Radno okruženje Informatička pismenost Obrada teksta Ikone za brz pristup alatima Dugme Office Radna površina Traka sa alatima Statusna linija Dugme Office Desna strana menija sadrži spisak nedavno otvaranih dokumenata. New novi dokument (Ctrl+N) Open otvaranje dokumenta (Ctrl+O) Save snimanje dokumenta (Ctrl+S) Save As snimanje dokumenta pod drugim imenom i/ili na drugo mesto (F12) Print štampanje dokumenta Close zatvaranje dokumenta bez zatvaranja programa (Ctrl+W, Ctrl+F4) Word Options podešavanja programa Exit Word zatvaranje programa Ikone za brz pristup alatima Nalaze se na naslovnoj liniji, omogućavaju pristup često korisćenim alatima. Podrazumevano su vidljive sledeće ikone: Save snimanje dokumenta (Ctrl+S) Undo poništava prethodnu akciju (Ctrl+Z) Redo ponovo primenjuje poslednju poništenu akciju (Ctrl+Y) Možemo dodati nove ikone i brisati postojeće na više načina: - Pomoću padajućeg menija Customize Quick Access Toolbar koji se otvara klikom na strelicu na desnom kraju trake sa ikonama za brz pristup alatima - Pomoću priručnog menija koji se otvara desnim klikom na neku ikonu - Možemo dodati ikonu bilo kog alata i menjati redosled vidljivih ikona unutar kartice Customize dijaloga WordOptions
Zadatak 1 Pomoću programa Internet Explorer potražiti stranicu o Milutinu Milankoviću na sajtu wikipedije. Kopirati prva tri pasusa u novi Word dokument bez formatiranja i linkova Između pasusa ostaviti jedan prazan red Kopirati sliku Milutina Milankovića u dokument između drugog i trećeg pasusa Traka sa alatima -1 Nalazi se ispod naslovne linije, sadrži alate za formatiranje dokumenta. Alati su grupisani u kartice, a unutar kartice u imenovane grupe srodnih alata. Na primer, kartica Home sadrži sledeće grupe alata: Clipboard alati za kopiranje, premeštanje, umetanje Font alati za formatiranje fonta Paragraph alati za formatiranje pasusa Styles alati za rad sa stilovima Editing alati za traženje i zamenu Između slike i pasusa ostaviti jedan prazan red Traka sa alatima -2 Alati koji imaju dodatne opcije sadrže strelicu koja pokazuje prema dola. Dodatnim opcijama pristupamo klikom na tu strelicu. Na primer, Paste, Underline itd. Neke grupe alata pored alata koji su vidljivi na traci nude i dodatne mogućnosti kojima pristupamo klikom na strelicu na desnoj strani linije naziva grupe alata. Na primer, Font. Neke kartice su sakrivene i postaju vidljive samo ako kliknemo na vrstu objekta za koje su ti alati namenjeni. Na primer, kartica Format iz klase Picture Tools sadrži alata za formatiranje slika. Kartica View-1 Omogućava izbor načina prikazivanja dokumenta, zumiranje, uključivanje i isključivanje lenjira. Print Layout prikazuje dokument kako će izgledati na papiru posle štampanja Full Screen Reading prikaz na celom ekranu Web Layout prikazuje dokument u obliku Web stranice Outline konturni prikaz, prikazuje strukturu dokumenta, bez slika Draft prikazuje dokument u obliku skice Ruler uključuje/isključuje prikazivanje lenjira Gridlines uključuje/isključuje prikazivanje mreže unutar dokumenta za lakše pozicioniranje objekata Document Map uključuje/isključuje mapu dokumenta koja olakšava navigaciju kroz dokument Thumbnails uključuje/isključuje panel sa umanjenim prikazima stranica dokumenta
Kartica View-2 Omogućava izbor načina prikazivanja dokumenta, zumiranje, uključivanje i isključivanje lenjira. Zoom otvara dijalog za izbor zumiranja 100% - zumiranje na normalnu veličinu One Page zumiranje se bira tako da cela jedna stranica stane na ekran Two Pages zumiranje se bira tako da dve stranice stanu na ekran Page Width dokument se prikazuje u celoj širini ekrana Veličina papira, orijentacija i margine Page Layout Size veličina stranice (standardne veličine su A4, B5, Letter pismo) Orientation orijentacija dokumenta: Portrait vertikalna/uspravna orijentacija Landscape horizontalna/položena orijentacija Margins količina praznog prostora oko teksta stranice Gutter