EUROPEAN UNION GOVERNMENT OF ROMANIA SERBIAN GOVERNMENT Structural Funds 2007-2013 BANAT FASHION MODNA REŠENJA, KONSTRUKCIJA I MODELOVANJE ODEĆE RAZLIČITIH MODELA INSPIRISANIH KULTURNIM NASLEĐEM RUMUNA I SRBA U BANATU FASHION SOLUTIONS, CONSTRUCTION AND MODELING CLOTHES - DIFFERENT MODELS INSPIRED BY THE CULTURAL HERITAGE OF ROMANIANS AND SERBS LIVING IN BANAT Anita Milosavljević 04. July 2016, Temisvar, Romania The analysis of innovation and cooperation ability and development opportunities of SMEs in the Serbian-Romanian cross border area inspired by the cultural heritage of the Serbian and Romanian people
Skupljanje ideja za kolekciju inspiracija Modni dizajner se neprestano upušta u istraživanje neiskorišćenih mogućnosti forme, teksture, boje i ornamentike, kako bi izrazio uvek nove ideje. Koliko će ta rešenja biti uspešna u estetskom i funkcionalnom smislu, zavisi od njegove inventivnosti, osećaja za modne tokove i stalne spremnosti za likovnu igru.
Modni crtež: Skica modela:
Model I - Opis modela: Majica se sastoji od 14 delova i za njenu izradu je potrebno tri vrste materijala. Dužina majice je do iznad pupka. Majica ima kratke rukave. Prednji deo majice se sastoji od središnjeg dela koji je od osnovnog materijala. Bočni levi i bočni desni deo majice su presečeni na sredini grudi i gde je gornji bočni deo od materijala u kombinaciji 1 a donji bočni deo od materijala kombinacije 2. Na sastavu bočnog i središnjeg dela nalazi se paspul u kombinaciji 1 širine 1cm. Oko vrata se nalaze rese, širina svake rese je 1cm. Paspul oko vrata je takođe širine 1cm i od materijala je kombinacije 1. Zadnji deo se takođe sastoji od središnjeg dela od osnovnog materijala, dva leva i dva desna bočna dela od kombinacije 1 i kombinacije 2. Rukavi su kratki, jednodelni i od osnovnog materijal. Na dužini rukava se nalazi paspul od kombinacije 1 širine 1cm. Na sredini rukava i na prednjoj i zadnjoj strani se nalaze paspuli širine 1cm. Porub majice na dužini je na 2cm. Pantalone: Pantalone su sa podignutim pojasom malo ispod pupka, na dužini se sužavaju i po sredini nogavica su prepeglane. Pantalone su bez pojasa, sa podlistkom. Na levoj strani je rasjfešlus dužine 16cm. Na pet santimetra od pojasa pantalone su sečene i tu se nalazi krojni deo od kombinacije 1. na dužini pvog krojnog dela je paspul od 1cm u kombinaciji 2.
Modni crtež: Skica modela:
Model II - Opis modela: Haljina se sastoji od 19 delova. Izrađuje se od dve vrsta meterijala, osnovnog i od kombinacije1. Haljina je sečena u struku gde se nalazi pojas širine 5cm. Gornji prednji deo haljine je sečen vertikalno preko sredine grudi i tu se nalaze dve našivene trake širine 4 cm. Donji deo haljine je sečen u pravcu učitaka na struku. Preko ovog šava su takođe našivene dve vertikalne trake širine 4 cm. Sve trake su od kombinacije 1. Na dužini se takođe nalazi krojni deo od kombinacije 1 širine 4 cm. Zadnji deo gornji deo se sastoji od jednog dela i ima 4 ušitaka kako se može videti na tehničkoj skici. Zadnji donji deo ima našivene horizontalne trake koje se dalje nastavljaju i našivaju na prednjem delu sve do bočnih vertikanih traka. Haljina je do iznad kolena. Na srednjem prednjem delu načazi se štampa.
