Цахим сургалтын чанарын өөрийн үнэлгээний маягт

Цахим сургалтын чанарын өөрийн үнэлгээний маягт Цахим Мэдлэг ТББ-аас Цахим сургалтын чанарын хяналтын тогтолцоог санаачлах төслийн хүрээнд Олон Улсын Open ECB Check (Open elearning Capacity Building Check) чанарын шалгуур үзүүлэлтүүдийг цахим сургалтын оролцогч талуудын оролцоотойгоор Монголын нөхцөлд нутагшуулав. Энэхүү шалгуур үзүүлэлтүүдийг сургалтын байгууллагууд өөрийн онцлогт тохируулан өөрчилж хэрэглэж болно. Өөрийн үнэлгээ хийх нь цахим сургалтын чанарын хяналт, баталгаажуулалтын ажлын маш чухал хэсэг юм. Олон улсын жишигт баримжаалсан цахим сургалтын чанарын шалгуур үзүүлэлтүүдийн дагуу сургалтын байгууллага, нэгж, багш хөтөлбөрөө өөрөө үнэлж, чанарын аль түвшинд яваагаа мэдэх нь сургалтынхаа чанарыг хэмжих, байнга ахиулахад онцгой ач холбогдолтой. Өөрийн үнэлгээ хийхдээ сургалтын байгууллага чанарын шалгуур үзүүлэлтүүд бүхий өөрийн үнэлгээний дараах маягтыг ашиглана. Зөвхөн үнэлээд зогсохгүй үнэлгээг нотлох баримт бичгүүдийг танилцуулна. Чанарын гэрчилгээ авахын тулд цахим курс бүх шалгуурыг хангасан буюу 47 оноо авсан ёстой. Өөрийн үнэлгээ хийхдээ шалгуур тус бүрд дараах алхмуудыг гүйцэтгэнэ. Үүнд: 1. Шалгуур ба түүний тайлбарыг уншиж танилцана. 2. Үнэлэх аргачлалд өгсөн асуулт, тайлбарыг ашиглан цахим сургалтын хөтөлбөртөө шалгуур хангасан, шалгуур хангаагүй гэсэн хоёр үнэлгээний аль нэгийг сонгож өгнө. 3. Өгсөн үнэлгээг нотлох баримт бичгийг хавсаргана. 4. Цахим сургалтын хөтөлбөрөө яагаад ингэж үнэлсэн, тухайн шалгуурыг хэрхэн хангаж буй талаар тайлбар бичнэ. Тайлбар нь оновчтой, тодорхой, үнэн бодитой байна. Тайлбар нь мэргэжлийн шинжээчдэд өөрийн үнэлгээг тайлбарлаж ойлгуулахад ихээхэн тустай. Өөрийн үнэлгээний маягтын тайлбар Баганын нэр Шалгуур Тайлбар Үнэлэх аргачлал Нотлох Тайлбар Цахим сургалтын 47 чанарын шалгуурыг 7 бүлэгт хувааж жагсаасан Шалгуурыг илүү ойлгомжтой, тодорхой болгохын тулд өгсөн нэмэлт тайлбар Шалгуурын дагуу үнэлгээ хийхийн тулд ашиглах асуулт, тайлбарууд Өгсөн үнэлгээг нотлох баримт бичгийн жишээ 1

Үнэлгээ Өөрийн үнэлгээний талаарх тайлбар Хавсаргасан баримт бичиг Шалгуур тус бүрийг үнэлэх үнэлгээ: 0 = шалгуур хангаагүй 1 = шалгуур хангасан Өөрийн үнэлгээтэй холбоотой аливаа тайлбарыг энд бичнэ. Ингэснээр хөндлөнгийн шинжээчид таны үнэлгээг ойлгоход хялбар болох юм. Өөрийн үнэлгээг нотолж илгээсэн баримт бичгүүдийг жагсааж бичнэ. Цахим сургалтын чанарын өөрийн үнэлгээний маягт Индекс Шалгуур Тайлбар Үнэлэх аргачлал Хэсэг А хөтөлбөр, зохион байгуулалтын талаарх мэдээлэл Нотлох Үнэлгээ (0=шалгуур хангаагүй, 1=шалгуур хангасан) Үнэлгээнд өгөх тайлбар Хавсаргаса н баримт бичиг A.1 Хөтөлбөрийн тухай танилцуулга, хөтөлбөрийн зорилго, зохион байгуулалт 1 A.1.1 Сургалтанд суух эсэхээ шийдэхэд нь туслах мэдээллийг сургалт сонирхсон хүмүүст зориулж бэлтгэсэн Сургалтанд суух эсэхээ шийдэхэд нь туслах мэдээллийг сургалт сонирхсон хүмүүст зориулж бэлтгэсэн байна. Үүнд: хөтөлбөр/ курсын зорилго, сургалтын зорилгууд; арга зүй; зорилтот бүлэг; тавих шаардлага; сонгох үйл явц (хэрэв байгаа бол); техникийн Хөтөлбөр/ курсын танилцуулга (брошур, сурталчилгааны хуудас, вэб хуудас гм.) нь сонирхсон хүмүүст сургалттай холбоотой бүх мэдээллийг өгч байна уу? Хөтөлбөр/ курсын танилцуулга (хэвлэмэл эсвэл цахим хэлбэрээр) 2

