Rritja e Artë Rikthimi i Shkëlqimit të Modelit Ekonomik Evropian
Modeli Ekonomik Evropian Tregtia Financa Sipërmarrja Inovacioni Fuqia Punëtore Qeveria 2
Arritjet Tregtia Financa Makinë Konvergjence Sipërmarrja Inovacioni Marka Evropë Fuqia Punëtore Qeveria Superfuqia e stilit të jetesës 3
Evropa Makinë Konvergjence 4
Makinë konvergjence Figura 1: Në Evropë, një konvergjencë e shpejtë në standardet e jetesës-jo aq shumë në vende të tjera (rritja vjetore e konsumit për frymë nga viti 1970 dhe 2009, sipas nivelit të konsumit në vitin 1970) Europe East Asia Latin America 6 4 2 0 Corr. = -0.80*** n = 26 Corr. = -0.21 n = 15 Corr. = -0.25 n = 22 0 3 6 9 12 15 0 3 6 9 12 15 0 3 6 9 12 15 Initial level of consumption per capita, 1970 PPP, thousands of 2005 international dollars Shënim: n=numri i vendeve. *** rëndësia statistikore në 1 për qind. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Penn World Table 7.0 (Heston, Summers, and Aten 2011); shih Kapitullin 1. 5
Tregtia (mallrat) Figura 2: Pothuajse gjysma e tregtisë globale të mallrave përfshin Evropën (tregtia e mallrave në vitin 2008, miliardë US$) Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar në OBT 2009, shih Kapitullin 2. 6
Tregtia (shërbimet) Figura 2.19: India dhe Shtetet e Bashkuara kanë më shumë eksporte të shërbimeve të sofistikuara se vendet anëtare dhe kandidate të Bashkimit Evropian (Shërbimet, EXPY, 1990 2007, dhe përqindjet në eksportet e shërbimeve EXPY, 2007) Shënim: Në panelin e djathtë, shërbimet tradicionale janë në nuancat blu, ato moderne në të verdhë dhe kafe. Burimi: Lundstrom Gable dhe Mishra (2011); shih Kapitullin 2. 7
Tregtia e anëtarëve të rinj është bërë më e diversifikuar Figura 2.3: Anëtarët e rinj të Bashkimit Evropian janë partnerë më të rëndësishëm për BE15, BE15 më pak për të rinjtë (përqindjet e tregtisë rajonale për BE15, BE10, Bullgaria dhe Rumania, dhe SEE, 1996 2008) 7 EU15: trade with EU10 EU10: trade with EU15 BGR+ROM: trade with EU15 SEE: trade with EU15 70 70 60 6 65 60 55 5 60 50 4 55 50 45 3 50 40 40 1996 2000 2004 2008 1996 2000 2004 2008 1996 2000 2004 2008 1996 2000 2004 2008 All products: Exports Imports Shënim: BE10 përfshin vendet anëtare të reja që u bashkuan me BE në vitin 2004, përveç Qipros dhe Maltës. Burimi Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar në UN Comtrade; shih Kapitullin 2. 8
Fabrika Evropë është bërë më e mençur Figura 2.9: Evropa e avancuar dhe e re po tregtojnë më shumë mallra të ndërmjetme të sofistikuara (EXPY për mallrat e ndërmjetme, mijë US$, 1996 2008) 16 Exports 17 Imports 15 16 14 15 13 12 14 11 13 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 Trade in intermediate goods of: EU10 with EU15 World BGR+ROM with EU15 World SEE with EU15 World World with EU15 Shënim: Tregtia në mallra të ndërmjetme përcaktohet nga nomeklatura e BEC. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar në UN Comtrade, dhe WDI; shih Kapitullin 2. 9
