Shoqata e Kontabilistëve të Çertifikuar dhe Auditorëve të Kosovës Society of Certified Accountants and Auditors of Kosovo Menaxhmenti Strategjik Zgjidhjet P11 Nr. FLETË PROVIMI Exam Paper Udhëzime/Instructions: 1. MOS E HAPNI DERISA T IU LEJOHET PREJ MBIKËQYRËSIT Do Not Open Until Your Invigilator Allows You to Do So. 2. ËSHTË E DETYRUESHME PËRGJIGJA E GJITHA PYETJEVE All Questions Are Mandatory 3. KOHA E LEJUAR ËSHTË 3 ORË Time Allowed is 3 Hours 4. EMRI JUAJ NUK DUHET TË PARAQITET NË ASNJË FLETË TË KËTIJ PROVIMI. Your name should appear nowhere in this test. Data 15.10.2011 1
CONTENT / PËRMBAJTJA SESSION MAXIMUM ASSIGNED 1. Problem 1 20 2. Problem 2 24 3. Problem 3 16 4. Problem 4 20 5. Problem 5 20 Total 100 -ATTENTION! THIS PART IS FOR SCAAK USE ONLY- MARKS AWARDED Pjesa Maksimumi i Dhënë 1. Problemi 1 20 2. Problemi 2 24 3. Problemi 3 16 4. Problemi 4 20 5. Problemi 5 20 Total 100 -Kujdes! Kjo pjesë është vetëm për përdorim nga ShKÇAK- PIKËT E DHËNA 2
Problemi 1 Kompania Manhatten prodhon dy modele të CD aparateve: një model luksoz dhe një model të rregullt. Kompania ka prodhuar modelin e rregullt prej vitesh, modeli luksoz u prezantua kohët e fundit për të plotësuar një segment të ri të tregut. Që nga futja e modelit luksoz, fitimet e kompanisë kanë rënë në mënyrë të qëndrueshme dhe të menaxhimit është bërë gjithnjë e më i shqetësuar në lidhje me saktësinë e sistemit të saj të kostos. Shitjet e modelit luksoz janë në rritje të shpejtë. Kontabiliteti i kostos aktuale alokon shpenzimet e prodhimit në dy produkte në bazë të orëve të punës direkte. Kompania ka vlerësuar se këtë vit, ajo do të krijoj 1 milion euro kosto të përgjithshme të prodhimit dhe do të prodhojë 5,000 njësi të modelit luksoz dhe 40,000 njësi të modelit të rregullt. Modeli luksoz kërkon 2 orë të punës direkte dhe modeli i rregullta kërkon 1 orë. Kostot e materialeve dhe ato të punës dhe çmimet e shitjes për njësi janë si më poshtë: Përshkrimi DELUXE RREGULLT Materialet direkte 45 30 Kostoja e punës direkte 20 10 Çmimi i shitjes 140 80 Kërkohet: 1. Llogaritni normën e paracaktuar të prodhimit për vitin. (4 pikë) 2. Përcaktoni koston për prodhimin e një njësie të secilit model me normën e paracaktuar. (8 pikë) 3. Kompania ka vendosur për të gjurmuar koston e prodhimit për katër aktivitete. Në vijim janë kostot e prodhimit të gjurmueshme për katër aktivitetet e këtij viti: Kërkesa për faktor nxitës AKTIVITETI Faktori nxitës Kostoja Gjithsej DELUXE RREGULLT Urdhrat e blerjes Numri i urdhrave 180,000 600 200 400 Kontrolli i cilësisë Numri i inspektimeve 250,000 2,000 1,000 1,000 Organizimi i makinerisë Numri i lëvizjeve 220,000 200 100 100 Makineria Orë mirëmbajtjeje 350,000 35,000 20,000 15,000 1,000,000 (8 pikë) (Totali = 20 pikë) 3
