ИНТЕРНЕТ ТЕХНОЛОГИИ ТЕХНИЧКИ АСПЕКТИ НА ИНТЕРНЕТOT Доц. д-р Иван Краљевски ТЕХНИЧКИ АСПЕКТИ НА ИНТЕРНЕТ ИНТЕРНЕТ СТРУКТУРА И ОРГАНИЗАЦИЈА Врските помеѓу локациите на Интернетот, (патеките) претставуваат комуникациски врски. При преносот на податоци од едно до друго место тие можат да се пренесат по повеке патишта телефонски кабли, сателитски врски, безжично и слично. Постојат крстосници, места во кои се поставени компјутери чија задача е да ги упатуваат податоците по најкраткиот и најнеоптеретениот пат со цел да се стигне побрзо до целта. Се нарекуваат јазли, а компјутерите на крајните корисници се нарекуваат домаќини или хостови. 1
ИНТЕРНЕТ СТРУКТУРА И ОРГАНИЗАЦИЈА Втората карактеристика на Интернет мрежата е начинот на барање на податоците во неа. На Интернет мрежата постојат посебни компјутери наречени опслужувачи или сервери кои располагаат со адреси од повеќе ресурси (програми, документи, имиња итн) и кои им се даваат на барателите - компјутери наречени клиенти. Серверите се постојано приклучени во мрежата, а клиентите се приклучуваат по потреба. На овие сервери се поставуваат сите податоци кои се организирани во страници. 2
ИНТЕРНЕТ АДРЕСИРАЊЕ Адресите се формирани слично како и поштенските адреси: име, презиме, улица, број итн. Кога се испраќа некое писмо, прво се гледа државата, потоа местото, улицата, бројот и на крајот името на примачот. Интернет адресата (IP) e претставена со 4 групи на броеви, секоја со вредност од 0 до 255, меѓусебно разделени со точка. На пример 80.77.146.50 е IP адреса на Европскиот Универзитет. На пример, претходната бројна адреса може да има ознака eurm.edu.mk. Логичкото име на Интернет адресата се формира со класификација на домени и под-домени. Домен претставува ознака за логичка организација на повеќе компјутери под заедничка администрација. поддомен претставува помала логичка целина на доменот. ИНТЕРНЕТ АДРЕСИРАЊЕ Секоја држава претставува домен на високо ниво (top level domain). Секоја држава има кратенка од две букви. П ј Постојат генерички Top Level домени, како на пример.com.edu.gov итн. 3
ИНТЕРНЕТ АДРЕСИРАЊЕ DNS (Domain Name Server) е програмска подршка стартувана на одреден компјутер (или уред) за да се обезбеди можност за превод на логичките имиња кон 32- битни Интернет адреси. При пристапување до одредена web страна треба да се специфира и протоколот и логичката Интернет адреса. Локатор на единствени ресурси URL (Uniform Resource Locator) e идентификатор за типот на Интернет протоколот и соодветната Интернет адреса. Протоколи кои што може да ги прикаже URL се: протокол за пренесување на хипер текстови (http), протокол за пренос на датотеки (ftp), протокол за далечинско вклучување (Telnet), протокол за остварување на електрична пошта e-mail и други протоколи. ИНТЕРНЕТ АДРЕСИРАЊЕ IANA (Interned Assigned Numbers Authority) го поседува бројниот систем на Интернет адреси. Компанија задолжена за регистрација на единствени имиња Inter NIC Registration Service е задолжена за комуникација при администрирањето. Регистрацијата на логички имиња за Интернет адреси во Македонија односно ос о за доменот о mk го изведува македонската научна и истражувачка компјутерска мрежа MARNET (Macedonian Academic Research NETwork). http://dns.marnet.net.mk/ 4
ПОВРЗУВАЊЕ НА ИНТЕРНЕТ Наједноставен и најефтин начин на поврзување е преку телефонска линија (со модем). ) премногу бавен и скоро отфрлен од употреба. Пософистицирано решение за поврзување на Интернет преку телефонска линија со поголема брзина е можноста за користење на ISDN. ADSL нуди најдобар однос брзина/цена, и наједноставен начин за овозможување на broadband Интернет врска преку обична телефонска линија. ПОВРЗУВАЊЕ НА ИНТЕРНЕТ Компаниите кои што обезбедуваат пристап кон Интернет сервисите се викаат ISP (Internet Service Provider). Провајдерите најчесто се разликуваат по цената (post-paid, flat-rate, pre-paid), леснотијата на пристап (телефонски приклучок, безжичен, кабловски), квалитетот на сервисот (брзина), корисничката поддршка и надежноста на услугите. 5
