RAPORTI I VLERËSIMIT AKREDITIMI INSTITUCIONAL DHE PROGRAMOR PËR BPRAL KOLEGJIN UNIVERSITAR F SHATI BARDHOSH PRISHTINË, KOSOVË Raporti 23 Qershor, 2012 1
RAPORTI I VLERËSIMIT 1 AKREDITIMI INSTITUCIONAL DHE PROGRAMOR PËR BPRAL KOLEGJIN UNIVERSI, FSHATI BARDHOSH PRISHTINË, KOSOVË 1 HYRJE BPRAL KOLEGJI UNIVERSI 5 DEKLARATA E MISIONIT ORGANIZIMI DHE MENAXHIMI 5 STAFI 5 FINANCAT 6 PLANI ZHVILLIMOR 6 MENAXHIMI I CILËSISË 7 NDËRKOMBËTARIZIMI 7 REKOMANDIMET E SHQYRTUESVE 8 PROGRAMET E STUDIMEVE 10 BACHELOR NË KULTURË FIZIKE SPORT DHE REKREACION 10 KURRIKULI MËSIMDHËNIA REKOMANDIMI 10 MASTER NË KULTURË FIZIKE SPORT DHE REKREACION 11 KURRIKULI MËSIMDHËNIA PUNA KËRKIMORE REKOMANDIMI 12 MASTER NË SHËNDETËSI, SPORT DHE REHABILITIM 12 KURRIKULI MËSIMDHËNIA REKOMANDIMI 13 KURRIKULI MËSIMDHËNIA AMBIENTET PAJISJET (DHOMAT, LABORATORET, BIBLIOTEKA DHE INFRASTRUKTURA E TEKNO. SË INFORM., ETJ) 15 REKOMANDIMI 16 2
HYRJE Ky raport bazohet në infromacionet e mbledhura gjatë vizitës në institucionin BPrAL Kolegji Universi, vizitë kjo e organizuar nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës (AAK) më 30 31 maj 2012. Vizita në institucion u mundësua nga një raport vetvlerësimi i përgatitur shumë mirë nga BPrAL Kolegji Universi, i cili na ndihmoi shumë të kemi një pasqyrë rreth misionit, strategjisë, organizimit dhe menaxhimit, vlerësimit të cilësisë dhe programeve studimore. Një draft raport dhe kërkesë për përkrahje rreth dokumenteve është dërguar me 11 qershor 2012, dhe këto dokumente përkrahëse janë pranuar me datë 19 qershor 2012. Shqyrtuesit ishin të pajisur me një pasqyrë të saktë sa i përket lëndëve studimore dhe orëve të mësimëdhënies si dhe ECTS përkatëse në kuadër të vizit në institucion. Përve? kësaj, gjatë vizitës në institucion janë ofruar informata të detajuara rreth kurrikulave të ndryshme për akreditim dhe ri-akreditim. Zyrtarët e BPrAL janë pajtuar të implementojnë sugjerimet dhe rekomandimet me qëllim të përmirësimit të mëtejm drejt standardeve Evropiane, në të dy fushat atë të Shkencave Sportive dhe të Studimeve respective të infermierisë. Shqyrtimi përfshinte takime me menaxhmentin e universitetit, me njerëzit përgjegjës për programin studimor si dhe me stafin mësimdhënës dhe përfaqësuesit e studentëve. Për më tepër, shqyrtuesit patën qasje në ambientet e mësimit he të sportit të Kolegjit Univers. Komentet për draft raportin u pranuan me 5 qershor 2012 dhe janë mbledhur për raportin f al të vlerësimit. Mund të theksohet se shumica e rekomandimeve, nga procedura e akreditimit paraprak, u pranuan dhe janë zbatuar në programet studimore respektive. Aktualisht Kolegji Universi ofron një program Bachelor 4 vje?ar (240 ECTS 60 kredi për vit) në Kulturë Fizike Sport dhe Rekreacion (që nga viti 2005/2006) dhe dy programme Master me kohëzgjatje prej një viti (60 ECTS secili) në Kulturë Fizike Sport dhe Rekreacion dhe i dyti në Shëndetësi, Sport dhe Rehabilitim (të dyja të akredituara 2011/2012). Përve? kësaj sugjerohet një program i ri tre vje?ar Bachelor në Infermieri të Përgjithshme (6 semestera) me 180 ECTS. Sipas kësaj kërkese u vendos që BPrAL Kolegji Universi do të 3
duhej t i nënshtrohet një akreditimi institucional dhe të programeve studimore si dhe të riakreditimit respektiv. Me qëllim të vlerësimit të BPrAL Kolegjit Universi dhe të programeve studimore të cekura më lartë, ekspertët në vijim u emëruan si pjesë e ekipit: Prof. Dr. Danica Železnik/ Kolegji Universitar i Shkencave Shëndetësore, Slovenj Gradec (Slovenia) Assoc. Prof. Dr. Harald Tschan/ Universiteti i Vjenës Fakulteti i Shencave Sportive (Austri) Procedura e vlerësimit u realizua në përputhje me udhëzimet e përgjithshme për akreditim institucional dhe të programeve të ofruara nga AAK. Seksionet në vijim përmbajnë situatën aktuale, siç është vlerësuar nga shqyrtuesit dhe rekomandimet e dhëna ndaras si për institucionin ashtu dhe për secilin nga katër programet studimore. 4
