МЕЃУНАРОДНИ ФИНАНСИСКИ ИНСТИТУЦИИ 1 1
Повелба на Обединетите нации - универзална меѓународна организација задолжена за светскиот мир и стабилност Нова регулатива за меѓународната економија и нејзина институционализација, со цел, преку воведување нови принципи и стандарди, да го направат поефикасно глобално управување со светската економија.
МЕЃУНАРОДЕН МОНЕТАРЕН ФОНД - IMF СВЕТСКА БАНКА - WB БАНКА ЗА МЕЃУНАРОДНИ ПОРАМНУВАЊА - BIS СИСТЕМ НА ФЕДЕРАЛНИ РЕЗЕРВИ FED ЕВРОПСКА ЦЕНТРАЛНА БАНКА - ECB 3
КРЕАЦИЈА НА БРЕТОНВУДСКИОТ СИСТЕМ Bretton Woods конференција, јули 1944: Предлог на Great Britain s: Нова меѓународна валута bancor, прифатен како еквивалент на златотот; Меѓународна клириншка унија гарантира автоматско елиминирање на нерамнотежата во платниот биланс Функционирање на системот на сличен начин како и функционирањето на златниот стандард, но пофлексибилно Предлог на USA s : Обнова на златно девизниот стандард Unitas = $ 10 во злато Основање на Меѓународен стабилизационен фонд, во кој земјите ќе ги плаќаат нивните финансиски квоти и од кој би позајмувале по потреба за урамнотежување на платниот биланс Укинување на рестрикциите за трговија и плаќања
I. МЕЃУНАРОДЕН МОНЕТАРЕН ФОНД
Меѓународна организација го надгледува меѓународниот монетарен систем, следејќи ја макроекономската политика на земјите членки, особено политиката која влијае на девизните курсеви и билансот на плаќање. институцијата обезбедува финансиска и техничка помош на земјите членки, со што претставува и меѓународен позајмувач од последна инстанца (Lender of Last Resort).Меѓународна организација 29 земји потпишаа договор Articles of Agreement 45 земји членки / 187 земји членки седиште - Washington D.C., USA 6
ИСТОРИЈА Централна улога во креирање на глобалната економија по II Светска војна Одговорен за контрола (надгледување) на меѓународниот монетарен систем со цел да се осигури стабилноста на девизниот курс и да ги охрабрат земјитечленки да ги елиминираат девизните рестрикции кои ја ограничуваат трговијата. Соработка (помош) и реконструкција (1944 71) Крајот на Бретонвудскиот систем (1972 81) Задолжување и непријатни реформи (1982 89) Структурни промени за Источна Европа и Азија (1990-2004) Глобализација и кризи (2005 - present)
1. Cooperation and reconstruction (1944 71) - соработка и реконструкција Голема депресија од 1930 зголемување на бариерите за надворешна трговија, девалвирање на националните валути за да се натпреваруваат за извозните пазари, ограничување за поседување на девизи од страна на граѓаните светската трговија нагло се намали Намалување на вработеноста и животниот стандард полета во многу земји.
1. Cooperation and reconstruction (1944 71) - соработка и реконструкција дефект на меѓународна соработка план за креирање на институција одговорна за надгледување на меѓународниот монетарен систем системот на девизни курсеви и меѓународните плаќања со цел да се овозможи меѓународна купопродажба на стоки и услуги. глобалниот ентитет одговорен за стабилноста на девизниот курс и за охрабрување на земјите членки да ги елиминираат девизните ограничувања со цел да се поттикне трговијата.
1. Cooperation and reconstruction (1944 71) - соработка и реконструкција Бретонвудска спогодба ММФ јули 1944 (претставници од 45 земји - Bretton Woods, New Hampshire, United States) договор за институционална рамка за меѓународна економска соработка) / потребна со цел да се избегнат повторувањата на катастрофалните економски олитики кои ја потикнаа Големата Депресија Формално стартува во декември 1945 со потпишување Articles of Agreement од страна на 29 земји члени. Функционира од 1 март 1947 година. 1948 година Франција е прва земја која позајмува од ММФ Од 1950 ММФ го зголемува бројот на земји члени Во текот на 60 годинаи од XX век низа земји од Африка (независни) станн членки на ММф Студента војна го ограничи членството на земјите од Советскиот сојуз.
1. Cooperation and reconstruction (1944 71) - соработка и реконструкција Систем на валути - Par value system Земјите членки на ММФ од 1945 до 1971 ги одржуваа валутите фиксни во однос на $ US (златно девзен стандард) / флуктации дозволени со цел да се корегира фундаменталната нерамнотежа ( "fundamental disequilibrium ) во билансот на плаќања и во согласност со ММФ. Бретонвудскиот систем преовладувал до 1971, кога Американската влада ја суспендира конвертибилноста на доларот ( и доларските резерви на владата) во злато. Рани 60-ти години преценување на вредноста на американскиот долар (фиксен курс за златото) зголемена потрошувачка во националната економија (President Lyndon Johnson's Great Society programs) и зголемена потрошувачка во војната индустрија (Виетнамска војна)
2. The end of the Bretton Woods System (1972 81) Крај на Бретонвудскиот систем Поништен во периодот од 1968 и 1973. Август 1971, U.S. Претседател Richard Nixon ја објавува привремената суспензија на конвертибилноста на доларот за злато. Од 1973 флуктуирање на клучните светски валути Земјите членки сами одлучуваат за избор на девизниот режим (освен врзување на вредноста на валтата за злато) Слободно флуктуирање на девизните курсеви Врзување за вредноста на друга валута или кошница на валути Прифаќање на валута на друга земја Приклушување кон валутен блок и Формирање на монетарна унија
2. The end of the Bretton Woods System (1972 81) Нафтени шокови - Oil shocks Флуктирачки девизни курсеви олеснување кон прилагодување на нафтените трошоци нафтени шокови од октомври 1973 година Помош од ММФ на нафтените извозници (покривање на дефицитот во билансот на плаќања и справување со инфлација) Помагање на сиромашни земји - Helping poor countries Од средината на на помага на земјите со нарушен биланс на плаќања 1970 - Trust Fund март 1986- програма на позајмување т.н. Structural Adjustment Facility. Декември 1987 - SAF е заменет со Enhanced Structural Adjustment Facility.