Integrimi financiar Figura 3.2: Rrjedha e kapitalit në Evropën e re është e madhe (përqindje e PBB; mesatare periudhe e vlerave mediane të grupit) 24 2001-2004 2005-2008 20 16 12 8 4 0-4 -8-12 -16 EU15 EU Coh. EU12 BGR+ROM SEE E. prtn. East Asia LAC EU15 EU Coh. EU12 BGR+ROM SEE E. prtn. East Asia LAC FDI Portfolio Other Total Capital Flows CA Balance FX Reserves, change Shënim: EU coh. i referohet vendeve të kohezionit të BE, E. prtn. i referohet vendeve të partneritetit lindor të BE, LAC i referohet Amerikës Latine dhe rajonit të Karaibeve. CA është llogaria korrente dhe FX është këmbimi valutor. Burimi: Përllogaritjet e stafit të bankës Botërore, bazuar në IMF WEO; Stojkov dhe Zalduendo (2011); shih Kapitullin 3. 10
Flukset financiare kënë ndihmuar në Evropën në zhvillim Figura 4: Në Evropë, kapitali i huaj ka nxitur rritjen në ekonomitë në zhvillim (deficitet e llogarisë rrjedhëse dhe rritja vjetore për frymë, me grupe shtetesh, përqindje) Shënim: Normat mesatare të rritjes janë llogaritur duke përdorur 3 periudha katër-vjeçare ndërmjet 1997-2008. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar në IMF WEO; Stojkov dhe Zalduendo (2011); shih Kapitullin 3. 11
Më shumë flukse kapitali drejt lindjes, më shumë borxh në jug Figura 3.14: Ekspozim më i madh ndaj borxhit në Evropën Jugore, ekspozim më i madh ndaj kapitalit në lindje (ekspozimet e jashtme të agreguara ndaj kapitalit neto dhe borxhit neto, përqindje e PBB, 2002 09) -10-20 -30-40 -50-60 SEE EU cohesion Asia (2009) Eastern partnership EU12 LAC (2009) -70 BGR+ROM -80-100 -80-60 -40-20 0 20 40 Net debt position, 2002-09 Shënim: Shigjetat fillojnë në vitin 2002 dhe mbarojnë në vitin 2009. Shigjetat për secilin rajon janë vlera mediane. Pika është vlera mediane për grupin e referuar. Irlanda përjashtohet nga pozicioni i borxhit neto meqenëse të dhënat e saj janë shtrembëruar sepse fondet e ndërsjella ndërkombëtare në Irlandë janë regjistruar si borxh neto pozitiv, megjithëse këto burime nuk lidhen me ekonominë vendase. Burimi: Version i përditësuar dhe zgjeruar e të dhënave i ndërtuar nga Lane dhe Milesi-Ferretti (2007); shih Kapitullin 3. 12
Nevojitet: një integrim real Figura kuti 1: Më shumë integrim monetar dhe financiar se integrim real në Evropë gjatë dhjetëvjeçarit të fundit (shigjetat fillojnë në vitin 1997 dhe përfundojnë në 2008; origjina tregon integrim të plotë nominal dhe real) 7 Bulgaria+Romania 6 Eastern partnership 5 4 3 Poland 2 Czech Republic 1 Greece EU12 Ireland Croatia 0 EU15 0 1 2 3 4 Real integration (0 = full integration) Shënim: Figura tregon shtrirjen e integrimit ekonomik. Boshti vertikal kombinon në një tregues pangjashmërie tre tregues të integrimit nominal paqëndrueshmëria e kurseve të këmbimit, konvergjenca në nivelet e inflacionit dhe konvergjenca në përqindjet e interesit. Boshti horizontal bën të njëjtën gjë me tre tregues të integrimit real shtrirja e sinkronizimit në ciklet e biznesit e matur nga treguesit e prodhimit industrial, integrimit tregtar dhe të ardhurat për frymë. Burimi: Sugawara and Zalduendo (2010). 13
Punëtorët evropianë janë më pak të lëvizshëm Figura 15: Evropianët janë më pak të pëvizshëm, madje dhe brenda vendeve të tyre (lëvizshmëria e fuqisë punëtore, përqindja e popullatës në moshë pune që ka lëvizur, 2000-2005) Burimi: Bonin dhe të tjerë (2008); dhe OECD (2005 dhe 2007); shih Kapitullin 6. 14
Konvergjenca Evropiane Shih Fokus Një.