BPRAL KOLEGJI UNIVERSI DEKLARATA E MISIONIT Deklarata e misionit adreson rëndësinë e arsimit të lartë dhe zhvillimit, njohurisë profesionale dhe kërkimeve shkencore për rininë e Kosovës në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar si dhe thekson ndikimin e tij në shoqërinë e Kosovës në të dy fushat, atë sportive dhe atë të edukimit shëndetësor. Përve? kësaj deklarata e misionit adreson mundësitë e mira të punësimit për të diplomuarit në këto fusha të përmendura më lartë. Kolegji synon që vazhdimisht të përmirësojë kushtet e studimit, të infrastrukturës, programeve të studimeve dhe kurrikulave si dhe të metodologjisë së mësimdhënies drejt standardeve më të larta Evropiane duke respektuar kërkesat e tregut të punës. ORGANIZIMI DHE MENAXHIMI Organizata është e strukturuar në mënyrë shumë të qart pa njësi sipërfaqësore burokratike. Përbëhet nga një Bord Drejtues, një Senat dhe një Rektor (i cili asistohet nga dy Prorektorë me fusha të ndryshme të përgjegjësive, një Sekretar dhe një Menaxher). Aktivitetet e mësimdhënies, mësimnxënies dhe kërkimeve shkencore janë të ndara në 3 departamente të ndryshme (Departamenti i Sportit, Departamenti i Shëndetësisë, Sportit dhe Rehabilitimit dhe një Departamenti të Infermierisë). Studentët kanë përfaqësues në Këshillin e Shkencës dhe Edukimit. Një Zyre e Sigurisë së Cilësisë është themeluar ashtu sikurse edhe një zyre për marëdhënie ndërkombëtare. Personat përgjegjës të përfshirë në Bord dhe në Këshill duket se janë tejet të motivuar në arritjen e rezultateve më të mira si për studentët ashtu edhe për institucionin. STAFI Stafi mësimdhënës dhe akademik përbëhet nga një përzierje e profesionistëve me normë të plotë dhe me gjysëm norme. Në Infermierinë e Përgjithshme infermieria ndërkombëtare dhe stafi mësimdhënës do të ishin të përfshirë duke supozuar se programi është i akredituar pasiqë stafi local i kualifikuar përgjithësisht mungon. 5
Duke u bazuar në rekomandimet e shyrtuesve menaxhmenti i BPrAL premton të caktojë koordinatorë të kurseve për vitin e 2-të dhe të 3-të të studimeve dhe të rrisë numrin e stafit me katër ekspertë. Vlen të përmendet se BPrAL Kolegji Univers promovon mobilizimin e stafit akademik duke ofruar përkrahje financiare për të vizituar institucione tjera ndërkobëtare me qëllim të përfitimit të njohurive dhe eksperincës në mësimdhënie. FINANCAT Pagesat e studentëve për studime (me lirim për femra dhe për forcat e sigurisë) dhe dhënia me qira e mjediseve sportive dhe eventualisht e ambientev laboratorike (në të ardhmen) ofrojnë dy burimet kryesore të të hyrave. Veç kësaj duket se themeluesi i institucionit është i prirë të ofrojë mbështetje financiare dhe materiale. Megjithatë numri i studentëve për momentin është shumë i vogël (vetëm 26 studentë kanë filluar programin Bachelor në vitin e kaluar dhe 28 studentë janë në vitin e parë të programeve master). Hapja e një programi të dytë Bachelor (Infermieri e Përgjithshme) pritet të rrisë edhe më tej numrin e studentëve nga 30 në 50 persona dhe me këtë të përmirësojë situatën financiare. Megjithatë kërkohet staf shtesë i mësimdhënies dhe i infermierisë (poashtu ndërkombëtarë)?ka në të njejtën kohë rrit shpenzimet. Rishqyrtimi financiar për 3 vitet e ardhshme i ofruar në raportin e vetvlerësimit është një raport optimist duke parashikuar një rritje të qëndrueshme në aspektin e të ardhurave dhe fitimeve që kërkon një rritje vjetore të studentëve poashtu. PLANI ZHVILLIMOR Shqyrtuesve nuk u ishte ofruar një plan zhvillimor specifik ku ishin përfshirë pika të definuara qartë dhe fokusi në disiplinat dhe fushat kërkimore të vitit në vijim. Megjithatë, nga diskutimi me bordin menaxhues, zgjerimi, posa?