекелестік қорғау жөніндегі агенттігінің (Монополияға қарсы агенттік) 2009 жылғы 3 желтоқсандағы 366-ОД бұйрығымен бекітілген) (бұдан әрі Тізілім) Қазақстан Республикасының географиялық шекарасындағы «мерзімді баспа басылымдарын жеткізу, тарату және жіберу» және «тапсырысты хаттарды жіберу» қызметтері жөніндегі қызметтің түрі бойынша 35%-дан артық басымдық үлесімен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шекарасындағы «елді мекендерде жасалатын кассалық операциялар» қызметі бойынша 50%-дан астам үстем жиынтық үлесімен басымдық (монпольді) жағдайға ие телекоммуникация және байланыс нарығының субъектісі ретінде енгізілді. «Қазпочта» АҚ-ны Тізілімге енгізу туралы» Моно полия ға қарсы агенттіктің жылғы 199 бұйрығына сәйкес елді мекен ұғымына аудандық маңызы бар қала да, сондай-ақ әкімшілік бағыныстағы аумақтағы кенттер және ауылдық елді мекендер де кіреді. 24

27 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Осыған байланысты, «Қазпочта» АҚ реттелетін нарық субъектісі болып табылады және реттелетін нарықтарда баға түзілімін сақтауға міндетті. «Қазпочта» АҚ жеке тұлғалардан депозиттерді қабылдау, банк шоттарын ашу және жүргізу бойынша қызметін қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган жекелеген пруденциалдық нормативтерді белгілеу және лицензиялар беру жолымен реттейді ЛИЦЕНЗИЯЛАР ТУРАЛЫ АҚПАРАТ Компания қызметі негізгі алынған лицензиялармен регламенттеледі: жылғы 14 лицензияны Қазақстан Республикасының Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі агенттігі депозиттерді қабылдауға, банктік операцияларды ұлттық және шетел валютасында жүргізуге, жеке тұлғалардың банктік шоттарын ашуға және жүргізуге берді жылғы лицензияны Қазақстан Республикасының Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі агенттігі номиналды ұстаушы ретінде клиенттер шоттарын жүргізу құқығымен бағалы қағаздар нарығында брокерлік-дилерлік қызметпен айналысуға берді жылғы 001 лицензияны Қазақстан Республикасының Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі агенттігі трансфер-агенттік қызметпен айналысуға берді жылғы, сериясы NS 1/11 есірткі заттарының айналымына байланысты қызметпен айналысуға арналған мемлекеттік лицензияны Нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күрес жөніндегі комитет есірті заттарын тасымалдауға, сақтауға байланысты қызметпен айналысуға берді. Прекурсорлық, психотроптық заттардың айналымына байланысты қызметке арналған мемлекеттік лицензия МЕНШІК СИПАТЫ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ-ҚҰҚЫҚТЫҚ НЫСАН Компания «Республикалық мемлекеттік почта байланысы кәсіпорнын және оның еншілес мемлекеттік кәсіпорындарын қайта ұйымдастыру туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 20 желтоқсандағы 940 қаулысына сәйкес құрылды. Компания акционерлік қоғамның ұйымдастыру-құқықтық нысанында құрылған заңды тұлғасы болып табылады және Қазақстан Республикасының заңнамасына, Компания Жарғысына, Корпоративтік басқару кодексі ережелеріне және ішкі құжаттарға сәйкес өз қызметін жүзеге асырады. «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамы Жалғыз акционер болып табылады. «Қазпочта» АҚ еншілес және тәуелді ұйымдары ( ж. жағдай бойынша) Атауы Тіркелген орны Негізгі қызметі Иелену үлесі,% «Электронпост.kz ЖШС (кз)» Қазақстан Республикасы Дигиталды баспа қызметтері, электронды және тікелей маркетинг қызметтері «Kazpost GmbH» БҚ ЖШҚ Германия Федеративтік Республикасы Почта-логистикалық қызмет Есептік кезеңде ауқымдардың, құрылымның немесе меншіктің елеулі өзгерістері болған жоқ. 25

28 ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КОМПАНИЯ БАСҚАРУ САПАСЫН АРТТЫРУ, БӘСЕКЕЛЕС БАСЫМДЫҚҚА ЖЕТУ, НӘТИЖЕГЕ БАҒЫТТАЛҒАН ІШКІ РӘСІМДЕРДІ БЕЛГІЛЕУ БОЙЫНША АЛДЫҢҒЫ ҚАТАРЛЫ СТАНДАРТТАРДЫ БЕЛСЕНДІ ТҮРДЕ ЕНГІЗУДЕ.

29 Сапаны басқару 4.2. Жанжалдарды басқару 4.3. Тәуекелдерді басқару 4.4. Ішкі бақылау 4.5. Мүдделі тұлғалармен өзара іс-қимыл

30 ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ 4. ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ 4.1. САПАНЫ БАСҚАРУ «Қазпочта» АҚ сенімділік пен сапа брендін дамыту бағыты жөніндегі 2022 жылға дейінгі даму стратегиясын іске асыру мақсатында, Компания почта қызметтерінің барлық түрін тез және сенімді жеткізушінің имиджін, сондай-ақ қаржылық қызметтерді ұсыну бойынша адал серіктес имиджін нығайту жөніндегі іс-шараларды мақсатқа сай өткізеді. Компания бизнес ортаның өзгеруіне оперативті түрде ден қоя отырып, қызметтерінің әрбір пайдаланушысына қолжетімді болуға талпынады. Компания басқару сапасын арттыру, бәсекелес басымдыққа жету, нәтижеге бағытталған ішкі рәсімдерді белгілеу бойынша алдыңғы қатарлы стандарттарды белсенді түрде енгізуде. Компания инновацияларды басқару, әзірлеу және енгізу, мотивациялар жүйесін құру процесін жүйелендіру, сондай-ақ тиімді қызметті әділ және жан-жақты бағалау жүйесін енгізу арқылы тұрақты дамуды қамтамасыз етуге мүдделі Қолжетімділік және уақтылылық 1. Почта қызметтері Компания жылдан жылға ұсынылатын қызметтердің сапасын арттыруға көп көңіл бөлуде. «Қазпочта» АҚ 2022 жылға дейінгі даму стратегиясында қаржылық және почта қызметтерін арттыруға және жетілдіруге бағытталған бірқатар жобалар көзделген. Ішінара, Компания «Посылкалық жөнелтімдер» сегментінде көшбасшылық позицияларды алуға талқынады. Ол үшін мына міндеттерді шешу үшін шаралар қолданылады: жақсарту мақсатында жеке EMS-Kazpost филиалын ашты. Компания қызметтер көрсету сапасының негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылатын жеткізу уақыттылығына көңіл бөледі. Почта жөнелтілімдерін жеткізу уақтылығына тұрақты бақылау жүргізіледі. Мысалы, «Жарнамалық жөнелтілімдер», «Шоттар мен мерзімдік баспаларды жеткізу» сегментеріндегі өткізуді сапалы сигменттеу және құнын қосатын қосымша қызметтерді ұсыну жолымен белсендіру бойынша жұмыстар жүргізілуде. Солай бола тұрса да, Компания Direct mail жөнелтілімдерінің реттелетін ірі көлемдерін қамтамасыз ететін ірі клиенттермен ұзақ мерзімді серіктестік қарым-қатынастарын құру бойынша жұмыс істеуде. Халық арасында үлкен сұранысқа ие мерзімдік басылымдарды ұсынатын баспаларды белсенді ынтымақтастыққа тарту бойынша жұмыстар жүруде. Қазіргі уақытта Компанияда автокөлік құралдарының тозу пайызы 60%-дан 40%-ға дейін төмендетілді. Компания кенттер мен ауылдардың ең шалғай бөлімшелеріне дейін жетуге және сонда қызметтердің барлық посылкалық жөнелтілімдердің жылдамдығы мен сақталуын технологиялық процестерді жаңарту және логистикалық өндірістік қуаттарды жетілдіру есебінен арттыру; электронды коммерция нарығы үшін арнайы өнімдерді әзірлеу және шығару; клиенттерге қызмет көрсету сапасын арттыру, ірі көлемді посылкалық жөнелтілімдердің (ІКПЖ) нарығы үшін қосымша сервистерді әзірлеу және енгізу. Жедел экспресс және курьерлік жеткізу сегментінде көшбасшылық позицияларға жету мақсатында, Компания операциялық шешімдерді қабылдау кезінде қызметтерді құруға және икемділікке қатысатын, барлық өндірістік процестерді сапасын бақылауды 28

31 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 спектрін көрсетуге қабілетті, почта байланысының арнайы жылжымалы бөілмшелерін енгізді. Есепті кезеңде Компания ұсынылатын қызметтердің уақыттылығы мен сапасын арттыруға мүмкіндік беретін, почта байланысының тағы 114 жылжымалы бөлімшесін сатып алды. Маңғыстау облыстық филиалында почта байланысының Мұнайлы торабы құрылды. Почта және мерзімдік басылымды өңдеу және жеткізудің 9 учаскесі ұйымдастырылды. Почта жөнелтілімдерін қабылдау және жеткізу функцияларын бөлу ұсынылатын қызметтердің сапасын жақсартуға оң әсер етті. Почта жөнелтілімдері: жазбаша хат-хабардың, посылкалық почтаның өту сапасының белгіленген нормативтерін орындау қамтамасыз етілді. Тасымалдау жиілігі бойынша белгіленген норматив кезінде орындау мынаны құрады: магистральды бағыттарда (облыс орталықтары арасында) күнделікті норматив кезінде 100%; облысішілік бағыттарда (облыс орталығынан АПБТ дейін) аптасына 4 рет нормативі кезінде 100%; ауданаралық бағыттарда (аудан орталығынан АПББ дейін) аптасына 2 рет норматив кезінде 100% ж. жағдай бойынша почтаны тасымалдаудың орташа жиілігі мынаны құрайды: облысішілік бағыттар бойынша (облыс орталығынан АПБТ дейін) аптасына 5,4 рет; ауданаралық бағыттарда (аудан орталығынан АПББ дейін) аптасына 3,7 рет. Жоғарыда аталған іс-шаралармен қатар, Компания мыналарды қосқанда, басқа да іс-шараларды жүзеге асырды: почтаның, оның ішінде халықаралық почтаның өту мерзімдері қайта қаралды; почтаны жеткізу мәселесі бойынша клиенттердің шағымдары мен өтініштері айтарлықтай төмендеді; еңбек жағдайларын жақсартуға мүмкіндік беретін, буып-түю материалының жаңа түрлері енгізілді; интернет технологиялар пайдаланылып, технологиялық процестер жетілдірілді; Қарағанды ОФ-да газетті сұрыптау процесін механикаландыру енгізілді; елдердің бірқатары жеткізу мерзімдерін жақсартуға мүмкіндік берген халықаралық авиакомпаниялармен шарттар жасалды; Қазақстан Республикасы Кедендік бақылау комитетімен бірлесіп өңірлерде өзара іс-қимылды келісу бойынша технологиялық схема бекітілді, бұл халықаралық почта жөнелтілімдерін беру бойынша жұмысты жеңілдетеді. 2. Мерзімдерді және жеткізуді бақылау «Сұрыптау орталығы» филиалында халықаралық почтаны (посылкалар, ұсақ пакеттер) өңдеу учаскелерінде тәулік бойы жұмыс істеу режимі ұйымдастырылды. Қосымша ресурстар (штат, компьютерлік техника және басқа да) бөлінді, персоналды қосымша оқыту жүргізілді. Сұрыптау орталығында халықаралық почтаны өңдеу және жөнелту мерзімдері, жай почта сағатқа дейін, EMS-почта сағатқа дейін қысқартылды. Ұлыбритания, ҚХР, Корей, АҚШ почта қызметтерімен өту мерзімдерін қысқарту, Қазақстанға, сондай-ақ транзитті елдерге (транзитті елдерді көрсетіп) почта жөнелтілген нақты күнді қадағалауды сайттарда көрсету бойынша мәселелер пысықталды. Қазақстанның өңірлері бойынша почтаны уақтылы жөнелтуге, өңірлерге почтаны жеткізу және берудің тұрақты мониторингі қамтамасыз етілді. Қазақстан Республикасында жазбаша хат-хабар өтуінің бақылаудағы мерзімдерін қысқарту бойынша жұмыс жүргізілді. Жүргізілген жұмыс қорытындысы бойынша, өту мерзімдері қысқартылды және Алматы қ. жөнелтілген жазбаша хат-хабарды жеткізу мерзімдері белгіленді: Д+1 Атырау, Астана, Алматы, Павлодар, Талдықорған қалалары үшін; Д+2 Ақтау, Ақтөбе, Қарағанды, Көкшетау, Қызылорда, Қостанай, Петропавл, Орал, Өскемен, Тараз, Шымкент қалалары үшін. 29

32 ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ Почта жөнелтілімдерінің, депешалар, ыдыстардың қозғалысы туралы хабарламалармен алмасуға мүмкіндік беретін жөнелтелімдерді қадағалаудың халықаралық жүйесімен кірігу мақсатында дайындық жұмысы (EDI форматтағы деректерді тапсыруды іске асыру) жүргізілді. Баспа мен почта жөнелтілімдерін жеткізу сапасын жақсарту үшін үш (Павлодар, Қостанай, Ақмола) облыстық филиалдың ауданішілік бағыттары тексерілді, мұнда 17 бағыт Павлодар облысы бойынша жалдамалы автокөлікке ауыстырылды. Облысішілік бағыттар бойынша 5,9 күнді құрайтын, почтаны тасымалдау жигілігі қолданылады. 8 бағытқа қосымша жалдамалы көлікті іске қосуға байланысты Қостанай ОФ-да тасымалдау жиілігі артты, бұл почта жөнелтілімдерін жеткізу және бақылаудағы мерзімдерді қысқарту сапасын жақсартты ж. облысішілік және ауданішілік бағыттар оңтайландырылды және 32 елді мекен бойынша жылына жалпы жүрген жолы шамамен 152 мың км, км ұзақтығы бір әкімшілік ауданнан екінші ауданға (Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Павлодар, Оңтүстік ОФ, Батыс Қазақстан) бекіту жолымен қысқартылды. Бағыттарды оңтайландыру бойынша жүргізілген іс-шаралар жылына шамамен 2,2 млн теңге үнемдеуге мүмкіндік берді. Почта жөнелтілімдерін жеткізудің бақылаудағы мерзімдері 1 2 күнге қысқартылды. Басқа облыстық филиалдарда бағыттарды оңтайландыру бойынша жұмыс таяудағы жылдарда жалғастырылатын болады. 3. Қызмет көрсету жылдамдығы Почта жөнелтілімдерін (бандерольдерді, ұсақ пакеттерді, тапсырыс хаттарды) жіберу үшін 7 өлшемдегі ассортиментте почталық полиэтилен пакеттерді енгізу бойынша жұмыс жүргізілді, Компания филиалдарында осы пакеттерді сату 2013 жылғы 1 шілдеден басталды. Полиэтилен пакеттерді қолдану салымның сақталуын қамтамасыз етуге, сондай-ақ сүргішті, крафт-қағазды, шпагатты қолданбай почта жөнелтілімдерін жіберуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Корпоративтік клиенттерден партиялық жөнелтілімдерді қабылдау процесі автоматтандырылды. «Қазпочта» АҚ веб-сайтында онлайн-режимде почталық нысандарды толтыру сервисі енгізілді. Жеткізу/беру ПББ почта жөнелтілімінің келіп түскені туралы хабарламаны автоматты қалыптастыру және 30

33 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 қабылдау кезінде қабылдап алушының электронды меккенжайы көрсетілген жағдайда, қабылдап алушының электронды мекенжайына жіберу қызметтерін енгізу басталды. 4. Қаржылық қызметтер Почта қызметтерінен басқа Компания сондай-ақ төлемдерді қабылдау; жәрдемақы, зейнетақы, жалақыларды төлеу, кредит беру және сақтандырудың агенттік қызметтері; есептік-кассалық қызмет көрсету мен инкассация және басқа да қаржы қызметтерін ұсыну бойынша тиісті жұмыстар жүргізді. Қаржылық қызметтер Компанияның почта байланысының барлық бөлімшелерінде жүзеге асырылады. Төлемдерді қабылдау нарығында, Компания өзіндік құнды төмендететін және тұтынушыға арналған операциялардың бөлігін ығыстыру жолымен қызметтерді ұсыну жайлылығын арттыратын, яғни өзіне-өзі қызмет көрсету технологияларын белсенді қолданатын болады. Операторларды оқыту жүйесінің шеңберінде қаржылық қызметтерді ұсыну сапасын арттыру мақсатында, VISA төлем карточкалары бойынша оқыту жүргізілді. Клиенттердің хабардарлығын арттыру, сондай-ақ Компания бөлімшелеріне жаңа клиенттерді тарту үшін халық арасында қаржылық қызметтер жөніндегі лифлеттер жалпы саны 160 мың дана көлемінде таратылды. Әлеуетті жеткізушілермен ынтымақтастықты нығайту мақсатында, Компания қаржылық қызметтердің тұсаукесерімен 40 «Ашық есік күндері» акциясын өткізді. Қызметтерді сапалы көрсету тиісті ақпараттық-техникалық сүйемелдеусіз жүзеге асырылмайды. Компания тұрып қалу, істемей қалуды болдырмау үшін жабдықтың техникалық жай-күйін тұрақты қадағалайды. Нәтижесінде тұрып қалу фактілері қысқарған және өткізу арнасының деңгейі көтерілген, «Colvir» бағдарламалық қамтамасыз ету серверлік жабдығын ауыстыру 2013 жылғы маусымда жүргізілді жылғы 4-тоқсанда жалпы саны бірлік техника, жаңа компьютерлермен және принтерлермен, операторларды қамтамасыз ету жүргізілді. Қаржылық қызметтерді ұсыну аясын кеңейту мақсатында, Компания жеке және заңды тұлғалардың мүдделігі мен жайлылығына бағытталған жеке тәсілді ұстанады, сондай-ақ бизнес ортаның талаптарына толықтай сәйкес келуге ұмтылады. Осылай, есепті кезеңде халыққа қызмет көрсету орталықтарында, жол полициясы басқармасында, салық комитеттерінде 21 қабылдау пункті ашылды. Агенттік қызметтер бойынша кредиттерді сатудың үш нүктесі ашылды. Сонымен қатар, «Касса 24» төлем терминалдары» жобасы іске қосылды, «Хоум Кредит Банк» АҚ-мен ынтымақтастық шеңберінде «Депозиттер» жобасы іске асырылды. Жаңа халықаралық жедел аударымдар мен салық төлемі аударымдары жобасы бойынша Ресей, Украина, Молдова, Белоруссия, Әзірбайжан почта әкімшіліктерімен келісімдер жасалды. Тестілеу ойдағыдай жүргізілді және электронды аударымдармен алмасу бойынша дәліздер (Эстонияға, Литваға, Қырғызстанға) ашылды. Компания қаржылық қызметтерді ұсыну бойынша бизнес процестерді жетілдіру бойынша жұмыс жүргізді. Операторлар үшін мотивациялық бағдарламалар, қаржы қызметтері бойынша бизнес процестер реинжинирингі жөнінде тиісті жоспар әзірленді Қауіпсіздік Компанияның клиенттердің талаптарына сәйкестігіне бағытталған тарамдалған желісі бар. Қызмет оның ақпараттық жүйелерінің үздіксіз жұмысын көбіне қолдауға байланысты, соған сәйкес Компания ақпа- 31

34 ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ Филиалдардың қауіпсіздік бөлімшелерінің ресурстарды пайдалану тиімділігіне, кредит беру және трансфер-агенттік қызметтер көрсету бойынша агенттік келісімдерді іске асыру кезінде Компания ұшырайтын коммерциялық, қаржы тәуекелдерін уақтылы анықтауға және барынша азайтуға бағытталған жұмысы тұрақты талданады. Компанияда есепті кезеңде ұрлықты, тонауды болдырмау бойынша сақтандыру жұмысының жоспары, сондай-ақ қаржы қызметтерін іске асыру кезінде ішкі алаяқтық қатерлерін барынша азайту жоспары іске асырылды Кері байланыс раттық ресурстарды басқаруға және ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге талаптар қояды. Компаниядағы ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында, ақпараттық қауіпсіздікті басқару жүйесінің негізгі қағидаттары: Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтау, клиенттердің сеніміне кіру, Компанияның ақпараттық активтерінің құпиялылығын, қолжетімділігін және тұстастығын қамтамасыз ету болып табылады. Компанияның жоғарыда көрсетілген қағидаттарын сақтау мына міндеттерді орындаумен қол жеткізіледі: Компания басшылығының ақпараттық қауіпсіздікті басқару процесіне белсенді қатысуы; Компанияның ақпараттық тәуекелдерін бағалау және басқару, Компанияның ақпараттық активтерінің қорғалу деңгейін арттыру жөніндегі іс-шараларды іске асыру, клиенттер ақпаратының құпиялылығын және оған қол жеткізу режимін қамтамасыз ету және т.б. Компанияда Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету ережесі бекітілді. Осы ережелер Компанияның корпоративтік ақпараттық желісіндегі бағдарламалық-ақпараттық құралдар мен ақпараттық ресурстарды ұсыну және пайдаланудың жалпы тәртібін анықтайды. Почта байланысының кәсіпорындары мен почта қауіпсіздігінің өңірлік бөлімшелерін техникалық жарақтандыруды жетілдіру бойынша тұрақты жұмыс жүргізіледі. Почта, қаржылық мүдделер мен персоналды қорғау жөніндегі іс-шаралар енгізілуде. Мысалы, қызметкерлер жеке қорғану құралдарымен қамтамасыз етіледі, сондай-ақ қауіпсіздік пен күзеттің техникалық құралдарымен жабдықтау жүзеге асырылады. Қазіргі уақытта ақпараттық технологиялардың қажетті жүйелерінің барлығы дерлігі енгізілді, өңделетін ақпараттың көлемі артуда, алдыңғы қатарлы халықаралық тәжірибе зерделенуде. Компанияның корпоративтік сайтында «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасының блогы және «Кері байланыс» парақшасы жұмыс істейді. Осы интернет-алаңдарына қызметтерді тұтынушылардың және Компания қызметкерлерінің өтініштері келіп түседі, ол бойынша қызметтік тексеру жүргізіледі және қорытындысы бойынша авторларға есептер ұсынылады. Сыртқы блок Қазақстан Республикасы Премьер-министрінің, Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің және басқа да мемлекеттік органдардың блогынан келген өтініштерге жауаптарды уақтылы және сапалы ұсыну қамтамасыз етіледі. Компания басшысының жеке блогы Қор компаниялары тобындағы ең көп кіретін блоктардың бірі. Компания қызметкерлері Қоғам Басқарма Төрағасына штат саны, еңбекақы, еңбек жағдайлары мәселелері жөнінде оның жеке блогы арқылы өтініш білдіреді, жұмыс сапасын жақсарту жөніндегі ұсыныстарымен және идеяларымен бөліседі. Сайтқа кірушілер: почта жөнелтілімдерін (халықаралық, ішкі) іздеу, қаржылық қызметтер, карточка бизнесі, баспа басылымдарын жеткізу мерзімі, почта жөнетілімдерін қадағалау жүйесінің қанағаттанарлықсыз жұмысы, почта байланысы бөлімшелерінің жұмыс графигі, сұрыптау орталығында почта жөнелтілімдерінің өңдеуден өту мерзімі және с.с. мәселелер жөнінде «Кері байланыс» парақшасында өтініш білдіреді жылы ден астам өтініш келіп түсті. Жұмыс сапасын жақсарту және клиенттермен операциялық коммуникация орнату мақсатында Сапа басқармасы құрылды, мұнда өтініштерді бірыңғай есепке алу және өңдеу орталығы жұмыс істейді, Компания көрсететін қызметтердің сапасы мониторингі бойынша Колл-орталық жұмысы күшейтілді. Сондай-ақ, клиенттермен кері байланыс сапасын жақсарту, күшейту, өтінішке уақтылы ден қою үшін, Компанияның корпоративтік сайтында интернет-конференция өткізілді. 32

35 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП Имидждік және ақпараттық саясатты іске асыру Есепті кезеңде «Қазпочта» АҚ облыстық филиалдарымен белсенді жұмыстар жүргізілді. Жергілікті БАҚ-да материалдарды (320-дан астам жарияланым) жариялау мониторингі мен бақылау тұрақты түрде жүзеге асырылды. Корпоративтік-әлеуметтік жауапкершілік шеңберінде «Самұрық-Қазына» АҚ медиа-жоспарына енгізілген, «Қазпочта» АҚ медиа-жоспары әзірленді, осы жоспар корпоративтік басқару жобасы ретінде енгізілді және облыстық филиалдардың рөлі осы жобада үстем болды. «Қазпочта» АҚ ақпараттық саясатын белсенді іске асыратын және іскерлік беделін қуаттайтын филиалдардың пұлы қалыптасты жылдың басынан жағымсыз материалдардың қысқарғанын байқауға болады, бейтарап және оң сипаттағы материалдар бойынша тұрақты позиция сақталды, позитивті материалдардың саны 25%-ға дейін өсті. Ағымдағы жылдың екінші жартысында баршаға қолжетімді қызметтерге арналған тарифтердің көтерілуімен туындаған жағымсыз ақпарат саны мерзімді баспа басылымдарын жеткізу, филиал желісін оңтайландыру бойынша алда болатын тарифтерді көтеруге байланысты көбейді. Алайда, БАҚ-тағы тақырыптық жарияланымдардың аясында қызметтердің сапасын жақсарту, ішкі процестерді автоматтандыру, ақпараттық жүйелерді жаңарту, логистикалық бағыттарды оңтайландыру, почта бөлімшелерінде мемлекеттік қызметтер көрсету, олардың санының бейтарап және позитивті материалдар саны мен ұстау арақатынасы болмашы болды. Барлық корпоративтік және оқиғалы іс-шаралар БАҚ үшін барлығы 23 баспасөз релиздерімен және ақпараттармен сүйемелденді, БАҚ-да 120-ға жуық оқиға материалы (талдамалы мақалалар, ҚР орталық телеарналарының жаңалықтар блогында бейнесюжеттер, Компанияның бірінші басшыларының республикалық және өңірлік газеттер, журналдар, порталдар, сайттардағы берген сұхбаты) жарияланды Тұтынушының қанағаттанушылық дәрежесі Жүргізілген зерттеру қорытындысы бойынша тұтастай Компания қызметтерімен клиенттердің қанағаттанушылық дәрежесі бекітілген Есептеу әдістемесіне сәйкес, абсолютті түрде 79,2% (почта қызметтері бойынша 81,5%, қаржылық қызметтер бойынша 77,4%) құрайтыны анықталды. Алайда, мына критерийлер бойынша тұтынушылардың қанағаттанушылық көрсеткіштері төмен болып табылады: Жеке тұлғалар арасында: «Тарифтердің тиімділігі мен мөлшері» (4,17 балл) және «Жөнелтілімдерді жіберу және жеткізу мерзімі» (4,14 балл), кезектің болуы (3,28 балл), бөлімшелердің сыртқы түрі (4,05 балл). Корпоративтік клиенттер арасында: «Посылканың мерзімі және жөнелтілімдері жеткізу» (3,96 балл), туындаған проблемаларды шешу жеделдігі (3,95), оператордың қызмет көрсету жылдамдығы (3,90 балл). Қызметтердің сапасын бағалау бойынша почта қызметтері бойынша қанағаттанушылық жалпы есепте қаржылық қызметтер бойынша ұқсас көрсеткіштен айтарлықтай алдыда (сәйкесінше 4,22 және 3,88 балл). Қызмет көрсету сапасын бағалау бойынша, керісінше, қаржылық қызметтер бойынша қызмет көрсету сапасына қанағаттанушылық почта қызметтері бойынша нәтижеден біршама алда. Тұтынушылардың қанағаттанушылық деңгейін талдау қорытындылары бойынша Компания клиенттерге қызмет көрсету процесін автоматтандыру және оның сапасын арттыру, күту орындарын кеңейту бойынша жұмыс жүргізеді ЖАНЖАЛДАРДЫ БАСҚАРУ Компания корпоративтік жанжалдар мен мүдделер жанжалын реттеу мәселелеріне зор көңіл бөледі. Кәсіподақ өкілдері қызметкерлердің өтініштерін немесе қызметкерлердің әрекеттерімен немесе әрекетсіздіктерімен байланысты өтініштерді қарауға, жанжалдарды қарауға, арнайы құрылған комиссия немесе келісу комиссиялары шеңберінде аттестация өткізуге және т.б. белсене қатысады. Шағымдар мен өтініштердің алдын алу, реттеу, «Қазпочта» АҚ қызметкерлерінің арасында әлеуметтік-еңбек жанжалдарын болдырмау мақсатында тұрақты жұмыс істейтін Әлеуметтік-еңбек жанжалдарын реттеу жөніндегі комиссия құрылды жылдың басынан бастап еңбек жанжалдары бойынша 21 өтініш келіп түсті. Әр өтініш бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті шешімдер қабылданды. Компанияда корпоративтік мәдениетті нығайту, еңбек жанжалдарын болдырмау және реттеу, өзін-өзі ұстау, құндылықты нұсқаманы және персоналдың адалдығы ережесін белгілеу бойынша жүйелі көзқарасы қолданылады. Осы мақсатта: 33

36 ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ Омбудсмен институты; әлеуметтік-еңбек жанжалдарын реттеу жөніндегі комиссия; кәсіби қоғамдастық; медиация институты жұмыс істейді; Компанияның корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік саясатын түсіндіру мақсатында Корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес мобильді топтар жұмыс істейді. «Қазпочта» АҚ-да мүдделер жанжалы ұғымын, мүдделер жанжалының болуы мүмкін жағдайларының жалпы тізбесін белгілейтін, сондай-ақ оларды реттеу рәсімін бекітетін, корпоративтік жанжалдар мен мүдделер жанжалдарын реттеу туралы ереже бекітілді. Міндеттерін Корпоративтік хатшы орындайтын омбудсмен тағайындалды. Омбудсмен функциясына: ішкі құжаттарды көкейкесті ету бойынша жұмысты ұйымдастыру, қорытындыны ұсыну, корпоративтік жанжалдарды қадағалау, байланыс арналарын дамытуға көмектесуге қатысу, мүдделер жанжалдарын реттеу (құзыретті шектеу мәселелері бөлігінде) және Іскерлік этика кодексінде бекітілген қағидаттардың бұзылу рәсімдерін қарастыру кіреді. Алаяқтық, асыра пайдалану және басқа да заңға қайшы іс-әрекеттердің болуы мүмкін немесе беймәлім фактілері туралы хабарламалармен жұмыс жөніндегі саясатта Іскерлік этика мен Компания саясаты кодексі ережелерінің бұзылуы туралы мәліметтерді қарастыру механизимі қалыптастырылды. Еңбек қатынастарын реттеу, қызметкерлердің құқықтарын сақтау, «Қазпочта» АҚ қызметкерлері мен олардың отбасы мүшелерінің әлеуметтік қорғалу жағдайларын жасау үшін «Қазақстан байланыс қызметкерлері кәсіподағы» РҚБ, «Ақпараттандыру және байланыс қызметкерлері кәсіподақтарының қауымдастығы» ЗТБ арасында ұжымдық шарт жасалды ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ Бүгінде Компания бәсекелестері Компания қызметтеріне қызығушылықтың азаю тәуекелін жасайтын, почта қызметтерінің нарығында көбірек сервистер мен қосымша қызметтерді өз тұтынушыларына ұсынады. Компания макроэкономикалық көрсеткіштердің төмендеуі; почта қызметтеріне деген тұтынушылық сұраныстың азаюы; қарыздарды тарту және қарыздар мен қарыз шарттары бойынша пайыздардың көбеюі сияқты стратегиялық тәуекелдерге ұшырасады. Барлық бұл факторлар Компанияда тәуекелдерді басқарудың тиімді жүйесінің жұмыс істеуін талап ететін, «Қазпочта» АҚ 2022 жылға дейінгі стратегиясында көрсетілді. Тәуекелдерді басқару процесінің мақсаты пайда алу және шығындарды болдырмау мақсатында мүмкіндіктерді барынша пайдалану арасында теңгерімге жету болып табылады. Осы процесс басқару процесінің маңызды құраушысы және корпоративтік басқару жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады. Компаниядағы тәуекелдерді басқарудың корпоративтік жүйесін енгізу қажетті инфрақұрылымды және мәдениетті орнату мен дамытуды көздейді, сондай-ақ шығындарды болдырмау және пайданы барынша көбейту мақсатында Компания қызметінің, функциялары немесе процестерінің барлық бағыттарына тән сәйкестендірудің, талдау мен бағалаудың, мониторинг, тәуекелдерді бақылау мен басқарудың логистикалық және жүйелі әдістерін қолдануды қамтиды. Компаниядағы тәуекелдерді басқару жүйесін жүргізу, мақсаты мен міндеттері көрінетін тәуекелдерді басқару саясаты Компанияда бекітілді. Саясат тәуекелдерді басқару құрылымын, тәуекелдерді басқару жүйесінің негізгі компонентерін анықтайды, тәуекелдерді басқару процесін жүзеге асыру кезінде жүйелі және бірізді келуді қамтамасыз етеді. Саясаттың негізгі мақсаттары: 1) тиімді кешенді жүйені құру және тәуекелдерді басқарудың ықпалдасу процесін Компанияны басқару элементі ретінде құру, сондай-ақ тәуекелдерді басқарудың әдістері мен рәсімдеріне бірыңғай стандартты түрде келу негізінде қызметті тұрақты жетілдіру; 2) Компанияның оның қызметіндегі барабар масштабтарға қолайлы тәуекелдерді қабылдауын қамтамасыз ету; 3) ұстаушы қабілеттілікті анықтау және қабылданған тәуекелдерді тиімді басқаруды қамтамасыз ету. Саясат мына міндеттерді іске асыруға бағытталған: 1) шешімдерді қабылдау және жоспарлау процесі үшін толыққанды базаны құру; 2) алға қойылған мақсаттарға жетуді қамтамасыз ету үшін уақтылы сәйкестіндіруге, бағалауға, мониторинг жасауға, бақылауға негізделген тәуекелдерді басқарудың үздіксіз келісілген процесін қамтамасыз ету; 3) ықтимал келеңсіз оқиғаларды болдырмауға және азайтуға мүмкіндік беретін, басқару жүйесін енгізу және жетілдіру; 4) ресурстарды пайдалану және бөлу тиімділігін арттыру; 5) шығындар мен залалдарды Компания активтерін және акционерлік капиталды қорғауды қамтамасыз ететін, Компания қызметінің тиімділігін арттыру жолымен болдырмау; 34

37 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП ) бизнес-процестердің тиімділігін, ішкі және сыртқы есептіліктің дұрыстығын қамтамасыз ету және заң нормаларының сақталуына көмек көрсету. Компанияның тәуекелдерді басқару жүйесіне Директорлар кеңесі, Басқарма, Компанияның Тәуекелдерді басқару жөніндегі қызметі, Ішкі аудит қызметі, құрылымдық бөлімшелері тартылған. Компания тәуекелдері мына санаттарға бөлінеді: 1) стратегиялық тәуекелдер; 2) қаржы тәуекелдері; 3) құқықтық тәуекелдер; 4) операциялық тәуекелдер. Есепті кезеңде Компанияда негізгі тәуекелдер болып мыналар белгіленді: баға тәуекелі; жобалар тәуекелдері; қаржылық қызметтерді көрсету кезіндегі ішкі алаяқтық тәуекелдері; персонал тәуекелдері; IT жүйесі мен IT инфрақұрылымы тәуекелдері; валюта тәуекелдері; заңнама және реттеуші органдардың талаптарын сақтамау тәуекелдері Баға тәуекелі Баға тәуекелі қаржы тәуекелдеріне жатады, табиғатынан туындау себебі нарық тәуекелі болып табылады және Компанияның бағалы қағаздар портфелінде бар қаржы құралдарының нарықтық құны өзгеруіне байланысты Компанияда туындайды. Бағалы қағаздардың нарықтық құнының өзгеруі бағалы қағаздарды ұстау кезеңінде Компанияның өзіндік капиталының құнына әсер етеді, сондай-ақ өтеу мерзіміне дейін оларды сату кезінде баға қағаздардың нарықтық құнын бағалаудан болуы мүмкін шығыстар/кірістер шамасын көрсетеді. Клиенттер алдындағы ағымдағы, депозиттік, зейнетақы шоттары бойынша міндеттемелерді жедел және толық қамтамасыз ету сценарийін іске асыру екіталай, сондай-ақ міндеттемелерді жедел және толық қамтамасыз ету қажеттігі туындаған жағдайда, РЕПО операцияларында қолдануға болатын жоғары өтімді мемлекеттік құнды бағалаудан тұратын бағалы қағаздардың портфелі 60% екенін ескерсек, бағалы қағаздарды мерзімінен бұрын сатудан болуы мүмкін шығындардың ықтималы өте төмен. Өтеу мерзіміне дейін бағалы қағаздарды сатқан жағдайда болуы мүмкін шығындардың мөлшерін төмендету үшін, Компания мына іс-шараларды жоспарлайды және жүзеге асырады: 1) жоғары өтімді қаржы құралдарының (мемлекеттік бағалы қағаздардың, кері РЕПО операцияларының) көлемін көбейту. Мемлекеттік бағалы қағаздарды сатып алу кезінде нарықтық тәуекелдердің әсерін барынша төмендету үшін, Компания мемлекеттік бағалы қағаздардың бастапқы нарығына рұқсат алу бойынша жұмыстар жүргізеді; 2) қаржы құралының нарықтық құнына эмитенттің қаржылық жағдайы белгілі бір әсер ететіндіктен, кредит тәуекелінің төмен деңгейімен нысаналы сегменттерге бағдарлау. Кредиттік тәуекелдерді басқару Жалғыз акционердің саясатына сәйкес контрагенттермен жасалатын операцияларға арналған лимиттерді белгілеу және оны сақтаудан тұрады; 3) нарықтық тәуекелдерді хеджирлеу мақсатында инвестицияларды түрлі қаржы құралдарына (мемлекеттік, мемлекеттік емес бағалы қағаздар, еурооблигациялар, депозиттер, кері РЕПО операциялары) диверсификациялау. Компания бағалы қағаздарының құрылымы туынды қаржы құралдарынсыз табиғи хеджирлеуді қолдануға мүмкіндік береді Жобалар тәуекелдері Үлкен ресурстардың дерексізденуіне байланысты, сондай-ақ стратегия мақсаттарына жетудегі жобалардың маңыздылығы ескеріліп, жобалар тәуекелдерін басқару Компанияның тәуекел-менеджментінің басым бағыттарының бірі болып табылады. Жобалық қызметті регламенттейтін Компанияның ішкі номативтік құжаттары PMBoK сипатталған жобаларды басқару тәсілдеріне, әдістеріне негізделеді. Жобалық менеджмент шеңберінде Компанияда Инновациялық-инвестициялық комитет жұмыс істейді. Жобаларды басқару процесін үйлестіруді жобалық кеңсе атынан Стратегиялық даму департаменті жүзеге асырады. Жобалар тәуекелдері Компанияның қаржы көрсеткіштеріне арналған жобалық инвестициялар тұрғысынан да, жобаларды басқару процестерінің кемелдігі тұрғысынан да бағаланады (жобаларды іріктеу, іске асыру, жобалар қорытындыларын тиімді пайдалану мониторингі). Жоба тәуекелдерін басқару жобаны қаржыландыру, іске асыру және мониторинг жасау жауапкершілігін жобалық қызметке тиісті қатысушылар арасында бөлуде жатыр. Осылай, жобалық инвестицияларды міндетті тәртіпте бюджет комитеті қарайды, Басқарма бекітеді. Инвестициялардың негіздемесіне және жобалар қорытындыларын тиімді пайдалануды қамтамасыз етуге жауапкершілік жоба бағыты жақсарту/жетілдіруге арналған процестер иелеріне (жобаларға тапсырыс берушілер) жүктеледі. Жобаны іске асыру технологияға жауапты (АТ, қаржы, почта технологиялары, есепке алу технологиясы және т.б.), Компанияның жобаларына және бөлімшелеріне қажет бағдарламалық өнімдерді, жабдықты сыртқы жеткізушілердің бірлескен күш-жігерімен іске асырылады. Жобалардың қорытындыларын тапсырыс 35

