Facultade de Ciencias Empresariais e Turismo

Guia docente 2017 / 2018 Facultade de Ciencias Empresariais e Turismo Presentación A Facultade de Ciencias Empresariais de Ourense está localizada no Edificio Xurídico Empresarial do Campus Universitario en pleno centro da cidade. A oferta educativa para o próximo curso 2017-2018 no Centro é: Títulos de Grao: GRADO EN ADMINISTRACIÓN E DIRECCIÓN DE EMPRESAS GRADO EN TURISMO PROGRAMA CONXUNTO DE ESTUDOS ADMINISTRACIÓN E DIRECCIÓN DE EMPRESAS + ENXEÑARÍA INFORMÁTICA PROGRAMA CONXUNTO DE ESTUDOS ADMINISTRACIÓN E DIRECCIÓN DE EMPRESAS + DEREITO PROGRAMA CONXUNTO TURISMO + XEOGRAFÍA E HISTORIA DOBRE GRAO INTERNACIONAL EN ADE (ESPAÑA) & BUSINESS ADMINISTRATION (ALEMAÑA) Desde o curso 2015-2016, grazas a un acordo de cooperacion Inter-Institucional con Hochschule Bremerhaven, a Facultade de Ciencias Empresariais e Turismo oferta o Programa de Dobre Grado Internacional en Administración e Dirección de Empresas (Business Administration & Management) da Universidade de Vigo e Bachelor of Arts in Business Administration en Hochschule-Bremerhaven. Ademais, por terceiro ano consecutivo ofértase o programa ADE INTERNACIONAL con mais de 60 créditos impartidos en inglés. No curso 2016-2017 iníciase a oferta do programa TURISMO INTERNACIONAL con mais de 39 créditos impartidos en inglés. Con estes acordos e programas a Facultade de Ciencias Empresariais e Turismo aposta pola internacionalización dos estudos e a participación dos estudantes en programas de movilidade e intercambio, abrindo un abanico a novos horizontes e opcións de futuro. En canto á oferta de POSGRAOS da Facultade de Ciencias Empresariais e Turismo: MESTRADO OFICIAL EN DIRECCIÓN E PLANIFICACIÓN DO TURISMO MESTRADO OFICIAL EN XESTION EMPRESARIAL DO DEPORTE Para obter máis información visita a nosa páxina web http://www.fcetou.uvigo.es/ Ven a visitarnos! Organigrama EQUIPA DECANAL Decana Elena Rivo López Teléfono: 988368800 e-mail: decano.eto@uvigo.es Vicedecana de Ordenación Académica Mónica Villanueva Villar Teléfono: 988368714 e-mail: monicavv@uvigo.es Páxina 1 de 178

Vicedecano de Estudos de Grao e Xestión Informática Javier Sánchez Sellero Teléfono: 988368742 e-mail: javiss@uvigo.es Vicedecano de Calidade Miguel Rodríguez Méndez Teléfono: 988 368 760 e-mail: miguel.r@uvigo.es Vicedecana de Relacións Internacionais Elena De Prada Creo Teléfono: 988368726 e-mail: edeprada@uvigo.es Secretaria María Beatriz González Sánchez Teléfono: 988368712 e-mail: bgonzale@uvigo.es Localización Edificio Xurídico-Empresarial Campus Universitario As Lagoas 32004 Ourense Conserxería: + 34 988 368 700 Secretaría de alumnado: +34 988 368 803; administracion.eto@uvigo.es Secretaría de Decanato: +34 988 368 800; secretario.eto@uvigo.es Relacións Internacionais: edeprada@uvigo.es Información xeral: info.eto@uvigo.es Fax: + 34 988 368 923 Páxina web: www.fcetou.uvigo.es Grao en Administración e Dirección de Empresas Materias Curso 1 Código Nome Cuadrimestre Cr.totais O04G020V01101 Economía: Microeconomía 1c 9 O04G020V01102 Empresa: Fundamentos de administración 1c 6 O04G020V01103 Historia: Historia económica 1c 6 O04G020V01104 Matemáticas: Matemáticas 1c 9 O04G020V01201 Economía: Economía española e mundial 2c 6 O04G020V01202 Empresa: Matemática das operacións financeiras 2c 6 O04G020V01203 Empresa: Xestión de empresas 2c 6 O04G020V01204 Estatística: Estatística 2c 6 O04G020V01205 Dereito mercantil 2c 6 Curso 2 Código Nome Cuadrimestre Cr.totais Páxina 2 de 178

O04G020V01301 Empresa: Contabilidade financeira I 1c 6 O04G020V01302 Dirección de operacións 1c 9 O04G020V01303 Dirección de recursos humanos 1c 9 O04G020V01304 Econometría 1c 6 O04G020V01401 Contabilidade financeira II 2c 6 O04G020V01402 Decisións de investimento 2c 6 O04G020V01403 Dirección comercial I 2c 6 O04G020V01404 Macroeconomía 2c 6 O04G020V01405 Políticas económicas 2c 6 Curso 3 Código Nome Cuadrimestre Cr.totais O04G020V01501 Decisións de financiamento 1c 6 O04G020V01502 Dirección comercial II 1c 6 O04G020V01503 Dirección estratéxica 1c 6 O04G020V01504 Réxime fiscal da empresa I 1c 6 O04G020V01505 Teoría da organización 1c 6 O04G020V01601 Análise contable 2c 9 O04G020V01602 Contabilidade de custos 2c 9 O04G020V01603 Dirección estratéxica internacional 2c 6 O04G020V01604 Valoración de activos 2c 6 Curso 4 Código Nome Cuadrimestre Cr.totais O04G020V01701 Investigación comercial 1c 6 O04G020V01702 Planificación financeira 1c 6 O04G020V01901 Auditoría 1c 6 O04G020V01902 Aspectos básicos da relación laboral e implicacións en materia de seguridade social 1c 6 O04G020V01903 Lingua estranxeira para a empresa 1c 6 O04G020V01904 Réxime fiscal da empresa II 1c 6 O04G020V01905 Socioloxía do traballo 1c 6 O04G020V01906 Xestión da innovación 1c 6 O04G020V01907 Creación e viabilidade de empresas 2c 6 O04G020V01908 Deseño de sistemas de control orzamentario 2c 6 O04G020V01909 Mercados financeiros 2c 6 O04G020V01910 Mercadotecnia sectorial 2c 6 O04G020V01911 Simulación e control interno de empresas 2c 6 O04G020V01912 Técnicas operativas estatísticas 2c 6 O04G020V01991 Traballo de Fin de Grao 2c 12 Páxina 3 de 178

