Fille e fryte të Orientalistikës shqiptare Prof.Dr. Feti Mehdiu (në kujtim të 40 vjetorit: 1973-2013) - Kështu filloi o r i e n t a l i s t i k a në Prishtinë! Filloi kur i erdhi koha. Kur erdhi koha u patën pjek edhe kushtet për fillim serioz. Këtë e dëshmon mosha që po shënohet këtë vit, përvjetori: Katërdhjet vjet punë e suksesshme, jo edhe pa peripeci. Hapësira shqiptare, më shumë se çdo vend tjetër i rajonit të quajtur, kohëve të fundit Ballkanperëndimor, ka pas parakushte për zhvillimin e këtyre studimeve. Megjithatë nga arsye të ndryshme, rrethanat politike, ekonomike e kulturore pas përfundimit të Luftërave Ballkanike dhe Luftës së Parë Botërore: 1912-1918 - themelimi i këtyre studimeve nisi në Beograd (1926); pasoi Sarajeva (1950), në Prishtinë fillojnë tek në vitin 1973. Nga parakushtet që i plotëson rajoni shqiptar mund të përmendim se është populli i parë në Ballkan që ra në kontakt me dy fetë, nga tri fetë që i ka bota: krishterimin (në esencë Monoteizmin kristian shekulli i parë) dhe Islamin, institucionalisht nga shekullikatërmbëdhjetë.
124 Prof.Dr. Feti Mehdiu Fille e fryte të Orientalistikës shqiptare 125 Populli shqiptar dhe shteti shqiptar Arnautlluku, 1 ka patur projektin për themelim të Degës së Orientalistikës në Fakultetin jo vetëm dijetarë të këtyre fushave, por edhe institucione të nivelit Filozofik. të lartë ku është mësuar gjuha arabe, gjuha turke, gjuha perse, Kur`ani, hadithi, e drejta Islame, etj., krahas gjeometrisë, matematikës, Pleqësia e fakultetit Filozofik në mbledhjen e datës 31 tetor historisë, biologjisë, arteve të ndryshme. Ka patur edhe shkolla 1973 e miratoi atë propozim dhe e përcolli te organet kompetente speciale për disa nga këto disiplina, si daru-l-kur`an, daru-l- hadith, në për ndryshime dhe plotësime të Statutit të Fakultetit Filozofik. Shkup, Manastir e gjetiu. Por nuk ka pas institucione të nivelit universitar sikur institucionet e kësaj kategorie në nivel të Evropës. Kuvendi i Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës, të Edhe historia e themelimit të universiteteve ka ecur sipas radhës që u cilin e kryesonte Iljaz Kurteshi, pasi që kishte marrë pëlqimin nga përmend: Beograd Sarajevë Prishtinë. Dhoma Arsimore-Kulturore pranë këtij organi, të cilin e kryesonte Drita Dobroshi, në mbledhjen e datës 17 dhjetor 1973, mori Prishtina, deri në vitin 1962 nuk pati as fakultet. Kur u themelua VENDIMIN mbi vërtetimin e vendimit mbi ndryshimet e plotësimet Universiteti i Prishtinës Fakulteti filozofik, tani më kishte bërë një përvojë dhjetëvjeçare. Ky ishte bartës i shumë nismave për zhvillimin e Statutiti të fakultetit Filozofik në Prishtinë,[1] ashtu që, në dhjetor të vitit 1973 filloi mësimin gjenerata e parë e studentëve të Orientalistikës e arsimit të lartë në hapësirën shqiptare, të shkëputur nga tërësia në Fakultetin Filozofik (tash Filologjik) shqiptare. Universiteti i Tiranës, përkundër faktit se ishte themeluar më herët, nuk plotësonte kriteret për të themeluar studime të fushës së Ishte prof. Dr. Hasan Kaleshi themelues dhe arsimtari i parë, Orientalitikës. Nuk kishte kuadër me thirrje shkencore - universitare i zgjedhur në thirrjen universitare prof. Ordinar, kurse zonja Sebahat nga kjo lëmi. Mahmut, e cila vinte nga SHLP- dega e turkolgjisë në Prishtinë, ishte me thirrjen ligjërues. Universiteti i Prishtinës pati fatin që në vitin 1972 prof. Dr. Hasan Kaleshi të kalojë nga Instituti Albanologjik në Fakultetin Filozofik, Në vitin e parë shkollor 1973/74, gjenerata e