38 ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ берушілер қабылдау-табыстау актісі бойынша қабылдайды. Компанияның Директорлар кеңесінің жанында Компанияның стратегиялық даму мәселелерін, оның ішінде компанияның жеке, маңызды жобалары бойынша жобалық қызмет мәселелерін қарастыратын Стратегиялық комитет жұмыс істейді. Жобалау қызметінің шеңберінде жауапкершілікті арттыру мақсатында Компания қызметтің негізгі көрсеткіштерін (ҚНК) қолданады. ҚНК жобалау қызметінің жеке қатысушыларының тиімділігін де, тұтастай жобаларды басқару процестерінің де тиімділігін бағалау үшін қолданылады Қаржы қызметтерін көрсету кезіндегі ішкі алаяқтық тәуекелдері Ішкі алаяқтық тәуекелдері операциялық тәуекелдерге жатады, ішкі алаяқтық тәуекелдерінің туындауының негізгі себептері: қадағалау процестерінің, Компанияның кейбір ауылдық бөлімшелерінде есептіліктің болмауы; шаруашылық қызметі барысында жүзеге асырылатын операциялардың үлкен көлемі мен түрлерінің әртүрлігі, Компанияның аудандық, ауылдық операциялық бөлімшелерінде кадрлардың тұрақтамаушылығы болып табылады. Клиенттердің үлкен көлемін қамтумен байланысты басымдықтармен қатар, Компания бөлімшелерінің үлкен аумақтық желісі ішкі алаяқтық тәуекелдерін күшейтетін, барлық өткізілетін операцияларды оперативті бақылауға қиындық туғызады. Ішкі алаяқтық тәуекелін басқару шеңберінде Компанияда барлық процестерді қамтитын және қызметкерлердің алаяқтық іс-қимылдарының теріс әсерін болдырмау немесе азайту жолымен ағымдағы қызметті жүзеге асыру ережесі мен рәсімдерін жасау болатын, ішкі бақылау жүйесі жұмыс істейді. Операциялық процестер шеңберінде орындау кезінде ішкі алаяқтық тәуекелдері іске асырылуы мүмкін операцияларды/іс-әрекеттерді бағдарламалық та, операциялық та бақылау қолданылады. Бақылау бойынша іс-шаралар мына процестердің шеңберінде жүзеге асырылады: 1. кейінгі бақылау (Компанияның облыстық бөлімшелерін кейінгі бақылау бөлімдері/секторлар): 1) автоматтандырылған ақпараттық жүйелер арқылы жүргізілетін шығысты операцияларды оперативті тексеру; 2) күдікті операциялар анықталған кезінде, облыстық, аудандық бөлімшелердің қауіпсіздік, ішкі бақылау бөлімшелерін кешіктірмей хабардар ету; 2. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету (облыстық бөлімшелердің қауіпсіздік бөлімдері, орталық аппараттық қауіпсіздік департаменті): 1) ішкі алаяқтық тәуекелін іске асыруға алып келетін анықталған бұзушылықтардың барлық жағдайлары бойынша (оның ішінде кейін бақылау бөлімдерінің хабарламалары бойынша) қызметтік тексерулер жүргізу; 2) келтірілген зиянды өтеу, оның ішінде сот шешімдері бойынша іс-шаралар; 3) іске асырылған тәуекелдер базасында бақылауды бұзу фактілерін тіркеу. 3. ішкі бақылау (облыстық бөлімшелердің ішкі бақылау секторлары/бөлімдері, орталық аппараттың тексеріс және бақылау департаменті): облыстық филиалдардың шаруашылық қызметін мерзімді кешенді тексеру Персонал тәуекелдері Тәуекелдің осы түрі әлеуметтік-еңбек саласында жағымсыз оқиғалар көрінісінде көрінеді. Мысалы, біліксіз персонал жіберген қателерді түзетуге жұмыс уақыты мен өзге ресурстардың жұмсалуы; қызметтерді көрсету кезінде сервистің төмен сапасы; компания имиджінің төмендеуі; кірістердің шығыны. Осы тәуекелдің алдын алу үшін еңбекақыны көтеру, кадрларды оқыту және біліктілігін арттыру жөніндегі іс-шаралар жүргізіледі. Нәтижесінде, 8% артық емес деңгейде қызметтерді көрсетуге іске қосылған операциялық персонал кадрларының тұрақтамаушылық көрсеткішін ұстап тұру жүргізіледі IT жүйе мен IT инфрақұрылымы тәуекелдері Корпоративтік ақпараттық жүйені (КАЖ) қамтамасыз етудің істен шығуы немесе КАЖ аппараттық қамтамасыз ету (серверлер, байланыс арналары) тоқтап қалуы өндірістің (қызметтерді көрсету процестерінің) тұрып қалуына, имидждің төмендеуіне, клиенттерді жоғалтуға алып келетін IT жүйелері мен инфрақұрылымның негізгі тәуекелдері болып табылады. Осы тәуекелдерді болдырмау үшін Компания мына бағыттар бойынша жұмыс жүргізеді: Ең жоғарғы деңгейдегі жүктемелерді (пайдаланушылардың барынша көп саны, операция түрлерінің барынша көп түрі) модельдеуді қолдана отырып өнеркәсіптік пайдалану алдында КАЖ өзгерістерін мұқият тестілеу; деректерді резевтеу; КАЖ ақпараттық қамтамасыз етуін жаңғырту (серверлік жабдықты өнімділігі жақсысымен ауыстыру); сервер бөлмелерінің температуралық, электрлік режимін қамтамасыз ететін жабдықты ауыстыру. 36

39 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Жүргізілген жұмыс нәтижелері сервер жабдығының істемей қалуы бойынша ақпараттық жүйелердің тұрып қалуының болмауы, сондай-ақ серверлік жабдықты ауыстырғаннан кейін КАЖ жұмыс қабілетінің (жеке модуль жұмысының тұрып қалуы, бәсеңдеуі) бұзылу жағдайлары мен ұзақтығын азайту болуы керек Валюта тәуекелі Валюта бағамдарының ауытқуына байланысты тәуекелдер. Компания валютаны қайта бағалаудан болған шығыстарға ұшырауы мүмкін. Шара ретінде: инвестицияларды валютаның түрлі түрлеріне диверсификациялау; валюта тәуекелдерін хеджирлеу ұсынылады. Осы шаралар ұстап қалу қабілетінің мөлшерінде валютаны қайта бағалаудан болған шығындарды ұстауға себепші болады Реттеуші тәуекелдер ҚР салық заңнамасының талаптарын байланыстың автоматтандырылмаған бөлімшелерінде халықтан қабылданған салықтарды уақтылы аудару бөлігінде бұзу, сондай-ақ байланыстың аудандық, ауылдық бөлімшелерінде үй-жайларды бекітуге қойылатын талаптарды бұзу заңнама және реттеуші органдардың талаптарын сақтамау тәуекелеріне жатады. Осы бұзушылықтар реттеуші органдардың тарапынан өзіне айыппұл санкцияларын тартуы мүмкін. Алдын алу шаралары ретінде, Компания мына бағыттар бойынша жұмыс жүргізеді: байланыстың шалғайдағы автоматтандырылмаған ауылдық бөлімшелерінде бюджетке қабылданған уақтылы аударылмаған міндетті төлемдер сомасын есепке алу; байланыстың шалғайдағы ауылдық бөлімшелерін біртіндеп автоматтандыру, байланыстың автоматтандырылмаған бөлімшелерінде қызмет көрсету кезінде мобильді құрылғыларды (PDA чек принтері) қолдану; байланыс бөлімшелерін күзет, дабыл және күзет сигнализациясымен, бейне бақылаумен біртіндеп жабдықтау. Бұл іс-шаралар жұмыстық күйде ұстап тұратын қабілет деңгейінде операциялық қызмет бойынша өтелген айыппұлдар мөлшерін ұстауға мүмкіндік береді ІШКІ БАҚЫЛАУ Компанияның ішкі бақылау жүйесі Компанияның қаржы-шаруашылық қызметін тиімді ішкі бақылауды қамтамасыз ету үшін Компания Басқармасы және Директорлар кеңесі құрған және Компания өз мақсаттарына жетуіне және қызметті жүзеге асыру кезінде тәуекелдерді барынша азайтуға бағытталған, ұйымдастыру саясатының, өзін-өзі ұстау және іс-қимылдар нормасы рәсімдерінің, ішкі бақылаудың әдістері мен механизимдерінің жиынтығы. Ішкі бақылау жүйесінің қатысушылары (субъектілері) Директорлар кеңесі, Директорлар кеңесі жанындағы Аудит жөніндегі комитет, Компанияның бірінші басшысы, Басқарма, Ішкі аудит қызметі, Компанияның Ішкі бақылау жөніндегі құрылымдық бөлімшесі (тексеріс және бақылау департаменті) және тәуекелдерді басқару құрылымдық бөлімшесі (тәуекелдерді басқару жөніндегі қызмет), сондай-ақ Компания, оның еншілес және тәуелді ұйымдарының Компанияның ішкі құжаттарымен өздеріне бекітілген, бақылау рәсімдерін орындауға жауапты лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері болып табылады. Ішкі бақылау Компания стратегиялық және оперативтік мақсаттарға жетуіне саналы сенімділікті қамтамасыз етуге бағытталған және Компанияда ішкі бақылау жүйесін ұйымдастыру жолымен іске асырылатын мына негізгі міндеттер болып табылады: операциялық қызметтің тиімділігін арттыру; активтердің сақталуын және ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз ету; қаржы және басқару есептілігінің толықтығын, сенімділігін және дұрыстығын қамтамасыз ету; Қазақстан Республикасы заңнамасының және ішкі нормативтік құжаттардың талаптарын сақтау; тәуекелдердің туындау ықтималдығын және болуы мүмкін шығындар (оның ішінде, залалдар, кредиттік рейтингті төмендету және т.б.); негізгі және қосымша бизнес-процестердің тиімді жұмыс істеуін бақылау және қызмет нәтижелерін талдау; оңтайлы ұйымдастыру құрылымын құруға көмек көрсету және т.б. Компанияның Ішкі бақылау жүйесі корпоративтік басқару жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады, Компанияның барлық басқару деңгейін, барлық ішкі процестері мен операцияларын қамтиды. Ішкі бақылау жүйесін ұйымдастыру Компанияның тәуекелдерге тез ден қоюға, Компанияның негізгі және қосымша бизнес-процестерін және күнделікті операцияларын бақылауды жүзеге асыруға, сондай-ақ тиісті деңгейдегі басшылықты жақсарту үшін кез келген бар кемшіліктер және облыстар туралы кешіктірмей ақпараттандыруды жүзеге асыруға қабілетті басқару жүйесін құруын көздейді. Ішкі бақылау жүйесінің сенімді және тиімді жұмыс істеуі Компанияның лауазымды тұлғалары мен бар- 37

40 ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ лық деңгейдегі қызметкерлерін ішкі бақылау шеңберінде қатыстыруды және тұрақты іс-қимыл жасауды талап етеді. Компанияның ішкі бақылау жүйесі бес өзара тәуелді компоненттен тұрады: 1) бақылау ортасы; 2) тәуекелдерді бағалау; 3) бақылау рәсімдері; 4) ақпарат және оны беру; 5) мониторинг. Компанияның ішкі бақылау қызметі ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін бақылауды тікелей жүргізуге, комитет үшін аудит және Директорлар кеңесі жөніндегі тиісті есептілікті қалыптастыруға және ұсынуға жауапты болып табылады. Ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін бағалау Компанияның мақсаттарына жетуге және есептілігінің дұрыстығына әсер ететін, қателердің туындау мүмкіндігін анықтау, осы қателердің маңыздылығын айқындау және ішкі бақылау жүйесінің алдына қойылған міндеттер мен мақсаттарды орындауды қамтамасыз ету қабілетін анықтау үшін жүргізіледі. Ішкі бақылау қызметі Аудит жөніндегі комитетке және Директорлар кеңесіне ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін бағалау туралы есепті уақтылы ұсынуды жүзеге асырады. Директорлар кеңесі Жалғыз акционерге ұсынылатын жылдық есептегі ішкі бақылау жүйесі туралы ақпаратты ашуға жауапкершілікте болады жылы Компанияның 2012 жылғы ішкі бақылау жүйесін бағалау бойынша жұмыс жүргізілді. Ішкі аудит қызметі жүргізген Компанияның ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін осы бағалау қорытындысы бойынша, 2012 жылғы ішкі бақылау жүйесінің тиімділігі 75,88% (орташадан жоғары) құрады. Ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін бағалау қорытындысы бойынша ішкі бақылау жүйесінің анықталған сәйкессіздіктері мен кемшіліктері қимасында нақты іс-шараларды қамтитын, Ішкі бақылау жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі іс-шаралар жоспары оларды орындау мерзімдері мен ішкі бақылау жүйесі қатысушыларының жауапкершіліктері көрсетіліп бекітілді. Ішкі бақылау жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы есепті Компанияның Директорлар кеңесі тоқсан сайын қарастырады МҮДДЕЛІ ТҰЛҒАЛАРМЕН ӨЗАРА ІС-ҚИМЫЛ Компания мүдделі тұлғалармен өзара іс-қимыл: Компанияның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерімен, Жалғыз акционермен, мемлекеттік органдармен, еншілес ұйымдармен, іскерлік әріптестермен, клиенттермен және қауымдастықпен қарым-қатынас мәселелері көзделген, «Қазпочта» АҚ мүдделі тараптарын бағалау әдістемесін және картасын бекітті. Барлық мүдделі ұйымдармен тиімді іс-қимыл тұрақты даму шарттарының бірі болып табылады. Негіз болатын корпоративтік құндылықтар мүдделі тұлғалар мен тұтастай Компанияға оның қызметкерлерінің парасаттылығы, сенімділігі және кәсібилігі болып табылады. Компанияның мүдделі тараптарының картасы және бағалау әдістемесі әзірленді және бекітілді. Әдістемеде Компания өзара іс-қимыл жасайтын барлық мүдделі тараптар көрсетілді, өзара іс-қимыл деңгейлері, әр мүдделі тараптың қолдауы/қарсы әрекетінің күші бағаланды. Компанияның мүдделі тараптарының топтары ішкі және сыртқы болып бөлінеді: 1) ішкі Жалғыз акционер; Директорлар кеңесі; Басқарма; Компания персоналы; еншілес және тәуелді ұйымдар «Электронпост.(КЗ)» БК» ЖШС, (Қазақстан), Kazpost GmbH (Гамбург, Германия); 2) сыртқы мемлекеттік органдар; қаржы мекемелері (кредиторлар); серіктестер; халықаралық ұйымдар; бәсекелестер; жеткізушілер; қоғамдық, мемлекеттік емес ұйымдар; бұқаралық ақпарат құралдары; клиенттер; кәсіподақ. Мүдделі тараптарды іріктеу критерийлері: компанияның стратегиялық басымдықтары, ақпараттың ашықтығы мен оны ашу, салалық даму бағдарламалары, әлеуметтік сауалдар, мүдделі тараптардың бастамалары мен ұсыныстары және т.б. болып табылады Халықаралық ынтымақтастық Халықаралық ынтымақтастық Компанияның халықаралық компаниялар мен ұйымдармен өзара іс-қимылы мәселелерінің кең спектрін қамтиды. Ол Компания қызметін дамыту бойынша шаралардың жалпы жүйесінде маңызды орын алады. Осы бағытта халықаралық ұйымдардың жоспарлары мен бағдарламаларындағы, халықаралық келісімдерінде, бірінші басшылар деңгейіндегі тікелей келіссөздерде және т.б. Компанияның позициясын қалыптастыру бойынша тұрақты жұмыс жүргізіледі. Компания Дүниежүзілік почта одағы (ДПО), Posteurop Еуропа мемлекеттік почта операторларының қауымдастығы сияқты ірі халықаралық почта ұйымдарының мүшесі болып табылады. ДПО XXI конгресінде (Сеул, 1994 ж.), XXII Пекин конгресінде (1998), XXIII Бухарест конгресінде (2004 ж.) және XXIV Женева конгресінде Қазақстан ДПО Әкімшілік кеңесінің мүшесі болып сайланды. ДПО мүшелік Қазақстанға почта операторлары арасында өзара қарым-қатынастардың заңнамалық базасын қалыптастыруға белсенді қатысуға, ең жақсы тәжіри- 38

41 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 бені зерделеуге және сарапшы көмегін алуға мүмкіндік береді. Компания Posteurop Еуропа мемлекеттік почта операторлары қауымдастығының мүшесі болып табылады, бұл Компанияға еуропа нарығына шығудың және еуропа тәжірибесін зерделеу бойынша жаңа перспектива ашты. Компанияның екіжақты ынтымақтастығы және 2013 жылы байланыстарды кеңейту шеңберінде мына іс-шаралар жүзеге асырылды. Мынадай: Posteurop Еуропа мемлекеттік почта операторлары қауымдастығының штаб-пәтеріне, ақпан, Брюссель қ., Бельгия; БАӘ ұлттық почта қызметіне, 2013 ж ақпан; Ресей, Қытай, Түркия почта әкімшіліктеріне сапарға шықты. Жұмыс топтарына, семинарларға қатысу: Еуропа мемлекеттік почта операторлары қауымдастығының сапа жөніндегі жұмыс тобы, 2013 ж сәуір, Вена, Австрия; Сапа жөніндегі жұмыс тобы (Будва қ., Монтенегро); Мерейтойлық пленарлық іс-шараларға қатысу, 2013 ж қыркүйек, Брюссель, Бельгия; Жапон орталығының семинарларына басқарушы директордың қатысуы, 2013 жылғы қараша, Осака қ., Жапония; Бірлескен IPS бойынша PostEurop және PTC семинарға қатысу, 2013 ж қараша аралығы, Берн қ., Швейцария. Компанияның халықаралық ынтымақтастығын дамыту тұрақты дамуды қамтамасыз ету, жаңа жобаларды енгізу, қызметтер спектрін кеңейту қажеттілігінен туындады. Халықаралық бастамалар Компанияның дамуын және екіжақты ынтымақтастық диалогтары шеңберінде сенімді қарым-қатынастарды кеңейтуді ынталандырады. Компания Қазақстанның қаржыгерлер қауымдастығымен қаржы қызметін жетілдіру; қаржы секторын реттейтін қолданыстағы және әзірленетін нормативтік құқықтық актілерді зерттеу аспектілеріне қатысты мәселелер бойынша ынтымақтасады. Компания тиісті нормативтік құқықтық актілерді, заң жобаларын әзірлеуге қатысады. Компания саяси партияларға, саясаткерлер және олармен байланысты ұйымдарға қайырдың ешқандай түрін, сондай-ақ қауымдастыққа қандай да болмасын инвестиция жұмсамайды. Есепті кезеңде сыртқы тараптармен өзара іс-қимыл бойынша жұмыс шеңберінде Компания міндеттерді қабылдамады және экономика, экология және әлеуметтік саласындағы хартияларды немесе бастамаларды қолдамады Мемлекеттің Компания қызметіне ықпалының сипаты Мемлекеттің Компания қызметіне ықпалы туралы ақпарат және Компания қызметтерінің кейбір түрлерін мемлекеттік органдармен келісу «Қазпочта» АҚ почта байланысының баршаға қолжетімді қызметтерін көрсетеді. Почта байланысының баршаға қолжетiмдi қызметтеріне почта операторының пайдаланушылардың почта жәшiктерiнен жиналған және (немесе) операциялық терезелерден қабылданған жай хаттарын, почта карточкаларын және бандерольдерiн жiберу бойынша қызметтері жатады. Почта байланысының баршаға қолжетiмдi қызмет көрсетуiнiң тарифтерi Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiмен реттеледi. ҚР Азаматтық кодексінің бабына және «Мемлекеттік мүлік туралы» ҚР Заңына сәйкес ҚР Үкіметінің шешімі бойынша үшінші тұлғалардың құқықтарымен стратегиялық объектілерге ауыртпалық салу және иеліктен айыру жүзеге асырылады. «Қазпочта» АҚ мемлекеттік меншік болғандықтан, стратегиялық объектілерді иеліктен айыруға қатысты барлық мәселелер Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Стратегиялық объектілер жөніндегі комиссияның оң шешімі болған кезде ғана жүзеге асырылады жылы осы Комиссия жұмысының қорытындысы бойынша «Қазпочта» АҚ 55 стратегиялық объектісін иеліктен айыру бойынша оң шешімдер қабылданды және «Қазпочта» акционерлік қоғамының стратегиялық объектілерін иеліктен айыру туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің ж. 847 ҚПҮ және ж. 11 қаулысына қол қойылды. Қазіргі уақытта «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасының почта байланысы саласындағы заңнамасының нормаларын Дүниежүзілік почта одағы актілерінің нормаларымен біріздендіру және почта операторларының қызметін реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы барлық мемлекеттік органдармен келісілді. ҚР Үкіметінің қорытындысы алынды, заң жобасы ҚР Парламентінің Мәжілісіне жіберілді. 39

42 КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ ДАМУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТЫ ШЕҢБЕРІНДЕ КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖӘНЕ КОМПАНИЯ ҚЫЗМЕТІНІҢ АШЫҚТЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ БОЙЫНША ЕДӘУІР ЖҰМЫС ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛДЫ.

43 Директорлар кеңесі 5.2. Ішкі аудит қызметі 5.3. Басқарма 5.4. Басшылық қызметін бағалау 5.5. Жоғарғы басшылыққа сыйақы беру 5.6. Басшылық лауазымдарын қоса атқару

44 КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ 5. КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ Дамудың негізгі бағыты шеңберінде корпоративтік басқаруды жетілдіру және Компания қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету бойынша едәуір жұмыс жүзеге асырылды. Акционермен, серіктеспен, клиентпен, қызметкерлермен және мемлекеттік институттармен өзара іс-қимыл жасау кезіндегі ашықтық пен транспаренттік маңызды басымдылықтар болып табылады. Бүгінгі күні Компания корпоративтік басқару жүйесін дамытуда елеулі жетістіктерге жетті. Осы саладағы маңызды бастамалардың бірқатары іске асырылды, сондай-ақ ішкі құжаттар әзірленді және пысықталды. Ішінара, Компания негізгі шешімдерді қабылдау кезінде Директорлар кеңесінің рөлін күшейтуге, ішкі аудит қызметінің қаржы-мүдделі органдардың құқықтарын қорғау және т.б. функцияларын күшейтуге үлкен қадам жасады. Ағымдағы жылда «Қазпочта» АҚ Корпоративтік басқаруын диагностикалауды «PricewaterhouseCoopers» (PwC) ЖШС «Самұрық-Қазына» АҚ компаниялары тобында корпоративтік басқаруды диагностикалау әдістемесіне сәйкес өткізді. Корпоративтік басқару деңгейінің ең жақсы тәжірибе талаптарына сәйкестігі, «PricewaterhouseCoopers» ЖШС жүргізген, 2013 жылғы Компанияның корпоративтік басқаруын диагностикалау қорытындысы бойынша 75,4% құрайды, жоспар кезінде 66%, жоспармен салыстырғанда рейтингті көтеру 9,4-тармақты құрайды жылғы корпоративтік басқару рейтингіне қатысты (69,7%) көтеру 5,7-тармақты құрады. Осы бағалау үш «Құрылым», «Процестер», «Ашықтық» компонентінің өзара іс-қимылы есебінен олардың сандық мәндері: құрылым 78,3%, процестер 71,4%, ашықтық 77,4% ескеріліп алынды жылы «Самұрық-Қазына» АҚ компанияларының арасында «Қазпочта» АҚ корпоративтік басқару рейтингі бойынша екінші орын алды ДИРЕКТОРЛАР КЕҢЕСІ Жалғыз акционердің айрықша құзыретіне жататын мәселелерді қоспағанда, Компания қызметін жалпы басқаруды Директорлар кеңесі жүзеге асырады. Директорлар кеңесінің қызметі парасаттылық, тиімділік, белсенділік, адалдық, шынайылық, жауапкершілік, нақтылық, кәсіби шеберлік, сақтық, әділдік, тұрақтылық қағидаттарына негізделеді. Т.А.Ә. Лауазымы Директорлар кеңесінің құрамы ( ж.) Елена Леонидовна Бахмутова Серік Болатұлы Саудабаев Найджел Джон Стейплтон Директорлар кеңесінің төрайымы, Жалғыз акционердің өкілі «Самұрық- Қазына» ҰӘҚ» АҚ Басқарма төрағасының орынбасары Директорлар кеңесінің мүшесі, Жалғыз акционердің өкілі «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ Коммуникациялық активтерді басқару жөніндегі директоры, Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитеттің мүшесі, Стратегиялық жоспарлау комитетінің мүшесі, Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитеттің мүшесі Тәуелсіз директор, Ішкі аудит жөніндегі комитеттің төрағасы, Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитеттің мүшесі, Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитеттің мүшесі 4 Тариен Калле 5 Иан Хоуинк Эдриан Тәуелсіз директор, Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитет төрағасы, Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитеттің төрағасы, Стратегиялық жоспарлау комитетінің мүшесі, Ішкі аудит жөніндегі комитеттің мүшесі «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің тәуелсіз директоры, Стратегиялық жоспарлау комитетінің төрағасы, Ішкі аудит жөніндегі комитеттің мүшесі 6 Асхат Ниязбекұлы Бейсенбаев Директорлар кеңесінің мүшесі, «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасы 42

45 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП Директорлар кеңесі мүшелерінің қызметтік тізімі Директорлар кеңесінің Төрайымы Елена Леонидовна Бахмутова, 1962 жылы 27 ақпанда дүниеге келген ж. Алматы халық шаруашылығы институтын бітірді. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінде, Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінде, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінде басшылық қызметтерде жұмыс істеді, Қазақстан Республикасының Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі агенттігін басқарды ж. қаңтардан бастап осы уақытқа дейін «Самұрық-Қазына» АҚ Басқарма төрағасының орынбасары, 2013 жылғы 17 маусымнан бастап осы уақытқа дейін «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Төрайымы болып табылады. Директорлар кеңесінің мүшесі «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ Коммуникациялық активтерді басқару жөніндегі директоры Серік Болатұлы Саудабаев 1977 жылы 8 қарашада дүниеге келген жылы Абай атындағы Алматы мемлекеттік университетін бітірді. «Республикалық телекоммуникациялық трафик биллингі орталығы» РМК филиалында жұмыс істеді мен 2006 жж. аралығы «Қазақтелеком» АҚ-да басшы лауазымдарын атқарды жылғы 17 маусымнан бастап осы уақытқа дейін «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ Коммуникациялық активтерді басқару жөніндегі директоры жылғы 7 тамыздан бастап осы уақытқа дейін «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің мүшесі болып табылады. Тәуелсіз директор Стейплтон Найджел Джон 1946 жылы 1 қарашада дүниеге келген. Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Құрама Корольдігінің азаматы жылы Кембридж университетін (Ұлыбритания) бітірді. Әртүрлі жылдарда Unilever plc, ВОСМ Silcock, Unilever plc (Солтүстік Африкадағы кеңсе), Unilever United States, Inc., Reed International plc, Hundred Group, Reed Elsevier plc, Reed International plc, Reed Elsevier plc., Veronis Suhler International Ltd компанияларында басшы қызметтерін атқарды ж. бастап осы уақытқа дейін Postal Services Commission of the U.K., Үкіметтік емес ұйымның почта қызметтерін ұсыну жөніндегі комиссиясының төрағасы (толық емес уақыт) ж. шілдеден бастап осы уақытқа дейін «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің тәуелсіз директоры. Тәуелсіз директор Тариен Калле 1961 жылы 14 қарашада дүниеге келген, Эстония Республикасының азаматы жылы Тарту университетінің (Эстония) заң факультетін бітірді, заң ғылымдарының кандидаты. Әртүрлі жылдарда Inpass Estonia Ltd., Certifications Center Ltd. Таллин қ., Эстония, Visa International CEMEA Region (Лондон қ.) компанияларында басшы қызметтерін атқарды жылдан бастап осы уақытқа дейін: 1) Estonia Post Ltd Certification Centre Ltd Visa International Vneshtorgbank, почта бизнесі, сандық қолтаңбаны дамыту, төлем карточкалары және банк ісі саласындағы басқарушы лауазымдарында; 2) Хельсинки қаласындағы «Itella» корпорациясының даму жөніндегі директоры; 3) Estonian Electronpost Ltd, Кеңес төрағасы болып қызмет атқарып келеді жылғы шілдеден бастап осы уақытқа дейін «Қазпочта» АҚ тәуелсіз директоры. Тәуелсіз директор Эдриан Иан Хоуинк 1957 жылы 29 қарашада дүниеге келген, Нидерланды азаматы жылы Гронинген (Нидерланды) университетін бітірген. Әртүрлі жылдары ABN AMRO банкінде және Шотландия Корольдігі банкі Plc (Шотландия Корольдігі банкі, Лондон, Амстердам) басшылық лауазымдарында қызмет атқарды. Қосылу және жұтылу, қайта құрылымдау, шығындар мен табыстарды басқару, басқарушылық есептілігін дайындау мәмілелеріне, бюджеттеу және болжамдау мәселелеріне мамандана отырып, ірі халықаралық компанияларда қаржы директоры болып жұмыс істеді жылдан бастап «Голландия зейнетақылық жәрдемақының альтернативті ақша қаражаттары» консультативтік кеңесінің және PGGM активтерін басқару жөніндегі компанияның мүшесі болып табылады жылғы 7 тамыздан бастап осы уақытқа дейін «Қазпочта» АҚ тәуелсіз директоры. Директорлар кеңесінің мүшесі, Басқарма Төрағасы Асхат Ниязбекұлы Бейсенбаев 1976 жылы 15 мамырда дүниеге келген жылы Қазақ мемлекеттік басқару академиясын «Халықаралық валюталық-қаржылық қатынастар» мамандығы бойынша бітірген жылы WHU, Otto Beisheim Graduate School оf Management бітірді, GBS Koblenz, Germany алмасу жөніндегі студент болды жылы Қаржы мен Стратегияға мамандана отырып Goizueta Business School (GBS), Emory University MBA бизнес-мектебін бітірді және 2000 жылдар аралығы ірі бизнес-жобаларды ұйымдастыруға қатысты. «Банк Каспийский» АҚ, «Air Astana» АҚ, «БТА Банк» АҚ-да басшы қызметтерін атқарды жылғы 30 қазаннан бастап осы уақытқа дейін «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасы. 43

46 КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ Директорлар кеңесінің жаңа мүшелерін іріктеу критерийлері Директорлар кеңесінің жаңа мүшелерін сайлау заңнамада көзделген тәртіпте жүзеге асырылады. Директорлар кеңесінің мүшесі болып мына тұлғалар: белгіленген тәртіпте өтелмеген немесе алып тасталмаған сотталғандығы бар; жоғары білімі жоқ; белгіленген тәртіпте банкрот болып танылған басқа заңды тұлғаны мәжбүрлеп тарату немесе акцияларды мәжбүрлеп сатып алдыру немесе тоқтатып қою туралы шешім қабылданғанға дейін бір жылдан аспайтын кезеңде бұрын басқа заңды тұлғаның директорлар кеңесінің төрағасы, бірінші басшы (басқарма төрағасы), басшының орынбасары, бас бухгалтері болып табылса; өзге қаржы ұйымдарында басшы қызметкер лауазымында аталған тұлғаның қызмет атқарған кезеңінде басшы қызметкер лауазымына тағайындау туралы келісімі кері алдырылған тұлға сайлана алмайды. Директорлар кеңесінің мүшелігіне кандидаттар мен Директорлар кеңесінің мүшелері Жалғыз акционер мен Компанияның мүддесіне Директорлар кеңесінің тиімді жұмысын ұйымдастыру және оның міндеттерін орындауға қажетті іскерлік және салалық ортада оң жетістіктерге және мінсіз беделге, тиісті жұмыс тәжірибесіне, білімге, біліктілікке ие болуға тиіс. Компанияның Директорлар кеңесінің мүшесі басқа ұйымдардың бесеуден асатын Директорлар кеңесінің (бақылаушы кеңестердің) құрамына кіре алмайды. «Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес Директорлар кеңесіне Директорлар кеңесі мүшелерінің кем дегенде үштен бір бөлігі болуы тиіс тәуелсіз директорлар сайланады. Директор, егер: соңғы бес жыл ішінде Компанияның немесе оның еншілес және тәуелді ұйымдарының қызметкері болып табылса; Директорлар кеңесі мүшесінің сыйақысын қоспағанда, Компаниядан қосымша сыйақы алмаған немесе алмайтын болса; басқа ұйымдарда немесе органдарда осындай лауазымды атқармаса, басқа ұйымдарда немесе органдарда осындай қатысулар арқылы Директорлар кеңесінің басқа мүшелерімен маңызды байланысқа ие болса; Жалғыз акционердің немесе мемлекеттік басқару органдарының мүддесін білдірмесе; қатарынан тоғыз жылдан аса Директорлар кеңесінің мүшесі болып табылмаса тәуелсіз болып танылуы мүмкін. «Қазпочта» АҚ тәуелсіз директорлары есепті кезеңде тәуелсіздік критерийлеріне толығымен сәйкес келді Директорлар кеңесінің 2013 жылғы отырыстары 2013 жылы Директорлар кеңесінің 10 отырысы өткізілді жылғы Директорлар кеңесінің отырыстары Т.А.Ә. Отырыс тың барлығы, саны Отырыстарға қатысуы, саны Отырыстарға қатысу, % Ескертпе 1 Қуандық Уәлиханұлы Бишімбаев Қызметтік қажеттілікке байланысты болмады 2 Найджел Стейплтон Калле Тариен Денсаулық жағдайы бойынша болмады 4 С.Б. Саудабаев А.К. Арыстанов Эдриан Иан Хоуинк Елена Леонидовна Бахмутова Асхат Ниязбекұлы Бейсенбаев