DATOS IDENTIFICATIVOS Economía: Microeconomía Materia Código Titulacion Economía: Microeconomía O04G020V01101 Grao en Administración e Dirección de Empresas Descriptores Creditos ECTS Carácter Curso Cuadrimestre Lingua impartición 9 FB 1 1c Castelán Departamento Fundamentos da análise económica e historia e institucións económicas Coordinador/a Vázquez Barquero, José Ángel Profesorado Correo-e Web xeral Pereira Lorenzo, Nemesio Vázquez Barquero, José Ángel jvazquez@uvigo.es http://webs.uvigo.es/marcos.alvarez O obxectivo xeral da materia é o de obter unha visión global da economía en xeral e da microeconomía en particular. Para iso, analizarase o funcionamento dos mercados e o comportamento dos axentes económicos que nel interveñen. En concreto, ofreceráselle ao alumnado unha perspectiva dos mercados e dos axentes desde o punto de vista de equilibrio parcial, tanto nun contexto de competencia perfecta como nun contexto de competencia imperfecta. Analizarase, tamén, o papel do estado na formulación da política económica. Competencias Código Tipoloxía Capacidade de análise e síntese Pensamento crítico e autocrítico Habilidades de comunicación oral e escrita CG6 CG8 Habilidades de comunicación a través de Internet e, dominio de ferramentas multimedia para a comunicación a distancia Comunicarse con fluidez no seu entorno, incluíndo competencias interpersoais de escoita activa, negociación, persuasión e presentación 0 Emitir informes de asesoramento sobre situacións concretas de empresas e mercados 3 Capacidade de aprendizaxe e traballo autónomo CE2 CE9 Posuír e comprender coñecementos sobre as institucións económicas como resultado e aplicación de representacións teóricas ou formais a respecto de como funciona a economía Identificar a xeneralidade dos problemas económicos que se suscitan nas empresas, e saber utilizar os principais instrumentos existentes para a súa resolución Habilidades na procura, identificación e interpretación de fontes de información económica relevante Xestión persoal efectiva en termos de tempo, planificación e comportamento, motivación e iniciativa tanto individual como empresarial Resultados de aprendizaxe Resultados de aprendizaxe Competencias Páxina 4 de 178

Lograr o manexo, por parte do *estudiantado, dos conceptos básicos da análise *microeconómico, de modo que para abordar preguntas económicas sexan capaces de construír razoamentos económicos sinxelos que, mediante unha representación simplificada da realidade, permitan tratar adecuadamente o problema. Desenvolver a capacidade para analizar os efectos dos cambios no medio económico sobre o comportamento dos axentes e a súa consecuente repercusión nos mercados. Espertar o interese do alumnado respecto á análise das políticas *microeconómicas de modo que, ante a aplicación dun novo instrumento de política económica, sexan capaces de formar unha opinión fundamentada sobre a súa eficacia na consecución dos obxectivos para os cales se formulou. Fomentar o traballo en equipo e potenciar as habilidades para expresar e defender de forma coherente argumentos en público. CG6 CG8 0 3 CE2 CE9 3 0 CE2 CG6 CG8 Contidos Tema *I.- INTRODUCIÓN *II.- A CONDUTA DOS CONSUMIDORES *III.- A CONDUTA DA EMPRESA *IV. O FUNCIONAMENTO DOS MERCADOS COMPETITIVOS E O BENESTAR Tema 1. Pensar como un economista: conceptos básicos. Escaseza. Economía. Racionalidade. Eficiencia e equidade. Custo de oportunidade. Análise marxinal. Modelos económicos. Microeconomía e macroeconomía. O mercado. Adam Smith e a man invisible. Tema 2. Funcionamento dos mercados: elementos básicos de oferta e demanda. A curva de oferta, a curva de demanda e desprazamentos. Equilibrio e mecanismo do mercado. A elasticidade. Os mercados e a competencia. Tema 3. Os gustos, o orzamento e a elección do consumidor. As cestas. Os gustos, a curva de indiferenza e a relación marxinal de substitución. A restrición resupuestaria e variacións de prezos e renda. A elección. Da demanda individual á demanda de mercado. Tema 4. A produción: tecnoloxía e rendementos de escala. A función de produción. Produto medio e marxinal. Lei de rendementos marxinais decrecientes. dos rendementos de escala. Tema 5. Os custos de produción Custo económico e custo contable. Custo de oportunidade. Custos irrecuperables. Custos fixos e variables. Da función de produción á curva de custo total. Custo fixo e variable. Custo medio e marxinal. O custo a longo prazo e a elección da combinación de factores que minimizan custos (recta isocoste, isocuanta e relación técnica de substitución, elección). Tema 6. Maximización de beneficios e a oferta competitiva Ingreso total e beneficio. Ingreso marxinal, custo marxinal e maximización de beneficios. Maximizan as empresas os beneficios?. A curva de custo marxinal e a decisión de oferta da empresa competitiva. A decisión de pechar. A oferta individual e de mercado. Tema 7. O mecanismo de mercado competitivo e a política económica. Oferta e demanda. Equilibrio. Eficiencia do equilibrio competitivo. Excedente do consumidor e do produtor. Intervención pública con controis de prezos (máximos e mínimos) e impostos. Efectos sobre o mecanismo de mercado e sobre o benestar. Páxina 5 de 178