ПОВРЗУВАЊЕ НА ИНТЕРНЕТ За да се поврзе на ISP корисникот треба да има: соодветна опрема (може да ја обезбеди и провајдерот), пристап преку телефонска линија (или друг начин), инсталиран соодветен протокол, подесување на параметри на комуникација, доделено корисничко име, лозинка и слично. WORLD WIDE WEB (WWW) World Wide Web (WWW) или поедноставно web е глобален информациски простор во кој луѓето можат да преземаат или ставаат податоци преку разни Интернет уреди (компјутери, PDA, мобилни телефони и друго ). Понекогаш е достапен и преку телевизиските сервиси, прикажувајќи ја содржината на телевизиските екрани. Терминот е често погрешно користен како синоним на Интернет, но web-от е само сервис на Интернет, исто како и e-mail сервисот. 6
WORLD WIDE WEB (WWW) World Wide Web-от е комбинација од четири базични идеи: Hypertext, можност да се движи од еден дел од документ во друг дел или пак од еден документ во друг документ преку внатрешна конекција помеѓу овие документи (хипертекст) URL, можност да се лоцира одреден ресурс (компјутер, документ или друг вид на ресурс) од мрежата со единствен идентификатор. Клиент-сервер модел, во кој клиентски софтвер или клиентски компјутер побарува ресурси од серверскиот софтвер или серверскиот компјутер кој па го снабдува клиентот со ресурси или сервиси. Markup јазик за одбележување, во кој карактерите или кодовите вметнати во текст опишуваат како да изгледа текстот на екран, на пример дали е Bold или Italic или пак видот на фонтот. WEB ПРЕЛИСТУВАЧ -WEB BROWSER Клиентскиот програм за вчитување на информации од ресурсите на серверските р компјутери се вика Web browser (web прелистувач). Прелистувачот ги испишува целосно на екран web страните или други датотеки од серверскиот компјутер користејќи ја неговата мрежна адреса со помош на markup јазикот кој ги одредува деталите за приказот. Потоа може да се следат хиперлинковите на секоја страна до друг ресусрс на WWW чија локација е внесена со хиперлинкот. 7
WEB ПРЕЛИСТУВАЧ -WEB BROWSER Возможно е и при пополнување на некои web форми, истите тие информации да се вратат назад кај серверот за дополнителна интеракција со нив. Постапката на следење на хиперлинкови често се вика сурфање или листање на web-от (browsing). Web страните се подредени во колекции со сродни содржини и се наречени web сајтови. КАКО РАБОТИ WEB-ОТ Когa корисник сака да пристапи до некоја web страна или друг ресурс на www, тој нормално почнува или со пишување на URL (Uniform Resource Locator) на страната во web прелистувачот, или пак со следење на хипертекст линк до страната. Прв чекор е да се најде IP адресата на името на серверот што е наведен во URL, со помош на глобалната Интернет база на податоци позната по името DNS (Domain Name System). Следниот чекор е за HTTP побарување кое треба да се прати до web серверот кој работи со IP адресата на побараната страна. Работата што му следи на web прелистувачот е да ја обработи страната дизајнирана според HTML кодот, CSS стиловите, Java скриптен јазик и другите работи вметнати во страната. 8
HTTP (HYPERTEXT TRANSFER PROTOCOL) HTTP е методот кој се користи за трансфер и пренос на информации во World Wide Web. HTTP e Интернет протокол чија оригинална намена била спроведување пат за објавување и примање на HTML страни. Тој е протокол со побарување-одговор начин на размена на пораки (request-response) помеѓу клиентите и серверите. ОСНОВНИ ПОИМИ Компјутерска мрежа (Computer Network), Компјутерска мрежа преставува поврзување на два или повеќе компјутери со помош на кабел, модем или друг вид на конекција и си взаемно дејствуваат со помош на специјална програмска поддршка инсталирана на секој од нив. Јазол (Node), се нарекува секој компјутер или уред поврзан на мрежата Локална мрежа (Local Area Network - LAN). Компјутерска мрежа составена од компјутери, периферни уреди, мрежен медиум и други уреди која покрива помал географски простор. 9