ërisht në fushën e shëndetësisë dhe atë të rehabilitimit me një fokus ndërkombëtar u bë evident (Klinika ortopedike me ambiente të rehabilitimit). Kjo do tu mundësonte studentëve të të dy fushave asaj të Infermierisë së Përgjithshme dhe të asaj të Shkencave Sportive të fitojnë njohuri në shkathtësi praktike virtuale, jo larg objektit. Një afat i caktuar i kursit dhe përfundim i fazës së realizimit të këtij projekti ambicioz për momentin nuk mund të parashihet. 6
Një plan strategjik ose plan zhvillimor (p.sh. për 5 vitet e ardhshme) në arsimin e lartë poashtu do të duhej të definonte pikat kryesore në kërkim dhe një bugjet i qartë se sit ë arrihen këto qëllime kërkimore (p.sh. A strategic plan or development plan (eg next 5 years) in higher education also has to have to define milestones in research and a cle r budget line hoë to achieve those research goals (eg. Zhvillim profesional i stafit me mobilizim në institucionet tjera kërkimore; planifikimi dhe performimi i projekteve kërkimore; pjesëmarrja në rrjetet ndërkombëtare kërkimore dhe në projektet ndërkombëtare; masat për marrjen e fondeve të palës së tretë; pjesëmarrja në konferencat kërkimore të nivelit të lartë; publikimi në revistat ndërkombëtare të rishqyrtuara;...). Si i përket hapësirës dhe pajisjeve është bërë një investim i gjërë në vitet e mëhershme me qëllim të përmirësimit të kapaciteteve të infrastrukturës (ambientet e brendshme sportive mesiguri janë më të mirat në rajon, janë themeluar hapësira të reja për ligjerata dhe ambiente laboratorike dhe janë pajisur me mjete laboratorike për kërkimet bazë në Shkencat Sportive). Është planifikuar një pishinë (25m) mirëpo ende mungon leja e ndërtimit nga komuna. Përve? kësaj janë themeluar ambiente të reja (dhoma ligjerimi dhe një hapësirë për trajnim të infermierisë). MENAXHIMI I CILËSISË BPrAL Kolegji Univers ka një sistem të sigurisë së cilësisë i përbërë nga një zyre koordinimi e sigurisë së cilësisë, e menaxhuar nga koordinatori i cili është përgjegjës për koordinimin e sigurisë së cilësisë në të tri degët institucionale (Departamenti i Kulturës Fizike, Sportit dhe Rekreacionit; Departamenti i Shëndetësisë Sportit dhe Rehabilitimit; Departamenti i Infermierisë) (Shënim: në raportin e vetvlerësimit Departamenti i Infermierisë nuk është përmendur mirëpo Departamenti i Shëndetësisë dhe Sportit është përmendur dy herë). Pyetësorët konfidencional që vlerësojnë mendimet e studentëve, stafit akademik, dhe personelit administrative ofrojnë bazën e një vlerësimi të vazhdueshëm të cilësisë. NDËRKOMBËT ARIZIMI Siç është cekur më lartë mobiliteti (lëvizja) e personelit inkurajohet nga Institucioni. Profesorë të ftuar mbështesin aktivitetet mësimdhënëse lokale. P oblemet kryesore lidhur me 7
ndërkombëtarizimin janë identifikuar me mungesën e mëtejme të njohjes së anglishtes nga studentët dhe pjesërisht nga personeli akademik si dhe pengesat sa i përket udhëtimeve për banorët e Kosovës. Duhet të theksohet se aspekte të ndërkombëtarizimit do të bëhen dukshëm të rëndësishme në të gjitha fushat e Kolegjit Univers dhe do të jenë esencial për zhvillimin e cilësisë. Për këtë arsye Kolegji Univers do të duhej të përforcojë orientimin ndërkombëtar përtej kufijve të Kosovës dhe Ballkanit dhe të ketë synim një shkëmbim shkencor brenda fushave të ndryshme në të gjitha nivelet e karierës. Një nivel më i lartë i ndërkombëtarëzimit të studentëve do të duhej të arrihej me zgjerim të mëtejm të programeve mobilizuese për student (për shembull Erasmus). Ofrohet qasje në literaturën ndërkombëtare në libra, por më me rëndësi në revistat shkencore megjithëse në një shkallë të kufizuar (në vitet