ИНТЕРНЕТ ТЕХНОЛОГИИ ПРЕНОС НА ПОДАТОЦИ

Similar documents
Структурно програмирање

Преземање сертификат користејќи Mozilla Firefox

ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ

УПАТСТВО. Како да започнам со користење на сертификат издаден на Gemalto IDPrime PKI токен во Mozilla Firefox?

УПАТСТВО. Kористење безбедно средство за електронско потпишување на Gemalto (PKI Smart Card и PKI Token)

Упатство за инсталација на Gemalto.NET токен во Mozilla Firefox

ПОИМ ЗА КОМПЈУТЕРСКИ МРЕЖИ КАРАКТЕРИСТИКИ НА КОМПЈУТЕРСКИТЕ МРЕЖИ

УПАТСТВО ЗА КОРИСТЕЊЕ НА СИСТЕМОТ ЗА ЕЛЕКТРОНСКО БАНКАРСТВО КОРПОРАТИВНО

ISA SERVER - ПОЛИТИКИ ЗА РЕГУЛИРАЊЕ НА ИНТЕРНЕТ СООБРАЌАЈ ВО МРЕЖИ Јасминка Сукаровска Костадиновска, Доц Др.Сашо Гелев

Преземање сертификат користејќи Internet Explorer

ИНТЕРНЕТ ТЕХНОЛОГИИ. Доц. д-р Иван Краљевски. Врските помеѓу локациите на Интернетот, (патеките) претставуваат комуникациски врски.

Март Opinion research & Communications

Вовед во мрежата nbn. Што е тоа австралиска nbn мрежа? Што ќе се случи? Како да се префрлите на мрежата nbn. Што друго ќе биде засегнато?

Siemens собни термостати. За максимален комфорт и енергетска ефикасност. siemens.com/seeteam

ЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура )

DDoS напади и DDoS напади врз DNS

ПЕТТО СОВЕТУВАЊЕ. Охрид, 7 9 октомври 2007 SCADA - КОМПОНЕНТА НА ДИСПЕЧЕРСКИ ТРЕНИНГ СИМУЛАТОР

Развојот и примената на UBUNTU оперативниот систем

ПРИРАЧНИК ЗА ОСНОВНА ОБУКА ЗА КОРИСТЕЊЕ НА ИНФОРМАТИЧКА ТЕХНОЛОГИЈА ЗА ЛИЦА СО ОШТЕТЕН ВИД

УПАТСТВО. Како да започнам со користење на сертификат издаден на Gemalto Java PKI токен?

Започнете овде Водич за брз почеток

INFORMATION SYSTEM PROPOSAL FOR CLOUD BASED FILE SYSTEM

Дизајнирање на архитектура на микросервиси: развој на бот базиран микросервис за управување со анкети

Упатство за користење на програмот InfoSystem

м-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива

Дизајн и имплементација на модул за извештаи и администрација на СМС систем за паркирање

Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?

Апстракт Вовед Цели и методологија на изработка на магистерскиот труд Cloud технологии и нивната примена во бизнисите...

АНАЛИЗА НА ПЕРФОРМАНСИ НА КВАЛИТЕТ НА СЕРВИС ЗА VOIP И IPTV ВО IPV4 И IPV6 КОМПЈУТЕРСКИТЕ МРЕЖИ

Биланс на приходи и расходи

Биланс на приходи и расходи

АРХИТЕКТУРА, КОМПОНЕНТИ И ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА IPTV СЕРВИСОТ

За обуката ВОВЕД ВО НОВИОТ ПРЕДМЕТ

ОБЕЗБЕДУВАЊЕ ДОКАЗИ ВО ЕЛЕКТРОНСКА ФОРМА ОД МЕЃУНАРОДНИ И ДОМАШНИ ИНТЕРНЕТ СЕРВИС ПРОВАЈДЕРИ КРАТОК ВОДИЧ ЗА ОБВИНИТЕЛИ

Универзитет Гоце Делчев - Штип. Факултет за информатика. Катедра за софтверско инженерство ЗОРАН МИЛЕВСКИ ЕДУКАТИВНО ПОДАТОЧНО РУДАРЕЊЕ СО MOODLE 2.

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИКА Информациски технологии Штип

РАЗВОЈ НА АНДРОИД АПЛИКАЦИЈА

ISUZU D-MAX SINGLE (2 ВРАТИ + ПИКАП ПРОСТОР ЗА ТОВАРАЊЕ) OПРЕМЕНОСТ МЕНУВАЧ ЦЕНА СО ДДВ

ФАКУЛТЕТ ЗА ЕЛЕКТРОТЕХНИКА И ИНФОРМАЦИСКИ ТЕХНОЛОГИИ АВТОМАТСКА КОМПОЗИЦИЈА НА СЕМАНТИЧКИ ВЕБ СЕРВИСИ

ТЕМАТСКИ СОДРЖИНИ. 1. ИТ ИНФРАСТРУКТУРА, проблеми и решенија 2. ЗАШТИТА НА ИТ СИСТЕМОТ 3. ЗАШТИТА НА ПОДАТОЦИ , Владимир Георгиески

Универзитет Св. Климент Охридски Битола Факултет за Информатички и Комуникациски Технологии. студиска програма