3. Должничка криза и реформи - Debt and painful reforms (1982 89) 1970 нафтена криза земјите извознички на нафта позајмуваат од комерцијалните банки / зголемена каматна стапка во развиените земји со цел да ја контролираат инфлацијата / меѓународна должничка криза Во текот на 1970 - тите, западните комерцијални банки позајмија милијарди рециклирани петро-долари, мобилизираат депозити од нафтените извозници и ги позајмуваат на земјите увознички и земји во развој и вообичаено по варијабилна (флуктиурачка) каматна стапка. Со зголемувањето на каматните стапки 1979 Долг на неразвиени земји ($22 милијарди) во периодот 1978 81. Рецесија опаѓање на цената на стоките (експанзивна фискална политика и преценување на девизните курсеви) / понатамошни позајмувања
3. Должничка криза и реформи - Debt and painful reforms (1982 89) 1982 Мексиканска криза ММФ кординира на глобално ниво, вклучувајќи ги и комерцијалните банки (земјите - отплаќање на долговите) Реформа во земјите должнички
4. Социјални промени во Источна Европа и Азија Societal Change for Eastern Europe and Asian Upheaval (1990-2004) 1989 пад на Берлин и проблеми во Советски сојуз 1991 ја оспорува иниверзалната институција Зголем број на земјите члени (од 152 на 172) Се зголемува бројот на персоналот за 30% Извршниот одбор - The Executive Board се зголемува од 22 на 24 (директори од Русија и Швајцарија) Клучна улога на ММФ помош на Земјите од Советскиот блок транзиција од планска диригирана кон пазарна економија Политички совети Техничка помош и Финансиска подршка По повеќегодишни реформи успешно спроведени реформи И земјите се приклучуваат кон ЕУ (2004)
4. Социјални промени во Источна Европа и Азија Societal Change for Eastern Europe and Asian Upheaval (1990-2004) Азиски финансиски кризи - Asian Financial Crisis 1997 Кризи Источна Азија/ Тајланд / Кореја ММФ нуди финансиска помош и помош при реформа на економскат политика. Искуство на ММФ Повеќе внимание на слабостите на банкарскиот сектор Ефекти на макроекономската политика Во 1999, ММФ и Светската Банка ја лансираат програмата т.н. Financial Sector Assessment Либерализација на меѓународниот проток на капитал Промена на фискална политика
4. Социјални промени во Источна Европа и Азија Societal Change for Eastern Europe and Asian Upheaval (1990-2004) Отпишување на долгот на сиромашни земји - Debt relief for poor countries Во текот на 1990s, ММФ и СБ соработуваат за олеснување на товарот на долгот на сиромашните земји. Иницијативата за силно задолжени сиромашни земји (Initiative for Heavily Indebted Poor Countries ) беше лансиран во 1996 година Во 2005 година, за да помогне да се забрза напредокот кон Обединетите нации Милениумските развојни цели (Millennium Development Goals (MDGs), ), Иницијатива HIPC беше дополнет со Мултилатерално ослободување од долгови иницијатива (Multilateral Debt Relief Initiative (MDRI).
5. Глобализација и кризи - Globalization and the Crisis (2005 - present) 2007 / 2008 хипотекарна криза нерамнотежа на светскиот проток на капитал stand-by arrangements and other forms of financial and policy support. Позајмува $750 милијарди Флексибилни кредити за земји со силни економски индикатори и фундаменти и успешна имплементација на политиката For more on the ideas that have shaped the IMF from its inception until the late 1990s, take a look at James Boughton's "The IMF and the Force of History: Ten Events and Ten Ideas that Have Shaped the Institution."
ЦЕЛИ НА МЕЃУНАРОДЕН МОНЕТАРЕН ФОНД Унапредување на меѓународната соработка преку постојните институции што обезбедуваат механизам за консултации и соработка за зедничко решавање на меѓународните монетарни проблеми; Потикне раст на меѓународната трговија, раст на вработеноста, приходот и развој на продуктивните ресурси за сите земји членки како примарна цел на економската политика; Стабилизација на девизните курсеви и спречување на конкурентските валутни депрецијација; Помогне во основањето на мултилатерален систем на плаќања во однос на тековни трансакции меѓу членките и елиминирање на девизните ограничувања што го спречуваат растот на меѓународната трговија; Обезбедување на финансиски средства за помош на земјите членки за урамнотежување на платниот биланс (economic adjustment policies); Помош на земјите во развој со цел да се постигне макроекономска стабилност и да се намали сиромаштијата. 20
ФАЗИ : I. До 1973 година MMF се залагала за примена на генералната конвертибилност помеѓу валутите преку системот на фиксни девизни курсеви и обезбедување краткорочно финансирање на земјите членки во случај на дефицит во платниот биланс. II. Започнува во 1978 (како резултат на проблемите со фиксните девизни курсеви) три функции: Замена на валутите на земјите членки за други валути без никакви ограничувања (целосна конвертибилност); Мониторинг на економските политики на земјите кои влијаат на билансот на плаќања во услови на флексибилни девизни курсеви и Обезбедува краткорочна и среднорочна финансиска помош (со услов на реформи на економските политики); техничка помош; супервизија. 21
КВОТИ големината на GDP на земјата; големината на девизните резерви на земјата и учеството на земјата во меѓународната трговска размена. 25 % во SDR и конвертибилни валути ($ или злато) и 75% во национална валута На 5 години се врши ревизија на квотата Од висината на квотата зависи можноста за добивање на кредити, бројот на гласовите и уделот при распределба на новокреираните SDR 22
IMF земја членка Квота: мил. SDRs Квота: % Број на гласови гласови: % United States 37149.3 17.09 371743 16.79 Japan 13312.8 6.13 133378 6.02 Germany 13008.2 5.99 130332 5.88 France 10738.5 4.94 107635 4.86 United Kingdom 10738.5 4.94 107635 4.86 China 8090.1 3.72 81151 3.66 Italy 7055.5 3.25 70805 3.2 Saudi Arabia 6985.5 3.21 70105 3.17 Canada 6369.2 2.93 63942 2.89 Russian Federation 5945.4 2.74 59704 2.7 Netherlands 5162.4 2.38 51874 2.34 Belgium 4605.2 2.12 46302 2.09 India 4158.2 1.91 41832 1.89 Switzerland 3458.5 1.59 34835 1.57 Australia 3236.4 1.49 32614 1.47 Mexico 3152.8 1.45 31778 1.43 Spain 3048.9 1.40 30739 1.39 Brazil 3036.1 1.40 30611 1.38 Korea, South 2927.3 1.35 29523 1.33 Venezuela 2659.1 1.22 26841 1.21 Остан. 165 земји 60081.4 29.14 637067 28.78 23
К Р Е Д И Т И НА М М Ф 24
ММФ одобрува три вида на кредити: првиот вид на кредит е т.н. правото на влечење, што значи дека кога на некоја земја членка и требаат средства, со својата валута може да купи од Фондот странска валута, и после одреден рок е обврзана својата валута да ја откупи од Фондот по пазарна цена; вториот вид е рамковен кредит, а земјите членки го добиваат кога имаат проблем со платниот биланс; за да не ја девалвираат својата валута го користат овој вид кредит кој е со рок на отплата од три години и третиот вид потекнува од посебните права на влечење кои претставуваат дополнителни средства на плаќање во услови на многу сложени меѓународни односи и сложена меѓународна ликвидност.