paraprake janë bërë investime, mirëpo ka nevojë për investime tjera në këtë drejtim). REKOMANDIMET E SHQYRTUESVE BPrAL Kolegji Univers përgjithësisht ofron ambiente të shkëlqyera sporti, personel të motivuar, dhe një strukturë të përgjithësisht të mirë të studentëve. Ambiengtet aktuale ofrojnë hapësirë të mjaftueshme dhe pajisje në fushën e Kulturës Fizike Sportit dhe Rekreacionit ndonëse për momentin mungojnë ambiente të jashtme të mjaftueshme. Në këtë drejtim duket se Institucioni do të ishte në gjendje të përmbush misionin në përgatitjen e suksesshme të studentëve për tregun lokal të punës në fushën e Kulturës Fizike Sportit dhe Rekreacionit dhe të një dimensioni më të vogël në Shëndetësi, Sport dhe Rehabilitim. Që të arrihet kjo d të duhej të ndryshohej kurrikuli nga studimi i orientuar në shkathtësi dhe perforamncë drejt një kurrikuli që ka të bëjë më shumë me shëndetësinë duke u ofruar studentëve më shumë kompetenca në aspektet e lidhura më shumë me shëndetin e aktivitetit fizik (të dyja parandalim dhe rehabilitim) duke lejuar studentët të promovojnë, mirëmbajnë ose rivendosin shëndetin optimal dhe funksionin duke përshkruar programme të përshtatura posa?ërisht për stërvitje për klientët dhe pacientët e grupmoshave të ndryshme që vuajnë nga sëmundje të ndryshme. Të diplomuarit e tillë duhet të kenë njohuri specifike të gjendjes së udhëzimeve dhe njohuri në zhvillimin, mriëmbajtjen, ruajtjen dhe optimizimin e funksioneve kardiovaskulare, fitnesit metabolik, shëndetit muskular dhe skeletor, aftësitë funksionale te 8
klientët të grupmoshave të ndryshme dhe pacientë të cilët vuajnë nga plagët ose sëmundjet e ndryshme. Megjithatë dyshohet se kompetencat e tilla mund të përfshihen brenda një programi master, i cili zgjat vetëm një vit. Ndërkëmbëtarisht programet e tilla të orientuara kah shëndeti në fushën e shkencës së sportit fillojnë qysh me programin 3 vje?ar bachelor me trajnim të mëtejm të avancuar në lëndët specifike, në një program master dy vje?ar. Një program i tillë duhet të përshkruajë se si ndryshon ng një program në terapi fizike dhe në mënyrë të qartë duhet të përshkruajë fushën e detyrave dhe përgjegjësive të të diplomuarve. Në këtë rast Programi Bachelor do të duhej të koncentrohej drejt përfitimit të kompetencave kryesore akademike dhe drejt kompetencave të përkrahjes teorike të zgjidhjes së problemeve. Në njërën anë një program i tillë bachelor duhet të konceptualizohet me qëllim të përgatitjes dhe kualifikimit të studentëve për punë. Në anën tjetër ato duhet të konceptualizohen si përgatitje e një Programi pauses Master. Që të konkurojë në një nivel ndërkombëtar ve?anërisht do të duhej përforcuar kompetencat e kërkimeve shkencore. Vlerësohet shumë që pajisjet janë blerë dhe janë themeluar laboratoret duke lejuar performimin e kërkimeve në fushën e shkencës së sportit. Shqyrtuesit fuqimisht rekomandojnë përforcimin e bashkëpunimit tashmë ekzistues me ekspertët e njohur ndërkombëtarisht po edhe të krijojnë partneritete të reja dhe në mënyrë aktive të marrin pjesë në konferencat ndërkombëtare (Kolegji Evropian i Shkencaev të Sportit, Federata Evropiane e mjekësisë sportive...). Duke qenë se qasja në literaturën shkencore dhe atë të nivelit të lartë është esenciale për mësimdhënien e bazuar në punë hulumtuese, qasja në revista të publikuara nga niveli i njëjtë kolegial do të duhej të ishte në fokus të zhvillimeve ë të ardhmen. Institucioni tashmë ka filluar të ofrojë libra elektronikë (e-libra). Kjo do të mund të përmirësohej më tej përmes sigurimit të qasjes në revista shkencore (Medicina dhe Shkenca në Sport dhe Ushtrime, Revista e Hulumtimit të Forcës dhe Kondicionit, Medicina Sportive, Revista (Evropiane) mbi Psikologjinë Aplikative, Revista Ndërkombëtare mbi Mje sinë Sportive, Revista e Shkencave Sportive...). Do të duhej të përpilohej një plan strategjik rreth aktiviteteve kërkimore përfshirë edhe objektiva të definuara qartë (p.sh. të definoj temat kërkimore, të kryejë aktivitete kërkimore, publikime kërkimore ndërkombëtare në revistat e shqyrtuara, prezentime të kërkimeve në koncerencat kërkimore të njohura ndërkombëtarisht,..). Do të duhej të ketë udhëzime të qarta se?ka pret Kolegji Univers nga personeli i tij sa i përket kërkimeve. 9