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Универзитет Св. Климент Охридски Битола. Економски факултет - Прилеп

Организатор: Институт за дигитална форензика Универзитет Евро-Балкан - Скопје. Уредник: Проф.д-р Сашо Гелев

Функционалност и употреба на вметнување на зависности (Dependency Injection) во Java

ЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА

Структурирани бази на наставни материјали и дигитална трансформација. студија на случај Република Македонија

Прирачникот е издаден од Здружение на граѓани Отворете ги прозорците. Печатењето на овој прирачник е поддржано од Фондација е Македонија

ПРИРАЧНИК ЗА ОСНОВНА ОБУКА ЗА КОРИСТЕЊЕ НА ИНФОРМАТИЧКА ТЕХНОЛОГИЈА ЗА ЛИЦА СО ОШТЕТЕН ВИД

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА ИНФОРМАТИКА КАТЕДРА ПО ИНФОРМАЦИСКИ СИСТЕМИ ШТИП. Сашо Ѓеоргиевски

Започнете овде Водич за брз почеток

ПРЕГЛЕД И АНАЛИЗА НА БЕЗЖИЧНИ СЕНЗОРСКИ МРЕЖИ СО ПОСЕБЕН ОСВРТ НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА ZIGBEE ПРОТОКОЛОТ

МАТЕМАТИКАТА НА СОЦИЈАЛНИТЕ МРЕЖИ

СТАРИ ПРОМОТИВНИ ПОНУДИ ЗА ПОСТПЕЈД ТАРИФНИ МОДЕЛИ ЗА УСЛУГИ НА ФИКСНА ЛОКАЦИЈА И КОМБИНИРАНИ ПАКЕТИ УСЛУГИ

УДК: : адреси од генерацијата 4 и исто така мрежа која користи адреси од генерацијата 6.

Коисмение.Штозначиме.

Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ. Материјал за учесници

Безбедност на VoIP системите

ЗАКОН ЗА ЕЛЕКТРОНСКО УПРАВУВАЊЕ -ПОДЗАКОНСКИ АКТИ

Технички и организациски мерки за обезбедување тајност и заштита на обработката на личните податоци

ГОДИШЕН ЗБОРНИК YEARBOOK

Напад со преплавување со UDP пакети

6. Функции Вовед во програмирање 1. Д- р Рамона Маркоска, доцент

МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН

Упатство за корисникот

Упатство за корисникот

СТАРИ ПРОМОТИВНИ ПОНУДИ ЗА ПОСТПЕЈД ТАРИФНИ МОДЕЛИ ЗА УСЛУГИ НА ФИКСНА ЛОКАЦИЈА И КОМБИНИРАНИ ПАКЕТИ УСЛУГИ

Предуслови. Чекор 1. Централен регистар на Р.М. Упатство за пристап до системот за Е-Поднесување на годишни сметки 1

МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ

М-р Златко Бежовски. ОПТИМИЗАЦИЈА НА ПРЕБАРУВАЊЕТО (Привлекување посетители на комерцијалните Веб сајтови од Интернет пребарувачите)

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Значењето на е-crm за остварување на конкурентска предност на компаниите

ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА ЗДРАВСТВЕН ИНФОРМАЦИСКИ СИСТЕМ И ЗДРАВСТВЕНА ЕЛЕКТРОНСКА КАРТИЧКА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

М А Г И С Т Е Р С К И

IT02- KA Предлози и Стратегии за Жени Претприемачи. Интернет Маркетинг

КРЕИРАЊЕ НА СТАНДАРДИЗИРАНА ЛОКАЛИЗИРАНА ЗБИРКА НА ОБЈЕКТИ ЗА УЧЕЊЕ ОД АСПЕКТ НА ИНТЕРОПЕРАБИЛНОСТ

на јавната свест за Архуска конвенција и еколошкото законодавство на Европската Унија

Биоелектрохемија: од биогоривни ќелии до електрохемија на мембрански процеси. Валентин Мирчески

Политика за приватност (анг. Privacy policy)

Имплементација и користење на JDF

ДОКУМЕНТ ЗА ДИСКУСИЈА ЗА 3Д ПЕЧАТЕЊЕТО И ОГНЕНОТО ОРУЖЈЕ

Компјутерски игри Тема 2: Компјутери Одделение: VI деветгодишно Час број:16

СИСТЕМ ЗА УПРАВУВАЊЕ СО ДОКУМЕНТИ (DMS)

Модел за имплементација на Интернет на нештата (IoT) во индустријата, базиран на лесно достапни хардверски платформи

Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија. Презентира: Верица Костова

Издавач: Центар за управување со промени, Центар за одржлив развој АЛКА

ИЗРАБОТКА НА JLEGO БИБЛИОТЕКА ЗА РАЗВИВАЊЕ НА ANDROID АПЛИКАЦИИ ЗА КОМУНИКАЦИЈА И УПРАВУВАЊЕ НА LEGO NXT РОБОТСКИ СИСТЕМ

ПРИРАЧНИК ЗА ПРОЕКТЕН МЕНАЏМЕНТ

Штип. Кристина Анчевска

ПРИЛОГ 2.А: РЕГИОНАЛНИ И ОСНОВНИ ЗОНИ НА МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ АД ПРИЛОГ 2.А.2: РЕГИОНАЛНИ ЗОНИ И ПОДРЕДЕНИ ОСНОВНИ ЗОНИ НА МАКЕДОНСКИ ТЕЛЕКОМ АД...