Zgjidhje e problemit - 1 1. Kostot totale indirekte e prodhimit = 1.000.000 Totali i orëve të punës direkte = [5000 2 + 40.000 1] = 50.000 Norma e paracaktuar= 20 në orë të punës direkte. 2. Deluxe rregullt Material i drejtpërdrejtë 45 30 Puna e drejtpërdrejtë 20 10 Organizimi 40 20 Kosto per njesi 105 60 Norma e aktivitetit për faktorë nxitës Urdhrat e blerjes 180,000 / 600 = 300 Kontrolli i cilësisë 250,000 / 2,000 = 125 Organizimi 220,000 / 200 = 1.100 Mirëmbajtja e makinerisë 350,000 / 35,000 = 10 Aktiviteti Kosto e alokuar ne produkt Deluxe Rregullt Urdhrat e blerjes 200x300= 60,000 400x300= 120,000 Kontrolli i cilësisë 1.000 x125 = 125,000 1,000 x125 = 125,000 Organizimi 100x1, 100 = 110,000 100x1, 100 = 110,000 Mirëmbajtja e makinerisë 20.000 x10 = 200,000 15,000 x10 = 150,000 Kosto e përgjithshme indirekte 495.000 505,000 Numri i njësive 5,000 40,000 Kosoto e përgjithshme indirekte për njësi 99 12.625 Deluxe Rregullt Material i drejtpërdrejtë 45 30 Puna e drejtpërdrejtë 20 10 Kosto indirekte 99 12,625 Kosto për njësi 164 52,625 4
Problemi 2 Aktivitetet e lidhura për blerës, faktorët nxitës të kostos dhe normat e tyre, për secilin prej aktiviteteve të Winsome Office Supply janë dhënë. Këto aktivitete janë të bazuara në rezultatet e një studimi të kujdesshëm të shpenzimeve të firmës për shitje, për shpenzime administrative dhe atyre të përgjithshme, si dhe transaksionet e konsumatorit për tre vitet e fundit. Një pasqyrë e detajuar e aktiviteteve të lidhura me konsumatorë janë paraqitur për tre konsumatorët më të mëdhenj të firmës GereCo, HomeServ Inc, dhe Advance Tek. Kostot e aktivitetit të konsumatorëve, kategoritë e kostos dhe faktorët nxitës të tyre së bashku me kostot e raportua të konsumatorit sigurojë bazën për analizimin e shpenzimeve të konsumatorëve. Faktori nxitës i aktivitetit Norma e kategorisë së kostos Marrja e porosisë 30 për porosi për grup konsumatoresh Përpunimi i porosisë 20 për porosi për grup konsumatoresh Dorëzimi 1 për njësi për njësi 100 për udhëtim për grup konsumatoresh 1 për një milje për grup konsumatoresh Marrja e përshpejtuar e porosisë 800 për grup konsumatoresh Vizita konsumatorëve 200 për vizitë për konsumator Faturimi mujor: Fatura e parë 5 për njësi për konsumator Kujtesë pasuese 25 për njësi për konsumator Kthimet e mallit 100 për çdo kthim për grup konsumatoresh Kthimi ne stoqe 5 për artikull për grup konsumatoresh Zyra e shitjes: Pagat dhe përfitimet 100,000 në muaj për departamentin e shitjes Shpenzimet zyrtare 50,000 në muaj për departamentin e shitjes GereCo. HomeServ Inc Advance Tek Shitjet neto 463,917 477,600 472,576 Kostoja e mallrave të shitura 408,620 384,720 432,014 Fitimi bruto 55,297 92,880 40,562 Numri i porosive 2 20 80 Numri mesatar i artikujve për porosi 400 38 8 Dorëzimi në milje 10 15 20 Numri i urdhrave të shpejtuar 0 0 5 Numri i vizitave 1 2 5 Kthimet Numri i kërkesave për kthim 2 1 10 Njësi mesatare për kthimin 3 4 2 5