ОСНОВНИ ПОИМИ Глобална мрежа (Wide Area Network - WAN) Компјутерска мрежа составена од компјутери, периферни уреди и други мрежни уреди која покрива поширок географски простор. Сервер (Server) е систем-компјутер кој овозможува услуги на други системи или компјутери од компјутерската мрежа. Клиент (Client) е систем компјутер кој ги користи услугите на серверот. ОСНОВНИ ПОИМИ Клиент/Сервер (Client/Server) е основен комуникациски модел во современите компјутерски мрежи. Треба да се има в предвид дека серверите и клиентите се разликуваат по програмските функции а не по местоположбата, можат и да се наоѓаат и на еден ист компјутер. Интернет (Internet) се состои од две или повеќе мрежи поврзани меѓусебно со уреди кои вршат рутирање помеѓу различните мрежи врз основа на TCP/IP протоколите. 10
ОСНОВНИ ПОИМИ Мрежни протоколи (Network Protocols) претставуваат правила со кои се опишува комуникација помеѓу два компјутери во мрежата. Мост (Bridge) е специјализиран мрежен уред за поврзување на две локални мрежи (или два сегмента од локалната мрежа). Мостот нема сопствена IP адреса и е невидлив за корисникот. Неговата улога е да се намали сообраќајот помеѓу одделните сегменти (локални мрежи) кои ги поврзува, и го пропушта само неопходниот сообраќај и одржува табела на сите мрежни уреди на сегментите. ОСНОВНИ ПОИМИ Рутер (Router) Понекогаш се нарекува и излез (Gateway). Тоа е специјален мрежен уред одговорен за реализирање на врската помеѓу два произволни компјутери на Интернетот од кој секој е поврзан на својата локална мрежа. Секој рутер обични има два мрежни преку интерфејса кои се поврзува на различни IP мрежи. Кога ќе добие податоци за пренесување, рутерот препознава за кој компјутер на кој сегмент треба да се препрати и му ги испраќа или врши пренесување до друг рутер на патеката кон одредишниот компјутер. При конфигурацијата на компјутерите за работа на Интернет, задолжително е да се постави адреса на рутер преку кој се поврзува со останатите компјутери на Интерентот. IP Пакет (IP Packet, IP Datagram) овој поим ја означува единицата која ги пренесува податоците по мрежата во согласност со TCP/IP протоколите. Понекогаш пакетот се однесува на физичкото нивоа на мрежата, додека поимот датаграм на нивото на IP протоколот (мрежно). Обично и двата поими едноставно се нарекуваат пакети. 11
НАЧИН НА РАБОТА НА ИНТЕРНЕТ КОМПЈУТЕРСКИ МРЕЖИ Во светот постојат повеќе компјутерски мрежи изведени со различен хардвер р и софтвер. Реализацијата на комуникација помеѓу овие мрежи побарува овие различни и некомпатибилни мрежи да се поврзат со помош на уреди наречени порти (gateways) со кои се изведува поврзување кон Интерентот и понатаму рутерите со кои се пренесуваат пакетите кон дестинацијата. Збирот на заемноповрзаните мрежи е наречен Интернет и во суштина преставува е множество на LAN-ови поврзани со WAN конекции и уреди. КЛИЕНТ СЕРВЕР МОДЕЛ Клиент-сервер моделот ја опишува поврзаноста на два компјутерски програми кадешто еден програм побарува услуга од друг програм серверот кој го исполнува барањето. Во мрежна околина, моделот обезбедува соодветен начин за интерконекција на програмите кои се дистрибуирани преку различни локации. На пример при проверка на сметка на банката од кориснички компјутер, клиентска програма испраќа барање на серверски програм р во банката. Тој прогам може да се претвори во клиент кој побарува услуга од сервернаподаточнибазинадругкомпјутервобанкатазадасе добие податокот на сметката. Податокот се испраќа назад кон клиентот наперсоналниот компјутер и се презентира на корисникот. 12