АКТИВНОСТИ НА ММФ 1. НАДЗОР (surveillance) - мониторинг на економскиот и финансискиот развој; обезбедува и консултации, особено за спречување и справување со кризи; 2. КРЕДИТИРАЊЕ (lender of last resort) 3. СТРУЧНА СОРАБОТКА (technical assistance) - Стандарди и правила - Борба против перење пари и тероризам 26
MMФ : кредитор од последна дистанца - Lender of Last Resort Валутни и финансиски кризи Забрана на Централните банки од земјите во развој, да ја извршуваат функцијата на кредитор од последна дистанца Краткорочните облигациони договори се деноминирани во странска валута. Централните Банки на земјите во развој се карактеризираат со слаб кредибилитет. Central banks of emerging countries poor credibility. Способност за спречување од т.н. финансиски зарази (contagion) на други земји. Ризик од проблемот со морален ризик (moral hazard problem). 20.27
КРЕДИТИ НА ММФ Можноста за добивање кредити зависи од износот на квотата на дадена земја Резервна транша (сегмент) = (100 % ----- 4 транши по 25% од квотата) Програм за прилагодување т.н. стабилизациона програма STRUCTUAL ADJUSTMENT PROGRAMS ----- (Washinton Consensus - 1989) (фискална, монетарна, девизна и трговска политика со цел да се корегира платнобилансната ситуација) период од 1 до 3 години Отплатата на кредитот врз основа на кредитни транши почнува од 3 година и 3 месеци, а завршува петата година Писмо за намери формален акт, што содржи сугестии од Фондот во доменот на економската политика Провизија (service charge) 0,5 % од износот на кредитот Каматна стапка (rate of charge) - 28
WASHINTON CONSENSUS Фискална дисциплина ( Fiscal policy discipline); Пренасочување на јавното трошење (примарно образование, здравство и инвестициите во инфраструктурата; Реформа на одданочувањето умерени маргинални даночни стапки; Каматни стапки пазарно детерминирани и реално умерени; Адекватни девизни курсеви; Либерализација на трговијата либерализација на увоз, елиминација на квоти; трговска заштита со ниски и релативно унифирмирани тарифи; Либерализација на директни странски инвестиции; Приватизација на државни деловни ентитети; Дерегулација укинување на регулацијата кои попречуваат влезот на пазарот или ограничува конкуренцијата, Законска заштита на сопственост. 29
КРЕДИТИ НА ММФ 1. STAND BUY АРАЖМАНИ 2. ОЛЕСНУВАЊЕ ЗА КОМПЕНЗАТОРНО ФИНАНСИРАЊЕ (compensatory financing facility) 3. ОЛЕСНУВАЊЕ ЗА КОМПЕНЗАТОРНО ФИНАНСИРАЊЕ И НЕПРЕДВИДЛИВИ СЛУЧАЕВИ ( CCFF compensatory and contingency financing facility) 4. ОЛЕСНУВАЊЕ ЗА ФИНАНСИРАЊЕ НА ТАМПОН ЗАЛИХИ (buffer stock financing facility) 5. СТАРАТЕЛСКИ ФОНД (Trust Fund) кредити за најнеразвиени земји 6. ОЛЕСНУВАЊА ЗА СТРУКТУРНО ПРИЛАГОДУВАЊЕ (SAF structual adjustment facility) 7. ЗГОЛЕМЕНИ ОЛЕСНУВАЊА ЗА СТРУКТУРНО ПРИЛАГОДУВАЊЕ (ESAF enhanced structural adjustment facility) 8. ПРОШИРЕНИ ОЛЕСНУВАЊА НА ФОНДОТ (EEF extended Fund facility) 9. ДОПОЛНИТЕЛНО ФИНАНСИСКО ОЛЕСНУВАЊЕ (SFF supplementary finacing facility) 10. ПОЛИТИКА НА ЗГОЛЕМЕН ПРИСТАП ( enlarged access policy) 11. ОЛЕСНУВАЊА ЗА СИСТЕМСКА ТРАНСФОРМАЦИЈА (STF systemic transformation facility) 30
Значајни моменти во развојот на кредитирањето од страна на ММФ Година Настан 1944 На Бретонвудската конференција потпишани договори за основање на ММФ и Светската Банка 1945 Првите 29 земји ги потпишаа пристапните договори со ММФ 1947 Франција прва земја што зема кредит од ММФ, проследена со Холандија, Мексико и В.Британија 1952 Земјите членки ги договорија консултациите како и Stand by аражманите, нивно одобрување и условите за ползување. Белгија прва земја што користи Stand by аражман, но не ги повлекува средствата до 1957 1962 Воведување на т.н. Генерални договори за позајмување. Овие договори овозможија, ММФ да ги наполни своите финансиски ресурси преку позајмување од владите на група земји членки 1969 Со цел да се заштитат од заканата на колапс на меѓународната ликвидност, амандмански се интервенира на основачкиот договор со кој се креираат т.н Специјални права за влечење SDR (special drawing rights) 31
Значајни моменти во развојот на кредитирањето од страна на ММФ Година Настан 1971 USA укинување на конвертибилноста на доларот со злато и премин кон флуктуирачки девизен режим 1973-74 OPEC пораст на цените на нафта од 1.01.1974. Со цел да им се помогне на увозниците на нафта во контекст на справување со антиципираниот дефицит во платниот биланс и инфлација, IMF ја воспостави првата од двете нафтени линии. 1975 Во 1974 се воведени т.н. Проширени фондовни капацитети (помош на земјите во развој за справување со проблемите од платниот биланс); Кенија прва земја која почна да ги користи овие средства. 1982 Пораст на каматни стапки како резултат на огромен износ на одобрени кредити на индустриските земји причина за меѓународни кредитни кризи. Се до 1980-тите, ММФ игра централна улога во помагањето на справување со оваа криза. 1986 Воведени Средства за структурни прилагодување (кредити по пониски каматни стапки ) 1987 Зголемени средства за структурно прилагодување 32
