Uspostavljanje PIFC a u Federaciji Bosne i Hercegovine Fatima Obhođaš Pomoćnik ministra za Centralnu harmonizacijsku jedinicu Federalno ministarstvo finansija / financija
Sadržaj Koncept Javne interne finansijske kontrole (PIFC) Centralna harmonizacijska jedinica Federalnog ministarstva finansija (FMF) Interna revizija Finansijsko upravljanje i kontrola (FMC) Rukovodna / Upravljačka odgovornost Šta je urađeno Sljededi koraci 2
PIFC U FBIH PIFC Centralna harmonizacijska jedinica Interna revizija FMC - finansijsko upravljanje i kontrola 3
Zakonska podloga za PIFC koncept u FBiH Zakonski okvir: PIFC Strategija 2013. 2015. Zakon o internoj reviziji u javnom sektoru u Federaciji BiH ( Službene novine FBiH, 47/08) Implementacija podržana od strane PIFC Projekta (finansiran od strane EU) 2011. godina Projekat u toku: Program IPA Evropske unije za Bosnu i Hercegovinu Jačanje upravljanja javnim finansijama u Bosni i Hercegovini Projekat implementira GFA Consulting group 4
CHJ je odgovorna za: Pripremu BiH, nakon usaglašavanja u Koordinacijskom odboru; Pripremu i implementaciju prgrama obuke i certificiranja internih revizora u Federaciji BiH nakon usaglašavanja programa obuke u Koordinacijskom odboru; Implementaciju standarda za internu reviziju i Kodeksa profesionalne etike za interne revizore, nakon usaglašavanja u Koordinacijskom odboru; Pripremu i implementaciju radne metodologije interne revizije nakon usaglašavanja u Koordinacijskom odboru; Pripremu i implementaciju strategije razvitka interne revizije u javnom sektoru nakon usaglašavanja u Koordinacijskom odboru. 5
CHJ je odgovorna za: Izradu Pravilnika o uvjetima za obavljanje poslova interne revizije; Davanje mišljenja na pravilnike o unutarnjem ustrojstvu koja uspostavljaju jedinicu interne revizije u dijelu koji se odnosi na internu reviziju; Kooordinaciju rada jedinica za internu reviziju u javnome sektoru u Federaciji BiH i uspostavljanje veze sa državnim i međunarodnim institucijama na području interne revizije; Suradnju sa Uredom za reviziju institucija u Federaciji BiH radi ostvarivanja učinkovite i djelotvorne interne i eksterne revizije; Po zahtjevu i potrebi rješavanje neslaganja u mišljenjima između rukovoditelja jedinice za internu reviziju i rukovoditelja organizacije. 6
CJH FBiH - Sistem koordinacije Razvoj Uspostavljanje Centralna harmonizacijska jedinica 7
CJH FBiH - Sistem koordinacije Razvoj Uspostavljanje Centralna harmonizacijska jedinica Implementacija Održavanje 8
Koordinacioni odbor CJH u BiH CJH FMF, CJH MF RS i CJH MFiT BiH 9
Interna revizija zakonska podloga Zakon o internoj reviziji u javnom sektoru u Federaciji BiH (Službene novine FBiH, 47/08) Pravilnik o internoj reviziji budžetskih korisnika (Službene novine FBiH, 8/07) i izmjene i dopune Pravilnika (Službene novine FBiH, 32/07) Metodologij rada interne revizije u javnom sektoru u Federaciji Bosne i Hercegovine i Povelja interne revizije ( Službene novine Federacije BiH, broj 13/12) 10
Interna revizija Interna revizija je nezavisna aktivnost za pružanje objektivnog uvjeravanja i savjeta, osnovana s ciljem povedanja vrijednosti i poboljšanje poslovanja budžetskog korisnika. Ona pomaže budžetskom korisniku da ispuni svoje ciljeve, osiguravajudi sistematičan, discipliniran pristup u ocjenjivanju i poboljšanju učinkovitosti u procesima upravljanja rizicima, kontrole i upravljanja. 11
Organizacijska, profesionalna i funkcionalna nezavisnost jedinica za internu reviziju Nezavisnost jedinica za internu reviziju Najviši organizacijski nivo Organizacijski i funkcionalno nezavisna Direktno i isključivo odgovorna rukovodiocu budžetskog korisnika. 12
Uloga interne revizije Davanje podrške budžetskom korisniku u ostvarivanju ciljeva kroz: Razvoj strateških i godišnjih planova interne revizije temeljen na objektivnoj procjeni rizika Izvršenje pojedinačnih internih revizija u skladu s usvojenim planovima Procjena sistema FMC Davanje preporuka za poboljšanje poslovanja i radnih postupaka 13