2 A.1.2 Сургалтанд хамрагдсанаар суралцагчийн эзэмших мэдлэг, чадамжийг сургалтын зорилгод тодорхой тусгасан. зорилго бүр хэмжигдэхүйц (SMART буюу Тодорхой, хэмжигдэхүйц, шаардлага; төлбөр. Мэдлэг дүгнэх сорилууд, цагийн хуваарь, сургалтын ачааллын талаар мөн оруулсан байна. Цагийн хуваарьт сургалтын үеүдийн (эсвэл модулиудын) үргэлжлэх хугацаа, даалгавар хийх хугацааг заасан байна. Дээрх мэдээллийн зохих хэсгүүдийг сургалтанд бүртгүүлэхээс өмнө өгөх (сургалтанд суух эсэхээ шийдэхэд нь туслах мэдээлэл), бүртгүүлсний дараа өгөх (хөтөлбөр/ курсын зохион байгуулалтын талаарх дэлгэрэнгүй мэдээлэл) гэж хоёр хувааж болно. зорилго гэдэг нь сургалтаас гарах үр дүнг тодорхойлсныг хэлнэ. Энэ бол сургалтын үр дүнд суралцагчийн олж авсан мэдлэг, ур чадварын тухай мэдээлэл юм. зорилгуудыг суралцагчдын хэтийн зорилгууд хэмжигдэхүйц, тодорхой байна уу? зорилгууд суралцагчдын хэтийн зорилготой нийцэж байна уу? Хэрэв хөтөлбөр/ курс нь модуль/ хэсгүүдээс бүрдэж Хөтөлбөрийн танилцуулга (хэвлэмэл эсвэл цахим хэлбэрээр) зорилгууд 3

биелэхүйц, үндэслэлтэй, хугацаатай загвараар тодорхойлогдсон ) 3 A.1.3 арга зүйг тодорхой тайлбарласан. арга зүй нь сургалтын зорилгыг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн байна. Технологиор дэмжсэн сургалтын давуу талыг ойлгуулсан зорилгод нийцүүлэн боловсруулах ба хэрэглэсэн үйл үгс нь суралцагчдын хүрэх түвшинг илэрхийлэх ёстой. зорилго бүр тодорхой нэг чадамжид хамаарна. Зорилгуудыг хянах, хэмжих боломжтой ёстой тул ажилбаруудыг заасан үйл үгсээр илэрхийлнэ. арга, хэрэгслүүд, тэдгээр нь сургалтын зорилгод хэрхэн хүргэхийг тайлбарласан байна. Технологиор дэмжсэн сургалт сургалтын зорилгод хэрхэн хөтлөхийг зорилтот тайлбарласан байна. Технологиор дэмжсэн сургалтын хэлбэр/ төрөл нь ойлгомжтой хэрэгтэй. буй бол модуль/ хэсэг бүр тодорхой сургалтын зорилготой байна уу? Эдгээр зорилгууд нь хөтөлбөр/ курсын ерөнхий зорилгод хөтөлж байна уу? зорилгууд тодорхой, ойлгомжтой бөгөөд зорилтод суурилсан байна уу? Хөтөлбөр/ курсын танилцуулга (брошур, сурталчилгааны хуудас, вэб хуудас гм.) нь дараах мэдээллийг агуулна: - арга зүй, хамтран ажиллах хэрэгслүүдийн хэрэглээ, - Сургалтанд ашиглаж буй медиа агуулгын төрөл (текст, хөдөлгөөнт дүрс, дуу, дүрс бичлэг гм.), - Технологиор дэмжсэн сургалтыг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой товч тайлбар. Хөтөлбөрийн танилцуулга (хэвлэмэл эсвэл цахим хэлбэрээр) 4

4 A.1.4 Сургалт хариуцсан ажилтны мэдээллийг (нэр, эрхэлсэн асуудал, хаяг, утас, и- мэйл) өгсөн Техникийн асуудал, арга зүйн зөвлөгөө зэрэг асуудлуудаар мэдээлэл болон/ эсвэл тусламж авах болбол хариуцсан хүнтэй хэрхэн холбогдохоо суралцагч мэддэг ёстой. Холбоо барих мэдээллийг (утас, и-мэйл) тэдэнд өгсөн байна. A.2 Зохион байгуулалт, техникийн шаардлага Хөтөлбөр/ курсын тухай баримт бичигт (силлабус, сурталчилгааны хуудас, зурагт танилцуулга) сургалт хариуцсан хүнтэй холбоо барих мэдээллийг оруулсан байна. Суралцагч дараах асуудлыг хариуцсан хүмүүстэй хөтөлбөр/ курсын туршид холбоо барих бололцоотой байна: - арга зүй, сурганы асуудлаар суралцагчид зөвлөгөө өгөх - Техникийн асуудлаар хандах - Цахим багш - Санал гомдол гаргах Хөтөлбөрийн танилцуулга, брошур, вэб хуудас, бусад нь сургалт хариуцсан ажилтны мэдээллийг агуулсан 5

5 А.2.1 хөтөлбөрийг шинжилж, төлөвлөж, хөгжүүлж, хэрэгжүүлж, үнэлэх хүмүүс (ажиллагсад ба гэрээт зөвлөхүүд) нь мэргэшсэн Захиргаа удирдлага, багшлах үүрэг хариуцлага, хяналт, үнэлгээтэй холбоотой ажил үүргүүдийг нарийвчлан тодорхойлсон байна. Дараах ажил үүргүүдийг оруулж болно. Үүнд: хөтөлбөрийн менежер, сургалтын дизайнер, агуулга хариуцсан мэргэжилтэн (зохиогч), техникийн үйлчилгээ, цахим багш, цахим модератор, чанарын баталгааны менежер. Ажилтан бүрийн үүрэг, хариуцлагыг тодорхойлсон бий юу? Агуулгын эксперт, цахим багшийн мэргэжлийн ур чадвар, туршлагыг тодорхойлсон тусгай бий юу? Ажиллагсдын үүрэг, хариуцлага, ур чадварыг; гэрээт ажиллагсдын үүрэг, мэргэжлийн шаардлага, туршлагыг тодорхойлсон 6 А.2.2 Суралцагчдад тавих техникийн шаардлагуудыг тодорхойлсон Мэргэжилтнийн хувийн танилцуулгад хөтөлбөр/ курсын чанар, үнэ цэнийг хангахад чиглэсэн үүрэг, хариуцлагуудыг нь заасан байна. Техникийн шаардлагыг хамгийн бага үзүүлэлтээр тодорхойлж өгсөн байна. Үүнд: компьютерийн үндсэн тохиргоо, үйлдлийн систем, интернэт холболт, вэб хөтөч, Хөтөлбөр/ курсын танилцуулгад техникийн хамгийн бага шаардлагыг тусгасан уу? Интернэт холболтын хамгийн бага хурдыг заасан уу? Галт ханын Хөтөлбөрийн танилцуулга (хэвлэмэл эсвэл цахим хэлбэрээр) 6