parë, u në degën e historisë për lëndët: osmanishte dhe shkencat ndihmëse të regjistruan 43 studentë: Rrahman Nuhiu, Ali Ymeri, Igball Domanek, historisë. Iniciativa e prof. Hasan Kaleshit për themelimin e Degës Gjumshit Gjingji, Enver Maliqi, Shaip Berisha, Musa Dindar, Esat së orientalistikës u mirëprit nga organet kompetente për zhvillimin e Tafaj, Hajdin Sejdija, Bakir Muhamed, Beqir Osdautaj, Ozbejin Imeri, arsimit të lartë dhe shkencës në Kosovë dhe në vitin 1973, prof. Hasan Faruk Kursan, Hilmi Hyseni, Shaban Beqiri, Jusuf Mjekiqi, Halil Kaleshi me bashkëpunëtorë i prezentoi organeve të fakultetit Filozofik Kelemnedi, Mexhid Krasniqi, Fetah Zenuni, Salih Caka, Irfan Morina, Ismail Krasniqi, Muhamet Lipaj, Skender Kuki, Ahmet Pllana, Safet Bytyqi, Ilaz Hoxha, Mehdi Polisi, Fehime Krasniqi, Bahrije Çehaja, Isa Vokshi, Omer Halouf, Pervin Gjuba, Fikret Curr, Ergjyment Kurtesh, Hashim Islami, Ymran Ibrahim, Sejdi Simnica, Xhemajl Kastrati, Daut 1 E kam përdor emërtimin Arnautlluk, me qëllim që të kuptohet më lehtë se fjala është për shtetin shqiptarë në kufijt e tij deri në vitin 1912. Pas vitit 1912, emërtoje si të duash, se nuk është më ai shtet. Ka mbet çereku i Arnautllukut Osman.
126 Prof.Dr. Feti Mehdiu Fille e fryte të Orientalistikës shqiptare 127 Dindar, Zenel Begsaq, Avdi Gashi, Ruzhdi Lata. Bahrije Çahaya, Umran Ibrahimi, Irfan Morina, Musa Dindar, Shaip Berisha, Daut Dindar, Pervin Cuba. Kështu ishte ditën e Këtu kishte studentë që kishin kryer Medresen Alauddin në pare, kurse në vazhdim numri i studentëve fillestar ishte më i madh Prishtinë, do të thotë me njohuri paraprake nga gjuha arabe, dhe të tjerë që vinin nga shkollat tjera-rrjedhimisht që nuk kishin njohuri për gjuhën dhe ndiqnin këto mësime me kurreshtje dhe me interesim shumë të madh. arabe. Profesor Kaleshi, për të arritur suksesin e merituar dhe për t`i ndihmuar studentëve që, të dy grupet të përfitojnë nga mësimet dhe të mos u bëhen monotone, formoi dry grupe: Fillestarë, grupi A me të Nga 1 tetori 1974 u zgjodha asistent i gjuhës arabe. Pastaj erdhën edhe të tjerët. Deri në vitin shkollor 1990/91, sa punuam në lokalet cilët fillonte nga alfabeti i gjuhës arabe, dhe grupi tjetër B - ata që e fakultetit Filologjik[2]në marrëdhënie të rregulltë pune kanë qenë: kishin kryer medresen, me të cilët zhvillohej mësim i nivelit me të Nimetullah Hafiz, Muxhait Asimov, Ismail Ahmedi, Esad Durakoviq, lartë lexonin tekste të gjuhës arabe. Mehmed Kico, Ilaz Rexha, Shemsi Ajvazi, Haris Silajzhiq, Mehdi Polisi, Ruzhdi Lata, Shemso Shaqiroviq, Abdullah Hamiti, Isa Memishi. Lektorë të huaj kanë qenë : Muhamed Mufaku për gjuhë arabe, Shahmeran Balltaxhiogllu, Idirz Gyven Kaja, për gjuhën turke.[3] Unë kam pas fatin dhe privilegjin që, nga 6 marsi i vitit 1974, të marr pjesë në ndërtimin e kësajë godine shkencore specifike dhe shumë të rëndësishme për historinë shqiptare në përgjithësi, e atë të Kosovës në veçanti. Mësimin e fillova me grupin A- fillestarët, me 6 mars, 1974 ushtrime nga gjuha arabe me grupin që fillonin nga alfabeti i gjuhës arabe si i shihni në vijim: Nga gjenerata e parë në vitin e katërt shkollor 1976/77, arritën nëntë vetë: M. Polisi, A. Krasniqi, F. Idrizi, N. Hoxha, I. Morina, I. Vokshi, S. Cakaj,R. Lata, dhe M. Dindar. Mësimet mbaheshin në gjuhën shqipe dhe serbokroate. Në secilën grup pranoheshin, sipas konkursit nga 25 studentë të rregulltë dhe 15 me korrespondencë. Në vitin 1978 Dega e Orientalistikës organizoi me studentë ekskursion një javor në Turqi.