eтвининг Заедница на училишта во ЕВРОПА

БАРAЊE ЗА ИЗДАВАЊЕ/ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА ПРИВРЕМЕН ПРЕСТОЈ APPLICATION FOR ISSUE/EXTENSION OF TEMPORARY RESIDENCE PERMIT

Blu-ray диск/dvd систем на домашно кино. Започнете овде Здраво, ова е вашето упатство за брз почеток

Упатство за корисникот

APARATI ZA PONI[TUVAWE NA HARTIJA

ЦИВИКА МОБИЛИТАС МАЛИ АКЦИСКИ ГРАНТОВИ

ПРИМЕНА НА ЈАВНО ПРИВАТНО ПАРТНЕРСТО ПО МОДЕЛОТ BOTTOM UP ВО ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА НГА ШИРОКОПОЈАСНА МРЕЖА

Технички и организациски мерки за обезбедување на тајност и заштита на обработката на личните податоци

Упатство за корисникот

ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА ЧИЈА ОСНОВНА ДЕЈНОСТ Е ИНЖЕНЕРИНГ

ПРИСТАП ДО ПРОГРАМИТЕ НА РАДИОДИФУЗЕРИТЕ ЗА ЛИЦАТА СО ОШТЕТЕН ВИД И СЛУХ

Transcription:

ИНТЕРНЕТ ТЕХНОЛОГИИ ПРЕНОС НА ПОДАТОЦИ Доц. д-р Иван Краљевски ПРЕНОС НА ПОДАТОЦИ FTP FTP (File Transfer Protocol) протокол за пренос на датотеки. Преземањето на датотеки (Down-Load) е само еден дел од Интернет сервисот за пренос на датотеки. За да се оствари пренос на датотеки FTP сервисот потребно е да се инсталира и подеси FTP протокол на серверската страна. FTP е протокол поставен на исто ниво како што е протоколот за пренос на хипертекст документи HTTP апликативно ниво. ги користат сервисите на TCP/IP за нивна реализација. 1

FTP FTP сервери се слични на WEB серверите на Интернет. Разликата помеѓу FTP и WEB серверите се состои во протоколот, едните и другите даваат документи како сервери кон клиенти. FTP серверот е Интернет сервер и кон него може да се пристапи со помош на 32-битната Интернет адреса или пак со помош на логичкото име. Во случај на специјално наменета апликација за FTP доволно е да се напише соодветната Интернет адреса, Во случај на користење на WEB прелистувач треба да се напише комплетниот URL односно пред Интернет адресата се запишува протоколот ftp. Како на следниов пример: ftp://www.eurm.edu.mk FTP Во пракса се употребуваат различни имиња за FTP серверите но може да имаат исто име и за FTP и за WEB сервер. На пример, ако во WEB прелистувачот се запише http://eurm.edu.mk тогаш ќе се пристапи кон соодветниот WEB сервер, но ако се запише истата Интернет адреса со друг протокол односно ftp://eurm.edu.mk тогаш ќе се пристапи кон соодветниот FTP сервер. 2

FTP WEB прелистувачот ја покажува содржината на FTP серверот како најобичен листинг или директориум. Секој директориум и секоја датотека претставува хиперлинк. Ако се работи за директориум тогаш се прикажува нов листинг кој што ја содржи содржината на дадениот директориум. Ако се работи за датотека тогаш се стартува постапка за преземање на датотеката - DownLoad. Навигацијата на FTP серверот со помош на WEB browser-от се остварува слично на програмите за навигација на низа директориуми и датотеки на дадениот оперативен систем. WEB пребарувчот обично има ограничени можности и не ги дозволува сите можности што ги нуди FTP протоколот. На пример, FTP протоколот не означува само преземање на датотеки туку може да означува и полнење на датотеки-upload. АПЛИКАЦИИ ЗА FTP ПРОТОКОЛ FTP апликациите се специјално наменети програми кои што го реализираат FTP протоколот. текстуално ориентирани и Windows ориентирани апликации. Првите користат кориснички посредник како терминал кој функционира со екран за приказ на текстуални пораки и тастатура за типкање на наредби. Вторите користат кориснички посредник преку систем на икони и прозорци, на екранот се прикажуваат слики и видео анимации, а за задавање на влезни наредби се користат глувчето и тастатурата. Секој оперативен систем снабдува и текстуална апликација за FTP. Unix оперативните системи, како и MS-DOS оперативниот систем снабдува програма кратко наречена ftp. 3