Evropa Markë Globale 16
Krijimi i Markës Evropë Tabela 1: Rritje papushim në SHBA, ringjallje në Azi, dhe një mrekulli pas lufte në Evropë (përqindjet mesatare vjetore të rritjes, PBB për frymë, 1820 2008, US$ 1990 përllogaritje të PPP Geary- Khamis PPP) Shënim: Agregimet rajonale janë të ponderuara me popullsinë; shih Fokus Një për hollësi. Burimi: Maddison (1996); dhe Conference Board (2011). 17
Krijimi i Markës Evropë Figura 5: Sipërmarrjet evropiane kanë shpërndarë vende pune, produktivitet dhe eksporte (performanca e nën-rajoneve evropiane dhe vendeve krahasuese, 1995-2009) EFTA 1.3 1.4 50.2 EU15 1.3 1.0 49.4 EU12 0.4 3.0 57.5 Bulgaria+Romania -0.7 3.0 39.6 SEE 0.6 4.1 32.8 Eastern partnership -0.1 6.6 38.7 United States 1.2 1.6 11.2 Japan -0.1 1.2 13.4 China 1.0 7.8 26.7 East Asia 1.7 2.0 64.0 Latin America 2.4 0.4 23.2-1 0 1 2 0 2 4 6 8 0 20 40 60 Employment growth, percent Productivity growth, percent Exports, percentage of GDP, 2009 Shënim: Normat e rritjes në punësim dhe produktivitet janë norma rritjeje të përbëra. Tregohen vlerat mesatare për grupin. Kina dhe Japonia janë gjithashtu të përfshira në përllogaritjen e mesatares rajonale të Azisë Lindore. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek WDI dhe ILO (2010); shih Kapitullin 4. 18
Dy hendeqe produktiviteti Figura 5.1: Hendeku 1: Veriu ndaj Jugut; Hendeku 2: BE ndaj SHBA (PBB për orët e punës në Geary/Khamis $, Shtetet e Bashkuara =100) 100 80 60 40 20 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 EU15 North EU15 Continental EU15 South EU12 BGR+ROM Shënim: BE15 Veriu = Danimarka, Finlanda, Suedia dhe Mbretëria e Bashkuar; BE15 Kontinentale = Austria, Belgjika, Franca, Gjermania dhe Hollanda; BE15 Jug = Greqia, Italia, Portugalia dhe Spanja. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Conference Board (2011); shih Kapitullin 5. 19
Nivelet e produktivitetit ndryshojnë në Evropë siç pritet Figura 6a: Pjesa më e madhe e Evropës po bëhet më produktive por Jugu ka mbetur pas (nivelet e produktivitetit të fuqisë punëtore në vitin 2002, mijëra US$ të vitit 2005) Shënim: Për Belgjikën, Greqinë dhe Norvegjinë nivelet e produktivitetit i referohen vitit 2003. Tri vijat tregojnë vlerat e mesatares për vendet që mbulohen nga secila vijë. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Eurostat; shih Kapitullin 4. 20
Rritja e produktivitetit jo saktësisht ajo çfarë pritej Figura 6b: Pjesa më e madhe e Evropës po bëhet më produktive por Jugu ka mbetur pas (rritja e produktivitetit të fuqisë punëtore, 2002 08, rritja e përqindjes vjetore) Shënim: Periudha e konsideruar varion: Belgjika dhe Norvegjia (2003-2008), Greqia (2003 07), dhe Republika Çeke, Franca, Letonia dhe Mbretëria e Bashkuar (2002-2007). Tri vijat tregojnë vlerat e mesatares për vendet që mbulohen nga secila vijë. Rritja e pritshme për BE15 në Jug arrihet duke llogaritur boshllëqet në nivelet e produktivitetit ndërmjet BE15 Jug dhe secilit prej dy grupeve të tjera duke aplikuar më pas këto pjesë në diferencën në rritje ndërmjet të parës (dmth EFTA, BE15 Veri dhe BE15 Kontinentale) dhe grupit të tretë (BE12). Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Eurostat; shih Kapitullin 4. 21