47 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП Директорлар кеңесінің жұмысы туралы есеп Директорлар кеңесі жылдық жұмыс жоспарына сәйкес, сондай-ақ қажеттігіне қарай отырыстар өткізеді жылы Директорлар кеңесінің 169 мәселе қарастырылған 10 отырысы өткізілді. Директорлар кеңесі «Қазпочта» АҚ 2022 жылға дейінгі даму стратегиясын әзірлеуге белсенді қатысты. Директорлар кеңесінің жұмысында ішкі бақылау жүйелерін күшейту, тәуекелдер мен ішкі аудитті басқару жөніндегі мәселелерге айрықша көңіл аударылды. Сонымен қатар, Директорлар кеңесі ашық конкурс өткізілгеннен кейін маңызды лауазымдарға қызметкерлерді сайлау және тағайындау тәжірибесін енгізді. Сондай-ақ, Директорлар кеңесі өз жұмысының жоспарын жүйелі қарау тәжірибесін енгізді. Директорлар кеңесі тоқсан сайын «Қазпочта» АҚ Ішкі аудит қызметінің және Корпоративтік хатшы аппаратының есептерін тыңдап, олардың қызметін бағалайды. Есепті кезеңде Компания қызметінің мынадай негізгі мәселелері: «Қазпочта» АҚ тоқсан сайынғы негіздегі: жылдарға арналған «Қазпочта» АҚ даму жоспарын іске асыру туралы; ірі инвестициялық жобаларды іске асыру туралы; «Эрнст энд Янг» ЖШС қаржы есептілігі аудитінің қорытындылары жөніндегі ұсынымдарын орындау жөніндегі іс-шаралар жоспарын орындау туралы; Компанияның даму стратегиясын іске асыру жөніндегі іс-шаралардың орындалу барысы туралы; «Қазпочта» АҚ бағалы қағаздар портфелі туралы; Тәуекелдер және тәуекелдер картасындағы өзгерістер мен толықтырулар туралы есептері. «Қазпочта» АҚ жартыжылдық негіздегі: персоналды дамыту жөніндегі; «Қазпочта» АҚ-да шығындарды қысқарту бағдарламасын іске асырылу барысы туралы; маркетинг және сату мен бизнесті дамыту жөніндегі; ақпаратты ашу процестерінің ашықтығы мен тиімділігі жөніндегі; Корпоративтік басқару кодексінде бекітілген қағидаттарға сүйену туралы есептері; Омбудсмен туралы есебі қарастырылды. Стратегиялық маңызды құжаттардың бірқатары: «Қазпочта» АҚ 2022 жылға дейінгі даму стратегиясы; «Қазпочта» АҚ ақпаратын ашу туралы ереже; «Қазпочта» АҚ орталық аппаратының ұйымдық құрылымы, «Қазпочта» АҚ демеушілік және (немесе) қайырымдылық көмек көрсету ережесі, «Қазпочта» АҚ 2016 жылға дейінгі инновациялық стратегиясы және «Қазпочта» АҚ 2013 жылға арналған инновациялық жобаларының тізбесі; «Қазпочта» АҚ брокер және делдал регламентіне өзгерістер мен толықтырулар; Ішкі аудит қызметінің 2013 жылға арналған жылдық аудит жоспары; Ақша қаражатының сақталуына есеп жүргізуді және бақылау жасауды ұйымдастыру жөніндегі жоспар және т.б. бекітілді. Сонымен қатар, «Қазпочта» АҚ 2012 жылғы жылдық есебі, «Қазпочта» АҚ 2012 жылғы жылдық қаржы есептілігі, Жарғыға өзгерістер мен толықтырулар алдын ала бекітілді және Жалғыз акционердің қарауына енгізілді жылғы қыркүйекте «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасы А.К. Арыстановтың өкілеттігі өзі берген өтініш негізінде мерзімінен бұрын тоқтатылды жылғы қазанда Директорлар кеңесінің шешімімен Асхат Ниязбекұлы Бейсенбаев Компанияның Басқарма Төрағасы болып сайланды. Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес Директорлар кеңесі комитеттерінің атаулары өзгертілді, сондай-ақ әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитет құрылды және жұмыс істейді Директорлар кеңесінің комитеттері Ең маңызды мәселелерді қарау және Директорлар кеңесіне ұсынымдарды дайындау үшін мынадай комитеттер құрылды: 1) Ішкі аудит жөніндегі комитет. 2) Стратегиялық жоспарлау жөніндегі комитет. 3) Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитет. 4) Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитет. Ішкі аудит жөніндегі комитет Корпоративтік басқару кодексіне, сондай-ақ Компания Директорлар кеңесінің Ішкі аудит жөніндегі комитеті туралы ережеге сәйкес Ішкі аудит жөніндегі комитеттің сандық құрамын, өкілеттік мерзімін белгілеу, оның төрағасы мен мүшелерін сайлау, сондай-ақ олардың өкілеттіктерін мерзімінен бұрын тоқтату Директорлар кеңесінің құзырына жатады. Ішкі аудит жөніндегі комитет құрамы Компанияның Директорлар кеңесі мүшелерінен және «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Ішкі аудит жөніндегі комитетінде жұмыс істеу үшін қажетті кәсіби білімдерге ие сарапшылардан жасақталады. Ішкі аудит жөніндегі комитет тәуелсіз директорларды қосқанда, кем дегенде екі мүшеден тұруы қажет. Ішкі аудит жөніндегі комитет төрағасы тәуелсіз директорлардың ішінен сайланады. Егер Компанияның Директорлар кеңесі Компанияның Ішкі аудит жөніндегі комитетіне аталған тұлғаның мүшелігін Компания мен оның Жалғыз акционері мүдделеріне қажет деп шешсе, онда тәуелсіз болып 45

48 КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ табылмайтын директор, Компанияның Директорлар кеңесінің мүшесі Ішкі аудит жөніндегі комитеттің құрамына сайлануы мүмкін. Осындай тағайындаулар туындаған жағдайда Компанияның Директорлар кеңесі Компанияның Жалғыз акционері алдында директордың тәуелділік сипатын ашуы және осы Комитетке қабылдануы туралы шешімді негіздеуі тиіс. Ішкі аудит жөніндегі комитеттің құрамындағы кем дегенде бір мүшесі бухгалтерлік есеп және/немесе қаржылық есептілікке дайындық және/немесе қаржы және/немесе аудит саласында терең білімге ие болуы тиіс жылы Ішкі аудит жөніндегі комитет құрамына мына тұлғалар кірді: Ішкі аудит жөніндегі комитеттің құрамы Т.А.Ә. Лауазымы 2013 жылғы өкілеттік мерзімі 1 Найджел Стейплтон «Қазпочта» АҚ Тәуелсіз директоры, Комитет төрағасы 2013 жыл бойы 2 Калле Тариен «Қазпочта» АҚ тәуелсіз директоры, Комитет мүшесі 2013 жыл бойы 3 В.М. Кузьмин «Самұрық-Қазына» АҚ аудит және бақылау департаментінің бас менеджері, Комитет мүшесі (дауыс беру құқығы бар сарапшы) жылғы 12 қыркүйекке дейін 4 Эдриан Хоуинк «Қазпочта» АҚ Тәуелсіз директоры, Комитет мүшесі 2013 жыл бойы 5 Сая Найманбайқызы Мыңшарипова «Самұрық-Қазына» АҚ аудит және бақылау департаментінің директоры, Комитет мүшесі (дауыс беру құқығы жоқ сарапшы) жылғы 12 қыркүйекке дейін Ішкі аудит жөніндегі комитет мүшелерінің 2013 жылғы отырыстарға қатысуы Т.А.Ә. Отырыстардың барлығы (саны) Отырыстарға қатысу (саны) Отырыстарға қатысу (%) 1 Найджел Стейплтон Калле Тариен В.М. Кузьмин Эдриан Хоуинк С. Н. Мыңшарипова жылы Комитет 7 ашық отырыс өткізді, отырыстардың күн тәртібіне сәйкес 61 мәселе қаралды. Ішкі аудит жөніндегі комитет тоқсан сайын «Қазпочта» АҚ Тәуекелдерді басқару жөніндегі қызметінің басшысымен, оның ішінде «Қазпочта» АҚ тәуекелдері туралы есептер бойынша кездесу өткізді. Комитет есепті кезеңде Компанияның Директорлар кеңесіне Ішкі аудит қызметінің бас аудиторлары лауазымына кандидатураларға қатысты ұсынымдар ұсынды, тоқсандық есептер бойынша, 2013 жылға арналған жылдық аудиторлық жоспар бойынша қарады және қорытындылар ұсынды. Сондай-ақ, «Қазпочта» АҚ қаржы есептілігінің аудитін жүзеге асыратын, аудиторлық ұйымды және оның қызметтерін төлеу мөлшерін белгілеу туралы мәселені Жалғыз акционер қарауына енгізу ұсынылды жылдың ішінде Комитет мүшелері аудиторлардың алаңдаушылығын тудыратын және егжей-тегжейлі зерделеуді талап ететін мәселелерді талқылау үшін Компанияның сыртқы аудиторларымен кездесті. Тұтастай, Комитет Компанияның ішкі және сыртқы аудиторлары арасында қалыптасқан өзара іс-қимыл деңгейін оң бағалайды. Стратегиялық жоспарлау жөніндегі комитет «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Стратегиялық жоспарлау жөніндегі комитеті құрамына Директорлар кеңесінің мүшелері және комитетте жұмыс істеу үшін қажетті кәсіби білімдерге ие сарапшылар кіреді. 46

49 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Компанияның Корпоративтік басқару кодексіне және Стратегиялық жоспарлау жөніндегі комитет туралы ережеге сәйкес Комитеттің сандық құрамын, өкілеттік мерзімін белгілеу, оның төрағасы мен мүшелерін сайлау, сондай-ақ олардың өкілеттіктерін мерзімінен бұрын тоқтату Компанияның Директорлар кеңесінің құзыретіне жатады. Комитет құрамы Компанияның Директорлар кеңесі мен сарапшылар ішінен жасақталады. Қажет болған жағдайда, Комитет құрамына Комитетте жұмыс істеу үшін қажетті кәсіби білімдерге ие, дауыс беру құқығы жоқ сарапшылар кіруі мүмкін. Салада кәсіби білім мен біліктілікке ие сарапшылар Комитет мақсаттарына, міндеттері мен құзыретіне сәйкес Комитеттің тиімді қызметі мақсатымен тартылады. Комитет құрамындағы сарапшылардың рөлі Комитетке мәселелерді жан-жақты зерделеп, Директорлар кеңесінің ұсынымдарын әзірлеуге мүмкіндік беретін арнайы білімдер мен кәсіби тәжірибелерді пайдалана отырып, шешім қабылдау кезінде Комитет мүшелерін қажетті ақпараттармен қамтамасыз етуден тұрады. Егер Компанияның Директорлар кеңесі Комитетке аталған тұлғаның мүшелігін Компания мен Жалғыз акционері мүдделеріне қажет деп шешсе, онда тәуелсіз болып табылмайтын Компанияның Директорлар кеңесінің мүшесі Комитет құрамына сайлануы мүмкін. Стратегиялық жоспарлау жөніндегі комитеттің құрамы Т.А.Ә. Лауазымы 2013 жылғы өкілеттік мерзімі 1 Хоуинк Эдриан Төраға «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің тәуелсіз директоры 2013 жыл бойы 2 Тариен Калле «Қазпочта» АҚ тәуелсіз директоры, Комитет мүшесі 2013 жыл бойы 3 С.Б. Саудабаев «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің мүшесі, «Самұрық-Қазына» АҚ коммуникациялық активтерді басқару жөніндегі директоры, Комитет мүшесі 2013 жыл бойы 4 А.М. Дагарова «Самұрық-Қазына» АҚ коммуникациялық активтері дирекциясының бас сарапшысы, Комитет мүшесі (кеңесші дауыс беру құқығы бар сарапшы) 2013 жыл бойы Стратегиялық жоспарлау жөніндегі комитет мүшелерінің 2013 жылы отырыстарға қатысуы Т.А.Ә. Отырыстардың барлығы (саны) Отырыстарға қатысу (саны) Отырыстарға қатысу (%) 1 Хоуинк Эдриан Иан Тариен Калле С.Б. Саудабаев А.М. Дагарова жылы Стратегиялық жоспарлау жөніндегі комитет 62 мәселе қаралған 7 отырыс өткізді. Тоқсан сайынғы негізде «Қазпочта» АҚ мына: «Қазпочта» жылдарға арналған даму жоспарының орындалуы туралы; жасалуына мүдделі болатын мәмілелер туралы; сондай-ақ байланысты тараптармен жасалған операциялар туралы; бағалы қағаздар портфелі туралы; ақша қаражаттарының сақталуына есеп жүргізу және бақылау жасауды ұйымдастыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалу жөніндегі және т.б. есептері қаралды. Жартыжылдық негізде «Қазпочта» АҚ: Компанияның даму стратегиясын іске асыру жөніндегі іс-шаралардың орындалу барысы туралы және ірі инвестициялық жобаларды іске асыру туралы есептері қаралды. Сонымен қатар, мына құжаттар: «Қазпочта» АҚ жылдарға арналған даму стратегиясын іске 47

50 КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары; «Қазпочта» АҚ жылдарға арналған даму жоспарына түзетулер; «Қазпочта» АҚ 2022 жылға дейінгі даму стратегиясы; «Қазпочта» АҚ стратегиялық инвестициялық жобалары; «Қазпочта» АҚ жылдарға арналған инвестициялық портфельдерді басқару стратегиясы; «Қазпочта» АҚ 2016 жылға дейінгі инвестициялық стратегиясы және Инвестициялық жобалардың тізбесі және т.б. бойынша талқыланды және Директорлар кеңесіне ұсынымдар берілді. Кадрлар және сыйлықақылар жөніндегі комитет Компанияның Корпоративтік басқару кодексіне және Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитет туралы ережеге сәйкес Комитеттің сандық құрамын, өкілеттік мерзімін белгілеу, оның төрағасы мен мүшелерін сайлау, сондай-ақ олардың өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату Компания Директорлар кеңесінің құзыретіне жатады. «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Кадрлар және сыйлықақылар жөніндегі комитеті кем дегенде үш адамнан, оның үштен екісін Тәуелсіз директорлар құрауы тиіс. «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитетінің Төрағасын Директорлар кеңесі Тәуелсіз директорлардың ішінен сайлайды. Қажет болған жағдайда, «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитет құрамына Комитетте жұмыс істеу үшін қажетті кәсіби білімдерге ие сарапшылар кіре алады. Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитеттің құрамы Т.А.Ә. Лауазымы 2013 жылғы өкілеттік мерзімі 1 Калле Тариен 2 Найджел Стейплтон 3 С.Б. Саудабаев 4 А.М. Дагарова «Қазпочта» АҚ тәуелсіз директоры, Комитет Төрағасы «Қазпочта» АҚ тәуелсіз директоры, Комитет мүшесі «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің мүшесі, «Самұрық-Қазына» АҚ Коммуникациялық активтерді басқару жөніндегі директоры, Комитет мүшесі «Самұрық-Қазына» АҚ Коммуникациялық активтер дирекциясының бас сарапшысы, Комитет мүшесі (кеңесші дауыс беру құқығы бар сарапшы) 2013 жыл бойы 2013 жыл бойы 2013 жыл бойы 2013 жыл бойы Кадрлар және сыйлықақылар жөніндегі комитеттің 2013 жылы отырыстарға қатысуы Т.А.Ә. Отырыс-тардың барлығы (саны) Отырыс-тарға қатысуы (саны) Отырыс-тарға қатысуы (%) 1 Калле Тариен Найджел Стейплтон С.Б. Саудабаев А.М. Дагарова жылы Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитет 48 мәселе, оның ішінде: «Қазпочта» АҚ орталық аппаратының ұйымдық құрылымын бекіту туралы; «Қазпочта» АҚ кадрлық резерв жөніндегі ақпаратты қарастыру туралы; «Қазпочта» АҚ басшылық қызметкерлерінің қызметін бағалау және сыйақы беру ережесіне толықтырулар енгізу туралы; акциялары (қатысу үлестері) «Қазпочта» АҚ тікелей немесе жанама түрде тиесілі заңды тұлғаларда лауазымды тұлғаларды келісу және сайлау саясаты және т.б. қаралған 6 отырыс өткізді. Тоқсан сайынғы негізде Ішкі аудит қызметінің, Корпоративтік хатшы аппаратының есептері, сондай-ақ «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің қызметін сыртқы консультанттардың есебі негізінде бағалау нәтижелері жөніндегі есептер қаралды. 48

51 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Комитет 2013 жылы Директорлар кеңесіне қызметкерлердің мына санаттары: Басқарма мүшелері, Ішкі аудит қызметінің және Корпоративтік хатшы аппаратының қызметкерлері жөніндегі ұсынымдарын ұсынды. Комитет мүшелері Комитеттің маңызды лауазымдарына кандидаттармен тиісті әңгімелесу өткізді. Сондай-ақ, Компания басшылығымен және Жалғыз акционер өкілдерімен нақты кандидаттарға және кадр саясатының бағыттарына қатысты кездесулер өткізді. Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитет Комитет ережесіне сәйкес Комитеттің сандық құрамын, өкілеттік мерзімін белгілеу, оның төрағасы мен мүшелерін сайлау, сондай-ақ олардың өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату Компанияның Директорлар кеңесінің құзыретіне жатады. «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитеті кем дегенде үш адамнан жасақталады, оның үштен екісін Тәуелсіз директорлар құрауы тиіс. «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Кадрлар және сыйақылар жөніндегі комитетінің Төрағасын Директорлар кеңесі Тәуелсіз директорлардың ішінен сайлайды. Қажет болған жағдайда, «Казпочта» АҚ Директорлар кеңесінің Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитет құрамына Комитетте жұмыс істеу үшін қажетті кәсіби білімдерге ие сарапшылар кіре алады. Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитет құрамы Т.А.Ә. Лауазымы 1 Калле Тариен «Қазпочта» АҚ тәуелсіз директоры, Комитет Төрағасы 2 Найджел Стейплтон «Қазпочта» АҚ тәуелсіз директоры, Комитет мүшесі 2013 жылғы өкілеттік мерзімі 2013 жылғы 31 қаңтардан бастап 2013 жылғы 31 қаңтардан бастап 3 С.Б. Саудабаев 4 А.М. Дагарова «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің мүшесі, «Самұрық-Қазына» АҚ Коммуникациялық активтерді басқару жөніндегі директоры, Комитет мүшесі «Самұрық-Қазына» АҚ Коммуникациялық активтер дирекциясының бас сарапшысы, Комитет мүшесі (кеңесші дауыс беру құқығы бар сарапшы) 2013 жылғы 31 қаңтардан бастап 2013 жылғы 31 қаңтардан бастап Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитеттің 2013 жылғы отырыстарға қатысуы: Т.А.Ә. Отырыс-тардың барлығы (саны) Отырыс-тарға қатысуы (саны) Отырыс-тарға қатысуы (%) 1 Калле Тариен Найджел Стейплтон 2 3 С.Б. Саудабаев А.М. Дагарова жылы Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитет 6, оның ішінде: ұжымдық шартты қарау туралы; «Қазпочта» АҚ қызметкерлеріне әлеуметтік жеңілдіктерді және менеджменті, әлеуметтік жеңілдіктерді жақсарту жөніндегі ұсыныстарды қарастыру, «Қазпочта» АҚ қызметкерлеріне әлеуметтік жеңілдіктерді медициналық сақтандыруды ұсыну бөлігінде қарастыру туралы мәселе қаралған 2 отырыс өткізді. Сондай-ақ, Комитетте «Қазпочта» АҚ қызметкерлерінен тұратын кәсіподақ бірлестіктерінің өкілдерімен кездесу өткізілді. 49

52 КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ Жалғыз акционердің пікірін Директорлар кеңесінің есепке алуы бойынша қабылдаған шаралар Директорлар кеңесі Жалғыз акционердің позициялары мен пікірлерін есепке алу үшін барлық қажетті шараларды қабылдайды, оның ішінде: Директрлар кеңесінің мүшелері Директорлар кеңесінің құзыретіне жататын Компанияға қатысты Жалғыз акционердің тапсырмаларын, шешімдерін уақтылы алады; Дара акционердің комиссияларына, жұмыс топтарына белсенді түрде қатысады, белсенді қатынасхат жүргізеді, сондай-ақ Дара акционердің өкілдерімен сұхбаттасуды қуаттап отырады. «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесі туралы ережеге сәйкес Директорлар кеңесінің Төрағасы Жалғыз акционермен тиімді байланысты қамтамасыз етеді, Жалғыз акционердің көзқарасын Директорлар кеңесіне тұтастай жеткізеді және Жалғыз акционердің сұрауларына жауап береді. Компания мен Жалғыз акционер арасында ақпаратпен алмасу тәртібі Заңнамаға, Жарғыға, Компанияның ішкі құжаттарына сәйкес тұрақты негізде жүзеге асырылады. Компанияның жарғылық және ұйымдастыру-құқықтық құжаттары Компания мен Жалғыз акционердің өзара іс-қимылын анық регламенттейді, Директорлар кеңесі мен Компанияның атқарушы органдары арасындағы құзырет шектелген. Компанияның Директорлар кеңесі Жалғыз акционермен тұрақты және тиімді өзара іс-қимылдың маңыздылығын түсінеді жылы Жалғыз акционер: жылдың бірінші жартыжылдығына және 2013 жылға «Қазпочта» АҚ қаржы есептілігінің аудитін жүзеге асыратын, аудиторлық ұйымды белгілеу туралы. 2. «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесін тыңдау туралы; 3. 1) «Самұрық-Қазына» АҚ еншілес және тәуелсіз ұйымдарын басқару жөніндегі регламентті; 2) 2014 жылға арналған «Самұрық-Қазына» АҚ корпоративтік күнтізбесін және 2014 жылға арналған еншілес ұйымдар үшін нақтыланған жоспарды бекіту туралы; 4. «Қазпочта» акционерлік қоғамының Басқарма Төрағасы туралы мәселелерді қоса алғанда, Компанияға қатысты шешімдерді қарастырды және бекітті Жалғыз акционердің қарауына мәселені енгізу рәсімі Компанияның Жарғысына сәйкес, Жалғыз акционердің қарауына акционерлердің жылдық жалпы жиналысының құзырына жатқызылған мәселелерді енгізуге Директорлар кеңесі бастамашылық етеді және мына мәселелерді: 1. Компанияның жылдық қаржы есептілігін; 2. Жылдық қаржы есептілігіне аудиторлық есепті; 3. Өткен қаржы жылына Компанияның таза кірісін бөлу тәртібі туралы және Компанияның бір жай акциясы есебімен бір жылға дивиденттің мөлшері туралы Директорлар кеңесінің ұсыныстарын; 4. Жалғыз акционердің Компания қызметтеріне және оның лауазымды тұлғаларына өтініш білдіруі және оларды қарау қорытындылары туралы ақпаратты; 5. Ішінде Директорлар кеңесінің жылдық есебін қамтитын, Компанияның жылдық есебін қамтиды. Жалғыз акционердің қарауына акционерлердің жылдық жалпы жиналысының құзырына жатқызылған қалған мәселелерді енгізуге Директорлар кеңесі, Жалғыз акционер бастамашылық етеді, ал ерікті тарату процесінде Компанияның тарату комиссиясы бастамашылық етеді. Жалғыз акционердің қарауына мәселелерді міндетті енгізу жағдайлары заңнамамен көзделуі мүмкін. Жалғыз акционердің қарауына мәселелерді енгізу бойынша шығыстарды Заңнамада белгіленген жағдайларды қоспағанда Компания көтереді. Жалғыз акционерге ұсынылатын ақпараттар мен материалдар Жалғыз акционердің қарауына енгізілетін мәселелерге қатысты жүйеленген болуы және осы мәселелер бойынша негізделген шешімдерді қабылдау үшін қажет көлемдегі ақпаратты қамтуы керек. Компания Жалғыз акционердің қарауына енгізілген әр мәселе бойынша жеке шешімді Жалғыз акционерге ұсынады. Жалғыз акционерге Компания қызметінің жоспарлары, жетістіктері мен проблемалары туралы қосымша мәліметтер, сондай-ақ Компания қызметі туралы басқа ұйымдардың талдамалы зерттеулері мен материалдары ұсынылуы мүмкін. 50

53 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП ІШКІ АУДИТ ҚЫЗМЕТІ Ішкі аудит қызметі Компанияда ішкі аудитті ұйымдастыруды және жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді, Директорлар кеңесіне тікелей бағынысты және есеп береді. Қызмет миссиясы Директорлар кеңесі мен Басқармаға Компанияның стратегиялық мақсаттарға жетуі бойынша міндеттерді орындауда қажетті көмек көрсету. Қызметтің негізгі мақсаты тәуекелдерді басқару, ішкі бақылау және корпоративтік басқару жүйелерін жетілдіруде жүйелілік тәсілді енгізу арқылы Компанияны тиімді басқаруды қамтамасыз етуге арналған тәуелсіз және әділ ақпаратты Директорлар кеңесіне ұсыну. Қызмет өзіне жүктелген міндеттерге сәйкес мына функцияларды орындайды: Компаниядағы ішкі бақылау жүйесінің барабарлығы мен тиімділігін бағалауды жүргізеді; тәуекелдерді бағалау әдіснамасын және Компаниядағы тәуекелдерді басқару рәсімдерін қолдану толықтығы мен тиімділігін бағалауды жүргізеді; Компанияның этикалық стандарттарына және құндылықтарына сәйкес келетін корпоративтік басқарудың қабылданған қағидаттарын енгізу және сақтау бойынша бағалауды және басқа да жұмыстарды жүргізеді. Қызметтің басшысы мен қызметкерлерін Компанияның Директорлар кеңесі тағайындайды. Қызметтің жұмысына Ішкі аудит жөніндегі комитет жетекшілік етеді. Жүйелі түрде Қызмет басшысы Ішкі аудит жөніндегі комитет төрағасымен Қызмет жұмысының мәселелері бойынша кездеседі. Директорлар кеңесі Қызметтің жылдық аудиторлық жоспарын және Қызмет және оның басшысы қызметінің негізгі көрсеткіштерін жыл сайын бекітеді. Қызмет есебі Компанияның Директорлар кеңесіне тоқсан сайынғы негізде ұсынылады. Қызметтің 2013 жылға арналған жылдық аудиторлық жоспарына сәйкес 27 аудиторлық тапсырманы орындау көзделді. Жоспар толық көлемде орындалды жылғы аудиттердің нәтижелері бойынша ішкі бақылау және тәуекелдерді басқару жүйесінің тиімділігін арттыру мақсатында Қызмет 278 ұсыным берді. Тоқсан сайынғы негізде Қызмет ұсынымдарының және сыртқы аудиттердің орындалу мониторингі жүзеге асырылды. Ең жақсы тәжірибеге сәйкес Қызмет бақылаушы ретінде Компанияның жұмыс мәжілістеріне, Комиттеттің тәуекелдер жөніндегі отырыстарына, Басқарманың ішкі бақылау мәселелері жөніндегі отырыстарына қатысады. 51

54 КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ 5.3. БАСҚАРМА Компанияның қызмет көрсеткіштерінің тұрақты өсуіне қол жеткізуін және дамуын қамтамасыз ететін және Басқарма заңмен, Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерімен және Компания Жарғысымен Жалғыз акционердің және Директорлар кеңесінің құзырына жатқызылмаған Компания қызметінің кез келген мәселелері бойынша шешім қабылдауға құқығы бар Компанияның алқалы атқарушы органы болып табылады және Жалғыз акционер мен Директорлар кеңесінің алдында өзіне жүктелген міндеттерді орындауға жауапкершілікте болады. Басқарма мүшелерінің құқықтары мен міндеттері Қазақстан Республикасының заңнамасымен, «Қазпочта» АҚ Жарғысымен, Басқарма туралы ережесімен және еңбек шартымен белгіленеді. Басқарма құрамы ( ж. жағдай бойынша) Т.А.Ә. Асхат Ниязбекұлы Бейсенбаев Ермек Серікұлы Пірімбетов Мұрат Өтепбергенұлы Жарылқағанов Айнұр Советқызы Күнхожаева Лауазымы Басқарма Төрағасы, Директорлар кеңесінің мүшесі Басқарма Төрағасының орынбасары, Басқарма мүшесі Басқарма Төрағасының орынбасары, Басқарма мүшесі Басқарма Төрағасының орынбасары, Басқарма мүшесі Басқарма мүшелерінің қызметтік тізімі Басқарма Төрағасы Асхат Ниязбекұлы Бейсенбаев, 1976 жылы 15 мамырда дүниеге келген жылы Қазақ мемлекеттік басқару академиясын «Халықаралық валюта-қаржылық қатынастар» мамандығы бойынша бітірді жылы WHU, Otto Beisheim Graduate School оf Management бітірді, GBS Koblenz Germany айырбастау бойынша студент болып табылды жылы Goizueta Business School (GBS), Emory University MBA бизнес-мектебін қаржы және стратегия мамандығымен бітірді және 2000 жылдар аралығында ірі бизнес-жобаларды ұйымдастыруға қатысты. «Банк Каспийский» АҚ, «Air Astana» АҚ, «БТА Банк» АҚ-да басшы қызметтерінде жұмыс істеді жылғы 30 қазаннан бастап осы уақытқа дейін «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасы. Басқарма Төрағасының орынбасары Ермек Серікұлы Пірімбетов 1973 жылы 23 тамызда дүниеге келген. Қазақ мемлекеттік басқару академиясын «Халықаралық экономикалық қатынастар» мамандығы бойынша ( жж.) бітірді. Алматы сауда-қаржы банкінде түрлі қызметтерді атқарды жылғы тамыздан бастап 2009 ж. қазан аралығы Еуразиялық даму банкінің жобалау тобын басқарды жылдың қаңтарынан бастап осы уақытқа дейін «Республика» ЖЗҚ» АҚ тәуелсіз директоры мәртебесіндегі Директорлар кеңесінің мүшесі болып табылады жылғы 1 мамырдан бастап Басқарма Төрағасының орынбасары. Басқарма Төрағасының орынбасары Мұрат Өтепбергенұлы Жарылқағанов 1956 жылы 4 қазанда дүниеге келген. Мәскеу мемлекеттік қатынас жолдары университетін бітірген, экономика ғылымдарының докторы жылғы қаңтар мен 2002 жылғы сәуір аралығында Алматы почтамтының директоры болды жылғы шілде мен 2009 жылғы ақпан аралығында «ҚТЖ» ҰК» АҚ-да басшы қызметтерін атқарды жылғы ақпаннан бастап «Қазпочта» АҚ басқарушы директоры бас қаржы директоры, осы жылдың маусымынан бастап Басқарма Төрағасының орынбасары лауазымына тағайындалды, «Қазпочта» АҚ-да 4 жылдан астам жұмыс істейді. Басқарма Төрағасының орынбасары Айнұр Советқызы Күнхожаева 1966 жылғы 8 желтоқсанда дүниеге келген. Ф. Энгельс атындағы Ленинград кеңес сауда институтын ( жж.) «экономика және тауартану» мамандығы бойынша бітірді және 2013 жылдар аралығында «БТА Банк» АҚ-да басшы қызметтерінде жұмыс істеді жылғы 01 тамыздан бастап «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасының орынбасары Басқарма Төрағасын іріктеу критерийлері Компанияның Басқарма төрағасын Компанияның Басқарма төрағасының лауазымына кандидатты тағайындауға келісім алған және ҚР заңнамасымен белгіленген жағдайларда және Компания Директорлар кеңесінің Тағайындаулар және сыйақылар жөніндегі комитетінің, Қордың кадр саясаты жөнінде ко- 52

55 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 митетінің оң тұжырымдамасы болған жағдайда Қор Басқармасы тағайындайды. Басқарма Төрағасы лауазымына қойылатын талаптар: 1) жоғарғы кәсіби білімінің (Компания қызметіне сәйкес келетін саладағы) және «магистр» дәрежесінің немесе басқару (менеджмент) саласында қосымша білімінің болуы; 2) мамандығы бойынша немесе тиісті фунционалдық қызмет бағыттары саласындағы (жоғарғы оқу орнындағы оқу мерзімін есепке алмағанда) кем дегенде 15 (он бес) жыл жұмыс өтілі, оның ішінде ұйымның бейініне сәйкес саладағы (Компания қызметіне сәйкес келетін саладағы) 5 (бес) жылдан кем емес жұмыс өтілі, сондай-ақ Қордың құрылымдық бөлімшесінің басшысы ретінде кем дегенде 1 жыл, Компанияның құрылымдық бөлімшесінің басшысы ретінде кем дегенде 3 жыл жұмыс өтілі, не болмаса шетелге кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекіткен басым сипаттағы мамандықтар бойынша шетелдегі оқуы (магистратура) аяқталған жағдайда: жоғарғы кәсіби білімі, ұйымның экономикалық қызмет бейініне сәйкес лауазымдағы мамандығы бойынша кем дегенде 12 (он екі) жыл жұмыс өтілі, оның ішінде ұйымның экономикалық қызмет бейініне сәйкес басшылық қызметте кем дегенде 3 (үш) жыл жұмыс өтілі болуы; 3) қызметтегі тиісті мамандандыру саласындағы қарым-қатынасты реттейтін ҚР нормативтік құқықтық актілерін, сондай-ақ лауазымы бойынша функционалдық міндеттерді орындауға қажетті басқа да міндетті білуі; 4) тиімді жұмысты ұйымдастыру және міндеттерді орындауға қажетті іскерлік және/немесе салалық ортадағы мінсіз беделінің және оң жетістіктерінің болуы; 5) заңмен белгіленген тәртіпте өтелмеген немесе алып тасталмаған сотталғандығының болмауы; 6) мемлекеттік және шетел тілдерін білуі Басқарма жұмысы туралы есеп 2013 жылы Компания Жарғысымен атқарушы органның құзыретіне жатқызылған 461 мәселе бойынша шешімдер қарастырылған және қабылданған Басқарманың 48 отырысы өткізілді жылы Басқарма жұмысының басым бағыттары почта саласын дамыту мәселелері болып қала берді. Көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру, айқын тарифтік саясатты қалыптастыру, қызметкерлердің еңбек жағдайларын жақсарту, олардың біліктілік және уәждеу деңгейін арттыру мәселелеріне зор көңіл аударылды. Басқарма өз қызметін Жалғыз акционердің саясатына және Компания Директорлар кеңесінің шешімдеріне сәйкес жүзеге асырды жылы Басқарма 87 ішкі нормативтік құжатты (қағида, ереже, нұсқаулық, регламенттер және т.б.) бекітті. 48 ішкі нормативтік құжатқа өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Есепті кезеңде Басқарма мына негізгі мәселелер: Компания филиалдарының қаржы-шаруашылық қызметін кешенді құжаттай тексеру қорытындысы; ішкі аудит қызметі жүргізген тексеру қорытындылары және аудит объектілері ұсынған, түзетуші және алдын алу іс-қимылдарының тиісті жоспарлары бойынша есептер; корпоративтік басқаруды жетілдіру жоспары, Компанияның еншілес тәуелді ұйымдарын басқару жөніндегі есеп қаралды және шешімдер қабылданды. Құжаттардың бірқатары: Компанияның 2014 жылға арналған бюджеті; жылдарға арналған тариф саясаты; жылдарға арналған карточка бизнесін дамыту бағдарламасы, Сапа саласындағы саясат, Компания клиенттерінің қанағаттанушылық көрсеткішін есептеу әдістемесі, Почта байланысы және филателия өнімдерінің мемлекеттік белгілерін интернет-дүкен арқылы сату ережесі және басқа бекітілді. Клиенттерге қызмет көрсету сапасын жақсарту үшін «Қазпочта» АҚ клиенттеріне қызмет көрсету сапасының ережесі, регламенттейтін стандарттары қабылданды. Компанияның бәсекеге қабілеттігін арттыру, клиенттерге қызмет көрсету үшін оңтайлы шарттарын жасау, халық арасында оң имиджді қалыптастыру мақсатында жылдарға арналған «Қазпочта» АҚ объектілерін почта байланысының үлгілі бөлімшелеріне жаңғырту және жылдарға арналған почта байланысының ауылдық бөлімшелерін салу бағдарламалары қабылданды. Жалғыз акционер үшін Компанияның ашықтығын арттыру, коммерциялық құраушы бизнес-сегменттер үшін қызметтің нарықтық негізгі көрсеткіштерін айқын белгілеу, қызметтің коммерциялық емес түрлерінің көлемін қадағалау мақсатында «Қазпочта» АҚ қызметінің коммерциялық және коммерциялық түрін жеке есепке алуды жүргізу әдістемесі бекітілді. 53

56 КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ 5.4. БАСШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН БАҒАЛАУ «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің, Директорлар кеңесі мүшелерінің қызметтерін бағалау қағидасына сәйкес бағалау жүргізу туралы шешімді Компанияның Директорлар кеңесі қабылдайды. Көрсетілген шешімде бағалау, әдістер мен ресурстар жүргізудің нақты мерзімдері белгіленген. Директорлар кеңесінің шешімі бойынша тиісті негіздеме болған жағдайда оның барлық немесе жеке түрлерін бағалау жылына бір және екі рет жүргізілетін болады. Бағалау жүргізу процесі мен оның қорытындыларын (сауалнама жүргізу, сұхбат алу және т.б.) немесе консультант ұсынған есепті Директорлар кеңесінің Төрағасы үйлестіреді және түйіндейді. Бағалау өткен кезеңді бағалау нәтижелерімен салыстырмалы сипатта болады, бағалау қорытындылары Директорлар кеңесінің отырысында талқыланады. Директорлар кеңесі Төрағасының жұмысын бағалау тәуелсіз директорлардың бірінің басшылығымен өтеді. Талқылау қорытындысы бойынша Директорлар кеңесі Төрағасы барлық директорларға кері байланысты ұсынады. Директорлар кеңесі Төрағасына қатысты кері байланысты тәуелсіз директорлар ұсынады. Басқарма жұмыс істеуі тиіс ең маңызды салалар, елеулі міндеттер Басқармаға бөлінеді. Директорлар кеңесі бағалау қорытындысы бойынша мынадай шаралар қолдана алады: 1) кеңес, комитет көңіл аударуы тиіс басты міндеттердің бірнешеуін бөлу; 2) Директорлар кеңесі мен оның комитеттерінің жұмыс жоспары мен әдістеріне түзетулер енгізу және т.б. Директорлар кеңесінің, оның мүшелері мен комитеттерінің қызметін бағалау критерийлері мыналар болып табылады: Директорлар кеңесі жұмысын құжаттамалық қамтамасыз ету; Директорлар кеңесінің құрамы мен құрылымы; Директорлар кеңесінің, Директорлар кеңесі Төрағасының рөлі мен міндеттері; Директорлар кеңесі жұмысының рәсімдері, оның қызметін ақпараттық қамтамасыз ету; комитеттер жұмысы; Директорлар кеңесінің Басқармамен өзара іс-қимылы; Корпоративтік хатшы қызметі; директорларға сыйақы беру саясаты. Директорлар қызметін жеке бағалау кезінде мына факторларға ерекше көңіл бөлінді: 1) Директорлар кеңесі мен құрамына директор кіретін комитеттің жауапкершілігі аясындағы мәселелердің құзыреттелігі; 2) бизнес жүргізу аясының ерекшеліктерін және саланы білу; 3) кеңестің және оның комитеттерінің отырыстарына қатысу; 4) комитет мәжілістерінде талқылауға қатысу деңгейі; 5) кеңес отырыстарындағы белсенділігі және шешім қабылдау барысында дауыс беру сипаты, сондай-ақ Директорлар кеңесінің отырыстарына енгізілген материалдарды қарастыру мерзімдерін сақтау; 6) шешім іздеуге бағытталғандық; 7) директордың жеке мінездемесі және оның жұмыс тиімділігіне әсері. Бір жылғы жұмыс қорытындысы бойынша «Қазпочта» АҚ басшы қызметкерлерінің қызметін бағалау және сыйақы беру қағидасына сәйкес бағалау кезінде Компанияның қаржылық-өндірістік қызметінің тиімділігін сипаттайтын уәждемелік негізгі қызмет көрсеткіштері (НҚК) қолданылады. Уәждемелік НҚК-ні жұмыс тобы бизнес процестер/компания қызметінің бағыттары бойынша нақты көрсеткіштерде Компанияның стратегиялық мақсаттарын каскадтау арқылы НҚК картасы түрінде әзірлейді. Компанияда «Қазпочта» АҚ Ішкі аудит қызметі қызметкерлерінің қызметін бағалау және сыйақы беру қағидасы бекітілген. Қызмет қызметкерлерінің мақсаттарға қол жеткізуін бағалау тоқсан сайын жүргізіледі, бағалау кезінде мақсаттар бойынша басқару жүйесі қолданылады. Қызметті бағалаудың мақсатты көрсеткіштері мынадай түрде берілген: тәуекелге бағдарланған жылдық аудиторлық жоспардың орындалу дәрежесі; аудит объектісіне, Директорлар кеңесіне, Аудит жөніндегі комитетке және Басқарма төрағасына есептіліктің уақтылы берілуі; аудит объектісі қабылдаған елеулі ұсынымдар үлесі; Аудит жөніндегі комитет, Директорлар кеңесі тарапынан қызметтің тоқсандық және жылдық есептеріне ескертулер саны; Компанияның ішкі және сыртқы аудиторларының елеулі ұсынымдарын орындауын бақылау мониторингі. 54

