Burimet e Financimit Afatmesem LEASING

Kreu 18 Drejtimi Financiar Saimir Sallaku Lektor i Drejtimit Financiar Burimet e Financimit Afatmesem LEASING 1 Qëllimet e Kapitullit Karakteristikat bazë të qerasë dhe si të bëjmë dallimin midis qerasë operative dhe financiare (ose kapitale) Trajtimi kontabël i qerasë operative dhe financiare Përfitimet dhe disavantazhet e qerasë Si mund të vlerësohet vendimi i leasingut duke përdorur metodën e vlerësimit të flukseve të skontuara të parasë 16-2 2 1

Terminologjia e rëndësishme Asset-based lending Captive finance companies Financial lease Lessee Lessor Operating lease Sale and leaseback (SLB) agreement Secured financing Small and medium-sized enterprises (SMEs) Leveraged lease Off-balance-sheet financing 16-3 3 Marrveshjet e Leasingut Hyrje Vendimi për të investuar në një aktiv afatgjatë është një vendim i buxhetimit të kapitalit. Vendimi i sigurimit është i një vendim i vecantë nga vendimi i metodës së financimit të blerjes. Kur të dy këto vendime kombinohen, kjo quhet huazim i bazuar në aktive sepse financimi është i lidhur direkt me një aktiv të vecantë. Shembuj të huazimit të bazuar në aktive janë: Huatë e garantuara Kontratat e shitjes së kushtëzuara Qeratë (leasing) 16-4 4 2

Qeraja Cfarë është? Një kontratë leasing (qeraje) është një marrveshje ku pronari i bart përdoruesit të drejtën për të përdorur një aktiv në këmbim të një numër pagesash gjatë një periudhe të caktuar kohe Lessor (qeradhënësi) është pronari i aktivit Lessee (qeramarrësi) është përdoruesi i aktivit 16-5 5 Leasing Tipet e Leasingut Leasingu operativ Një qera ku disa nga tiparet e pronësisë nuk transferohen tek qeramarrësi por mbeten tek qeradhënësi. Leasingu Financiar (kapital) Një qera ku të gjitha tiparet e pronësisë transferohen tek qeramarrësi; i njohur gjithashtu si leasing kapital ose leasing me pagesë të plotë. 16-6 6 3

Tipet e Leasingut Leasingu Operativ kundrejt Financiar Qeraja Operative vs. Financare OPERATIVE FINANCIARE Qeramarrësi Qeradhënësi Qeramarrësi Qeradhënësi Aktivi Pagesat e qerasë Shpenzimet e amortizimit (që shoqërojnë aktivin) Jo në bilanc; sqarim në shënimet e bilancit Rregjistron shumën e plotë si shpenzim qeraje Nuk ka pretendim Raportohet në bilanc Pretendim si të ardhura nga qeraja Raportohet në bilanc Zbërthim në interes dhe ripagim principali dhe rregjistron shpenz. interesi Jo në Bilanc Pretendon pjesën e interesit të pagesave të marra si të ardhura Pretendon Pretendon Nuk ka pretendim 16-7 7 Marrveshjet e Shitjeve të Kushtëzuara Cfarë janë? Perspektiva Një marrveshje e shitjes së kushtëzuar ekziston nëse vërtetohet një nga ngjarjet e mëposhtme: Qeramarrësi fiton automatikisht pronësinë në një kohë të caktuar Qeramarrësit i kërkohet të blejë aktivin në një datë të caktuar ose garanton se qeradhënësi merr një vlerë të caktuar për atë Qeramarrësi ka të drejtën të blejë aktivin në një moment të caktuar për shumë më pak se sa vlera e mundshme në treg Qeramarrësi ka të drejtë të blejë aktivin me një cmim që do konsiderohej nga një person i arsyeshëm si cmim i përshtatshëm blerje Interesi i MSHK në këtë rast është se duhet të përcaktojë se cila palë në kontratë ka të drejtën ligjore për të pretenduar amortizimin për qëllime tatimi. Nëse plotësohet cilido nga kushtet e mësipërme, MSHK parashikon përdoruesin (qeramarrësin) si përfitues të amortizimit. 16-8 8 4