Значајни моменти во развојот на кредитирањето од страна на ММФ Година Настан 1992 Руската федерација заедно со 13 од 14-тите земји од бившиот СССР станаа членки на ММФ 1995 Заем од 18 мрл. долари договорен со Мексико (за справување со проблемите од капиталната сметка) 1996 ММФ и Светската банка ја воведоа т.н. HIPC иницијативата со цел да се намали надворешниот долг на најсиромашните земји на одржливо ниво во разумен краток временски период. 1997 Кредити за справување со финансиска криза (Тајлан, Индонезија, Кореа и Тајланд) како подршка на стабилизационите политики и структурни реформи. 1999 Воведување на Средствата за намалување на сиромаштијата и потикнување на растот. 2000 На самитот на ООН договорени Милениумските цели за развој (MDGs UN Millennium Development Goals) 33
Значајни моменти во развојот на кредитирањето од страна на ММФ Година Настан 2001 Aргентина финансиска криза и длабока рецесија како резултат на долгот. Воведување на доларот во оптек на националната економија, со што се истисна песосот од оптек 2005 G- 8 ја промовира Иницијативата за мултилатерално ослободување од долгот 2009 G 20 London Summit (одлука за дополнителни извори на финансии со цел да се излезе во пресрет на барањата на земјите членки за справување со кризата) - доплонителни $ 500 млјр. + 250 млјр. SDR) 34
ММФ - ПРЕТХОДНИ ИНСТРУМЕНТИ НА ПОЗАЈМУВАЊЕ Год Наслов Причина 1969-2000 1974-1975 1975-1976 1989-2000 Buffer Stock Financing Facility Механизам за финансирање на резерви на стоки First Oil Facility Прв механизам за нафта Second Oil Facility Втор механизам за нафта A policy of support for debt & debt-service operations Политика за субвенционирање на долгот и операции за сервисирање на долгот Финансирање на земјите членки со цел да им се помогне за спроведување на Фонд за стабилизирање на стоковните цени. Како одговор на ценовниот шок на нафтата Како одговор на ценовниот шок на нафтата Клучен елемент на IMF како од 35
СТАНДАРДИ И ПРАВИЛА - standards & codes 1. Транспарентност на политиките: Транспарентност на податоците (Data Transparency): IMF's Special Data Dissemination Standard (SDDS) and General Data Dissemination System (GDDS). Фискална транспарентност ( Fiscal Transparency:) IMF's Code of Good Practices on Fiscal Transparency, complemented by the Guide on Resource Revenue Transparency. Транспарентност на монетарната и фискалната политика (Monetary and Financial Policy Transparency IMF's Code of Good Practices on Transparency in Monetary and Financial Policies. 36
СТАНДАРДИ И ПРАВИЛА - standards & codes (2) Регулирање и супервизија на финансискиот сектор: промовирање на финансиски систем кој се базира на стандарди развиени од страна на низа специјализирани институции / IMF-World Bank Financial Sector Assessment Program (FSAP): Супервизија на банките : Basel Committee on Banking Supervision's Core Principles for Effective Banking Supervision. Хартии од вредност : International Organization of Securities Commission's Objectives for Securities Regulation. Осигурување: International Association of Insurance Supervisors' Insurance Supervisory Principles. Платен промет: Committee on Payments and Settlements Systems (CPSS) Core Principles for Systemically Important Payment System, complemented by Recommendations for Securities Settlement Systems (RSSS) for countries with significant securities trading. Анти-перење пари и Борба против финансирање на тероризмот Financial Action Task Force's (FATF) 40+9 Recommendations. 37
СТАНДАРДИ И ПРАВИЛА - standards & codes (3) Интегритет на пазарот (стандардите во оваа област се развиени од страна на различни институции, вклучувајќи ја и Светската банка; најчесто се детерминирани од Светската Банка): Корпоративно управување: Organization of Economic Cooperation and Development's Principles of Corporate Governance. Сметководство: International Accounting Standards Board's International Accounting Standards. Ревизија: International Federation of Accountants' International Standards on Auditing. Инсолвентност и правата на кредиторот : A standard based on the World Bank's Principles for Effective Insolvency and Creditor Rights Systems and the United Nations Commission on International Trade Law Legislative Guide on Insolvency Law is being finalized. 38
СПЕЦИЈАЛНИ ПРАВА ЗА ВЛЕЧЕЊЕ SDR (Special drawing rights) СПВ меѓународно резервно средство, креирано од ММФ во 1969 година. SDR = 0,8886 грама злато.. 1SDR = $ 1 Вредноста на СПВ се базира на вредноста на кошница од четири клучни валути СПВ можат да бидат заменети за други валути Со генералната алокација на СПВ (28 август) и специјалната алокација 9 септември, 2009), износот на СПВ се зголемува од СПВ 21.4 млјд. на СПВ 204.1 млјд. (тековно износот е еквивалент на $ 317 млјд). Special Drawing Rights (SDRs) се потенцијални побарувања за слободно користени валути на земјите членки на ММФ. СПВ валутниот код според ISO 4217 e XDR. 39
КОНВЕРЗИЈА НА SDR (стапки на 05.02.2008 - дефинирани според MMF) 1. ФУНТИ : 1 = 1.24445 СПВ или 1 СПВ = 0.803568 2. ДОЛАРИ: US $1 = 0.631894 СПВ или 1 СПВ = US $ 1.58254 Вредноста на 1 СПВ во однос на американскиот долар се определува секојдневно од страна на ММФ, врз основа на курсевите на валутите кои ја чинат кошничката според пладневната котација на Лондонската Берза. 40