Kërkohet: 1. Analizoni kostot e konsumatorëve për tre konsumatorët e Winsome. (12 pikë) 2. Bëni analiza përshkruese për menaxhimin e Winsome me rekomandimet për rritjen e profitabilitetit. (12 pikë) (Totali = 24 pikë) Zgjidhje e problemit - 2 GereCo. HomeServ Inc Advance Tek Kosto për njësi të nivelit të konsumatorëve Perpunimi I porosive 400 2 1 = 800 38 20 1 = 760 8 80 1 = 640 Kthimi ne stok 2 3 5 = 30 1 4 5 = 20 10 2 5 = 100 Kostot per grup konsumatoresh Marrja e porosive 2 30 = 60 20 x 30 = 600 80 30 = 2400 Perpunimi I porosive 2 20 = 40 20 x 20 = 400 80 x 20 = 1,600 Dorëzimi Rruge 2 100 = 200 20 x 100 = 2000 Milje 10 2 1 = 20 15 20 1 = 300 Urdhrat e përshpejtuar 800 5 = 4000 Kthimet 2 100 = 200 1 100 = 100 10 x 100 = 1,000 Kostot për konsumator Vizita 1 200 = 200 2 x 200 = 400 5 200 = 1000 Faturimet mujore 1 5 = 5 1 5 = 5 1 5 = 5 Lajmërime të mëvonshme 2 25 = 50 Kostot per departamentin e shitjes 0 0 0 Total 1,555 4,585 10,795 Analiza e rentabilitetit Shitjet neto 463,917 477,600 472,576 Kostoja e mallrave të shitura 408,620 384,720 432,014 Fitim bruto 55,297 92,880 40,562 Totali i konsumatorëve 1,555 4,585 10,795 Fitimi neto per klientit 53,742 88,295 29,767 Edhe pse Advance Tek pasur shitje më të larta totale, ajo gjeneruar Profit më të ulët prej të tre klientëve. Winsome duhet të jenë të shqetësuar kthimet e larta te Advance TEK dhe frekuencën e e porosive te përshpejtuar. Kthimi I lartë mund të jetë rezultat i pakënaqësisë së konsumatorit me produktet e Winsome. Winsome duhet të analizoj arsyen e kthimit të lartë para se të humb konsumatorë ne raport me konkurrencën. Pagesa me vonesë shton koston për të shërbyer Advance Tek; ato mund të tregojnë pakënaqësinë e Advance Tek me shitjet e Winsome dhe shërbimet ose problemet financiare te Advance Tek. 6
Problemi 3 Kompania Novex mban evidence të kujdesshme të kohës në lidhje me porosite dhe prodhimin e tyre. Gjatë tremujorit më të fundit, këto kohë mesatare ishin regjistruar për çdo njësi ose për çdo porosi: Ditë Kohe e pritjes 17.0 Koha e inspektimit 0.4 Koha e procesit 2.0 Koha e lëvizjes 0.6 Koha e pritjes në radhë 5.0 Mallrat janë dërguar posa prodhimi të është përfunduar. Kërkohet: 1. Llogaritin kohën e xhiros, ose shpejtësinë e prodhimit. (4 pikë) 2. Llogaritin efikasitetin e ciklit të prodhimit (MCE). (4 pikë) 3. Çfarë përqindje të kohës së prodhimit është shpenzuar në aktivitetet me jo-vlerë të shtuar? (4 pikë) 4. Llogaritin kohën e ciklit të dorëzimit. (4 pikë) (Totali = 16 pikë) Zgjidhje e problemit - 3 1. Koha e ciklit = koha e Procesi t+ koha e Inspektimit +koha Lëvizjes + Koha e pitjes ne rradhe = 2+0.4+0.6+ 5= 8 2. Vetëm koha e procesit e përfaqëson vlerën e shtuar, prandaj, llogaritja e MCE do të jetë si më poshtë: MCE = Vlera e shtuar kohë 2,0 ditë / shpejtësia e ciklit 8,0 ditë = 0,25 Kështu, pasi vënë në prodhim, një njësi tipike është në të vërtetë duke u punuar në vetëm 25 për qind të kohës. 3. Që MCE është 25%, të plotësuar për këtë figurë, ose 75% e totalit të kohës së prodhimit, është shpenzuar në aktivitete me jo-vlerën e shtuar. 4. Cikli i dorëzimit = Koha e pritjes 17,0 + shpejtësia e ciklit 8,0 = 25,0 ditë 7