Хэсэг Б плаг-ин, тусгай програм хангамжууд, галт хана гэх мэт. Зорилтот бүлэгтэй уялдсан байдал (firewall) нэвтрэх журмыг (хэрэв шаардлагатай бол) тодорхойлж өгсөн үү? 7 Б.1 хөтөлбөрийг төлөвлөхдөө (кюррикулум, арга зүй) зорилтот бүлгийн сурах хэрэгцээг анхаарч үзсэн 8 Б.2 хөтөлбөрийн ачаалал, хуваарь нь зорилтот бүлгийн нөхцөл шаардлагатай нийцсэн Хөтөлбөр/ курсыг тодорхой зорилтот бүлгийн сургалтын хэрэгцээнд тааруулсан байна. Ажил мэргэжлийн байдал, туршлага, суралцсан байдлыг (хэрэв хамааралтай бол) энд тооцож үздэг. Хөтөлбөр/ курсыг зорилтот бүлгийн суралцахуйн онцлогт тохируулан загварчилсан байна. загвар нь өөрийгөө чиглүүлэн суралцах замуудыг санал болгосон, суралцагчдын ахицыг шинжлэх, суралцагчдын хоцрогдлыг таних боломжтойгоор уян хатан хийгдсэн байна. Ажлын ачаалал, хуваарь нь кюррикулум, сургалтын зорилготой нийцсэн, бодитой байна. Зорилтот бүлгийн онцлогийг дүрсэлсэн баримт бичиг бий юу? Эдгээр онцлогийг (суурь мэдлэг, туршлага, компьютерийн хэрэглээний чадвар) хөтөлбөр/ курст тусгасан уу? Хөтөлбөр/ курс нь өөрийн хэрэгцээ/сонирхлын дагуу суралцах замаа сонгох хэрэгслийг санал болгож байна уу? хэрэгцээний судалгааг хийсэн үү? Судалгааны дүнг хөтөлбөрийн загварыг гаргахад ашигласан уу? ачааллыг зорилтот бүлгийн онцлогт нийцүүлэн төлөвлөсөн үү, шалгасан уу? Зорилтот бүлгийн шинжилгээг хийсэн ; сургалтын дизайн, арга зүйн талаарх хуваарь/ ачаалал/ даалгаврууды н талаарх 7

9 Б.3 Сургалт эхлэхээс өмнө болон сургалтын явцад зөвлөх, дэмжих үйлчилгээ үзүүлдэг 10 Б.4 Сурлагаар хоцрогсодтой хэрхэн ажиллах талаар урьдчилан төлөвлөсөн 11 Б.5 Суралцагч санал гомдол, хүсэлт тавих тогтолцоотой зорилго бүр хөтөлбөрийн ерөнхий цагийн хуваарьтай зөрчилдөхгүй бөгөөд хангалттай хэмжээний ачаалалтай байна. туршид суралцагчийн суралцахуйн үйл ажиллагааг дэмжиж өгсөн тухайлсан зөвлөгөө, зөвлөмжүүд нь тэдэнд өгөөжтэй байна. Хөтөлбөрийн явцад асуудал тулгарвал бэлтгэл хичээл, сургалтын нэмэлт материал, унших агуулга, заах арга зүйн зааварчилгаа/ зөвлөмж болон бусад төрлийн дэмжлэгүүдийг санал болгодог байна. Санал гомдол, хүсэлтийг зохицуулах тусгай бүтэцтэй, уг бүтцийг баримтжуулсан байна. Энэхүү Ингэхдээ бүтэн цагийн ажилтай суралцагчдыг тооцсон уу? Суралцагчдад зөвлөх ажлыг хариуцсан хүн бий юу? Суралцагчид энэхүү боломжийн талаар мэдэж байгаа юу? Суралцагчдад зөвлөх үйлчилгээг ажлын цагаар хязгаарладаг эсэх? Суралцагчдад асуудал тулгарвал дэмжлэг үзүүлдэг үү? Амжилттай суралцахад нь баталгаа болохуйц арга зүйд чиглүүлэх дэмжлэгийг тэдэнд үзүүлдэг үү? Сурлагаар хоцрогсдыг хянаж, сургалтын зорилгод хүрэхэд нь тусалж дэмждэг үү? Санал гомдлыг авч шийдвэрлэх тогтсон зохицуулалт, тогтолцоо бий юу? Сургалт, үнэлгээ, багшлахуйтай Санал болгож буй үйлчилгээнүү дийн талаарх танилцуулга Санал гомдол гаргах процессын талаарх танилцуулга. Санал 8

