СИТЕ ИНФОРМАЦИИ ЗА ПРОГРАМАТА, КАМПАЊИТЕ И ПРОЕКТИТЕ КОИ СЕ ДЕЛ ОД НЕА, МОЖЕТЕ ДА ГИ НАЈДЕТЕ НА НОВАТА ВЕБ-СТРАНИЦА WWW. NRP.ORG.MK.

Издание: август 203 година, Скопје Пилот проектот Немаме резервна планета на Здружението на граѓани ОХО од Скопје, е започнат во 999 година. Во годините кои следеа успешно се развиваше и во 200 година прерасна во еколошко-едукативна Програма со наслов Интеграција на еколошката едукација во македонскиот образовен систем. Програмата е дел од националниот курикулум и ги опфаќа сите градинки, основни и средни училишта и активно ги вклучува општините, родителите и бизнис сектoрот. СИТЕ ИНФОРМАЦИИ ЗА ПРОГРАМАТА, КАМПАЊИТЕ И ПРОЕКТИТЕ КОИ СЕ ДЕЛ ОД НЕА, МОЖЕТЕ ДА ГИ НАЈДЕТЕ НА НОВАТА ВЕБ-СТРАНИЦА WWW. NRP.ORG.MK. ЕКО КАМП 203 ОДРЖАН ТРЕТИОТ ЕКО КАМП НА ПЛАНИНАТА ГОЛАК, ДЕЛЧЕВО Во периодот помеѓу.06.-2.06.203 година на планината Голак, Делчево, се одржаа два еко-кампа. На првиот и вториот еко-камп учествуваа 50 ученика и 0 наставника од: Штип, Пробиштип, Кочани, Делчево, Скопје, Битола, Крушево, Кавадарци и Крива Паланка. На нив учествуваа и шест средношколци од училишта кои ја работат програмата Млади репортери за животната средина. Еко-камповите се состоеја од четири дена исполнети со еколошка едукација, спортски активности и забава за учесниците. Нивнатa цел беше учениците да научат зошто и како треба да се грижат за животната средина и природата, но и за себе и за своето здравје, практикувајќи спортски активности. Истовремено, целта беше да научат дека наставата во природа е успешен метод кој може да се примени во процесот на еколошката едукација и наставата воопшто. Двата еко-кампа се дел од Програмата Интеграција на еколошката едукација во македонскиот образовен систем и проектот Едукација за зачувување на природата во брегалничкиот регион. НЕМАМЕ РЕЗЕРВНА ПЛАНЕТА www.nrp.org.mk август април

Одржан третиот Trash Fashion Macedonia 203 На светскиот ден на животната средина 5-ти јуни 203 година, ОХО во соработка со Швајцарската агенција за развој и соработка и Министерството за образование и наука на Република Македонија, по трет пат организираше модна ревија Trash Fashion Macedonia 203 со цел подигнување на општествената свест за значењето и зачувувањето на природата. Овој настан е дел од програмата Интеграција на еколошката едукација во македонскиот образовен систем која се спроведува во сите воспитно-образовни институции во Република Македонија. На модната ревија со креации изработени од отпад се претставија 46 тимови од средни училишта. Нивната задача беше тимски да креираат модел, да соберат материјали кои се реупотребливи, од нив да изработат облека и модни додатоци и да се претстават пред петчленото жири. Во процесот на изработка на моделите, училиштата собраа и употребија 700 килограми отпад. Првото место го освои тимот од средното училиште Раде Јовчевски Корчагин од Скопје, второто место го освои тимот од Орце Николов, од Скопје, а третото место го освои тимот од Јане Сандански од Струмица. Тимот од Раде Јовчевски Корчагин ја доби и наградата за најдобар моден додаток. Национални активности од програмата Млади репортери за животната средина На националниот конкурс од програмата Млади репортери за животната средина во учебната 202/203 учествуваа 6 училишта со вкупно 34 новинарски дела. За целите на натпреварот беше формирана комисија составена од новинари и фоторепортери кои ги одбираа најдобрите статии, видеа и фотографии. Комисијата при изборот на најдобрата статија, фотографија и видео ги имаше предвид критериумите поставени од страна на меѓународната координација на програмата. Победниците во секоја категорија беа испратени на меѓународен конкурс од програмата, каде што имаа можност да се натпреваруваат со ученици од 22 земји. Националниот натпревар од програмата заврши на 22. април и на него пристигнаа 34 новинарски дела од 80 средношколци. Победниците и нивните наставници ментори на националниот конкурс беа наградени, а добија и сертификати за учество. 2 НЕМАМЕ РЕЗЕРВНА ПЛАНЕТА www.nrp.org.mk април