PROGRAMET E STUDIMEVE Në përgjithësi, struktura e programit të studimeve të anishëm (4 vjet në programin Bachelor + 1 vit në atë Master) është në përputhje me rekomandimet e dhëna me Procesin e Bolonjës (180 deri 240 kredi ECTS për ciklin e parë dhe 60 deri 120 ECTS për ciklin e dytë). Sidoqoftë, është e këshillueshme që të kalohet në strukturën 3+2, pasiqë një vit duket të jetë kohë e shkurtër për të ofruar një arsim cilësor të bazuar në punë kërkimore në nivelin master. Veç kësaj, kjo do të lehtësonte krahasueshmërinë me pr ramet tjera të universiteteve evropiane dhe në këtë mënyrë do të rriste mundësitë e studentëve për punësim në tregun evropian të punës. BACHELOR NË KULTURË FIZIKE SPORT DHE REKREACION KURRIKULI Kurrikula ekzistuese përbëhet nga një program i balans ar i lëndëve relevante teorike dhe praktike. Rekomandimet nga procesi paraprak i akreditimit janë plotësuar. MËSIMDHËNIA Nga raporti i vetvlerësimit kuptohet se personeli mësimdhënës përbëhet nga profesionistë me normë të plotë dhe gjysëm norme. Bazuar në numrin e studentëve proporcioni student/ mësimdhënës është i shkëlqyeshëm, po do të ishte i shkëlqyeshëm edhe nëse numri i studentëve dyfishohet. Duke krahasuar proceset paraprake të vlerësimit duket se rekomandimet janë zbatuar me sukses. Përvojat e mësimdhënies, të cilat nuk mundën të plotësohen nga brenda Institucionit u plotësuan nga profesionistë të jashtëm. Megjithatë në një perspektivë më të gjatë kohore këshillohet të ndryshohet fokusi nga mësimdhënia në mësimnxënie në lëndët teorike dhe përbrenda procesit të mësimdhënies ti ofrohet më shumë përqëndrim mësimdhënies të orientuar kah kërkimi duke përfshirë rezultate kërkimore të rëndësishme rezultatet e të cilave do të publikohen në revistat e shqyrtuara. REKOM ANDIMET Shqyrtuesit rekomandojnë ri-akreditimin e programit në verzionin aktual. 10
Okupimi kryesor i programit të studimeve do të duhej të paraqitej qartë në raportin e vetvlerësimit pasiqë nuk do të duhej të ishin mësimdhënës në edukimin fizik, pasiqë kjo nuk është në përputhje me rekomandimet aktuale për leje të mësimdhënies në Kosovë (e kufizuar për universitetet publike, edhe nëse shumica e të diplomuarve nga Kolegji Univers aktualisht janë duke punuar në këtë profesion). Për këtë arsye okupimi kryesor do të duhej të jetë në fusha të ndryshme të sportit ekstra-kurrikular. Në një afat të mesëm këshillohet të ndryshohet në një cikël 3 vje?ar të porgramit Bachelor dhe të harmonizohet ngarkesa e punës së studentit në mes të dy programeve Bachelro të Kolegjit Univers (aktualisht 30 ore për Infermieri të Përgjithshme dhe 25 orë për Kulturë Fizike Sport dhe Rekreacion). Përmbajtjen e përgjithshme, rezultatet e arritura dh ekompetencat, të cilat do të duhej t i arrinin studentët do të duhej të përpilohen për?do lëndë mësimore dhe të ofrohet literaturë për kurse. MASTER NË KULTURË FIZIKE SPORT DHE REKREACION KURRIKULI Kurrikuli ekzistues përbëhet kryesisht nga lëndë teorike që shpiejnë në tezën e masterit në fund të programit një vjeçar. Kjo është në përputhje me strukturën e përgjithshme të programit master, bazuar në Procesin e Bolonjës. Në një afat të mesëm këshillohet të ndryshohet në një cikël 2 vje?ar të Programit Master. MËSIMDHËNIA Bazuar në raportin