57 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП ЖОҒАРҒЫ БАСШЫЛЫҚҚА СЫЙАҚЫ БЕРУ Директорлар кеңесі Сыйақыны тек Компания Директорлар кеңесі құрамындағы тәуелсіз директорлар мен Қор өкілдері ғана алады. Директорлар кеңесі мүшелеріне сыйақы мен өтемақы төлеу талаптары мен тәртібі Жалғыз акционердің шешімімен белгіленеді. Мемлекеттік қызметкер болып табылатын және лауазымдық міндеттерге сәйкес өз міндеттемелерін орындап жүрген Директорлар кеңесі мүшелеріне сыйақы төленбейді. Басқарма төрағасы Директорлар кеңесіндегі жұмысы үшін сыйақы алмайды. Сыйақы берудің негізгі нысандары: Директорлар кеңесіндегі мүшелігі үшін жалпы жылдық белгіленген сыйақы; «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің әр ашық отырыстарына мүше немесе төраға ретінде қатысқаны үшін қосымша сыйақы; тәуелсіз директорлар тұрғылықты тұратын жерден тыс жерде өткізілетін Директорлар кеңесінің отырыстарына баруға байланысты шығындарды (жолақысы, тұру, тәуліктік) өтеу. Бұл ретте, тәуелсіз директорлардың ашық отырыстарға ауырып қалуына, еңбек демалысында, іссапарда болуына байланысты қатыспағанын қоспағанда, есепті кезеңде «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің ашық және сырттай отырыстарының жартысынан азына қатысқанда белгіленген сыйақы төленбейді. Басқарма Басқарма мүшелеріне еңбекақы төлеу және сыйақы беру жүйесінің тәртібі «Қазпочта» АҚ Басқарма туралы ережесімен және Орталық аппарат қызметкерлерінің еңбекақысы туралы ережемен белгіленген. Директорлар кеңесі Төраға мен Басқарма мүшелерінің лауазымдық еңбекақысының көлемі мен еңбекақы талаптарын атқаратын қызметінің, орындайтын жұмысының қиындығына байланысты жеке тәсіл негізінде жоғарыда аталған құжаттарға сәйкес саралап белгілейді. Төраға мен Басқарма мүшелерінің еңбекақы жүйесі бір жылғы жұмыстарының қорытындысы бойынша лауазымдық жалақы мен сыйақыдан тұрады. «Қазпочта» АҚ басқарушы қызметкерлеріне бір жылғы жұмыс қорытындысы бойынша сыйақы аудиторлық қаржы есептілігі негізінде «Қазпочта» АҚ қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижелері белгіленген тәртіпте бекітілгеннен кейін қаржылық жылдық қорытынды бойынша төленеді. Бір жылғы жұмыс қорытындысы бойынша сыйақы тұрақты сипатта болмайды БАСШЫЛЫҚ ЛАУАЗЫМДАРЫН ҚОСА АТҚАРУ Компания Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Республикалық мемлекеттік пошта байланысы кәсіпорны мен оның еншілес мемлекеттік кәсіпорындарын қайта ұйымдастыру туралы» 20 желтоқсан 1999 жылғы 1940 қаулысына сәйкес құрылған. Қазақстан Республикасының заңнамасына, Жарғы, Корпоративтік басқару кодексі сияқты Компанияның ішкі құжаттарына және басқа да ішкі нормативтік құжаттарға сәйкес, Компания ұйымдастыру-құқықтық нысандағы акционерлік қоғам болып құрылған заңды тұлға болып табылады. Осы құжаттарда Директорлар кеңесінің Төрағасы мен Басқарма Төрағасының қызметін қоса атқару көзделмеген. 55

58 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК 2017 ЖЫЛҒА ДЕЙІН МЕМЛЕКЕТТІҢ КӨЛІК САЛАСЫН ДАМЫТУ СТРАТЕГИЯСЫН ІСКЕ АСЫРУ ЕЛДІҢ КӨЛІК ӘЛЕУЕТІНІҢ ДАМУЫНА, ДЕМЕК ЕЛ АУМАҒЫНДА ЖҮК АҒЫМЫНЫҢ КӨБЕЮІНЕ АЛЫП КЕЛЕДІ.

59 Нарық пен Компанияның бизнесіне ықпал ететін макроэкономикалық факторлар 6.2. Экономикалық мақсаттар мен міндеттер және қол жеткен нәтижелер. Компания қызметінің нәтижелерін талдау 6.3. Кірістер, шығыстар, активтер құрылымы 6.4. Активтерді бағалау әдістерін сипаттау 6.5. Негізгі құралдарды амортизациялау әдістері 6.6. Меншікті және қарыз капиталы 6.7. Компанияның есеп саясаты туралы ақпарат 6.8. Шартты міндеттемелер мен шартты активтер туралы ақпарат 6.9. Резервтер туралы ақпарат Мемлекеттің субсидиялары мен кепілдіктері туралы ақпарат Байланысты тараптармен жасалған операциялар және жасалуына мүдделі болатын мәмілелер туралы ақпарат Сыртқы аудитор туралы ақпарат Қор тарапынан қолдау нысандары Сегменттік талдау Қаржы қызметі Маркетингтік саясатты іске асыру Инвестициялық қызмет Инновациялық даму Тасымалдау Сатып алуды ұйымдастыру Жеткізушілермен және мердігерлермен өзара іс-қимыл Тарифтік саясат

60 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК 6. ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК 6.1. НАРЫҚ ПЕН КОМПАНИЯНЫҢ БИЗНЕСІНЕ ЫҚПАЛ ЕТЕТІН МАКРОЭКОНОМИКАЛЫҚ ФАКТОРЛАР Дағдарысқа қарсы дұрыс бағдарлама арқасында Қазақстан әлемдік экономика жүйесіне интеграцияланған экономикаға ие бола отырып, соңғы дағдарыстардан ойдағыдай өтті және тұрақты даму сатысына қадам басты. Ел экономикасы 7,1% тұрақты өсімді көрсетіп отыр. Қазақстан инновациялық дамуға, инфокоммуникациялық технологияларды дамытуға бағыт алды. Елде Интернетті пайдаланушылардың саны едәуір өскені байқалады, электронды коммерция қарқынды дамуда, қызметтердің де, «е-үкімет» қызметтерін тұтынушылардың саны өсуде. Елде халыққа және бизнеске, әсіресе почтадан басқа ешқандай басқа құрылымдар жоқ ауылдық жерлерде сапалы қаржы қызметтерін ұсынуға деген қажеттілік байқалады. Ел ішінде де, халықаралық бизнес тарапынан да Қытай, Оңтүстік Азия және Еуропа сияқты ірі экономикалар арасындағы елдің бірегей географиялық жағдайы ескеріліп көлік-логистикалық қызметтерге деген қажеттілік өсіп келеді. Саяси факторлар. Почта байланысы саласындағы қызметті лицензиялауды алып тастау жаңа ойыншылар үшін нарықтағы кіріс барьерлерді азайтуға алып келді. Компанияның ресми көздерден жаңа/жұмыс істейтін ойыншылардың почта қызметтері нарығына кіру және шығу процесін қадағалау мүмкіндігі жоқ, нарықтағы қызметтің ашықтығы жоқ. Осыған байланысты, тұтынушылардың қанағаттанушылығына да теріс әсер етуі мүмкін жосықсыз бәсекелесті дамыту тәуекелі пайда болды жылға дейін Мемлекеттің көлік саласын дамыту стратегиясын іске асыру елдің көлік әлеуетінің дамуына, демек ел аумағында жүк ағымының көбеюіне алып келеді. Осы факті жүктерді тасымалдау нарығында бәсекелестіктің күшеюіне алып келеді, бұл жағдайда Қоғам бәсекеге қабілетті қызметтер нарығына ұсыну үшін өзінің көлік-логистикалық жүйесін дамытуы қажет болады. Экономикалық факторлар. Бүгінгі күні Компанияның бәсекелестері почта қызметтері нарығында көбірек сервистер мен қосымша қызметтер ұсынады, бұл Компания қызметтерінің тартымдылығын төмендету тәуекелін жасайды және Компаниядан қызметтердің жеке портфелін егжей-тегжейлі пысықтауды талап етеді. Елдегі іскерлік белсенділікті қалпына келтіру және дамыту Қоғам қызметіне «бизнес» сегментінде қызметтерге деген сұраныстың артуы түрінде оң әсер етеді. Осы фактор Компаниядан көңілдің «бизнес» сегментіне шоғырлануын, бизнестер үшін арнайы шешімдерді/өнімдерді дайындауды және осы сегменттегі қызметтерді сату бойынша жұмыстарды жандандыруды талап етеді. Әлеуметтік факторлар. Ел халқының өмір сүру деңгейінің байқалатын өсімі тұтынушылардың сатып алу қабілетін арттыруға және олардың ниеттерін жоғарғы құнға қарамастан сапалы қызметтер жағына ығыстыруға алып келеді. Осы фактор Компаниядан тұтынушылардың түрлі сегменттері талаптарына өзінің қызметтер портфелін дифференциациялауды және клиенттер үшін қызметтердің құнын арттыратын қосымша сервистерді енгізуді талап етеді. Халықтың білімділік деңгейінің өсуі мен қазақстандық жастардың шетелде оқуының байқалатын тенденциясы қызметтерге қойылатын ниеттер мен талаптарға өзгерістер енуіне алып келеді. Осы уақыттың тұтынушылары дамыған елдерде әдеттегі болып қалған инновациялық өнімдер үшін ашығырақ. Осыған байланысты, мерзімдік мониторингте клиенттердің ниеттеріндегі өзгерістердің және инновациялық өнімдерді әзірлеу бағытындағы жұмыстарды белсендіру қажеттігі туындайды. Технологиялық факторлар. Интернеттің дамуы және оны пайдаланушылардың саны Компанияға электронды және онлайн қызметтерді, қашықтықтан сатудың е-ритейлерімен және кәсіпорындарымен ынтымақтастықты дамытуға мүмкіндік береді. 58

61 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Макроэкономикалық көрсеткіштер Атауы Тұтынушылық құнның индексі,% 6,0 8,0 6,0 8,0 6,0 8,0 Мұнайға арналған әлемдік баға (Брент), баррель үшін АҚШ долл Теңгені АҚШ долларына айырбастау бағамы, жылына орташа есеппен 1 долларға теңге ЖІӨ нақты өсімі, өткен жылға қарағанда% ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҚСАТТАР МЕН МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ ҚОЛ ЖЕТКЕН НӘТИЖЕЛЕР. КОМПАНИЯ ҚЫЗМЕТІНІҢ НӘТИЖЕЛЕРІН ТАЛДАУ Негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштер 2013 жылдың қорытындысы бойынша Компания 164,5 млн теңге сомасында таза кіріс алды, бұл жоспарлы деңгейден 38,3%-ға немесе 102,1 млн теңгеге төмен және 2012 жылғы деңгейден 781,3 млн теңгеге немесе 82,6%-ға төмен. Қаржы-экономикалық көрсеткіштер Атауы Ауытқу,% Жоспар Факт Жоспар Факт Жалпы кірістер, млн теңге , , , ,0 94,0 113,0 Жалпы шығыстар, млн теңге , , , ,0 95,0 117,0 Үлестік қатысу әдісі бойынша ескерілген, ұйымдар кірісіндегі/шығынындағы үлес, млн теңге Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар, млн теңге -3,0 0,8 3,7 0,0 0,0 0,0 203,9 119,4 357,1-52,4-15,0-44,0 Таза кіріс/(шығын), млн теңге 806,5 945,8 266,6 164,5 62,0 17, Жалпы кірістер мен шығыстар, пайда 2013 жылы Компания кірістері 30,5 млрд теңгені құрады, бұл жоспардан 6,3%-ға немесе 2,055 млрд теңгеге төмен және 2012 жылғы деңгейден 13%-ға немесе 3,5 млрд теңгеге почта қызметтерін ұсынудың 14%, 23,72 806,51 22,71 27,01 945,80 25,95 30,49 164,50 30, қаржы қызметтерінің 9% және агенттік қызметтердің 63% өсуі есебінен жоғары жылы шығыстар 30,4 млрд теңгені құрады, бұл жоспардан 4,8%-ға немесе 1,547 млрд теңгеге төмен және негізінен өзіндік құнның 19% және жалпы және әкімшілік шығыстардың 13%-ға өсуіне байланысты, өндірістік филиалдарда өндірістік және әкімшілік персоналдың еңбекақысын көтеру нәтижесінде еңбекақы төлеу қоры бойынша шығыстарды өсіру есебінен, 2012 жылғы деңгейден 17%-ға немесе 4,4 млрд теңгеге жоғары. Почта қызметтері көлемдері бойынша 2013 жылғы жоспарға қарсы өндірістік бағдарламаны орындау 104,5%, қаржы қызметтері көлемі бойынша 90,2% құрады Қызметтің негізгі көрсеткіштері Шығыстар, млрд теңге Кірістер, млрд теңге Пайда, млрд теңге «ROACE» көрсеткіші 4,28% жоспарлы деңгейге қарсы 2,83% құрады. Көрсеткішті төмендету таза кіріс 59

62 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК бойынша жоспарды орындамау салдарынан 38,3% немесе 102 млн теңгеге қалыптасты. «EBITDA margin» көрсеткішінің мәні 8,74% бекітілген жоспарға қарсы 6,01% құрады. Көрсеткіштің 2,73%-ға төмендеуі негізінен почта қызметтерінен түскен кірістер жоспарын 3,7% және қаржы қызметтерінен түскен кірістер жоспарын 10,2% орындау есебінен қалыптасты. Қызметтің негізгі көрсеткіштері Атауы Ауытқу,% Жоспар Факт Жоспар Факт ROACE,% 9,4 10,2 4,28 2,8 66,0 28,0 EBITDA margin,% 11,5 10,8 8,7 6,0 69,0 56,0 Таза кіріс, млн теңге 806,5 945,8 266,6 164,5 62,0 17, Еңбек өнімділігі 2013 жылы почта қызметтерінің көлемі бойынша еңбек өнімділігі 21,45 мың бірлік/адамды құрады, бұл 2012 жылғы деңгейден почта жөнелтілімдері көлемінің өсуі есебінен 22%-ға жоғары. Қаржылық қызметтерді орындау көлемі бойынша еңбек өнімділігі 93% құрады, бұл алдыңғы кезеңнен 6%-ға жоғары. Еңбек өнімділігі Ауытқу,% Жоспар Факт Жоспар Факт Почта қызметтерінің көлемі мың бірлік/адам Қаржылық қызметтердің көлемі мың теңге/адам 14,74 17,65 19,97 21, , ,6 47, Қызметтің негізгі көрсеткіштері Еңбек өнімділігі ,51 945, , ,4 11,5 10,2 10,8 2,8 6, ,74 39,6 17, ,97 51, ROACE, % 2012 EBITDA Margin, % Сегменттер бойынша негізгі өндірістік көрсеткіштер 2013 Таза кіріс, млн теңге Почта қызметтерінің көлемі, мың бірлік/адам Почта қызметтерінің 2013 жылғы көлемі жоспарлық деңгейге қатысты 5%-ға немесе 15,9 млн бірлікке өсті және почта қызметтерінің көрсетілген көлемінің өсуі есебінен, оның ішінде еншілес тәуелді ұйымның («Электронпост.(КЗ)» ЖШС) шоғырлануына байланысты 2012 жылғы деңгеймен салыстырғанда 18%-ға немесе 57,52 млн бірлікке өсті. Қаржылық қызметтер саласында 2013 жыл көлемі жоспармен салыстырғанда 10%-ға немесе 89,5 млрд теңгеге төмендеді, 2012 жылғы деңгеймен салыстырғанда 3%-ға немесе 27,4 млрд теңгеге өсті Қаржылық қызметтердің көлемі, мың теңге/ адам 60

63 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Кредиттер беру бойынша қызметтердің 2013 жылғы көлемі жоспармен салыстырғанда 16%-ға өсті, бұл екінші деңгейлі банктердің кредит беру көлемдерін өсіру есебінен 2012 жылғы деңгейден 50%-ға немесе 16,3 млрд теңгеге жоғары. Операциялық ҚНК Атауы Ауытқу,% Жоспар Факт Жоспар Факт Почта қызметтерінің көлемі, млн бірлік 271,75 311,58 353,2 369, Қаржылық қызметтердің көлемі, млрд теңге 730,78 794,7 911,6 822, Агенттік қызметтердің көлемі, млрд теңге 18,34 32,5 42,1 48, Операциялық ҚНК Қаржы-экономикалық көрсеткіштердің болжамы ,75 730,78 311,58 794,7 369,1 822, ,29 4,26 82,6 4,61 9,85 4,66 10,12 5,01 10,43 5,56 10, Почта қызметтерінің көлемі, млн бірлік Қаржылық қызметтердің көлемі, млрд теңге ROACE, % EBITDA Margin, % Таза кіріс, млн теңге жылға арналған қаржыэкономикалық және өндірістік көрсеткіштер мен міндеттердің болжамы жылдары таза кіріс жиынтық кірістер мен шығыстарды көбейту жағына түзетулер есебінен жыл сайын өсумен жоспарланған және 2015 жылы млн теңге деңгейінде күтіледі жылғы жұмыс қорытындысы бойынша таза кіріс 164,5 млн теңге сомасын құрады, бұл жоспардан 38%-ға төмен Операциялық ҚНК болжамы 0,40 0,40 80 Өндірістік көрсеткіштердің болжамы 0, , ,37 0, ,5 21, ,9 62,5 22,4 66, , , Қаржылық қызметтердің көлемі, млн теңге/адам Почта қызметтерінің көлемі, млн бірлік Почта қызметтерінің көлемі, мың бірлік/адам Қаржылық қызметтердің көлемі, млн теңге/адам 61

64 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК Қаржы-экономикалық және өндірістік көрсеткіштердің болжамы Қызметтің негізгі көрсеткіштері ROACE,% 1,29 4,61 4,66 5,01 5,56 EBITDA margin,% 4,26 9,85 10,12 10,43 10,75 Таза кіріс, млн теңге 82, , , , ,00 Компания 2013 жылдың қорытындысы бойынша 164,5 млн теңге сомасында таза кіріс алды, бұл 2012 жылғы деңгейден 781,3 млн теңгеге немесе 82,61%-ға төмен. Өткен 2012 жылмен салыстырғанда таза кірістің азаюы ҚР Президентінің тапсырмасын орындау үшін өндірістік филиалдарда өндірістік және әкімшілік персоналдың еңбек ақысын көбейтуге байланысты таза кірістің жоспары төмендеуіне байланысты негізделеді жылы ROACE және EBITDA margin түзетілген көрсеткіштері 1,29% және 4,26% деңгейінде күтіледі. Келесі жылдары көрсеткіштерді таза кірісті өсіру есебінен қалпына келтіру күтіледі. Еңбек өнімділігінің көрсеткіштері бойынша 2014 жыл мен 2018 жыл аралығында мәнге дейін өсім: почта қызметтері бойынша еңбек өнімділігі 21 мың бірлік/ адамнан 23 мың бірлік/адамға; қаржы қызметтері бойынша еңбек өнімділігі 55,5 млн теңге/адамнан 71,1 млн теңге/адамға дейін күтіледі. Операциялық ҚНК бойынша жыл сайынғы өсім: 2% почта қызметтерінің көлемдері бойынша; 8% агенттік қызметтер көлемі бойынша және 4-ден 7%-ға өсім қаржы қызметтері көлемдері бойынша жоспарлануда жылы Компания мына бағыттарды іске асырумен жұмыс істейтін болады: 1. Бизнес бастамалар. Ақпараттық технологиялар. Қоғамның IT-әлеуетін дамыту Даму стратегиясының барлық бағыттарын ойдағыдай іске асыру үшін қажет элемент болып табылады. Осы бағыт Компанияның бизнес-міндеттерін іске асыру үшін қазіргі заманғы ақпараттық сәулетті жасауға бағытталған. Бағыттың міндеттері: КАЖ жұмыс қабілеттілігі деңгейін арттыруды және ұстауды қамтамасыз ету; жаңа бизнес-бағыттарды құру үшін инновациялық ақпараттық технологияларды енгізуді қамтамасыз ету; ERP SAP енгізуді пилоттау және тираждауды қамтамасыз ету; SAP шеңберінде еңбекақыны орталықтандырылған есепке алуды қамтамасыз ету. Компанияны трансформациялау. Бизнес-процестерді стандарттауға, жетекші әлемдік тәжірибелерді қолдануға, инновациялық жобаларды іске асыруға бағытталған іс-шаралар жүргізілетін болады жылға арналған қызметтің негізгі көрсеткіштері: ROACE 1,29%; EBITDA margin 4,26%; Таза кіріс 82,6 млн теңге жылы жарғылық капиталды 917 млн теңгеге көбейту жоспарлануда. 4. Шығындарды қысқарту бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар өткізілетін болады жылдарға арналған почта байланысының баршаға қолжетімді қызметтеріне арналған тарифтерді көтеру жөніндегі іс-шаралар жоспарлануда Орта салалық көрсеткіштер Почта байланысының қызметтері Ақпараттық, тауарлық, қаржылық ағымды қамтитын почта байланысы қызметтерінің нарығын дамыту елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды құраушысы болып табылады. Тегіс әлемде ұлттық почта әкімшіліктерінің дәстүрлі бизнес-моделі мына негізгі процестердің әсеріне қайта құрылады: дәстүрлі қағаз жөнелтілімдерінің көлемін азайту; посылкалық жөнелтілімдер санының өсуі; почта қызметтері саласындағы тұтынушылардың өзін ұстауын және қажеттігін өзгерту. Почта байланысының дәстүрлі қызметтері жоғары әлеуметтік бағыттылыққа ие. ЖІӨ тұрақты өсімі аясында экономика субъектілерінің белсенділігі мен қызметтерді курьерлік және жедел жеткізу арқылы жүзеге асыратын олардың арасындағы құжат айналымы қарқындылығы өсіп келеді. «Қазпочта» АҚ ел инфрақұрылымының ең маңызды элементтерінің бірі болып табылады, алайда, саланы ырықтандырудың арқасында, Қазақстанның почта нарығының сегменттері қатарында қатаң бәсекелестік байқалады. Почта-курьерлік байланыс нарығында, негізгі ойыншы «Қазпочта» АҚ-мен қатар курьерлік байланыстың ірі халықаралық операторлары мен шағын жеке компаниялар ұсынылған. Бәсекелес қызметтердің өсуінің ең маңызды почталық факторы жаңа операторлар нарығына кіруі үшін кедергілердің болмауын және жосықсыз бәсекелестікті болдырмауды қосқан- 62

65 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 да, почта қызметтері нарығындағы бәсекелестік еркіндігі болып табылады. Жедел жеткізу және посылкалық жөнелтілімдерді жіберу динамикасын дамытуға бірінші кезекте қашықтықтан сатудың қарқынды өсуі, сондай-ақ электронды жариялауды тарату және кеден одағының дамуы әсер етеді. Посылкалық жөнелтілімдердің сегменті әлемдік нарықта өскелең болып табылады. Бағалау көрсеткіштері бойынша, Компания арқылы жіберілетін почта жөнелтілімдерінің негізгі үлесі (55%) B2C (тұтынушы үшін бизнес) сегментіне тура келеді негізінен, бұл каталогтық сату және онлайн-сауда. B2B (бизнес үшін бизнес) сегментінің үлесі шамамен 30% құрайды, жеке тұлғалардың жөнелтілімдері 15% жуық. Бұл ретте, Компания шалғайдағы өңірлерде, яғни ең аз тартымды сегменттердегі осы нарықта ұсынылған. Компанияның едәуір тартымды қалалық сегментінде жергілікті де және халықаралық компаниялар арасында да мықты бәсекелестік. Мықты бәсекелестік құру үшін, Компания нарықтың негізгі ойыншыларының, оның ішінде баға нарығы бойынша да, көрсетілетін қызметтердің сапасы бойынша да әлем көшбасшылары мойындаған деңгейіне сәйкес келуі қажет. Нарықтағы қызметтер мен тарифтерді салыстырып тексеру нәтижелері бойынша Компанияның баға ұсыныстары клиенттер үшін тартымды болып табылады және айтарлықтай тиімді деңгейде тұр. Сала бойынша жеткізудің орташа мерзімі авиакөлік арқылы орташа есеппен 3 6 күнді және темір жол көлігі арқылы 5 8 күнді құрайды. Қаржылық қызметтер Қаржы-банк қызметтері саласында «Қазпочта» АҚ айтылып өткендей, валюта-айырбастау операциялары, депозиттер, төлемдерді қабылдау, есептік-кассалық қызметтер көрсету, инкассация және ақшалар мен құндылықтарды тасымалдау, бағалы қағаздар нарығындағы брокерлік қызметтер, электронды ақша аударымдары, трансфер-агенттік қызмет сияқты және басқа қызметтерді ұсынады. Қаржылық қызметтер нарығында тұрақты өсім байқалады. Негізінен қалалар мен аудан орталықтарын қамтитын, «Қазақстан Халық Банкі» АҚ (500-ден астам бөлімше) сервистің ең кең желісіне ие. Ел халқының жартысынан көбі тұратын аудан орталықтары мен ауылдар деңгейінде «Қазпочта» АҚ сервис желісін иеленген қаржылық қызметтер нарығындағы жалғыз ойыншы болып табылады. Ауылдық жерлерде қаржылық қызметтерден түскен кірістердің негізгі көлемі төлемдерді қабылдаудан, зейнетақылар/жәрдемақылар беруден және бюджеттік құрылымдардың еңбек ақыларын төлеуден болады. Негізінен көрші елдерден келетін еңбек миграциясының қарқындылығына тәуелді қалада да, ауылда да ақша аударымдары нарығы маңызды әлеуетке ие. Жеке тұлғалар үшін тарифтер Ұйымдар Ағымдағы шотты ашу Шоттан қолма-қол ақшаны беру (ұлттық валютада) «Қазпочта» АҚ» 300 «Қазақстан Халық Банкі» АҚ» «Қазкоммерцбанк» АҚ 0,7 «Тұран Әлем Банкі» АҚ «БанкЦентрКредит» АҚ 0,5 «Kaspi bank»ақ 0 0,39 «Цеснабанк» АҚ 500 0,5 «Альянс Банк» АҚ 300 0,5 Орташа мәні 400 0,7 Заңды тұлғалар үшін тарифтер Ұйымдар Ағымдағы шотты ашу Алдын ала берілген өтінім бойынша қолма-қол ақша беру (ұлттық валютада,%) «Қазпочта» АҚ» ,25 0,35 «Қазақстан Халық Банкі» АҚ ,3 0,45 «Қазкоммерцбанк» АҚ ,3 0,4 «Тұран Әлем Банкі» АҚ ,3 0,4 63

66 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК Ұйымдар Ағымдағы шотты ашу Алдын ала берілген өтінім бойынша қолма-қол ақша беру (ұлттық валютада,%) «Банк ЦентрКредит» АҚ ,4 «Kaspi bank»ақ ,39 «Цеснабанк» АҚ ,25 «Альянс Банк» АҚ ,3 Орташа мәні , КІРІСТЕР, ШЫҒЫСТАР, АКТИВТЕР ҚҰРЫЛЫМЫ Кірістер құрылымы 2013 жылдың қорытындысы бойынша Компанияның жиынтық кірістері 2012 жылмен салыстырғанда 12,87%-ға өсті және 30,5 млрд теңгені құрады. Кірістердің құрылымы, млрд теңге Атауы Ауытқу,% Жоспар Факт Жоспар Факт Почта қызметтерінен түскен кірістер 10,54 12,00 14,15 13, Қаржылық қызметтерден түскен кірістер 10,45 11,40 13,86 12, Агенттік қызметтерден түскен кірістер 0,36 0,69 0,84 1, Есепті кезеңде негізгі қызметтен түскен кірістер млн теңге деңгейін құрады, бұл қашықтықтан сататын компаниялар жіберуге беретін посылкалардың өлшемді санатының төмендеуі себепші болған және сыртқы сипаттағы басқа да себептермен почта қызметтері бойынша жоспарды 3,7%-ға немесе 526 млн теңгеге орындамау салдарынан, жоспарлы деңгейден 5,7%-ға немесе млн теңгеге төмен. Кредиттік лимиті бар екінші деңгейлі банктерде еңбекақы жобаларына клиенттердің бір бөлігі өтуі салдарынан еңбекақы төлеу бойынша жоспардың орындалмауына байланысты қаржы қызметтері бойынша 10%-ға немесе млн теңгеге төмен. Бұл ретте, орындау жазбаша хат-хабар бойынша және агенттік қызметтер бойынша байқалады. Өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда негізгі қызметтен түскен кірістердің өсімі 13%-ға немесе млн теңге кірістердің мына түрлерінің: почта қызметтері бойынша 13%-ға немесе млн теңгеге; қаржылық қызметтер бойынша 9,0%-ға немесе млн теңгеге; агенттік қызметтері бойынша 63%-ға немесе 437 млн теңгеге өсуі есебінен қалыптасты Шығыстар құрылымы Қызметтердің түрлері бойынша кіріс құрылымы, млрд теңге 2013 жылы корпоративтік табыс салығын есептемегендегі шығыстар 30,38 млрд теңгені құрады, бұл 2012 жылғы деңгейден 4,5 млрд тенгеге немесе 17%-ға жоғары, негізі еңбекақы төлеу қоры бойынша шығыстардың өсуі салдарынан өндірістік шығыстар бойынша 3,7 млрд теңгеге және жалпы және әкімшілік шығыстар бойынша 0,57 млрд теңгеге жоғары Почта Қаржылық Агенттік 64

67 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Шығыстардың құрылымы, млн теңге Атауы Ауытқу,% Жоспар Факт Жоспар Факт Ағымдағы қызметке арналған жалпы шығыстар 25,95 31,92 30,38 95,2 117,06 Сатылған өнімнің/қызметтің өзіндік құны 20,18 24,66 23,92 97,0 118,52 Жалпы және әкімшілік шығыстар 4,28 5,16 4,86 94,3 113,49 Тасымалдау және сату бойынша шығыстар 0,13 0,16 0,08 51,0 62,27 Қаржы шығыстары (% тартылған банк қарыздары бойынша және басқа) 0,24 0,53 0,31 58,7 127,66 Өзге де (негізгі емес қызметке арналған шығыстар) 1,11 1,42 1,21 84,7 108, Активтер құрылымы 2013 жылы теңгерім валютасы 49 млрд теңгені құраса, 2012 жылы теңгерім валютасы 46 млрд теңгені құрады жылы ұзақ мерзімді активтердің мөлшері 21,8 млрд теңгені құраса, 2012 жылы 19,9 млрд теңгені құрады жылы ағымдағы активтердің сомасы 49,2 млрд теңгені, ал 2012 жылы 46,1 млрд теңгені құрады. Активтердің құрылымы, млн теңге Атауы Ұзақ мерзімді активтер Негізгі қаражаттар , , ,74 Материалдық емес активтер 0,78 0,63 0,54 Негізгі құралдар мен материалдық емес активтер үшін алдын ала төлем 0,00 0,14 0,15 Қызметкерлерге берілетін қарыздар, ұзақ мерзімді бөлік 0,23 0,17 0,69 Өзге ұзақ мерзімді активтер және келекшек кезеңдердің шығыстары 0,20 0,14 0,39 Жиыны , , ,51 Ағымдағы активтер Тауарлық-материалдық қорлар 0,74 0,82 0,72 Сауда және өзге де дебиторлық берешек және өзге де ағымдағы активтер 1 452, , ,59 Қызметкерлерге берілетін қарыздар, ұзақ мерзімді бөлік 0,04 0,04 0,05 Табыс салығы бойынша алдын ала төлем 0,10 0,16 0,18 Сату үшін қолда бар бағалы қағаздар 8 741, , ,35 Банктік депозиттер 3 039, ,18 0,50 Ақша қаражаты және оның баламасы 6 923, , ,87 Жиыны , , , АКТИВТЕРДІ БАҒАЛАУ ӘДІСТЕРІН СИПАТТАУ Активтер өткен кезеңдерде пайда болған ресурстар болып табылады, Компания бұдан болашақта экономикалық пайда табуды күтеді. Негізгі құралдар басында бастапқы құны бойынша бағаланады. Соңынан негізгі құралдар құнсызданудың жиналған залалын және жиналған тозуын алып тастағанда бастапқы құны бойынша есептеледі. Бөлек сатып алынған, бастапқы тану кезіндегі материалдық емес активтер сатып алынған бағасы бойынша есептеледі. Бизнестерді біріктіру бойынша опе- 65

68 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК рациялар шеңберінде сатып алынған материалдық емес активтер құны сатып алынған күнгі әділ құнды білдіреді. Бастапқы танудан кейін материалдық емес активтер кез келген жиналып қалған амортизацияны және құнсызданудан жиналған кез келген залалды алып тастағанда, сатып алу құны бойынша есептеледі. Қаржы құралдары жіктелуіне қарай әділ құн, бастапқы құн немесе амортизация құны бойынша көрсетіледі. Компанияның корреспонденттік шоттарындағы басқа банктерде ашылған ақшалары, сондай-ақ орналастырылған салымдары Компаниямен тиімді пайыздық мөлшерлемесінің әдісі негізінде амортизация құны бойынша есептеледі. Тауарлық-материалдық қорлар екі мөлшердің: нақты құны мен таза сату құнының ең төменгісі бойынша есептеледі. Қорларды өндіріске босату және өзге істен шығу кезінде оларды бағалау орташа өлшенген құнының әдісі бойынша жүргізіледі. Ақша қаражаттары мен олардың баламалары кассадағы ақша қаражаттарынан, банктік шоттардағы талап етілгенге дейінгі қаражаттардан және шартқа сәйкес үш айдан аспайтын өтеу мерзімімен басқа да қысқа мерзімді өтімділігі жоғары инвестициялаудан тұрады. Ақша қаражаттары мен олардың баламалары тиімді пайыздық мөлшерлемесінің әдісін пайдалану арқылы есептелген амортизация құны бойынша есептеледі. Сату үшін ұсталған айналымнан тыс активтер, сондай-ақ істен шығатын топтар тұтас алғанда сатуға шыққан шығындарды алып тастағанда теңгерімдік құны мен әділ құнының ең аз сомасы бойынша бағаланады. Сондай-ақ, Компания қаржы құралдарының әділ құнын анықтау және ол туралы ақпаратты ашу үшін бағалау әдістерінің тиісті иерархиялық құрылымын пайдаланды: 1-деңгей: ұқсас активтер мен міндеттемелер бойынша актив нарығындағы котдау (түзетілмеген); 2-деңгей: бақыланатын нарықтағы ақпаратқа тікелей немесе жанама негізделетін, есептілікте көрінетін әділ құн сомасына елеулі әсер ететін, барлық бастапқы деректердің бағалау моделі; 3-деңгей: бақыланатын нарықтағы ақпаратқа негізделмейтін, есептілікте көрінетін әділ құн сомасына елеулі әсер ететін, бастапқы деректерді қолданатын бағалау моделі НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫ АМОРТИЗАЦИЯЛАУ ӘДІСТЕРІ Компанияда негізгі құралдардың барлық топтары бойынша амортизацияны есептеу үшін активтердің барлық түрлері үшін амортизацияны есептеудің тура әдісі қолданылады. Объектінің амортизациясын біркелкі (тура) есептеу әдісі өндірістің шығынына және қызмет ету мерзімі ішіндегі оның құн айналымына біркелкі есептен шығаруды (бөлуді) болжайды. Әдіс тозу объектінің қызмет ету мерзімінің ұзақтығына байланысты жағдайда негізделген МЕНШІКТІ ЖӘНЕ ҚАРЫЗ КАПИТАЛЫ 2013 жылғы наурыз-сәуір айларында Жалғыз акционер «Самұрық-Қазына» АҚ Компанияның жарғылық капиталын млн теңге сомасына көбейтті. Компанияның Жарғылық капиталы ж. 12,2 млрд теңге сомасына қалыптастырылды. Орналастырылған акциялардың жалпы саны дананы құрады. «Қазпочта» АҚ инвестициялық жобаларды қаржыландыру үшін екінші деңгейдегі банктерден ұзақ мерзімді қарыз алу жөнінде жұмыстар жүргізеді жылы Компания млн теңге сомасында қарыз капиталын қосымша алды және 476 млн теңге сомасындағы ұзақ мерзімді қарызды өтеді ж. қарыз қаражатының жалпы сомасы млн теңгені құрады жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Компанияның жеке құралдарының жеткіліктігі коэффициенті және ағымдағы өтімділік коэффициенті уәкілетті орган белгілеген нормативтік минимумнан асты (2013 жылғы қаржы есептілігінен толығырақ қараңыз) Капитал жеткіліктігінің көрсеткіштері туралы ақпарат Капитал жеткіліктігінің көрсеткіштері Атауы Жеке капитал, млрд теңге 7,9 8,9 10,7 Активтер, млрд теңге 40,1 46,1 49,2 Жеке қаражаттың жеткіліктілік коэффициенті (0,12 кем емес) 0,20 0,19 0,22 66