128 Prof.Dr. Feti Mehdiu Fille e fryte të Orientalistikës shqiptare 129 ( në rrugë për Stamboll... studentët e Orientalistikës në Sofje, 1978 ) Enver Kuçi, brucosh (këngëtar estrade), Feti Mehdiu (ligjërues) amater Në afatin e shtatorit të vitit 1977 orientalistika jep frytet e para. Më saktësisht, më 3 tetor 1977, diplomuan studentët e parë në këtë katedër:[4] (M. Polisi, I.Morina, Ajten Krasniqi, R.Lata. Kurse më 30 shtator 1991, sa kemi qenë në objekte të Universitetit, të fundit diplomuan: Azem Xheladini, Ajshe Shala, Bahtije Gërbeshi, Aziz Spahiu, Nurten Alijevska dhe Muhamed Ramoviq.[5] Nga viti 1991 administrata e dhunshme, e instaluar nga regjimi i Beogradit, shqiptarët u dëbuan me forcë nga lokalet e universitetit. Vazhduam punën nëpër skutat e Prishtinës, deri në mars të viti 1999, kur filloi intentzivisht lufta për jetë a vdekje. Dega e Orientalistikës, përveç vështirësive që i kishin të Dega e Orientalistikës organizonte mbrëmje të brucoshiadës gjithë fakultetet dhe degët tjera, u përballë edhe me një presion dhe absolventiadës, në të cilat mbrëmje merrnin pjesë edhe arsimtarët e të çuditshëm që ushtrohej ndaj kësaj Dege me qëllim që të Degës dhe ndonjë musafir rasti nga Fakulteti.Moment nga brucoshiada pushojnë studimet në Orientalistikë për shkak të numrit të vogël të e viti 1979. studentëve. Falë qëndrimit konstruktiv të rektorit të ndjer prof. Ejup Statovci, ajo situatë u tejkalua dhe puna nuk u ndërpre. Mirëpo si pasojë e këtyre zhvillimeve, disa nga kolegët e lëshuan Universitetin, madje edhe Kosovën. Pas përfundimit të luftës ( qershor, 1999), në gusht rikthehemi në objektet e fakultetit dhe i kthehemi punës për të plotësuar dhe përfunduar vitin shkollor për të plotësuar mësimet e prillit dhe majit, aty ku na e këputi Serbija. Porë tani në Degën e Orientalistikës mbetën: Feti Mehdiu, Ilaz Rexha, Ismail Ahmedi, Mehdi Polisi, Isa Memishi, Abdullah Hamiti. Orientalistika sot është kështu si e shihni.