КЛИЕНТ СЕРВЕР МОДЕЛ Овој поим долго време се користел за да се опише работа на дистрибуирани помали компјутери поврзани со централен компјутер наречен mainframe компјутер. Вообичаено во клиент/сервер моделот, еден сервер (се однесува на апликација, а не само хардвер) понекогаш наречен даемон (daemon), се активира и чека на барањата на клиентите. Обично, повеќе клиентски програми ги делат сервисите од еден серверски програм. КЛИЕНТ СЕРВЕР МОДЕЛ Web прелистувачот е клиентски програм кој побарува услуги (испраќање на Web страници или датотеки) од Web сервер (кој се нарекува Hypertext Transport Protocol или HTTP сервер) на друг компјутер на Интернетот. Слично, компјутерот со инсталирани TCP/IP протоколи овозможува клиентски барања за превземање на датотеки од File Transfer Protocol (FTP) сервери на други компјутери на Интернет. Други програмски односи ги вклучуваат и моделот господар/роб (master/slave), каде што еден програм управува со сите други програми и еднаков со еднаков (peer-to-peer), каде што било кој од двата програми е способен за иницијација на трансакцијата. Теориски секој компјутер може да се однесува како сервер се додека е поврзан на мрежата и конфигуриран со соодветен софтвер. 13
КЛИЕНТ СЕРВЕР МОДЕЛ АРХИТЕКТУРА НА ПРОТОКОЛИ Размената на податоци помеѓу компутерите, терминалите или пак некои други уреди за процесирање на податоци преку мрежа опфаќа голем број на процеси: Прво изворниот систем мора или да го активира патот за директна податочна комуникација или да ја извести комуникациската мрежазаидентитетотнасаканатадестинацијанапренос. Изворниот систем мора да се осигура дека системот од одредената дестинација е подготвен за прием на податоци. Апликацијата за трансфер на фајлот од изворниот систем мора да се осигура дека програмата за управување со фајловите од системот на саканата дестинација е подготвенадагопримии сочува фајлот. Ако форматите на фајлови кои се користат на двата компјутери не се компатибилни, едниот од нив мора да изврши превод на форматот. 14
АРХИТЕКТУРА НА ПРОТОКОЛИ Кај компјутерска комуникација и компјутерски мрежи многу важни концепти се: Протоколите Архитектура на компјутерските комуникации т.е. архитектура на протоколите Протокол се користи за комуникација помеѓу ентитети од различни системи. Примери за ентитети се апликативните кориснички програми, пакети за пренос на фајлови, системи за уредување на и раководење со бази на податоци и терминали, додека примери за системи се компјутери, терминали и далечински сензори. Во општ случај ентитет е се она што е способно за испраќање и примање на информации, а системот е физички различен објект што содржи еден или повеќе ентитети. Протоколот може да се дефинира како множество правила кои што управуваат со размената на податоци помеѓу двата ентитета. АРХИТЕКТУРА НА ПРОТОКОЛИ Клучните елементи на еден протокол се: Синтакса: вклучува формат на податоци и сигнални нивоа; Семантика: вклучува контролни информации за координација и справување со грешки; Усогласување на време: вклучува усогласување на брзината и секвенцирање; Наместо да се имплементира логиката за оваа комуникација како засебен модул, оваа задача се дели на под-задачи при што секоја од нив се имплементира поодделно. 15
АРХИТЕКТУРА НА ПРОТОКОЛИ Предлог за начин на имплементација за пренос на фајл. File transfer applications Communications service module Files and File Transfer commands Communications-related data units File transfer applications Communications service module Network access module Network interface logic Communcations network Network interface logic Network access module OSI МОДЕЛ Во 1984, Иинтернационалната организација за стандардизација (International Organization for Standardization - ISO) го развила Open Systems Interconnection (OSI) моделот за интероперабилноста во мрежите. OSI моделот ги дели функциите во 7 нивоа (слоеви). На секое ниво функцијата зависи од сервисите на нивото под него. Нивоата се одделени со добро дефинирани граници или интерфејси. Во OSI моделот секое ниво очекува нивото под него да обезбеди сервис и секое ниво обезбедува сервис на едно ниво погоре. Помеѓу два вмрежени системи, секое ниво на OSI моделот комуницира со својот peer ниво во другиот систем. 16
