Boletín de Información

Boletín de Información FARMACOTERAPÉUTICA VOL. 3 - Nº1 XANEIRO - MARZO / 02 HIPERCOLESTEROLEMIA: GUÍA DE ACTUACIÓN Autores: Revuelta Méndez J 1, García González J 2, González Píñeiro S 3, Oliva Oliva A 4. Introducción As enfermidades cardiovasculares son a primeira causa de morte en España e máis da metade débense a cardiopatía isquémica. A hipercolesterolemia (HC) é un dos principais factores de risco de cardiopatía coronaria modificables, sendo sen embargo un pobre predictor sobre o risco individual de enfermar. A presencia doutros factores de risco cardiovascular incrementa de forma exponencial o risco de presentar un episodio coronario. A prevalencia da HC na poboación española é alta, o 18% das persoas de 35 a 64 anos de idade ten unha colesterolemia igual ou superior a 250 mg/dl e o 57,8% igual ou superior a 200 mg/dl, con pequenas diferencias entre homes e mulleres, se ben nestas se produce un incremento na prevalencia coa idade, non observándose este efecto nos homes. O tratamento adecuado, tanto da HC como do resto dos factores de risco é fundamental para previ-las enfermidades cardiovasculares. A estratificación do risco é esencial xa que condiciona a periodicidade do seguimento e a indicación e intensidade do tratamento. A base para a elaboración deste documento foi o terceiro informe do Adult Treatment Panel (ATP-III) elaborado polo National Cholesterol Education Program expert panel on detection, evaluation and treatment of high blood colesterol in adults e o documento Control de la colesterolemia en España 2000: un instrumento para la prevención cardiovascular. Cribaxe A prevención primaria da HC baséase na determinación do colesterol total (CT) en soro e aconséllase segui-las recomendacións que se detallan na táboa 1. O ATP-III recomenda realizar un perfil lipídico en xaxún cada 5 anos en maiores de 20 anos que inclúa: CT, colesterol ligado a lipoproteínas de baixa densidade (c-ldl), colesterol ligado a lipoproteínas de alta densidade (c-hdl) e triglicéridos (TG). En prevención secundaria existe o acordo xeral de que debe realizarse o perfil lipídico con carácter anual. Táboa 1: Detección da hipercolesterolemia en prevención primaria. Idade Homes <35 anos Mulleres <45 anos Homes de 35 a 75 anos Mulleres de 45 a 75 anos Homes e mulleres > 75 anos Periodicidade da proba de cribaxe* Alomenos unha vez Cada 5 / 6 anos Alomenos unha vez * Proba de cribaxe: determinación do colesterol total. Diagnóstico Proceso diagnóstico. En prevención primaria con concentracións de CT igual ou superior a 250 mg/dl recoméndase realizar unha segunda determinación que inclúa ademais c-hdl e TG. Cando a diferencia entre as dúas determinacións sexa maior do 20% aconséllase realizar unha 3ª determinación. No anexo II resúmense as condicións para a recollida de mostras na determinación de lípidos. En tódolos pacientes debe calcularse o c-ldl mediante a fórmula de Friedewald (válida se os TG son inferiores a 400 mg/dl): c-ldl= CT c-hdl (TG/5) 1 Médico Unidade de Atención Primaria de Cospeito Lugo, 2 Director Asistencial Xerencia de Atención Primaria Lugo, 3 Farmacéutica do Servicio Illas Canarias de Lugo, 4 Farmacéutica do Complexo Hospitalario Xeral-Calde de Lugo. XUNTA DE GALICIA

Definición. Determinación e manexo do risco cardiovascular. Prevención primaria: o diagnóstico establécese cando a media de CT é igual ou superior a 250 mg/dl. Prevención secundaria: o diagnóstico establécese cando a concentración de CT é igual ou superior a 200 mg/dl. Recomendámo-la seguinte secuencia para a avaliación do risco: A. Reconto dos factores de risco cardiovasculares maiores (táboa 4) co que obteremos 2 grupos: O ATP-III clasifica os niveis de colesterol como se mostra na táboa 2. Táboa 2: Clasificación do ATP-III do CT, c-ldl, c-hdl e TG *. COLESTEROL TOTAL < 200 mg/dl Desexable 200-239 mg/dl Límite alto > 240 mg/dl Alto COLESTEROL LDL <100 mg/dl Óptimo 100-129 mg/dl Case ou