Cilj interne revizije Da obezbjedi rukovodiocu budžetskog korisnika Razumno, nezavisno, objektivno uvjeravanje i savjet U cilju poboljšanja poslovanja budžetskog korisnika Povedanje efikasnosti sistema internih kontrola 14
Standardi i metodologija za vršenje interne revizije Interna revizija se provodi u skladu sa Standardi profesionalne prakse i Еtički kodeks Zakon i podzakonska akta Metodologija sa poveljom interne revizije, interni akti 15
Vrste interne revizije Revizija sistema internih kontrola; Revizija usklađenosti (regularnost); Revizija uspješnosti poslovanja i IT revizija U svim organizacijskim strukturama, programima, aktivnostima i procesima 16
Organizacija interne revizije Jedinica za internu reviziju Interni revizor(i) / interna revizija druge institucije 17
Postojedi elementi finansijskog upravljanja i kontrole (FMC) u FBiH zakonska podloga Zakon o budžetu FBiH Zakon o izvršenju budžeta FBiH Zakon o trezoru FBiH Podzakonska akta 18
Finansijsko upravljanje i kontrola (FMC) Finansijsko upravljanje i kontrola je sistem politika, procedura i aktivnosti utvrđenih od strane rukovodstva budžetskog korisnika kako bi osigurao razumno uvjerenje da su ciljevi institucije postignuti FMC se uspostavlja na osnovu: Standarda interne kontrole zasnovanih na COSO okviru (Komitet sponzorskih organizacija Tredvej komisije eng. Committe on Sponsoring Organisations COSO of the Treadway Commission) 1990. godine prvi put usvojio javni sektor, dopunjen s INTOSAI Smjernice za standarde interne kontrole u javnom sektoru 1992. godine objavljene, ažurirane 2004. godine na osnovu COSO okvira 19
Finansijsko upravljanje i kontrola (FMC) COSO okvir Kontrolno okruženje Upravljanje rizicima Kontrolne aktivnosti Informacije i komunikacije Pradenje i procjena 20
Finansijsko upravljanje i kontrole FMC svrha Poslovanje na pravilan, etičan, ekonomičan, efikasan i efektivan način, Usklađenost poslovanja sa zakonima, propisima, politikama, planovima i postupcima, Zaštitu imovine i svih resursa organizacije od gubitaka uzrokovanih lošim upravljanjem, neopravdanim (nenamjenskim) trošenjem i korištenjem, te zaštitu od nepravilnosti i prevara, Jačanje odgovornosti za uspješno ostvarivanje postavljenih ciljeva, Pravovremeno finansijsko izvještavanje i pradenje rezultata poslovanja. 21
Cilj finansijskog upravljanja i kontrole (I) Prema propisima Efikasno i efektivno Aktivnosti Еtički Ekonomično 22
Cilj finansijskog upravljanja i kontrole (II) Zakoni i drugi propisi Procedure Usklađenost Politike Planovi 23
Cilj finansijskog upravljanja i kontrole (III) Gubitci Zloupotrebe Zaštita od Neopravdano trošenje i korištenje Nepravilnosti 24
Rukovodna / upravljačka odgovornost (IV) Rukovodioci budžetskih korisnika su neposredno odgovorni za cjelokupno upravljanje i razvoj svojih organizacija, a samim time i za uspostavljanje, primjenu i razvoj sistema javne unutrašnje finansijske kontrole unutar institucija Odnosi se na: o rukovodioca budžetskog korisnika /organizacije, ali i o rukovodica unutarnjih organizacionih jedinica u okviru dodijeljenih ovlaštenja i odgovornosti 25
Rukovodna / upravljačka odgovornost Važno je uspostaviti sistem odgovornosti: Za realizaciju osnovnih funkcija, Za realizaciju postavljenih ciljeva, Za realizaciju ostvarenih rezultata i Za način upravljanja budžetskim sredstvima / budžetom 26
Odgovornost rukovodioca budžetskog korisnika pripremu budžeta, izvršenje budžeta i izvještavanje o budžetu budžetskog korisnika kojim rukovodi; finansijsko upravljanje i kontrolu te internu reviziju u svim organizacijskim strukturama, programima, operacijama i procesima kojima upravlja; kontrole računovodstva, finansijskih obaveza i izvršenje pladanja, naplatu prihoda i zaštitu imovine i obveza; 27