Специјални права на влечење - SDRs СПВ (SDRs) = кошница на клучни валути што се применуваат во меѓународната трговија и финансии. Тековно, вредноста на SDRs e еднаква на: 0.6320 US Dollars, 0.4100 euro, 18.4 Japanese yen и 0.0903 pound sterling. Пред воведувањето на во 1999, Германската марка и Францускиот франк беа вклучени во кошницата. Износот на секоја валута што е вклучена во вредноста на едно СПВ e детерминиран од страна на Извршниот одбор на ММФ, во согласност со важноста на валутата во рамките на меѓународната трговија и финансиите на секои пет години. Во зависност од варијацијата на девизните курсеви, релативната вредност во рамките на кошницата исто така варира. 41
период USD DEM FRF JPY GBP 1981 1985 0.540 (ca. 42%) 0.460 (ca. 19%) 0.740 (ca. 13%) 34.0 (ca. 13%) 0.0710 (ca. 13%) 1986 1990 0.452 (ca. 42%) 0.527 (ca. 19%) 1.020 (ca. 12%) 33.4 (ca. 15%) 1991 1995 0.572 (ca. 40%) 0.453 (ca. 21%) 0.800 (ca. 11%) 31.8 (ca. 17%) 0.0893 (ca. 12%) 0.0812 (ca. 11%) 1996 1998 0.582 (ca. 39%) 0.446 (ca. 21%) 0.813 (ca. 11%) 27.2 (ca. 18%) 0.1050 (ca. 11%) Период USD EUR JPY GBP 1999 2000 0.5820 (ca. 39%) 0.2280 (ca. 21%) = 0.3519 (ca. 32%) [nb 1] 0.1239 (ca. 11%) 27.2 (ca. 18%) 0.1050 (ca. 11%) 2001 2005 0.5770 (ca. 45%) 0.4260 (ca. 29%) 21.0 (ca. 15%) 2006 2010 0.6320 (ca. 44%) 0.4100 (ca. 34%) 18.4 (ca. 11%) 0.0984 (ca. 11%) 0.0903 (ca. 11%) 42
Менаџирање на ММФ ОДБОР НА ГУВЕРНЕРИ (Board of Governors) - министери за финансии (секоја земја има претставник и заменик) / се состанува еднаш во текот на годината ИЗВРШНИ ДИРЕКТОРИ (Executive Board) 24 извршни директори; 8 од земјите со највисока квота (SAD, Велика Британија, Германија, Франција, Јапонија, Саудиска Арабија, Русија и Кина), преостанатите 16 се бираат од други земји по групи (constituency) ГЕНЕРАЛЕН ДИРЕКТОР (Managing Director) 3.000 ВРАБОТЕНИ (staff) 43
44
СВЕТСКА БАНКА WORD BANK
Меѓународна банка за обнова и развој (International Bank of Reconstruction and Development IBRD ); Меѓународна асоцијација за развој (International Development Association IDA); Меѓународна финансиска корпорација (International Finance Corporation IFC); Мултилатерална агенција за гарантирање на инвестициите (Multilateral Investment Guarantee Agency MIGA) и Меѓународен центар за решавање на инвестиционите спорови (International Centre for Settlement of Investment Disputes ICSID). 46
Средствата со кои располага Светската Банка се прибираат по неколку основи: по пат на уплаќање на одредена квота на средства, што, освен членството на ММФ, претставува втор важен услов што треба да се исполни за да се стане членка на оваа институција; по пат на издавање на хартии од вредност на банката, кои одлично котираат на меѓународниот пазар на хартии од вредност и по пат на задолжување на меѓународниот пазар на капитал.
1. Меѓународна банка за обнова и развој - IBRD 186 земји членки земја International Development Association (IDA) има 168 членки. Секоја земја членка на IBRD е истовремено и членка на International Monetary Fund (IMF) и само на земјите членки на IBRD им е дозволено членство на другите институции во рамките на Банката. 48
Меѓународна банка за обнова и развој - IBRD Agriculture and Rural Development Conflict and Development Development Operations and Activities Economic Policy Education Energy Environment Financial Sector Gender Governance Health, Nutrition and Population Industry Information and Communication Technologies Information, Computing and Telecommunications International Economics and Trade Labor and Social Protections Law and Justice Macroeconomic and Economic Growth Mining Poverty Reduction Poverty Private Sector Public Sector Governance Rural Development Social Development Social Protection Trade Transport Urban Development Water Resources Water Supply and Sanitation 49
ГРАНТОВИ За пазвојни проекти преку потикнување на иновации, соработка помеѓу институциите и партиципацијата на локални акционери во проектите. IDA грандовите ги користи за: Ослободување од презадолженост на сиромашни земји; Подобрување на санитерија и снабдување со вода; Финансира за вакцинација и програми за имунизација со цел да се намали заболувањето од заразни болести (пр. малерија); Борба против HIV/AIDS пандемија и Подршка на граѓански здруженија 50
Финансирање на проектите 1. ИДЕНТИФИКАЦИЈА (допринос на националната економија, технички и економски карактеристики); 2. ФАЗА НА ПОДГОТОВКА НА ПРОЕКТОТ (1-2 години; Банката дава техничка и финансиска помош за проценка на проектот); 3. ОЦЕНКА НА ПРОЕКТОТ (согледување на техничките, институционалните, економските и финансиските аспекти на проектот); 4. ПРЕГОВОРИ / ИЗВЕШТАЈ ЗА ОЦЕНКА НА ПРОЕКТОТ; 5. ИЗВЕШТАЈ ЗА ТЕКОТ НА РЕАЛИЗАЦИЈА НА ПРОЕКТОТ И 6. ДОПОЛНИТЕЛНА ОЦЕНКА НА ПРОЕКТОТ ПО НЕГОВОТО ЗАВРШУВАЊЕ. 51
2. International Finance Corporation - IFC Промовира инвестиции за приватен сектор во земнји во развој Намалување на сиромаштијата Подобрување на животниот стандард на луѓето Лоцирана во Washington, DC. основана 1956, IFC најголем меѓународен извор на заеми и капиатл финансирање на приватен сектор со: Ги финансира приватниот сектор, проекти и компании лоцирани во земји во развој Им помага на приватните компании од земнјите во развој да обезбедат капитал на меѓународниот финансиски пазар Советодавна услуга и техничка асистенција на бизнис ентитетите и владата. 52