*V. POR QUE NON FUNCIONAN Os MERCADOS Tema 8. O poder de mercado Monopolio natural e barreiras á entrada. Decisións de produción e prezos. O ingreso e a maximización dos beneficios. O custo do monopolio en termos de benestar. Oligopolio e competencia monopolística. Efectos sobre o benestar social. A actitude dos poderes públicos ante o exercicio de poder de mercado. Tema 9. Externalidades, Bens Públicos e Información Asimétrica. Externalidades e a ineficiencia do mercado. Solucións privadas e políticas públicas. Bens públicos fronte a outros bens. O problema do parásito. A traxedia dos bens comunais. Os dereitos de propiedade. A información asimétrica: selección adversa e risco moral. Planificación docente Horas na aula Horas fóra da aula Horas totais Resolución de problemas e/ou exercicios 22.5 18 40.5 Titoría en grupo 7.5 20 27.5 Sesión maxistral 44 75 119 Probas de tipo test 0 33 33 Probas de resposta curta 1 4 5 *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientador, considerando a heteroxeneidade do alumnado. Metodoloxía docente Resolución de problemas e/ou exercicios Titoría en grupo Sesión maxistral As clases prácticas consistirán na resolución de follas de exercicios que se proporcionarán aos alumnos con antelación para que os resolvan antes da clase. Dese modo poderán identificar aquelas cuestións que lles resultan máis dificultosas e poderán resolver as súas dúbidas en clase. Tamén se realizará o seguimento da aprendizaxe dos estudantes mediante pequenas probas e exercicios que haberán de entregar. Nos seminarios en grupos reducidos realizaranse diversas actividades dirixidas a afianzar os coñecementos adquiridos polos alumnos nas clases teóricas e prácticas. As clases teóricas impartiranse nas 15 semanas do cuadrimestre. Nas clases teóricas exporanse de forma reducida os principais contidos dos distintos temas, desenvolvéndose con máis detalle os puntos de maior complexidade. Para un axeitado seguimento e comprensión das clases é necesario que os alumnos lean con antelación a bibliografía básica recomendada para cada un dos temas. Atención personalizada Metodoloxías Titoría en grupo Resolución de problemas e/ou exercicios Sesión maxistral Avaliación Probas de tipo test Cualificación Competencias Avaliadas Realizaranse, polo menos, dúas probas escritas ao longo do cuadrimestre. Cada unha destas probas valorarase, como máximo, con 1 punto. Tamén se terá en conta a entrega de boletíns e a realización dos cuestionarios ao finalizar cada tema. 10 CG6 CG8 0 3 CE2 CE9 Páxina 6 de 178

Probas de resposta curta Exame escrito (8 puntos). Realizarase un exame parcial co contido teórico e práctico dos primeiros temas da materia, e unha proba final na data establecida na data oficial establecida no calendario de exames. A proba final consistirá de dous partes (a primeira corresponderase cos temas do parcial e, a segunda, cos restantes) cada unha das cales se valorará sobre 4 (o alumno debe obter como mínimo 1,5 punto sobre 4 en cada parte, se non estará suspendo, sendo necesario obter 4 puntos ou máis para aprobar o exame e poder sumar esa nota á avaliación continua). A nota obterase da media aritmética simple das cualificacións alcanzadas en cada parte. Esta nota sumarase á avaliación continua (se se cumpren os requisitos anteriores) e apróbase cunha nota de 5 puntos ou máis. O alumnado que supere o exame parcial, só terá que examinarse, na proba final, da segunda parte que se corresponde cos temas restantes. O estudante que non supere o exame parcial terá que examinarse de toda a materia na proba final. Poderá establecerse unha nota de mínima para poder superar o exame parcial. 90 CG6 CG8 0 3 CE2 CE9 Outros comentarios e avaliación de Xullo A cualificación do estudiantado que non se presenta ao exame será a que obtivese por avaliación continua. Para aprobar a materia será preciso obter unha nota final igual ou superior a cinco puntos. A nota obtida na avaliación continua (20% da nota final) poderase manter para todas as convocatorias do ano académico 2017/18. As datas e horarios das probas de avaliación das diferentes convocatorias son as especificadas en e calendario de probas de avaliación aprobada pola Xunta de Centro para o curso 2017-2018. No caso de conflito ou disparidade entre as datas dos exames prevalecerán as sinaladas na páxina web da facultade. Bibliografía. Fontes de información Bibliografía Básica Bibliografía Complementaria Pindyck, R. y Rubinfeld, D, Microeconomía, Prentice Hall, 8ª edición, 2013, Mankiw, N.G, Principios de Economía, Thomson, 6ª edición, 2012, Goolsbee, A., Levitt, S. & Syverson, C., Microeconomía, Reverte, 2015, Kugma, P. & Wells, R., Microeconomia, Reverte, 2015, Recomendacións Outros comentarios Esta guía docente está redactada polo coordinador en castelán. En caso de existir diferenzas entre versións en idiomas distintos, a que prevalece é a que está en castelán. As particularidades da materia serán publicadas en *FAITIC. Páxina 7 de 178

DATOS IDENTIFICATIVOS Empresa: Fundamentos de administración Materia Código Titulacion Empresa: Fundamentos de administración O04G020V01102 Grao en Administración e Dirección de Empresas Descriptores Creditos ECTS Carácter Curso Cuadrimestre Lingua impartición 6 FB 1 1c Castelán Galego Inglés Departamento Organización de empresas e márketing Coordinador/a del Río Rama, María de la Cruz Profesorado Correo-e Web xeral del Río Rama, María de la Cruz Lampón Caride, Jesús Fernando Reyes Santias, Francisco delrio@uvigo.es A materia persegue introducir a disciplina que vertebra o grao, prestando atención ás diferentes funcións que a integran e facendo fincapé na súa aplicación ao ámbito empresarial. Competencias Código Tipoloxía Capacidade de análise e síntese Pensamento crítico e autocrítico 3 Capacidade de aprendizaxe e traballo autónomo CE1 CE3 Posuír e comprender coñecementos sobre as interrelacións existentes entre os distintos subsistemas que conforman o sistema empresarial Posuír e comprender coñecementos sobre os aspectos internos, funcións e procesos das organizacións incluíndo a súa natureza, estrutura, goberno, operativa e dirección. Posuír e comprender coñecementos sobre a relación entre a empresa e o seu entorno avaliando a súa repercusión na estratexia, comportamento, xestión e sustentabilidade empresarial CE11 Tomar decisións estratéxicas utilizando diferentes tipos de modelos empresariais CE15 Ter a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética Habilidades na procura, identificación e interpretación de fontes de información económica relevante Responsabilidade e capacidade para asumir compromisos Motivación pola calidade e mellora continua Resultados de aprendizaxe Resultados de aprendizaxe Conseguir que o alumnado distinga os principias conceptos relacionados co entorno e coas funcións directivas (planificación, organización, dirección e control) e os vincule co funcionamento das empresas. Se pretende que sexan capaces de analizar todas as áreas das empresas e as relaciones que se producen 3 entre estas e fora das mesmas. CE1 CE3 CE15 Competencias Páxina 8 de 178