130 Prof.Dr. Feti Mehdiu Fille e fryte të Orientalistikës shqiptare 131 Për këto katër dekada pune, kështu si ishte, nga 3 tetori 1977 deri më 30 shtator 2013, këtu janë diplomuar: Emri, Mbiemri Emri, Mbiemri 1. Mehdi Polisi 2. Irfan Morina 3. Ruzhdi Lata 4. Isa Vokshi 5.Salih Cakaj 6. Ajten Krasniqi 7. Arif Emini 8. Muharem Musiq 9. Ibrahim Ahmetagiq 10. Harun Pollozhani 11. Ejub Mujiq 12. Selim Jarkoç 13. Ibrahim Babiq 14. Jusuf Lataj 15. Hasan Gjokaj 16. Nehat Krasniqi 17. Kasim Spahiq 18. Besim Spahiq 19. Fadil Spahiq 20. Uzeir Ibrahimagiq 21. Hamdi Morina 22. Sefedin Kaçapor 23. Mehmed Beqoviq 24. Xhemil Balazhi 25. Omer Begoviq 26. Ismail Ahmetagiq 27. Suzana Dedoviq 28. Karaman Nurko 29. Qefli Osmani 30. Abdullah Hamiti 31. Behxhet Gashi 32. Ali Qerimi (rhm) 1 33. Shemso Shaqiroviq 34. Ali Aksoj (rhm) 35. Asllan Murati 36. Jusuf Mjekiqi 37. Qamil Muja 38. Ahmet Kajoshaj 39. Fetah Bekolli 40. Husejn Omeroviq 41. Harun Kaçapor 42. Isa Memishi 43. Fahrudin Shatri 44. Sabit Çorbeg 45. Igball Orllat 46. Shaban Mehmeti 47. Salih Jashari 48. Zihni Drekoviq (rhm) 49. Taip Aliu 50. Shaban Jashari 51. Isak Rexhepi 52. Munir Basha 53. Abdullah Beqoviq 54. Sadullah Poçinka 55. Muhamed Ibrahimoviq 56. Fail Idrizi 57. Ramiz Bajiq 58. Arif Mahmuti 59. Osman Kurtolli 60. Ejub Alagiq 61. Rasim Zahiroviq 62. Leman Kursan 63. Mit hat Ademoğlu 64. Irfet Haxhifejzoviq 65. Adem Gashi 66. Alija Muminoviq 67. Ahmed Ibrahimagiq 68. Hasib Ramiq 69. Fejzullah Shatri 70. Ballkan Hasuli 71. Nusret Morina 72. Gülten Mujko 73. Nixhara Çoliq 74. Ahmet Taliq 75. Xhevat Ebibi 76. Nebi Dakaj 77. Halit Beqiri 78. Lutfi Halili 79. Shevko Sulejmanoviq 80. Saliha Hoxhiq 81. Halit Haliti 82. Nusret Kurjakoviq 83. Kujtim Ibrahimi(rhm) 84. Ahmet Ukshini 85. Ismet Bytyçi 86. Akim Hoxha 87. Arif Nesimi 88. Idriz Demiri 89. Fatmir Shejiq 90. Halim Shehu 91. Ashim Shefiti 92. Hifzo Suljkiq 93. Basri Zekolli 94. Setki Skenderi 95. Sebiha Liçina 96. Gani Mehmeti 97. Sulejman Osmani 98. Safije Kadrijeviq 99. Violeta Myftiu 100. Sokol Tahiri 101. Jesmin Deniq 102. Nuhi Mazrek 103. Svetllana Mitroviq 104. Nermina Bazhdar 105. Shemsi Rrahimi 106. Xhejlane Iljaz 107. Kasim Borovina 108. Hevzet Velaxhiq 109. Mustafa Shteviq 110. Aladin Husiq
132 Prof.Dr. Feti Mehdiu Fille e fryte të Orientalistikës shqiptare 133 111. Mesud Smajiq 113. Isa Tërshani 115. Fatmir Gashi 117. Muhamed Ustaibo 119. Gjejlane Zborça 121. Halim Berisha 123. Teshrif Shaqiq 125. Adil Osmanoviq 127. Miranda Ibrahimi 129. Ajsel Dauti 131. Xhevdet Shashiq 133. Azem Xheladini 135. Ajshe Shala 137. Emrush Zymberi 139. Shqipe Tahiri 141. Alisahit Halili 143. Adnan Ismaili 145. Atulla Aliu 147. Lendita Spahiu 149. Fahri Abdullahu 151. Vehbi Miftaraj 153. Merita Emrullai 155. Ilirjana Nallbani 157. Suzana Brahimi 159. Ymrane Aliu 161. Eshref Dragusha 163. Harun Fazliu 165. Musa Avdiu 167. Nebahate Memishi 112. Naime Hoxha 114. Besa Siçeca 116. Shefqet Bilalli 118. Shakir Maksut 120. Amer Sejran 122. Sebahat Ahmeti 124. Halit Abazi 126. Hasip Hasipi 128. Enes Balihoxhiq 130. Mensur Zukerliq 132.Vahdet Alemiq 134. Bahtije Gërbeshi 136. Aziz Spahiu 138. Afrim Kastrati 140. Valbonë (Nazmije) Kelmendi 142. Kadrije Hoxha 144. Aziz Pireva 146. Serxhim Muhamed 148. Sadulla Kamberi 150. Ilaz Avdiu 152. Suzana Ferati 