69 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП Меншікті капитал мен активтер, млрд теңге 46,1 49,2 50 0,25 Жеке қаражаттың жеткіліктігі коэффициенті 10 40,1 0,20 8 0, ,10 2 7,9 8,9 10,7 0,05 0,20 0,19 0, Активтер, млрд теңге , Өтімділік көрсеткіштері туралы ақпарат Капиталдың өтімділік көрсеткіштері Жоғары өтімді активтер, млрд теңге 11,6 15,4 25,6 Сұрап алатын міндеттемелер, млрд тенге 24,6 30,0 33,8 Ағымдағы өтімділік коэффициенті (0,3 кем емес) 0,47 0,51 0, Жоғары өтімді активтер, талап еткенге дейінгі міндеттеме, млрд теңге 24,6 30,0 33,8 40 0,8 0,7 0,6 0,5 Ағымдағы өтімділік коэффициенті 15 0, ,6 15,4 25,6 0,3 0,2 0,1 0,47 0,51 0, Талап етілгенге дейінгі міндеттеме, млрд теңге 0 0, КОМПАНИЯНЫҢ ЕСЕП САЯСАТЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ «Қазпочта» АҚ-дағы қаржылық есеп «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесі шешімімен бекітілген «Қазпочта» АҚ Есеп саясаты негізінде жүзеге асырылады жылы осы саясатқа өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Өзгерістер мен толықтырулар мынаны қамтиды: Қоғамның еншілес ұйымдарын ескере отырып, шоғырландырылған қаржы есептілігін дайындауға жаңа талаптар ұсынылды; Қаржы құралдарын есепке алудың: қаржы құралдарын тану және тануды тоқтату және қаржы активтері мен қаржы міндеттемелерін жіктеу және өлшеу аспектілерін анықтайтын ХҚЕС-ке (IFRS 9,13) қаржы құралдарын көрсету бойынша өзгертілген талаптар сәйкес келтірілді; мемлекеттік субсидиялар байымдауларының сипаттамасы, олардың анықтамалары мен жіктеуіштері берілді; қандай да бір басқа бөлім әділ құнды бағалауды немесе әділ құнды бағалау (сондай-ақ, әділ құнға немесе осындай бағалаулар туралы ақпаратты ашуға негізделген сатуға арналған шығыстарды ұстап қалғандағы әділ құн бағалаулары) туралы ақпаратты ашуды талап ететін немесе оларды қол- 67

70 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК дануға мүмкіндік беретін әділ құнды бағалау туралы байымдаулар сипаты берілді; Компания мен оның еншілес ұйымдары алдында қарызгерлердің міндеттемелерін толық және ішінара реттеу нәтижесінде Компанияға және оның еншілес кәсіпорындарына өткен активтер жіктеуішін анықтау үшін кепілге қойылған мүліктерді есепке алу бойынша талаптар ұсынылды ШАРТТЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН ШАРТТЫ АКТИВТЕР ТУРАЛЫ АҚПАРАТ Шартты міндеттемелер 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Компанияда мың теңге сомасына негізгі құралдар мен құрылыс қызметтерін сатып алу жөнінде шарттық міндеттемелер болды (2012 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша мың теңге сомасында). Сондай-ақ, 2013 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Компания тауарлық-материалдық қорларды (материалдар мен қосымша бөлшектер) және өзге қызметтерді салып алуды міндетіне алмады (2012 жылғы 31 желтоқсанда: мың теңге). Операциялық жалгерлік жөніндегі міндеттемелер Компания өзінің қалыпты операциялық қызметін жүзеге асыру үшін коммерциялық жылжымайтын мүлікті, сондай-ақ көлік құралдары мен компьютерлік техниканы жалдау жөнінде келісімдер қатарында жалға алушы болып табылатын, жалға алушы ретінде көрінеді. Барлық жағдайларда жалға берілген активтерге байланысты барлық тәуекелдер мен пайдаларды Компания жалға алушы ретінде әрекет ететін жағдайларда осындай операциялық жалгерлік әрекеттер кезеңінде жеткізушіге сақталады. Жалгерлік келісімдер бойынша қолданылу мерзімі есепті күннен бастап кем дегенде 12 айды құрайды және Компанияның бұзу құқығынсыз шарттары болмайды. Сондай-ақ, Компания жалға беруші ретінде де қатысады, Компания кеңсе және өндірістік алаңдардың артық жылжымайтын мүлігін коммерциялық жалға беру туралы бірқатар келісімдер жасасты. Компанияның бұзу құқығынсыз шарттары болмайды РЕЗЕРВТЕР ТУРАЛЫ АҚПАРАТ Дебиторлық берешек бойынша резервтер және қорларды есептен шығару, мың теңге Атауы Күмәнді және сенімсіз дебиторлық берешек бойынша резерв , , ,00 Қорларды есептен шығару бойынша резерв , , , МЕМЛЕКЕТТІҢ СУБСИДИЯЛАРЫ МЕН КЕПІЛДІКТЕРІ ТУРАЛЫ АҚПАРАТ Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі «Қазпочта» АҚ 2003 жылы Ислам даму банкінен алған қарызына кепілдік берді. Қарызды өтеу мерзімі 2019 жылғы маусым жылғы 31 желтоқсанда қарыз бойынша берешек сомасы мың теңгені құрады БАЙЛАНЫСТЫ ТАРАПТАРМЕН ЖАСАЛҒАН ОПЕРАЦИЯЛАР ЖӘНЕ ЖАСАЛУЫНА МҮДДЕЛІ БОЛАТЫН МӘМІЛЕЛЕР ТУРАЛЫ АҚПАРАТ Байланысты тараптармен жасалған операциялар туралы ақпарат Есепті кезең ішінде 280 млн теңгеден астам сомада депозиттік және карточка (еңбекақы және зейнетақы) операциялары жасалды. Есепті кезең басында қалдық мөлшері 4,4 млн астам теңгені, есепті кезең аяғында 12,6 млн теңгені құрады. Төлем қолма-қол және қолма-қолсыз есептесу арқылы жүргізіледі. Байланысты тараптармен жасалатын операцияларды бекіту рәсімдері ҚР заңнама талаптарына және Компанияның тиісті ішкі нормативтік құжаттамасына сәйкес жүргізіледі Байланысты тараптармен жасалған ең елеулі операциялар туралы жеке ақпарат Есепті кезеңде байланысты тараптармен жасалған ең елеулі операциялар карточка шоты бойынша операциялар, сондай-ақ «талап еткенге дейінгі депозит» типтегі шот бойынша операциялар болып табылды. 68

71 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Стандартты мерзімдері мен шарттары өзгеруіне немесе тексеру мен бекітудің қарапайым рәсімдері жүргізілмеуіне қатысты операциялар тіркелмеді. Нәтижесінде реттелмейтін берешек қалдықтары қалыптасып қалған, кредит тәуекелінің шоғырлануын білдіретін операциялар да тіркелмеді Жасалуына мүдделі болатын мәмілелер туралы ақпарат Жасалуына мүдделі болатын мәмілелерді Компания ҚР заңнамасына сәйкес тиісті заңды тұлғалармен жасалған шарттарға сәйкес жүргізді жылы «Самұрық-Қазына» АҚ ұйымдарымен жасалған мәмілелердің жалпы сомасы 1 млрд астам теңгені құрады. Тараптардың өзара қарым-қатынасы өзара тиімді ынтымақтастық негізіндегі коммерциялық сипатта. Мәмілелердің елеулі шарттарына арнайы байланыс бойынша, мерзімді басылымдарға жазылу бойынша қызметтер көрсету, брокер-дилерлік қызметтерді көрсету, төлемдерді қабылдау, ақша қаражатын инкассациялау, почта және қаржылық қызметтер көрсету бойынша және басқа да қызметтерді көрсету кіреді. Мәмілені бекіту рәсімі тараптар арасында шарт жасасудан тұрады. Компания мен бөтен ұйым арасындағы мәмілелер мен қарым-қатынастар заңнама шегінде әдеттегі коммерциялық негізде жүзеге асырылады. Компания Жарғысына сәйкес, ірі мәмілелер немесе Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес Компания жасалуына мүдделі мәмілелер жасау туралы шешімдер қабылдау Компания Директорлар кеңесінің айрықша құзыретіне жатады СЫРТҚЫ АУДИТОР ТУРАЛЫ АҚПАРАТ «Қазпочта» АҚ сыртқы аудиторы «Эрнст энд Янг» ЖШС болып табылады. Осы компания аудит, салық салу, мәмілелерді сүйемелдеу және консультация беру саласындағы халықаралық көшбасшы болып табылады. «Эрнст энд Янг» ЖШС қызметтерінің негізгі түрлері: 1) аудиторлық қызметтер; 2) салық және заң қызметтері; 3) консультациялық қызметтер; 4) мәмілелер бойынша консультациялық қызметтер ҚОР ТАРАПЫНАН ҚОЛДАУ НЫСАНДАРЫ Қор Басқарма Төрағасының тапсырмасы бойынша «Қазпочта» АҚ жарғылық капиталын кезең-кезеңмен көбейту бағдарламасы әзірленді. Осы бағдарламаны Қор Басқармасы бекітті, ол Қордың жеке қаражаты есебінен Компанияның Жарғылық капиталын 1,6 млрд теңгеден астам мөлшерінде көбейтуді көздейді. Бағдарламаның негізгі мақсаты қаржылық қызметтерді ұсынуды жүзеге асыратын объектілердің қолданыстағы қауіпсіздік және күзет талаптарына сәйкес «Қазпочта» АҚ өндірістік объектілерінің ғимараттары мен құрылыстарын техникалық жағынан бекіту деңгейін көтеру болып табылады СЕГМЕНТТІК ТАЛДАУ Почта қызметтері 2013 жылға арналған почта қызметтері бойынша кірістер 2012 жылғы мың теңге фактіге қарағанда ,1 мың теңгеге немесе 18%-ға мың теңге сомасында өсіммен жоспарланды жылғы фактіге қарағанда 14%-ға немесе мың теңгеге өсе отырып, нақты орындау мың теңгені құрады жылы кірістер жоспарын орындау почта қызметтері бойынша 96% құрады жылғы фактіге қарағанда 41 млн бірлікке немесе 13%-ға өсіммен, 2013 жылға арналған почта қызметтерінің көлемі 353,2 млн бірлік жоспарланды жылғы фактіге қарағанда 18%-ға немесе 57,1 млн бірлікке өсе отырып, нақты орындау 369 млн бірлікті құрады жылы почта қызметтерінің көлемі бойынша жоспарды орындау 104% құрады. Почта қызметтері Атауы Почта қызметтерінің көлемі (млн бірлік.), оның ішінде: 271,75 311,60 369,00 жазбаша хат-хабар 58,20 63,70 74,20 посылкалар 3,33 3,75 4,40 мерзімді басылымдар 209,80 216,60 214,50 жедел почта қызметтері 0,42 0,42 0,50 өзге де 27,01 75,48 69

72 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК Атауы Почта қызметтерінен түскен кірістер (мың тг.), оның ішінде жазбаша хат-хабар бойынша посылкалар бойынша мерзімді басылымдар бойынша жедел почта қызметтері бойынша өзге де Почта қызметтерінің көлемі, млн бірлік Почта қызметтерінен түскен кірістер, мың теңге ,75 311,6 3369, Жазбаша хат-хабар 2013 жылға арналған кірістер 2012 жылғы мың теңге фактісіне қарағанда ,6 мың теңгеге немесе 11%-ға өсіммен мың теңге сомасында жоспарланған болатын. Нақты орындау 2012 жылғы фактіге қарағанда 15%-ға немесе мың теңгеге өсе отырып, мың теңгені құрады. Жоспарды орындау 104% құрады жылға арналған көлемдер 2012 жылғы 63,7 млн бірлікке қарағанда 0,6 млн бірлікке немесе 1%-ға құлдырап 63,1 млн бірлікке жоспарланды. Нақты орындау 2012 жылғы фактіге қарағанда 16%-ға немесе 10,5 млн бірлікке өсе отырып, 74,2 млн бірлікті құрады. Жоспарды орындау 111% құрады. Посылкалар 2013 жылға арналған кірістер 2012 жылғы мың теңге фактіге қарағанда мың теңгеге немесе 22%-ға өсіммен мың теңге сомасында жоспарланды. Нақты орындау 2012 жылғы фактіге қарағанда 21%-ға немесе мың теңгеге өсе отырып, мың теңгені құрады. Жоспар 99%-ға орындалды жылға арналған көлемдер 2012 жылғы 3,75 млн бірлік фактіге қарағанда 0,5 млн бірлікке немесе 12%-ға өсіммен, 4,2 млн бірлікке жоспарланды. Нақты орындау 2012 жылғы фактіге қарағанда 16%-ға немесе 0,6 млн бірлікке өсе отырып, 4,4 млн бірлікті құрады. Мерзімді баспа басылымдары 2013 жылға арналған кірістер 2012 жылғы мың теңге фактіге қарағанда мың теңгеге немесе 8%-ға өсіммен, мың теңге сомасында жоспарланды. Нақты орындау 2012 жылғы фактіге қарағанда 2%-ға немесе мың теңгеге өсе отырып, мың теңгені құрады. Жоспарды орындау 95% құрады жылға арналған көлемдер 2012 жылғы 216,6 млн бірлік фактіге қарағанда 1,5 млн бірлікке немесе 1%-ға өсіммен, 218,1 млн бірлікке жоспарланды. Нақты орындау 2012 жылғы фактіге қарағанда 1%-ға немесе 2,1 млн бірлікке құлдыраумен, 214,5 млн бірлікті құрады. Жоспарды орындау 98% құрады. Жедел почта қызметтері (EMS жөнелтілімдер) 2013 жылға арналған кірістер 2012 жылғы мың теңге фактісіне қарағанда мың теңгеге немесе 19%-ға өсіммен мың теңге сомасында жоспарланды. Нақты орындау 2012 жылғы фактіге қарағанда 3% -ға немесе мың теңгеге өсе отырып, мың теңгені құрады. Жоспарды орындау 86% құрады. 70

73 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП жылға арналған көлемдер 2012 жылғы 0,42 млн бірлік фактісіне қарағанда 19%-ға немесе 0,1 млн бірлікке өсіммен 0,5 млн бірлікке жоспарланды. Жоспарды орындау 110% құрады. Арнайы байланыс қызметі 2013 жылға арналған кірістер 2012 жылғы ,0 мың теңге фактісіне қарағанда ,6 мың теңгеге немесе 31%-ға өсіммен мың теңге сомасында жоспарланды. Нақты орындау 2012 жылғы фактіге қарағанда 16%-ға немесе ,0 мың теңгеге өсе отырып, ,0 мың теңгені құрады. Жоспарды орындау 88% құрады жылға арналған көлемдер 2012 жылғы 1,43 млн бірлік фактісіне қарағанда 3% немесе 0,05 млн бірлікке өсіммен 1,48 млн бірлікке жоспарланды. Нақты орындау 2012 жылғы фактіге қарағанда 4%-ға немесе 0,06 млн бірлікке құлдыраумен 1,37 млн бірлікті құрады. Жоспарды орындау 92% құрады Қаржылық қызметтер 2013 ж. арналған қаржылық қызметтер кірістері бойынша жоспар 2012 жылғы фактіге қарағанда 21,5%-ға өсіммен мың теңге сомасына белгіленген болатын. Кірістер бойынша жоспарды орындау: 2013 ж. 12 айда мың теңге жоспар кезінде қаржылық қызметтер бойынша кіріс мың теңгені құрады, жоспар 90%-ға орындалды, орындалмау мың теңгені құрады, бұл ретте 2012 ж. ұқсас кезеңмен салыстырғанда кірістер 9%-ға немесе мың теңгеге көбейді. Көлемдер бойынша жоспарды орындау: 2013 ж. 12 айда млн теңге жоспар кезінде қаржылық қызметтер бойынша көлем млн теңгені құрады, жоспар 90%-ға орындалды, орындамау мың теңгені құрады, бұл ретте 2012 ж. ұқсас кезеңмен салыстырғанда 3%-ға немесе мың теңгеге көбейді. Қаржылық қызметтер Атауы Қаржылық қызметтердің көлемі еңбекке ақы төлеу зейнетақы мен жәрдемақыларды төлеу төлемдерді қабылдау жедел депозиттер ақша аударымдары Қаржылық қызметтерден түскен кірістер еңбекке ақы төлеу бойынша зейнетақы мен жәрдемақыларды төлеу бойынша төлемдерді қабылдау ақша аударымдары бойынша өзге де Қаржылық қызметтердің көлемі, млн теңге 12 Қаржылық қызметтерден түскен кірістер, млн теңге

74 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК Еңбекке ақы төлеу 2013 жылғы 12 айда еңбекке ақы төлеу көлемі 80 млрд теңгені, 2,5 млн астам операцияны құрады (2012 жылғы фактіге қарағанда көлемді төмендету 30% құрады), осы қызмет бойынша кіріс млн теңгені құрады (2012 жылғы 12 ай фактіге қарағанда 1,3%). Зейнетақы мен жәрдемақылар: 2013 жылғы 12 айда млн теңге көлемінде зейнетақы мен жәрдемақылар беру бойынша қызметтер көрсетілді (2012 жылғы фактіге қарағанда көлем өсімі 2,5% құрады), млн теңге сомасында кіріс алынды (2012 жылғы 12 ай фактіге қарағанда өсім 1%). Төлемдерді қабылдау 2013 жылғы 12 айда 250 млрд теңге көлемінде төлемдерді қабылдау қызметтері көрсетілді, қабылданған төлемдердің саны 55 млн данадан астам (2012 жылғы фактіге қарағанда көлем өсімі 13% құрады), млн теңге сомасында кіріс алынды (2012 жылғы 12 ай фактіге қарағанда өсім 19%). Жоспардың орындалмау себебі ЕДБ және «Қазақтелеком» АҚ өзіне-өзі қызмет көрсету терминалдарының жеке желісінің дамуы, «Киви», «Касса 24», «Авангард плат», «ЕПС» сияқты және т.б. альтернативті төлем жүйелерінің күшеюі, Қазақстанда лезде төлеудің жылдық нарығы 1,22 млрд АҚШ долларын құрады, ал елде терминал желісінің паркі бірлікке жетті (оған 230 компания немесе жеке кәсіпкерлер қызмет көрсетеді). Ақша аударымдары 2013 жылғы 12 айда 17 млрд теңге көлемінде ақша аударымдары бойынша қызметтер көрсетілді, қабылданған аударымдардың саны 800 мың дана (2012 жылғы фактіге қарағанда көлем өсімі 14% құрады), 639,4 мың теңге сомасында кіріс алынды (2012 жылғы 12 ай фактісіне қарағанда 8%). Инкассация 2013 жылғы 12 айда инкассация қызметтері бойынша кірістер 457 мың теңгені құрады, жоспарды орындау 91% (2012 жылғы 12 ай фактісіне қарағанда +20,5% немесе 77,7 мың теңге). Белгіленген жоспарды орындамау орталықтандырылған шарттардың болмауынан қалыптасты, сонымен қатар қолданыстағы бронемашиналардың паркін ауыстыруды немесе күрделу жөндеуді қажет етеді. Есептік-кассалық қызмет көрсету 2013 жылғы 12 айда есептік-кассалық қызмет көрсету бойынша кірістер 369 мың теңгені құрады, жоспар 95% (2012 жылғы 12 ай фактісіне қарағанда +23% немесе 69,2 млн теңгеге) орындалды. Агенттік қызметтер 2013 жылғы 12 айда агенттік қызметтер көрсетуден түскен кірістер млн теңгені құрады, жоспар 134% (2012 жылғы 12 ай фактісіне қарағанда +163% немесе 437 мың теңгеге) орындалды. Осы бап бойынша кірістердің ауытқуы Екінші деңгейлі банктердің тұтынушылық кредит беру мәселесіндегі іс-қимылдарымен арақатынас орнатылады ҚАРЖЫ ҚЫЗМЕТІ Инвестициялық портфельдің құрылымы Инвестициялық портфель 2013 жылы «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесі 2015 жылға дейінгі инвестициялық портфельді басқару стратегиясын қабылдады. Жаңа Басқару стратегиясы шеңберінде мына негізгі мақсаттар белгіленді: 25% 50% 1) портфель көлемін көбейту; 2) активтердің оңтайлы құрылымын сақтау; 3) оларды диверсификациялау арқылы салымдардың сенімдігі, сондай-ақ белсенді сауда кезінде кіріс алу; 4) валюта позицияларын оңтайлы және тиімді басқару. 21% 4% Мем. бағалы қағаздар Ашылған депозиттер Кері РЕПО Мем. емес бағалы қағаздар 72

75 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Осы Стратегия мемлекеттің жоғары өтімді облигацияларын және листингтің ең жоғарғы деңгейіне кіретін Қазақстанның және шетелдік эмитеттердің облигацияларын сату және сатып алу бойынша белсенді операциялардың есебінен кірістерді алуға (жылына 6 8%) есептелген. Стратегия мерзімі 2 жылдан 10 жылға дейінгі қысқа мерзімді және орта мерзімді инвестицияларды болжайды. «Көк фишкалардан» басымырақ тұратын инвестициялық портфель қалыптасқан нарықтық жағдайға сүйеніп, операциялары үшін қолданылатын болады. Компанияның инвестициялық портфелі мемлекеттік және мемлекеттік емес қағаздар, депозиттер, сондай-ақ кері РЕПО бойынша операциялардағы инвестициялар жиынтығын білдіреді жылғы 1 қаңтарда инвестициялық портфель: мемлекеттік бағалы қағаздарды, мемлекеттік емес бағалы қағаздарды, ашылған депозиттерді, кері РЕПО операциясына жасалатын мәмілелерді қамтыды. Компания инвестициялық портфелді бірте-бірте және бірқалыпты жоғарылатуды жоспарлап отыр. Осылай, 2018 жылы инвестициялық портфель көлемі 17 млрд теңгені құрайтын болады. Компанияның инвестициялық портфелін басқару «Самұрық-Қазына» АҚ және «Самұрық-Қазына» АҚ-ға барлық дауыс беретін акциялары (қатысу үлестері) тиесілі заңды тұлғалардың ақшаларын басқару жөніндегі бірыңғай саясатпен регламенттеледі. Қордың Бірыңғай саясатына сәйкес оның эталонды бөлінуін және одан ауытқуды, сондай-ақ қаржы құралдарының үлесін қамтитын Инвестициялық портфельдің негізгі параметрлері әзірленеді. Компанияның инвестициялық портфелінің құрылымы «Қазпочта» АҚ Портфелінің негізгі параметрлерімен бекітілген шектерді бұзбайды. Компанияның инвестициялық портфелін қалыптастыру тәуекелдердің оңтайлы үйлесіміне және едәуір кірісті және қауіпсіз қаржы құралдарын іріктеу жолымен түсімділікке жетуге бағытталған. Қаржы нарығындағы инвестициялық қызметпен байланысты тәуекелдерді басқару мақсатында, Компания Қор белгілеген лимиттерді, Компания бекіткен сублимиттерді сақтау жолымен «Самұрық-Қазына» АҚ Компанияларының банк-контрагенттеріне арналған теңгерімдік және теңгерімнен тыс міндеттемелер бойынша лимиттерді белгілеу саясатын қолданады. Портфельді ұлттық валютада диверсификациялау және өтімділікті жақсарту үшін Компания 2013 жылы АҚШ долларларын және қазақстандық эмитенттердің халықаралық облигацияларын сатып алу бойынша бірқатар мәмілелер жасады. Осылай, 2014 жылғы ақпандағы теңгенің құнсыздануы сәтінде, Компания ашық валюта позицияларын көрсетті, осылайша қосымша пайда тапты. Сондай-ақ, қазақстандық эмитенттердің халықаралық облигацияларына бағаның өсуі есебінен портфельдің нарықтық құны артты Қаржы міндеттемелері Компанияда ішкі құжаттарға сәйкес қаржы міндеттемелерін уақтылы орындау мақсатында тиісті графиктер бекітілді. Осы міндеттемелер бойынша сомалар уақтылы өтеледі. Ішінара, мерзімдік негізде негізгі қарызды өтеу мониторингі жүргізіледі, бұл рәсім тартылған қарыздар бойынша есептелген сыйақыларға қатысты қолданылады. Есепті кезеңде Компания қарыз қаражаттарын тарту бойынша жұмыс жүргізді. Осы қаражаттар 2022 жылға дейінгі Компанияның даму стратегиясына сәйкес қаржыландыруға, сондай-ақ жобаларды іске асыруға қажет бекітілген күрделі шығындарды қайта қаржыландыруға арналған. Осы жұмыстың нәтижесінде 2013 жылы 1,2 млрд теңгеден астам сомада қосымша қарыз қаражаты тартылды. Өзінің қаржы қызметі барысында Компанияда бар кредиттік келісімдер мен қарыз шарттары бойынша ковенантар мен келісім шарттарына сәйкестігін тиісінше талдау ай сайынғы негізде жүргізіледі. Компания мен банк-контрагент арасында жасалған шарт талаптарына сәйкес, контрагент банктермен өзара іс-қимыл бойынша жұмыс шеңберінде Компанияның тоқсандық қаржы есептілігі және шартқа сәйкес басқа ақпарат ұсынылды. Сондай-ақ, құпиялылығы туралы келісім, ағымдағы кридиттік келісімдер мен қарыз шарттарына қосымша келісімдер жасалды. Visa төлем жүйесі бойынша операцияларды жетілдіру мақсатында, қазіргі уақытта Компания екінші деңгейлі банк City Bank Kazakhstan-мен жұмыс жүргізуде. Мәлім болғандай, Visa карталары бойынша жыл сайынғы сауда айналымы 5 триллионға жуық АҚШ долларын құрайды. Әлемнің 200-ден астам елінде Visa картасы бойынша операциялар жасауға болады. Бұл картаны дүниежүзі бойынша 20 мыңнан астам қаржы операцияларына қолданады. Visa үлесіне әлемдегі барлық төлем карточкаларының жартысынан астамы келеді. Қазіргі уақытта Қор қазынашылық функцияларын басқарудың нысаналы моделдерін енгізу бойынша жұмыс жүргізуде, осы бағдарлама шеңберінде, Компания екінші деңгейдегі банктермен тиісті жұмыс жүргізді. 73

76 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК Бағалы қағаздар шығарылымы туралы мәлімет, нарықтық капиталдандыру Компанияның 100% акциясына ие «Самұрық-Қазына» АҚ Компанияның Жалғыз акционері болып табылады. Компанияның айырбасталатын бағалы қағаздары жоқ. Шығарылған акциялардың жалпы саны ж (он екі миллион екі жүз елу бір мың сегіз жүз елу алты) дананы құрайды, оның ішінде: жай акциялар: (он екі миллион екі жүз елу бір мың сегіз жүз елу алты) дана; артықшылықты акциялар жоқ рыз алу бойынша белсенді жұмыстар жүргізуде. Есепті кезеңде Компания 7,5% 8,3% мөлшерлемесі бойынша млн теңге тартты. Сондай-ақ, Компания депозиттік базаны кеңейту арқылы инвестициялық портфельді нығайту және диверсификациялау жөнінде іс-шараларды жүзеге асырады жылы инвестициялық портфельдің көлемі 14 млрд теңгені құрады. Жарияланған акциялар эмиссиясының динамикасы 9 990, , ж. орналастырылған акциялардың жалпы саны: жай акциялар (он екі миллион екі жүз елу бір мың сегіз жүз елу алты) дана; артықшылықты акциялар жоқ , , , , , жылы Компания жарияланған акциялардың санын ұлғайтты және 2 млрд теңгеден астам сомада басымдықпен сатып алу құқығымен Жалғыз акционерге сату арқылы орналастырды. Соңғы 10 жылда Компанияның жарияланған акцияларының саны жыл сайын орташа есеппен 30%-ға өсті. Нәтижесінде, осы кезеңде жарияланған акциялардың саны 12 млн астам дананы құрады, бұл 2004 жылғы осы көрсеткіштен алты есеге асып түседі Саны, мың дана Сома, млн тенге Акциялардың теңгерімдік құны, теңге Қаржы активтері мен міндеттемелері бойынша пайыздар мөлшерлемелері Компания инвестициялық жобаларды қаржыландыру үшін екінші деңгейдегі банктерден ұзақ мерзімді қа МАРКЕТИНГТІК САЯСАТТЫ ІСКЕ АСЫРУ Компанияның ішкі және сыртқы нарықтарға шығу жетістігінің ең маңызды критерийлерінің бірі Компанияның жаңа стратегиясында белгіленген міндеттерді тиімді іске асыру болып табылады. Соған сәйкес, ең таяу арадағы келешекте почта қызметтерінің профилді бизнесін кеңейту, толыққанды банк бизнесін құру, сондай-ақ логистикалық функцияларды күшейту мәселелері көпшілік назарында болады Коммерциялық стратегия Соңғы он жылдықта байланыстың ұқсас құралдарын белсенді дамуы почта байланысының дәстүрлі қызметтеріне деген сұранысты төмендетті, бұл Компания қызметінің түсімділік көрсеткіштеріне айтарлықтай әсер етті. Халыққа баршаға қолжетімді қызметтерді, ҚР заңнамалық актілерімен реттелетін тарифтерді ұсыну бойынша міндеттемелерді орындай отырып, Компания олардың шығындылығы жағына екі жақты қаржыландыру жүргізуге мәжбүр. Қызметтердің жоғарғы кірісті нарығы нарық конъюнктурасының өзгеруіне ден қоюдағы және жаңа технологиялар енгізудегі үлкен икемділікті көрсететін бәсекелестер үшін де тартымды болып табылады. Осыған байланысты, қызметтер нарығындағы өзінің жағдайын анық түсіну, нысаналы нарықтардағы келешек жағдайын қызметтер портфелін оңтайландыру, қызметтің жоғарғы тиімділігін қамтамасыз ететін инновациялық өнімдерді әзірлеу және енгізу арқылы белгілеу қажеттігі сипат алды. Нарықтағы қызметтердің қозғалысы бойынша мақсаттарға жету үшін нарықтық жайғасымға сәйкес келетін және клиенттер сенімінің жоғарғы деңгейімен беделді ұйым бейнесін білдіретін мүлде жаңа имидж қажет. 74

77 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Мұның бәрі Компанияның қызметтер нарығында өзін ұстауын анықтайтын және 2022 жылға дейінгі Компанияның даму стратегиясының ережелерімен тікелей жүретін орта мерзімді кезеңге арналған Компанияның жеке Коммерциялық стратегиясын жасауға жалғасты. Компанияның бәсекеге қабілеттілігін арттыру тұтастай почта саласының дамуына себепші болады және еркін бәсекелестік жағдайларында сапалы қызметтерді көрсетуде халықтың және экономиканың іс жүзіндегі секторының қажеттіліктерін қанағаттандыратын халықаралық стандарттарға почта нарығының барлық сегменттерін сәйкес келтіруге көмек көрсету болады. Жаңа сапалы деңгейде почта-жинақтау жүйесі қызметінің аясын кеңейту Компанияның өндірістік-қаржылық қызметін жақсартуға игі әсер етеді және қызметті дамыту және толыққанды жетілдіру үшін жеткілікті рентабельділік деңгейін қамтамасыз етеді. Қызметтер портфелін талдауды, клиенттердің деректер базасын, қызметтер тұсаукесері мен сатуды, клиенттерді қанағаттандыру мониторингін, қызметтерді әдістемелік қамтамасыз етуді қосқанда, қызметтер туралы хабардар болуды арттыру үшін маркетингтік құралдардың толық спектрі пайдаланылатын болады. «Қазпочта» АҚ өспелі нарықтағы және жоғары сұранысты нарықтағы бәсекеге қабілетті қызметтерді ығыстыра отырып, Компания қызметтеріне тұтынушылардың назарын аудару үшін нарықтық ортаның өзгеруіне тез ден қоятын инновациялық-бағдарлы бизнес-құрылым ретінде өзін позициялайтын болады. Компания әр адам үшін қолжетімді болу ережесін ұстанатын болады, нарық конъюнктурасы талаптарына сәйкес үнемі жетілдіріліп отырылатын болады. Қазіргі уақытта почта қызметтері нарығында бәсекелес басымдықтарды жақсарту үшін мына негізгі стратегиялық бағыттардағы жұмысты күшейту қажет екенін анықтады: технологиялық процестерді өзгерте отырып почта жөнелтілімдерін жеткізу мерзімдерін қысқарту; почта сегментіндегі негізгі қажеттіліктерді, құндылықтарды анықтау; Компания бренді мен оның почта қызметтерінің танымалдылығын арттыруға бағытталған тиімді PR стратегияны іске асыру; корпоративтік клиенттерді тарту бойынша жұмысты жақсарту; қызметтер көрсету сапасын бақылау жүйесін әзірлеу және енгізу; инновациялық жобаларды зерделеу, инновациялық қызметтерді және жаңа технологияларды әзірлеу және Компания қызметіне енгізу. Почта қызметтерін дамыту шарасы бойынша Компания сондай-ақ бәсекелес басымдықтарды жақсарту бойынша және қаржы қызметтері нарығында бір уақытта іс-шаралар өткізетін болады. Осы нарықта Компания мына стратегиялық бағыттарды көреді: қызметтің кейбір түрлерінің қасиеттерін жақсарту, тұтынушылардың адалдығын және тұтынушылардың жаңа контингентін тарту үшін ынталандыратын акцияларды қолдау бағдарламасын енгізу; ұрлау тәуекелін, сондай-ақ ақпараттың жайылып кетуін азайту мақсатында транзакциялар бөлімшелері жасаған комплаенс-бақылауды және кейін бақылауды күшейту; клиенттердің аманатын енгізу және өңдеу жылдамдығы, операторлардың біліктілігін арттыру, корпоративтік және жеке клиенттер үшін аумақты бөле отырып клиенттерге қызмет көрсетудің жайлы аймақтарын құру бөлігіндегі қызмет көрсету сервисін жақсартуға бағытталған іс-шараларды пысықтау Маркетингтік жоспарды іске асыру Директ мейл (тікелей маркетинг) Директ мейл және тікелей маркетинг тұтынушымен тікелей өзара іс-қимылды жүзеге асырда болатын маркетингтік коммуникация түрлерінің бірі болып табылатыны белгілі. Тікелей маркетинг ақпарат делдалдарынсыз жүзеге асыратын клиенттен кері байланыс қолданылатын клиентке жеке келу тұжырымдамасына негізделеді. Клиентпен өзара іс-қимылды ойдағыдай жүргізу үшін жеке және заңды тұлғалар туралы ақпарат үнемі жаңартылып отырылатын болатын клиенттік база қажет. Мұнда әр клиенттің сауалдары, ықыластары, ерекшеліктері туралы ақпарат көрсетіледі. Мұндай ақпарат қызмет сапасын клиент талаптары мен сауалдарына қамтамасыз ету үшін қажет. Осы мәселе бойынша Компания жарнамалық материалдарды атаулы және атаусыз жіберу бойынша қызметтерді бар және әлеуетті клиеттерге ұсыну үшін деректер базасымен жұмыс жүргізуде. Атап айтқанда, клиенттер тізбесіне сәйкес облыстық филиалдар деңгейінде жасалған шарттар бойынша есеп автоматтандырылды, филиалдар жарнамалық материалдарды атаулы және атаусыз жіберу бойынша қызметтерге клиенттерді тарту бойынша жұмыс жүргізді. Жіберілгеннен кейін жеткізу сапасын бақылау тексеру бойынша жұмыс жүргізіледі, ол үшін Компания филиалдарынан, шарт жасасқан клиенттерден, почта байланысы қызметтерін тұтынушылардан түскен ақпарат негізінде жіберу сапасын талдау жүргізілді. 75