Qeraja Financiare /Kapitale/Pagesë të Plotë Cfarë është? Perspektiva kontabile Sipas kësaj marrveshje të gjitha tiparet e pronësisë transferohen tek qeramarrësi. Qeramarrësi është i shtrënguar ta zotërojë aktivin dhe të pretendojë amortizimin si shpenzim në PASH të firmës dhe ta rregjistrojë vlerën si një aktiv dhe detyrim në bilancin kontabël. Qera të tilla zakonisht: Kërkojnë që qeramarrësi të kryejë mirëmbajtjen dhe të sigurojë aktivin Sigurojnë qeramarrësin me opsionin e blerjes me një cmim fiks Marrveshja e qerasë mbulon 75% të jetës ekonomike të aktivit Strukturohet në mënyrë të tillë që vlera aktuale e pagesave të qerasë kalon 90% të kostos Përfshin pagesa fikse të qerasë. 16-9 9 Leasingu Operacional Cfarë është? Perspektiva kontabile Nëse qeraja NUK është një qera kapitale, atëherë ajo konsiderohet si qera operative Qeraja operative nuk transferon tek qeramarrësi tiparet e pronësisë 16-10 10 5

Marrveshjet e Shitjes dhe Marrjes me Qera Cfarë është? Një marrveshje në të cilën pronari i aktivit e shet atë tek një palë tjetër dhe pastaj e merr atë mbrapsht me qera Tipe të zakonshme qeraje për kompanitë me taksa të ulëta pasi ato nuk janë në gjendje të përfitojnë shumë nga kursimi nga tatimi. Këto marrveshje mund të nënkuptojnë se pjesë e kursimit nga tatimi mund të transferohen mbrapsht tek shitësi në formën e pagesave më të vogla të qerasë, duke reduktuar koston e aktivit 16-11 11 Leasingu me Levë Cfarë është? Një marrveshje tre-palëshe midis qeramarrësit, qeradhënësit dhe një pale të tretë huazuese në të cilën qeradhënësi blen aktivin me vetëm një parapagesë të vogël dhe huazuesi siguron financimin. Popullore sepse qeradhënësi angazhon vetëm një pjesë të vogël të cmimit të blerjes së aktivit, por përfiton të gjitha përfitimet tatimore nga pronësia. 16-12 12 6

Kontabilizimi për Leasingun Qeratë Financiare përfshihen në bilancin e qeramarrësit Vlera aktuale e të gjitha pagesave të qerasë rregjistrohet në anën e djathtë të bilancit E njëjta shumë rregjistrohet si aktiv në anën e majtë të bilancit Qeratë Operative janë financime jashtë bilancit kontabël për qeramarrësin (përfshihen vetëm në shënimet e pasqyrave kontabël) 16-13 13 Kontabilizimi për Leasingun Efektet në Pasqyrat Financare të Klasifikimit të Qerasë Qeratë Kapitale/Financiare/Pagesë të Plotë: Efektet në PASH: 1. Fitimi neto përgjithësisht do të jetë më i vogël për qeratë kapitale në vitet e para dhe më i lartë në vitet e mëvonshme 2. Flukset operative do të jenë më të larta me qeratë kapitale. Amortizimi zbritet për llogaritjen e Fitimit Neto pas taksave, megjithatë ai shtohet përsëri në fund në llogaritjen e CFO. Qeratë financiare/kapitale llogarisin si shpenzim vetëm pjesën e interesit të pagesave në përcaktimin e EBT. Efektet në Bilanc: 1. Raporte më të ulëta likujditeti, raporte më të larta borxhi dhe leve, qarkullim më i vogël i aktiveve raporte më të vogla kthyeshmërie (vecanërisht në vitet e pare të jetës së aktivit) 16-14 14 7

