Аудни Тоураринсон ГЛУВО ДОБА ~ 1 ~

Аудни Тоураринсон ГЛУВО ДОБА ~ 1 ~

Ова издание финансиски е поддржано од: miðstöð íslenskra bókmennta icelandic literature center МРАЧНА СЕРИЈА Главен уредник Филип Димевски Јазична редакција Филип Димевски Наслов на оригиналот: Tími nornarinnar Наслов на англискиот превод Season of the Witch Copyright Árni Þórarinsson, 2006 Published by agreement with Forlagid Publishing, www.forlagid.is Компјутерска обработка Бегемот Ликовно уредување Бојан Димитријевиќ Сите права на изданието ги има БЕГЕМОТ ДООЕЛ Скопје. Забрането е копирање, умножување и објавување на делови или на целото издание во печатени или електронски медиуми без писмено одобрение од издавачот. ~ 2 ~

Аудни Тоураринсон Глуво доба Превод од англиски јазик Марија Ристовска Скопје, 2014 ~ 3 ~

~ 4 ~

Баш кога главата му удри од карпите, го спуштав далечинското и мислев на љубовта што луѓето ја имаат кон своите миленици. Секако, немаше врска. Сепак така се случи, баш така, и истовремено размислував дали љубовта кон ми лениците се раѓа од моќта на љубовникот врз љубениот. И обратно: дали личноста која сака миленик е истовремено во моќта на миленикот. Такви работи. Едно време, две места. Поврзани се некако? ~ 5 ~

~ 6 ~

1 САБОТА Тура во дивината? Ломотењето на Аусбјерн го придушува вре ва та во позадина. Што? викам во телефонот. Проклетиов ганц нов мобилен кој ми го втури со новава задача на север. Мразам направи со кои луѓето можат да ме држат под контрола секогаш, секаде; тоа е маана. Мене ми овозможува да ги држам луѓето под контрола секогаш, секаде; што е предност. Па што се добива? Постојан контакт со надворешниот свет. А што се губи? Мирот. Немање контакт со надворешниот свет. Што? Аусбјерн вика оттаму. Што рече? Реков имало несреќа во дивината... Замолчува. Несреќа? прашувам. Штама. Несреќа, каде? Нема одговор. Се прекина. Го ставам телефонот во скут и кочам. Некаде прочитав дека мобилните многу им го олесниле животот на криминалците, но многу им го отежнале на авторите на детективските романи, зашто возбудата и ризикот да не се биде во контакт, скоро останале во минатото. Ама, може да е повозбудливо и ризично да се биде во контакт, отколку да не се биде? ~ 7 ~

Што е? прашува Јоуа, нашата фотографка. Ме гледа попреку од совозачкото седиште, буцкаста во својата дебела сина ватирана парка 1. Иако ве лам буцкаста, Јоуа за мене е убава млада жена, со љубезно лице и постојана насмевка. Потфатот на Попладневните вести за отворање канцеларија во северен Исланд со мене како единствен дописник, едвај се поднесуваше поради нејзиното присуство. Прогонот со неа, дури и само засега, е значително поподнослив, отколку прогонот само со Аусбјерн. Палам цигара. Аусбјерн збореше за некојаси несреќа некаде близу, што најверојатно сака да ја провериме. Тогаш прекина. Јоуа погледнува наоколу. Опколени сме со планини, Ејнар. Го спуштам прозорот и пуштам димче во влажниот воздух. Веднаш почнаа да паѓаат капки дожд. Се противеа ли? Има ли некој таму горе што сака да го изгаси огнот? Висока технологија мрморам. Не вреди на северов коментира Јоуа. Планините го блокираат сигналот. Погрешно ме разбрала. Зборував за небесната пожарна. Семоќната противпушачка полиција. Мислам дека не е до тоа одговарам и гледам наоколу. Долината Хјалтаталур не изгледа толку тесна за да може да го блокира приемот. Врвовите не се толку високи. Се обидувам да имитирам актерски помпезен одговор: Изгледаат како тазе наполнети силиконски гради на телото на земјата. Нема да се смениш! се смее Јоуа со доза на презир. Па фрла поглед наоколу и додава: Да знаеш, 1 Парка јакна со постава и качулка со потекло од Арктикот (заб. на прев.) ~ 8 ~