Modni crtež: Skica modela:
Model III - Opis modela: Haljina se sastoji od tri vrste materijala, osnovnog, kombinacije 1 i kombinacije 2. Haljina je dužine do iznad kolena. Na zadnjem delu se nalazi skriveni, nedeljivi rajsfešlus dužine 20 cm. Haljina ima kratke rukave. Kronji deo od osnove je pun krug kako bi se odbio široki obod na dužini haljine, a na gornjem delu ovog kroja materijal se ciguje.
Modni crtež: Skica modela:
Model IV - Opis modela: Dužina haljine je do polovine listova. Haljina je bez ušitaka. Rukavi su zvonasti i sečeni na ramenima. Na desnoj strani na dužini se nalazi šlic u bočnom šavu. Šlic je dužine 30 cm. Na gornjem delu haljina se šnira kožnom trakom širine 5mm provučena kroz metalne ringlice prečnika 5 mm. Na levom i desnom rukavu se nalazio vez. Na struku se haljina veže trakom širine 5 cm. Porub na dužine je 4 cm.
Konstruisanje modela Konstruisanje modele obuhvata konstruisanje osnovne veličine koristeći glavne, pomoćne i kontrolne mere. Takođe se za konstruisanje osnovnog modela mogu koristiti i krojevi ranijih modela odevnih predmeta. Polazni kriterijum za konstrukciju modela su telesne mere koje mogu biti: o o o na telu uzete mere izračunate preko definisanih obrazaca i mere uzete iz tabela veličina Za konstrukciju jednog kroja potrebne su precizne mere, koje predstavljaju osnovu za dobru izradu jednog odevnog predmeta. Ove mere se prilikom krojenja direktno mere na telu, a istovremeno se mogu izračunati i po formulama. Bez obzira na simetriju treba obratiti pažnju i na figuru ljudskog tela.
Mere za konstruisanje odeće mogu se grupisati u: GLAVNE MERE: koje je neophodno izmeriti na telu, POMOĆNE MERE: koje se mogu izmeriti ili izračunati, POMOĆNE MERE: koje treba isključivo izračunati, jer se prilikom merenja potkrada isuviše grešaka. U ženskoj odevnoj industriji telesne mere se uzimaju iz odgovarajućih tabela veličina. o o Glavne mere, bez kojih nije moguće konstruisati ni jedan kroj, uvek treba izmeriti na telu. Pomoćne mere, treba uzeti na telu prema datom uputstvu i onda ih uporediti sa merama dobijenim izračunavanjem po jednoj od tabela za izračunavanje mera. Na taj način jednostavno je ustanoviti moguća odstupanja mera sa tela, koja bi se inače mogla prevideti. Osim toga izračunate pomoćne mere nude mogućnost provere, jer se ponekad pogreši u merenju. To se npr. često događa prilikom merenja dužine leđa ili širine leđa. Naročito je potrebno kod merenja dužine leđa koristiti izračunate mere.
Konstrukcija, modelovanje i gradiranje krojnih delova u konstrukcionoj pripremi
Oznake za mere Glavne mere: Pomoćne mere: VT telesna visina DRI - dubina rukavskog izreza OG obim grudi DL - dužina leđa OP obim pojasa DS - dužina sedišta OB obim bokova ŠVI - 1/2 širine vratnog izreza Ove mere obavezno uzeti direktno na telu. DG II DG I PDІ - dubina grudi I (sa širinom vratnog izreza) - dubina grudi II (bez širine vratnog izreza) - dužina prednjeg dela sa širinom vratnog izreza PDII - dužina prednjeg dela bez širine vratnog izreza ŠL - širina leđa ŠRI - širina rukavskog izreza ŠG - širina grudi