Ser capaces de aplicar os coñecementos adquiridos a futuras situacións profesionais e desenrolar competencias relacionadas coa elaboración e defensa de argumentos e resolución de problemas dentro da súa área de estudio. Que os alumnos saiban reunir, analizar e interpretar fontes de información relevantes para emitir xuízos que inclúan a reflexión e defensa de argumentos, resolución de problemas e a análise sobre economía de empresa, temas relevantes de índole social, científica ou ética. Así mesmo ha de saber citar e referenciar con corrección ditas fontes de información. Capacitar o alumno para poder transmitir ideas, información, problemas e situacións, de forma obxectiva, sintética e comprensible, a un público tanto especializado como non especializado; con claridade, evitando as barreras de comunicación e potenciando o traballo en equipo. 3 CE15 3 CE1 CE3 CE11 CE1 CE3 Contidos Tema Pensamento administrativo: Escolas e enfoques relevantes Estrutura e dinámica da contorna. A organización como un sistema aberto e responsable Toma de decisións e planificación. Organización. Liderado, cultura e influencia no contexto global. Control e seguimiento... Planificación docente Horas na aula Horas fóra da aula Horas totais Sesión maxistral 30 45 75 Estudo de casos/análises de situacións 20 55 75 *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientador, considerando a heteroxeneidade do alumnado. Metodoloxía docente Sesión maxistral Estudo de casos/análises de situacións Exposición por parte do profesor dos contidos sobre a materia obxecto de estudo, bases teóricas e/ou directrices do traballo, exercicios ou proxectos a desenvolver polo estudante. Resolución e presentación de exercicios/cuestións/traballos por parte do alumno tanto de xeito individual como en grupo baixo a proposta, guía e supervisión do profesor. Atención personalizada Metodoloxías Estudo de casos/análises de situacións estudo de casos Avaliación Cualificación Competencias Avaliadas Páxina 9 de 178

Estudo de casos/análises de situacións Proba obxecto de avaliación continua. Consiste na resolución, de forma individual de cuestións expostas, guiadas e supervisadas polo profesor sobre a materia. Avaliarase a participación do alumno e a comprensión da materia. 100 3 CE1 CE3 CE11 CE15 Outros comentarios e avaliación de Xullo - Non presencial, cun exame final que incluirá contidos teórico e / ou práctico mediante preguntas que poden ser tipo test, curtas, de desenvolvemento ou estudios de casos. Esta proba é destinado a avaliar a comprensión dos conceptos adquiridos na materia, asumindo o 100% da nota, e avaliar así, tanto os conceptos de materia, como a claridade da exposición e a utilización gramatical e ortográfica correcta usados naquelas partes que o requiran. - Presencial, a realización das actividades dependerá en gran medida do número de alumnos, medios para traballar en grupo, etc. Estas probas de avaliación continua estarán dirixidas a avaliar as actividades desenvolvidas polo alumno ao longo do desenvolvemento das clases, nas que se valorará a correcta realización das tarefas encomendadas, que poden incluír a resolución de cuestionarios, estudos de caso, traballos individuais ou en grupo, y la realización e exposición oral de traballos dalgúns dos temas acordado co profesor. Neste bloque presencial poderase valorar a participación do alumno. - As características concretas do exame final, tanto na avaliación presencial (convocatoria de xullo) como na no presencial, serán detalladas por parte dos profesores da materia (na clase e a través da plataforma Tema) con anticipación o mesmo e no marco dos prazos legais establecidos pola Universidade de Vigo. - Os estudantes para aprobar a materia deben obter por un u outro sistema de avaliación unha nota igual ou superior a 5 puntos, sendo obrigatorio en tódolos casos superar o exame final (ou os parciais en caso de ser ofertados). - En todos os exames será obrigatorio identificarse de forma oficial (DNI, pasaporte) e esta prohibida a tenencia de móbiles, smartphones, calquera outro dispositivo electrónico, mesmo cando estean apagado ou en repouso. Incumprir estas dúas condicións invalida a convocatoria para o cal este concorrendo. - Datas e horarios de probas de avaliación de diferentes chamadas especifícanse no programa de probas de avaliación aprobado pola Xunta de Centro para o curso 2017-2018. No caso de conflito ou disparidade entre as datas das probas prevaleceran as sinaladas na web da FCETOU. Bibliografía. Fontes de información Bibliografía Básica Bibliografía Complementaria Amaru, Antonio César, Fundamentos de administración, Pearson Educación México, 2009, Bateman, T. y Snell, S., Administración: Una ventaja competitiva, McGraw-Hill, 2001, Díez de Castro, José, Administración de empresas. Dirigir en la sociedad del conocimiento, Pirámide, 2002, Díez de Castro, Emilio Pablo y otros, Administración y dirección, McGraw-Hill, 2001, Hellriegel, D., Jack, Administración. Un enfoque basado en competencias, 10ª ed. Thomson, 2005, Koontz, Harold y Weihrich, Heinz, Administración. Una perspectiva global, 12ª ed. McGraw-Hill, 2003, García del Junco, Julio, Casanueva Rocha, Cristóbal, Prácticas de la gestión empresarial, McGraw-Hill, 2000, Hernández Ortiz, Mª Jesús, Casos prácticos de administración y organización de empresas, Pirámide, 2000, Castillo Clavero, Ana Mª, La dirección en la práctica. Casos de gestión de empresas, Pirámide 2000, Robbins/DeCenzo, Fundamentos de administración.conceptos esenciales y aplicaciones, Pearson-Prentice Hall, 2009, Recomendacións Materias que continúan o temario Empresa: Xestión de empresas/o04g020v01203 Dirección de recursos humanos/o04g020v01303 Dirección estratéxica/o04g020v01503 Teoría da organización/o04g020v01505 Páxina 10 de 178

Outros comentarios Esta guía docente anticipa as liñas de actuación que se deben levar a cabo co alumno na materia e se concibe de forma flexible. En consecuencia, pode requirir reaxustes ao longo do ano académico promovidos pola dinámica da clase e do grupo de destinatarios real ou pola relevancia das situacións que puideran xurdir. Así mesmo, aportaráselle ao alumnado a información e pautas concretas que sexan necesarias en cada momento do proceso formativo. Páxina 11 de 178