por riba do óptimo 130-159 mg/dl Nivel límite alto 160-189 mg/dl Nivel alto > 190 mg/dl Moi alto COLESTEROL HDL <40 mg/dl Baixo > 60 mg/dl Alto TRIGLICÉRIDOS <150 mg/dl Nivel normal 150-199 mg/dl Nivel límite alto 200-499 mg/dl Nivel alto > 500 mg/dl Nivel moi alto * ATP: panel de tratamento en adultos. LDL: lipoproteína de baixa densidade. HDL: lipoproteína de alta densidade. Orientación etiolóxica. As causas de HC máis frecuentes en atención primaria detállanse na táboa 3. Táboa 3: Causas de hipercolesterolemia que hai que ter en conta en atención primaria. ELEVACIÓN DO COLESTEROL TOTAL Consumo excesivo de graxa saturada e/ou colesterol Causas xenéticas: Hipercolesterolemia polixénica (prevalencia 3-4 %) Hipercolesterolemia familiar (prevalencia 1/500) * Hiperalfalipoproteinemia Causas secundarias: Hipotiroidismo ELEVACIÓN DE COLESTEROL TOTAL E/OU TRIGLICÉRIDOS Causas xenéticas: Hiperlipemia familiar combinada (prevalencia 1-2 %) * Hipertrigliceridemia familiar (prevalencia 1 %) Disbetalipoproteinemia (prevalencia 1-2/10000) * Causas secundarias: Consumo excesivo de calorías Consumo excesivo de alcohol Diabetes Mellitus Ictericia obstructiva Síndrome nefrótico Anorexia nerviosa Hipercorticismo Fármacos: estróxenos, corticoides, ß-bloqueantes, diuréticos * Hiperlipidemias primarias con elevado risco ateroxénico. - Persoas con menos de 2 factores de risco. - Persoas con 2 ou máis factores de risco. Táboa 4: Factores de risco cardiovascular maiores*. Tabaquismo Hipertensión arterial (presión arterial 140/90) ou en tratamento farmacolóxico antihipertensivo Nivel baixo de c-hdl (< 40 mg/dl) Antecedentes familiares de cardiopatía coronaria en familiares masculinos de primeiro grao antes dos 55 anos e femininos antes dos 65 anos Idade (homes 45 anos; mulleres 55 anos) * Non inclúe o c-ldl como factor de risco cardiovascular maior porque considera que a cifra de c-ldl é a que define a actitude terapéutica. c-hdl igual ou superior a 60 mg/dl considérase un factor de risco negativo e a súa presencia elimina un factor de risco do computo total. Baseándose nestes factores de risco o ATP-III identifica tres categorías de risco que inflúen nos obxectivos e as modalidades de tratamento (táboa 5). Na categoría que esixe un maior control do colesterol inclúen a diabetes ó considerar que o risco de desenvolver cardiopatía coronaria nestes pacientes é maior do 20% ós 10 anos. O consenso para o control da colesterolemia en España 2000 considera a diabetes como un factor maior de risco cardiovascular. A categoría de risco máximo está composta pola cardiopatía coronaria e os equivalentes de risco de coronariopatía que inclúen: 1. Outras formas clínicas de enfermidade aterosclerótica (enfermidade arterial periférica, aneurisma de aorta abdominal e enfermidade sintomática da arteria carótide). 2. Presencia de diabetes. 3. Factores de risco múltiples que confiren un risco de desenvolver coronariopatía ós 10 anos superior ó 20%. Táboa 5: Categorías de risco que modifican os obxectivos dos niveis de c-ldl. Categoría de risco Nivel obxectivo de c- LDL (mg/dl) Presencia de 0-1 factores de risco maiores <160 Dous ou máis factores de risco maiores* <130 Cardiopatía coronaria e/ou equivalentes de risco de cardiopatía coronaria <100 * Con risco calculado ós 10 anos 20%. 2 2

B. Estimación do risco de coronariopatía ós 10 anos. En pacientes con coronariopatía ou equivalentes de risco de coronariopatía non é necesario o cálculo de risco cardiovascular porque se considera que é sempre superior ó 20%. Hai diferentes métodos para calcula-lo risco cardiovascular que se basean no estudio de Framingham. Non todos miden exactamente o mesmo. Uns miden o risco cardiovascular (engloba cardiopatía isquémica e enfermidade cerebrovascular), outros o risco coronario total (inclúe anxina de peito, infarto de miocardio e morte por enfermidade coronaria) e outros, finalmente o risco coronario restrinxido (inclúe o mesmo que