Strukturat sipërmarrëse duhet të jenë të përshtatshme për një treg të madh Figura 7: Firmat e vogla kontribuojnë gjysëm vlere të shtuar në BE15 Jug por vetëm me një të tretën gjetkë (kontributet në vlerë shtuar sipas përmasave të sipërmarrjeve, 2009) Shënim: Numrat në kllapa janë vlera totale e shtuar, shprehur në miliard US$ të vitit 2005. BE15 përbën Danimarkën, Finlandën, Suedinë dhe Mbretërinë e Bashkuar (Veriu); Austria, Belgjika, Franca, Gjermania dhe Holanda (kontinentale); si edhe Greqia, Italia, Postugalia dhe Spanja (Jugu). BE12 përbëhet nga Estonia, Letonia dhe Lituania (Veriu); Republika Çeke, Hungaria, Polonia, Republika e Sllovakisë dhe Sllovenia (Kontinentale); si edhe Bullgaria dhe Rumania (Jugu). Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Eurostat; shih Kapitullin 4. 22
FDI janë kthyer drejt lindjes, larg jugut Figura 8: Investitorët evropiano-perëndimorë janë kthyer drejt lindjes, jo në jug (flukset hyrëse të Investimeve të huaja direkte në Evropë, 1985, 1995, 2005 dhe 2008, përqindje) Shënim: Numrat në kllapa janë shumat e flukseve hyrëse të shprehura në miliard US$. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek UNCTAD (2010); shih Kapitullin 4. 23
percent FDI janë kthyer drejt lindjes, larg jugut Figura 8: Investitorët evropiano-perëndimorë janë kthyer drejt lindjes, jo në jug (flukset hyrëse të Investimeve të huaja direkte në Evropë, 1985, 1995, 2005, 2008 dhe 2010, përqindje) 100 80 60 76.4 77.0 76.4 65.8 71.7 EU15 North EU15 Continental EFTA Emerging Europe 40 BGR+ROM 20 0 0.5 0.7 22.4 1985 (16.9B) 11.3 0.4 0.8 10.6 1995 (138.3B) 9.4 2.0 2.8 9.4 2005 (529.2B) 10.9 4.2 5.7 13.4 2008 (563.2B) 11.4 1.7 3.9 11.2 2010 (335.9B) SEE EU15 South Shënim: Numrat në kllapa janë shumat e flukseve hyrëse të shprehura në miliardë US$. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek UNCTAD (2011); shih Kapitullin 4. 24
Të bërit biznes tani është më e vështirë në BE15 Jug Figura 9: Evropa Lindore dhe Jugore duhet të lehtësojë bërjen e biznesit (indeksi i komponentëve kryesorë të lehtësisë për të bërë biznes në vitin 2011, renditur nga 0 (pak) tek 100 [ekselente] 90 60 90.7 82.8 79.5 76.0 87.2 74.4 64.4 69.4 74.5 68.0 66.5 62.3 30 0 USA JPN EFTA EU15 North Continental South EU12 North Continental South SEE Shënim: Mesataret janë nxjerrë duke përdorur analizën e komponentëve kryesorë. EFTA këtu përbëhet nga Islanda, Norvegjia dhe Zvicra. BE15 përbëhet nga Danimarka, Finlanda, Irlanda, Suedia dhe Mbretëria e Bashkuar (Veriu); Austria, Belgjika, Franca, Gjermania, Luksemburgu dhe Holanda (Kontinentale) dhe Greqia, Italia, Portugalia dhe Spanja (Jugu). BE12 përbëhet nga Estonia, Letonia dhe Lituania (Veriu); Republika Çeke, Hungaria, Polonia, Republika Sllovake dhe sllovenia (Kontinentale) dhe Bullgaria, Qipro dhe Rumania (Jugu.). Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Doing Business; shih Kapitullin 4. 25
Një hendek tjetër produktiviteti është rritur ndërmjet BE15 dhe SHBA Figura 10: Rritja e produktivitetit në ekonomitë më të mëdha evropiane është ngadalësuar që prej mesit të viteve 90 (produktiviteti i fuqisë punëtore në BE15, indeksuar ndaj Shteteve të Bashkuara dhe Japonisë) Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Database e Produktivitetit e OECD; shih Kapitullin 5. 26