OSI МОДЕЛ Еден слој треба да биде креиран онаму каде што е потребна различна апстракција. Секој слој треба да изврши добро дефинирана функција. Функцијата на секој слој треба да биде избрана соодветно на дефинираните меѓународни протоколи за стандардизација. Граничниот слој треба да биде избран така што ќе го минимизира протокот на информации преку интерфејсот. Бројот на слоеви треба да биде доволно голем за да одредени потребни функции не бидат фрлени заедно во еден ист слој, надвор од потребното, и доволно мали така што архитектурата да не стане гломазна. OSI МОДЕЛ Процесот на пренесување на податоците надолу по нивоата на OSI моделот и подготовка на податоците за пренос се нарекува енкапсулација. Податоците се создаваат од корисничката апликација и поминуваат низ апликациското, презентациското и нивото на сесија. Потоа се пренесува на транспортното ниво каде што се дели во помали делови. Се додава дд заглавје (header) за секвенционирање и проверка р од грешки. Податочната единица се нарекува сегмент. Потоа се предава сегментот на мрежното ниво каде што се додава заглавје и сегментот станува пакет. Пакетот се предава на 2-рото ниво и станува рамка со додавање на заглавје и завршеток (header и trailer) 17
ФИЗИЧКИ СЛОЈ Физичкиот слој се грижи за пренесување на изворни битови преку комуникацискиот канал. Тука се поставуваат неколку прашања: Колку волти треба да се употребат за да се претстави бит 1, а колку за 0? Колку наносекунди трае еден бит? Дали пренесувањето може да се проследува во двата правци? На кој начин е поставена почетната врска? Колку пинови има мрежниот конектор и за што се користи секој од нив? Тука, основите на дизајнот во главно се зададени со механички, електрични, и временски интерфејс, и физички пренос на медиум кои лежат под физичкиот слој. СЛОЈ НА ПОДАТОЧНА ВРСКА Задача на овој слој е да овозможи пренесување на податоците без појава на грешки кон мрежниот слој. Испраќачот го дели влезниот податокот во податочните рамки (неколку стотици или неколку илјади бајти) и рамките ги пренесува секвенцијално. Ако преносот е сигурен (доверлив), примачот го потврдува точниот прием на секоја рамка со испраќање на рамка на признание (acknowledgment frame). Постои механизам за регулирање на сообраќајот (flow control) со цел да му укаже на испраќачот колку слободен меѓумеморски простор ор (бафер) има примачот во моментот. о. Често, оваа проточна регулација се интегрира со механизмот за детекција и корекција на грешките при преносот. И се обработува и начинот како да се контролира пристапот до заедничкиот комуникациски канал. Со овој проблем се занимава подслојот на контрола на пристапот кон медиумот. 18
МРЕЖЕН СЛОЈ Слојот на мрежата ја контролира операцијата на подмрежата. Клучниот проблем го определува патот на пакетите од изворот до дестинацијата. Патиштата можат да бидат базирани на статични табели кои што се вклопени во (wired into) мрежата и ретко се менуваат. Патеките можат да се определуваат на почетокот на секоја конверзација, на пример, терминална сесија ( пр. логин до далечинска машина). Или да се определуваат за секој нов пакет соодветно на оптеретувањето на тековната мрежа. МРЕЖЕН СЛОЈ Доколку во исто време повеќе пакети се присутни во подмрежата, тие ќе формираат тесни грла (bottleneck) и појава на натрупување на пакетите. Контролата на ваквото натрупување исто така припаѓа во функција на мрежниот слој. Квалитетот на обезбедената услуга (одложување, време на пренос, отстапување итн.) исто така е проблем на мрежниот слој. 19