имаш право, иако изведбата не ти е баш ориги нална. Баш се полни, градиве. Природата наредила Јоуа и јас да имаме слични вкусови за женската убавина. Можеби на земјата чисто не ѝ се допаѓа постојаниот електронски стимул воздивнувам. Зарем не е во право? Го земам проклетиот мобилен и му вртам на Аусбјерн. Како репетирана пушка е. Што ми спушти? Не ти спуштив. Сигурно си притиснал нешто по грешка. Не пипнав ниедно копче. Да, притисна му викам. Ти сигурно си притиснал копче по грешка. Не те бива со мобилни. Ѝ намигнувам на Јоуа. Добро, добро. Доста. Викаше нешто за некоја несреќа? Жена паднала во реката Јекулсау. Можеби се удавила. Можете да појдете? Аха, аха. Каде сте? прашува Аусбјерн. Во долината Хјалтаталур. Само што го на пуштивме Хоулар откако ги интервјуиравме средно школците од Акурејри. Не сте далеку од местото на настанот. Брзата помош и полицијата тргнаа оттука, а може веќе стиг на ле до Вармахлит. Разбрав дека луѓето од турата во своите џипови се спуштиле за да ја стигнат брзата помош. Што збореше за тура во дивината? Да вели тој се работи за група од една фирма тука во Акурејри, на тура во дивината. Едно од оние патувања, што демек го зацврстуваат тимскиот дух? Пијанчење претставено како зајакнување на тимот? ~ 9 ~

Не би знаел. Ти со твојот понижувачки хумор, Ејнар. Имаме добра прилика да заграбаме, со фотографии и интервјуа. Па, зачепи и нагази на гасот. Не се повлекувам. Аусбјерн, ми звучи како на нашата мала новинска канцеларија во Акурејри да ѝ треба екскурзија за зацврстување на тимот. Да го подобриме моралот, да ја зацврстиме солидарноста и да ја зголемиме мотивацијата и меѓусебната грижа. Тој молчи. Што викаш? Авантура во дивината? Под твое смело, цврсто водство? Уште молчи. Спуштил. Или случајно го при тиснал копчето. На враќање дома од Хоулар пеам отсутно и се навраќам на старата залагалка како што го по минуваме попатниот знак: Дома во Хоулар. Дож дот попушта. Тревните полјани се жолти и лепливи под сивото небо. Во пустелијата никнал крст, сам самичок. Ко њите се стуткале и стојат неподвижни, замислени, стоички. Во ретровизорот ја гледам камбанаријата на катедралата во Хоулар која се издигнува небаре наострен молив, одвоена од старата катедрала, која ме потсетува на гума. Оптимистички ученици од средното училиште во Акурејри намеравале таму да ја прават премиерата на драмата Лофтур Маѓесникот. Кога ги интервјуирав децата ми кажаа дека планот не им испаднал. Мене ми звучи како баш добра идеја, зашто всушност дејствието на драмата се случува во Хоулар и самата катедрала. Ама што се разбирам јас? Не сум ја ни прочитал драмата, ниту сум видел нејзина изведба. И немам поим за црквата, па безобразието да се поставува драма за човек кој си ја продава душата на ѓаволот во црква, не ми е баш јасно. Како компромис им дозволиле да ја користат спортската сала на ко ~ 10 ~