Evropa specializohet në sektorët e vjetër, SHBA në ata të rinj Figura 11: SHBA specializohen më tepër në produkte më të reja dhe me karakter më intensiv kërkimzhvillimi (avantazhet relative teknologjike dhe përpjekjet e kërkim-zhvillimit nga liderë të rinj dhe të vjetër të inovacionit në Shtetet e Bashkuara, Evropë dhe pjesën tjetër të botës) Shënim: Intensiteti i Kërkim-Zhvillimit matet si raporti i shpenzimeve ndaj shitjeve totale, për firma themeluar pas vitit 1975 (inovatorë të rinj lider ose Yollies ) ose para vitit 1975 (Ollies). Avantazhi relativ teknologjik përllogaritet si pjesa e secilit rajon ose vend (Psh. Evropa) në Kërkim-zhvillimin e një sektori të veçantë (Psh. Interneti) relative ndaj pjesës së Evropës në Kërkim-Zhvillimin botëror; vlera më të mëdha se 1 tregojnë se rajoni është i specializuar teknologjikisht në sektor. Burimi: Përllogaritjet e Bruegel dhe stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Tabela e Kërkim-Zhvillimit e Institutit për Studime Prospektive të teknologjisë të Komisionit Evorpian; shih Kapitullin 5. 27
IND BRA RUS CHN USA JPN MNE MKD CYP SRB GRC BGR LVA POL ROM SVK LTU HRV TUR MLT EST ITA HUN ESP PRT NLD CZE NOR GBR IRL SVN LUX BEL FRA ISL DEU AUT DNK CHE SWE FIN Disa ekonomi po ecin mirë, por ato janë të vogla Figura 5.3: Udhëheqësit e Evropës investojnë në inovacion po aq sa SHBA dhe Japonia (shpenzimet publike dhe të biznesit në Kërkim-Zhvillim, përqindje e PBB) 3 R&D Expenditure, % of GDP: Business Public 2.5 2 1.5 1.5 0 Shënim: Të dhënat i referohen viteve sipas vendit. Burimi: Komisioni Evropian (2011) dhe UNESCO; shih Kapitullin 5. 28
Dhe udhëheqja e SHBA në arsimin e lartë po rritet Figura 5.16: Evropa po mbetet pas Shteteve të Bashkuara në renditjen e universiteteve më të mira (100 universitetet më të mira të botës) Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek të dhënat nga Universiteti Jiao Tong në Shanghai dhe Thomson Reuters/Times; shih Kapitullin 5. 29
Europe Superfuqi e stilit të jetesës 30
Superfuqia e stilit të jetesës Figura 12: Shpenzimet më të mëdha se pjesa tjetër e botës (shpenzimet e përgjithshme qeveritare mbi mbrojtjen [Shtetet e Bashkuara] dhe mbrojtjen sociale [Evropa], 2004-2009, përqindje e shpenzimeve totale botërore) Government expenditure percentage of world total Military (n=124) 2010 Social protection (n=96) 2004-09 Rest of the world 57% United States 43% Rest of the world 42% Europe (n=36) 58% Shënim: Për shpenzimet në mbrojtjen sociale, për shkak të të dhënave në dispozicion, janë përdorur mesataret ndërmjet viteve 2004-2009 për çdo vend. n është numri i vendeve të përfshira në përllogaritje. Të dhënat mbulojnë qeverinë e përgjithshme por aty ku është e pamundur i referohen vetëm qeverisë qendrore. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Stockholm International Peace Research Institute (2011), IMF GFS, WDI, World Bank ECA Social Protection Database, dhe Weigand dhe Grosh (2008). 31