Членство и менаџмент 182 земји членки (заедничко детерминирање на политики и одобруваат инвестиции). За влез во IFC, земјата кандидат мора првенствено да биде член на International Bank for Reconstruction and Development (IBRD). Одбор на гувернери, од секоја земја членка претставник Одбор на директори (Извршни директори на IBRD) ревизија на сите проекти Заенички капитал, здружен од земјите членки, гласање во согласно со уделот. Капитал = $2.45 млјрд; IFC's нето вредност = $9.8 млјрд во 2005. Функционира независно (законска и финансиска автономија); сопствен правилник (Articles of Agreement), акционерски капитал - share capital, менаџмент и персонал.. 53
3. Мултилатерална агенција за гарантирање на инвестиции MIGA 1985 Давање гаранција за некомерцијални ризици / премија за дадена гаранција Државно ограничување на конвертирање на приносите во девизи Ограничување на сопственоста на странци Раскинување на договор од страна на владата во штета на инвеститорот Војни конфликти и немири Др. вид на ризици прифатени од страна на Одборот на директори Потикнува прилив на свеж капитал во земјите во развој Гаранцијата се дава за пласмани во вид на долгорочни инвестиции, акции и кредити, но не и за извозни кредити кои се осигурани кај национални агенции. 54
grrenfield инвестиции Нови инвестиции кои овозможуваат експанзија, модернизација или финансиско преструктуирање на постоечки проекти и Аквизиции поврзани со процесот на приватизација на државни бизнис ентитети. 55
4. Меѓународно здружување за развој - IDA Најнерзавиени земји / членки на IBRD 1960 Кредитирање под најповолни услови и поклони Средства: квоти од земјите членки; поклони, трансфер на дел од приходот што го генерира IBRD и отплата од претходно одобрени кредити. 56
Millennium Development Goals - MDGs WB тековно: позајмуваат на земји со среден приход по каматни стапки (AAA) од пазарот за капитал; IDA обезбедува заеми по ниски каматни стапки и грантови за земји со низок доход кои немаат пристап до меѓународниот пазар на капитал; IBRD непрофитна организација, користејќи го сопствениот висок кредитен рејтинг, одобрува заеми со ниски каматни стапки 57
БАНКА ЗА МЕЃУНАРОДНИ ПОРАМНУВАЊА - BANK OF INTERNATIONAL SETTLEMENTS - 58
Банката за меѓународни порамнувања (BIS) е меѓународна организација на централните банки која што ја потикнува меѓународната и финансиската соработка и функционира како банка на централните банки. Не е под ингеренции (не одговара) на ниту една национална влада. BIS функционира како поткомитет, секретеријат-домаќин, преку годишниот Генерален Состанок на членките - General Meeting of all members. Исто така обезбедува банкарски услуги и тоа само на централна банка Basel, Switzerland, BIS основан во Hague agreements во 1930. BIS - German: Bank für Internationalen Zahlungsausgleich (BIZ), French: Banque des Reglements Internationaux (BRI), Italian: Banca dei Regolamenti Internazionali (BRI). Има претставништва во Hong Kong & Mexico City. 59
ИНСТИТУЦИОНАЛНА СТРУКТУРА НА ЦЕНТРАЛНИТЕ БАНКИ
Централни банки: Каматни стапки Кредитна активност Понуда на пари Ефикасност на финансиските пазари Вкупно производство Вкупна инфлација Кој ги контролира Централните банки и кој ја одредува нивната функција? Од што е мотивирано нивното однесување? Во чии раце е монетарната власт?
СИСТЕМ НА ФЕДЕРАЛНИ РЕЗЕРВИ ВО САД FED FEDERAL RESERVE SYSTEM US Federal Reserve 62
Најнеобична структура Пред XX век страв од централизирање на власта (Систем на контрола и рамнотежа на власта инкорпорирани во Уставот и зачувување на правата на државите) Неуспешни експерименти во централното банкарство чија функција била контрола на банкарскиот сектор) Првата банка на САД распуштена во 1811 година Националниот статут на Втората банка на САД престанува да важи во 1836 година Банкарска паника 1907 година (непостои кредитор во крајна инстанца за обезбедување резерви во банкарскиот систем) Преголема државна интервенција во работата на приватните банки страв од создавање на Централна банка) 1913 година Закон за федерални резерви (креирање на Систем на федерални резерви)
ЗАКОН ЗА ФЕДЕРАЛНИ РЕЗЕРВИ Распределба на моќта помеѓу регионите, помеѓу приватниот сектор и државата, и помеѓу банкарите, бизнисмените и јавноста. Распределувањето на моќта доведе до создавање на Системот на федерални резерви Банките на Федералните резерви Одборот на гувернери на Системот на федерални резерви, Федералниот комитет за отворен пазар, Федералниот советодавен одбор 4.800 комерцијални банки членки
СИСТЕМ НА ФЕДЕРАЛНИ РЕЗЕРВИ ПОЛИТИКА ОДБОР НА ГУВЕРНЕРИ 7 члена, вклучувајќи го претседавачот, назначен од претседателот на САД и одобрен од Сенатот 12 БАНКИ НА ФЕДЕРАЛНИТЕ РЕЗЕРВИ (FRBS): Секоја банка со по 9 директори кои го избираат председателот и др. извршни тела во FRB. 4.800 ЧЛЕНКИ КОМЕРЦИЈАЛНИ БАНКИ ЈА ОПРЕДЕЛУВА ВИСИНАТА ФЕДЕРАЛНА КОМИСИЈА ЗА ОТВОРЕН ПАЗАР 7 члена од Одборот на гувернери + претседател на FRB од Њујорк и другите 4 FRB's ОПРЕДЕЛУВА ФЕДЕРАЛЕН СОВЕТОДАВЕН СОВЕТ 12 члена (банкари) по еден од секој делогруг СОВЕТУВА РАЗГЛЕДУВА И ОПРЕДЕЛУВА ДАВА ИНСТРУКЦИИ ЗАДОЛЖИТЕЛНИ РЕЗЕРВИ ДИСКОНТНА СТАПКА ОПЕРАЦИИ НА ОТВОРЕН ПАЗАР 65
Federal Reserve Act; Банкарскиот Акт од 1935 година; Актот за вработување од 1946 година; Актот за банкарски холдинг компании 1956 година и амандманите од 1970 година; Актот за меѓународно банкарство 1978 година; Актот за целосна вработеност и Актот за раст од 1978 година (Humphrey-Hawkins); Актот за дерегулација на депозитарните институции и Актот за монетарна контрола од 1980 година, Gramm Leach Bliley Актот од 1999 годинаи др.