ФУНКЦИИ НА FTP АПЛИКАЦИИ FTP апликациите генерално ги остваруваат следните активности: поврзување кон FTP сервер, прегледување на содржината на директориумите, преземање документи - DownLoad и поставување на документи - UpLoad. FTP апликациите функционираат како сесија која започнува кога корисникот ќе изврши најавување, односно поврзување кон соодветниот FTP сервер. Потоа откако серверот ќе дозволи поврзување може да се задаваат наредбите за преземање или поставување документи од и кон FTP серверот. На крај од сесијата корисникот се одјавува и исклучува од соодветниот сервер. ПОВРЗУВАЊЕ СО FTP СЕРВЕР За да се овозможи поврзувањето кон FTP серверот треба да постои соодветна дозвола преку корисничко име и лозинка. Некои FTP сервери можат да остварат ограничен пристап за специјални корисници, додека дел од содржините или пак комплетните содржини може да бидат јавно достапни за сите корисници. Постојат и FTP сервери наменети за јавно користење. Пристапот кон јавно достапните FTP сервери се остварува со помош на анонимно корисничко име Anonymous. Во тој случај како лозинка се поставува mail адресата на корисникот. 4

ТЕКСТУАЛНО ОРИЕНТИРАНИ АПЛИКАЦИИ ЗА FTP Текстуално ориентираните FTP апликациии функционираат со кориснички посредник со компјутерот кој што се одвива комплетно со прашања и одговори. C:\Documents and Settings\Student>ftp ftp> open www.eurm.edu.mk Connected to eurm.edu.mk. 220 MTnet FTP Server ready. For problems please call 0800 12345 User (eurm.edu.mk:(none)): eurm 331 User name okay, need password. Password: 230 User logged in, proceed. ftp> ТЕКСТУАЛНО ОРИЕНТИРАНИ АПЛИКАЦИИ ЗА FTP Навигацијата на текстуално ориентираните FTP апликации се остварува со помош на наредбата Dir и CD. Наредбата CD означува префрлување на тековниот директориум кон директориумот означен во наредбата, односно се постигнува ефектот на влегување во директориум. За враќање назад кон погорно ниво во дрвото на директориуми се користи наредбата CD.. (точка точка). ftp> dir 200 PORT Command successful. 150 Opening ASCII mode data connection for /bin/ls. drw rw rw 1 user group 0 Jul 4 14:50. drw rw rw 1 user group 0 Jul 4 14:50........ rw rw rw 1 user group 15210 May 25 2004 zastudentite.htm rw rw rw 1 user group 3049 May 25 2004 zastudentite_en.htm 226 Maximum disk quota limited to 150000 kbytes Used disk quota 17593 kbytes, available 132406 kbytes 226 Transfer complete. ftp: 3439 bytes received in 2,69Seconds 1,28Kbytes/sec. ftp> 5

ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОКУМЕНТИ ОД FTP СЕРВЕР За преземање на документите од FTP серверот со помош на текстуално ориентирана апликација се користи наредбата GET и потоа се назначува името на датотеката. ftp> get lider.htm 200 PORT Command successful. 150 Opening ASCII mode data connection for lider.htm (16807 Bytes). 226 Maximum disk quota limited to 150000 kbytes Used disk quota 17593 kbytes, available 132406 kbytes 226 Transfer complete. ftp: 16807 bytes received in 3,33Seconds 5,05Kbytes/sec. ftp> ИСТОВРЕМЕНО ПРЕЗЕМАЊЕ НА ПОВЕЌЕ ДОКУМЕНТИ ОД FTP СЕРВЕР За да се преземат повеќе датотеки со една наредба се користи наредбата MGET, а потоа се пишува специјалниот знак * во контекст на некое име. Знакот * означува дека може да замени низа на знаци. Во тој контекст ќе се преземаат сите документи чие што име започнува со дадената низа на знаци, а завршува со било која низа на знаци. На пример, наредбата mget a* ќе означи преземање на сите датотеки чие што име започнува на буквата А или наредбата mget bc* ќе овозможи преземање на сите датотеки чие име започнува на двете букви bc. 6

ПОСТАВУВАЊЕ НА ДОКУМЕНТИ НА FTP СЕРВЕР За поставување на документи на FTP серверот со помош на текстуално ориентирана апликација се користи наредбата PUT и потоа се назначува името на датотеката. Слично на наредбата MGET функционира и наредбата MPUT. ftp> cd download 250 Directory changed to /Download ftp> put lider.htm 200 PORT Command successful. 150 Opening ASCII mode data connection for lider.htm. 226 Maximum disk quota limited to 150000 kbytes Used disk quota 17593 kbytes, available 132406 kbytes 226 Transfer complete. ftp: 16807 bytes sent in 0,01Seconds 1120,47Kbytes/sec. ftp> Прекинување на врската со FTP серверот Врската со FTP серверот со помош на текстуално ориентирана апликација се изведува со помош на наредбата BYE. ftp> bye 221 Goodbye! ПОВРЗУВАЊЕ СО WINDOWS ОРИЕНТИРАНИ FTP АПЛИКАЦИИ Во случај на Windows ориентирана FTP апликација постои можност за дефинирање на корисничкото име и лозинка преку прозорец за дијалог кој се отвора за FTP серверот кон кој постои намера да се поврзе. Кога се работи за јавно достапни FTP сервери тогаш корисничкото име Anonymous и лозинката со mail адреса на корисникот се задаваат автоматски и поврзувањето е едноставно и транспарентно за корисникот. Поврзување со помош на програмата CutefFtp Програмата CuteFTP овозможува формирање на листа на поврзувања-конекции. На кои се кликнува на копчето поврзи-connect. Ако се оствари успешно поврзување тогаш се соопштува соодветна порака. 7