154. Izet Feka 156. Imrane Musliu 158. Milaim Behluli 160. Haxhere Fazliu 162. Elizabetë Krasniqi 164. Shefqet Zogaj 166. Arjeta Jonuzi 168. Nuhi Simnica 169. Sallah Feta 170. Remzije Çerkezi 171. Ramadan Shkodra 172. Xhemaludin Hasani 173. Sulejman Çerkezi 174. Islam Bahtiri 175. Sulejman Klinaku 176. Xheladin Krasniqi 177. Lejla Jashari 178. Jetulla Sabedini 179. Fikrije Ademi 180. Habib Pirraku 181. Milazim Haxhijaj 182. Arif Bozaxhi 183. Sakib Demiri 184. Driton Mulaj 185. Fatmir Isufi 186. Enver Hoxhaj 187. Nadir Berisha 188. Xhemajl Kastrati 189. Ibrahim Haxhija 190. Sallah Feta 191. Remzije Çerkezi 192. Adem Ademi 194. Xhemaledin Hasani 195. Xheladin Krasniqi 196. Ramadan Shkodra 197. Orhan Bislimaj 198. Vehbi Zuka 199. Burim Maksuti 200. Abdullah Rexhepi 201. Refik Latifi 202. Kujtime Presheva 203. Jahja Hondozi 205. Liridon Hoxha 206. Florije Osmani 207. Nazim Agaj 208. Xhevrie Ibrahimi 209. Alije Kastrati 210. Blerta Qorraj 211. Ilir Rahimi 212. Gëzim Shuku 213. Zekije Xhafqe 214. Ajet Hoxha 215. Muhamet Zuka 216. Islam Hasani 223. Ermal Bega 224. Mexhide Uka 217. Nexhat Aliu 218. Agron Islami 219. Drita Krasniqi 220. Dugagjin Avdyli 221. Kimete Ismajli 222. Hanëmshah Breca 223. Teuta Ramadani 224. Xhelal Krasniqi
134 Prof.Dr. Feti Mehdiu Fille e fryte të Orientalistikës shqiptare 135 225. Florim Çunaku 226. Mead Osmani 227. Liridon Kadriu 228. Kushtrim Shehu 229. Adnan Zeqiri 230. Merita Galimuna 239. Bejtulla Qazimi 240. Valdrin Shehu 241. Alija Aliti 242. Jeta Dashi Wudtke 243. Qamil Veliji 244. Ejub Hoxhiq 245. Ibrahim Rrustemi 246. Sejfudin Esler 247. Xhelal Bytyqi 248. Ganimete Bërbatovci 249. Mazllum Horozov 250. Vlora Fejza 251. Hysnije Salihu 252. Njomza Osmani 253. Edmond Salihu 254. Mensur Vuca 255. Daim Abazi 256. Xhemajli Muçaj 257. Demir Rexhaj 258. Ilir Bajraktari 259. Amella Bashoviq 260. Miradie Shyti 261. Arta Llapashtica 262. Mimoza Jaha 263. Xhevrie Çerkezi 264. Qefser Krasniqi 265. Muzafer Shkodra 266. Saime Abazi 267. Elizabeta Kosumi 268. Mubekir Sadiku 269. Agim Krasniqi 270. Iliriana Nallbani 271. Gëzim Bajraktari 271. Fidan Bilalli 272. Arjeta Selaci 273. Manal Al Khazali 273. Vildane Vllasaliu 274. Mevlyde Gacaferri 275. Nazife Sallauka 275. Xhavit Shaqiri 276. Majda Sylejmani 277. Fatima Sylejmani 278. Jeton Nijazi 279. Bilinda Kamberi 280. Belkise Abdullahu 281. Lendita Berisha 282. Fetah Dakki 283. Adile Ahmedi 284. Florir Gashi 265. Vjosa Shurdhani 286. Qetina Pepshi Ky është ai ushqimi që na jep forcë edhe sot, sepse këtu e shohim borxhin që i kemi paguar vendit tonë dhe institucionit tonë. Kjo kënaqësi bëhet edhe më kuptimplote kur nga këto fryte që i ujitëm dhe i rritëm, jo aq lehtë, shohim një varg magjistra dhe doktorë shkencash, të cilët kanë dalë nga këto banka dhe japin kontributin e tyre në institucione të ndryshme brenda dhe jashtë vendit por në shërbim të këtij vendi. Ashtu siç kanë vepruar edhe deri tash, frytet e Orientalistikës kanë lënë gjurmë në: Arbistikë, 2 Turkologji, 3 Osmanistikë, 4 Iranologji,madje edhe në islamistikë. 5 Këtë e dëshmojnë veprat e tyre të botuara në Prishtinë, Shkup, Tiranë, Tetovë, e gjetiu. Orientalistika sot mund të krenohet me një varg doktorë shke ncash,[6]15 magjistra e master,[7] rreth 300 të diplomuar. Frytet e Orientalistëkës opinioni shkencor e kulturor mund t`i gjejë në faqet e shtypit shqiptar dhe jo vetëm shqiptar. 