DATOS IDENTIFICATIVOS Historia: Historia económica Materia Código Titulacion Historia: Historia económica O04G020V01103 Grao en Administración e Dirección de Empresas Descriptores Creditos ECTS Carácter Curso Cuadrimestre Lingua impartición 6 FB 1 1c Castelán Departamento Fundamentos da análise económica e historia e institucións económicas Coordinador/a Fernández Vázquez, María Teresa Profesorado Correo-e Web xeral Fernández Vázquez, María Teresa mteresa@uvigo.es Mostrar aos alumnos os cambios económicos, industriais e organizativos ao longo da historia, usando ferramentas teóricas e empíricas doutras ramas dá economía e das ciencias sociais próximas. Analizar ou desenvolvemento de economía internacional e as grandes fases do crecemento económico moderno. Observar e analizar os efectos dos acontecementos económicos cruciais. Investigar as implicacións dos cambios nas institucións económicas de carácter global por exemplo, o patrón ouro, os bloques comerciais, OMC e FMI- e os efectos do cambio tecnolóxico no curto, medio e longo prazo. Competencias Código Tipoloxía Capacidade de análise e síntese Pensamento crítico e autocrítico Habilidades de comunicación oral e escrita 3 Capacidade de aprendizaxe e traballo autónomo CE2 CE4 Posuír e comprender coñecementos sobre as institucións económicas como resultado e aplicación de representacións teóricas ou formais a respecto de como funciona a economía Posuír e comprender coñecementos sobre o marco económico que regula as actividades empresariais, e a correspondente normativa Posuír e comprender coñecementos sobre a relación entre a empresa e o seu entorno avaliando a súa repercusión na estratexia, comportamento, xestión e sustentabilidade empresarial Posuír e comprender coñecementos sobre os distintos procesos, procedementos e prácticas de xestión empresarial Habilidades na procura, identificación e interpretación de fontes de información económica relevante Xestión persoal efectiva en termos de tempo, planificación e comportamento, motivación e iniciativa tanto individual como empresarial Responsabilidade e capacidade para asumir compromisos CT4 Compromiso ético no traballo Motivación pola calidade e mellora continua Resultados de aprendizaxe Resultados de aprendizaxe Competencias Páxina 12 de 178

Aprender e comprender o proceso de crecemento e desenvolvemento económico a longo prazo. Coñecer e analizar o proceso de nacemento e transformación das principais institucións económicas ao longo do tempo. Distinguir os condicionantes e forzas que impulsaron ou frearon o desenvolvemento económico a longo prazo. 3 CE2 CE4 CT4 3 CE2 CE4 3 CE2 CE4 CT4 Identificar as fases do crecemento económico moderno. Coñecer os alicerces do crecemento económico. 3 CE2 CE4 CT4 Comprender os procesos de aparición, transformación e crise das formas de organización empresarial ao longo do tempo. 3 CE2 CE4 CT4 Contidos Tema Páxina 13 de 178

Tema 1. Introdución á Historia Económica Mundial. Tema 2. As economías europeas preindustriais. Tema 3. A Revolución Industrial (1750-1870). Tema 4. As relacións económicas internacionais no século XIX: A primeira globalización. Historia Económica e crecemento económico. Periodización e conceptos económicos básicos para a análise histórica. Visión panorámica da historia económica de occidente. As flutuacións seculares. Poboación, produción e distribución do produto agrario. O crecemento do comercio e de manufactura. Crecemento económico e marco institucional. O proceso de Industrialización: factores de produción e innovacións. A difusión da industrialización. O comercio internacional e a primeira globalización. O movemento internacional de factores. O sistema monetario internacional: O patrón ouro. A segunda revolución tecnolóxica. Tema 5. A economía internacional no século XX. Os problemas económicos do período de entreguerras. (1919-1939) A economía internacional na época dourada do capitalismo: (1945-1973) A crise e modificacións da economía mundial (1973-2010). Planificación docente Horas na aula Horas fóra da aula Horas totais Sesión maxistral 30 0 30 Traballos de aula 15 4 19 Seminarios 5 30 35 Outras 6 60 66 *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientador, considerando a heteroxeneidade do alumnado. Metodoloxía docente Sesión maxistral Traballos de aula Seminarios Mediante esta metodoloxía, co apoio audiovisual, presentarase de maneira sintética, secuencial e motivadora os aspectos craves dos contidos fundamentais da materia. As primeiras estarán dedicadas a ofrecer unha visión panorámica da materia e conceptos básicos de economía; as restantes estarán destinadas a traballar temas monográficos. A pesar de que o método destas sesións é fundamentalmente expositivo, promoverase a participación activa dos estudantes. O traballo de aula é unha instancia para socializar, depurar e sintetizar os coñecementos adquiridos na preparación da sesión. Engloban actividades heteroxéneas, deseñadas de acordo a obxectivos e contidos diversos. Comprenden entre outras: análise e/ou comentarios de series estatísticas, gráficos ou textos, resolución de exercicios, discusión de documentos históricos, etc., ou ben, a realización dun esquema, síntese ou mapa conceptual do material previamente distribuído.todas estas tarefas realizaranse individualmente ou por equipos. Nos seminarios traballaranse temas monográficos e requirirán algún traballo previo de preparación por parte dos estudantes. O seminario é unha instancia para socializar, decantar e sintetizar os coñecementos adquirirvos na preparación do mesmo. Atención personalizada Metodoloxías Seminarios Traballos de aula traballo en conxunto cos llos alumnos traballos realizados en grupos por os alumnos Avaliación Cualificación Competencias Avaliadas Páxina 14 de 178