ПОВРЗУВАЊЕ СО ПОМОШ НА ПРОГРАМАТА CUTEFFTP ПОВРЗУВАЊЕ СО ПОМОШ НА ПРОГРАМАТА CUTEFFTP Прикажување на содржината на директориумите Во програмата CuteFTP содржината на директориумите се прикажува слично на програмите за работа на директориуми и датотеки на хард дискот. При тоа, главниот дел од приказот се дели на два прозорци: лев и десен. Најчесто левиот прозорец ја покажува содржината на тековниот директориум од хард дискот, а десниот прозорец ја прикажува содржината на тековниот директориум на FTP серверот. Навигација на FTP серверот Бидејќи структурата на директориуми на FTP серверот е слична на организацијата на хард дискот навигацијата се остварува на сличен начин. Тоа значи дека со кликнување над името над директориумот се изведува приказ на неговата содржина односно се постигнува ефект на влегување во директориумот. Со кликнување над знакот стрелка нагоре или пак знакот две точки се постигнува ефект на излегување од директориумот и враќање на едно ниво погоре. 8

ПОВРЗУВАЊЕ СО ПОМОШ НА ПРОГРАМАТА CUTEFFTP Преземање на датотека од FTP серверот Постапката на преземање датотека-donwload од FTP серверот во рамките на програмата CuteFTP се постигнува со едноставно префрлање на името на датотеката од десниот прозорец каде е прикажана содржината на FTP серверот кон левиот прозорец каде е прикажана содржината на тековниот директориум на хард дискот. Преземање на повеќе документи истовремено Во десниот прозорец се означуваат документите со помош на стандардните Windows алатки, на пример се држи притиснат тастерот Ctrl на тастатурата и се кликнува со левиот тастер на глувчето врз документите што сакаме да ги означиме. Потоа, сите означени документи се префрлуваат од десниот кон левиот прозорец притоа држејќи го притиснат Ctrl тастерот на тастатурата. ПОВРЗУВАЊЕ СО ПОМОШ НА ПРОГРАМАТА CUTEFFTP Поставување на документи на FTP сервер Слично на постапката на преземање може да се оствари и постапката за поставување на документи со таа разлика што во овој случај документите се придвижуваат од левиот кон десниот прозорец. Прекинување на врската со FTP серверот Врската со FTP серверот со помош на CuteFTP програмата се изведува со кликнување на тастерот Disconnect или пак со излегување од апликацијата односно EXIT. 9

ПОВРЗУВАЊЕ СО ПОМОШ НА ПРОГРАМАТА CUTEFFTP Р2Р ТЕХНОЛОГИИ Р2Р технологиите овозможуваат делење на информации со други Р2Р корисници на преку Интернет. P2P апликациите овозможуваат корисниците да прегледуваат и пребаруваат содржината на делените датотеки на сите корисници од една P2P мрежа. Доколку корисниците имаат некои лични датотеки, фолдери во т.н. shared folders (фолдери кои се разменуваат), било кој го користи истиот Р2Р клиент (и е вклучен во Р2Р мрежата) има пристап до нив. Поимот за peer-to-peer (или Р2Р) компјутерска мрежа претставува мрежа која се базира врз компјутерските ресурси и пропусниот опсег на учесниците на мрежата наместо да е сконцентрирана на мал број на сервери. 10

Р2Р ТЕХНОЛОГИИ Чистите Р2Р мрежи немаат ниту клиенти или сервери, туку само еднакви (peer) јазли кои симултано функционираат и како клиенти и како серверите истовремено. Овој мрежен модел се разликува од клиент - сервер модел, каде комуникацијата се одвива најчесто кон и до централен сервер. Типичен пример за не-р2р комуникација е пренесувањето на датотеки од FTP сервер каде и клиентот и серверскиот софтвер се разграничени и клиентот го започнува процесот на преземање на датотеките, а серверот соодветно реагира и ги задоволува барањата на клиентот. Некои мрежи и канали, како што е Napster, OpenNAP, или IRC @find, ја користат структурата на клиент - сервер за одредени задачи, како на пример пребарување, а Р2Р структурата за други. Мрежите како што се Gnutella или Freenet ја користат структурата на Р2Р мрежите за секакви цели и задачи и некогаш се нарекувани вистински Р2Р мрежи, иако Gnutella се потпира на директориумски сервери кои ги информираат клиентите peerовите за мрежните едреси на другите peer-ови. РАБОТА НА Р2Р МРЕЖИТЕ Една возможна класификација на Р2Р мрежите е според нивниот степен на централизирање. Чисти Р2Р: Р2Р се однесуваат како клиенти и сервери Нема централен сервер кој управува со мрежата Нема централен рутер Хибридни Р2Р: Имаат централен сервер кој ги чува информациите на Р2Р и одговара на барањата на тие информации Peer-овитесеодговорнизахостирањена достапните ресурси, за известување на централниот сервер за ресурсите за кои да се врши делење и за овозможување на тие ресурси да станат достапни на другите P2P корисници. Централните рутери користат адреси според кои корисникот може да се упати кон вистинската адреса на P2P корисниците. Примери на чистите Р2Р мрежи се: Gnutella i Freenet. 11