Хэсэг В Агуулгын чанар шалгуураар зөвхөн санал гомдол, хүсэлт гаргах боломжтой эсэхийг бус, харин тэдгээрийг зохицуулах менежментийг авч үзнэ. холбоотой суралцагчийн гомдлыг шийдвэрлэх асуудлыг хариуцсан хүн бий юу? гомдлын жишээ, түүнийг хэрхэн шийдвэрлэсэн талаарх мэдээлэл байж болно. 12 В.1 хөтөлбөрийн агуулга нь сайтар төлөвлөгдсөн бөгөөд өөр хоорондоо залгамж холбоо бүхий модуль, хичээл, хэсгүүдэд хуваагдсан, бүрэн гүйцэд 13 В.2 Суралцагчид ялгаатай замуудаар агуулгыг үзэж судлах боломжтой Агуулгыг сургалтын зорилгод нийцүүлэн боловсруулсан байна. Агуулга нь шинэ мэдээлэл түгээхээс илүүтэйгээр тэдний чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн байна. Агуулгыг шугаман ба шугаман бус замаар үзэх боломжтой байна. Суралцагч өөрийн суралцах замыг сонгон, агуулгын аливаа хэсэгт чөлөөтэй шилжиж болно. Агуулга нь сургалтын зорилго бүрд хүргэхүйц мэдлэг мэдээллийг өгдөг үү? Танин мэдэхүйн ачааллыг тооцсон хэмжээгээр агуулгыг өгч байгаа юу? Агуулга нь эзэмшихээр эрмэлзэж буй ур чадварыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн үү, эсвэл мэдээлэл түгээхэд чиглэсэн үү? материалыг үзэх нэгээс олон зам байна уу? Суралцагч агуулгын хэсэг бүрд чөлөөтэй нэвтрэх боломжтой юу? Жишээлбэл: өмнөх хэсгийг харах, дараагийн хэсэгт орох, нэмэлт материалуудыг үзэх гм. 9

14 В.3 Агуулгыг боловсруулахдаа суралцагчдын шашин, соёл, яс үндэс, хүйсийн ялгаатай байдлыг харгалзсан 15 В.4 Медиагаар баяжуулсан агуулгыг тодорхой зорилгын хүрээнд л ашигласан Хэсэг Г Хөтөлбөрийн дизайн Агуулга, үзүүлэн материалыг боловсруулахдаа суралцагчдын шашин, соёл, яс үндэс, хүйсийн ялгаатай байдлыг харгалзаж үзнэ. Медиагаар баяжуулсан агуулгыг (аудио, видео, гипертекст, зураг, график) агуулгыг ойлгуулах цор ганц зорилгоор хэрэглэнэ. Агуулгад шашин, соёл, яс үндэс, хүйсийн ялгаатай байдлыг харгалзаж үзсэн үү? Медиа нь агуулгыг ойлгоход дэмтэй байна уу? Медиаг агуулгатай уялдуулж, зохистой хэмжээгээр ашиглаж байна уу? Зураг, график, тайлбар зургууд нь зохиогчийн зөвшөөрөлгүй ашиглаж болохоор уу? Г.1 дизайн, арга зүй 16 Г.1.1 хэлбэрийг (онлайн, танхимын, бие даасан, багшийн дэмжлэгтэй, асинхрон, синхрон) суралцагчдын хэрэгцээг хангахуйцаар зөв зохистой хослуулсан Хосолсон сургалтын аргуудыг хэрхэн хэрэглэх талаар тайлбарлаж, хөтөлбөрийн арга зүйд хэрэгжүүлнэ. Хосолсон сургалтын аргуудыг хэрэглэхдээ суралцагчдын хэрэгцээ, онцлогийг харгалзана. Хосолсон сургалтын аргуудыг хэрхэн хэрэглэх, энэ нь суралцахуйн үйлийг хэрхэн дэмжих талаар тайлбарласан бий юу? дизайн, арга зүйг танилцуулсан 10

17 Г.1.2 Суралцагч төвтэй сургалтын загвар нь сургалтын зорилгод дэвшүүлсэн мэдлэг, чадвар, арга барилыг олж авахад тусалдаг 18 Г.1.3 Олон нийтийн болон хамтын ажиллагаануудыг сургалтын хөтөлбөрт тусгасан ба тэдгээр нь сургалтын зорилгод хүрэхэд тусалдаг 19 Г.1.4 Агуулгыг энгийнээс хүнд рүү гэсэн логик дэс дарааллаар төлөвлөсөн, модуль/хичээл/хэсгүүд нь залгамж холбоотой Суралцахуйн үйл, даалгаврууд нь сургалтын зорилготой дүйцсэн байна. Суралцагчид эдгээрийг гүйцэтгэж даа сургалтын зорилгод дэвшүүлсэн чадамж, чадвар, арга барилаар дадлагажиж байна. арга зүй нь сургалтын зорилгод хүрэхэд суралцагчдыг чиглүүлнэ. Суралцагчид хоорондоо харилцах, хамтрах ажиллагаануудыг сургалтын дизайны нэг хэсэг болгон төлөвлөж, хийсэн байна. дизайн нь (сургалтын зорилгууд, арга зүй, агуулга, үнэлгээ) суралцагчдын шаардлагатай тохирсон байна. Суралцах хэсгүүд нь хамгийн энгийн, суурь агуулгаас хамгийн төвөгтэй рүү аажмаар гүнзгийрсэн, логик дэс дараалалтай байна. хэсэг бүр өмнөх хэсэгт Зорьж буй чадамж, чадвар, арга барилыг олж авахад сургалтын сонгосон загвар тохиромжтой юу? Энэ талаар тайлбарласан уу? Суралцахуйн үйл, даалгаврууд нь сургалтын зорилготой дүйцэж байна уу? Суралцагчид хоорондоо харилцах, хамтрах ажиллагаанууд нь сургалтын зорилгод хүрэхэд тустай байна уу? Энэ талаар тайлбарласан бий юу? Суурь агуулгыг эхний бүлэгт тайлбарласан уу? Суралцагч гүнзгийрүүлсэн агуулгыг ойлгож мэдэхэд суурь агуулга нь тустай юу? Агуулгыг алхам дизайн, арга зүйг танилцуулсан дизайн, арга зүйг танилцуулсан дизайн, арга зүйг танилцуулсан 11