леџот во Хоулар, меѓу разновидните згради на малиот кампус, со секакви модерни структури, па дури и стара тревна фармерска куќа. Историска ис ландска архитектура на едно место. Да не го споменувам непогрешниот исландски вкус. Се прашувам дали ќе бев поспокоен доколку сту дирав нешто како одгледување коњи на колеџот Хоулар? Дали ќе ми ја дадеше рамнотежата, стоицизмот и замисленоста што ја забележувам кај коњите кои трчаат како разбушавени статуи покрај патот, додека возиме низ Скакафјертур? Зошто не се потрудиш? наеднаш прашува Јоуа. Се запрепастив. Да одгледувам коњи? Не, будало. Да најдеш заеднички јазик со кутриот Аусбјерн. Мислам, двајцата треба да работите здружено тука на север. Зошто да не се потрудиш? Стварно не сакам. Ако се сложувам со Аус бјерн ќе станам потполно друга личност. Тој си е тој. Јас сум си свој. Чувствувам како ме гледа изненадено. Дури и прекорно. Можеби промена на личноста ќе ти дојде добро промрморува. Проклетиот човек е заебано досаден додавам за да ме сфати. Или ти се допаѓа? Молчи за миг. Тој си е тој. Ете. Се сложивме. Не, не се сложивме вели. И ти си досаден ко пролив. А тој е ептен скршен човек. Ја губи работата како уредник на вестите... Да, за среќа понекогаш се донесуваат исправни одлуки се вмешувам.... и да ме испрати овде на север на крајот на светот баш со тебе. Тешка казна е, ти признавам. За двајцата. Пак мислам на коњите: Можеш да отераш коњ до вода, ~ 11 ~

ама не можеш да го натераш да пие. Медиумската група која тукушто купи 50% од Попладневните вести можеби се шупаци. Ама барем тие сфатиле дека Аусбјерн не ѝ е дораснат на својата работа како уредник на вести. Тоа што го поставија на чело на новата канцеларија во Акурејри е друга работа. Па, му ја остави работата на бившата телевизиска ѕвезда Трејсти Леве. Двете одлуки би требало повеќе да го доближат весникот до модерното време. А мојата улога во сета оваа модернизација? Па, како што реков, мора да се шупаци. Јоуа врти со главата. Вие сте како две дечиња. Две дечиња кои одат во ќош зашто се тепале и продолжуваат да се тепаат таму, долго откако заборавиле што им било маката. Сосема е во право, како и обично. Ама како ли ќе си ја отслужувам казната кога таа ќе се врати на југ? Додека возиме по мостот преку реката Хјератсветн гледаме група луѓе надвор од кафулето покрај патот во Вармахлит, на другата страна на реката. Напред се паркирани четири големи џипови што опколиле други возила на паркиралиштето и полициска и амбулантна кола. Ајде, ајде велам. Луѓево сигурно не живеат тука во Вармахлит, нели? Сигурно се на одмор, ги поминуваат велигденските празници во селска идила одговара Јоуа. И веројатно луѓето на турата во дивината. Оние што носат пончо. Неколку луѓе во толпата изгледаат како прасиња во сини одела за нуркање, а двајца или тројца носат елеци за спасување. Некои имаат црвени шлемови на главата. Очигледно набрзина излетале, немале време да се пресоблечат. Додека се приближуваме, се гледа дека се вознемирени. Повеќето стојат во три ~ 12 ~

групи околу брзата помош, или плачат или ги тешат расплаканите. Во брзата помош гледам двајца во сино, покрај маж и жена во бели мантили. Застануваме и Јоуа посега по фотоапаратот. Таа само падна во вода. Наеднаш. Не разбирам вели Сигурпаудл. Сигурпаудл е висок, крупен, средовечен маж, по црвенет, со бушава црвенкаста коса и брада. На ра павото лице брадата почнала да му посивува. Сигур паудл Ејнарсон, сопственикот на Сигурпаудл Ејнар сон тури во дивината д.о.о., изгледа набилдан во круп ното одело за нуркање. Ама усните му се тресат. Никогаш не ми се случило ова. Никогаш. А сè си одеше по планот. Групата баш фино се сложуваше. Го приклештив до брзата помош. Вие бевте одговорен? го прашувам. Бавно кимнува со рунтавата глава. Потоа ја затресува, исто бавно како да си го загубил местото во реалноста. Толку сè е потресено наоколу што никој друг не е поспособен да даде информација. Гледам да добијам што е можно појасна слика за настанот. Што се случи пред несреќата? На какво патување бевте? Молчи едно време. Тура во дивината. Сум орга низирал десетици, па и стотици последниве пет го дини. Баш вакви. Одиме преку брзаците на реката Јекулсау кога таа падна во водата од сплавот. Баш така. Нели е малку рано во годината за кајакарење по брзи води? Тоа е летна активност? прашувам. Да, обично не почнуваме до мај. Ама времето толку се погоди. Убаво е и нема ветер, па две или три недели порано или подоцна и онака немаат врска. Условите денес беа совршени. Не беше до тоа. ~ 13 ~