Traballos de aula Outras Avaliación dos exercicios (comentario e análise de gráficos, series estatísticas, e/ou textos, resolución de cuestións e problemas), ou valoración da coherencia e calidade do traballo, esquema, síntese ou mapa conceptual. Valorarase a asistencia, participación, cumprimento, aptitude, aspectos formais (redacción, sintaxe, ortografía,...) e expresión oral. Preguntas de desarrollo sobre el temario y las actividades realizadas en los trabajos de aulas. Las respuestas tendrán que estar estructuradas y razonadas correctamente. Se valorará la redacción clara y comprensible. de 0 a 20 de 0 a 80 3 CE2 CE4 CT4 CE2 CE4 Outros comentarios e avaliación de Xullo Haberá dúas opcións de avaliación: Avaliación continua ou o exame final. A.- AVALIACIÓN CONTINUA. Dentro da avaliación continua haberá dúas etapas de avaliación: A1) Primeira etapa: Seminarios Participación nos seminarios. Tanto a preparación dos seminarios (tarefas de preparación) como a asistencia (grupos mediano e pequeno), e a superación das actividades expostas nos mesmos é fundamental para alcanzar as aprendizaxes esperadas e, consecuentemente, é condición necesaria, aínda que non suficiente, cumprimentar todos os pasos anteriores para seguir o sistema de avaliación continua. Se non se cumpre cos requisitos anteriores, o estudante só terá dereito ao exame final de toda a materia (opción B) A2) Segunda etapa: Exames sobre os contidos de cada seminario e a parte do temario desenvolvida nos grupos grandes. Para ter dereito a presentarse a estas probas é imprescindible superar as esixencias establecidas para cada seminario e realizado correctamente as actividades dos grupos de aula. É obrigatorio obter un resultado superior a un 4 en cada etapa, para poder optar á proba seguinte. A participación nos seminarios e traballos de aula corresponde a un 20% da avaliación total da materia e os exames o 80%. Ao longo do curso poderanse establecer novos procedementos para decidir a continuación no sistema de avaliación continua. B.- EXAME FINAL Exame final de toda a materia que representará o 100% da nota. Esta proba obxectiva consta de varias partes, compostas por preguntas de desenvolvemento. Para aprobar a materia é imprescindible aprobar cada unha dos seus partes. Cualificación numérica de 0 a 10 segundo a lexislación vixente. As datas dos horarios das próbas de avaliación das diferentes convocatorias son as especificadas no calendario das probas de avaliación aprobado pola Xunta de Centro para o curso 2017-2018. En caso de conflito ou disparidade entre as datas dos exames prevalecerán as sinaladas na página web da FCETOU. Páxina 15 de 178

Bibliografía. Fontes de información Bibliografía Básica Bibliografía Complementaria CAMERON, R.; NEAL, L. (2005), Historia económica mundial: desde el Paleolítico hasta el presente, Madrid, Alianza. CAMPS CURA, E. (2013), Historia económica mundial "La formación de la Economía internacional (siglos XVI-XX), Madrid,Mcgraw-Hill COMÍN, F.; HERNANDEZ, M.; LLOPIS, E. (eds.) (2005), Historia económica mundial: siglos X-XX, Barcelona, Crítica. COMÍN, F. (2011), Historia económica mundial: de los orígenes a la actualidad, Madrid, Alianza FELIU, G.; SUDRIÀ, C. (2013), Introducción a la historia económica mundial, Valencia, Universidad de Valencia. MADDISON, A. (2002), La Economía mundial: una perspectiva milenaria, Madrid: Mundi-Prensa PALAFOX, J. (2014), Los tiempos cambian. Historia de la economía, Valencia, Tirant humanidades TELLO, E. y GORDILLO, X. (coords.) (2005), Guía práctica de historia económica mundial, Barcelona, Universitat de Barcelona. ZAMAGNI, V. (2005), Historia económica de la Europa Contemporánea, Barcelona, Crítica. Recomendacións Outros comentarios Aínda que non hai ningún requisito formal para o seguimento da materia é conveniente que o alumno teña: 1. Coñecementos básicos de xeografía e historia contemporánea de Occidente (grandes procesos e feitos mais relevantes). 2. Manexo básico de *planillas de cálculo (ex. Excel) e procesadores de texto (ex. Word). 3. Certa experiencia na procura de información e bases de datos en Internet. Esta Guía docente anticipa as liñas de actuación que se deben levar a cabo co alumno/a en a materia e concíbese de forma flexible, en consecuencia, pode requirir reaxustes ao longo do curso académico promovidos pola dinámica da clase e do grupo de destinatarios real ou pola relevancia das situacións que puidesen xurdir. Así mesmo, achegaráselle ao alumnado a información e pautas concretas que sexan necesarias en cada momento do proceso formativo. Esta guía docente está redactada polo coordinador en castelán. En caso de existir diferenzas entre versións en idiomas distintos, a que prevalece é a que está en castelán. As particularidades da materia serán publicadas en *FAITIC. Páxina 16 de 178

DATOS IDENTIFICATIVOS Matemáticas: Matemáticas Materia Código Titulacion Matemáticas: Matemáticas O04G020V01104 Grao en Administración e Dirección de Empresas Descriptores Creditos ECTS Carácter Curso Cuadrimestre Lingua impartición 9 FB 1 1c Castelán Galego Departamento Matemáticas Coordinador/a Tugores Martorell, Francisco Profesorado Correo-e Web xeral Tugores Martorell, Francisco ftugores@uvigo.es http://faitic.uvigo.es/ O obxetivo de esta asignatura e proporcionar o estudante o lenguaxe e as principais técnicas matemáticas necesarias para poder plantexar e analizar de forma rigurosa problemas económicos, en xeral, y aqueles propios do ámbito empresarial, en particular. Competencias Código Tipoloxía Capacidade de análise e síntese Habilidades de comunicación oral e escrita CG6 Habilidades de comunicación a través de Internet e, dominio de ferramentas multimedia para a comunicación a distancia 4 Capacidade de aplicar os coñecementos teóricos e prácticos adquiridos nun contexto académico especializado Posuír e comprender coñecementos sobre as principais técnicas instrumentais aplicadas ao ámbito empresarial Solucionar de maneira eficaz problemas e tomar decisións utilizando métodos cuantitativos e cualitativos apropiados, incluíndo entre eles a identificación, formulación e solución dos problemas empresariais Resultados de aprendizaxe Resultados de aprendizaxe Analizar utilizando técnicas matemáticas as consecuencias de distintas alternativas de acción e seleccionar as máis idóneas. Os estudantes serán capaces de argumentar de modo rigoroso, coherente e intelixible, tanto en forma oral como escrita. Traducir problemas do ámbito económico ao contexto matemático correspondente. Competencias CG6 4 CG6 4 CG6 4 Contidos Páxina 17 de 178