суурилсан, залгамж холбоотой байна. алхмаар гүнзгийрүүлж байна уу? Г.2 Идэвхжүүлэлт/ Оролцоо 20 Г.2.1 аргууд нь сургалтын үйл явцад идэвхтэй оролцох сонирхол төрүүлдэг Г.3 материал арга зүйд суралцагчид идэвхтэй ажиллах ажиллагаануудыг (жишээ нь эргэцүүлэл, солбисон хариу, бүлгийн ажил, хэлэлцүүлгийн талбар гм) оруулсан байна. Суралцагчдыг идэвхжүүлэх даалгавар, үйл ажиллагаа байна уу? Суралцагчид хамтрах ажиллагаа бий юу? Хамтрах, оролцох даалгаварт суралцагчдын онцлогийг харгалзаж үзсэн үү? дизайн, арга зүйг танилцуулсан 21 Г.3.1 Хөтөлбөр нь мэргэжлийн практик үйл ажиллагаатай холбоотой суралцах арга барил, туршлага олгодог 22 Г.3.2 Суралцах хэсэг бүр суралцагчдыг сургалтын зорилгод Хөтөлбөр нь бодит жишээ, кейс, сайн туршлага болон бусад материалуудыг ашиглан мэргэжлийн практик үйл ажиллагаатай холбоотой суралцах арга барил, туршлага олгоно. Модуль/ хичээлүүдийг харгалзах сургалтын Бодит жишээ, кейсүүдийг ашиглаж байна уу? Агуулга, даалгаврыг боловсруулахдаа бодит жишээнүүдийг ашигласан уу? Ийм жишээнүүд оруулахын тулд агуулгыг боловсруулахдаа гэрээт экспертүүдийг оролцуулсан уу? Модуль/ хичээл/ хэсгүүд нь 12

хүрэхэд нь хөтлөх бүрдэл хэсгүүдтэй 23 Г.3.3 Модуль/ хичээл/ хэсгүүд нь сургалтын материалтай холбоотой нэр томъёоны тайлбар тольтой 24 Г.3.4 Зайлшгүй болон нэмж судлах материалуудыг ялгаж өгсөн. Эх сурвалжийг тодорхой зааж өгөх зорилгын хамт танилцуулна. Танилцуулга хэсэг нь модуль/ хичээлийг ерөнхийд нь танилцуулахын зэрэгцээ суралцагчдыг идэвхжүүлэх үүрэг зорилготой байна. Танилцуулга хэсгийн агуулгад дараах зүйлс байж болно: - Модуль/ хичээл/ хэсгийн товч танилцуулга, - Модуль/ хичээл/ хэсгийн сургалтын зорилго, - Модуль/ хичээл/ хэсгийг судлахад шаардагдах хугацаа, - зорилгод хэр зэрэг хүрснийг үнэлэх эцсийн сорил, шалгалтын талаарх мэдээлэл. Суралцагчид агуулгын аль ч хэсгээс тайлбар толь руу гиперлинкээр шууд ханддаг байна. Холбоос, ашигласан материалын жагсаалтад тайлбар өгсөн байна. Зайлшгүй болон нэмж судлах тухайн модуль/ хичээлийг танилцуулсан хэсэгтэй юу? зорилгуудыг болон тэдгээрт хүрсэн эсэхээ хэрхэн үнэлүүлэхээ суралцагчид эхнээсээ мэдэх боломжтой юу? Тайлбар толь бий юу? Суралцагч түүнийг ашиглахад хялбар уу? Холбоос, ашигласан материалын жагсаалтад тайлбар бий юу? Зайлшгүй болон нэмж судлах Тайлбар толь Эх сурвалжуудын жагсаалт 13

материалуудыг ялгаж өгнө. материалуудыг ялгаж өгсөн үү? Г.4 Онлайнаар багшлах үйл ажиллагаа 25 Г.4.1 Багш сургалтын турш суралцагчдыг чиглүүлж, дэмжиж ажилладаг 26 Г.4.2 Суралцагчдын зайлшгүй хийвэл зохих даалгавар, үйл ажиллагаанд багш бүтээлч хариу өгдөг 27 Г.4.3 Багш цахим сургалтыг удирдан явуулах мэдлэг, багшлах ур чадвартай туршид суралцагчдыг чиглүүлж, хөтөлбөртэй холбоотой аливаа асуулт, асуудалд тусалж дэмжих багштай байна. Зарим үед багш техникийн асуудалд тусалж болно, эсвэл энэ ажлыг өөр хүн хариуцна. Багшийн хариу цаг хугацаандаа, нягт нямбай, тустай, бүтээлч байна. Цахим орчинд суралцагчдыг сайн хөтөлж дэмжихийн тулд багш онлайнаар багшлах ур чадвар олгох тусгай сургалтанд суралцсан байна. Багштай юу? туршид суралцагчдыг чиглүүлж, дэмжиж ажиллах багш бий юу? Суралцагчид багштай холбогдоход (имэйл, хэлэлцүүлэг, чат, утсаар) хялбар уу? Суралцагчдад багш тогтмол хариу өгдөг үү? Хэлэлцүүлгийн бичлэг зэрэг суралцагчдын даалгаварт багш тогтмол хариулдаг уу? Хариуг тодорхой хугацааны дотор өгдөг үү? Багш цахим сургалтыг удирдан явуулах мэдлэг, чадамжтай юу? Багш нарт зориулсан тусгай сургалтад багш хамрагдах ёстой юу? Багш онлайнаар багшлах Багшийн мэргэжил мэдлэг, туршлагыг нотлох 14