6 Njëlloj edhe me pjesëmarrjen aktive në themelimin e institucioneve shkencore e kulturore si: Fakulteti i Studimeve Islame-Prishtinë,[8] Fakulteti i Shkencave Islame Shkup,[9]Medresja e Mesme në Podgoricë,[10] Katedra e turkologjisë 2 Në vitin 1983 botohet në Shkup libri: Poezi arabe, dhe deri tashë ka një varg librash të përkthyera me poezi dhe prozë arabe. Fonetika dhe morfologjia e gjuhës arabe, Sintaksa e gjuhës arabe, Fjalori arabisht shqip, në dy vëllime, etj. 3 Në vitin 1984 vjen në gjuhën shqipe romani i Sami Frashërit Dashuria e Talatit me Fitnetin; 4 Në vitin 1984 vjen në gjuhën shqipe Vepra 7, e Sami Frashërit (pjesë të zgjedhura nga Kamusu-l-a lam, - vendet shqiptare, përkthim nga osmanishtja; në vitin 1994, vepra- 9, e Sami Frsahërt, personalitete shqiptare në Kamusu-l a lam, gjithashtu përkthim nga osmanishtja. 5 Në vitin 1985, për herë të parë në gjuhën shqipe del përkthimi i Kur ani kerimit komplet; në vitet 1994-2000, vjen në gjuhën shqipe Sahihu-l-Buhari, i përkthyer nga gjuha arbe 6 Kontributet e tyre janë botuar në gjuhën arabe, boshnjake, turke, angleze.
136 Prof.Dr. Feti Mehdiu Fille e fryte të Orientalistikës shqiptare 137 Prishtinë,[11] Katedra e Orientalistikës Tetovë.[12] Referencat dhe shpjegime: Këta u kanë afruar studentëve të vet tekstet themelore doracakët për për Gjuhë arabe, gjuhë turke - sipas planprogramit të [1] Fleta zyrtare e KSAK, nr. 42, datë 21 dhjetor 1973, Prishtinë, fq. fakultetit. Për informacion më të hollësishëm shih revistën Studime 1296. Orientale, nr. 2/2002; Prishtinë, Studime Orientale, nr. 3/ 2012, Prishtinë. [2] Viti shkollor 1991/92 filloi jashta lokaleve universitare dhe vazhdoi deri në vitin 1999. Shih më hollësisht: Hajrullah Koliqi, Frytet e Orientalistikës shqiptare që kultivohen në Universitetin Mbijetesa e Universitetit të Prishtinës, 1991-1994, Prishtinë, e Prishtinës, sot shijohen edhe në Shkup, Tetovë, Tiranë, Stamboll, 1995; Bajram Shatri, Arsimi shqip në Kosovë, 1990-1999 - Shtëpitë Sarajevë e gjetiu, madje edhe në Gjermani, në SHBA, etj. Fryt i kësaj shkolla, Prishtinë, 2010. Dege janë rreth njëqind vëllime të botuara në gjuhën shqipe, tekste universitare, monografi, përkthime. Rezultat i Degës së Orientalistikës [3] Shih: Studime Orientale, nr. 3/2013, Prishtinë. janë revista: Studime orientale[13] - Prishtinë, Ura Tiranë,[14] Hikmet Prishtinë.[15] Janë këto, fryte të katërdhjetë vjetëve përpjekje të [4] Feti Mehdiu, Dhjetëvjetori i rezultateve të para të orientalistikës, Orientalistikës për t`i hapur opinionit shqiptar dritaren kah Lindja, Rilindja, datë, 7 janar, 1988, fq. 10. atje ku ka zënë fillë njerëzimi, kultura dhe qytetërimi botëror, kurse opinionin shkencor botëror t`a sjellë një hap më afër popullit shqiptar. [5] Nga fletorja e evidencës së provimeve të diplomës për Degën e Kjo nderon arsimtarët e Degës së Orientalistikës, Fakultetin e Filologjis orientalistikës nga viti 1978-1991. dhe Universitetin e Prishtinës Gjeneratave që kaluan u dëshiroj shëndet e suksese në punë, atyre që vijnë vullnet, suksese dhe seriozitet në mësime, me këto dy porosi: Mëso në emër të Zotit që të krijoi...! dhe Vetëm dritë e diturisë përpara do të na shpjerë! [6] Mehdi Polisi, Irfan Morina, Abdullah Hamiti, Isa Memishi, Bahtije Gërbeshi, Suzana Canhasi, Abdullah Rexhepi, Nehat Krasniqi. [7] Hasan Gjokaj, Idriz Demiri, Azem Xheladini, Serxhim Muhamed, Ruzhdi Lata, Adnan Ismaili, Jahja Hondozi, Ilir Rrahimi, Mead Osmani, Agron Islami. [8] Ismail Ahmedi dhe Mehdi Polisi, morën pjesë në përpilimin e planprogramit