одговорностите на FED се однесуваат на четири области: водење на националната монетарна политика со вклучување на монетарните и кредитните услови во економијата со цел да се постигне максимална вработеност, стабилни цени, и одржување на долгорочните каматни стапки; супервизија и регулација на банкарските институции за да обезбедат сигурност и заштита на националното банкарство и финансискиот систем и за ги заштити кредитните права на потрошувачите; одржување на стабилноста на финансискиот систем и системскиот ризик кој може да се појави на финансиските пазари и овозможува финансиски услуги на депозитарните институции, вклучувајќи ја и најважната улогата раководење националниот систем за плаќање.
Самофинансирање Најголемиот дел од приходот на ФЕД (повеќе од 90%) доаѓа од примената на отворен пазар, а особено од интересот за хартиите од вредност на Трезорот како и од,,капиталните добивки/загуби што може да се појават при купување/продавање на хартиите од вредност и нивните деривативи како дел од примената на отворен пазар. Билансот на приходи произлегува од продажба на финансиски услуги (процесирање на чекови и електронско плаќање) и од вратените заеми. Одборот на гувернери (Одбор на федералните резерви) еднаш годишно му приложува на Конгресот извештај за буџетот. Се разликуваат два извештаи со информации за буџетот. Оној кој ја содржи листата на завршени билансни извештаи со приходи и трошоци како и листата на нето профит или нето загуба е големиот извештај, едноставно наречен Годишен извештај. Тој исто така содржи податоци за вработување во системот. Другиот извештај кој подетално ги објаснува трошоците на разни сегменти на системот е наречен Годишен извештај: Ревизија на буџетот. Ова се сеопфатни извештаи со многу детали и може да се најдат на веб локацијата на Одборот на гувернери под делот Извештаи за Конгресот.
БАНКИ НА ФЕДЕРАЛНИТЕ РЕЗЕРВИ 12 регионални банки со 25 филијали Секоја од банките има Одбор на директори составен од 9 членови, од кои 6 се избрани од старана на банките-членки, а другите 3 од Одборот на гувернери Поставуваат дисконтна стапка, која треба да биде одобрена од Одборот на гувернери Банките ги набљудуваат економските и финансиските институции во нивната област и им даваат финансиски услуги на Владата на САД и на депозитните институции 69
Дванаесете банки на федералните резерви ги реализираат следниве функции: контрола на понудата на пари во национални рамки, емитуваат нови валути и ги повлекуваат оштетените валути од оптек; порамнување на сметките; регулирање и супервизија на банкарската индустрија; ги администрираат заемите и одобруваат заеми со попуст на регионалните банки; проценка на предложените спојувања и апликации на банки за проширување на нивните активности; дејствуваат како посредници помеѓу бизнис заедницата и системот на федералните резерви; проценка на банкарските холдинг компании и државните банките членки на FED; собираат податоци за условите на локалниот бизнис; во рамките на банките, професионалниот тим од економисти е ангажиран за истражување на теми поврзани со спроведувањето на монетарната политика, детерминирање на официјалната каматна стапка (во контекст на управување со инфлацијата и националниот девизен курс).
Секоја федерална резервна банка е предмет на надзор на Одборот на Гувернери. Секоја федерална резервна банка има Одбор на директори, чии членови соработуваат со претседателот на нивната резервна банка со цел да го известат поширокото членство за економската состојба и вложувањето на раководниот тим како и за одлуки од монетарната политика. Овие одбори се формирани од општата јавност и од банкарската заедница и ја надгледуваат работата на организацијата.
Правен статус Федералните резервни банки имаат правен статус со карактеристики и на приватни претпријатија и на јавни федерални агенции. Секоја банка-членка поседува акции кои неможат да се пренесат на друга банка, во својата регионална федерална резервна банка. Акција во сопственост на ФЕД не може да се продаде ниту пак да се тргува со неа, па затоа како резултат на поседувањето акции во ФЕД, банките-членки не го контролираат ФЕД. Банките избираат шест од деветте членови на Одборот на директори на резервните банки. Статутот на секоја федерална резервна банка е уреден со закон и не може да биде менуван од страна на банка-членка.
9 члениот Одбор на директори од секоја област е составен од 3 класи, именувани како класи А, Б и В. Директорите имаат мандат од 3 години. Класа А (3 члена) Избрани од претсавници на банките кои поседуваат акции Банките-членки се поделени во 3 групи според големината- големи, средни и мали банки Секоја група избира еден член од Класа А Класа Б (3 члена ) Директор од Класата Б не треба да биде службеник, директор или вработен во која било банка Го претставуваат народот водејќи сметка за интересите за земјоделство, трговија, инсустрија, услуги, работна сила и потрошувачи. Банките-членки се поделени во 3 групи според големината- големи, средни и мали банки Секоја група избира еден член од Класа Б Класа В (3 члена) Директор од Класата В не треба да биде службеник, директор, вработен или акционер во која било банка Формирана од Одборот на гувернери на ФЕД. Членовите се избираат за да го претставуваат народот водејќи сметка за интересите за земјоделство, трговија, инсустрија, услуги, работна сила и потрошувачи. Членовите треба да бидат најмалку две години жители на областа во која се назначени и еден од нив да биде именуван од одборот за претседател на Одборот на директори на федералната резервна банка и за агент за федерални резерви.