Konstrukcija osnovog kroja haljine Osnovna konstrukcija kroja je crtež na kome su glavnim i pomoćnim linijama, kao i krajnjim tačkama, konstruisani sastavni delovi određenog odevnog predmeta. Konstruktor radi konstrukciju kroja u osnovnoj veličini (za žensku odeću veličina 38, a za mušku odeću veličina 50), a sve ostale veličine koje su potrebne u serijskoj proizvodnji izvode se povećanjem i smanjenjem krojeva osnovne veličine (gradiranje veličina). Na osnovu skica iz kolekcije se konstruiše osnovni kroj uzimajući u obzir kvalitete koje on treba da poseduje: funkcionalni, estetski, ekonomski i egronomski. Za izradu odevnih predmeta serijske proizvodnje koriste se predviđene strandardne mere (SRPS, DIN, nove evropske mere). A pri izradi namenskog odevnog predmeta koriste se mere direktnim merenjem osobe kojoj je namenjen. Mere se mogu grupisati na: glavne mere (VT- visina tela, OG- obim grudi, OP- obim pojasa, OB- obim bokova), pomoćne (dobijene matematičkim proračunom na osnovu glavnih mera i proporcije tela ili direktnim merenjem tela DK, VK, OND ) i kontrolne. Osnovna konfiguracija CAD sistema u odevnoj industriji sadrži: uređaj za snimanje koordinata tačaka (digitajzer) krojnih delova. On u sebi sadrži ploču pravougaonog oblika, digitalizer i uređaje za povezivanje. uređaj za povezivanje ostalih uređaja u mrežni rad sa bazom podataka. Ovi uređaji u sebi sadrže: grafički ekran, tastaturu, miša i centralni računar koji povezuje sve periferne uređaje zajedno sa digitajzerom. uređaj za automatsko crtanje krojnih slika (ploter), koji je povezan sa centralnim računarom uz pomoć odgovarajućeg kabla.
Pod pojmom konstrukcije odeće podrazumeva se izrada crteža na kojima je glavnim i pomoćnim linijama, kao i krajnjim tačkama, konstruisan, modelovan, umnožen i kompletiran odevni predmet. Konstrukciona priprema je deo tehničke pripreme koja ima veoma složenu i odgovornu ulogu, a poslovi kojima se bavi su raznovrsni, zahtevni i visoko stručni čime se postiže kvalitetnije i efikasnije obavljanje posla. Ovaj postupak se može izvesti na CAD/CAM sistemu koji omogućava kraće vreme izrade na svim poslovima, uključujući i poslove tehničke pripreme, od konstrukcije krojeva do uklapanja krojnih slika. Napredak savremene tehnologije omogućio je veći kvalitet proizvoda, veći produkt proizvodnje i celokupno veću ekonomičnost.
Model I - Osnovna konstrukcija haljine veličina 40 Tehnička skica haljine - Model II Modna skica haljine Model I Modna skica haljine - Model II
Osnovna konstrukcija haljine veličina 40 Pomoćne mere: ŠVI = 1/20 OG + 2 cm = 6.6 cm DRI = 1/10 OG + 10.5 cm + 1 cm = 21 cm DL = 1/4 VT 1 cm = 41 cm DB = DL+ 20 cm = 61 cm DM = 1/2 VT + 20 cm = 104 cm Glavne mere: VT = 168 cm OG = 92 cm OP = 70 cm OB = 100 cm PD = DL+1/20 OG = 45.6 cm ŠL=1/8OG + 5.5cm + (0.5-1) cm = 17.5 cm ŠRI =1/8OG 1.5cm + (1.5-2)cm = 11.5 cm PŠ = 1/4 OG 4 cm + 1.5 = 20.5 cm DG = 1/4 OG + (3-5) cm = 27.4 cm PDR = 1/4 VT 1 cm = 41 cm