Tema 1. Límites e continuidade de funcións dunha variable real. 2. Derivabilidade de funcións dunha variable real. (*)Introducción. Gráficas. Continuidad. Teorema de Bolzano. 3. Integración de funcións dunha variable real. (*)Áreas bajo curvas. Teorema fundamental del cálculo integral. Derivación de integrales. Cálculo de primitivas. 4. Cálculo vectorial e matricial. (*) Vectores. Matrices. Sistemas de ecuaciones. Autovalores. Formas cuadráticas. 5. Sistemas de ecuacións lineais. 6. Diagonalización, aplicacións lineais e formas cuadráticas. (*)Conjuntos convexos. Funciones cóncavas y convexas. Propiedades. 7. Funcións de varias variables reais. Extremos libres. Extremos condicionados. 8. Optimización con restricións de desigualdade. (*)Introducción. Condición necesaria para la existencia de óptimos: Teorema de los multiplicadores de Lagrange. Condiciones suficientes. 9. Introducción ás ecuacións diferenciais ordinarias. Planificación docente Horas na aula Horas fóra da aula Horas totais Resolución de problemas e/ou exercicios 20 50 70 Titoría en grupo 8 8 16 Resolución de problemas e/ou exercicios de forma autónoma 8 20 28 Sesión maxistral 37 37 74 Probas de resposta curta 3 12 15 Probas de resposta longa, de desenvolvemento 2 20 22 *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientador, considerando a heteroxeneidade do alumnado. Metodoloxía docente Resolución de problemas e/ou exercicios Titoría en grupo Resolución de problemas e/ou exercicios de forma autónoma Sesión maxistral Actividade na que se formulan problemas e/ou exercicios relacionados coa materia. O alumno debe desenvolver as solucións axeitadas ou correctas mediante a exercitación de rutinas, a aplicación de fórmulas ou algoritmos, a aplicación de procedementos de transformación da información dispoñible e a interpretación dos resultados. Adóitase empregar como complemento da lección maxistral. Entrevistas que o alumno mantén co profesorado da materia para asesoramento/desenvolvemento de actividades da materia e do proceso de aprendizaxe. Actividade na que se formulan problemas e/ou exercicios relacionados coa materia. O alumno debe desenvolver de forma autónoma a análise e resolución dos problemas e/ou exercicios. Exposición por parte do profesor dos contidos sobre a materia obxecto de estudo, bases teóricas e/ou directrices dun traballo, exercicio ou proxecto a desenvolver polo estudante. Atención personalizada Metodoloxías Titoría en grupo Entrevistas que o alumno mantén co profesorado da materia para asesoramento/desenvolvemento de actividades da materia e do proceso de aprendizaxe. Avaliación Sesión maxistral Exposición por parte do profesor dos contidos sobre a materia obxecto de estudo, bases teóricas e/ou directrices dun traballo, exercicio ou proxecto a desenvolver polo estudante. Xunto co resto de elementos da avaliación continua, un 50% da cualificación. Cualificación Competencias Avaliadas 0 Páxina 18 de 178

Resolución de problemas e/ou exercicios Titoría en grupo Resolución de problemas e/ou exercicios de forma autónoma Probas de resposta longa, de desenvolvemento Probas de resposta curta Actividade na que se formulan problemas e/ou exercicios relacionados coa materia. O alumno debe desenvolver as solucións axeitadas ou correctas mediante a exercitación de rutinas, a aplicación de fórmulas ou algoritmos, a aplicación de procedementos de transformación da información dispoñible e a interpretación dos resultados. Adóitase utilizar como complemento da lección maxistral. Xunto co resto de elementos da avaliación continua, un 50% da cualificación. Entrevistas que o alumno mantén co profesorado da materia para asesoramento/desenvolvemento de actividades da materia e do proceso de aprendizaxe. Xunto co resto de elementos da avaliación continua, un 50% da cualificación. Actividade na que se formulan problemas e/ou exercicios relacionados coa materia. O alumno debe desenvolver de forma autónoma a análise e resolución dos problemas e/ou exercicios. Xunto co resto de elementos da avaliación continua, un 50% da cualificación. Exame final 50 Exames con preguntas breves sobre a materia. Xunto co resto de elementos da avaliación continua, un 50% da cualificación. 0 0 0 CG6 4 50 CG6 4 Outros comentarios e avaliación de Xullo A nota final do curso será a suma da nota obtida polo traballo e probas realizadas durante o curso (avaliación continua) cunha ponderación mínima do 50% sobre o total, e da nota obtida no exame final, cunha ponderación máxima do 50% do total. No caso de non superar a materia na primeira convocatoria, a nota obtida polo traballo ao longo do curso manterase para a segunda convocatoria. Os puntos da avaliación continua obteranse por: participación nas clases, probas curtas realizadas nas clases de grupos pequenos ao longo do curso e/ou traballos propostos. As datas e horarios das probas de avaliación das diferentes convocatorias son as especificadas no calendario de probas de avaliación aprobado pola Xunta de Centro para o curso 2016-18.No caso de conflito ou disparidade entre as datas dos exames prevalecerán as sinaladas na páxina web da FCETOU. Bibliografía. Fontes de información Bibliografía Básica Bibliografía Complementaria Balbás, A. e outros., Análisis matemático para la economía I y II, Madrid: A.C., 1987 Besada, M. e outros, Cálculo de varias variables: Cuestiones y ejercicios resueltos, Madrid: Pearson Educación, 2001 Sydsaeter, K. e Hammond, P.J., Matemáticas para el análisis económico, Madrid: Prentice-Hall, 1996 Recomendacións Páxina 19 de 178

DATOS IDENTIFICATIVOS Economía: Economía española e mundial Materia Código Titulacion Economía: Economía española e mundial O04G020V01201 Grao en Administración e Dirección de Empresas Descriptores Creditos ECTS Carácter Curso Cuadrimestre Lingua impartición 6 FB 1 2c Galego Inglés Departamento Economía aplicada Coordinador/a Vázquez Rodríguez, María Xosé Rodríguez Méndez, Miguel Enrique Profesorado Correo-e Web xeral Lago Peñas, Santiago Pintos Clapés, Juan Rodríguez Méndez, Miguel Enrique Vázquez Rodríguez, María Xosé miguel.r@uvigo.es maxose@uvigo.es http://faitic.uvigo.es Economía Mundial e Española é unha materia básica que se imparte no segundo semestre do primeiro curso do Grao de Administración e Dirección de Empresas. Consta dun total de 6 créditos ECTS, que se corresponden con 150 horas de traballo do alumno, das cales 50 son actividades presencias, mentres que o resto serán actividades non presenciais. Esta materia pretende iniciar ao estudante no coñecemento da Economía Aplicada, comenzando pola análise da Economía Mundial e Española. Trátase de que comprenda o funcionamento e estrutura da Economía Mundial e Española, facendo fincapé, por unha banda, nas diferencias entre Países Desenvolvidos e Países en vías de Desenvolvemento, e por outra banda, na estrutura económica de España. Organízase en Actividades Básicas (AB) e Actividades Complementarias (AC), de carácter Teórico (T) e Práctico (P), que levan asociadas tanto traballo presencial como persoal. Competencias Código Tipoloxía Capacidade de análise e síntese Pensamento crítico e autocrítico Habilidades de comunicación oral e escrita CG8 Comunicarse con fluidez no seu entorno, incluíndo competencias interpersoais de escoita activa, negociación, persuasión e presentación - Saber estar / ser CG9 Capacidade de actuación eficaz dentro dun equipo de traballo - Saber estar / ser 3 Capacidade de aprendizaxe e traballo autónomo 4 Capacidade de aplicar os coñecementos teóricos e prácticos adquiridos nun contexto académico especializado CE2 Posuír e comprender coñecementos sobre as institucións económicas como resultado e aplicación de representacións teóricas ou formais a respecto de como funciona a economía Habilidades na procura, identificación e interpretación de fontes de información económica relevante Xestión persoal efectiva en termos de tempo, planificación e comportamento, motivación e iniciativa tanto individual como empresarial Motivación pola calidade e mellora continua Resultados de aprendizaxe Resultados de aprendizaxe Adquirir coñecementos básicos para entender o funcionamento da economía mundial e española. Competencias CE2 Páxina 20 de 178