Më pak punëtorë në Evropë Figura 14: Forca punëtore e Evropës do të tkurret me rreth një milionë punëtorë çdo vit (ndryshimi i projektuar kumulativ në popullsinë në moshë pune, përqindje, 2010 50) 30 20 North America 10 0-10 North-East Asia Emerging Europe Western Europe -20-30 Bulgaria+Romania SEE -40 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 Shënim: Amerika e Veriut i referohet Shteteve të Bashkuara dhe Kanadasë; Azia Veri-lindore përfshin Kinën, Hong Kongun, Japoninë, Republikën e Koresë dhe Tajvanin. EJL dhe Bullgaria dhe Rumania janë përfshirë në Evropën në Zhvillim. Burimi: U.S. Census Bureau, International Data Base; shih Kapitullin 6. 32
Evropianët po jetojnë më gjatë, dhe po dalin në pension më herët Figure 13: Europe s pension systems have to support people for many more years (changes in life expectancy at 60 and effective retirement age, 1965 2007) Burimi: OECD (2011) and updated data from OECD (2006). 33
Qeveritë evropiane shpenzojnë rreth 10 përqind më shumë të PBB Figura 16: Qeveritë në Evropë janë të mëddha (bota e ridimensionuar sipas shpenzimeve qeveritare në dollarë, 2009) Burimi: Stafi i Bankës Botërore duke përdorur IMF WEO. 34
Shpenzimet për mbrojtjen sociale janë arsyeja (e vetme) Figura 17: Mbrojtja sociale shpjegon ndryshimin ndërmjet përmasave të qeverisë në Evropë dhe kolegeve të saj (shpenzimet qeveritare, përqindje të PBB, 2007 08) 50 40 30 20 20.1 6.7 7.1 16.7 5.4 7.1 16.9 4.6 6.2 11.7 5.3 4.9 11.3 4.0 4.1 12.2 3.9 4.5 12.6 6.2 4.2 7.3 6.3 7.8 12.7 3.9 7.4 10 14.8 15.8 17.4 16.6 16.1 18.3 18.1 16.4 12.7 0 North Center South EU12 BGR Western Europe +ROM SEE Eastern Partnership United States Japan Social protection Education Health Non-social spending Shënim: Mbrojtja sociale përfshin përfitimet e lidhura me sëmundjet dhe paaftësitë, plakjen, fëmijë dhe familje, papunësinë dhe strehimin. Evropa Perëndimore përbëhet nga Danimarka, Finlanda, Islanda, Norvegjia dhe Suedia (Veriu); Austria, Belgjika, Franca, Gjermania, Irlanda, Luksemburgu, Holanda, Zvicra dhe Mbretëria e Bashkuar (Qendra); Greqia, Italia, Portugalia dhe Spanja (Jugu). Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek IMF GFS dhe IMF WEO; shih Kapitullin 7. 35
Edhe të tjerët subvencionojnë të moshuarit, por jo kaq gjatë Figura 18: Ndryshime të vogla në pensionet vjetore për përfitues, ndryshime të mëdha në shpenzimet e përgjithshme publike për pensionet (public pension spending in 2007) Shënim: Tregohen vlerat mediane sipas grupit. Evropa Perëndimore përbëhet nga Danimarka, Finlanda, Islanda, Norvegjia dhe Suedia (Veri); Austria, Belgjika, Franca, Gjermania, Irlanda, Luksemburgu, Holanda, Zvicra dhe Mbretëria e Bashkuar (Qendër); Greqia, Italia, Portugalia dhe Spanja (Jug); Vendet Anglo-Saksone përbëhen nga Australia, Kanadaja, Zelanda e Re dhe Shtetet e Bashkuara. Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek Eurostat dhe Statistikat e Pensioneve të OECD; shih Kapitullin 7. 36