Opis konstrukcije: 1-2= DRI=21cm 1-3= DL=41cm 1-4= DB=61cm 1-5= DM=104cm 5-6= (3-4)cm u zavisnosti od modela 3-7= 1/20 OB+3cm=7cm Iz dobijenih tačaka povuku se horizontalne linije pod pravim uglom 9-10= ŠL=17.5cm 10-11= 2/3ŠRI =7.7cm 11-11a= od 6 do 10 cm za međuprostor na liniji grudi 11a-12= 1/3 ŠRI=3.8cm 12-13= PŠ=20.5cm 13-14= 1/10 OG+0.5cm=9.7cm za liniju ušitka Iz dobijenih tačaka povlače se vertikalne linije pod pravim uglom 1-15= ŠVI 0.5 cm 15-16= 2 cm 16-1= oblikuje se vratni izrez 17-18= 1-1.5 na liniji širine leđa za kosi položaj ramena 20-21= 1.3-1.5cm 12-22= 10-20 12-23= 10-18 2 cm Tačka 24 je na preseku linije pojasa i linije ušitka
24-25= PD=45.6cm 25-26= DG=27.4 cm 23-27= 1/10 polivine OG=4.6 cm po luku 27-28= 16-19-1cm 29-30= ŠVI-0.5 29-31= ŠVI+1-1.5cm 29-12= ŠVI+0-0.5cm 30-31= oblikuje se vratni izrez 30-25= 28-32 Tačka 32 se spaja sa tačkom 26 za ušitak 26-32=26-33 30-33=deo ramena Na liniji pojasa je tačka 34 34-35=1/4OP-1cm=17.5cm Isto se meri na prednjem delu1/4op+2-4cm i dobija se tačka36 38-39=34-35+2cm 39-40=1/2OB+1.5-2cm (na prednjem i zadnjem delu) Zbog oblika tela nastaje manjak između 7-40 i višak između39-41, 35-37 i 36-6. U zavisnosti od modela raspoređuje se za šavove, ušitke i falte koji na pojasu i bokovima daju oblik modelu. Bočni šavovi su 1-2 cm (ukupno 2-4cm) Razmak od 35-37 i 39-41 raspoređuje se kod tačaka 24 i 42 na liniji ušutka.
Osnovna konstrukcija haljine
Glavne mere za rukav: Opis konstrukcije rukava: 1-2 = 2/10ŠRI+0,5-1,5cm VRO = VR-(1/10VR+1-2cm)=31,8cm ORI = 41 cm ŠRI=1/8OG-1,5cm+1.5-2cm= DR=60cm 2-4=DR1-3 = VR 4-5=2-2,5cm Tačka 6 je na 1/2 (3-5)-1cm 3-A=1/4ŠRI A-7=1/2ORI-0-1,5cm 2-10=1/2 (2-7)+1cm Tačka 11 je na 1/2 (2-10) 8-12=1/2 (3-8)+1cm 7-13=1/4ŠRI+0,5cm 9-17=1-1,5cm 16-18=1/2 rukavske širine 15-19=16-20 Osnovna konstrukcija rukava
Osnovna konstrukcija haljine - DODATAK
Tehnička skica haljine PRIKAZAN JE PRIMER DODATKA Prednji deo haljine Zadnji deo haljine
Uvećanje i umanjivanje osnovnih krojeva haljine Vrlo velike uštede moguće su u razvoju probnih uzoraka, primenom CAD softverskih rešenja za konstrukciju i modelovanje krojeva, potpomognutog 3D Draping softverom za izradu probnog uzorka sa realnim karakteristikama u računaru. Osim toga tu je i kontrola i arhiviranje krojeva, koji više nisu na papirima, a popravke i izmene na krojevima su jednostavne i brze. 3D nudi paletu alata koji simuliraju sve proizvodne radnje uključujući šivenje, kontrolu mera, vizuelizaciju dizajna, teksturu tkanine i varijacije boja. Može biti i pomoć između dizajnera, modelara, proizvodnje, tehnološkog dela, izrade kalkulacija i markentinga. Svaka izmena na kroju modela odmah je vidljiva u trodimenzionalnom prikazu, jer se on precizno kreira na bazi geometrije krojeva i realnih mehaničkih karakteristika materijala.