ПРЕДНОСТИ НА P2P МРЕЖИ Карактеристика на Р2Р мрежите е дека сите клиенти ги споделуваат ресурсите како што се пропусниот опсег, простор за складирање и процесор. Со зголемувањето на бројот на клиентите се зголемува и вкупниот капацитет на системот. Тоа не е случај во архитектурата клиент - сервер, со фиксен број на сервери, каде што со додавање на нови клиенти може да дојде со забавување на податоците за сите корисници. Природата на дистрибуираност на Р2Р мрежите исто така ја зголемува и робустноста и доверливоста преку реплицирање на преносот на податоците преку повеќе peer-ови. СТРУКТУРИРАНИ НАСПРОТИ НЕСТРУКТУРИРАНИ P2P МРЕЖИ Една P2P мрежа се состои од сите peer-ови како мрежни јазли. Во зависност од бројот на јазлите на мрежата кои се поврзани меѓусебно, P2P мрежите може да се поделат на неструктурирани и структурирани. р ра Неструктурирана P2P мрежа се формира кога врските се воспоставуваат произволно. Таквите мрежи лесно се конструираат при додавање на нови peer -ови и кои ги копираат линковите од постoечките јазли и со тек на време создаваат свои. Во овој тип на P2P мрежа, ако еден peer сака да пронајде одреден податок во мрежата неговото барање се испраќа преку мрежата со цел да се најдат што повеќе peer -ови кои го делат податокот. Бидејќи нема поврзаност помеѓу peer -от и содржината со која управува, не постои гаранција дека барањето ќе пронајде peer кој ја има посакуваната содржина. Преплавувањето со барања исто така предизвикува и зголемен сообраќај во мрежата. Најпопуларните мрежи како што се Napster, Gnutella и KaZaA се неструктурирани. 12

СТРУКТУРИРАНИ НАСПРОТИ НЕСТРУКТУРИРАНИ P2P МРЕЖИ Структурираните P2P мрежи ги надминуваат ограничувањата на неструктурираните мрежи со одржување на Distributed ib t Hash Table (DHT) и со овозможување на секој peer да биде одговорен за одредена содржина во мрежата. Овие мрежи користат hash функции и доделуваат вредности кон секоја содржина и секој peer во мрежата и потоа го следат глобалниот протокол при одредување кој peer е одговорен за која содржина. Во овој случај, секој пат кога еден peer сака да пребарува одредена содржина, го користи глобалниот протокол за да ги одреди peer -овите одговорни за податоците и потоа пребарувањето го насочува кон тие peer -ови. KAZAA MEDIA DESKTOP Kazaa обично се користи за размена на MP3 музички датотеки преку Интернет како и за размена на видео датотеки. Официјалниот Kazaa клиент може да се преземе бесплатно и е финансиран од додадените adware и Spyware програми. Постои и Lite верзија која е ослободена од овие додатоци. KaZaA се карактеризира со комфорен и добро a a се карак ер з ра со ко форе добро организиран кориснички посредник. Доста наликува на Web прелистувач. Изгледот на апликацијата е организиран по принцип кој го следи Напстеровиот клон, па така содржи неколку вообичаени прозорци и опции. 13

ПРЕБАРУВАЊЕ НА ДАТОТЕКИ Пребарувањето се активира со притискање на копчето Search во лентата со алатки сместена под менито. Низа на алатки за пребарување се сместени на десната страна на овој прозорец, може да се одреди видот на материјалот кој ќе се пребарува, музика (MP3 или WMA тип), видео записи (AVI или MPEG датотеки) фотографии, документи, софтвер. За секое пребарување можно е да се постават и услови по кои одредени резултати ќе бидат отфрлени, на пример да се најдат само MP3 датотеки кодирани на 128 Kbps или подобри. ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДАТОТЕКИ Кога КаZaA ќе ја прикаже листа на датотеки кои се пронајдени како резултати на пребарувањето, доволно е да се кликне на десното копче од глушецот на онаа која треба да се преземе и да се избере опцијата Download. Можно е истовремено е преземање на повеќе датотеки, па се повторува истиот начин за сите датотеки кои ќе се превземаат. Датотеките по преземањето ќе бидат сместени во папката My Shared Folder која КаZaA ќе го постави на десктопот по инсталацијата. Ако се кликне во лентата со алатки на копчето Traffic ќе се појави прозорец во кој може да се следи како напредуваат сите download-икои се започнати. Односно upload-и, започнати од други корисници. 14

ДЕЛЕЊЕ НА ДАТОТЕКИ Датотеките за upload може да се стават на располагање на други корисници на мрежата, така да што се копираат во папката My Shared Folder која КаZaA го креира на десктопот на Windows, Или преку одбирање на опцијата File Media to Share од менито Tools по кое ќе се појави дијалог прозорец од каде се избираат датотеките или папките. WINMX Еден од попопуларните peer-to-peer клиенти е WinMX. Стекнал популарност по згаснувањето на Napster. Корисничкиот посредник, како да се работи за некаква административна алатка за надзор на голема мрежа, но тој е сепак класична алатка за барање на MP3 или JPEG слики и видео секвенци. Во врска со употребливоста на овој програм, таа е повеќе отколку задоволителна, а бројот на корисниците споени во секој момент со WinMXовиот сервер прави повеќе отколку доволно бројна критична маса за пронаоѓање на секакви датотеки. 15