Kontabilizimi për Leasingun Efektet në Pasqyrat Financare të Klasifikimit të Qerasë Qeratë Operative: Efektet në PASH: 1. Fitimi Neto përgjithësisht do të jetë më i lartë për qeratë operative në vitet e para dhe më i vogël në vitet e mëvonshme sepse shpenzimet e interesit të ngarkuara për qeranë financiare zvogëlohen më amortizimin e detyrimit nëpërmjet pagesave të qerasë. 2. CFO do të jëtë më i vogël për qeratë operative sepse pagesa e plotë e qerasë zbritet nga CFO, ndryshe nga qeraja financiare ku vetëm pjesa e interesit të pagesave zbritet Efektet në Bilanc: 1. Raporte më të larta likujditeti, raporte më të ulëta borxhi dhe leve, qarkullim më i lartë i aktiveve dhe raporte më të larta përfitueshmërie (vecanërisht në vitet e para të jetës 16 së - 15 aktivit). 15 Vlerësimi i Vendimit të Leasingut Qera vs Blerje Leasingu është një mënyrë alternative e marrjes në përdorim të një aktivi Ekzistojnë katër ndryshime kryesore në flukset e parasë për një kompani që e merr me qera një aktiv në vend që ta blejë atë: 1. Shmang blerjen e aktivit që në fillim 2. Shmang barrën e shitjes së akivit në fund të përdorimit të tij, nëse është qera operative ose titulli pronësisë nuk transferohet përmes qerasë financiare 3. Bën pagesa të rregullta qeraje. Në rastin e qerasë operative, vlera e plotë e pagesës së qerasë zbritet për llog e tatimit; vetëm interesi është i zbritshëm për qeratë financiare 4. Qeratë operative nuk amortizohen. 16-16 16 8

Vlerësimi i Vendimit të Leasingut Kuadri Vlerësues i Qerasë vs Blerjes IRR e Analizës së Leasingut Parashikohen flukset shtesë që rezultojnë nga leasingu Llogaritet norma e skontimit (IRR) që barazon vlerën aktuale të flukseve shtesë me vlerën fillestare të aktivit (kjo është IRR pas taksave ose kosto e leasingut) Nëse IRR e leasing > kosto pas taksave e huamarrjes (merr hua dhe blej aktivin) Nëse IRR e leasing < kosto pas taksave huamarrjes (merre me qera aktivin) 16-17 17 Vlerësimi i Vendimit të Leasingut Kuadri Vlerësues i Qerasë vs Blerjes NPV e Analizës së Leasingut Parashikohen flukset shtesë që rezultojnë nga leasingu Llogaritet NPV duke përdorur koston pas taksave të huamarrjes si normë skontimi. Nëse NPV e leasing është (merr hua dhe blej aktivin) Nëse NPV e leasing + (merre me qera aktivin) 16-18 18 9

Motivimi për Leasingun 1. Financim më i lirë (që mund të përfitojë pjesërisht nga kursimi nga tatimi) 2. Zvogëlon risqet e lidhura me pronësinë ë aktivit 3. Norma implicite interesi 4. Mirëmbajtja 5. Komode 6. Fleksibiliteti 7. Kufizimet në buxhetimin e kapitalit 8. Efektet në Pasqyrat Financiare 16-19 19 Përmbledhje dhe Konkluzione Në këtë kapitull trajtuam: Firmat mund të sigurojnë përdorimin e aktiveve nëpërmjet marrjes me qera dhe jo vetëm pronësisë së drejtpërdrejtë. Diferencat e përgjithshme midis qerasë operative dhe financiare Si të vlerësojmë një vendim qeraje duke përdorur analizën e flukseve të skontuara Arsyet e ndryshme firmat mund të kenë për të hyrë në marrveshje qeraje 16-20 20 10