Ме замолија да организирам тура за фирмата и ја средив како и обично. Зацврстување на тимот, јадење и пиење, кајакарење по брзи води на ледената река, скокање од карпи и така натаму. А Јекулсау е како создадена за почетници. Пиење? Алкохол? Сигурпаудл шмркна. Топло какао служиме. Го чекам да продолжи. Кога запира, прашувам: Пијани беа? Сигурпаудл се запрепасти. Му се појавува сомнеж во кафеавите очи. А кој сте вие? Се претставив. Јас сум Ејнар. Новинар во Поп ладневните вести. Отворивме канцеларија во Аку рејри. Зошто не се придржувате до скандалите на ју гот? Зарем нема доволно гнасотии за вас таму? за ржа. Не ми се допаѓа работава. Попладневните вести сакаат да си го подобрат известувањето за драстичните промени кои сега ги искусуваат регионите цитирам од водечки експерт што се објави пред неколку дена во весникот од уредникот, Ханес. И да обезбедат подобра услуга за луѓето кои таму живеат. Нема да направите сензација од ова? прашува. Сега гласот му трепери, заедно со усните. Воопшто не одговарам, се обидувам да бидам смирен. Очигледно забегува. Само барам точни информации за несреќава. Името на фирмата, на пример. Гледам наоколу во толпата потресени луѓе. Никој не ми изгледа напиен. Забележувам дека Јоуа е зафатена со сликање, ама внимава да не ја забележат. Тие се од кондиторската фабрика Њам во Акурејри вели Сигурпаудл неволно. Колкава беше групата? Скоро триесет луѓе. Некои ги донеле нивните сопрузи и сопруги. ~ 14 ~

Зар тоа не е невообичаено во овие патувања за зајакнување на тимот? прашувам. Да, некако. Ама требаше да се одржи годишната забава за персоналот што ќе завршеше со вечера во Акурејри ноќва. Продолжува: Не знам дали ќе има вечера. Да, па не е како некој да умрел, нели? Сега Сигурпаудл се тресе од глава до пети. Која е жената која падна во реката? прашувам. Таа е жената на шефот. Не се сеќавам како се вика. А тој? Аусгејр Ејвинтарсон. Тој е во амбулантната кола. Во бесвест, како неа. Што? прашувам. Што му се случило? Се фрли по неа одговара Сигурпаудл. И како да му се отворила дизната. Бев во бродот пред нив и не видов што се случи, сè додека не беше предоцна. Скокна, ама не можеше да ја дофати. Струјата ја повлече низводно, а и него. Ни требаа повеќе минути пред да ги извадиме. Колку минути, мислите? Не знам. Можеби пет. Можеби повеќе. Сè се случи пребрзо. Зарем немаа елеци за спасување? Ме погледнува попреку. Секако дека имаа. Тогаш погледнува надолу и насилно удира камче кон реката пред да појде кон ресторанот. Јоуа е кај вратата и гнете сладолед. Некои луѓе се постудени од други, мислам. Ама не се смеам. Се обидувам да ги замуабетам двајцата полицајци кои седат во нивната полициска кола. Си одиме рече возачот. Може да се јавиш во станица во Акурејри денес подоцна. Или во болница! ~ 15 ~

Наеднаш машки болен вресок се слуша од брзата помош. Не можам да препознаам дали маката е психичка или физичка. Сите уплашено се вртат за да погледнат. Во тој миг, брзата помош се повлекува и остро свртува. Полициската кола се оддалечува и ја следи брзата помош. Гледам дека ја поминуваат реката. Сирените почнуваат да завиваат и студената бука на која никако не можете да се навикнете, одѕвонува преку мирниот предел. ~ 16 ~