WINMX E-MULE emule e peer to peer апликација за делење на датотеки која работи и со edonkey мрежата и Kad мрежата network. Карактеристиките со кои се разликува од другите клиенти е директната размена на изворите помеѓу клиентските јазли, брзо опоравување на оштетените датотеки при процесот на преземање и користењето на кредит систем за наградување на корисниците кои почесто ги делат своите датотеки. Други карактеристики се: emule пренесува податоци во Zlib-компресирана форма со цел заштеда на пропусниот опсег, прифаќа ed2k врски од страна на Web прелистувачот и започнува со преземање на датотеките на кои се однесуваат тие врски. Со нив се обезбедува дека датотеката која се превзема не е лажна и има иста Hash вредност. 16

E-MULE BITTORRENT BitTorrent е име на peer-to-peer клиентска апликација како и соодветниот протокол. BitTorrent протоколот е дизајниран за дистрибуција на огромно количество на податоци без зголемување на побарување за серверски ресурси и пропусен опсег. Секој BitTorrent клиент може да подготвува, пребарува и пренесува било како вид на датотеки преку мрежата со користење на истоимениот протокол, тоа вклучува текст, аудио, видео, криптирани содржини и други видови на дигитални информации. µtorrent (познат и како utorrent) е бесплатен BitTorrent клиент која се карактеризира со мала датотека (170 KB компресирана извршлива датотека) и е дизајниран за што помало зафаќање на компјутерските ресурси при работата, притоа давајќи ја функционалноста на поголемите клиенти како што се Azureus или BitComet. 17

BITTORRENT АПЛИКАЦИСКИ СЕРВЕРИ Под поимот на сервери на апликации се подразбираат сервери кои се поставени на Интернет и чија намена е да овозможуваат далечински пристап, започнување и управување со апликации. Телнет Телнет е апликација која овозможува далечински пристап и работа на компјутерски системи и персонални компјутери. Телнет е програма која првично била направена за локални и глобални компјутерски мрежи. Со појавата на Интернет, програмата Телнет се адаптира и ги користи можностите на Интернет како глобална компјутерска мрежа. Главната намена на Телнет е да се искористи како можност за поврзување со бази на податоци како што се на пример библиотеки, универзитети и научни институции. Од друга страна, компјутерските систем инженери и техничари можат да го искористат за да се приклучат на оддалечени компјутери и на таков начин да ги разрешат проблемите кои можат да се појават. 18

ТЕЛНЕТ АПЛИКАЦИЈА Корисникот се најавува како клиент на оддалечениот компјутер каде што се изведува сервер програмата за Телнет. Апликацијата се реализира како сесија во која прво корисникот се најавува со своето корисничко име и лозинка, потоа задава наредби и на крај се одјавува од дадениот сервер со цел да укаже крај на работната сесија. За време на една сесија компјутерот функционира како терминал поврзан на оддалечениот компјутер. Во тој контекст може да се пишуваат наредби на тастатурата или наредбите да се задават со глувче. Потоа на примените наредби серверот одговара со испишување на пораки или со презентација на графика во даден прозорец. ТЕЛНЕТ АПЛИКАЦИЈА Пристапот кон Телнет серверите е ограничен, меѓутоа, постојат и Телнет сервери кои што овозможуваат јавен пристап. За јавниот пристап се употребува корисничкото име Anonymous, а како лозинка се наведува електронската пошта на корисникот. Постојат два типа на апликации: текстуално ориентирани и Windows ориентирани апликации. Текстуално ориентираните апликации за Телнет функционираат така што корисничкиот посредник изгледа како класичен терминал каде пораките се испишуваат на екранот, а наредбите се задаваат преку тастатура. Windows ориентираните апликации за далечински пристап работат преку систем на прозорци и икони, прикажуваат слики и видео анимации, а примаат наредби зададени со глувче и тастатура. Брзина на Телнет сервисот Телнет сервисот зависи од брзината за поврзување кон Интернет. Тоа значи дека приказот на екранот и сложените слики кај Windows ориентираните програми може да биде релативно бавен поради потребата да се пренесат голем број информации. За разлика од ова текстуално ориентираните апликации за Телнет немаат потреба за пренос на голем број податоци за приказ на екранот. 19