o risco coronario total, salvo a anxina estable), polo que aplicados a unha mesma persoa os resultados son diferentes. Non obstante, considérase que o risco coronario restrinxido multiplicado por 1,5 estima aproximadamente o risco coronario total, e este multiplicado por 1,3 o risco cardiovascular. O grupo de traballo recomenda o método e a táboa de cálculo de risco que figura como anexo I, polos seguintes motivos: - É tan útil e sinxela como calquera. - É a que recomenda o ATP-III e ten entre outras vantaxes a de non precisar para a súa aplicación a determinación da existencia ou non de hipertrofia ventricular esquerda (que en atención primaria debe facerse por electrocardiograma (ECG), método moi pouco sensible) e a de considera-la diabetes mellitus non como un factor de risco máis, senón como un equivalente coronariopático. Historia clínica e exploracións complementarias Valoración inicial. Anamnese: orientada a coñece-lo risco cardiovascular e a hiperlipidemia. Valorar especialmente os antecedentes familiares e persoais, costumes dietéticas, actividade física, consumo de alcohol e tabaco. Exploración física: peso, talla, tensión arterial, exploración xeral (auscultación cardíaca, palpación abdominal, pulsos periféricos, reflexos osteotendinosos) e inspección ocular e cutaneomucosa para detectar posibles signos relacionados coas complicacións e causas das dislipemias (arco corneal, xantomas, xantelasmas, etc.). Exploracións complementarias: - Analítica: perfil lipídico (CT, c-hdl, c-ldl, TG), hemograma, glicosa, ácido úrico. Se se sospeita unha forma secundaria realizar outras determinacións: hormonais (T4, TSH, etc.), hepáticas (GOT, GPT, gamma-gt, etc.) e renais (creatinina, proteinuria, hematuria, etc.). - ECG: detectar especialmente signos de isquemia cardíaca ou alteracións con valor prognóstico, especialmente a hipertrofia ventricular esquerda. Seguimento. A periodicidade dos controis vai depender do risco cardiovascular, da efectividade do tratamento e dos seus posible efectos secundarios. As figuras 1 a 4 recollen o algoritmo de actuación segundo a categoría de risco. 3

Figura 1. Algoritmo de actuación en pacientes con hipercolesterolemia e menos de 2 factores de risco. 0-1 FACTORES DE RISCO OBXECTIVO c-ldl < 160 mg / dl c-ldl < 160 mg/dl c-ldl 160 mg / dl Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos 3-6 meses Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos. Seguimento. Control de factores de risco. c-ldl < 160 mg / dl c-ldl 160 mg / dl Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos 3-6 meses c-ldl < 160 mg / dl c-ldl 160-189 mg / dl c-ldl 190 mg / dl Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos. Tratamento farmacolóxico opcional * Modificacións do estilo de vida e hábitos + Tratamento farmacolóxico * Os factores que nos inclinarían á utilización de tratamento farmacolóxico serían os seguintes: 1. Un factor de risco importante presente con gran intensidade (consumo elevado de tabaco, HTA mal controlada, fortes antecedentes de coronariopatía prematura, valor moi baixo de c-hdl). 2. Múltiples factores de risco relacionados co estilo de vida (obesidade, sedentarismo, dieta de carácter ateroxénico) e factores emerxentes de risco (factores relacionados coas lipoproteínas e a homocisteina, factores protrombóticos e proinflamatorios, alteración da glicemia en xaxún, evidencia de enfermidade arterosclerótica subclínica), sempre que poidan ser cuantificados. 3. Risco ós 10 anos próximo ó 10%. 4 4