МРЕЖЕН СЛОЈ Кога еден пакет треба да патува од една мрежа до друга со цел да стигне до својата дестинација, можат да се појават многу проблеми: Адресирањето кое што го користи втората мрежа може да биде различно од првото. Втората мрежа може воопшто да не го прими пакетот бидејќи е премногу голем. Протоколите може да се разликуваат и така натаму. Задачата на мрежниот слој е да ги надмине сите овие проблеми со цел да дозволи меѓусебно поврзување на хетерогени мрежи. МРЕЖЕН СЛОЈ 20
ТРАНСПОРТЕН СЛОЈ Основната функција на транспортниот слој е да ги прифати податоците, да ги подели на помали единици доколку е потребно, да ги пренесе до мрежниот слој и да се осигура дека единиците ќе пристигнат точно на другиот крај. Транспортниот слој исто така определува каков вид на услуга да спроведе до слојот на сесијата и конечно до корисниците на мрежата. Најпопуларниот вид на транспортно поврзување е error free point to point каналот кој што пренесува пораки или бајти по редослед по кој што се испратени и без нивно губење, со тоа се оставрува доверлив и гарантиран пренсо на пакети. Можни се и други видови на транспортни услуги како што се пренесување на изолирани пораки, без гаранција за запазување на редоследот на испораката, и преносот на пораки до повеќе дестинации. Транспортниот слој е вистински крај со крај слој, каде една програма од машината на изворот продолжува конверзација со слична програма од машината на дестинацијата, користејќи ги насловите на пораките и контролните пораки. СЛОЈ НА СЕСИЈАТА Слојот на сесијата им овозможува на корисниците на различни машини да воспостават сесии помеѓу нив. Сесиите нудат различни услуги, вклучувајќи контрола на дијалогот (следење на оние на кои што им е ред да пренесуваат), управување со токени (заштитување на двете страни од обидот за иста критичка операција во исто време), синхронизација (одбележување на точка при долги преноси за да се овозможи продолжување од иста позиции по испадот на мрежата). 21
ПРЕЗЕНТАЦИОНЕН СЛОЈ Презентациониот слој се грижи за синтаксата и семантиката на пренесената информација. Со цел да биде достапна за компјутери со различна презентација на податоци за комуникација, за да се променат структурата на податоците може да се дефинираат на абстрактен начин, покрај стандардот на енкодирање. Презентациониот слој управува со овие абстрактни структури на податоци и овозможува дефинирање и промена на структури на податоци на повисоко ниво. АПЛИКАЦИСКИ СЛОЈ Апликацискиот слој содржи множество од протоколи кои што се користат од страна на корисниците. Еден широко употребуван апликационен протокол е HTTP, кој што е основата за WWW (World Wide Web). Кога пребарувачот има потреба од веб страна, го испраќа името еона страната сра аакоја што му е потребна ореб до серверот користејќи HTTP. Тогаш серверот ја праќа страната назад. Другите апликациони слоеви се користат за трансфер на датотеки, електронска пошта и новински групи. 22
TCP/IP МОДЕЛ TCP/IP фамилијата на протоколите е отворен систем, спецификациите се јавно достапни така што било која софтверска или хардверска компанијаможедагикористи. TCP/IP мрежниот модел се состои од 4 нивоа и тоа: апликативното, транспортно, Интернет и мрежен интерфејс. ИНТЕРНЕТ НИВО IP (Internet Protocol), е протокол за остварување на Интернет комуникација и сервиси. Дефинира адресирање и избор на патеката до дестинацијата, работи на 3-тото мрежно ниво од OSI референтниот модел. Функционира на најниското ниво, и ги енкапсулира пакетите од повисокото ниво. На секоја порака и пакет IP протоколот додава наслов со адресата на крајната цел и информација за испраќачот. Неговата работа е да им овозможи на изворните компјутери да пренесуваат пакети во мрежата и кои ќе патуваат независно од дестинацијата (потенцијално на различна мрежа). Може да пристигнат во различен редослед отколку кога биле испратени. 23