ТЕКСТУАЛНО ОРИЕНТИРАНИ ТЕЛНЕТ АПЛИКАЦИИ Текстуално ориентираните ТЕЛНЕТ апликации функционираат со кориснички посредник со компјутерот кој што се одвива комплетно со прашања и одговори. На екранот се добива пораката username: се внесува корисничкото име и се притиска Enter на тастатурата, а потоа се појавува пораката password: на што се внесува лозинката и повторно се притиска Enter на тастатурата. Навигацијата на текстуално ориентираните Телнет апликации се остварува со помош на наредбите за дадениот оперативен систем. Корисникот може да ја прикаже содржината на даден директориум, да стартува дадена програма и друго. За исклучување на Телнет поврзувањето се користат типичните наредби како што се BYE, QUIT или EXIT. Ако се користат Windows ориентирани апликации тогаш со глувчето може да се кликне на специјалните копчиња означени како Disconnect или Terminate. ПОВРЗУВАЊЕ КЛИЕНТ НА ТЕЛНЕТ СЕРВЕР Секој компјутер како клиент може да се поврзе на Телнет серверот ако се воспостави договор за типот на терминалот кој што компјутерот ќе го емулира. Вообичаено, текстуалните терминали емулираат VT100. Типот на терминалот може да се поставува во рамки на апликацијата. Кај Windows ориентираните Телнет апликации клиентот мора да се договори за протоколот според кој што ќе се изведува прикажувањето на содржината на екранот од страна на Телнет серверот или ќе се внесуваат наредбите од корисникот. По воспоставувањето на поврзување со корисничко име и лозинка на екранот се појавува мени каде што наредбите се напишани со реден број. Секоја наредба се стартува со испишување на редниот број пред наредбата. 20

ПОВРЗУВАЊЕ КЛИЕНТ НА ТЕЛНЕТ СЕРВЕР WINDOWS АПЛИКАЦИИТЕ ЗА ТЕЛНЕТ Windows апликациите за далечински пристап нудат ограничени можности за поставување на далечински терминал за дадениот сервер. Тоа значи дека се што се појавува на екранот на Телнет серверот ќе се прикажува и кај корисникот. Потоа, сите активности што ќе ги преземе корисникот за внесување наредби преку тастатура или глувче ќе се активираат на Телнет серверот. Брзината за работа со WINDOWS ориентираните р Телнет апликации во голема мерка зависи од брзината за поврзување кон Интернет. Во случај брзината на поврзување да не биде задоволителна, може да се случи приказот на графичките објекти на екранот и сложените слики кај Windows ориентираните програми да биде релативно бавен поради потребата да се пренесат голем број информации. 21

WINDOWS АПЛИКАЦИИТЕ ЗА ТЕЛНЕТ Од серверот не се пренесуваат комплетните информации фр за графиката,, туку у се пренесуваат информации за графички објекти, а компјутерот кај клиентот ја генерира графиката и сликата со иста содржина како и кај серверот врз основа на добиените информации. Постојат повеќе WINDOWS ориентирани Телнет апликации, но најпопуларни се WINDOWS TERMINAL (Remote Desktop Connection во XP) и програмата PC ANYWHERE на компанијата Symantec. WINDOWS TERMINAL (REMOTE DESKTOP CONNECTION) Програмата за сервер се инсталира на серверот и вообичаено се работи за верзии на Microsoft Windows Server 2000/2003. Програмата за клиентот може да се инсталира и на помалите верзии на оперативниот систем. Програмата клиент функционира како класичен терминал, односно не предизвикува промени на екранот на серверот, туку се приклучува како далечински терминал. 22

WINDOWS TERMINAL (REMOTE DESKTOP CONNECTION) Од верзијата на ОС XP апликацијата се појавува како дел од системот под име Remote Desktop Connection и овозможува приклучување на Terminal Server како и на клиентски компјутери PC ANYWHERE Програмата PC ANYWHERE на компанијата Symantec не дава ограничување за серверот и клиентот. Програмата може да се инсталира на било кој Windows оперативен систем и при тоа не побарува специфичности серверот да биде со поголеми перформанси од клиентот или слично. За разлика од програмата WINDOWS TERMINAL, оваа програма не постигнува ефект на терминал туку се реализира така што на серверот се додаваат уште една тастатура, глувче и екран. Практично клиентот директно задава наредби кај серверот како да се работи за оддалечена тастатура и глувче, а воедно ја прикажува и истата содржина на екранот како и серверот. 23

ПОВРЗУВАЊЕ СО WINDOWS ОРИЕНТИРАНИТЕ ТЕЛНЕТ АПЛИКАЦИИ ПОВРЗУВАЊЕ СО WINDOWS ОРИЕНТИРАНИТЕ ТЕЛНЕТ АПЛИКАЦИИ Windows ориентираните Телнет апликации функционираат се поврзуваат ру со кориснички посредник обезбеден од оперативниот систем. Тоа значи дека се појавува дијалог прозорец кој побарува внесување на корисничкото име веднаш до полето username:, потоа внесување на лозинка веднаш до полето password:. Покрај вообичаеното внесување, можно е и додавање на параметри за името на серверот, големината на резолуцијата и слично. 24

ПОВРЗУВАЊЕ СО WINDOWS ОРИЕНТИРАНИТЕ ТЕЛНЕТ АПЛИКАЦИИ Слично на сите апликации за Windows оперативните системи се дава наредба за завршување со работа на соодветната апликација. Меѓутоа, треба да се внимава дека пред да се исклучи апликацијата треба да се исклучи и поврзувањето кон серверот. Во спротивно, каналот кон серверот е отворен и некој натрапник би можел да го злоупотреби, во случај да не постои регуларно исклучување на поврзувањето. 25