Acceder ás fontes estatísticas da Economía Mundial e de España. Sintetizar a información estatística en Indicadores Económicos relevantes. Consultar directamente as referencias bibliográficas. Elaboración e exposición dos resultados, empregando nun nivel básico os programas informáticos de cálculo, realización de gráficos e presentacións. Redacción e síntese dos resultados anteriores. Someter a contraste e discusión as ideas expostas nas leccións maxistrais. Revisar con certa periodicidade a evolución dos resultados acadados. Xestión persoal efectiva en termos de tempo, planificación e comportamento, motivación e iniciativa para o traballo. Motivación pola calidade e mellora continua. 3 4 CE2 CG8 CG9 Contidos Tema Bloque Temático 1: Conceptos básicos. Bloque Temático 2: Economía Mundial. Bloque Temático 3: Economía Española. Bloque Temático 4: Temas de actualidade. Obxectivos do Tema. A actividade económica e o crecemento económico. Crecemento e Desenvolvemento. Indicadores económicos. Obxectivos. Caracterización dos Países Desenvolvidos. Os elementos estruturais dos Países Desenvolvidos. Caracterización do subdesenvolvemento económico. Elementos estruturais dos países en vías de desenvolvemento. As teorías do subdesenvolvemento económico. O papel do comercio internacional e as estratexias de crecemento económico. Obxectivos do Tema. Crecemento económico e evolución da Economía Española. Obxectivos do Tema. Analizar cuestións de actualidade da Economía Española e Mundial. Planificación docente Horas na aula Horas fóra da aula Horas totais Prácticas de laboratorio 15 15 30 Debates 5 10 15 Sesión maxistral 26 19 45 Probas de resposta curta 4 41 45 Observación sistemática 5 10 15 *Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientador, considerando a heteroxeneidade do alumnado. Metodoloxía docente Prácticas de laboratorio As prácticas de laboratorio forman parte das Actividades Básicas. En cada unha delas o alumnado realizará un exercicio no que deberá aprender a manexar información para o estudo da economía mundial e de España. Con ditos exercicios o estudantado aprenderá a organizar a información e a sintetizar os datos en indicadores relevantes (PIB, poboación, PIB per cápita, coeficiente de apertura, taxa de actividade, taxa de desemprego, gasto público, produtividade etc.). Iso esixirá a realización de cálculos (taxas de variación, números índice, actualización de variables monetarias, taxas de participación), a súa representación e análise. Tamén é posible a realización de outras actividades prácticas. Páxina 21 de 178

Debates Sesión maxistral Neste Centro, proporáselle ao alumno un conxunto de lecturas. Cada lectura está relacionada con cada un dos temas do Programa. Posteriormente, haberá unha sesión presencial para o Debate aberto na aula ó redor dos contidos das lecturas propostas. As sesións maxistrais forman parte das Actividades Básicas da Materia. En cada unha das sesións, o profesorado desenvolverá os contidos do Programa. Tomarase como punto de partida as preguntas destacadas en cada un dos temas, así como os resultados e conclusións que se vaian acadando simultaneamente nas outras actividades docentes relacionadas co tema. Atención personalizada Metodoloxías Prácticas de laboratorio Debates Probas o profesor responsable da actividade supervisará o desenvolvenmento da actividade realizada por cada alumno individualmente. Además, estará a sía disposición para resolver calquera dúbida durante o horario de titorias. o profesor responsable da actividade supervisará o desenvolvenmento da actividade realizada por cada alumno individualmente. Además, estará a sía disposición para resolver calquera dúbida durante o horario de titorias. Probas de resposta curta as probas terán carácter individual. Observación sistemática o profesor responsable supervisará o desenvolvenmento da actividade realizada por cada alumno individualmente. Avaliación Probas de resposta curta Observación sistemática Incluirá a realización de probas de resposta curta escrita e orais, onde se avaliará o grao de aprendizaxe dos contidos de cada unha das actividades propostas ó longo do curso. Algunha proba poderá ter carácter eliminatorio do sistema de avaliación continua. Actitude persoal e disposición ó traballo que permitan valorar o nivel de seguimento do conxunto de actividades da materia (presenciais e non presenciais). Cualificación Competencias Avaliadas 90 4 CE2 10 CG8 CG9 3 4 CE2 Outros comentarios e avaliación de Xullo A avaliación da materia neste centro será preferentemente continua. Para ser avaliado mediante o sistema de avaliación continuo é necesario que o alumno acade un rendemento satisfactorio mínimo en cada unha das probas realizadas. Estas probas poderán ser de diverso tipo (probas orais, resposta escrita). Cada ano, a traverso dos contidos do programa docente incluídos na Plataforma Tema, indicarase a cualificación mínima para continuar no sistema de avaliación continua. Os alumnos que non sexan avaliados mediante o sistema de avaliación continuo (ou que non superaron satisfactoriamente este) poderán ser avaliados mediante un exame final. O exame final correspondente á primeira e segunda convocatoria seguirá o mesmo modelo e criterios de cualificación que o empregado nas "probas de resposta curta" empreagados ó longo do sistema de avaliación continuo. Os estudantes que non participen na avaliación continua nin no examen final, figurarán nas actas como non presentados. As datas e horarios das probas de avaliación das diferentes convocatorias son as especificadas no calendario de probas de avaliación aprobado pola Xunta de Centro para o curso 2017-2018. Neste centro, no caso de conflito ou disparidade entre as Páxina 22 de 178