Figura 2. Algoritmo de actuación en pacientes con hipercolesterolemia e 2 ou máis factores de risco e risco ós 10 anos 20 %. 2 FACTORES DE RISCO E RISCO ÓS 10 ANOS 20% OBXECTIVO c-ldl < 130 mg / dl RISCO ÓS 10 ANOS 10-20% RISCO ÓS 10 ANOS < 10% c-ldl 130 mg / dl c-ldl < 130 mg / dl c-ldl 130 mg / dl Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos 3 meses Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos 3 meses c-ldl 130 mg / dl c-ldl < 130 mg / dl c-ldl < 130 mg / dl c-ldl 130 mg / dl Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos 3 meses c-ldl < 130 mg / dl Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos. Seguimento. Control de factores de risco. c-ldl < 130 mg / dl Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos 3 meses c-ldl 130 mg / dl c-ldl 130-159 mg / dl c-ldl 160 mg / dl Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos + Tratamento farmacolóxico Manter modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos * Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos + Tratamento farmacolóxico * Con c-ldl por debaixo de 160 mg / dl non se recomenda tratamento farmacolóxico, xa que nesas condicións non presentan risco elevado a curto prazo. 5

Figura 3. Algoritmo de actuación en pacientes con hipercolesterolemia e coronariopatía ou equivalentes coronariopáticos. CORONARIOPATÍA e/ou EQUIVALENTES CORONARIOPÁTICOS OBXECTIVO c-ldl < 100 mg / dl c-ldl < 100 mg / dl c-ldl 100-129 mg / dl c-ldl 130 mg / dl Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos. Seguimiento. Control de factores de risco. Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos. Seguimento. Control de factores de risco. Tratamento farmacolóxico opcional * Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos INTENSIVO. Tratamento farmacolóxico. Seguimento. Control de factores de risco. * Pódese proceder de varias maneiras: intensificar modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos, iniciar tratamento con estatinas, iniciar tratamento con outros fármacos en caso de hipertrigliceridemia ou diminución de c-hdl (ácido fíbrico, ácido nicotínico), ou ben realizar varias destas alternativas simultaneamente. Figura 4. Seguimento en pacientes con tratamento farmacolóxico hipolipemiante. Tratamento farmacolóxico c-ldl ás 6 semanas Obxectivo cumprido SI NON Continuar tratamento. Control ós 3-6 meses Incremento de doses ou Asociar outro fármaco c-ldl ás 6 semanas Obxectivo cumprido SI NON Incremento de doses ou Asociar outro fármaco ou Derivar a atención especializada 6 6

Modificacións do estilo de vida e hábitos dietéticos Recoméndase unha abordaxe multifactorial do estilo de vida para reduci-lo risco de coronariopatia. Recoméndase: a) Reduci-la inxesta de graxas saturadas (< 7% das calorías totais) e do colesterol (< 200 mg / día). b) Aumenta-lo consumo de fibra (10 25 g / día). c) Aumenta-la actividade física. d) Controla-lo peso. e) Deixar de fumar. f) Reduci-lo consumo de alcohol a < 30 g / día en homes e < 20 g / día en mulleres. Suprimir totalmente se hipertrigliceridemia. Tratamento farmacolóxico de la hipercolesterolemia O obxectivo principal para diminuí-lo risco por cardiopatía coronaria tanto en prevención primaria como en secundaria é diminuí-los niveis de c-ldl ata a cifra obxectivo para esa categoría de risco. Unha vez que os obxectivos c-ldl foron alcanzados débense abordar outros factores de risco presentes. As figuras 1-3 indícannos en que casos será necesario engadir tratamento farmacolóxico ás modificacións do estilo de vida para alcanza-lo valor c-ldl obxectivo. Unha vez que se considerou necesario instaurar un tratamento farmacolóxico (tras descartar hiperlipidemia secundaria) o seguinte paso é seleccionar de entre os principais medicamentos hipolipemiantes cál é máis adecuado. Entre os factores que inflúen na selección inicial de forma individualizada do hipolipemiante está o perfil lipídico do paciente (táboa 6), porcentaxe de diminución de c-ldl para obte-lo valor óptimo e a presencia de patoloxías que poden influír ou ser influídas adversamente por un medicamento hipolipemiante específico. Outros factores serían criterios de custoefectividade, a seguridade do tratamento farmacolóxico seleccionado tanto a curto como a longo prazo, o prognóstico e a motivación do paciente xa que xeralmente estes medicamentos se tomarán indefinidamente; se se suspenden, os valores acostuman