koričenje/povez Ove opcije dostupne su i preko Page Setup dijaloga Izabrati: A4, uspravna orijentacija, margine: 2cm Kretanje kroz tekst Pomoću miša: Kliknemo levim tasterom na traženo mesto a stranice pomeramo pomoću klizača. Pomoću tastature: 1. Strelice pomeramo pokazivač mesta (kursor cursor) za jedan karakter odn. za jednu liniju u pravcu strelice 2. Ctrl + Levo, Desno pomeramo se za jednu reč levo odn. Desno 3. Ctrl + Gore, Dole za jedan pasus gore, dole 4. Home, End na početak odn. na kraj reda 5. PageUp, PageDown gore, dole po stranicama 6. Ctrl + Home, End početak odn. kraj dokumenta 7. Ctrl + PageUp, PageDown početak prethodne odn. sledeće stranice Markiranje Pomoću miša: Kliknemo levim tasterom na početak ili kraj onog dela teksta koji želimo markirati, držimo levi taster pritisnuto i pomeramo pokazivač u željenom pravcu. - jednu reč: dvoklik - jedan red: klik na marginu sa leve strane u visini izabranog reda - ceo pasus: tri puta klik unutar pasusa ili dvoklik na marginu sa leve strane pasusa - ceo dokument: tri puta klik na marginu sa leve strane Pomoću tastature: 1. Shift + Strelice jedan karakter levo ili desno, odnosno jedan red prema gore ili dole 2. Shift + Ctrl + Levo, Desno prethodna, sledeća reč 3. Shift + Ctrl + Gore, Dole do početka odn. kraja pasusa 4. Shift + Home, End do početka odn. do kraja reda 5. Shift + PageUp, PageDown do početka odn. kraja stranice 6. Shift + Ctrl + Home, End do početka odn. kraja dokumenta 7. Ctrl + A ceo dokument Kombinacijom miša i tastature: 1. Jedna rečenica: Ctrl + klik na tu reč 2. Deo teksta: kliknemo na početak (kraj), pritisnemo Shift i kliknemo na kraj (početak)
Velika slova: Shift, Caps Lock Novi pasus: Enter Unos teksta Novi red unutar istog pasusa: Shift+Enter Razmak: Space (jedan) razmak stavljamo između reči, Ne stavljamo razmak: -ispred: zareza, tačke, znaka pitanja, znaka uzvika -posle: otvorene zagrade, navodnika kada crticu koristimo za odvajanje reči, stavljamo razmak i ispred i iza crtice Tabulator: Tab Brisanje: Backspace, Delete, Ctrl+Backspace, Ctrl+Delete Nova stranica: Ctrl + Enter Prečice: Undo Ctrl+Z, Redo Ctrl+Y Zadatak 2 Postaviti kursor na početak prvog pasusa i dva puta pritisnuti Tab Postaviti kursor iza prve rečenice unutar prvog pasusa i pritisnuti Enter. Postaviti kursor iza prve rečenice unutar drugog pasusa i pritisnuti Shift+Enter Postaviti kursor u prazan red između drugog pasusa i slike i pritisnuti Ctrl+Enter Kontrolni simboli Skriveni simboli koji opisuju strukturu dokumenta. Uključiti kontrolne simbole (kartica Home, grupa Paragraph ili prečica Ctrl+Shift+8) i pogledati dokument kraj pasusa razmak Page Break tabulator prelaz u novi red kraj stranice Isključiti kontrolne simbole i poništiti promene pomoću Undo Zadatak 3 kopiranje i premeštanje pomoću miša Napraviti novi prazan dokument (prečica: Ctrl+N) Markirati prva dva pasusa dokumenta o Milutinu Milankoviću i pomoću Copy odn. Paste kopirati ih u novi dokument Ispod drugog pasusa dodati jedan prazan red Markirati drugi pasusa i prazan red ispod drugog pasusa Pomoću Cut i Paste premestiti drugi pasus na početak dokumenta Pasus vratiti nazad pomoću miša Napraviti kopiju prvog pasusa pomoću miša (držimo Ctrl pritisnuto) na dnu prve stranice
Osnovni alati za formatiranje teksta -1 Unutar novog dokumenta markirati Milutin Milanković u prvom pasusu i isprobati sledeće alate nakon primene 2-3 alata, poništiti izmenu sa Clear Formatting. Font Vrsta fonta Bold Podebljano Osnovni alati za formatiranje teksta -2 Na drugom pasusu dokumenta isprobati sledeće alate za formatiranje pasusa. Za formatiranje pasusa nije potrebno ceo pasus označiti, dovoljno je samo postaviti kursor bilo gde unutar pasusa. Font Size Veličina fonta Italic Iskrivljeno Grow Font Shrink Font Clear Formatting Text Highlight Color Povećava veličinu fonta Smanjuje veličinu fonta Briše formatiranje Boja markera Underline Strikethrough Subscript