Uvećanje i umanjivanje (gradiranje) krojeva haljine može se izvesti na dva načita. Prvi je da se izvrši gradiranje osnovnih krojeva a zatim modelovanje a drugi da se najpre izvrši modelovanje a kasnije gradiranje krojeva. Na slikama su prikazani smerovi i vrednosti pomeranja tačaka pri gradiranju osnovnih krojeva haljine. Na slikama dat je primer kako je izvršeno gradiranje osnovne veličine 38 koja je umanjena na veličinu 34, a uvećana na 42 prema merama za gradiranje datih u tabeli Vrednosti mera za gradiranje Veličine 34 -R 36 -R 38 -R 40 -R 42
Mere VT 164 0 164 0 164 0 164 0 164 OG 80 4 84 4 88 4 92 4 96 OP 58 4 62 4 66 4 70 4 74 OB 88 4 92 4 96 4 100 4 104 DRI 19 0,6 19,7 0,6 20, 0,6 20,9 0,6 21,5 DL 40 0 40 0 40 0 40 0 40 DB 60 0 60 0 60 0 60 0 60 DM 102 0 102 0 102 0 102 0 102 PD 43.5 0,2 43,7 0,2 43,9 0,2 44,1 0,2 44,3 ŠVI 6 0,2 6,2 0,2 6,4 0,2 6,6 0,2 6,8 ŠRI 10 0,5 10,5 0,5 11 0,5 11,5 0,5 12 ŠL 16 0,5 16,5 0,5 17 0,5 17,5 0,5 18 ŠG 17,5 1 18,5 1 19,5 1 20,5 1 21,5 VR 16,2 0,5 16,7 0,5 17,2 0,5 17,7 0,5 18,2 DR 58 0 58 0 58 0 58 0 58
Vrednosti i smerovi gradiranja osnovnog kroja haljine
Gradiranje osnovnog kroja haljine
Vrednosti i smerovi gradiranja rukava za haljinu Gradiranje rukava za haljinu
Modelovanje haljine Modelovanje je postupak kojim se osnovna konstrukcija prilagođava datoj skici modela. Pri modelovanju se menjaju oblici konstrukcijskih delova, otvaraju novi šavovi ili zatvaraju postojeći, premeštaju ušitci, dodaje materijal za nabore (falte), proširuju i presecaju delovi sa ciljem realizacije novog modela odevnog predmeta. Zadatak modelovanja je pojednostavljenje rada u izradi odeće. Ono nam olaksava izradu novog modela, doprinosi skraćenju vremena pri izradi jer ne moramo raditi za svaki nov model osnovnu konstrukciju. Već pomoću osnovne ili približno istog modela raditi korekcije kroja (modelovati).
Modelovanje haljine
Kompletiranje haljine Kompletiranjem se dodaju šavovi na onim mestima gde konstrukcijom nisu dati, kako se dimenzije izrađenog odevnog predmeta ne bi smanjile posle šivenja. Kod ženskih odevnih predmeta šavovi se dodaju po celom obimu konstrukcije, dok se kod muških odevnih predmeta šavovi dodaju samo na spoljnim delovima jer su ostali dodati pri konstrukciji. Najsavremeniji način kompletiranja (kao i svi naredni postupci u konstrukciji), a samim tim i najprecizniji, izvodi se pomoću računarskog CAD/CAM sistema.
Kompletiranje haljine
Izrada krojne slike za haljinu Izrada krojnih slika podrazumeva najracionalnije uklapanje tj. razmeštanje krojnih delova odevnog predmeta na unapred određenoj širini i na što manjoj dužini materijala. Krojna slika se izrađuje posebno za osnovni materijal, postavu i međupostavu. Svaka krojna slika sadrži i sledeće podatke: oznaku modela, oznaku veličina, širinu tkanine, dužinu, vrstu materijala i oznaku. Prema broju uklopljenih delova, načinu uklapanja krojnih delova i vrsti polaganja materijala postoje različite krojne slike. Način izrade krojnih slika kod jednokratnih krojnih slika mogu biti izrađene na više načina. Uklapanje krojnih delova pomoću računara je danas najracionalnije i sa najmanjim utroškom materijala i najpreciznije.
Krojna slika Širina krojne slike140cm Dužina krojne slike 100cm Krojna naslaga jednoslojna
Model II - Tehnička skica Suknja Prednje deo suknje Zadnji deo suknje
Opis i konstrukcija suknje Veličina 40 Glavne telesne mere: Tv (telesna visina)= 168 cm Os (obim struka)= 74 cm Ob (obim bokova)= 98 cm 1/2 1/4 1/8 Tv 168 cm 84 42 21 Os 74 cm 37 - - Ob 98 cm 49 - - Konstrukciske mere: Dk(dužina kroja)=64cm Vb(visina bokova)=21,0cm Konstrukcija je prikazana na slici 1.Početna tačka je tačka 1 iz koje se povlači vertikalna crta, od 1 do 2 meri visina bokova 1 do 3 meriti Dk,iz tački 1,2,3 povući vodoravne crte desno Od 2 do 4 meriti 1/4 Ob + 1cm iz tačke 4 povući crtu i označiti tačku 5 6 je 1/2 dužine od 2 do 4.Označiti tačku 7 1 do 8 meriti 1/2 Os.Dužina od 5 do 8 se označava kao višak(13cm) 2 do 9 meriti 1/3 dužine od 2 do 6 4 do 10 meriti 1/3 dužine 4 do 6 7 do 13 meriti 1 cm.povući kratku crtu levo iz 13 9 do 14 I od 10 do 15 meriti 3 cm.pomenuti višak rasporediti na ušitke Oblikovati konture bočnog šava simetrično.