retornar ós previos ó tratamento. Dentro do grupo farmacolóxico de hipolipemiantes inclúense os inhibidores da hidroximetilglutaril coenzima A (estatinas), resinas fixadoras de ácidos biliares, fibratos e a niacina. A niacina en España soamente está dispoñible mediante fórmula maxistral o que asociado a súa ma tolerabilidade e incomodidade de uso leva a unha baixa prescrición. Táboa 6: Comparación dos distintos grupos farmacolóxicos de hipolipemiantes segundo o seu perfil lipídico. Grupo Perfil lipídico Farmacolóxico c-ldl TG c-hdl Estatinas 18-55% 7-30% 5-15% (se niveis inferiores a 250 mg / dl) Resinas 15-30% non os modifican ou os 3-5% Fibratos 5-20% 20-50% 10-35% (se hipertrigliceridemia pode ser que aumente o c-ldl) (máis se hipertrigliceridemia severa) ELECCIÓN DO GRUPO FARMACOLÓXICO EN FUNCIÓN DO PERFIL LIPÍDICO. Ata que se dispoña de máis datos, sempre é preferible a prescrición de medicamentos utilizados nos ensaios e para as indicacións aprobadas. A elección da estatina debería basearse na evidencia dispoñible a través dos ensaios clínicos e en estudios de custo-efectividade. Polo cal lovastatina, pravastatina e simvastatina deberían se-los principios activos prescritos en primeiro lugar segundo os resultados dos ensaios clínicos, considerando, non obstante, que será necesario utilizar outros principios activos diferentes ós recomendados en función do perfil e á porcentaxe de reducción necesario. Deste xeito, atorvastatina é máis potente que simvastatina e pravastatina e ten o seu papel no manexo da hiperlipidemia severa. Tamén ten un efecto favorable no nivel de TG, sen embargo carece de evidencia en prevención de cardiopatía coronaria. 7

Táboa 7: Elección do grupo farmacolóxico en función do perfil lipídico. Elevación do c-ldl TG < 200 mg/dl Elección: Estatinas* Obxectivos alcanzados continuar tratamento e abordar outros factores de risco Obxectivos non alcanzados aumenta-la doses de estatina ou estatina a baixas doses asociada a resina Alternativa : Resinas Comentarios Dispón de estudios en Prevención primaria: lovastatina, pravastatina Prevención secundaria: simvastatina, pravastatina Dispón de estudios en Prevención primaria: colestiramina Elevación do c-ldl TG entre 200-400 mg/dl Estatinas Fibratos Obxectivos non alcanzados Derivación a atención especializada para valorar beneficio risco da asociación Estatinas a doses baixas + fibratos (vixiar estreitamente a posibilidade de aparición de reaccións adversas) Gemfibrocilo dispón de estudios en prevención primaria e secundaria. Elevación do c-ldl TG > 400 mg/dl Fibratos ( se hipertrigliceridemia é o principal problema e o colesterol sérico non excede de 250 mg / dl) Obxectivos non alcanzados: derivación a atención especializada para valorar beneficio risco da asociación Fibratos + estatinas a doses baixas (vixiar estreitamente a posibilidade de aparición de reaccións adversas) * A dose inicial da estatina dependerá do nivel basal de c-ldl e do obxectivo que se vai alcanzar. No caso de que non se tolere unha estatina pode ser substituída por outra. Se estatinas contraindicadas ou só son necesarias modestas reduccións de c-ldl ou mozos en prevención primaria e modestas reduccións. Estatinas de elección se o perfil predominante é o c-ldl. Fibratos nas dislipemias mixtas se o perfil predominante son os TG e o c-ldl está moderadamente elevado. Situacións especiais e enfermidades concomitantes Mulleres 45 75 anos A terapia hormonal substitutiva foi usada como unha alternativa ós axentes hipolipemiantes en mulleres posmenopáusicas, sen embargo ensaios recentes puxeron de manifesto que a terapia estróxeno/proxestáxenos en mulleres con patoloxía coronaria non reduce a incidencia de cardiopatía coronaria nin a progresión da aterosclerose maila diminuí-lo c-ldl e incrementa-lo c-hdl. Polo tanto non se recomenda a terapia hormonal substitutiva estroxénica en prevención secundaria como alternativa ó tratamento con