78 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК Сонымен қатар, интернет немесе ұялы телефонмен байланысу рұқсаты бар корпоративтік клиенттерге қайтарым, шоттар ұсыну және кері байланыс бойынша есептерді ұсыну бойынша интернет-кеңсені құру жұмысы жүргізілуде. Посылкалар Операциялық қызметте посылкаларды сұрыптау процесі почта қызметтерін ұсыну схемасын тиімді ұйымдастырудағы негізгі буындардың бірі болып табылады. Компания посылкаларды қосқанда почта жөнелтілімдерінің барлық түрінің нақтылығына, уақтылығына және сақталуына ерекше көңіл бөледі. Сұрыптау процесі қалай ұйымдастырылатыны қызметтерді көрсетудің әрі қарайғы тиімділігіне байланысты. Компанияда «Сұрыптау орталығы» арнайы филиалы құрылды, негізгі міндеті ішкі және халықаралық почта жөнелтілімдерін қабылдауды, өңдеуді, сұрыптауды және жер үсті және авиа бағыттар арқылы тапсыруды жүзеге асыру жолымен почта байланысы қызметтерін көрсету жылы посылкалық почтаның өтуінің бақылау мерзімінен өту мониторингі нәтижелері бойынша, Қазақстан Республикасы бойынша, посылка есепке алынды, оның ішінде посылка бақылау мерзімінен өтті, бұл 96% жоспар кезінде 99,8% құрады. Есепті кезеңде Компания мамандары посылкаларды сұрыптау процесін автоматтандыру мүмкіндіктерін және мақсаттылығын бағалау бойынша жұмыс жүргізді. Бағалау қорытындысы бойынша тиісті жабдықты сатып алу туралы шешім қабылданды. Ол үшін «Тіркелетін почта жөнелтілімдерін сұрыптау процестерін механикаландыру» әзірленді және мақұлданды. Сатып алу рәсімін өткізу үшін құжаттар дайындалды және жіберілді. Жабдықты жеткізу 2014 жылға жоспарланды. Сондай-ақ, жөнелтілімдер партияларын қадағалау, қайтарымдар мен кері байланыстар бойынша есептер беру үшін интернет немесе ұялы телефон арқылы корпоративтік клиенттер үшін онлайн-ресурстарға қолжеткізуді ұйымдастыру бойынша жұмыс жүргізілуде. Электронды коммерцияны және транзитті әлеуетті дамыту мақсатында Көлік және коммуникациялар министрлігінен келген электронды коммерцияға қатысты мәселелер бөлігінде телефонограммалар мен хаттар бойынша тапсырмалар қаралады және орындалады. «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне электрондық сауда саласындағы заңнаманы жетілдіру мәселелері жөнінде өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заң жобасына тұжырымдаманы қарау қорытындысы бойынша ұсыныстар берілді. Көлік және коммуникациялар министрлігінің электронды коммерцияны дамыту жөніндегі жұмыс тобына Компанияның өкілдері кіреді. Ерекше нысаналы топқа Интернет-дүкендерді бөліп, Компания арнайы икемді шарттарда Интернет-дүкендерге ұсынылатын қызметтердің жеке кешенін әзірледі. Компания Интернет арқылы сатумен айналысатын қазақстандық компаниялармен тұрақты шарттық қатынаста, қол қою сатысында тұрған шарттар бар. Е-коммерцияны дамыту үшін өтім нарығының көбеюіне алып келетін Интернет арқылы ұсынылатын тауарлар мен қызметтер нарығының қолжетімділігін қамтамасыз ету бөлігінде жаңа ұйымдастырушылық тәсілдер қолданылады. Компанияда «Қазпочта» АҚ логистикалық жүйесінің ұйымдастырушылық және технологиялық процестерін оңтайландыру бойынша жұмыс жүргізілуде, елдегі Интернет-сауданың және электронды коммерцияның дамуына себепші болатын жаңа жобалар іске асырылуда. Ірі көлемді почта жөнелтілімдері (ІКПЖ) Компания ірі көлемді почта жөнелтілімдері бойынша жеткізу процесінің тиімділігімен белсенді жұмыс істеуде. Қызметтің осы түрін ұсыну сапасын арттыру мақсатында Компанияда үлкен жүкті көлікті сатып алу мәселелері қаралды, ішінара, тұтастай металдан жасалған жартылай тіркемелі ершікті тартқыштар сатып алу шешімі қабылданды. Сондай-ақ, автомобиль көлігі үшін жоспарлар, бағыттар мен кестелер әзірленді. Осы мәселелерді шешу үшін, Компанияда Орталық аппаратта жаңа құрылымдық бөлімше логистика және почта өнімдерін дамыту департаменті құрылды. Департаменттің негізгі міндеті көліктік логистикалық процестердің сапын жоспарлауды қамтамасыз ету, логистикалық орталықтар жұмысын, өңдеудің технологиялық процестерін жетілдіру болды. Өтінімдерді ресімдеу рәсімін жеделдету және жеңілдету үшін ІКПЖ жіберуге бланктерді толтыру процесін автоматтандыру бойынша жұмыс басталды. Ақпараттық технологиялар департаментінің мамандары посылкалар партияларын қадағалау мүмкіндігі бар корпоративтік клиенттер үшін «жеке кабинетке» кіру қамтамасыз етілді. Сонымен қатар, «толық циклді ІКПЖ» қызметтерін енгізу бойынша жұмыс жүргізілуде. 76

79 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Почта төлемінің мемлекеттік белгілері мен филателиялық өнімдер Почта маркаларын шығару «Қазпочта» АҚ қызметі бағыттарының бірі болып табылады, дәл осы марка почта қызметтерін төлеу фактісін растайды. Қазақстан почтасы басты мақсаты мен функциясы почта маркаларын тікелей жоспарлау, шығару, почта айналымына енгізу, Қазақстан Республикасының байланыс кәсіпорындарының почта төлемдері белгілеріне деген қажеттігін толық қамтамасыз ету болып табылатын почта төлемінің мемлекеттік белгілерін шығару бойынша өзінің мамандандырылған бөлімшесін құрған ТМД елдері арасында біріншілердің бірі болып табылады. Почта төлемінің мемлекеттік белгілері мен филателия өнімдерін әрі қарай дамыту мақсатында Компанияда бастапқы филателияның бастапқы нарығын нығайту бойынша жұмыс жүргізілді, коммерциялық жағынан бағытталған маркаларды шығару бойынша жобалар қаралды жылғы шілдеде «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасы А. Арыстановтың және Астана қаласы әкімінің орынбасары К. Сұлтанбековтың қатысуымен Астананың 15 жылдығына арналған «Естелік және меректой күндер» сериясынан көркем сурет блогының маркаларын өшірудің салтанатты рәсімі өтті. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы дипломатиялық қатынастарының басқа елдермен сыртқы саясат серіктестерімен орнауының 20 жылдығына арналған «Естелік және меректой күндер» сериясынан көркем сурет блогының маркаларын өшірудің салтанатты рәсімі Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрі Е. Ыдырысовтың және «Қазпочта» АҚ Басқарма Төрағасы А. Арыстановтың қатысуымен өтті жылғы қазанда Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникация вице-министрі С. Сарсеновтың және «Қазпочта» АҚ басшылығының қатысуымен «Қазақстан почтасының 20 жылдығына арналған марканы өшірудің салтанатты рәсімі өтті. Сондай-ақ, филателия және басқа да жарнамалық өнімдерді сату желісін кеңейту үшін почта байланысының облыстық филиалдары жанындағы миниатюралық сауда нүктелері Post points типті сауда жүйесін ұйымдастыру мәселелері қаралды. EMS-Kazpost Express Mail Service (EMS) жөнелтілімдерді экспресс-жеткізу бойынша қызмет әлемнің 200 елінде көрсетіледі. Компанияда осы қызметті EMS-Kazpost филиалы Қазақстанның кез келген нүстесіне және шет елдерге шұғыл құжаттар мен жүктерді жедел жеткізуді қамтамасыз ете отырып ұсынады. Бүгінде EMS-Kazpost бұл қызмет көрсетудің кең географиясы, «қолдан қолға» қағидаты бойынша жедел жеткізу, жеке курьерлік қызмет, почта жөнелтілімдерін қабылдау мен жеткізудің 400 пункті. Осы қызметті көрсету кезінде, клиент тегін арнайы әзірленген буып-түю материалын, айына бір рет немесе аванс кітапшасы бойынша қызмет көрсету фактісі бойынша шоттар ұсынудың икемді жүйесін, алушының төлеу мүмкіндігін, курьердің тегін баруын қосымша алады. Сонымен қатар, клиенттің кеңсеге немесе үйге курьерді шақыруға және қолма-қол ақшамен есеп айырысуға, Компания бөлімшелерінде жедел жөнелтілімдерді беруге мүмкіндігі бар. Жеткізу Қазақстанның кез келген нүстесіне жеке ресурстармен жүргізіледі. Компанияның жеке вагондар паркі, қажетті автокөлік құралдары бар, әуе компанияларымен тікелей шарттар жасасқан жылы Компания спектрді және енгізіліп жатқан «Қабылдаған күні ЕМS жөнелтілімдерін жеткізу» қызметінің географиясын кеңейту жөніндегі іс-шараларды жүзеге асырды. Ақша аударымдары Почталық төлем қызметтерін дамытудың халықаралық жобасы шеңберінде Орталық Азия және ТМД елдеріне электронды аударымдардың жаңа қызметтері, сондай-ақ IFS (International Financial System) халықаралық электронды почта аударымдары болжанып отыр. «Қазпочта» АҚ серіктестері басқа елдердің ұлттық почта операторлары болып табылады. Аударымдарды жіберу жоғарғы қызмет сапасын қамтамасыз ететін, елдің барлық азаматтары мен оның қонақтарының талаптарына бейімделген, қауіпсіз және сенімді халықаралық желі бойынша жүргізіледі Трансфер-агенттік қызмет Трансфер-агенттік қызмет бағалы қағаздар нарығындағы лицензия беретін қызмет түрі болып табылады. Қазіргі таңда, қызметтің осы түрі бойынша лицензиаттар: «Қазпочта» АҚ, «Қазақстан Халықтық жинақ банкі» АҚ, «Дос финанс» ЖШС компаниялары болып табылады. Трансфер-агенттік қызметтер бағалы қағаздар нарығының субъектілері тарапынан аз сұранысқа ие қызмет болып табылады. Бұл Алматы қаласындағы нарық субъектілері мен инвесторлардың көп шоғырлануына байланысты. Өңірлік инвесторларды тарту негізінен брокерлердің бір қатары қолданып жатқан 77

80 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК Интернет-трейдингтің бағалы қағаздарын пайдалануда болып жатыр. Қазіргі уақытта Компанияның трансфер-агенттік желісі облыстық филиалдардағы, Астана және Алматы қалаларының почтамттарындағы, Семей қаласының қалалық почта байланысы басқармаларында (ҚПББ) 17 трансфер-агенттік сектордан тұрады. Секторлардың қызметкерлері бағалы қағаздармен мәмілелер бойынша тапсырыстарды қабылдауды және тапсыруды жүзеге асырады, сондай-ақ бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларының қызметіне де, тұтастай қор нарығына да қатысты мәселелер бойынша консультациялар мен ақпарат береді. Сонымен қатар, секторлар арқылы Компанияның елдің барлық өңірлерінде бар брокері клиенттерінің тапсырыстарын қабылдау-тапсыруды жүргізеді. Трансфер-агенттік пункттер Қоғам желісі арқылы бағалы қағаздарды жаппай сату кезінде ғана жұмыс істейді. «Самұрық-Қазына» АҚ тапсырмасы бойынша «Халықтық IPO» бағдарламасын жүргізу кезінде трансфер-аегнттік пункттердің жалпы саны почта байланысы бөлімшелерінің жалпы саны бойынша құрады. Осылайша, ел аумағын толық қамтуға қол жеткізілді және Қазақстанның барлық азаматтары акцияларды сатып алуға өтінімдер беруге мүмкіндік алды жылы Компания трансфер-агенттік қызметтерді көрсетуге арналған екі шарт жасасты: «Асыл Инвест» АҚ-мен ОФ 9 трансфер-агенттік секторын және 8 ҚПБТ қосуға жасалған шарт; «Бағалы қағаздарды бірыңғай тіркеуші» АҚ-мен 13 облыстық филиалда және 4 ҚПБТ трансфер-агенттік қызметтерді ұсыну жөнінде жасалған шарт жылы қабылданған және жіберілген бұйрықтардың/клиенттік тапсырыстардың/шарттардың көлемі дананы құрады. Нарықтың кәсіби қатысушыларының қимасында: 1. «Бірыңғай бағалы қағаздар тіркеушісі» АҚ дана; 2. «Асыл-Инвест» АҚ дана; 3. «Қазпочта» АҚ дана ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ Инвестициялық жобалар Компанияның болашақтағы нәтижелі қызметі, дамудың жоғарғы қарқындарын қамтамасыз ету, бәсекеге қабілеттілікті едәуір деңгейде арттыру инвестициялық белсенділік деңгейімен анықталады. Компанияның инвестициялық қызметінің мақсаты ұзақ мерзімді келешекте Компанияның құнын барынша арттыру, сондай-ақ Компанияның корпоративтік және әлеуметтік жауапкершілік бойынша міндеттемелерді орындауы болып табылады. Компания өзінің инвестициялық қызметінің нәтижесіне және Қор келіскен шешімдердің орындалуына толықтай жауапкершілікте болады. Жекелеген инвестициялық жобалар мен нысаналы инвестициялық бағдарламалар басқаруы Компанияның инвестициялық қызметін басқару болып табылатын инвестициялық жобалардың портфелін қалыптастырады. Инвестициялық қызметті басқаруды жүзеге асыру кезінде шешімдерді қабылдау жекелеген инвестициялық жобаның өмірлік циклінің барлық сатысында жауапкершілікті бөлуге және басқарудың мына негізгі деңгейлер: Қордың Инвестициялық комитеті; Компанияның Директорлар кеңесі; Компания Басқармасы; Компанияның Инвестициялық комитеті бойынша өкілеттік беруге сәйкес жүргізіледі ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУ Компанияның инновациялық қызметі Компания қызметінің түрлі бағыттарына жаңа идеяларды, ғылыми білімдерді, технологияларды және қызметтердің түрлерін енгізуге бағытталған. Инновациялық қызмет қорытындысы жақсартылған және жаңа сапалары бар жаңа немесе қосымша қызметтер болып табылады. Компания қызметін жүйелендіру мақсатында осы бағытта инновациялық саясат бекітілді, соған сәйкес Компанияның инновациялық-технолгиялық саясаты қалыптасады және идеяларды басқару және ол Компанияның дамуына себепші болатын инновациялар жасау үшін негізгі мақсаттар мен бағыттарды анықтайтын және қалыптастыратын негізгі қағидаттарға сүйене отырып жүзеге асырылады. Осы саясат Компанияның үдемелі дамуына бағытталған. Инновацияларды енгізу жетістікті дамудың ең маңызды шарттарының бірі болып табылады, солай бола тұрса да, ол қара бастың қамы болып табылмайды. Компания халық арасында бұл шешімдер сұраныспен қолданылатын болған кезде ғана инновациялық 78

81 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 шешімдерді енгізуден келетін тәжірибелік пайда алатыны белгілі. Инновациялық саясатта бекітіліп берілген қағидаттарға сүйене отырып Компания төмендегі жобаларды жетістікті іске асыру бойынша тұрақты негізде жұмыс істейді Постаматтар желісін енгізу және құру Постаматтар бұл заңды және жеке тұлғалар арасындағы почта жөнелтілімдерін жіберу және алу кезінде өзіне-өзі қызмет көрсетуге арналған терминалдар. Жоба ел аумағында почта жөнелтілімдерін қабылдау және беру үшін постаматтар желісін құруға бағытталған. Қызмет өзіне-өзі қызмет көрсету режиміндегі сервистің жаңа түрі болып табылады. Қызмет почта қызметтерінің әлеуетті жеткізушілерін шоғырландыру нүктелерінде (сауда, ойын-сауық орталықтары, ТЖ вокзалдары және т.б.) тәулігіне кемінде 16 сағат және аптасына 7 күн қолжетімді Мобильді Postman Ауылдық жерде әлеуметтік маңызы бар қызметтерге қолжетімділік пен ұсыну сапасын тұрақты көтеру мақсатында Компанияда «Мобильді Postman» жобасы енгізілді. Осы жоба көрсетілетін қызметтердің жұмысына бақылау мен сапаны көтеруге, курьерлердің функционалдық мүмкіндіктерін кеңейтуге негізделген. Жоба міндеттерінің бірі әлеуметтік жағынан қорғалмаған және ауылдық жерде тұратын халық үшін қызметтер ұсыну болып табылады. Қашықтықтан мобильді қызмет көрсету қызметтерін пайдалану клиентке қолайлылық пен уақыт үнемділігін қамтамасыз етеді, өйткені операцияны жүргізу үшін почта байланысы бөлімшесіне барудың қажеті болмайды. Клиент қосымша қаржылық және уақытша шығындарсыз, өзіне ыңғайлы форматта және орында почталық және банктік қызметтердің қажетті жиынтығын алады. Жобаны енгізуге қызметтердің мына түрлерін ұсыну кіреді: «Қазпочта» АҚ қызметтеріне қолжетімділікті кеңейту; қызметтерді қабылдау процесін автоматтандыру; барлық операцияларды тіркеу және қадағалау, оперативтік деректерді алу; почта жөнелтілімдерінің жоғалу мен ұрлану көлемдерін азайту ТАСЫМАЛДАУ Автокөлік құралдарының, почта вагондары мен почта жабдықтарының паркі Республиканың жер үсті қатынас жолдарының негізгі желісін автомобиль жолдары (шамамен 93,6 мың км) құрайтынын ескерсек, облысішілік және ауданішілік бағыттар бойынша почта жөнелтілімдерін тасымалдау автомобиль көлігімен жүзеге асырылады. Республиканың логистикалық қызметтері нарығында бәсекеге қабілетті болу үшін, Компания көлік құралдарының паркін қолдауы, жоспарлы дамытуы және жақсартуы қажет. «Қазпочта» АҚ автокөлік құралдарының паркі бірлікті құрайды, қызмет ету мерзімі бойынша парктің тозуы 58,7% құрады жылы күрделі салымдар жоспарына сәйкес 380 бірлік көлік құралы сатып алынды, бұл парктің тозу пайызын 33,3%-ға дейін төмендетуге мүмкіндік берді. Сондай-ақ, 2013 жылы күрделі салымдар жоспарына сәйкес бірлік почта жабдығы сатып алынды. Почта вагондарын міндетті жөндеу жұмыстарының мына түрлері жүргізілді: деполық жөндеу 44 почта вагоны; ТҚ 3 көлемінде техникалық қызмет көрсету 60 почта вагоны; қос доңғалақты зауыттық жөндеу 14 почта вагоны; аккумулятор батареяларын ауыстыру 8 почта вагоны; ТҚ 1 көлемінде техникалық қызмет көрсету 230 почта вагоны; күрделі-қалпына келтіріп жөндеу 6 почта вагоны. 79

82 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК Почтаны тасымалдау және бақылау мерзімдері Қазіргі таңда теміржол көлігі ҚР магистральды бағыттары бойынша почта жөнелтімдерін тасымалдаудың бастапқы құны болып табылады. Почта вагондарының жұмыс істейтін паркі (60 бірлік) Астана, Алматы қалалары және барлық облыстық орталықтар аралығындағы үздіксіз күнделікті байланысты қамтамасыз ететін 16 жол бағытында жұмыс істейді. Облысішілік және ауданішілік бағыттар бойынша почта жөнелтілімдерін тасымалдауды автомобиль бағыты қамтамасыз етеді. Ұзақ жылдар бойы хат-хабарлардың өту және мерзімді басылымдарды жеткізу мерзімдерін қысқарту үшін почта жөнелтімдерін 44 әуе жол бағыты бойынша әуе көлігімен тасымалдау қамтамасыз етіліп келеді Магистральды тасымалдаулар 2013 жылы Почта жөнелтілімдерінің өту мерзімін сақтау және клиенттер тарапынан бақылау мерзімдері бұзылуына арналған шағымдарды болдырмау үшін магитстральды темір жол және автокөлік бағыттарын оңтайландыру және ашу бойынша жұмыстар жүргізілді: көлемдердің көбеюіне байланысты және батыс бағытта қатынайтын почта вагондарын жеңілдету мақсатында, почта жөнелтілімдерін, ІКПЖ және «Авон» компаниясының қораптарын уақтылы жеткізуді қамтамасыз ету үшін Алматы Тараз Шымкент; солтүстік бағытта қатынайтын почта вагондарын жеңілдету мақсатында, почта жөнелтілімдерін, ІКПЖ және «Авон» компаниясының қораптарын уақтылы жеткізуді қамтамасыз ету үшін Алматы Қарағанды Астана; Астана Көкшетау Петропавл; 45/46 Алматы Астана Алматы темір жол бағыты 2013 жылдың қараша айында жаңартылды; Қазанда Қытайдан Ресейге транзиттік халықаралық почта жөнелтілімдерін тасымалдауды жүзеге асыру үшін Хоргос Оренбург автомобиль бағыты ұйымдастырылды; Қытайдан Оренбургке транзитті халықаралық почта жөнелітілімдерін тасымалдау үшін желтоқсанда Алматы Астана Оренбург Ақтөбе Алматы бағыты бойынша почта вагонының қатынауы енгізілді; Аптасына 2 рет қатынайтын 31/32 поезд құрамына Алматы Павлодар Алматы қатынасындағы бағыт ұйымдастырылды, бұл почта жөнелтілімдерін жеткізуді жеделдетуге және бақылау мерзімдерін қысқартуға, сондай-ақ Шығыс Қазақстан ОФ жіберілетін почтаның көлемін жеңілдетуге мүмкіндік берді; 2013 ж. маусымнан бастап Ақтөбе Ақтау Ақтөбе қатынасындағы 309/310 поезд құрамына екі почта вагоны тіркелді, батыс бағытқа жіберілетін почтаның көлемі жеңілдетілді; «Қырғыз почтасы» МК және «Өзбекстан Почтасы» ААҚ жер үсті көлігімен халықаралық алмасу жаңартылды. 80

83 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП

84 ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІК САТЫП АЛУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ «Қазпочта» АҚ-да тауарлар, жұмыстар мен қызметтерді сатып алуды жүргізу меншік немесе сенімді басқару құқығымен «Самұрық-Қазына» АҚ және дауыс беруші акцияларының (қатысу үлестерінің) елу және одан да көп пайыздары «Самұрық-Қазына» АҚ тікелей және жанама түрде жататын заңды тұлғалардың тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді сатып алу қағидаларымен және отандық тауар өндірушілер, отандық кәсіпкерлер және қызметтер мен жұмыстарды көрсетушілер үшін белгілі бір жеңілдіктер мен басымдықтарды қарастыратын «Қазпочта» АҚ-да тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді сатып алу тәртібімен регламенттеледі. Жасалған шарттардың құрылымы 35% 56% 9% 2013 жылғы 31 қаңтардан бастап Қордың электронды сатып алуға өту графигіне (бұдан әрі График) сәйкес сатып алу мына көлемде: 2013 жылғы 31 қаңтардан бастап баға ұсыныстарын сұрау тәсілімен 100% көлемде, 2013 жылғы 30 сәуір мен 30 маусым аралығында ашық тендер тәсілімен 50% көлемде, 2013 жылғы 30 маусымнан бастап ашық тендер тәсілімен 100% дейін жүзеге асырылады. Тауарлар Жұмыстар Қызметтер Қазақстандық қамту көрсеткіштері (%) Сатып алу мәселелері бойынша уәкілетті орган Қор графигінің орындалуын тексеру қорытындысы бойынша Компания 2013 жылы электронды сатып алуға уақтылы өтуді жүзеге асырды Компанияның сатып алуында жергілікті қамту үлесі 2013 жылы жасалған шарттар бойынша 60% құрады. Есепті кезеңде қауымдастық еркіндігін пайдалануда және ұйымдық келіссөздер жүргізуде жеткізушілерге қатысты қауіп-қатерлер мен құқық бұзушылықтар тіркелген жоқ Жоспар Жоспар Жоспар ЖЕТКІЗУШІЛЕРМЕН ЖӘНЕ МЕРДІГЕРЛЕРМЕН ӨЗАРА ІС-ҚИМЫЛ Жеткізушілермен және мердігерлермен өзара іс-қимыл Сатып алу ережесімен регламенттеледі. Сатып алудың ішкі рәсімдерін нақтылау және құрылымдық бөлімшелер арасында тауарларды сатып алу және жеткізу (жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету) бөлігінде жауапкершілікті белгілеу мақсатында «Қазпочта» АҚ-да тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді сатып алуды жүзеге асыру тәртібі қолданылады. Сондай-ақ, Компанияда Тапсырыс беруші мен Жеткізушінің құқықтары мен міндеттерін көздейтін, тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді сатып алу туралы типтік шарт әзірленді ТАРИФТІК САЯСАТ Тарифтік саясат Компанияның: табиғи монополия, монополистік бәсекелестік және еркін бәсеке қызметтері көрсетілетін нарық типіне байланысты. «Табиғи монополиялар және реттелетін нарық туралы» ҚР Заңына сәйкес нарықта көрсетілетін Компанияның қызметтеріне арналған тарифтерді: 1) табиғи монополияны уәкілеттік орган бекітеді; 2) монополистік бәсекелестікті уәкілеттік орган келіседі Табиғи монополия нарығы «Табиғи монополиялар және реттелетін нарықтар туралы» ҚР Заңына сәйкес Компания Табиғи монополия субъектілерінің мемлекеттік тізіліміне почта бай- 82

85 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 ланысының баршаға қолжетімді қызметтерін көрсету бойынша енгізілген. «Почта туралы» ҚР Заңына сәйкес почта байланысының баршаға қолжетiмдi қызмет көрсетуi почта операторының пайдаланушылардың почта жәшiктерiнен жиналған және (немесе) операциялық терезелерден қабылданған жай хаттарын, почта карточкаларын және бандерольдерiн жiберу жөнiндегi қызмет көрсетуін бiлдiредi. Уәкілетті орган ҚР Көлік және коммуникация министрлігінің Байланыс және ақпараттандыру комитетінің (бұдан әрі Комитет) жылғы 131 бұйрығына сәйкес 2013 жылғы 1 шілдеден бастап мына қызметтерге арналған тарифтер белгіленді: Қызметтерге арналған тарифтер Қызметтің атауы ж. дейінгі тариф, тг ж. дейінгі тариф тг. Тарифтерді төмендету теңге % 10 гр. дейінгі салмақтағы жай почта карточкасын жіберу гр. дейінгі салмақтағы жай почта хатын жіберу гр. аспайтын/жетпейтін кейінгі салмағы үшін гр. дейінгі жай бандерольді жіберу гр. аспайтын/жетпейтін жай бандерольдің кейінгі салмағы үшін Монополистік бәсекелестік нарығы «Бәсекелестік туралы» ҚР Заңына сәйкес Компания қызметтер көрсетуге қатысты Қазақстан Республикасының географиялық шекарасындағы 35%-дан артық басымдық үлесімен басымдық (монопольді) жағдайға ие мемлекеттік нарық субъектілерінің тізіліміне енгізілген: «елді мекендерде» (елді мекендер аудандық маңыздағы қалалар мен ауылдық елді мекендер) касса операциялары бойынша қызметтерге арналған тарифтер 2013 жылы өзгермеді; тапсырысты хаттарды жіберу бойынша жылғы 1 тамыздан бастап 20 гр. және 50 гр. дейінгі жөнелтілімнің қолданыстағы номиналды салмағын өзгерте отырып жіберу тәсілдері мен тұтынушылардың санаттары бойынша тарифтерді дифференциациялау алынып тасталды: ҚР географиялық шегарасындағы тапсырысты хаттарды жіберуге арналған тарифтердегі өзгеріс Салмақ, гр. Жіберу құны, теңге 2013 ж. 01 тамыздан бастап қолданыстағы ж. дейінгі тарифтердің өсуі/төмендеуі,% 2013 ж. 01 тамыздан бастап енгізілген жер үсті авиа жер үсті авиа гр. аспайтын/жетпейтін әрбір кейінгі салмағы үшін тариф 10 теңге мөлшерінде өзгеріссіз. 83

86 ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ КАДРЛАРДЫ ДАМЫТУ КОМПАНИЯДА ТИІСТІ ТӘСІЛДЕР, ПЕРСОНАЛМЕН ЖҰМЫС САЛАСЫНДАҒЫ ЕҢ ЖАҚСЫ ТӘЖІРИБЕНІ ЕСКЕРЕ ОТЫРЫП ЖАСАЛҒАН КАДР МЕНЕДЖМЕНТІНІҢ ӘДІСТЕРІ МЕН ҚҰРАЛДАРЫ БІРЫҢҒАЙ ТӘСІЛДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА ЖӘНЕ ПЕРСОНАЛДЫ БАСҚАРУ САЛАСЫНДАҒЫ КОМПАНИЯ ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫНЫҢ КОРПОРАТИВТІК ЖҮЙЕСІН ӘЗІРЛЕУГЕ МҮМКІНДІК БЕРЕ ОТЫРЫП ҚОЛДАНЫЛАДЫ.

87 Корпоративтік әлеуметтік жауапкершіліктің негізгі жобалары 7.2. Ұжымдық-шарттық қарым-қатынастар 7.3. Іріктеу және оқыту 7.4. Кадрлық резерв 7.5. Әлеуметтік тұрақтылық, кадрлардың тұрақтамауы және оларды тарту 7.6. Марапаттау және мотивация 7.7. Мәдениет және спорт 7.8. Денсаулық сақтау 7.9. Халықтың тұратын аумағында жұмыспен қамтылуы Еңбекті қорғау

88 ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ КАДРЛАРДЫ ДАМЫТУ 7. ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ КАДРЛАРДЫ ДАМЫТУ Компанияда тиісті тәсілдер, персоналмен жұмыс саласындағы ең жақсы тәжірибені ескере отырып жасалған кадр менеджментінің әдістері мен құралдары бірыңғай тәсілді қалыптастыруға және персоналды басқару саласындағы Компания құндылықтарының корпоративтік жүйесін әзірлеуге мүмкіндік бере отырып қолданылады. Кадр саясаты негізіне мына базалық қағидаттары енгізілген: 1) ықшамдылық барлық қызмет аясын қамту; 2) жүйелілік өзара байланыста саясатын құрайтын барлық элементтерді қарастыру; 3) ашықтық адами ресурстарды басқару процесінің барлық кезеңдерінің ашықтығы; 4) негіздемелік барынша экономикалық және әлеуметтік әсерді қамтамасыз етуі мүмкін, персоналды басқару саласындағы қазіргі заманғы әзірлемелерді пайдалану; 5) тиімділік персоналды басқару саласындағы іс-шараларға арналған шығындар өндірістік қызмет нәтижелерімен өтелуі керек. Компанияның Даму стратегиясын ойдағыдай іске асыру мақсатында бірінші кезекте өспелі талаптарға сәйкес компаниядағы адами ресурстарды тұрақты қамтамасыз ететіндей кадрды басқару жүйесін қайта құру қажет. Осы бағыттың негізгі міндеті адами ресурстарды басқарудың тиімді жүйесін құру болып табылады, бұл мына іс-шараларды өткізуді талап етеді: HR-бөлімшелердің кадрлық әлеуетті дамытуға арналған мақсаттарын шоғырландыру үшін кадрлық іс жүргізуді және еңбек шығындары есепке алу мен сыйлықақыны есептеуді автоматтандыру; персоналды іріктеудің, жалдаудың, бейімдеудің, бағалаудың, жылжу және уәждеудің кешендік жүйесін әзірлеу және енгізу; Компанияда білімдерді жинақтау және беру жүйесін әзірлеу және енгізу. Қазіргі уақытта, қызметкерлерді корпоративтік әлеуметтік қолдау Компаниядағы әлеуметтік-серіктестік қатынастарды және корпоративтік этика нормаларын жасауға және қолдауға бағытталған. Мемлекет басшысының «ҚР әлеуметтік жаңғырту: жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай 20 қадам» бағдарламасын орындау үшін Компания «Қазпочта» АҚ корпоративтік әлеуметтік жауапкершілігі жөніндегі стратегиясы, саясаты мен жоспары әзірленді және бекітілді. Компания қауымдастық еркіндігі мен ұжымдық шарттарды жүргізу саласындағы қағидаттарды сақтайды. Еңбек шарттарын жасау кезінде барлық қызметкерлер еңбек шарттарымен, кепілдіктермен, жеңілдіктермен және өтемақы төлемдерімен, қызметкерлердің құқықтары мен міндеттемелерімен, жұмыс берушінің құқықтары мен міндеттемелерімен танысады. Компанияның әлеуметтік саясатының негізгі мақсаттары қызметкерлердің денсаулығы туралы қамқорлық жасау және қызметкерлер мен олардың отбасы мүшелерінің қорғалуын қамтамасыз ету болып табылады. «Қазпочта» АҚ Директорлар кеңесінің шешімімен корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік саласындағы Саясат бекітілді, оның мақсаты әлеуметтік мәселелерді практикалық және ұзақ мерзімді шешуге қосылатын жүйелі үлесті өсіру; Компаниялар мен мүдделі тараптар арасындағы қатынастарда диалог пен ынтымақтастықты үйлесімді дамыту, «Қазпочта» АҚ-ға сенімді арттыру және оның беделділігін нығайту болып табылады. Компанияда кемсітуге жол берілмейді, Компания өз қызметінде бала еңбегінің, мәжбүрлі еңбектің қолданылуын болдырмайды. Компанияда адам құқықтары нормаларын сақтау, оның ішінде кез келген нәсілдік, ұлттық, әлеуметтік, діни және басқа белгілер бойынша кемсітуді болдырмау саласындағы қағидаттарды ұстанады КОРПОРАТИВТІК ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІКТІҢ НЕГІЗГІ ЖОБАЛАРЫ Компанияда негізіне Компания серіктестігі, жеке бизнесі мен кәсіподағы механизмдері қаланған әлеуметтік-еңбек қарым-қатынастарының тиімді үлгісін құруға, тұратын өңірлерінде әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған корпо- 86

89 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 ративтік әлеуметтік жауапкершілік (бұдан әрі КӘЖ) бойынша жобалар портфелі бекітілді. Компанияда корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік бойынша мына жобалар: кадрларды дамыту; қызметкерлерді сақтандыру; қайырымдылық және демеушілік көмек; еңбекті қорғау; қоршаған ортаны қорғау; КӘЖ ақпараттық сүйемелдеу және медиа-жоспарды іске асыру; клиенттердің жеке меншігін сақтау портфелі бекітілді. КӘЖ бойынша жобалар портфелі әлеуметтік-бағыттау бағдарламалары, әлеуметтік проблемалардың, шарттық қарым-қатынастардың, әлеуметтік серіктестіктің, экологияның басымдылығы және т.б. мәселелері бойынша жүйелі өзара іс-қимылды қамтамасыз етуге бағытталған. КӘЖ бойынша «Кадрларды дамыту» жобасы жоғары білікті кадрларды дайындау және ұстап қалу, сондай-ақ персоналды басқару тиімділігін көтеру арқылы Компанияның бәсекеге қабілеттілігін нығайту үшін персоналды дамытуды көздейді. Қызметкерлерді оқыту бекітілген Тренинг орталықтың жұмыс жоспарына және «Қазпочта» АҚ қызметкерлерін ішкі және сырттай оқыту жоспарына сәйкес және Компания бөлген бюджет шеңберінде жүзеге асырылады. Персоналды оқытудың жүйелі тәсілін құру және «Қазпочта» АҚ қызметтерін көрсету сапасын арттыру мақсатында «Менторлар институты» жобасы енгізілді. Менторлар институтының негізгі міндеттері: уақыт талаптарына және «Қазпочта» АҚ клиенттерінің күтулеріне сәйкес қызмет көрсету стандарттарын жақсарту, оларды бейімдеу; қызмет көрсету стандарттарына сәйкес қызметкерлерді тұрақты оқыту; ұсынылатын қызметтердің және қызметкерлердің қатыстырылу сапасының талаптарын тарату және қолдау; барлық санаттағы қызметкерлерді оқытуға деген қажеттілік мониторингін жүргізу; оқыту жүргізудің тиімділігін талдау: оқытылатын қызмет өндірісінің әр кезеңінің сапасын талдау. Осы жобаның негізгі идеялары мен енгізу кезеңдері 2013 жылғы шілдеде басшылыққа ұсынылды және осы жобаны әрі қарай іске асыру бойынша мақұлданды, «Монтерлар институты» жобасы мақұлданды және осы жобаны іске асыру бағдарламасы бекітілді жылы оны іске асыру нәтижелері: Компанияда дәстүрлі оқытуды ескере отырып, менторлық жүйесі жобаланды; оқыту процесінің әр шығуы үшін сапаны бағалау құралдары әзірленді; өңірлік менеджерлер (3 бірлік) іріктелді және ересектерді оқыту әдістемесі оқытылды (тренерлер үшін тренинг және процестерді зерттеу бойынша тренинг); Астана почтамты ООУ қызмет көрсету процестерін пилоттық тексеру жүргізілді және жақсарту жоспарлары жасалды жылы осы жоба шеңберінде: Компанияның ІНҚ оқыту жүргізу тәртібі бөлігінде, сондай-ақ Компанияның Тренинг-орталығы туралы ережені өзектендіру; Компания қызметтерінің түрлері бойынша бірыңғай оқу-әдістемелік кешенді әзірлеу; қызметтерді ұсынуға іске тартылған филиалдар қызметкерлерінің құзыреттерін бағалауды жүргізу; менторлар құзыреттерін бағалауды жүргізу; оқытудың тиімді жүргізілуін талдау жоспарланып отыр. КӘЖ бойынша «Қызметкерлерді сақтандыру» жобасы сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру арқылы қызметкерлердің еңбек (қызметтік) міндеттерін орындау кезінде залал келтірілген денсаулықтары мен өмірлерінің мүліктік мүдделерін қорғауды қамтамасыз етеді жылы «Қазпочта» АҚ БТА банкінің «БТА Өмір» өмірді сақтандыру еншілес компаниясы» АҚ-мен еңбек (қызметтік) міндеттерін орындау кезінде жазатайым оқиғалардан қызметкерлерді міндетті сақтандыру шарты ж. дейінгі мерзіммен жасалды. Жазатайым оқиғалардан Компанияның ,0 қызметкерлері сақтандырылды. Жобаны іске асыру Компанияға Еңбек және Азаматтық кодекс, «Міндетті сақтандыру туралы» Заң және басқа да нормативтік-құқықтық актілердің талаптарына сәйкес келуіне мүмкіндік береді. Мұндай шаралар адам құқықтарын бұзушылықтарды азайтуға, жұмыс берушінің ең (қызметтік) міндеттерін орындау кезінде қызметкердің өмірі мен денсаулығына зиян келтіргені үшін қызметкер алдындағы міндеттерін орындауға алып келеді. «КӘЖ бойынша «Қайырымдылық және демеушілік көмек» жобасының мақсаты қайырымдылық немесе демеушілік көмек көрсетуді қамтамасыз ету, имиджді қолдау, Компания абыройын нығайту, демеушілік және қайырымдылық көмекке бағытталған қара- 87