БАНКИ - ЧЛЕНКИ Секоја банка-членка е приватна банка (пр. приватно претпријатие) која поседува акции во една од дванаесетте регионални федерални резервни банки. Сите комерцијални банки на САД може да се поделат на три типа според тоа кое владино тело ги опфаќа и според тоа дали се членови на ФЕД.
ВИД ДЕФИНИЦИЈА Национални банки Оние кои се опфатени од федералната Влада ( преку Кабинетот за контрола на валутата во Трезорот); тие со закон се членки на ФЕД. Банки на државичленки Оние кои се опфатени од државите кои се членки на ФЕД Банки на држави кои не се членки Оние кои се опфатени од државите кои не се членки на ФЕД
ФЕДЕРАЛНИОТ КОМИТЕТ ЗА ОТВОРЕН ПАЗАР (FOMC) 7 члена на Одборот на гувернери плус пет претставници избрани од регионалните федерални резервни банки. го надгледува работењето на отворениот пазар, што претставува основа за националната монетарна политика ( влијае врз големината на билансот на федералните резерви достапен за депозитните институции, а оттаму и врз монетарните и кредитни услови) раководи со работењето на федералните резерви на девизните пазари. Банката-претставник од втората област, Њу Јорк, е постојан член, додека другите банки ротираат во интервали од две и три години. Сите директори присуствуваат на дискусиите на ФОМC, додека само пет директори кои се членови на комитетот гласаат за политички одлуки.
Според законот, ФОМC ја одредува својата внатрешна организација и по традиција го избира претседателот на Одборот на гувернери за свој претседател, а директорот на ферералната резервна банка во Њу Јорк за свој потпретседател. Обично се одржуваат формални состаноци во Вашингтон Д.Ц. осум пати годишно. Директорите на резервните банки кои не гласаат исто така учествуваат во дискусиите на Комитетот. Генерално ФОМC одржува телефонски консултации осум пати годишно, а други состаноци се одржуваат по потреба.
ОДБОР НА ГУВЕРНЕРИ 7 членови е главното раководно тело на Федералниот резервен систем. Задача - надледува дванаесетте регионални резервни банки и да помага во спроведувањето на националната монетарна политика. Гувернерите се назначени од Претседателот на САД со одобрување на Сенатот со мандат од 14 години. Според законот, назначените мора да се залагаат за,, фер застапеност на финансиските, земјоделските, индустриските и трговските интереси како и за географската поделеност на земјата, и како што е наведено во Законот за банкарство од 1935 година, два од седумте членови на Одборот на гувернери кои се назначени од Претседателот на САД помеѓу сите гувернери, се застапени од претседателот и потпретседателот на Одборот.
Одборот на гувернери, како независна федерална владина агенција не добива средства од Конгресот и мандатите на седумте члена на Одборот опфаќаат повеќекратни претседателски и конгресни мандати. Штом член на Одборот на гувернери еднаш е назначен од претседателот, тој најчесто делува независно. Одборот е должен да доставува годишен извештај на работење до Претседателот на Претставничкиот дом. ја надгледува и контролира работата на Федералните резервни банки и банкарскиот систем на САД воопшто. Членството е со закон органичено по мандат и член кој имал мандат од цели 14 години нема право на повторно назначување. Постојат бројни случаеви каде поединец е назначен да отслужи остаток од мандат на друг член и потоа повторно е назначен со мандат од цели 14 години.,, При истекувањето на мандатот, членовите на Одборот треба да продолжат со работа сѐ додека нивните наследници не се назначени бидејќи постои можност член на Одборот да работи значително подолг временски период од целосниот мандат од 14 години. Законот предвидива отстранување на член од Одборот со објаснување од Претседателот.
НЕФОРМАЛНА СТРУКТУРА НА СИСТЕМОТ НА ФЕДЕРАЛНИ РЕЗЕРВИ 80
ПРЕТСЕДАТЕЛ НА ОДБОРОТ НА ГУВЕРНЕРИ АГЕНДА СУПЕРВИЗИЈА ГЛАСА И ПОСТАВУВА АГЕНДА 6 ЧЛЕНА НА ОДБОРОТ НА ГУВЕРНЕРИ ПЕРСОНАЛ НА ОДБОРОТ НА ГУВЕРНЕРИ ГЛАСА СОВЕТУВА КОМИСИЈА ЗА ФЕДЕРАЛЕН ОТВОРЕН ПАЗАР (FOMC) ГЛАСА ЈА ОПРЕДЕЛУВА ВИСИНАТА СОВЕТУВА ПОСТАВУВА СОВЕТУВА ПЕТ ПРЕТСЕДА- ТЕЛИ НА БАНКАТА ЗА ФЕДЕРАЛНИ РЕЗЕРВИ ЗАДОЛЖИТЕЛНИ РЕЗЕРВИ ПОЛИТИКА ДИСКОНТНА СТАПКА ОПЕРАЦИИ НА ОТВОРЕН ПАЗАР 81
ЕВРОПСКА ЦЕНТРАЛНА БАНКА
(ЕЦБ) Франкфурт на Мајна, Германија (основана на 1 јуни, 1998) Централна банка на Еврозоната и е надлежна за монетарната политика на 12 земји членки на Европската Унија што го употребуваат евротокако валута. Главната цел на ЕЦБ е да се фокусира врз ценовната стабилност задолжена е да одржува низок инфлационен профил за еврозоната. Во моментов инфлацијата не смее да надминува повеќе од 2% во еврозоната. Со цел да ги одржува цените стабилни, ЕЦБ може да ги намалува или да ги покачува каматните стапки.
ЕЦБ ја раководи Борд на директори, на чело со Претседател и Борд на гувернери, кој се состои од членовите на Бордот на директори и претставници на другите централни банки во Европскиот систем на централни банки. Организацијата на ЕЦБ е моделирана врз основа на Геманската Бундесбанка и Ландесбанките (централните банки на федералните покраини во Германија).
Европскиот систем на централни банки (ЕСЦБ) е сочинет од Европската централна банка (ЕЦБ) и националните централни банки на 25-те држави - членки на Европската унија. Само гувернерите од националните банки од Еврозоната учествуваат и се одговорни за процесот на одлучување.