Odgovornost rukovodioca budžetskog korisnika kontinuirana provjera sistema finansijskog upravljanja i kontrole; postavljanje i ostvarivanje ciljeva budžetskog korisnika i za pripremu i provedbu strateških i drugih planova i programa za postizanje opštih i specifičnih ciljeva budžetskog korisnika; uspostavljanje organizacijske strukture i radnih procedura koji de osigurati funkcionisanje, pradenje i razvoj finansijskog upravljanja i kontrole; 28
Odgovornost rukovodioca budžetskog korisnika uspostavljanje linija izvještavanja u skladu s prenesenim ovlastima i odgovornostima; kompetentnost svih zaposlenika za obavljanje zadaća u skladu s finansijskim upravljanjem i kontrolom; upravljanja rizicima i uvođenje odgovarajućih i efikasnih internih kontrola. 29
Sljededi koraci Nastaviti implementaciju PIFC strategije Zakon o finansijskom upravljanju i kontroli Pravilnik o uslovima za obavljanje poslova interne revizije u javnom sektoru FBiH Pravilnik o kriterijima za uspostavu jedinica za internu reviziju javnog sektora u FBiH Uspostava novih jedinica za IR Izgradnja kapaciteta kroz obuku i edukaciju Unaprijeđenje metodologije (KO CHJ) 30
BOSNA I HERCEGOVINA FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE FEDERALNO MINISTARSTVO FINANCIJA FEDERALNO MINISTARSTVO FINANSIJA BOSNIA AND HERZEGOVINA FEDERATION OF BOSNIA AND HERZEGOVINA FEDERAL MINISTRY OF FINANCE CENTRALNA HARMONIZACIJSKA JEDINICA Na temelju člana 21., a u skladu sa članom 9. Zakona o internoj reviziji u javnom sektoru u Federaciji Bosne i Hercegovine ( Službene novine FBiH, br.47/08), Centralna harmonizacijska jedinica Federalnog Ministarstva finansija/financija, federalni ministar donosi P R A V I L N I K O KRITERIJIMA ZA USPOSTAVU JEDINICA ZA INTERNU REVIZIJU JAVNOG SEKTORA U FEDERACIJI BOSNE I HERCEGOVIN Član 3. (Kriteriji za uspostavljanje interne revizije) 1. Kriteriji za uspostavljanje jedinice interne revizije su: a. Broj zaposlenih u instituciji vedi od 200, b. Ukupan godišnji budžet institucije vedi od 10.000.000,00 KM, c. Nivo izvršenih transakcija koji, u totalu, premašuje iznos od 15.000.000,00 KM ili ostvarivanje prihoda od djelatnosti, d. Stepen rizika koji je uključen a predstavlja vjerovatnodu rješavanja nekog od događaja koji može da utiče na ostvarivanje ciljeva organizacije. 2. CHJ de prilikom definiranja strukture interne revizije i utvrđivanja broja izvršilaca interne revizije u institucijama Federacije Bosne i Hercegovine primjenjivati kriterije iz stava (1) ovog člana, posebno vodedi računa o primjeni koncepta value for money (eng. vrijednost za novac) i koncepta 3E (ekonomičnost, efikasnost i efektivnost). 3. Kriteriji iz stava (1) ovog člana, smatrat de se ispunjenim kada je najmanje jedan od kriterija ispunjen iz podataka evidentiranih iz 2012. godine. 31
CENTRALNA HARMONIZACIJSKA JEDINICA FEDERALNOG MINISTARSTVA FINANSIJA-FINANCIJA FEDERACIJE BOSNE I HERCEGOVINE Na osnovu člana 6. stav (6), a u vezi sa članom 21. i članom 11. stav (1) Zakona o internoj reviziji u javnom sektoru u Federacije Bosne i Hercegovine ( Službene novinefederacije BiH, br. 47/08), te Pravilnika o kriterijima za uspostavu jedinica za internu reviziju u javnom sektoru Federacije BiH, Centralna harmonizacijska jedinica Federalnog Ministarstva finansija-financiha Fedracije Bosne i Hercegovine donosi PRAVILNIK O USLOVIMA ZA OBAVLJANJE POSLOVA INTERNE REVIZIJE U JAVNOM SEKTORU FEDERACIJE BOSNE i HERCEGOVINE 32
BOSNA I HERCEGOVINA FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE FEDERALNO MINISTARSTVO FINANCIJA FEDERALNO MINISTARSTVO FINANSIJA BOSNIA AND HERZEGOVINA FEDERATION OF BOSNIA AND HERZEGOVINA FEDERAL MINISTRY OF FINANCE Centralna harmonizacijska jedinica ZAKON O FINANSIJSKOM UPRAVLJANJU I KONTROLI U JAVNOM SEKTORU FEDERACIJE BIH Sarajevo, 33
Hvala Vam za pažnju! Kontakt informacije: Federalno Ministarstvo finansija/financija, Centralna harmonizacijska jedinica Fatima Obhođaš, Pomodnik ministra Mehmeda Spahe 5, 71000 Sarajevo tel. 033 253 410 fax 033 253 490 e-mail - fatima.obhodjas@fmf.gov.ba 34