Реализирани проекти од Програма за мали грантови, 202-203 Во учебната 202-203 година на повикот за предлог проекти од програмата за Мали грантови, одобрени беа вкупно 9 проекти на училиштата и градинките кои се дел од националната еко-мрежа. За реализација на предлог проектите, на училиштата и градинките им беа одобрени средства во висина од.000 евра по проект за реализација на практични еколошки проекти, односно вкупно 9.000 евра. Од вкупно 9 проекти, до почетокот на јули 203, реализирани се 2 проекти, додека останатите 7 се во процес на реализација и ќе бидат реализирани до крајот на септември 203. ОУ. Гоце Делчев од Скопје реализираше проект за поставување 3 филтри за прочистување на водата за пиење, во централното и во подрачното училиште. Со реализација на проектот ќе се влијае врз свеста на луѓето за потребата од конзумирање поквалитетна вода. ОУ. Мирче Ацев од Скопје ги замени старите чешми во училиштето со 24 сензорски чешми. Со поставување на сензорските чешми водата ќе се користи порационално. Училиштето ќе има финансиска придобивка (поголема заштеда на водата и помали сметки) со што долгорочно ќе се реши проблемот со заштеда на водата. Детската градинка Астибо од Штип реализираше проект за добивање техничка вода, преку копање бунар во дворот на градинката, со што градинката од следната година ќе има намалена потрошувачка на вода како и финансиски заштеди од реализација на проектот. Во реализацијата на проектот се вклучија и други невладини организации, кои обезбедија дополнителна финансиска помош. СОУ. Ѓорѓи Димитров од Скопје реализираше проект за намалување на потрошувачката на вода во училиштето, преку поставување на 4 сензорски чешми и 8 штедливи тоалетни казанчиња, со што во иднина ќе има дополнителни финансиски заштеди, како и намалена потрошувачка на вода. Во учебната 202/203 година, како дел од Програмата за мали грантови, беа реализирани практични еколошки проекти во четири основни училишта и една градинка, кои имаа цел да ја подигнат свеста за користење на обновливи извори на енергија и придобивките од нивното користење. Во училиштата и градинката се поставија соларни колектори за добивање топла вода. Се очекува од следната учебна година овие институции да имаат намалена потрошувачка на електрична енергија и финансиски заштеди. Кампања Помалку отпад На ноември 203 година, ОХО се вклучи во меѓународната кампања Помалку отпад, која беше спроведена во 0 земји во светот. Кампањата е организирана од Фондацијата за еколошка едукација (FEE) и компанија Вригли (Wrigley company). Како дел од меѓународната кампања беше организиран натпревар на национално ниво кој беше спроведен преку програмата Млади репортери за животната средина на тема отпад. Учениците кои се вклучија во кампањата креираа новинарски дела (статија, фотографија или видео) користејќи го пристапот: проблем решение. Делата ги промовираа во медиумите и пошироката заедница. Националниот натпревар од кампањата Помалку отпад заврши на 22 април 203 година и на него учествуваа 29 средни училишта од Република Македонија со 54 новинарски дела, изработени од 50 средношколци. За целите на натпреварот се формираше комисија составена од новинари и фоторепортери кои ги одбираа најдобрите статии, видеа и фотографии. Победниците во секоја категорија беа испратени на меѓународен конкурс од кампањата, каде што имаа можност да се натпреваруваат со ученици од 0 земји. Тројца ученици од Македонија го освоија второто и третото место во две категории: Трето место во категоријата Видео: Стефан Митров, СЕТУ Михајло Пупин - Скопје Второ место во категоријата Фотографија / фото -сторија: Павлинка Гошева и Милица Димова, СОУ Гоце Делчев - Валандово. Победниците и нивните наставници ментори ќе бидат соодветно наградени со награди кои ќе им помогнат во нивните истражувања, како и со сертификати за учество. НЕМАМЕ РЕЗЕРВНА ПЛАНЕТА www.nrp.org.mk април 3

Прирачници Интеграција на девет еколошки теми во наставната програма - за прво, второ, трето, четврто и петто одделение Интеграција на деветте еколошки теми во воспитнообразовниот процес е еден од седумте чекори еколошки менаџмент кои треба да се исполнат при реализацијата на Програмата. Овие прирачници имаат цел да им помогнат на наставниците во подготовките и реализацијата на наставните содржини и интегрирањето на деветте еколошки теми од Програмата. Печатени се на македонски и албански јазик. ЗА ПРВО ОДДЕЛЕНИЕ ЗА ВТОРО ОДДЕЛЕНИЕ ЗА ТРЕТО ОДДЕЛЕНИЕ ЗА ЧЕТВРТО ОДДЕЛЕНИЕ ЗА ПЕТТО ОДДЕЛЕНИЕ ЕДУКАЦИЈА ЗА ЗАЧУВУВАЊЕ НА ПРИРОДАТА ВО БРЕГАЛНИЧКИОТ РЕГИОН Проектот Едукација за зачувување на природата во брегалничкиот регион е дел од Програмата Интеграција на еколошката едукација во македонскиот образовен систем. Проектот има цел да придонесе за подобрување на заштитата на природата и животните услови во брегалничкиот регион, преку унапредување и збогатување на еколошкото образование. Со проектот се очекува да се зголеми локалната, но и националната свест за природните убавини присутни во брегалничкиот регион, но и да се развие свеста дека е неопходна нивна заштита и планско искористување со цел зачувување на биолошкиот диверзитет. Проекот ќе трае три години и ќе се реализира во четиринаесет општини од брегалничкиот регион. УЧЕСТВУВАЈТЕ ВО Кампања здрава храна за детство без мана, денови на овошје и зеленчук Конкурс Еко-Училиште / Еко-Градинка Програма Млади репортери за животната средина КРЕИРАЈТЕ ПРОФИЛ НА www.nrp.org.mk Прв чекор: Креирајте профил на вашата градинка/училиште Втор чекор: Користете го калкулаторот за планирана потрошувачка на електрична енергија Трет чекор: Споделувајте ги вашите активности Издавач: OXO Илинденска 43/0, 000 Скопје Тел. 02 3222 303 е-пошта: oxo@oxo.org.mk За издавачот: Пеце Талески Подготвил: ОХО Дизајн и техничка подготовка: Јасмина Чашуле 4 НЕМАМЕ РЕЗЕРВНА ПЛАНЕТА www.nrp.org.mk април