туршлагатай юу? 28 Г.4.4 Багшийн ур чадварыг урьдчилан тодорхойлж, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ шалгуур болгон хэрэглэдэг Г.5 Хамтран суралцах үйл ажиллагаа Багшийн ур чадварын шалгууруудыг бичиг баримтанд буулгасан ба багш уг шалгуурыг хангасан байна. Онлайнаар багшлах ажил үүрэг, хариуцлагын онцлогийг багш мэдсэн үү? Цахим багшийн ур чадварын талаар багштай байгуулах гэрээг бичиг баримтаар баталгаажуулсан уу? Холбогдох шалгууруудыг агуулсан 29 Г.5.1 Хамтран суралцах үйл ажиллагааг тусгасан Заах арга зүйн загварын нэг хэсэг нь хамтран суралцах ажиллагаа байна. Үүнд солбисон үнэлгээ, бүлгийн ажил, хэлэлцүүлгийн талбар зэрэг орно. Хамтран суралцах ажиллагаа, даалгавруудыг хийхэд нь зориулсан орчин, хэрэгслүүдээр суралцагчдыг хангана. Ийм ажиллагаа, даалгаврыг хийж үед нь багш суралцагчдыг чиглүүлж зааварчлах ба даалгаврыг дууссаны дараа хариу өгнө. Бүлгийн даалгавар бий юу? талбар нь хэлэлцүүлэг, чат, блог зэрэг хамтрах ажиллагааг дэмжсэн хэрэгслүүдтэй юу? дизайн, арга зүйг танилцуулсан 15

30 Г.5.2 Хэлэлцүүлгийн талбар, блог зэрэг хэрэгслүүдийг ашиглаж байгаа тохиолдолд хайлтын функцыг ашиглаж болдог Г.6 Даалгавар ба сургалтын явц талбар дахь хамтран суралцах хэрэгслүүдэд хайлт хийж болдог байна. Хайлтын хэсэг байна уу? Түүнийг ашиглан хэлэлцүүлгийн талбар, блог зэрэгт текстэн хайлт хийж болох уу? 31 Г.6.1 Даалгавруудыг маш тодорхой томъёолж, сайн тайлбарласан. Даалгавраар юу хийх шаардлагатай, яаж үнэлүүлэх нь ойлгомжтой 32 Г.6.2 Даалгавар, мэдлэг дүгнэх сорилууд нь сургалтын зорилготой нийцсэн, гүйцэтгэлийг нь хэмжиж болохуйц 33 Г.6.3 Суралцагчдын явц, амжилтыг хянадаг, үнэлдэг Даалгаврыг нарийвчлан тайлбарласан зааврыг (юу хийх, хэзээ хийх, даалгавраас гарах бүтээгдэхүүн нь юу, даалгаврыг хэрхэн үнэлэх) өгнө. Даалгавар, мэдлэг дүгнэх сорилуудыг сургалтын зорилготой нийцүүлэн зохиомжилсон байна. Даалгавар, сорилууд нь сургалтын зорилгод хүрсэн эсэхийг хэмжиж болох элементүүдтэй байна. Тусгай анхаарал, дэмжлэг шаардлагатай байгаа суралцагчийг танихын тулд суралцагчдын явцыг тогтмол хянана. Даалгаврын нөхцлүүдийг тайлбарласан заавар бий юу? Даалгавар ойлгомжтой юу? Суралцагчдад даалгавраар юу хийх нь тодорхой юу? Яаж үнэлүүлэх нь тодорхой юу? Даалгавар, сорилууд нь сургалтын зорилгод хүрсэн эсэхийг хэмжиж болох элементүүдтэй юу? Суралцагч сурлагаар хоцорч буйг таних арга зам бий юу? явцад суралцагч өөрийгөө үнэлэх, суралцагчийн явц, Даалгаврын жишээ, зааварчилгаа дизайн, арга зүйг танилцуулсан 16

34 Г.6.4 Даалгавар, дасгал, мэдлэг дүгнэх сорилуудыг өөрийгөө үнэлэх, харилцан бие биенээ үнэлэх гм ялгаатай хэлбэрүүдээр зохиомжилсон 35 Г.6.5 Асуудал шийдвэрлэх ур чадвар шаардсан даалгавар өгсөн бол суралцагч бүрд ганцаарчилсан зөвлөмж хариу өгдөг. Зөвлөмж хариу нь суралцагчийн шийдэлд дүн шинжилгээ хийсэн Түүнчлэн сургалтын үйл явцыг хянах нь сургалтын зорилгод хүрэхийн тулд тусгай анхаарал шаардах суралцагчийг танихад тустай. Суралцагчид мэдлэгийн түвшнээ шалгахын тулд өөрийгөө сорих, дасгалуудыг давтах боломжтой байна. Модуль/ хичээл/ хэсэг бүр мэдлэг дүгнэх сорилтой байна. Модуль/ хэсэг бүрийн дараа суралцагчдын явцыг хянахын тулд зохих тооны даалгавар ба/ эсвэл сорилуудыг багш болон/ эсвэл солбин үнэлдэг (явцын үнэлгээ) байна. Асуудал шийдвэрлэхийг шаардсан даалгаврыг заавал зөв, буруу гэж үнэлэх албагүй. Суралцагчийн шийдэлд дүн шинжилгээ хийж, түүнийхээ шалтгааныг тайлбарлан, хийсэн шийдлээ илүү сайн амжилтыг үнэлэх боломж бий юу? Суралцагчийн явц, амжилтаас хамааруулан даалгаврыг тохируулж өгөх механизм бий юу? Модуль/ нэгж болон гол хэсэг бүр даалгавартай юу? Тэдгээрт суралцагч мэдлэгээ өөрөө үнэлэх бололцоо бий юу? Суралцагчийн явцыг хянаж ын тулд багш тэдний даалгавар, сорилуудыг сургалтын туршид үзэж хянадаг уу? Асуудал шийдвэрлэхийг шаардсан даалгавар өгсөн бол суралцагч бүрд багш ганцаарчилсан зөвлөмж хариу өгдөг үү? Суралцагч даалгаварт хийсэн шийдлээ илүү сайн ойлгоход нь багшийн зөвлөмж 17