e vetvlerësimit, personeli mësimdhënës përbëhet nga profesorë me normë të plotë dhe me gjysëm norme. Në krahasim me proceset paraprakte të vlerësimit, duket se rekomandimet janë zbatuar me sukses. Pajisje të reja si punë rutionre, pajisje isokinetike, system i analizave të shtyllës kurrizore, pajisje të terapisë fizikale, vegla për analizim të lojës dhe sistemi testues për fuqi dhe shpejtësi duket që tashmë pjesërisht po zbatohen në mësimdhënie dhe kërkime (tezën master). PUNA KËRKIMORE Stafi akademik i BPrAL Kolegji Univers tashmë ka aplikuar për një projekt kërkimor lokal. Përqëndrimi në të ardhmen do të duhej të jetë në publikimet shkencore në revistat e shqyrtuara ndërkombëtare, në pjesëmarrje dhe prezentime kërkimore në konferenca 11
ndërkombëtare kërkimore (poashtu jashtë Ballkanit) dhe në pjesëmarrje në rrjetet kërkimore kombëtare dhe ndërkombëtare me qëllim të?asjes në financuesit e projekteve të palës së tretë (kjo do të duhej të theksohej në një plan zhvillimor strategjik përfshirë një linjë bugjetore për aktivitete kërkimore). REKOMANDIMET Shqyertuesit rekomandojnë ri-akreditimin e programit në versionin aktual. Në një afat të mesëm këshillohet të ndryshohet në një cikël 2 vje?ar të Programit Master duke lejuar krahasim më të mirë ndërkombëtar, një specializim më intensive në fushën e shkencës sportive me një ndarje më të qartë nga programet tjera publike dhe private të kësaj fushe. (do të duhej kontrolluar deri në vizitën tjetër institucionit). MASTER NË SHËNDETËSI, SPORT DHE REHABILIT IM KURRIKULI Kurrikuli i paraqitur i këtij Programi Master një vje?ar (60 ECTS) përbëhet nga lëndët teorike pjesërisht identike me Master në Kulturën Fizike Sport dhe Rehabilitim. Specializimi në temat e shëndetësisë dhe rehabilitimit janë planifikuar vetëm për semestrin e dytë. 19 ECTS i janë dedikuar këtij specializimi, të cilat bashkë me tezën e master-it (16 ECTS) rezultojnë në 35 ECTS (ju lutem të keni parasysh se bazuar në rekomandimet e Bolonjës ngarkesa e punës së studentëve për një semestër nuk duhet të jetë më e lartë se 30 ECTS). Aktualisht është planifikuar që studentët të cilët përfundojnë programin Bachelor në Kulturë Fizike Sport dhe Rekreacion dhe ata nga studimet që kanë të bëjnë me shëndetësi jan ëtë lejuar të marrin pjesë në këtë Program Master. MËSIMDHËNIA Bazuar në raportin e vetvlerësimit personeli mësimdhënës përbëhet nga profesorë me normë të plotë dhe gjysëm norme. Ekspertët ndërkombëtar mund të jenë të nevojshëm për të trajnuar mësimdhënësit me qëllim të ofrimit të mësimdhënies kualitative në këtë fushë të re të studimeve në Kosovë, pasiqë dyshohet se aktualisht ekziston ekspertizë e mjaftueshme në vend. 12
REKOM ANDIM I Kurrikuli do të duhej të ndryshohej në një kurrikul të orientuar më shumë kah shëndetësia duke u ofruar studentëve kompetenca të orientuara kah shëndetësia e aktiviteteve fizike (të dyja parandalim dhe rehabilitim) duke u mundësuar studentëve të rrisin, mirëmbajnë dhe ruajnë shëndetin dhe funksionin optimal duke përshkruar programe të përshtatura të stërvitjeve në mënyrë specifike për klientë dhe pacientë të grupmoshave të ndryshme që vuajnë nga sëmundje të ndryshme. Të diplomuarit duhet të kenë njohuri specifike të gjendjes së udhëzimeve dhe njohuri në zhvillimin, mriëmbajtjen, ruajtjen dhe optimizimin e funksioneve kardiovaskulare, fitnesit metabolic, shëndetit muskular dhe skeletor, aftësitë funksionale te klientët të grupmoshave të ndryshme dhe pacientë të cilët vuajnë nga plagët ose sëmundjet e ndryshme. Megjithatë dyshohet se kompetencat e tilla mund të përfshihen brenda një programi master, i cili zgjat vetëm një vit. Ndërkëmbëtarisht programet e tilla të orientuara kah shëndeti në fushën e shkencës së sportit fillojnë qysh me