ИНТЕРНЕТ НИВО Интернет нивото дефинира официјален пакет формат и протокол кој се нарекува IP (Internet Protocol). Internet Protocol (IP) IP обезбедува адресирање на изворот и одредиштето и со рутирачките протоколи пренесува пакети од една преку други мрежи до дестинацијата. Internet Control Message Protocol (ICMP) ICMP се користи за тестирање на мрежата, обезбедува пораки за дијагностика и грешки. ICMP "echo" пораките се користат од PING аплиакцијата за проверка на оддалечените уреди. ИНТЕРНЕТ НИВО Routing Information Protocol (RIP) RIP оперира помеѓу рутерите за откривање на патеките помеѓу мрежите. RIP избира патеки според бројот на хоповите. Open Shortest Path First (OSPF) OSPF, исто како RIP, овозможува на рутерите да ги изградат табелите за рутирање. OSPF избира рути според повеќе каратеристики на линковите помеѓи мрежите како опсегот и доцнењето и е погоден за поголеми мрежи. Address Resolution Protocol (ARP) ARP се користи за откривање на локалната (MAC) адреса на станицата на мрежата кое е позната неговата IP адреса. 24
ТРАНСПОРТНО НИВО TCP/IP моделот е дизајниран да им овозможи на изворниот и целниот домаќин да воспостават комуникација, исто како во OSI транспортното ниво. Тука се се дефинирани два крај-до-крај (end-to-end) d) транспортни протоколи: TCP (Transmission Control Protocol) и UDP (User Datagram Protocol). TCP (Transmission Control Protocol) е конекциско ориентиран протокол кој има за задача да обезбеди гарантиран пренос на пораките до дестинацијата, а ако не да се извести апликацијата за неуспешниот обид. TCP протоколот ги дели податоците во помали групи наречени пакети. И кон секој пакет додава информација потребна за повторно составување на пораката, обновување на податоците и проверка на грешки (header и trailer). TCP исто така раководи со текот на контролата, за да биде сигурен дека брзиот испраќач не може да го "поплави" примачот со многу пораки, кои не е способен да ги прими. ТРАНСПОРТНО НИВО UDP (User Datagram Protocol) е несигурен, конекциски протокол за апликации кои не ги ги користат TCP форматот. Апликациите кои испраќаат стримови од аудио и видео спаѓаат во таа категорија. Тие можат да доживеат губење на пакети и работат на ниво прифатливо за корисникот. Други апликации кои користат UDP се DNS и пренос на датотеки како што е TFTP. Секоја UDP порака се испраќа независно од другите без претходно воспоставување на логичка конекција. Карактеристики на UDP протокол се: Недоверлив (Unreliable), Брз (Fast), 25
АПЛИКАЦИСКО НИВО Апликациското ниво ги содржи сите високо слојни протоколи, ги определува и дефинира пораките и податочните формати пратени од активната апликација на секој крај од комуникацијата. виртуелниот терминал (TELNET), пренос на податоци (FTP) и електронска пошта (SMTP) Многу други протоколи биле додадени на овој протокол подоцна: DNS (Domain Name System) за мапирање на имињата на домаќините во нивните мрежни адреси, NNTP протокол за превземање на пораки од новински сервери. Некои од повеќе користените апликациски протоколи се: DNS, POP3, IMAP, SMTP, HTTP, HTTPS и FTP. Потоа IRC чет соби, Insant Messaging, P2P file sharing, VoIP, remote access, Video on Demand, мрежно играње, и најново 3D виртуелни чет соби. СПОРЕДБА НА OSI И TCP/IP МОДЕЛОТ OSI и TCP/IP моделот имаат многу заеднички особини. Базирани се на концептот на низа од независни протоколи. На пример: во двата модели нивоата се слободни и вклучувајќи го транспортното ниво обезбедуваат крај-докрај, мрежен-независен транспортен сервис на процесите кои сакаат да комуницираат. Овие нивоа формираат транспортен провајдер. Повторно во двата модели, слоевите над транспортот се апликациски ац ориентирани ра корисници на транспортниот о сервис. Три концепти се централни за OSI моделот: Сервиси Интерфејси Протоколи 26