Korrigjime të mëdha përpara, për shkak të disbalancave të tanishme dhe kostove të ardhshme të shëndetit Figura 19: Evropa Perëndimore duhet të reduktojë defiçitet fiskale me 6% të PBB, Evropa në zhvillim me më pak (rregullimet e nevojshme fiskale ilustruese, 2010 30, përqindje e PBB) Shënim: Impaktet fiskale të plakjes në sistemet e pensionet dhe kujdesit shëndetësor mungojnë për vendet kandidate të BE-së dhe ato të partneritetit lindor. Për këtë ushtrim shuma e rregullimeve në shpenzimet për kujdesin shëndetësor presupozohet të jetë e njëjta si edhe për shtetet e reja anëtare. Rregullimet në shpenzime që kanë të bëjnë me pensionet supozohet të jetë e njëjtë me ato të Evropës Jugore. Për përbërjen e vendeve në secilin grup, shih shënimin e Figurës 17. Sources: Përllogaritjet e stafit të Institutit për Kërkim Strukturor në Poloni dhe nga Banka Botërore, bazuar tek IMF WEO; shih Kapitullin 7. 37
Reduktimi i borxhit publik në EJL EJL, Bullgaria dhe Rumania kanë përjetuar redukrim në borxhin publik (borxhi i përgjithshëm bruto qeveritar, përqindje e PBB, 2000 10) Bulgaria + Romania SEE (median) 150 125 100 75 50 25 0 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Shënim: Në panelin e djathtë për EJL, vijat e ndërprera tregojnë vargun shpërndarja e mesme (IQR). Burimi: Përllogaritjet e stafit të Bankës Botërore, bazuar tek IMF WEO. 38
Sfidat 39
Drejt një modeli ekonomik më të gjelbër Shih Fokus Dy.
Ruajtja e asaj që është arritur Rindezja e Makinës së Konvergjencës: Shërbimet Lehtësimi i tregtisë në shërbimet e biznesit Forcimi i bashkërendimit rregullator për financat Rindërtimi i Markës Evropë: Produktiviteti Rindezja e Makinës së Konvergjencës Përmirësimi i sipërmarrjes aty ku është ngadalësuar produktiviteti Shkarkimi i programeve të inovacionit nga Shtetet e Bashkuara Vazhdimi i Superfuqisë së Stilit të Jetesës: Demografia Rindezja e Makinës së Konvergjencës Rindërtimi i Markës Evropë Bërja e tregjeve të punës më konkurrues Bërja e qeverisë më efiçente, ose zvogëlimi i saj 41
Ngutshmëritë, pikat e forta dhe dobësitë Qeveria Fuqia punëtore Prirjet Demografike Inovacioni Sipërmarrja Rritja e Produktivitetit Financa Tregtia Shërbimet Moderne 42
Është bërë më përpara (në Evropë) Tabela 8.1: Vendet krahasuese për politika të zgjedhura Fusha e politikave Evropë Vende të zgjedhura Botë 1 Ristrukturimi i borxhit privat Suedia Rep. e Koreas. 2 Menaxhimi i FDI financiare (BEU) Polonia (Jo-BE) Kroacia 3 Integrim financiar i mbrojtur nga kriza Republika Çeke Kanada 4 Rritja e vlerës së shtuar Republika Sllovake Singapor 5 Krijimi i vendeve të punës Irlanda Zelanda e Re 6 Gjenerimi i eksporteve Gjermania Rep. e Koreas 7 Politika e Kërkim-Zhvillimit Zvicra Shtetet e Bashkuara 8 Arsimi i lartë Mbretëria e Bashkuar Shtetet e Bashkuara 9 Cilësia e menaxhimit Suedia Shtetet e Bashkuara 10 Lëvizshmëria e brendshme Irlanda Shtetet e Bashkuara 11 Legjislacioni i punës Danimarka Shtetet e Bashkuara 12 Politikat e imigracionit Suedia; Mbretëria e Bashkuar Kanada; Shtetet e Bashkuara 13 Siguria sociale Islanda Japonia 14 Ofrimi i shërbimeve sociale Finlanda Singapori 15 Reduktimi i borxhit publik Turqia Zelanda e Re 16 Politikat e rritjes së gjelbër Gjermania Kalifornia (SHBA) Burimi: Iwulska (2011), e disponueshme në www.worldbank.org/goldengrowth. 43
Gjendet në www.worldbank.org/goldengrowth 44