programin 3 vje?ar bachelor me trajnim të mëtejm të avancuar në lëndët specifike, në një program master dy vje?ar. Pasiqë përvoja praktike është jashtëzakonisht e rëndësishme poashtu rekomandojmë të përfshihet stazhi në një nga fushat relevante (klinikat rehabilituese kardiovas muskulare, qendrat rehabilituese metabolike, klinikat ushtrimeve laboratorike). lare ose ologjike, ekzekutimi i Aranzhimi i marrëveshjeve me klinikat e rehabilitimit, të traumatologjise, ekzekutimi i ushtrimeve laboratorike, etj. do të ishin shumë përfituese dhe do të duhej të zbatoheshin paraprakisht në program. Një program i tillë do të duhej të përshkruante qartë se si ndryshon nga një program në terapi fizikale dhe duhet të përshkruajë qartë fushën e detyrave dhe përgjegjësive të të diplomuarit. Raporti i vetvlerësimit do të duhej të paraqes një pasqyrë të qartë rreth mundësive të punësimit. Në këtë drejtim një program 1 vje?ar mund të konsiderohet si pikënisje, mirëpo rekomandohet fuqimisht që programi i studimeve në të ardhmen të zgjerohet në një periudhë prej 2 vitesh. Bazuar në shqetësimet e cekura më lartë po edhe në mundësitë e një programi të till, rekomandojmë adaptimin e programit brenda vitit të ardhshëm akademik (kontrolli kërkohet në vizitën e ardhshme në institucion). 13
BACHELOR NË INFERMIERI TË PËRGJITHSHME KURRIKULI Programi në Bachelor në Infermieri të Përgjithshme është i ndarë në gjashtë semestra, ndërsa kohëzgjatja e studimeve është tri vite akademike, ekuivalente me 180 ECTS.?do semestër ka nga 30 kredi. Të gjitha kurset kanë pikë ECTS dhe 1 ECTS është i barabartë me 30 orë. Mënyra e të mësuarit paraqet një kombinim të ligjeratave, seminareve, detyrave, trajnimit praktik-klinik, demonstrimit me pacientë, puna në ekip, projekte, ndjekja, përcjellja dhe mbikëqyrja në institucionet shëndetësore dhe sociale. Përmbajtja e programit është në përputhmëri të plotë me kërkesat Evropiane për një trajnim të duhur dhe të përshtatshëm në infermieri. Niveli akademik: Bachelor në Infermieri të Përgjithshme. Administrata dhe koordinatori përkatës i programit përshkruan qartë arsyen është i nevojshëm një program i tillë dhe se si ky program do të mund të kontribonte në arsimin e lartë në Kosovë. Programi akademik korrespondon me deklaratën e misionit të Institucionit si dhe me parimet e veprimit. Programi është i organizuar dhe i realizuar sipas direktivës Evropiane 2005/36/ES, (p.sh. programi i infermierisë duhet të ketë së paku 46000 orë dhe gjysma e komplet orëve do të duhej të jetë kohë e kontaktit me pacientë, së paku 23000 orë). Ka pasur ndryshime të emrave të lëndëve duke u fokusuar dhe duke përcaktuar me prioritet programet e edukimit në infermieri dhe jo në lëndën e mjekësisë, si? ishte në kurrikulin e kaluar. Praktikat klinike janë të vendosura në lëndët ku edhe i përkasin dhe jo si në kurrikulin e kaluar ku ato ishin shpërndarë në të gjitha lëndët e papërshtatshme. Lëndët individuale janë riemëruar dhe ka numër të mjaftueshëm të orëve që i janë dedikuar praktikës. Numri i ECTSëve është i përshtatshëm. Emrat e koordinatorëve të lëndëve në vitin e dytë dhe të tretë janë vendosur dhe ata kanë edukim kompetent. Ngarkesa e punës e kërkuar për programet akademike përgjegjëse, duke parë kurrikulin e ri, janë adekuate. Numri i studentëve në Praktikën Klinike është paraqitur. Kurrikulat e reja të ofruara janë të përshtatshme. MËSIMDHËNIA Personeli mësimdhënës dhe akademik përbëhet nga një përzirje e profesionistëve me normë të plotë dhe më gjysëm norme. Përve? kësaj kjo përkrahet nga profesorë mysafirë nga jashtë të njohur ndërkombëtarisht, të cilët do të duhej të përfshihen në mënyrë active në programet studimore lokale. 14