СПОРЕДБА НА OSI И TCP/IP МОДЕЛОТ Дефиницијата за сервис ни кажува што прави нивото, а не како ентитетите над него пристапуваат до него или како нивото работи, ја дефинира семантиката на нивото. Интерфејсот на нивото кажува како процесите над него пристапуваат кон тоа ниво. Специфицира кои се параметрите и кои резултати се очекуваат. Може да се користи било кој протокол, се додека тој протокол си ја извршува работата (пр.обезбедува порачани сервиси). Може исто така да се промени протоколот без влијание на програмската опрема во повисоките нивоа. Параметрите и резултатите на методите го формираат интерфејсот на објектите. Кодот кој се наоѓа внатре во објектот е негов протокол и не е видлив. Како последица, протоколите во OSI моделот се подобро сокриени отколку во TCP/IP моделот и може да се заменат релативно лесно. 27
СПОРЕДБА НА OSI И TCP/IP МОДЕЛОТ Кај TCP/IP првин се појавиле протоколите и моделот бил навистина само опис на постоечките протоколи. Очигледната разлика меѓу двата модела е бројот на слоевите: OSI моделот има 7 слоеви и TCP/IP има 4 слоеви. Двата имаат мрежа, пренос и апликациски нивоа, а другите нивоа се различни. Друга разлика е во областа на наспроти конекциски-ориентирана комуникација. OSI моделот го подржува и без-конекциската и конекцискиориентирана р комуникација вомрежното ниво,, но само конекциски-ориентирана комуникација во транспортното ниво. TCP/IP моделот има само еден начин во мрежното ниво (безконекциски), но ги подржува и двата начина во транспортното ниво, давајќи им на корисниците избор. ПОИМ ЗА РУТИРАЊЕ Секоја порака се пренесува по специфична патека помеѓу повеќе компјутерски јазли во Интернет мрежата. Специјализирани компјутери - рутери имаат намена да ги испратат пакетите по најефикасните патеки. Пакетите што составуваат една порака можат да патуваат по различни патеки помеѓу испраќачот и примачот, во зависност од моментната оптовареност на преносните линии. 28
РУТИРАЊЕ Рутерите ја покажуваат најефикасната можна патека. Компјутерот на целта ги прима пакетите и го отстранува насловот додаден од IP протоколот. Според TCP протоколот се осигурува дека ниту еден од пакетите не е загубен или оштетен. Потоа пакетите се составуваат во оригиналната порака. Ако се детектира оштетен пакет одредишната станица испраќа порака на испраќачот за повторно испраќање на оштетениот пакет (рестрансмисија) Во контекстот на Интерент постојат 3 главни аспекти на рутирањето: одредување на физичката адреса избор на меѓумрежни излези (gateway) симболички и нумерички адреси. РУТИРАЊЕ Првиот од овие три аспекти е неопходен во случај кога треба да се испати еден IP датаграм пакет. Потребно е да се енкаспулира IP датаграмот во кој и да е формат на рамка која се користи на локалната мрежа. Процесот на енкапсулација бара додавање на локалната мрежна адреса и физичката адреса во рамката. Вториот аспект е неопходен затоа што Интернетот се состои од бројни локални мрежи поврзани со еден или повеќе мрежни излези (gateway). Такви мрежни излези, (рутери), понекогаш имаат физички конекции или порти кон повеќе мрежи. Одредувањето на соодветниот излез и порта за одреден IP пакет се нарекува рутирање и ги вклучува мрежните излези кои разменуваат информации на стандарден начин. 29
РУТИРАЊЕ Третиот аспект го вклучува преведувањето на адресите од симболичка форма во нумерички IP адреси кое се изведува од страна на Domain Name System или DNS. Во секој хост на мрежата постои табела за рутирање која се користи за одредување на интерфејсот ќе се користи за понатамошно препратување на пакетите. Ако компјутерот прими IP пакет на било кој интерфејс постојат две можности, датаграмот е наменет за тој компјутер и тогаш се препратува до релевантната апликација. датаграмот е адресиран на некој друг компјутер во кој случај компјутерот ќе се обиде да го препрати на некој друг од достапните интерфејси. 30