Superscript Font Color Boja teksta Change case Podvučeno Precrtano Indeks Eksponent Promena veličine Align Text Left Levo poravnanje Line Spacing Center Centriranje Shading Align Text Right Justify Desno poravnanje Obostrano poravnanje Border Prostor izemđu redova Boja pozadine (senčenje) Ivice okvira Dijalog Font Dijalog Paragraph Markirati deo teksta i otvoriti dijalog za formatiranje fonta. Font osobine fonta: 1. Font vrsta 2. Font style stil 3. Size veličina 4. Font color boja 5. Underline style vrsta podvlačenja 6. Underline color boja podvlačenja 7. Effects efekti, na primer: - Shadow senka - Small caps mala velika slova - All caps velika slova Izabrati drugi pasus i otvoriti dijalog za formatiranje pasusa. Alignment poravnanje pasusa Indentation uvlačenje pasusa sa leve i/ili sa desne strane, Pomoću opcije Special možemo prvi red (First line) odnosno ostale redove (Hanging) posebno uvlačiti Spacing prostor iznad i ispod pasusa, Line spacing prostor između redova istog pasusa Postaviti sledeće osobine: Justified, Left: 0.5cm Right: 1cm Special: First line: 1.5cm Before: 12pt After: 6pt Line spacing: 1.5 lines Pogledati promena, zatim pomoću Clear Formating poništiti formatiranje.
Zadatak 4 Dodati naslov dokumentu: Milutin Milanković Ispod naslova ostaviti dva prazna reda Centrirati naslov dokumenta Promeniti font naslova: Arial, 18, Bold, Underline, izabrati boju Obostrano poravnati drugi pasus, centralno poravnati centralno poravnati prvi pasus, desno poravnati treći pasus Formatirati Milutin Milankovic unutar prvog pasusa: Comic Sans MS, 14, Italic, boja po izboru Na kraju dokumenta ostaviti jedan prazan red a zatim napisati Ime i prezime, staviti desno poravnanje Formatirati ime i prezime: vrsta fonta po izboru, stil po izboru, boja po izboru, veličina 13 Pomoću alata Format Painter preneti formatiranje imena Milutina Milankovića iz prvog pasusa na prezime u drugom i trećem pasusu Poništiti takvu promenu sa Undo, promeniti veličinu fonta Milutina Milankovića u prvom pasusu na15, ponoviti prenos formatiranja tako što se trajno uključujeformat Painter Liste -1 Preći na kraj dokumenta i dodati sledeću numerisanu listu: 1. Sećanja 2. Kroz carstvo nauka 3. Kroz vasionu i vekokve 4. Osnivači prirodnih nauka 5. Nauka i tehnika tokom vekova Dva načina: - napišemo svaki elemenat liste u novi red, markiramo listu i kliknemo na ikonu Numbering ili Bullets (ako želimo označenu listu) - počnemo pisati elemente liste, ali napišemo odmah i redni broj ispred elemenata, Word će sam napraviti listu Liste -2 Simbol ili sliku označene liste biramo pomoću stavke Define New Bullet Možemo birati: 1. Symbol - simbol 2. Picture sliku (klikom na dugme Import možemo izabrati i našu sliku iz neke datoteke) Slike -1 Izabrati sliku Milutina Milankovića i isprobati sledeće alate za formatiranje slike: 1. Picture Styles stilovi slike 2. Picture Shape oblik slike 3. Picture Border okvir oko slike: Weight debljina okvira, Dashes izgled linije okvira 4. Picture Effects razni efekti: Preset unapred pripremljene kombinacije efekata Shadow senka Reflection refleksija, odraz Glow sjaj Soft Edges umekšanje ivica Bevel okvir oko slike 3-D Rotation rotiranje slike
Slike -2 Isprobati sledeće opcije za položaj slike na stranici odnosno za odnos slike i teksta oko slike: 1. Position položaj slike: In Line with Text slika se ponaša kao da je deo teksta, kao jedno slovo, bez prelamanja teksta oko slike With Text Wrapping tekst se prelama oko slike 2. Text Wrapping prelamanje teksta oko slike: In Line with Text bez prelamanja Square tekst ide oko slike Tight tekst ide tesno oko slike Behind Text slika je ispod teksta In Front of Text tekst je ispod slike Top and Bottom tekst samo iznad i ispod slike Slike -3 Između drugog i trećeg pasusa ubaciti jednu sliku iz kolekcije slika koja dolazi uz Office paket pomoću ikone Clip Art na kartici Insert unutar grupe Illustrations. Pomoću stavke