Dokumentet tjera përkrahëse, të kërkuara janë dërguar: CV-të e personelit mësimdhënës kursi i infermierisë, CV-të e personelit të infermierisë dhe lista e mentorëve, në përgjithësi 17 CV. Shumica e tyre janë në gjuhën shqipe, megjithatë kemi deshifruar edukimin dhe fushën profesionale. Në mesin e CV-ve të dërguara janë 3 infermiere dhe 2 mami. Infermieret nga Turqia poashtu do të marrin pjesë në ekzekutimin e programit, gjë kjo e cila nuk do të sigurojë një strukturë stabile të personelit. Janë 20 mentorë nga fusha të ndryshme,?ka edhe vlerësohet. Personeli mësimdhënës për program duhet të jenë të diplomuar në master ose doktoratë në disiplinë. Për momentin kjo kërkesë nuk është përmbushur. Megjithatë menaxhmenti prezentoi një program zhvillimor duke treguar përmirësimin e kësaj?ështjeje. Cilësia e personelit mësimdhënës është e mjaftueshme për vitin e parë të programit, ata kanë kapacitete akademike dhe trajnim në infermieri (kopje të CV-ve të personelit të ri). Shkolla këshillohet të aktivizojë shkëmbim ndërkombëtar të programeve sa më shpejtë të jetë e mundur. Koordinatorët e kurseve janë caktuar për vitin e dytë dhe të tretë dhe është rritur numri i personelit të ardhshëm të punësuar. Në ri-akreditim pas një viti kjo?ështje duhet të kontrollohet. Mësimdhënësit e arsimit të lartë të mjekësisë dhe të lëndëve tjera kanë edukim adekuat dhe publikime të përshtatshme. AMBIENTET Pajisjet (dhomat, laboratoret, bibliotekat dhe infrastruktura e teknologjisë së informimit, etj) Kurrikuli i shqyrtuar Bachelor në Infermieri të Përgjithshme ka relativisht kushte të mira për aplikim pasiqë shumica e leksioneve teorike dhe atyre të pjesës laboratorike mbahen në ambientet e institucionit. Ka klasë për ligjerata, bibliotekë dhe cabinet me kompjuterë për informatikë. Ambientet e përgjithshme të mësimdhënies (dhomat e ligjeratave) mund të zënë një numër prej 30, 40 dhe 50 studentëve. Menaxhemnti ka blerë a klima për dhomat e ligjeratave dhe për laboratorin e infermierisë (janë bashkangjitur specifikimet teknologjike dhe fatura për klimat e kontraktuara), mirëpo nuk ka mundësi të qasjes për personat e hendikepuar. Dhoma e mësimdhënies për shkathëtsi të infermierisë për nevoja të infermireisë është në dispozicion, laboratori, i cili është i pajisur me mobilje dhe pajisje (kanë porositur tre manekin 15
për të rritur dhe i presin në javën e dytë të korrikut). Shkolla do të zëvendësojë disa nga pajisjet e modës së vjetër me pajisje të reja, të një niveli të lartë. Në ri-akreditim pas një viti kjo?ështje duhet të kontrollohet. Biblioteka: Menaxhmenti do të pasurojë bibliotekën me fonde të reja të literaturës në infermieri me një numër të madh të titujve në gjuhën angleze. Viti akademit i kolegjit në shtator fillon me e-bibliotekën. Menaxhmenti do të blejë përafërsisht 600 copë të 4GB USB për studentët e kolegjit dhe do të jap një literaturë të detajuar në format elektronik. Është parashikuar që në Korrik të vitit 2012 të fillojnë me përkthim të librave nga gjuha angleze në gjuhën shqipe, planifikojnë të kontraktojnë një agjension të kualifikuar të përkthimeve me qëllim të përkthimit të literaturës të lëndëve studimore për vitin e parë dhe që nga shtatori do të jenë të pajisur me libra shtesë të infermierisë në gjuhën shqipe, duke blerë literaturën ekzistuese të infermierisë, e cila është duke u përdorur në Universitetin e Tiranës (bashkangjitur është lista e e-librave). Kjo gjë është shumë e mirë pasiqë studimet e infermierisë në gjuhën amtare janë tejet të rëndësishme. Do të duhej të kontrollohen në vizitën e ardhshme. REKOMANDIMI Programi i BPrAL Kolegjit Univers për BACHELOR NË INFERMIERI TË PËRGJITHSHME mund të rekomandohet për akreditim për NJË vit, vetëm për 40 studentë. 23 Qershor 2012 Ass. Prof. Dr. Harald Tschan; Assoc. Prof. Dr. Danica Železnik 16