hipolipemiantes. Persoas maiores (homes de idade 65 anos e mulleres de idade 75 anos) É difícil extrapolar datos dos ensaios clínicos a esta poboación dado que ou ben forman parte dos ensaios nunha baixa porcentaxe ou están ausentes. Por outra parte nas persoas maiores ocorren a maioría dos novos eventos por cardiopatía coronaria e mortes coronarias dado que ten unha maior ateroscleroses coronaria que os grupos de idade máis novos. En prevención secundaria continúa existindo o beneficio da terapia con hipolipemiantes e non debe negarse con base na súa idade, polo tanto non hai dúbida sobre o seu uso en persoas de alto risco e que gozan de boa calidade de vida. A dificultade está en investiga-lo risco en prevención primaria para este grupo de idade asumindo por iso o xuízo clínico un importante papel á hora de tomar calquera decisión nesta situación. 8 8

Criterios de derivación a atención especializada Pacientes refractarios ó tratamento de elección despois de ter excluídas causas secundarias e intentado modificacións do estilo de vida con medidas dietéticas intensivas e avaliado o grao de cumprimento farmacolóxico. Necesidade de terapia combinada. Tratamento farmacolóxico contraindicado ou non tolerado. Pacientes con hipercolesterolemia familiar. Embarazo. Nenos que requiren hipolipemiantes non recomendados segundo a súa idade. Conclusións - Na predicción do risco cardiovascular é imprescindible realizar unha valoración global do individuo. - A HC é un factor de risco cardiovascular maior, pero non é o único, hai outros; uns modificables (HTA, tabaco) e outros non (idade, antecedentes familiares de coronariopatía precoz). - O primeiro paso terapéutico consiste na instauración de modificacións do estilo de vida. Son recomendacións que deben aplicarse a toda a poboación. - O tratamento farmacolóxico da HC é normalmente un tratamento para toda a vida, e precisa de controis clínicos e de laboratorio polo que debe avaliarse detidamente e de forma individualizada a convenencia da súa instauración en prevención primaria. - O tratarse dunha medicación crónica avalía-lo cumprimento en cada visita. - En relación á dose que se vai prescribir utilizarase a menor coa que se consiga o obxectivo terapéutico. - Evitarase no posible a asociación de medicamentos que poidan provocar efectos graves para o paciente. Se fóra imprescindible a dita asociación intensifica-los controis de seguimento e valora-la remisión a un especialista. - Dentro do grupo farmacolóxico das estatinas, lovastatina, pravastatina e simvastatina son as de elección por dispoñer de resultados en reducción da morbimortalidade coronaria. BIBLIOGRAFIA MAIS RELEVANTE 1. Ministerio de Sanidad y Consumo, Sociedad Española de Cardiología y Sociedad Española de Arterioscleroses. Control de la colesterolemia en España, 2000. Un instrumento para la prevención cardiovascular. Clin Invest Arteriosclerosis 2000; 12: 125-152. 2. Expert Panel on Detection, Evaluation and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults. Executive summary of the Third Report of the National Chlesterol Education Program (NCEP) Expert panel on Detection, Evaluation and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III). Jama 2001; 285 (19): 2486-97. Dispoñible a texto completo en: http://www.nhlbi.nih.gov. 3. Casajuana J, Ciurana R, Lago F, Maiques A, Mundet T, Vilaseca J. Hipercolesterolemia: protocolo de actuación. FMC 1999; 6 (supl. 7). 4. Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN). Lipids and the Primary Prevention of Coronary Heart Disease. A National Clinical Guideline. Edinburgh, SIGN, 1999. Dispoñible en: http://www.sign.ac.uk. 5. Statin Therapy What now? (editorial). Drug Ther Bull 2001; 39: 17-21. 6. Villar Álvarez F, Maiques Galán A, Brotons Cuixart C, Torcal Laguna J,Lorenzo Piqueres A, Vilaseca Canals J, Benegas Banegas JR. Prevención cardiovascular en Atención Primaria. Grupo de expertos do PAPPS. Aten Primaria 2001; 28 (Supl 2): 23-34. 7. Hipolipemiantes de elección. Med Letter Drug Ther (Edición española) 2001; XXIII (14): 55-60. 8. Lousberg TR, Denham AM, Rasmussen JR. A comparison as clinical outcomes studios among cholesterol-lowering agents. Ann Pharmacother 2001; 35:1599-607. 9