Organize clips... otvoriti dijalog Microsoft Clip Organizer i izabrati kolekciju Office Collections. Izabranu sliku možemo prevući u dokument ili je umetnuti pomoću Copy-Paste naredbe Ubačenu sliku centrirati, promeniti veličinu i rotirati Clip Art sliku izbrisati i umesto nje ubaciti sliku iz fajla pomoću ikone Picture 3. Rotate rotiranje i okretanje slike 4. Reset Picture vraća originalan izgled slike Tabele -1 Ubaciti novu, praznu stranicu na kraju dokumenta Pomoću ikone Table na kartici Insert tabelu možemo napraviti na dva načina: - označimo potreban broj redova i kolona unutar padajućeg menija - biramo stavku Insert Table... Dijalog Insert Table sadrži sledeće opcije: Number of columns broj kolona Number of rows broj redova Fixed column width kolone su iste širine, tabela će zauzeti celu širinu stranice od leve do desne margine AutoFit to content kolone se automatski proširuju tako da stane ceo teskt AutoFit to window širina tabele se prilagođava širini prozora Tabele -2 Kretanje po ćelijama tabele: strelice, Tab, Shift+Tab, miš Markiranje: Jedne ćelije - postavimo miš u donji levi ugao ćelije, kada se promeni oblik miša u crnu strelicu kliknemo Više ćelija - markiramo jednu ćeliju (prvu ili poslednju) i ne puštajući levi taster markiramo ostale Celog reda - kliknemo na levu marginu u visini reda Cele kolone - postavimo miš iznad kolone, kad promeni oblik u crnu strelicu koja pokazuje prema dole, kliknemo Više redova, kolona - pomoću Ctrl i Shift Cele tabele - kliknemo na ikonicu koja sadrži + a nalazi se u gornjem levom uglu tabele Promena veličine: Jednog reda - postavimo miš na horizontalnu liniju koja razdvaja taj red od prethodnog/sledećeg reda, kada promeni oblik u strelice, kliknemo i pomeramo gore/dole držeći levi taster miša pritisnuto Jednu kolonu slično, pomoću vertikalne linije koja razdvaja dve kolone, držimo pritisnuto Alt za preciznu promenu
Kartica Table Tools, Layout- 1 Select markiranje izabrane ćelije, reda, kolone, cele tabele Delete brisanje izabrane ćelije, reda, kolone, cele tabele Insert dodavanje reda iznad (Above) ili ispod (Below) ili kolone na levoj strani (Left) ili na desnoj strani (Right) izabrane ćelije Merge Cells spajanje izabranih ćelija u jednu veliku ćeliju Split Cells podela izabrane ćelije na više manjih ćelija Kartica Table Tools, Layout- 2 Height/Width visina/širina izabranih ćelija Distribute Rows/Columns izabrani redovi (kolone) biće iste visine (širine) ravnomerno će podeliti ukupnu visinu (širinu) označenih redova (kolona) Alignment poravnanje teksta unutar označenih ćelija, orijentacija teksta, margine ćelija Kartica Table Tools, Design Header Row prvi red tabele predstavlja zaglavlje i formatira se posebno Total Row poslednji red predstavlja sumiranje i formatira se posebno Banded Rows susedni redovi formatiraju se različito First Column prva kolona formatira se posebno Last Column poslednja kolona formatira se posebno Banded Columns susedne kolone formatiraju se različito Table Styles unapred pripremljeni stilovi tabela Shading boja senčenja (ispune) označenih ćelija Borders uključivanje/isključivanje ivica okvira označenih ćelija Draw Borders Draw Borders izbor izgleda, debljine i boje okvira (biramo pre nego što uključimo liniju okvira sa Borders), pomoću Draw Table možemo i da crtamo linije a klikom na strelicu možemo otvoriti i dijalog Borders and Shading za menjanje okvira i senčenja izabranih ćelija Tabele -3 Napraviti sledeću tabelu i centrirati je na stranici Knjiga Godina Mesto Kroz vasionu i vekove 1928 Novi Sad Kroz carstvo nauka 1950 Beograd Osnivači prirodnih nauka 1947 Beograd Nauka i tehnika tokom vekova 1955 Sarajevo
Ukrasni tekst Ubaciti novu, praznu stranicu na kraju dokumenta Ubaciti ukrasni tekst sa tekstom Ime i prezime pomoću ikone WordArt na kartici Insert unutar grupe Text. Pregledati nekoliko alata na kartici Format unutar klase WordArt Tools za formatiranje ukrasnog teksta