Slika 1 Slika 2
Slika 3 Slika 4
Model III - OPIS MODELA ŽENSKIH PANTALONA Na ovom modelu linija struka je spuštena za 4cm. prema liniji bokova. Širina pojasa je 5cm. Na prednjem delu ženskih pantalona nalaze se kosi đepovi, i šlic. Na zadnjem delu pantalona nalaze se ušici i paspulirani đepovi.
VELIČINA: 40 GLAVNE MERE: Tv = 160cm. Os = 74cm. Ob = 98cm. POMOĆNE MERE: KONSTRUKCIJA OSNOVNOG KROJA ŽENSKIH PANTALONA KRISTINA Dp = 5 / 8 Tv = 105.0cm. Ds = 1 / 4 Ob + 1cm. = 25.5cm. Dk = dp Ds = 79.5cm. Pšh = 1 / 4 Ob 0 do 1cm. = 23.5cm. Sšh = 1 / 4 Ob + 2cm. = On = 41.0cm.
OPIS RADA PREDNJEG DELA: OPIS RADA ZADNJEG DELA 1 2 = Ds = 25.5cm. 13 25 i 14 26 =2cm. 1 3 = Dp = 105.0cm 17 28 i 16 27 =2cm. 3 4 =1 / 2 dužine koraka (2 3 )+7 =46.8cm. 2 29 = 3cm. 2 5 = 1 / 20 Ob + 3cm. = 7.9cm. 8 30 = 1 do 2cm. 5 6 = Pšh = 23.5cm. 30 31 =1 /20 Ob+1cm.=5.9cm 6 7 = 1 / 20 Ob + 0.5 do 1cm. =5.9cm. 32 33 = Sšh =26.0cm. 8 = 1 / 2 dužine od 5 7 30 34 =iznos od 30-33 12 13 i 12 14 = 1 / 4 On 1cm. = 9.25cm. 11 36 = preneti iznos od 15 16 = 1 do 1.5cm. 11 do 35 1 cm. 11 17 = preneti od 11 do 16 36 37 = 1cm. 10-18 = 1 do 1.5cm. 37 38 = 1 / 4 Os + 2 do 3 cm.= 6 19 = 0.5cm. 21.5cm. 18 21 = 1 / 4 Os + 2 do 3 cm. = 20.5cm. 39 = 1 / 2 dužine od 37-38 21 22 = 0.7 cm. 28 40 = preneti dužinu 17 do 20 21 23 = 6 do 8cm.
Konstrukcija osnovnog kroja ženskih pantalona
MODELOVANJE OSNOVNOG KROJA ŽENSKIH PANTALONA Modelovanje ženskih pantalona prema modelu
Krojni delovi prednjeg i zadnjeg dela ženskih pantalona
Krojni delovi od osnovnog i pomoćnog materijala ženskih pantalona
KOMPLETIRANJE KROJNIH DELOVA ŽENSKIH PANTALONA Dodavanje šavova na prednjim i zadnjim delovima ženskih pantalona
Dodavanje šavova na krojne delove od osnovnog i pomoćnog materijala
GRADIRANJE OSNOVNOG KROJA ŽENSKIH PANTALONA Gradiranje ženskih pantalona urađeno je za sledeće veličine 38-40 - 42 Gradiranje prednjeg i zadnjeg dela ženskih pantalona
Gradiranje krojnih delova ženskih pantalona od osnovnog i pomoćnog materijala
Hvala na pažnji! Thank you for your attention!