138 Prof.Dr. Feti Mehdiu Fille e fryte të Orientalistikës shqiptare 139 [9] Feti Mehdiu dhe Ismail Ahmedi, në vitin 1997, ishin bartës të hartimit të planprogramit mësimorë. [10] Idriz Demiri ishte në krye të nisjativës dhe realizimit të këtij projetki der në realizimin e plotë. [11] Sot udhëhiqetnga prof. dr. IrfanMorina-idiplomuarigjeneratëssë pare nëdegën e Orientalistikës. [12] FetiMehdiu, ngahapiiparëpërthemelim e derinëfillimtëpunës, mbajtileksionegjatësemestritdimrordhefillimisemestritverorëkurorientalistikapushon sëvepruari. [13] Numri i parë doli në vitin 2001(Kryeredaktor: dr. Feti Mehdiu). Kanë dalë, deri tash, tre numra. [14] Numri i parë doli në vitin 2008. (Kryeredaktor: Ermal Bega) Kanë dalë nëntë numra. [15] Numri parë doli në vitin 2013.(Kryeredaktor: dr. Abdullah Rexhepi), Kanë dalë tre numra. Summary Beginnings and fruits of Albanian Oriental studies (40th Anniversary of Oriental studies 1973-2013) Albanian people and the Albanian state - Arnautlluku, there were not only scholars in these fields, but also high-level institutions where: Arabic, Turkish, Persian language, the hadith, Islamic law, etc., were learned besides geometry, mathematics, history, biology and various arts. There were also special schools for some of these, as daru- l - Qur an, daru- l - Hadith, in Skopje, Manastir and elsewhere. However, University-level institution as institutions of this category in Europe, there were nonexistent. Only for the reason that the establishment of Universities has moved in the order mentioned: Belgrade - Sarajevo - Pristina. In Pristina until 1962 there was no Faculty. When the University of Prishtina was founded - Faculty of Philosophy already had a decade of experience. It was the bearer of many initiatives for the development of higher education in the Albanian space, detached from the Albanian entirety. University of Tirana, despite the fact that it was established earlier it doesn t fulfilled the criteria to establish studies in the field of Orientalistics. There was no staff with a scientific University degree in this field. University of Pristina has been lucky out in 1972 when Prof Hasan Kaleshi moved from Institute of Albanology to the Faculty of Philosophy, department of History for subjects: ottoman language and auxiliary sciences of history. Initiative of Prof. Hasan Kaleshi for the establishment of the branch for Oriental studies was welcomed by the competent authorities for the development of higher education and science in Kosovo and in 1973, Prof. Hasan Kaleshi with his collaborators presented the project to bodies of Philosophy Faculty for establishment of the Department of Oriental Studies at the Faculty of Philosophy.Fruitsof Albanian Oriental studies grown in the University of Prishtina are enjoyed today in Skopje, Tetovo, Tirana, Istanbul,
140 Prof.Dr. Feti Mehdiu KDU 008 (5) Sarajevo and elsewhere, even in Germany, USA, etc. Keywords: Oriental studies, Arabic, Persian, Turkish.