ANEXO I Táboa 1.Estimación do risco os 10 anos en homes (puntuacións de Framingham) Táboa 2. Estimación do risco ós 10 anos en mulleres (puntuacións de Framingham) Idade (anos) Idade (anos) 20-34 -9 35-39 -4 40-44 0 45-49 3 50-54 6 55-59 8 60-64 10 65-69 11 70-74 12 75-79 13 Colesterol Idade 20 Idade 40 Idade 50 Idade 60 Idade 70 total (mg/dl) -39 anos -49 anos -59 anos -69 anos -79 anos <160 0 0 0 0 0 160-199 4 3 2 1 0 200-239 7 5 3 1 0 240-279 9 6 4 2 1 280 11 8 5 3 1 Idade 20 Idade 40 Idade 50 Idade 60 Idade 70-39 anos -49 anos -59 anos -69 anos -79 anos Non fumador 0 0 0 0 0 Fumador 8 5 3 1 1 20-34 -7 35-39 -3 40-44 0 45-49 3 50-54 6 55-59 8 60-64 10 65-69 12 70-74 14 75-79 16 Colesterol Idade 20 Idade 40 Idade 50 Idade 60 Idade 70 total (mg/dl) -39 anos -49 anos -59 anos -69 anos -79 anos <160 0 0 0 0 0 160-199 4 3 2 1 1 200-239 8 6 4 2 1 240-279 11 8 5 3 2 280 13 10 7 4 2 Idade 20 Idade 40 Idade 50 Idade 60 Idade 70-39 anos -49 anos -59 anos -69 anos -79 anos Non fumador 0 0 0 0 0 Fumador 9 7 4 2 1 Colesterol HDL(mg/dl) Colesterol HDL(mg/dl) 60-1 50-59 0 40-49 1 <40 2 Presión Sistólica Sen tratamento Con tratamento (mmhg) <120 0 0 120-129 0 1 130-139 1 2 140-159 1 2 160 2 3 Puntuación total Risco ós 10 anos (%) <0 <1 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 2 6 2 7 3 8 4 9 5 10 6 11 8 12 10 13 12 14 16 15 20 16 25 17 30 60-1 50-59 0 40-49 1 <40 2 Presión Sistólica Sen tratamento Con tratamento (mmhg) <120 0 0 120-129 1 3 130-139 2 4 140-159 3 5 160 4 6 Puntuación total Risco ós 10 anos (%) <9 <1 9 1 10 1 11 1 12 1 13 2 14 2 15 3 16 4 17 5 18 6 19 8 20 11 21 14 22 17 23 22 24 27 25 30 10 10

ANEXO II CONDICIÓNS PARA A RECOLLIDA DE MOSTRAS NA DETERMINACIÓN DE LÍPIDOS 1. Mante-lo estilo de vida habitual (alimentación, peso, exercicio) durante as tres semanas previas á extracción. 2. A extracción debe realizarse tras un xaxún (pódese beber auga) de 12-14 horas cando se inclúe a determinación de TG e/ou c-hdl. 3. Evita-lo exercicio intenso durante as 3 horas previas á extracción. 4. A extracción debe realizarse en sedestación e evita-la venostase prolongada (menos dun minuto). 5. Nos pacientes que sufriron un infarto agudo de miocardio (IAM) ou tras cirurxía de revascularización hai que ter en conta que o perfil lipídico realizado durante as 24 horas posteriores reflicte fielmente o estado lipídico previo do paciente. A partir dese momento vaise a producir unha alteración consistente nun descenso do CT, c-hdl e c-ldl, así como unha elevación dos TG. A dita alteración persiste ata transcorridos tres meses. 6. Debe retrasarse a extracción 3 semanas despois dunha enfermidade leve ou dun cambio dietético menor (vacacións, Nadal) e alomenos 3 meses tras unha enfermidade grave (IAM, cirurxía maior, etc.) 7. Os valores lipídicos durante o embarazo e lactancia deben interpretarse con cautela. Non son representativos ata concluídos ambos. 8. Suspende-la medicación que non sexa imprescindible (durante o mes previo á extracción). 9. Se fose preciso avaliar algún paciente dislipémico tratado e non catalogado debe suspenderse a medicación hipolipemiante un mes antes da valoración analítica, mantendo a mesma dieta. EDITA: Comisión de Farmacia e Terapéutica da Area de Lugo. Xerencia de Atención Primaria de Lugo PRESIDENTE: Jesús García González SECRETARIA: Sara González Piñeiro VOCAIS: Ana García Cedrón, Carmen Rodríguez Domínguez, Javier Revuelta Méndez, José A. Martín Bernal, Fátima Sendón Rico, Francisco Terrón Pérez, Mª Dolores Calvo Beato, Mª José Cereijo Quinteiro, Luis Docasar Bertolo. Teléfono de Contacto: 982 29 60 79-982 20 39 99 Diseño e Impresión: Imprenta Breogán D.L.: LU-279-2000 ISSN: 1576-8996 11