90 ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ КАДРЛАРДЫ ДАМЫТУ жаттың ашықтығын және нысаналы пайдаланылуын қамтамасыз ету жылы Компания «Қазпочта» АҚ демеушілік және қайырымдылық көрсету ережесін бекітті. Бұл ереже жаңа «Самұрық-Қазына» АҚ демеушілік және қайырымдылық көрсету саясатына сәйкес әзірленді. Қор компаниялары тобының демеушілік қаражатының бірыңғай операторы болып «СК-Астана» корпоративтік қоры Қордың демеушілік және қайырымдылық көмек жөніндегі бірыңғай саясатын іске асыратын ұйым ретінде белгіленді. Қор тобына кіретін ұйымдарға келіп түскен демеушілік және қайырымдылық көмек жөніндегі барлық өтініштерді Қор қарастырады, оның қорытындысы бойынша Консультативтік кеңес үшін сараптама қорытындысын беретін болады. Консультативтік кеңес ұсынымдарының негінде Қор бірыңғай шоғырландырылған Демеушілік және қайырымдылық көмек көрсетудің іс-шаралар жоспарын бекітеді, соған сәйкес Компания тиісті алушыларға көмек көрсетеді. Қайырымдылық және демеушілік көмек көрсетуге арналған шығыстар, мың теңге Атауы Атаулы шәкіртақылар Қарттар күніне орай зейнеткерлерге қаржылай көмек және/немесе бағалы сыйлықтар 9-мамырға орай ҰОС ардагерлеріне қаржылай көмек және/немесе бағалы сыйлықтар Балалар мекемелеріне (балалар үйіне, сәбилер үйлеріне және өзге де мамандандырылған мекемелерге) қаржылай көмек КӘЖ бойынша «Еңбекті қорғау» жобасы Компанияда өндірістегі қайғылы оқиғаларды азайту және алдын алуға, қызметкерлер үшін қолайлы еңбек жағдайларын жасауға бағытталған жылы Компания бойынша тұтастай өндірісте 14 жазатайым оқиға тіркелді жылдың және соңғы үш жылдың қорытындысы бойынша Компанияда өндірістік жарақаттану мониторингі өндірісте 2012 жылға қарағанда 2013 жылы 1 оқиғаға артық және 2011 жылдарға қарағанда 3 оқиғаға кем жазатайым оқиғалардың санын көрсетеді адамға өндірістегі жазатайым оқиғалар санының көрсеткіші 2013 жылы 0,63% құрады, бұл сәйкесінше 2011 жылға қарағанда 0,13%-ға аз және 2012 жылға қарағанда 0,03 көп. Алайда, 2011 жылмен салыстырғанда 2012 және 2013 жылдарда осы көрсеткіштің төмендеу қарқынын айта кету керек. «Қазпочта» АҚ құрылымдық бөлімшелерінде жазатайым оқиғалардың алдын алу жөніндегі іс-шаралар жоспары» қоса беріле отырып, «Қауіпсіздік және еңбекті қорғау шаралары туралы» бұйрық бекітілді. Аяқ киімнің жазғы және қыстық түрлері бойынша өтемақы төлемдері жүргізілді. Компания қызметкерлерін жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен қамтамасыз ету бойынша жұмыстар жүргізілді. Ғылым мен техниканың жаңа жетістіктері енгізілді, табиғи және моральдық жағынан ескерген жабдықтар ауыстырылды. Үй-жайлардағы жарық пен температуралық режим нормаға келтірілді. Дұрыс және қауіпсіз еңбек шарттарын, өндірістік тұрмысты қамтамасыз ету үшін Компания еңбек шарттарын жақсарту бойынша іс-шараларды іске асыруға жылына бір қызметкердің ең төменгі еңбекақысы заңнамамен белгіленген деңгейден кемінде 30% (отыз пайыз) жыл сайын бөледі. КӘЖ бойынша «Қоршаған ортаны қорғау» жобасы қоршаған ортаға ластаушы заттардың нормативтен жоғары тасталған және рұқсат етілмеген шығарындыларының алдын алуға бағытталған. Экологиялық кодекс нормаларын және Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы басқа да нормативтік-құқықтық нормаларын сақтау, сондай-ақ Компанияның өндірістік объектілерінде экологиялық қауіпсіздік шараларын күшейту мақсатында «Экологиялық қауіпсіздік мәселелері туралы» өкім шығарылды және «Қазпочта» АҚ-да қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспары бекітілді. Компания филиалдарында «Қоршаған ортаны қорғау күні» шеңберінде Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарын іске асыру жұмыстары жүргізілді, «Шекті-рұқсат етілетін шығарындылар (эмиссиялар)» нормативтерінің жобалары әзірленуде. 88

91 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 Осы іс-шаралар атмосфераны ластайтын стационарлық көздерден шығатын ластаушы заттардың шығарындыларын, сондай-ақ парниктік газдардың шығарындыларын азайтуға себепші болады. Уәкілетті жергілікті органдарда Компания филиалдарының қоршаған ортаны қорғауы бойынша қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсаттар алынды. Көрсетілген жобалар қоршаған ортаны қорғау саласындағы жергілікті уәкілетті мемлекеттік органдардың мемлекеттік экологиялық сараптамасымен келісіледі, келісу қорытындысы бойынша Мемлекеттік экологиялық сараптаманың (МЭС) оң қорытындысы өндірістердің құрамы мен көлемі және табиғатты пайдалану шарттары өзгермейтін жағдайда 5 жыл қолданылу мерзімімен беріледі. МЭС алғаннан кейін қоршаған ортаға эмиссияға арналған рұқсатты алуға арналған өтінім беріледі, сондай-ақ қолданылу мерзімі 5 жыл немесе қолданылатын технологиялар өзгергенге дейін статистикалық есептер беріледі. Филиалдарда мамандандырылған экология зертханаларын тарта отырып, кәсіпорынның IV санаттағы объектілері үшін ластану көздеріне өндірістік мониторинг және аспаптық өлшеу жүргізіледі. «Парниктік газдар шығарындыларын түгендеу», «Қауіпті қалдықтардың паспорты» жобалары бөтен мамандандырылған ұйымды тарта отырып жыл сайын әзірленеді. Қалдықтарды орналастыруға және кәдеге жаратуға лицензиясы бар мамандандырылған ұйымдармен қатты-тұрмыстық қалдықтарды, өндірістік қалдықтарды әкетуге, люминесценттік шамдарды кәдеге жаратуға арналған шарттар жасалады. Жылдың жылы мерзімінде аумақтарды көгалдандыру және абаттандыру жұмыстары жүргізіледі. Айтып өткендей, 2013 ж. қорытындысы бойынша ластаушы заттардың нормативтен тыс (рұқсат етілмеген) шығарындылары жоғары екеніні белгілі, тұтастай Компания бойынша қосынды көлемде 4,23 тоннаны құрады, бұл барлық нақты шығарындылардың 0,004 үлесін құрайды және 2012 ж. жүзеге асырылған нормативтен тыс шығарындылардан 6 есеге төмен. Баяндалғанның негізінде, міндеті қоршаған ортаға ластаушы заттардың рұқсат етілмеген және нормативтен тыс шығарындылары шығуын болдырмау болып табылатын, «Қоршаған ортаны қорғау» корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік жобасының жоғары нәтижелілігі туралы бекітуге болады. КӘЖ бойынша «КӘЖ ақпараттық сүйемелдеу және медиа-жоспарды іске асыру» жобасы корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік жөнінде Компания саясатын ақпараттық сүйемелдеуді қамтамасыз етеді. «Самұрық-Қазына» АҚ Еңбек әулеттері күнін мерекелеу құрметіне 2013 жылғы 15 мамырда «Қазпочта» АҚ кадр саясаты департаменті Компанияның дамуына елеулі үлес қосқан, Компания қызметкерлеріне наградалар мен естелік сыйлықтарды салтанатты түрде беру бойынша іс-шара өткізді. Компанияны Ерейментау АПБТ сұрыптаушысы Н.В. Рудофилованың почта әулеті білдірді. Әулет басы компанияда 30 жылдан астам еңбек етті, еңбек әулетін қызы мен немересі жалғастырды. Почташылардың үш ұрпағы 1965 мен 2011 жж. аралығын қамтиды, әулет бес адамнан тұрады, жалпы еңбек өтілі 79 жыл. 10 баланы бес ұл мен бес қызды тәрбиелеп өсірген Рудофиловтер отбасы тату және ұйымшыл отбасылық ұжымның үлгісі. Рудофиловтар әулиетінің 100 жылдан астам жалпы кәсіби өтілі бар. Рудофиловтер отбасы туралы фильм түсіріліп, БАҚ-да тиісті жұмыстар жүргізілді ҰЖЫМДЫҚ-ШАРТТЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАР Компания қауымдастық еркіндігі және ұжымдық шарттарды енгізу саласындағы қағидаттарды сақтайды. Еңбек шарттарын жасау кезінде барлық қызметкерлер еңбек шарттарымен, кепілдіктермен, жеңілдіктермен және өтемақы төлемдерімен, қызметкерлердің құқықтары мен міндеттемелерімен, жұмыс берушінің құқықтары мен міндеттемелерімен танысады. Компания мен «Қазақстан байланыс қызметкерлері кәсіподағы» республикалық бірлестігі және «Ақпараттандыру және байланыс қызметкерлері кәсіподақтары қауымдастығы» заңды тұлғалардың бірлестігі арасында жасалған ұжымдық шарт еңбек өнімділігі мен өндірістік-экономикалық қызметтің басқа нәтижелерінің деңгейіне байланысты, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзінің қызметкерлеріне 89

92 ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ КАДРЛАРДЫ ДАМЫТУ қосымша әлеуметтік кепілдіктер береді. Кәсіподақтардың өкілдері арнайы құрылған комиссиялар немесе келісетін комиссиялар шеңберінде қызметкерлердің өтініштерін және қызметкерлердің әрекеттілігі/әрекетсіздігіне байланысты өтініштерді қарауға, жанжалдарды қарастыруға, аттестация өткізуге және т.б. белсене қатысады. Мәселен, 2013 жылы әлеуметтік қолдау шеңберінде ұжымдық шарт талаптарын іске асыру үшін Компанияның мұқтаж қызметкерлеріне материалдық көмек көрсетілді. Компания қызметіндегі едәуір өзгерістерге қатысты хабарлаудың ең аз мерзімі ұжымдық шарт талаптарына сәйкес 1 айды құрайды. Компанияда персоналдың қанағаттанушылығына арналған сауалнама жыл сайын жүргізіледі. «Қазпочта» АҚ-да кәсіподақ Компания қызметін оңтайландыру бойынша келісілген іс-шараларды жүргізу кезінде еңбек ұжымдарындағы жұмыс қауырттығын төмендетуге себепші болады. Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасын түсіндіру жұмысын жүргізеді. Компания кәсіподаққа мүше қызметкерлерінің еңбек заңнамасының, белгіленген әлеуметтік кепілдіктердің сақталуы және шарт ережелерінің орындалуы бөлігінде мүдделері қорғалуын қамтамасыз етеді. Еңбек дауларын шешу кезінде жұмыс берушімен өтетін келіссөздерде Компания ұжымының және кәсіподаққа мүше-қызметкерлерінің мүддесін білдіреді. Еңбекті қорғауға арналған қызметкерлердің құқықтарын қауіпсіздік және еңбекті қорғау бойынша нормативтік құқықтық актілерді, салалық келісімді, еңбектің қалыпты жағдайларын құру және жұмыс орындарында қауіпсіздік техникасы бойынша ұжымдық шартты сақтауды бақылау арқылы жүзеге асырады. Компанияның 22 мыңға жуық қызметкерінің 95% кәсіподақ мүшесі. Кәсіподақ өкілдерімен тұрақты кездесу өтіп тұрады. «Қазпочта» АҚ Ұжымдық шартына еңбекақыны төлеу, материалдық көмек көрсету, еңбекті қорғау және т.б. бөлігінде өзгерістер мен толықтырулар ( ж.) енгізілді жылы қолданысқа енгізу жоспарланып отырған, еңбекке ақы төлеуді нормалауды, нысанын, жүйесін, тарифтік мөлшерлемелер мен Компания қызметкерлерінің айлықақыларын, үстемеақыларын және қосымша ақыларын реттейтін Компанияның жаңа ішкі құжаттары дайындалды. «Қазпочта» АҚ Ұжымдық шартының талаптарын еңбекақы төлеу, материалдық көмек көрсету бөлігінде жақсарту мақсатында жылдарға арналған «Қазпочта» АҚ Ұжымдық шартына қол қойылды жылдарға арналған Ұжымдық шартта көзделген әлеуметтік пакетті жақсартудың негізгі шарттарын (қызметкерлерге медициналық сақтандыру беру мүмкіндігі, орталық аппарат және филиалдардың қызметкерлеріне әлеуметтік төлемдер төлеу мөлшерінің тең шарттары, олардың есептесуін айлық есептік көрсеткішке байланыстыра отырып жүзеге асыру) Компания Директорлар кеңесінің Әлеуметтік мәселелер жөніндегі комитеті мақұлдады. Ұжымдық шартта сондай-ақ мынадай әлеуметтік жеңілдіктер мен төлемдер: 1) Почтальондарға почта, зейнетақы (жәрдемақы), жеделхаттар жеткізу, почта жәшіктерінен хаттарды жаяу алу бойынша жұмыстарды орындау кезінде ақшалай өтемақы: жазғы аяқ киім сатып алу үшін ең төмен төрт есептік көрсеткіш мөлшерінде; қысқы аяқ киім сатып алу үшін ең төмен бес есептік көрсеткіш мөлшерінде көзделді; 2) Компания қызметкерлерін адал еңбегі үшін мерейтой күндері 50, 60, 70 жасқа, сондай-ақ Қоғам филиалдарының қызметкер-әйелдерін 55 жылдық мерейтой күніне бір лауазымдық еңбекақысы мөлшерінде мадақтау Қоғам есебінде тұрған зейнеткерлерге, Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне, тыл еңбеккерлеріне, сондай-ақ Қоғамның Чернобыль авариясын жоюшы қызметкерлеріне және Ауғаныстандағы соғысқа қатысушыларына қайырымдылық көмек көрсетіледі, Қарттар күні қарсаңында: Қоғам есебінде тұрған зейнеткерлерге, «Жеңіс күні» 9 мамыр мейрамы қарсаңында: Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне, тыл еңбеккерлеріне, сондай-ақ Қоғамның Чернобыль авариясын жоюшы қызметкерлеріне және Ауғаныстандағы соғысқа қатысушыларына көмек беріледі. 3) Қоғам филиалы қызметкерлеріне бала туылған/ жаңа туылған ұл/қыз баланы асырап алған күннен бастап жазбаша өтініштің негізінде баланың туылуына байланысты 20 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде біржолғы жәрдемақы төленеді. 4) «Құрметті байланысшы»/ «Үздік байланысшы» атағы берілген филиалдардың қызметкерлері лауазымдық айлықақыдан 10% (он пайыз) мөлшерінде еңбекақыға ай сайынғы үстемеақы белгіленеді және Қазақстан Республикасы заңнамасымен белгіленген бес реттік ең төменгі еңбекақы мөлшерінде біржолғы ақшалай сыйлықақы төленеді. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы уәкілетті органдарынан ынталандыру алған Қоғам филиалдары қызметкерлеріне Қазақстан Республикасы заңнамасымен белгіленген бір ең төменгі еңбекақы мөлшерінде біржолғы ақшалай сыйлықақы төленеді; 5) Қоғам филиалдары қызметкерлеріне жыл сайынғы еңбек демалысын беру кезінде атқаратын лауазымына қарай, Қоғамда 1 (бір) жылдан астам жұмыс істеген жағдайда бір лауазымдық айлықақы шеңберінде жылына бір рет материалдық көмек төленеді. 90

93 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП ) Қоғам филиалдарының мұқтаж қызметкерлеріне қиын өмір жағдайлары (ауру, жазатайым оқиға және т.б.) кезінде Қоғам құрылымдық бөлімшесі басшысының және Қоғам бюджетінде бар қаражаттар шегінде Кәсіподақтармен келісілген Жұмыс беруші актілерінде белгіленген тәртіпте кәсіподақ ұйымының төрағасының қолдаухаты бойынша материалдық көмек төленеді; 7) жылына бір рет қаңтар айында почтальондарға, байланыс операторларына, өткізу (күзет) режимі мамандарына, инкассатор жүргізушілеріне, инкассаторларға, фельдъегерлерге нысанды киім сатып алу үшін ең төмен 9 есептік көрсеткіштер шеңберінде өтемақы төленеді немесе Жұмыс берушінің қаражаты есебінен қызметкерлердің көрсетілген санаттары үшін нысаналы киімді тігу жүзеге асырады; 8) жерлеуге жәрдемақы беріледі: қызметкердің ата-аналары, балалары, толық туысты ағалары мен әпкелері, зайыбы (жұбайы) және зайыбының (жұбайының) ата-аналарын жерлеуге 15 айлық есептік көрсеткіш; зейнетақыға шыққан және жұмыс істемейтін бұрынғы қызметкерді жерлеуге 15 айлық есептік көрсеткіш; Қоғам қызметкерін жерлеуді ұйымдастыру үшін 30 айлық есептік көрсеткіш ж. Компания қызметкерлерінің балаларына балалар сауықтыру лагерлеріне, қызметкерлерін шипажай-курорттық емдеуге жолдамаларды сатып алуға, көпшілік-мәдени және спорттық іс-шараларды өткізуге, Компания қызметкерлерінің балаларына сыйлықтарды сатып алуға млн теңге сомасында қаражат аударылды. Қазіргі уақытта уәкілетті мемлекеттік органдармен зейнетақы мен жәрдемақылар төлеуге арналған тарифтерді көтеру бойынша келіссөздер жүргізілуде, бұл еңбекақының өсуіне мүмкіндік береді. Оң шешім болған кезде, Компания «ауылдық жердегі коэффицентті» енгізе отырып, қызметкерлерге еңбекақыны көтеру мәселесін қарайтын болады. Компания Жалғыз акционердің қарауына жылдарға арналған Компанияның даму жоспарына бюджеттің кіріс және шығыс бөлігін көбейту бойынша (оның ішінде еңбекке ақы төлеу қорын көбейту бойынша) түзетулер енгізді. Кірістер мен еңбек өнімділігін арттыру кезінде филиалдар еңбекақы төлеу қорын көбейту мүмкіндігін қарастыратын болады ІРІКТЕУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ Персоналды іріктеу қызметкерлерді таңдау, қабылдау, ауыстыру, жұмыстан шығару және Компанияда персоналдың бейімделуі жөнінде нұсқаулықпен реттеледі. Компанияның ішкі құжаттарына сәйкес дайындалған өзге алқалы органның немесе кәсіби дамуын бағалау қорытындылары бойынша ұсынымдары бар және осы лауазымға қойылатын талаптарға сай келетін Компания қызметкерлерінің қатарынан ішкі кандидаттарды іздеу басым сипатқа ие болады. Компанияның немесе «Самұрық-Қазына» АҚ кадрлық резервіне есепке алынған қызметкерлер жоғарғы бос орындарға бірінші кезекте қарастырылады және конкурстық таңдаудан өтпей-ақ тағайындалады. Ішкі кандидаттарды іздеуді ішкі кандидаттардың деректер базасын жасақтау арқылы жетекшілік ететін басшының және/немесе құрылымдық бөлімше басшысының қатысуымен персоналды басқаруға жауапты бөлімше мыналар арқылы жүргізеді: Басқарма төрағасының бұйрығымен бекітілген және лауазымдық нұсқаулықта көрсетілген біліктілік талаптары көрсетіліп Компанияның ішкі сайтында білікті мамандарды іздеу және конкурстық іріктеу туралы хабарландыру орналастыру. Хабарландыруды персоналды басқаруға жауапты бөлімше дайындайды және сайтты техникалық сүйемелдеуге жауапты бөлімшеге жібереді; Компанияның және Қордың кадрлық резервіндегі қызметкерлердің түйіндемесін талдау; басқа да ішкі кандидаттардың түйіндемесін талдау; қажет болған жағдайда бағалау комиссиясының және өзге де алқалы органдардың ұсынымдарын, өзге материалдарын талдау. Білікті мамандарды іздеу және іріктеу мамандарды іздеу және іріктеу рәсіміне Компанияның қоятын талаптарын есепке алғанда, персоналды іріктеу саласында қызметтер көрсететін сыртқы ұйымды тарту арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. 91

94 ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ КАДРЛАРДЫ ДАМЫТУ 2013 жылға «Кадрларды даярлау» бабы бойынша шығыстар 24,1 млн теңгеге жоспарланды жылдың қорытындысы бойынша қаражатты нақты пайдалану 23,0 млн теңгені құрады. Жоспарлы көрсеткіштерден ауытқу «Қазпочта» АҚ орталық аппараты құрылымдық бөлімшелерінің бір бөлігі Алматы қаласынан Астана қаласына көшуіне байланысты семинарларды өткізу мерзімдерінің кешірек мерзімге ауыстырылуы есебінен қалыптасты жылы Ішкі және сырттай оқыту жоспарына сәйкес Компанияның 991 қызметкері өз біліктілігін арттырған, 32 оқыту іс-шаралары (13 корпоративішілік семинар, 19 сырттай оқыту іс-шаралары) ұйымдастырылды КАДРЛЫҚ РЕЗЕРВ Компанияның кадр саясатын жетілдіру саласындағы стратегиялық мақсаттардың бірі бос орын болған кезде орын ауыстыру жағдайында, сондай-ақ бизнес кеңейтілген жағдайда басқару және басшылық позицияларға орналасу үшін резервистерді кейіннен дамыта отырып, Бірыңғай кадр саясатын (БКС) құру және дамыту болып табылады. Осы бағытты ойдағыдай дамыту мақсатында «Самұрық-Қазына» АҚ тобының БКС қалыптастыру жөніндегі «Самұрық-Қазына» АҚ жобасының шеңберінде Компанияның басқару кадрлық резервін қалыптастыру жүзеге асырылады. Осылай, «Самұрық-Қазына» АҚ Басқармасы жанындағы Кадрлық комитеттің сырттай отырысының 2013 жылғы 20 наурыздағы хаттамасына сәйкес, тәуелсіз сыртқы сарапшылар жүргізген БКС іріктеген кандидаттардың әлеуетін бағалау қорытындысы бойынша «Самұрық-Қазына» АҚ ТОП-100 резервистерінің тізімі бекітілді, оның құрамына Компаниядан 9 резервист кірді жыл ішінде Компанияның негізгі позицияларына 12 қызметкер ішкі резервтен тағайындалды жылы Компанияның негізгі позицияларына ішкі резервтен тағайындау Лауазымы Барлығы Ішкі резервтен 1 Компания Орталық аппараты құрылымдық бөлімшесінің директоры Филиал директоры 2 3 Филиал директорының орынбасары Бас бухгалтер Бас бухгалтердің орынбасары 2 2 Жиыны: Ішкі резерв ішінен негізгі позицияларға қызметкерлерді орналастыру пайызы 60%. Орталық аппарат басшылық құрамының 51 қызметкері мен филиалдардың 9 қызметкері «Самұрық-Қазына» АҚ компаниялары тобының бірыңғай кадрлық резервіне енгізілді жылы Компания филиалдарының тағайындалатын номенклатурасының лауазымына ішкі резервтен 35 қызметкер тағайындалды, бұл жалпы тағайындау санының 75% құрайды. Номенклатуралық қызметкерлерді бос орындарға тағайындау және оған іріктеу кезінде әділ бағалаудың ашықтығын қамтамасыз ету мақсатында Компанияда 2013 жылы бос лауазымдарға 47 кандидатты қарастырған конкурсттық комиссия құрылды ӘЛЕУМЕТТІК ТҰРАҚТЫЛЫҚ, КАДРЛАРДЫҢ ТҰРАҚТАМАУЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ТАРТУ «Самұрық-Қазына» корпоративтік университеті «Самұрық-Қазына» АҚ жанындағы «Әлеуметтік серіктестік орталығы» қорымен бірлесіп өткізген әлеуметтік тұрақтылық рейтингін зерделеу қорытындысы жөніндегі есепке сәйкес «Қазпочта» АҚ-да әлеуметтік тұрақтылық рейтингі 55% құрады. Көрсеткіштің осы мәні Компания қызмет барысында туындаған әлеуметтік мәселелерді шешетіні туралы куәландырады, бірақ көңіл бөлуді қажет ететін проблемалық аймақтар бар. Компанияда тиісті іс-шаралар жоспары бекітілді, соған сәйкес әлеуметтік тұрақтылық рейтингі деңгейін көтеру бойынша жұмыс жүргізілуде. Компанияда кадрлардың тұрақтамауына талдау жыл сайын жүргізіледі. Осы мониторинг кадрлар тұрақтамауының материалдық (еңбекақы төлеу); ұйымдастырушылық (жұмыс графигі, жағдайы, мансабтың өсу мүмкіндігі, біліктілікті арттыру); жеке тұлғалық (басшылықпен және әріптестермен өзара қарым-қа- 92

95 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП Кадрлардың тұрақтамауы, % 30 Негізгі филиалдардың қимасындағы кадрлардың тұрақтамауы, % Аст. почтамты Алм. почтамты Алм. ОФ Қарағанды ОФ ОҚОФ тынас) сияқты және басқа да негізгі себептерін анықтауға мүмкіндік береді жылы кадрлардың тұрақтамауы 23%, 2012 жылмен салыстырғанда 0,2% құрады. 60 Персоналды тарту индексі % Компаниядағы кадрлардың тұрақтамауын төмендету мақсатында әр қызметкердің жұмыстан шығу себептерін анықтау және осы себептердің статистикасын жүргізу бойынша мақсатқа сай жұмыс жүргізіледі. Персоналды алмастыру бағдарламасы енгізілуде. Сонымен қатар, персоналды іріктеу және бейімдеу жүйесі, тәлімгерлік жүйесі әзірленіп жатыр. Филиалдардың қимасындағы кадрлардың тұрақтамауы,% «Астана почтамты» АФ «Алматы почтамты» АФ Алматы ОФ Қарағанды ОФ Оңтүстік Қазақстан ОФ Компанияда жыл сайынғы негізде персоналды тартуға талдау жүргізіледі. Осы жұмыстың негізгі мақсаты Тартылуы Қағанаттанушылық еңбек ұжымындағы әлеуметтік қал-ахуалды анықтау болып табылады. Осы жұмыс «Самұрық-Қазына» АҚ персоналын тартуға зерттеу жүргізу жөніндегі әдістеме талаптарына сәйкес веб-сауал әдісімен жүзеге асырылады. Осылай, 2013 жылы тарту индексі 15%, әлеуметтік қал-ахуал индексі 56%, әлеуметтік тыныштық индексі 63% құрады жылы персоналды тарту деңгейі 46% құрады. 48 Бейiлдiлiк Бастаманы қолдау Мансабын дамыту мен нәтижелілігіне мерзімді бағалау жүргізілетін қызметкерлер үлесі Жыл аяғындағы қызметкерлердің жалпы саны Нәтижелілікті ресми бағалаудың есепті кезеңінен өткен қызметкерлердің жалпы саны Нәтижелілікті ресми бағалаудан өткен қызметкерлер үлесі,% 5,8 7,7 8, МАРАПАТТАУ ЖӘНЕ МОТИВАЦИЯ Сыйақы беру және уәждеудің ашық жүйесін енгізу мақсатында, сондай-ақ еңбек тиімділігін аттыру үшін, 2010 жылдан бастап қызметтің негізгі көрсеткіштері негізінде Компания қызметкерлерін бағалау жүйесін енгізу жұмыстары жүргізілуде. Механизм ұйымның стратегиялық мақсаттарға жету деңгейін тұрақты негізде қа- 93

96 ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ КАДРЛАРДЫ ДАМЫТУ дағалап отыруға, сондай-ақ нәтижеге персоналдық жауапкершілікті бекітіп қоюға мүмкіндік береді жылы Компания қызметкерлерін ведомстволық және ішкі наградалармен марапаттау ұйымдастырылды. Қазақстан Республикасының Құрмет грамотасымен 1 қызметкер; Қазақстан Республикасының «Ерен еңбегі үшін» медалімен 2 қызметкер; Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар министрлігінің Құрмет грамотасымен 56 қызметкер; «Үздік байланысшы» атағымен 65 қызметкер; Қазақстан Республикасы қаржыгерлері қауымдастығының «Еңбегі сіңген қаржыгер» медалімен 3 қызметкер; «Самұрық-Қазына» АҚ Құрмет грамотасымен 81 қызметкер; «Қазпочта» АҚ Құрмет грамотасымен 202 қызметкер; «Қазпочта» АҚ Алғысымен 161 қызметкер. Барлығы 571 қызметкер марапатталды МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ Компанияда қызметкерлер арасында салауатты өмір салты туралы насихат жұмыстары, мемлекеттік, ұлттық және кәсіби мерекелерді атап өту жөнінде іс-шаралар жүйелі түрде жүргізіледі. Спорт-сауықтыру және мәдени-демалыс іс-шаралары, спорт түрлері бойынша жолдастық кездесулер тұрақты негізде өткізіледі, team-building, балалар шығармашылық байқаулары, Компания қызметкерлерінің балаларына арналған жаңа жылдық ертеңгіліктер ұйымдастырылады. Компанияның облыстық филиалдары жыл сайын спартакиада өткізеді. «Қазпочта» АҚ облыстық филиалдары филиалдар, құрылымдық бөлімшелер, өңірлік мемлекеттік органдар, қоғамдық бірлестіктер қызметкерлерінің арасында жыл сайын спартакиадалар, жолдастық мачтар өткізеді. «Қазпочта» АҚ облыстық филиалдары жыл сайын спартакиадалар өткізеді ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ «Қазпочта» АҚ жылдарға арналған ұжымдық шартына сәйкес Компания қызметкерлеріне негізгі төленбелі жыл сайынғы еңбек демалысы және ауыр жұмыстарда, зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істейтін Компания қызметкерлері мен бірінші және екінші топтағы мүгедек қызметкерлерге қосымша төленбелі жыл сайынғы еңбек демалысы беріледі. Жыл сайынғы еңбек демалысына сауықтыру үшін материалдық көмек төленеді. Компания бойынша тұтастай қызметкерлердің жалпы науқастануы қызметкерді құрады, оның ішінде әйел. Еңбекке жарамсыздық парағы бойынша төлемдердің сомасы 167,9 млн теңгені құрады. Жұмыс берушінің қаражаты есебінен Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес міндетті мерзімдік медициналық тексеру және ауыр жұмыстарда, зиянды немесе қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істейтін қызметкерлерді тексеру жүргізілді. Сонымен қатар, қызметкердің денсаулығын жақсарту, сондай-ақ науқастанудың алдын алу, кәсіби аурулардың дамуын болдырмау мақсатында, жыл сайын кәсіподақ ұйымдарының ұжымдық шарттарына сәйкес қызметкерлерді шипажай-курорттық емдеуге жолдамалар, сондай-ақ Компания қызметкерлерінің оқушы-балалары үшін балалар сауықтыру лагерьлеріне жолдамалар сатып алынады. Сондай-ақ, Компания «Персоналдың денсаулығы» бағдарламасын: жалпы аурулар бойынша қызметкерлердің уақытша жұмысқа қабілетсіздігінің статистикалық есептілігін ұйымдастыру; өндірістік орта мен еңбек процестерінің факторларымен науқастану себебін бағалау; қызметкерлердің медициналық, әлеуметтік және еңбек реаблитациясының жоспарлары. 94

97 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП ХАЛЫҚТЫҢ ТҰРАТЫН АУМАҒЫНДА ЖҰМЫСПЕН ҚАМТЫЛУЫ Компания адамды жұмыс орындарымен қамтамасыз етеді. «Астана почтамты» 819, «Алматы почтамты» филиалы 1 159, Ақтөбе ОФ 908, Атырау ОФ 747, Алматы ОФ 2 188, Ақмола ОФ 1 373, ШҚОФ 2 094, Жамбыл ОФ 1 063, Қарағанды ОФ 1 769, Қызылорда ОФ 752, Қостанай ОФ 1 346, Маңғыстау ОФ 524, Павлодар ОФ 1 075, СҚОФ 1 556, БҚОФ 798, ОҚОФ 1 790, «Қазпочта» АҚ «Оңтүстік» АЛО филиалы 506, «РАБҚ» филиалы 276, «Техникалық сервис» филиалы 101, «Почталық сервис» филиалы 89, «Ақпараттық жүйелерді пайдалану дирекциясы» филиалы 86, «Корпоративтік сату дирекциясы» филиалы 29, «Сұрыптау орталығы» филиалы 522, «EMS Kazpost» филиалы 164. Қызметкерлердің санаттары бойынша саны, адам Әкімшілік персонал Өндірістік персонал Көмекші персонал Барлығы: ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ 2013 жыл қорытындысы бойынша Компанияда 14 жазатайым оқиға тіркелді. «Қазпочта» АҚ өндірістік жарақаттану динамикасын зерделеу 2013 жылы алдыңғы 2011 және 2012 жылдармен салыстырғанда Компания қызметкерлерінің құлау (сыну, соғып алу), басқа да жағдайлар және қарақшылық шабуыл сияқты мына көрсеткіштерінің үлес салмағының көбею тенденциясын көрсетеді: Өндірістік жарақаттану динамикасы Көрсеткіштер Ит тістеу Құлау (сыну, соғып алу) Жол-көлік апаты Тұншықтырғыш газбен улану 1 Қарақшылық шабуыл 1 2 Басқа да жағдайлар 2 2 Барлығы: Өндірістегі жарақаттану саны Көрсеткіштер жазатайым оқиғадан зардап шеккендердің саны, оның ішінде: зардап шегіп мүгедектік алғандар 1 1 зардап шегіп қайтыс болғандар 1 Компания қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметінің негізгі көрсеткіші (ҚНК) 1000 адамға өндірістегі жазатайым оқиға саны болып табылады. Компанияның адамға өндірістегі жазатайым оқиғалардың санын азайтуы мүмкін болды. Осы көрсеткіш 2012 және 2013 жылдары сәйкесінше 0,60% және 0,63% құрады. Көрсетілген көрсеткіштер 2011 жылдың көрсеткішінен сәйкесінше 0,16% және 0,13% кем болды жылға дейін адамға өндірістегі жазатайым оқиғалар бойынша жоспарлы көрсеткіштерді 2013 жылдың жоспарлы көрсеткіштерімен салыстырғанда, 0,04%-ға қысқарту жоспарланып отыр. 95

98 ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК ЖӘНЕ КАДРЛАРДЫ ДАМЫТУ Өндірістегі жазатайым оқиғалардың саны, мың адамға Көрсеткіштер Жазатайым оқиғалардың санын сипаттайтын коэффициент, адамға 0,76 0,60 0,63 Мың адамға өндірістегі жазатайым оқиғалар санының көрсеткіші 2013 жылы 0,63% құрады, сәйкесінше 2011 жылға қарағанда 0,13%-ға аз және 2012 жылға қарағанда 0,03%-ға көп. Өндірістегі жазатайым оқиғаларды азайту және алдын алу мақсатында Компанияда қауіпсіздік және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқамалардың барлық түрлері жұмыс істейтін қызметкерлермен және олардың біліміне, кәсібі немесе лауазымы бойынша жұмыс өтіліне қарамастан жұмысқа жаңадан алынған қызметкерлердің бәрімен, іс-сапарға жіберілгендермен, оқып жүргендермен жәнне өндірістік оқуға немесе практикаға келген студенттермен жүргізіледі. Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 5 «Қауіпсіздік және еңбекті қорғау» бөлімінің талаптарын орындау үшін, сондай-ақ өндірістегі жазатайым оқиғалардың алдын алу мақсатында «Қазпочта» АҚ-да «Қауіпсіздік және еңбекті қорғау шаралары туралы» бұйрық шығарылды. «Маржанды орам» БО кеңсесінен персоналды эвакуациялау жөнінде бірлескен өрт-тактикалық оқу-жаттығу авариялық-құтқару бөлімшелерін және Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің өртке қарсы қызметінің басқа да құрылымдарының қатысуымен өткізілді. Компания құрылымдық бөлімшелерінде ішкі бақылау жүргізу мақсатында, Компания филиалдары қызметкерлерінің 100% қатысуымен «Қазпочта» АҚ орталық аппаратында және 22 филиалында 2013 жылғы шілденің 17-сі мен 18-і аралығында «Қауіпсіздік техникасы мен еңбекті қорғау күні» өткізілді ж. Алматы қ. орталық аппаратының 1,3-кеңсесінің жұмыс орындарын мерзімі 5 жылға, 2015 жылғы шілдеге дейін сақтандыру бойынша жұмыс жүргізілгенін айта кету керек. Компания орталық аппараты қызметкерлерінің 187 жұмыс орны аттестациядан өткізілді. БТА Банкінің «БТА Өмір» өмірді сақтандыру еншілес компаниясы» АҚ-мен өздерінің еңбек (қызметтік) міндеттерін орындау кезінде жазатайым оқиғалардан қызметкерді міндетті сақтандыру шарты жасалды ,0 адам, оның ішінде: әкімшілік персонал 892,0, өндірістік персонал 444 Компания қызметкерлері жазатайым оқиғалардан 3,9 млн теңге сомасына сақтандырылды. Компанияның почтальондары мен басқа санаттағы қызметкерлеріне адамға 47,1 млн теңге сомасына жаздық аяқ-киімге және адамға 59,1 млн теңге мөлшерінде қыстық аяқ киімге өтемақы төлемдері жүргізілді. Филиалдардың Еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау қызметтері (ЕҚжҚОҚ) қызметкерлерінің біліктілігін арттыру мақсатында Ақтөбе ОФ-да (Ақтөбе қ.) 2013 жылғы қыркүйекте филиалдардың есептерін тыңдай отырып, қауіпсіздік техникасы, еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша семинар-мәжіліс өткізілді. 96

99 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП

100 ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІК 2013 ЖЫЛЫ КОМПАНИЯ КОРПОРАТИВТІК ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК СТРАТЕГИЯСЫНА СӘЙКЕС ІС-ШАРАЛАР КУРСЫН ЖАЛҒАСТЫРДЫ. ОСЫ СТРАТЕГИЯҒА СӘЙКЕС КОМПАНИЯ ҚОРШАҒАН ОРТАҒА БАРЫНША ҰҚЫПТЫ ЖӘНЕ ҰТЫМДЫ КӨҢІЛ БӨЛУ ҚАҒИДАТТАРЫН ҰСТАНАДЫ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ ЖӨНІНДЕГІ БАСТАМАНЫ МЕЙЛІНШЕ ҚОЛДАЙДЫ.