Problemi 4 Ndërmarrja Scottso ka marrë parasysh instalimin e një sistemi kontrolli të kompjuterizuar për linjën e saj prodhuese. Sistemi i propozuar duhet të përmirësojë cilësinë dhe të sigurojë ulje të fuqisë punëtore të nevojshme për të prodhuar produktin. Të dhënat për sistemin ekzistues dhe sistemin e propozuar janë si më poshtë: Ekzistuese Të propozuara Output (njësi) 100,000 100,000 Çmimi shitës 25 25 Inputet në sasi: Materiale 50,000 40,000 Punë 100,000 82,000 Kapital 75,000 400,000 Energji elektrike 100,000 160,000 Çmimet e inputeve: Materiale 10 10 Punë 12 11 Kapital (%) 10% 10% Energji Elektrike 0,25 1,40 Kërkohet: 1. Llogaritur masat e pjesshme e produktivitetit të punës dhe materialeve e nën çdo alternative. A do te përmirësoj produktivitetin ndryshimi i propozuar? (2 pikë) 2. Llogarisni profilin e produktivitetit për sistemin ekzistues dhe sistemin e propozuar. A përmirëson produktivitetin ndryshimi i propozuar? (2 pikë) 3. Llogarisni matjen e produktivitetit të lidhur me fitim për sistemin ekzistues. (16 pikë) (Totali = 20 pikë) 8
Zgjidhje e problemit 4 1. Materiale Punë Ekzistues 2.000 1,000 Propozuar 2,500 1,220 Do të ketë përmirësim në të dy, material dhe punë. 2. Ekzistuese Të propozuara Materiale 2.000 2.500 Punë 1.000 1.220 Kapital 1.333 0.250 Elektrike 1.000 0.625 Rezultatet janë të përziera: Materialet dhe puna përmirësohen, kapitali dhe energjia elektrike shënojnë rënie. 3. Matja e produktivitetit të lidhur me fitim : PQ = outputi aktual / produktivitet i periudhës bazë Materialet: 100.000 / 2,000 = 50.000 Puna: 100.000 / 1,000 = 100.000 Kapital: 100.000 / 1,333 = 75.000 * Elektrike: 100.000 / 1,000 = 100.000 * Rrumbullakuar PQ PQ P AQ AQ P (PQ P) - (AQ P) Materiale 50.000 500.000 40.000 400.000 100.000 Puna 100.000 1.100.000 82.000 902.000 198.000 Kapital 75.000 7.500 400.000 40.000 (32.500) Energji elektrike 100.000 140.000 160.000 224.000 (84.000) 1.747.500 1.566.000 181,500 9
Problemi 5 Një prodhues i automobilave përdor rreth 60,000 palë mbrojtëse (të parme dhe të pasme) në vit, të cilat i porosite nga një furnizues. Mbrojtëset janë përdorur në një normë të arsyeshme të qëndrueshme gjatë 240 ditë pune në vit. Kostoja për të mbajtur një palë mbrojtëse në stok për një muaj është 3.00, dhe kostoja për të bërë një porosi është 25.00. Një palë mbrojtëse e kanë koston prej 150.00. Kërkohet: 1. Llogarisni koston vjetore të mbajtjes së stokut. (3 pikë) 2. Llogarisni koston vjetore të porositjes. (3 pikë) 3. Llogarisni koston totale vjetore. (3 pikë) 4. Llogarisni EOQ? (3 pikë) 5. Sa janë shpenzimet totale vjetore nëse porositet EOQ çdo herë? (3 pikë) 6. Sa porosi do të vendoset në vit? (3 pikë) 7. Çfarë janë shpenzimet totale vjetore për porositjen e 600 palë mbrojtëseve çdo herë? Sa është kursimi në vit, duke përdorur porosinë sipas EOQ? (2 pikë) (Totali = 20 pikë) Zgjidhje e problemit - 5 1. Kostoja vjetore e mbajtjes = HQ / 2 = 3 (12) Q / 2 = 18Q. 2. Kostoja vjetore e porositjes = DS / Q = 60000 (25) / Q = 1.500.000 / Q. 3. Kostoja vjetore totale = 18Q + 1.500.000 / Q. 4. = 289 palë mbrojtëse. 5. Shpenzimet vjetore totale = (Q / 2) H + (D / Q) S = (289 / 2) 36 + (60.000 / 289) 25 = 10,392.00 per vit. 6. Numri i porosive = D / Q = 60000/289»208 në vit. 7. Shpenzimet vjetore totale = 18 (600) + 1500000/600 = 13.300. Kursimi vjetore eshtë 13.300-10,392 = 2,908.00. 10