ойлгоход нь тусалдаг байна. хариу тусалдаг уу? Г.7 Үнэлгээ, шалгалт 36 Г.7 Даалгавар, мэдлэг дүгнэх сорилуудад зөвлөмж хариу өгөхөд нь зориулж багш нарт тодорхой цагийн хуваарь гаргасан. Суралцагчдад уг хуваарийн талаар мэдэгдсэн Хэсэг Д Медиа агуулгын дизайн Даалгавар, сорилын хариуг багш хэзээ өгөх хуваарийг мэдээлсэн байна. Даалгавар, сорилын хариуг багш хэзээ өгөх хуваарийн талаар суралцагчид мэдээлэл авдаг уу? Зөвлөмж хариу өгөх ажил үүргээ багш гүйцэтгэсэн эсэхийг шалгах тогтолцоо бий юу? Дасгал/ даалгавар/ шалгалтын хариу өгөх хугацааг мэдээлсэн 37 Д.1 Хандалтын нөхцлүүдийг хангасан (accessibility) 38 Д.2 Хэрэглэхэд хялбар байдлын нөхцлүүдийг хангасан (usability) Хандалт гэдэг нь бүтээгдэхүүнийг (үйлчилгээ, талбар, төхөөрөмж гм.) аль болох олон хүн хэрэглэх боломжийн түвшинг хэлнэ. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст зориулах асуудал энд хамаарна. Хялбар байдал гэдэг нь суралцах орчин, түүний бүрэлдэхүүн хэсгүүд (агуулга, материалуудыг оролцуулан) ашиглахад хялбар ыг хэлнэ. дизайнд холболтын нөхцлүүдийг тооцож үзсэн үү? талбар нь шаардлагагүй зүйлсийг агуулаагүй бөгөөд ойлгомжтой юу? Үсгийн хэмжээ, фонт уншихад тохиромжтой юу? Зураг, дүрс, хүснэгт, Холболтын нөхцлүүдийг сургалтын дизайнд хэрхэн авч үзсэнийг тайлбарласан Хэрэглэхэд хялбар байдлын нөхцлүүдийг сургалтын дизайнд хэрхэн авч үзсэнийг 18

39 Д.3 Заавал судлах ёстой медиа агуулгыг үзэх үед суралцагч агуулгын аль хэсэгт яваагаа мэдэх боломжтой Хэсэг Е Технологи Агуулгыг үзэж даа суралцагч түүний аль хэсэгт (модуль, хичээл, хэсэг, хэсэг доторх нэгж гм) яваагаа мэдэх боломжтой байна. бусад үзүүлэнгүүд (хөдөлгөөнтэй, хөдөлгөөнгүй) уншихад хялбар уу? Агуулгыг үзэж даа суралцагч аль хэсэгт яваагаа мэдэх боломжтой юу? тайлбарласан 40 Е.1 Татаж авах сургалтын материалууд ижил формат, тохиромжтой хэмжээтэй 41 Е.2 виртуал орчин нь байнгын найдвартай сервер дээр ажилладаг 42 Е.3 виртуал орчинд олон янзын үйлдлийн систем, вэб хөтчүүдийг ашиглан хандах боломжтой Файлын формат, хэмжээ зорилтот бүлгийн дэд бүтцийн онцлогт тохирсон байна. Суралцагчдын хийсэн буруу үйлдлээс болж сургалтын виртуал орчин эвдэрч, гацдаггүй ёстой. виртуал орчин суралцагчдын ашиглаж буй аливаа вэб хөтөч дээр саадгүй ажилладаг байна. материал татаж авах хурдыг Интернэт холболтын хамгийн бага хурдтай үед шалгаж үзсэн үү? Файлуудын формат тохиромжтой юу? Сургалтыг эхлэхээсээ өмнө талбарыг янз бүрийн вэб хөтөч, үйлдлийн системүүд дээр туршиж үзсэн үү? Сургалтыг эхлэхээсээ өмнө талбарыг янз бүрийн вэб хөтөч, үйлдлийн системүүд дээр туршиж үзсэн үү? Тэдгээр дээр ямар 19