101 Қоршаған ортаны қорғау 8.2. Энергия үнемдеу

102 ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІК 8. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІК 2013 жылы Компания Корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік стратегиясына сәйкес іс-шаралар курсын жалғастырды. Осы Стратегияға сәйкес Компания қоршаған ортаға барынша ұқыпты және ұтымды көңіл бөлу қағидаттарын ұстанады және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі бастаманы мейлінше қолдайды. Компания атмосфераға шығатын ластаушы заттар шығарындыларының әлеуетті көздеріне ие объектілерді алып жатыр. Осы объектілер бойынша шекті-рұқсат етілген шығарындыларды нормалаудың тиісті рәсімдері және шығарындыларды азайту жөніндегі іс-шаралар жүргізілді ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ Компанияның табиғатты қорғау қызметі Қазақстан Республикасының Экология кодексіне, Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы басқа да нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес жүзеге асырылады, сондай-ақ Компанияның еңбекті қорғау, қауіпсіздік техникасы мен қоршаған ортаны қорғау саласындағы саясатымен регламенттеледі. Атмосфералық ауаға рұқсат етілмеген және нормативтен тыс шығарындылар шығуының алдын алу, қоршаған ортаны қорғау саласындағы менеджмент жүйесін тұрақты жақсарту Компанияның қоршаған ортаны қорғау саласындағы саясатының негізгі бағыттары болып табылады. тазалау, өңірлердегі филиалдар мен почта байланысы бөлімшелерінің аумақтарын жақсарту бойынша едәуір жұмыс жүргізілді. Жиналған қатты тұрмыстық қалдықтар мен басқа да өндірістік қалдықтар мамандандырылған ұйымдармен жасасқан шарттарға сәйкес шығарылады. Полигондағы қауіпсіз қалдықтар, тонна Көрсеткіштер Полигонда орналастырылатын қауіпсіз қалдықтардың көлемі, тонна Компания қоршаған ортаға әсерді тиімді басқару бойынша тұрақты жұмыс жүргізеді. Қоршаған ортаға әсерді төмендетуге және осы әсерді бақылауға бағытталған іс-шаралар мерзімді әзірленеді. Компания басшылығы жоспарланған іс-шаралардың орындалуын мерзімді тексеріп отырады. Компания авариялық жағдайлардың алдын алу жөніндегі кешенді шараларды ойдағыдай іске асырады, экологиялық жауапкершілікті арттыру, Қазақстан Республикасы заңнамасының, салалық және корпоративтік стандарттар мен нормалар талаптарын сақтау үшін жұмыс істейді Полигонда орналастырылған қауіпсіз қалдықтардың көлемі, тонна жылы нормативтен тыс (рұқсат етілмеген) шығарындылардың көлемін алдыңғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда 21,29 тоннаға азайту мүмкін болды. Атмосфераға шығатын ластаушы заттар шығарындыларының әлеуетті көздеріне ие объектілер үшін қоршаған ортаға эмиссиялар нормативтері белгіленеді. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі жоспар әзірленді. Компания филиалдары жыл бойы Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарын орындау бойынша жұмыстар жүргізді. Ішінара, санитарлық Ақмола ОФ Атбасар, Еңбекшілер, Ақкөл АПБТ пайдаланылатын қазаннан шығатын ластаушы заттардың шығарындыларын азайту мақсатында сәйкесінше 85%, 92%, 90% тазалау тиімділігімен ЦН *1УП, ЦН , ЦН-15 типтегі циклон шаңгаз ұстағыш жабдығы орнатылды. Осы іс-шараға арналған шығыстар 1 901,4 мың теңгені құрады. Сонымен қатар, атмосфераға шығатын шығарындыларды азайту мақсатында Оңтүстік Қазақстан және Атырау ОФ жылыту жүйесіне өзгерістер енгізілді, атап 100

103 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП айтқанда қатты және дизильді отынмен жылумен жабдықтау газбен жылытуға көшті. Объектілерді газдандыруға арналған шығыстар 2013 жылы ,9 мың теңгені құрады. Осы іс-шаралар атмосфераның ластаушы стационарлық көздерінен болатын ластаушы заттардың шығарындыларын тазалауға және қысқартуға себепші болады. Ресурстарды үнемдеу, табиғи ортаға келетін жағымсыз әсерді азайту мақсатында, Компания шығарындыларды азайту бойынша барлық мүмкін болатын шараларды қабылдайды. Ластаушы заттар шығарындыларының көлемі, жылына/тонна Көрсеткіштер Шығарындылар Айтарлықтай ластаушы заттардың құрылымы ж. ластаушы заттардың нақты шығарындылары 2012 жылмен салыстырғанда 10 тоннаға төмен жылға дейін ластаушы заттардың шығарындылары бойынша жоспарлы көрсеткіштерді 2013 жылғы жоспарлы көрсеткіштермен салыстырғанда 51,7%-ға қысқарту жоспарланып отыр. Типі мен массасы, тоннасы көрсетілген айтарлықтай ластаушы заттардың құрылымы Көрсеткіштер NO SO Қатты бөліктер Басқа да Компания күзгі-қысқы кезеңде өндірістік және әкімшілік үй-жайларды жылыту үшін отын ретінде көмір, дизель отынын және газды пайдаланады. Пайдаланылған материалдардан келетін әсерді азайту үшін Компания жылыту объектілерін газдандыру жұмыстарын жыл сайын жүргізеді. Күн, жел сияқты энергияның жаңартылмалы көздерін пайдалану жоспарланып отыр, оның нәтижесінде атмосфераға шығатын шығарындылардың едәуір қысқаруы болады. Сондай-ақ, келешекте Компанияның автокөлік паркін балама отынға (газға) ауыстыру жөніндегі жобаны әзірлеу жоспарлануда. Парникті газдардың шығарындыларын азайту экологиялық тұрғыдан бұл қоршаған ортаны қорғауға қосқан үлкен оң үлес. NO 2 SO 2 Қатты бөліктер Басқа да 8.2. ЭНЕРГИЯ ҮНЕМДЕУ Энергия үнемдеу саласындағы Компанияның маңызды басымдығы энергиялық тиімділікті арттыруға себепші болу және энергия ресурстарын оңтайлы пайдалану болып табылады. Компания энергия ресурстарын пайдалануды реттейді, энергияның барлық түрлерін тиімді пайдалануды белгілейді және бұл ретте мына басымдықтарға: Компанияда энергия ресурстарының барлық түрін ұтымды пайдалануға; Компания қызметкерлерін энергияны үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру процесіне белсенді қатыстыруға; Компания қызметкерлерін әлемде қолданылатын энергия үнемдеудің ең жақсы тәсілдері мен әдістері туралы ақпараттандыруға; энергия үнемдеу саласында жаңа технологияларды пайдалануға; энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласындағы өзінің қызметкерлерінің біліктілігін жүйелі арттыруға ұмтылады жылғы 13 қаңтарда «Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы» ҚР заңы (бұдан әрі Заң) қабылданған болатын. Заңның 1-бабы 5-тармақшасына сәйкес «Қазпочта» АҚ субъектісі болып табылатын Мемлекеттік энергетикалық тізілім (бұдан әрі МЭТ) жасалды. Компания энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары ескеріле отырылып әзірленген және Бағдарламаны іске асырудың барлық мерзімінде мақсаттар мен міндеттерді, негізгі бағдарламалық-нысаналы құралдар мен механизмдерді анықтайтын, « жылдарға арналған «Қазпочта» АҚ энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру» бағдарламасын бекітті. 101

104 ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАУАПКЕРШІЛІК Бағдарлама мақсаты энергия тиімділігін арттыру, энергетикалық ресурстардың барлық түрі (су, электр және отын энергиясы, моторлы отын) бойынша шығындарды қысқарту. Бағдарлама міндеттері: 1) энергия ресурстарын пайдаланудың көлемін азайту; 2) Компания объектілерінің энергия тиімділігі мониторингі жүйесін жасау. Әзірленген бағдарлама шеңберінде Энергия аудиті, сондай-ақ ҚР СТ ISO 5001:2012 халықаралық стандартының талаптарына сәйкес энергия менеджменті жүйесін енгізу жоспарланды. Осыған байланысты, Бағдарлама іске асыру кезінде Компанияның бәсекеге қабілеттілігінің, қаржы тұрақтылығының, энергетикалық және экологиялық қауіпсіздігінің артуына қол жеткізілетін, нақты ұйымдастыру-техникалық, қаржы және нормативтік іс-шаралар мен механизмдерді әзірлеуге бағытталған. Энергияны үнемдеу проблемаларын шешу және энергиялық тиімділікті арттыру ұзақ мерзімді сипатта, бұл өндірістік, инженерлік едәуір бөлігін жаңғырту қажеттілігіне негізделеді, әсіресе басқару инфрақұрылымы және оның жаңа техологиялық базада дамуы маңызды. Бағдарламаны іске асыру қорытындысы бойынша мына негізгі нәтижелерге жету болжанады: ұйымның энергия үнемдеу жүйесінің сенімді және үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету; энергия ресурстарының шығысын есепке алу құралдарымен жабдықтауды аяқтау; 2020 жылға қарай коммуналдық қызметтерге және энергия ресурстарына арналған шығыстарды 2012 жылға қарағанда 14%-ға азайту; энергия үнемдейтін технологияларды және жабдықтарды, энергия тиімділігінің жоғарғы класты материалдарын пайдалану; қоршаған ортаның ластануын азайту; ұйым қызметкерлерінің энергия үнемдеу тәртібін ынталандыру. Бағдарламаны іске асыру сондай-ақ энергия ресурстарын төлеуге арналған шығындарды азайту есебінен энергияны үнемдеу және энергиялық тиімділікті арттыру жөніндегі іс-шараларды іске асыру үшін қосымша қаржы құралдарын босатуды қамтамасыз етеді. Бағдарламаны іске асыру механизмдерін іске қосу үшін бірінші кезектегі іс-шараларды іске асыру қажет. Бірінші кезектегі іс-шараларды іске асырудың жалпы құны ,00 мың теңгені құрайды жж. (2 және 3-кезең) іс-шараларды іске асыру үшін шығындар энергия аудиті және Бағдарламаға түзету жүргізгеннен кейінгі қорытынды негізінде анықталатын болады. Күзгі-қысқы кезеңде өндірістік және әкімшілік үй-жайларды жылыту үшін отын ретінде Компания жоғарыда аталып өткендей, көмір, дизель отынын және газды пайдаланады. Энергияны көздерінің түрлері бойынша тікелей пайдалану Көрсеткіштер Көмір (ГДж) , , ,20 Табиғи газ (Дж) , ,60 Отын (млрд Дж) 24,67 Компания объектілерін сумен жабдықтау орталықтандырылған, почта байанысының бөлімшелерінде басқа жақтан әкелінетін су пайдаланылады. Жиналып қалған шаруашылық-тұрмыстық және өндірістік ағынды су канализацияның тиісті желісінде немесе септиктерде құрғатылады. 102

105 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП

106 ҚОСЫМША

107 9 Қосымша. Есептің GRI басшылығына сәйкестік кестесі

108 ҚОСЫМША. ЕСЕПТІҢ GRI БАСШЫЛЫҒЫНА СӘЙКЕСТІК КЕСТЕСІ ҚОСЫМША. ЕСЕПТІҢ GRI БАСШЫЛЫҒЫНА СӘЙКЕСТІК КЕСТЕСІ GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе I СТРАТЕГИЯ ЖӘНЕ СИПАТТАМА Стратегия және талдау Ұйымда шешім қабылдайтын басшы тұлғаның өтініші Негізгі әсерлер, тәуекелдер және мүмкіндіктер сипаттамасы 2. Ұйым сипаттамасы Ұйым атауы Басты брендтер, өнім және/немесе қызмет түрлері Негізгі бөлімшелерді, операциялық компанияларды, еншілес компаниялар мен бірлескен кәсіпорындарды қосқанда, ұйымның функционалдық құрылымы Ұйымның штаб-пәтерінің орналасуы Ұйым өз қызметін жүзеге асыратын елдер саны және негізгі қызмет жүзеге асырылатын немесе есеппен қамтылған тұрақты даму мәселелері тұрғысынан аса маңызды елдердің аты Меншік сипаты және ұйымдық-құқықтық нысаны Ұйым жұмыс істейтін нарықтар (географиялық бөлуді, қызмет көрсетілетін секторлар мен тұтынушылар және бенефициарлар санаттарын қосқанда) Ұйым ауқымы (қызметкерлер санын, операциялар санын, түсімді, қарызға және жеке меншікке бөлінген капитал, өнімдер саны, активтер, сенімді басқару, елдер бойынша көрсеткіштерді бөлуді қосқанда) Есепті кезеңде болған ауқымдағы, құрылымдағы немесе меншіктегі елеулі өзгерістер Есепті кезеңде алынған наградалар Есеп параметрлері Есеп туралы жалпы мәлімет 3.1 Берілген ақпарат тиесілі есептік кезең Алдыңғы есептердің соңғысы жарияланған күн (егер осындай есептер жарияланған болса) Есептілік циклі Есепке немесе оның мазмұнына қатысты мәселелерге арналған байланыс ақпараты

109 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе Есептің қамту саласы және шекарасы 3.5 Есеп мазмұнын анықтау процесі Есеп шекарасы (мысалы, елдер, бөлімшелер, еншілес компаниялар, жалға берілген қуаттар, бірлескен кәсіпорындар, жеткізушілер) Есептің қамту саласын немесе шекарасын шектеу Бірлескен кәсіпорындар, еншілес кәсіпорындар, өндірісті жалдау, функцияның бір бөлігін сыртқы мердігерлерге және алдыңғы есептермен және/немесе басқа ұйымдармен салыстыруға елеулі ықпал ететін басқа ұйымдық бірліктерге беру жөнінде деректер есебіне қосуға негіздеме Көрсеткіштер мен есепке енгізілген басқа да ақпараттарды дайындау үшін пайдаланылатын әдістемелер мен болжамдарды қосқанда, деректер мен есептерді өлшеу әдістері Алдыңғы есептерде келтірілген ақпараттарды қайта тұжырымдау мәнін, сондай-ақ осындай қайта тұжырымдаулар үшін негіздемені сипаттау (мысалы, есептілік кезеңдерін, бизнес сипатын, бағалау әдістемелерін өзгерту, қосылу/ жұтылу) Есептерде қолданылатын өлшеу әдістері немесе шекаралары, қамту саласындағы есептіліктің алдыңғы кезеңіне қатысты елеулі өзгерістер GRI мазмұнының көрсеткіші Есептегі стандартты элементтердің орналасқан жерін көрсететін кесте Растау Саясат және есепті сырттай растауға қатысты қолданылатын тәжірибелік ыңғайлар 4. Мүдделі тараптармен өзара іс-әрекет және міндеттеме, басқару Басқару Нақты міндеттерге, мысалы, стратегияны әзірлеуге немесе ұйым қызметін жалпы қадағалауға жауапты жоғарғы басшылық органдары құрамындағы негізгі комитеттерді қосқандағы ұйымды басқару құрылымы Жоғарғы басшылық органның төрағасы бір уақытта компанияның атқарушы менеджері болып табыла ма, көрсетіңіз Бірыңғай директорлар кеңесі бар ұйымдар үшін компанияның атқарушы басшылығына жатпайтын жоғарғы басшылық органдардың мүшелерінің және/немесе тәуелсіз мүшелерінің саны мен жынысын көрсетіңіз қолданылмайды 107

110 ҚОСЫМША. ЕСЕПТІҢ GRI БАСШЫЛЫҒЫНА СӘЙКЕСТІК КЕСТЕСІ GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе Ұйым акционерлері немесе қызметкерлері солардың көмегімен жоғарғы басшылық қызметін бағыттай алатын немесе оған ұсынымдар бере алатын механизмдер Жоғарғы басшылық органы мүшелеріне, жоғарғы атқару басшылығының өкілдері мен жоғары басшыларға (шығардағы жәрдемақыны қосқанда) төлемдер мен ұйым қызметінің көрсеткіштерімен арадағы байланыс (әлеуметтік және экологиялық нәтижелерді қосқанда) Мүдделер жанжалынан қашуға тартылған жоғарғы басқару органдарындағы қолданыстағы процестер Гендерлік және басқа түрлі мәселелерді қосқанда, жоғарғы басшы органдар мүшелерінің құрамын, біліктілігін және құзыреттілігін және олардың міндеттемелерін анықтау процестері Ұйымда миссия немесе құндылықтар туралы өтініштер, экономикалық, экологиялық және әлеуметтік нәтижелігі, сондай-ақ олардың іске асырылуы дәрежесі тұрғысынан алғанда маңызды қағидаттар мен корпоративтік өзін ұстау кодекстері әзірленген Тәуекелдер мен мүмкіндіктерді, сондай-ақ халықаралық стандарттарға, корпоративтік мінез-құлық және қағидаттар кодекстеріне сәйкес келу немесе соларды ұстануды қосқанда, ұйымның өзінің экономикалық, экологиялық және әлеуметтік нәтижелігін және оны қалай басқаратынын бағалайтынын қадағалау үшін жоғарғы басшылық органдар қолданатын рәсімдер Жоғарғы басқару органдарының өз нәтижелігін әсіресе, ұйымның экономикалық, экологиялық және әлеуметтік нәтижелігіне байланысты бағалау процестері Сыртқы бастамаларға қатысу Ұйым сақтық қағидаттарын қолдана ма және қалай қолданатынын түсіндіру Сыртқы тараптар әзірлеген экономикалық, экологиялық және әлеуметтік хартиялар, қағидаттар немесе ұйым қосылатын немесе қолдайтын басқа да бастамалар Мүдделерді қорғау жөнінде ұлттық және/немесе халықаралық ұйымдарға, қауымдастықтарға (мысалы, салалық) мүшелік Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл Ұйым өзара іс-қимыл жасаған мүдделі тараптардың тізбесі Олармен әрі қарай өзара іс-қимыл жасасу мақсатында мүдделі тараптарды анықтау және іріктеу үшін негіздеме , ,

111 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе II ЕС EC1 EC2 EC3 EC4 EC5 EC6 EC7 EC8 EC9 Нысандар мен мүдделі топтар бойынша өзара іс-қимыл жиілігін қосқанда, мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл тәсілдері Мүдделі тараптармен өзара іс-әрекет процесінде анықталған немесе көтерілген маңызды тақырыптар мен мүдделер, ұйымның осы тақырыптар мен мүдделерге өз есептілігі арқылы қалай жауап бергені жөнінде 5. Менеджмент саласындағы тәсілдер туралы мәлімет және нәтижелілік көрсеткіштері 5.1. Экономикалық құрамдас бөлігі: Экономикалық нәтижелілік көрсеткіштері Менеджмент тәсілдемелері және нәтижелілік көрсеткіштері Аспект: экономикалық нәтижелілік Кірістерді, операциялық шығындарды, қызметкерлерге төлемдерді, қайырымдылық көмекті және қауымдастықтағы басқа да инвестицияларды, капиталды жеткізушілерге, мемлекетке төлемдерді, бөлінбеген пайданы қосқанда, жасалып, бөлінген тікелей экономикалық құн Климаттың өзгеруіне байланысты ұйым қызметі үшін қаржы аспектілері және басқа да тәуекелдер мен мүмкіндіктер Белгіленген жеңілдіктер арқылы зейнетақы жоспарына байланысты ұйым міндеттемелерін қамтамасыз ету Мемлекеттік билік органдарынан алынған айтарлықтай қаржылық көмек Аспект: нарыққа қатысу Ұйым қызметінің өңірлердегі белгіленген гендерлік белгі және ең төменгі еңбекақы бойынша бастауыш деңгейінің стандарттық еңбекақы арақатынасының ауқымы Жергілікті жеткізушілерден сатып алуға тәжірбиелік тәсілі, саясаты және ұйым қызметі өңірлерінде осындай сатып алулар үлесі Жергілікті халықты жалдау рәсімдері және ұйым қызметі өңірлеріндегі жергілікті тұрғындардан жалданған жоғарғы басшылар үлесі Аспект: бұрма экономикалық әсерлер Коммерциялық, табиғи немесе қайырымдылық қатысу арқылы қоғам игілігі үшін инфрақұрылымға және бірінші кезекте берілетін қызметтерге әсері және оны дамыту Ықпал ету саласын қосқанда, бұрма экономикалық ықпалдарды түсіну және сипаттау қолданылмайды

112 ҚОСЫМША. ЕСЕПТІҢ GRI БАСШЫЛЫҒЫНА СӘЙКЕСТІК КЕСТЕСІ GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе III 5.2 Экологиялық құрамдас бөлігі: экологиялық нәтижелілік көрсеткіштері EN Менеджмент тәсілдері Аспект: материалдар EN1 EN2 EN3 EN4 EN5 EN6 EN7 EN8 EN9 EN10 EN11 EN12 EN13 EN14 Салмағы немесе көлемін көрсету арқылы пайдаланылатын материалдар Қайта өңделген немесе қайта пайдаланылатын қалдықтардан тұратын материалдар үлесі Аспект: энергия Бастапқы негіздерді көрсету арқылы энергияны жанама пайдалану Бастапқы негіздерді көрсету арқылы энергияны жанама пайдалану Энергияны пайдалануды азайту және энергиялық тиімділікті көтеру жөніндегі іс-шаралар нәтижесінде үнемделген энергия Энергиялық тиімділікке немесе өнімдер мен қызметтерді пайдалануға негізделген энергияны беру жөнінде бастамалар және осы бастамалар нәтижесінде энергияға сұранысты азайту Жанама энергияны пайдалануды азайту бастамалары және қол жеткен азайту Аспект: су Көздері бойынша бөлу арқылы алынатын судың жалпы мөлшері Ұйымның су бекеті елеулі ықпал ететін су көздері Бірнеше рет және қайта пайдаланылатын судың үлесі және жалпы мөлшері Аспект: биоәркелкілік Жеке меншікте, жалдауда, ұйым қарауындағы және қорғалатын табиғат аумақтары мен олардың шекарасынан тыс биоәркелкіліктің жоғары құндылығы бар аумақтардағы орналасқан немесе осындай аумақтарға жанасатын жерлердің ауданы және орналасқан жері Қорғалатын табиғат аумақтарында және олардың шекарасынан тыс биоәркелкіліктің жоғары құндылығы бар аумақтардағы биоәркелкілікке қызметтің, өнімнің және қызметтердің елеулі әсерін бейнелеу Сақталған немесе қайта қалпына келтірілген мекендейтін жері Стратегиялар, биоәркелкілікке әсер етуді басқару бойынша келешекке арналған жоспарлар мен жүзеге асырылатын әрекеттер қолданылмайды қолданылмайды - қолданылмайды қолданылмайды - қолданылмайды - қолданылмайды - қолданылмайды 110

113 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе EN15 EN16 EN17 EN18 EN19 EN20 EN21 EN22 ҚТРҚО Қызыл тізіміне енгізілген түрлерінің саны және олардың тіршілік етуіне қауіп деңгейін бөлу арқылы мекендейтін жері ұйым қызметіне қатысты аумақтағы қорғалатын түрлерінің ұлттық тізімі Аспект: шығарындылар, терімдер мен қалдықтар Салмағын көрсету бойынша парникті газдардың толық тікелей және жанама шығарындылары Салмағын көрсету арқылы парникті газдардың өзге елеулі жанама шығарындылары Парникті газдардың шығарындыларын азайту жөніндегі бастамалар және қол жеткен азайту Салмағын көрсету арқылы озон қабатын бұзатын заттар шығындылары Ауаға NOx, SOx және басқа да маңызды ластаушы заттардың тұрпаты мен салмағын көрсетілген шығарындылар Ағынды сулар мен қабылдайтын объектінің сапасы көрсетілген шығарындылардың жалпы көлемі Тұрпаты мен тәсіліне қарай елеулі бөліп құюлардың жалпы саны мен көлемі - қолданылмайды қолданылмайды EN23 Елеулі бөліп құюлардың жалпы саны мен көлемі - қолданылмайды EN24 EN25 EN26 EN27 EN28 Базель конвенциясының I, II, III және VIII қосымшаларына сәйкес «қауіпті» болып табылатын тасымалданған, импорталған, экспортталған немесе қайта өңделген қалдықтар салмағы және елдер арасында тасымалданатын қалдықтар үлесі Су объектілері мен ұйым лақтырындылары және оның объектілері аумағынан үстіңгі ағындар елеулі ықпал ететін олармен байланысты мекендейтін жерлер тұрғысынан алғанда күзет пен құндылықтың тиістілігі, көлемі, мәртебесі Аспект: өнім және қызметтер Өнімдер мен қызметтердің қоршаған ортаға ықпалын жеңілдету жөнінде бастамалар және ықпалды жеңілдету аумағы Санаттары бойынша бөлу арқылы өндірушіге қайта өңдеуге қайтарылған орам материалдары мен сатылған өнім үлесі Аспект: талаптарға сәйкестік Маңызды айыппұлдардың ақшалай мәні мен экологиялық заңнама мен нормативтік талаптардың сақталмауынан салынған қаржылық емес санкциялардың жалпы саны Аспект: көлік - қолданылмайды - қолданылмайды - қолданылмайды - қолданылмайды

114 ҚОСЫМША. ЕСЕПТІҢ GRI БАСШЫЛЫҒЫНА СӘЙКЕСТІК КЕСТЕСІ GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе EN29 EN30 IV Қоршаған ортаға ұйым қызметі үшін пайдаланылатын өнімдер мен басқа да тауарларды, материалдарды тасымалдаудың айтарлықтай ықпалы және жұмыс күшін тасымалдау Аспект: жалпы Типіне қарай бөлу арқылы қоршаған ортаны қорғаудың жалпы шығыстары мен инвестициялар 5.3. Әлеуметтік құрамдас бөлігі: Еңбекті және лайықты еңбекті ұйымдастыру тәсілдерінің нәтижелілігі көрсеткіштері - қолданылмайды LA Менеджмент тәсілі Аспект: жұмыспен қамтылу LA1 LA2 LA3 LA15 LA4 LA5 LA6 Жұмыспен қамтылу типі, жалдау туралы шарт және жыныстары қимасында (гендерлік белгі бойынша бөлу) өңірі бойынша бөлуде жұмыс күшінің жалпы саны Жасы тобына, жынысына және өңіріне қарай бөлуде жаңадан қабылданған қызметкерлердің жалпы саны және кадрлардың тұрақтамаушылығы Өз қызметтерін жүзеге асыратын орындар бойынша бөлуде уақытша немесе жартылай жұмыспен қамтылу жағдайында жұмыс істейтін қызметкерлерге берілмейтін, толық жұмыспен қамтылу жағдайында жұмыс істейтін қызметкерлерге берілетін жеңілдіктер мен төлемдер Қызметкердің бала күтіміне байланысты еңбекақысы сақталмайтын демалыстан кейін қайта келуі және жынысы бойынша бөлудегі қалған қызметкерлердің арақатынасы (гендерлік белгі бойынша) Аспект: қызметкер мен басшылықтың өзара қарым-қатынасы Ұжымдық шарттарпен қамтылған қызметкерлер үлесі Ұйым қызметіндегі айтарлықтай өзгерістерге қатысты хабарламаның ең аз кезеңі, сондай- ақ ол ұжымдық шартта белгіленген бе Аспект: денсаулық және жұмыс орнындағы қауіпсіздік Жұмыс орнындағы қауіпсіздік пен денсаулық жөнінде бағдарламаға қатысты ұсынымдар дайындайтын және мониторингке қатысатын басшылар өкілдері мен оның қызметкерлерінің қатысуымен денсаулық және қауіпсіздік жөнінде ресми бірлескен комитеттерге ұсынылған барлық персоналдың үлесі қолданылмайды 112

115 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе LA7 LA8 LA9 LA10 LA11 LA12 LA13 LA14 Өндірістік жарақат деңгейі, кәсіби аурулар деңгейі, жоғалтқан күндер коэффициенті және жұмыс орнында болмау коэффициенті, сондай-ақ өңірлері мен жыныстық белгілері бойынша бөлудегі жұмысқа байланысты өлім Ауыр сырқаттарға қатысты қызметкерлерге, олардың отбасы мүшелеріне және халық өкілдеріне көмек көрсету үшін қолданыстағы білім беру бағдарламалары, оқыту, кеңес беру, қауіптің алдын алу және тәуекелді бақылау Кәсіподақтармен ресми келісімдерде денсаулық және қауіпсіздік мәселелерін көрсету Аспект: оқыту және білім беру Қызметкерлерді санаттары мен жынысы бойынша бөлудегі жылына бір қызметкерді оқыту сағатының орташа саны Қызметкерлердің жұмыспен қамтылу қабілетін ұстауға тартылған өмір бойғы дағдылары мен білімдерін дамыту бағдарламасы, сондай-ақ мансаптарын аяқтауда оларға қолдау көрсету Жыныстық белгісі бойынша мансапты дамыту мен нәтижелілікке мерзімді бағалау жүргізілетін қызметкерлер үлесі Аспект: әртүрлілік және тең мүмкіндіктер Азшылық өкілдерін, сондай-ақ әртүрліліктің басқа көрсеткіштерін көрсету арқылы жынысы мен жасы тобына қарай бөлу арқылы басшы органдар мен ұйым персоналының құрамы Аспект: Ерлер мен әйелдер үшін тең сыйақы Қызметкерлер санаттары бойынша және қызметті жүзеге асырудың негізгі орындары бөлудегі ерлер мен әйелдердің базалық жалақысының қатынасы Нәтижелілік көрсеткіші: Адам құқығы HR Менеджмент тәсілі + Аспект: инвестициялау және сатып алу тәжірибесі HR1 HR2 Адам құқығын немесе адам құқығы тұрғысынан алғанда бағалаудан өткендердің құқығын қамтамасыз ету туралы ережеден тұратын елеулі инвестициялық келісімдер мен келісім-шарттардың жалпы саны және пайызы Адам құқығы тұрғысынан алғанда бағалаудан өткен жеткізушілер, мердігерлер және басқа да бизнес-серіктестер үлесі және қолданылған іс-қимыл

116 ҚОСЫМША. ЕСЕПТІҢ GRI БАСШЫЛЫҒЫНА СӘЙКЕСТІК КЕСТЕСІ GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе HR3 HR4 Оқыған қызметкерлер үлесін қосқанда, ұйым қызметі үшін маңызды адам құқығы аспектілеріне байланысты саясатқа және рәсімдерге қызметкерлерді оқытудың жалпы жиынтық ұзақтығы (сағат бойынша) Аспект: кемсітушілікке жол бермеу Кемсітушілік жағдайлардың жалпы саны және қолданылған түзету іс-әрекеттері Аспект: қауымдастық еркіндігі және ұжымдық келіссөздер жүргізу HR5 Қауымдастық еркіндігін пайдалану және ұжымдық келіссөздер жүргізу құқығы елеулі жөнсіздік қаупіне тап болуы мүмкін қызмет және жеткізушілер, осы құқықтарды қолдау үшін қолданылған әрекеттер - - HR6 HR7 HR8 HR9 HR10 HR11 Аспект: балалар еңбегі Шеңберінде бала еңбегін пайдалану жағдайларының маңызды тәуекелі бар қызметтер мен жеткізушілер және балалар еңбегіне тыйым салуға қатысу үшін қолданылатын іс-әрекеттер Аспект: мәжбүрлі және міндетті еңбек Мәжбүрлі немесе міндетті еңбекті пайдалану жағдайларының маңызды тәуекелі бар қызметтер мен жеткізушілер және мәжбүрлі немесе міндетті еңбекке тыйым салуға қатысу үшін қолданылған іс-әрекеттер Аспект: қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәсілдері Жүзеге асырылатын қызметке байланысты адам құқығы аспектілеріне қатысты рәсімдер мен саясатты оқытудан өткен қауіпсіздік қызметі қызметкерлерінің үлесі Аспект: байырғы және аз халықтар құқығы Байырғы және аз халықтар құқығын қозғайтын жөнсіз жағдайлардың жалпы саны және қолданылған іс-әрекеттер Аспект: бағалау Адам құқығы және/немесе ықпалды бағалауды қарастырудың мәні болған операциялардың жалпы саны және пайызы Аспект: жағдайды түзету Шағымдарды қарастыру механизмінің көмегімен рұқсат етілген және туындаған адам құқығы мәселелері жөнінде шағымдар саны Қоғаммен өзара іс-қимыл нәтижелілігінің көрсеткіштері SO Менеджмент тәсілдері - 114

117 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП 2013 GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе Аспект: жергілікті қауымдастық SO1 SO9 SO10 SO2 SO3 SO4 SO5 SO6 SO7 SO8 Жергілікті қауымдастық өкілдерінің қатысуымен жүзеге асырылған операциялар пайызы, ықпал ету және даму бағдарламасын бағалау Елеулі теріс әсер ететін операциялар немесе жергілікті қауымдастыққа теріс әсер ететін әлеует Жергілікті қауымдастыққа теріс әсер ететін әлеует немесе елеулі теріс әсер ететін операциялардың мүмкін болатын нәтижелерін алдын алу және жеңілдету шаралары Аспект: жемқорлық Жемқорлыққа байланысты тәуекелдерге қатысты талданған бизнес-бірліктердің үлесі мен жалпы саны Ұйымның жемқорлыққа қарсы саясаты мен рәсімдері туралы оқыған қызметкерлерінің үлесі Жемқорлық жағдайында жауап ретінде қолданылған іс-қимылдар Аспект: мемлекеттік саясат Мемлекеттік саясатқа қатысты ұстанымдар және мемлекеттік саясатты қалыптастыруға қатысу және лоббилендіру Елдер бойынша бөлудегі саяси партияларға, саясатшыларға және солармен байланысты ұйымдарға қаржылық және дағдылы қайырымдылық көмектің жалпы ақшалай көрсетілуі Аспект: бәсекелестікке кедергі келтіру Бәсекелестікке қарсы әрекет жасауға байланысты ұйымға қатысты құқықтық іс-қимыл жағдайларының жалпы саны және монополистік тәжірибеге жол бермеу жөнінде тәжірибелік тәсілдер мен олардың нәтижелері Аспект: талаптарға сәйкестік Елеулі айыппұлдардың ақшалай көрсетілуі және заңнама мен нормативтік талаптардың сақталуына салынған қаржылық емес санкциялардың жалпы саны Нәтижелілік көрсеткіштері: өнімге жауапкершілік - қолданылмайды - қолданылмайды - қолданылмайды PR Менеджмент тәсілдері - қолданылмайды Аспект: тұтынушының денсаулығы мен қауіпсіздігі 115

118 ҚОСЫМША. ЕСЕПТІҢ GRI БАСШЫЛЫҒЫНА СӘЙКЕСТІК КЕСТЕСІ GRI индексі Көрсеткіштің атауы Ашу Есептегі бет Ескертпе PR1 PR2 PR3 PR4 PR5 PR6 PR7 PR8 PR9 Өнімдер мен қызметтердің қауіпсіздік пен денсаулыққа әсерінің жақсару мүмкіндігін анықтау үшін бағаланатын өмірлік кезең сатылары және осындай рәсімдерге жататын елеулі өнімдер мен қызметтер үлесі Салдар түрлері бойынша бөлудегі өнімдер мен қызметтердің денсаулыққа және қауіпсіздікке тигізетін әсеріне қатысты нормативтік талаптарға және ерікті кодекстерге сәйкес келмеушілік жағдайларының жалпы саны Аспект: өнімдер мен қызметтерді таңбалау Рәсімдер талап ететін өнімдер мен қызметтердің ерекшеліктері туралы ақпарат түрлері және ақпаратқа осындай талаптар қойылатын маңызды өнімдер мен қызметтер үлесі Салдар түрлері бойынша бөлудегі өнімдер мен қызметтердің қасиеттері туралы ақпараттар мен таңбалауларға қатысты нормативтік талаптарға және ерікті кодекстерге сәйкес келмеушілік жағдайларының жалпы саны Тұтынушыларды қанағаттандыру дәрежесін бағалау жөнінде зерттеулердің нәтижелерін қосқанда, тұтынушыны қанағаттандыруға қатысты тәжірибелер Аспект: маркетингтік коммуникациялар Жарнаманы, өнімдерді жылжытуды және демеушілікті қосқанда, маркетингтік коммуникациялар саласында заңнамаға, стандарттарға және ерікті кодекстерге сәйкестікті қамтамасыз ету жөнінде бағдарламалар Салдар түрлері бойынша бөлудегі жарнаманы, өнімдерді жылжытуды және демеушілікті қосқанда, маркетингтік коммуникациялар саласында нормативтік талаптарға және ерікті кодекстерге сәйкес келмеушілік жағдайларының жалпы саны Аспект: тұтынушының жеке өміріне қол сұқпаушылық Тұтынушының жеке өміріне қол сұқпаудың бұзылуына қатысты негізделген шағымдардың жалпы саны және тұтынушылар туралы деректердің жоғалуы Аспект: талаптарға сәйкестік Өнімдер мен қызметтерді ұсынуға және пайдалануға қатысты заңнаманың және нормативтік талаптардың сақталмағандығы үшін салынған айыппұлдардың ақшалай көрсетілімі - қолданылмайды - қолданылмайды - қолданылмайды - қолданылмайды қолданылмайды - қолданылмайды

119 ЖЫЛДЫҚ ЕСЕП

120

121

122 «Қазпочта» АҚ Орталық аппараты , Астана қаласы, Қонаев көшесі, 8 Изумруд кварталы, 24 қабат (7172) , kazpost@kazpost.kz