Referencat e përdorura në këtë prezantim Bonin, H., W. Eichhorst, C. Florman, M. Hansen, L. Skiöld, J. Stuhler, K. Tatsiramos, H. Thomasen, and K. Zimmermann. 2008. Geographic Mobility in the European Union: Optimising Its Economic and Social Benefits. IZA Research Report 19, Institute for the Study of Labor, Bonn. Conference Board, The. 2011. Total Economy Database. January 2011, The Conference Board, New York, NY. Available at www.conferenceboard.org/data/economydatabase. European Commission. 2011. Innovation Union Scoreboard (IUS) 2010: The Innovation Union s Performance Scoreboard for Research and Innovation. Brussels: European Commission. Heston, A., R. Summers, and B. Aten. 2011. Penn World Table Version 7.0. May, Center for International Comparisons of Production, Income and Prices, University of Pennsylvania, Pennsylvania, PA. ILO (International Labour Office). 2010. Key indicators of the Labour Market, Sixth Edition. Geneva: ILO. Iwulska, A. 2011. Country Benchmarks. Prepared for this report. Available at www.worldbank.org/goldengrowth. Lane, P., and G. Milesi-Ferretti. 2007. The External Wealth of Nations Mark II: Revised and Extended Estimates of Foreign Assets and Liabilities, 1970 2004. Journal of International Economics 73 (2): 223 250. Lundstrom Gable, S., and S. Mishra. 2011. Service Export Sophistication and Europe s New Growth Model. Policy Research Working Paper 5793, World Bank, Washington, DC. Background paper for this report. Maddison, A. 1996. Macroeconomic Accounts for European Countries. In Quantitative Aspects of Post-War European Economic Growth, ed. B. van Ark, and N. Crafts: 27 83. New York, NY: Cambridge University Press. OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). 2005. OECD Employment Outlook 2005. Paris: OECD.. 2006. Live Longer, Work Longer. Paris: OECD.. 2007. OECD Economic Surveys: European Union 2007. Paris: OECD.. 2011. Health at a Glance 2011: OECD Indicators. Paris: OECD. Stockholm International Peace Research Institute. 2011. SIPRI Yearbook 2011: Armaments, Disarmament and International Security. New York, NY: Oxford University Press. Stojkov, A., and J. Zalduendo. 2011. Europe as a Convergence Engine: Heterogeneity and Investment Opportunities in Emerging Europe. Policy Research Working Paper 5906, World Bank, Washington, DC. Background paper for this report. Sugawara, N., and J. Zalduendo. 2010. How Much Economic Integration Is There in the Extended EU Family? ECAnomics Note 10/1, Office of the Chief Economist, Europe and Central Asia Region, World Bank, Washington, DC. Background paper for this report. UNCTAD (Untied Nations Conference on Trade and Development). 2010. World Investment Report 2010: Investing in a Low-Carbon Economy. New York, NY: UN.. 2011. World Investment Report 2011: Non-Equity Modes of International Production and Development. New York, NY: UN. Weigand, C., and M. Grosh. 2008. Levels and Patterns of Safety Net Spending in Developing and Transition Countries. Social Protection Discussion Paper 0817, Human Development Network, World Bank, Washington, DC. WTO (World Trade Organization). 2009. International Trade Statistics 2009. Geneva: WTO. 45