43 Е.4 технологи нь сургалтын стратегийг дэмжсэн. Ялангуяа зорилтот бүлгийн мэдээллийн технологийн дэд бүтцэд тохирсон Хэсэг Ё Үнэлгээ ба сайжруулалт Дараах зүйлсийг нарийн судалсны үндсэн дээр технологийн шийдлийг гаргасан байна. Үүнд: зорилтот бүлгийн төхөөрөмж, интернэт холболт; суралцагчдын ур чадвар, хэрэгцээ; ажиллагсдын багшлах ур чадвар; сургалтын зорилго,даалгавар, бусад ажиллагаа. нэг тохируулга хийлгүйгээр ажиллаж байна уу? талбарын технологи, үйлдлүүд нь сургалтын дизайн, арга зүй, стратегитай дүйцэж байна уу? Технологийн шийдэл, талбар нь зорилтот бүлгийн мэдээллийн технологийн дэд бүтцэд тохирч байна уу? Суралцахуйн үйлийг технологи хэрхэн дэмжиж буйг тайлбарласан 44 Ё.1 эцэст сургалтын чанар, ерөнхий байдлыг үнэлэх, улмаар сургалтыг зохих түвшинд хүртэл сайжруулахад ашиглахуйц үнэлгээний арга, үйл явцыг урьдаас төлөвлөж бэлтгэсэн Үнэлгээ хийх цогц үйл явцыг төлөвлөж, т буулгасан байна. Үнэлгээний цогц үйл явц гэдэгт дараах зүйлс багтана. Үүнд: 1) Асуулга, эсвэл бусад хэлбэрээр суралцагчдын санал бодлыг цуглуулах, 2) Үнэлгээний тайлан бэлтгэх, энд суралцагчдаас авсан мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж, сургалтыг үнэлгээг хэрхэн хийдэг талаар бичиг баримт бий юу? Үнэлгээ хийхдээ суралцагчдын санал бодлыг цуглуулах, сургалтыг цаашид сайжруулахад зориулсан үнэлгээний тайлан гаргах ажлуудыг хийдэг үү? Хөтөлбөрийг үнэлэх үйл явцын талаарх мэдээлэл. Боломжтой бол сүүлийн үнэлгээний тайлан 20

45 Ё.2 талаарх суралцагчдын санал хүсэлтийг асуулгын, эсвэл бусад аргаар авдаг сайжруулах тодорхой саналууд болгон оруулна, 3) Цаашдын сургалтын дизайнд оруулах санал зөвлөмжүүд. ерөнхий чанар болон дараах зүйлсийн оновчтой эсэхийг үнэлэхийн тулд суралцагчдаас санал авах цогц асуулгыг тусгайлан боловсруулсан байна. Үүнд: 1) дизайн (ашигласан арга, заах арга зүй, вэб, курсын бүтэц), 2) менежмент (хуваарь ба ачаалал, дүгнэх арга, цахим багшийн ажиллагаа, суралцагчдыг татах чадвар, зөвлөмж хариуг цагт нь, нягт нямбай өгөх байдал, заавар зөвлөгөө өгөх байдал, хамтран ба бие даан гүйцэтгэх ажиллагаанууд, даалгавар), 3) агуулга (агуулгын үнэн зөв, оновчтой байдал, сургалтын зорилго, мэдлэг дүгнэх сорилууд, кейс Сургалтыг үнэлэхийн тулд суралцагчдаас дараах асуудлуудаар санал бодлыг нь авах бичиг баримт, асуулгын хуудас бий юу? Үүнд: 1) дизайн, 2) менежмент, 3) агуулга, 4) Медиа болон техникийн дэмжлэг Сүүлийн үнэлгээний тайлан, эсвэл үнэлгээ хийх төлөвлөгөө 21

46 Ё.3 Суралцагчдын санал хүсэлтийг цуглуулан тайлан гаргадаг, тайланд сургалтыг цаашид сайжруулах зөвлөмжүүдийг тусгадаг судлалын жишээ, хэлэлцүүлгийн оновчтой байдал, нэмэлт материалууд, курсын баримт бичгүүд: хэрэглэгчийн гарын авлага, силлабус, сургалт сонирхогчдод зориулсан мэдээлэл, брошур), 4) Медиа болон техникийн дэмжлэг (сургалтанд бүртгүүлэх процесс, сургалтын талбарын хандалтын боломж ба хэрэглэхэд хялбар байдал, татаж авах хугацаа). Суралцагчдын санал бодлыг үндэслэн гаргасан цогц тайланд сургалтыг цаашид сайжруулах тодорхой санал зөвлөмжүүдийг оруулсан байна. Суралцагчдаас цуглуулсан саналуудыг хөрвүүлж, шинжилж, дараах зүйлсийг цаашид сайжруулахад зориулсан тодорхой санал зөвлөмж болгон боловсруулна. Үүнд: 1) дизайн, Сургалтыг цаашид хэрхэн сайжруулах талаар тусгасан / тайлан бий юу? дизайн, менежмент, агуулга, технологийг авч үзсэн тодорхой санал зөвлөмжүүд байна уу? Хөтөлбөрийг үнэлэх үйл явцын талаарх мэдээлэл. Боломжтой бол сүүлийн үнэлгээний тайлан 22

47 Ё.4 Санал хүсэлтийг үндэслэн сургалтыг сайжруулах ажиллагааг сургалтын дизайны нэг хэсэг болгон төлөвлөсөн ба энэ нь сургалтыг тасралтгүй сайжруулах баталгаа болдог 2) менежмент, 3) агуулга, 4) Медиа болон техникийн дэмжлэг Сургалтыг системтэйгээр үнэлж дүгнэх, шинэчлэх тогтсон процесстой ба үүнийг т буулгасан байна. Суралцагчдын саналыг цуглуулж, шинжилж, санал зөвлөмж болгон боловсруулсан бол энэ нь сургалтын дизайны нэг хэсэг байж, сургалтыг тогтмол сайжруулахад ашиглагдах ёстой. Санал зөвлөмжүүдийг дараа дараагийн сургалтын дизайныг хийх/ шинэчлэхэд системтэйгээр авч ашигладаг уу? Сургалт бүрийн дараа түүнийг хэрхэн үнэлж дүгнэдэг тухай бичиг баримт бий юу? Энэ процессыг бүрэн тусгасан уу? Сүүлийн үнэлгээний тайлан, эсвэл үнэлгээ хийх төлөвлөгөө Холбоо барих: Цахим Мэдлэг ТББ СБД, 6-р хороо, Их сургуулийн гудамж 3/2, Хурд хотхон, 10А-38 тоот Улаанбаатар 14201, Монгол улс Тел/Факс: 319367, 99091156 Э-шуудан: info@mongolcampus.org Вэб: http://www.mongolcampus.org 23