v. g. zebaldi ემიგრანტები

v. g. zebaldi ემიგრანტები

v. g. zebaldi emigrantebi otxi vrceli motxroba W. G. Sebald Die ausgewanderten vier lange erzählungen germanulidan Targmna maia badrizem The translation of this work was supported by a grant from the Goethe-Institut which is funded by the German Ministry of Foreign Affairs 1992, Eichborn AG, Frankfurt am Main All rights reserved. gamomcemloba `diogene~, 2017 yvela ufleba daculia. ISBN 978-9941-11-546-2 www.diogene.ge

sarcevi დოქტორი ჰენრი სელვინი 7 პაულ ბერეითერი 29 ამბროს ადელვარტი 65 მაქს აურახი 141

დოქტორი ჰენრი სელვინი gaanadguret, rac bolos moxda, mogonebebs nu axlebt xels

1970 wlis seq tem bris bo los, ar mo sav let in glis Si, norvic Si, axa li sam sa xu ris daw ye bam de co ta xnit ad re, kla ras Tan er Tad hin gem Si ga vem gzav re bi nis mo sa Zeb nad. gzad Ca vua ret min dvrebs, coc xal Ro beebs, ga via ret far Tod to teb gas lil mu xeb qves, ukan mo vi to vet So ri- Sors gan la ge bu li sof le bi 9

da bo los, TxuT me ti mi lis Sem deg, hin ge mic ga moc nda Ta visi asi met riu li fron to ne bit, kos ki Ta da xis ken we roe bit. ca riel baz ris moe dans gars far To, mdu ma re fa sa de bi ertya, mag ram sax li, ro me lic saa gen tom mig vas wav la, ma le ve mov Zeb net. am qa laq Si is ert-er Ti di di Se no ba iyo; sax li Sot lan diu ri naz ve bi Ta da ur Txmle bit gar Se mor tymu li sasaf laos ax los, ert wynar qu Ca ze id ga. ga re Se Tva lis gan mas ka cis si mar le ga la va ni da er Tma net Si ga dax lar Tu li Rviisa da lu zi ta niu ri daf nis buc qe bi icav da. sax lis ken mi maval far To qu Ca ze da ves vit da moxres i li moe da ni ga via ret. xel mar jvniv, sa ji ni boe bi sa da far du le bis ukan, Se mod go mis ur rub lo cis fon ze wif lis xei vans dai na xav dit, sa dac yvave bi bi nad rob dnen, mag ram ax la, am na Suad Revs, iqau ro ba mieto ve bi nat da ma Ti bu dee bi fot leb qves, rom leb sac dro dadro sio ar xev da, Sav wer ti le bad mo Can da. kla si ku ri sti lit na ge bi sax lis fa sads ve lu ri va zi mos de bo da, ka ri ki Sa vi la qit dae fa rat. TiT bris Ca qu CiT, ro mel sac rka li vit moxri li Tev zis for ma hqon da, ram den jer me da va ka ku net, mag ram Sig ni dan Ca mi Cu mi ar is mo da. co ta ukan da vi wiet. fan jre bi Tor met na wi lad dae yot da ma Ti mi ne bi muq sar keebs mo ga goneb dat. ise Ti STa bew di le ba rce bo da, TiT qos am sax lsi aravin cxov rob da. uceb Sa ran tsi na na xi sax li ga max sen da _ ori dam Txveu li Zmis Se moq me de ba; er Ti Zma de pu ta ti iyo, meo re _ ar qi teq to ri. at wlia ni mse neb lo bis Sem deg mat ver sa lis sasax lis fa sa dis zus ti as li ar mar Tes _ sru liad ufun qcio, Tum ca So ri dan er Tob STam bew da vi de ko ra cia, rom lis da buru li fan jre bic am sax lis fan jre bi vit brwyi nav da. as ka ra iyo, ukan saq mis moug va reb lad mog vi wev da dab ru ne ba, mag ram er Tma ne Ti mze rit Se va gu lia net da ga dav wyvi tet, ba Ri mainc dag vet va lie re bi na. saxls frtxi lad Se mo vua ret gar Se mo. Crdi loe Tis mxa res agu rebs mwva ne fe ri das de bo da. ga lava ni su ros la qe bi vit dae fa ra. xav smo de bu li bi li kit mo- 10

sam sa xu ree bis Se sas vlel sa da Se Sis far duls Ca vua ret, dacrdi lu li ad gi li ga via ret da qvis ba lus tra de bian te ra sa ze ave dit, rom lis qve mo Tac yva vi le bit, buc qe bi Ta da xee bit gar Se mor tymu li kvad ra tu li mde lo bi bi neb da. mde los meore mxa res, da sav le TiT, par ki mo Can da, gan mar toe bit mdgo mi Te le bi Ta da ma rad mwva ne fiw ve bit. ukan xnu le bis rbil tal- Rebs dai na xav dit, ho ri zon tze ki _ azi du li mte bi vit Rruble bis gro vas. am sa na xao bas did xans ux mod miv Ce re bo dit da mze ra xan qve mot inac vleb da, xan ze mot. Ta vi dan gve go na, rom ax lo max lo Cven gar da ara vin iyo, mag ram me re ba Ris sam xretda sav let kut xe Si, ked ris mec xe ri Crdi lis qves wamowolil kacs mov ka rit Tva li. ka ci mo xu ci iyo, Tavi moxril xe lze daeyrdno da fiq reb Si Ca Zi ru li ise CaS te re bo da mi was, rom ir gvliv ve ra fers am Cnev da. mde lo ga dav We rit da pir da pir mis ken ga ve mar TeT. fex qves sa sia mov no sir bi les vgrznob dit da msu bu qad mi va bi jeb dit. kac ma ma Sin Ra Seg vam Cnia, rom mivuax lov dit da co ta ar iyos, dab neu li wa mod ga. ga nie ri mxar be Wis miu xe da vad, jmu xi Can da, SeiZ le ba it qvas, da ba lic ki. am STa bew di le bas isic az lie reb da, rom wel Si mox ri li id ga _ ro gorc ma le ve ga moir kva, ase scveo da xol me _ TiTqos ra Ra cas ived re bao da na xev rad mrgva li, mooq ro vil Car- Coia ni sat va lis ze mo dan iyu re bo da. Cveu le bad qceu li dgomis es ma ne ra uf ro tan da bals acen da, vid re si nam dvi le Si iyo. Wa Ra ra Tma ukan ga dae var cxna, mag ram ram de ni me ku lu li Tval Si sa ce mad ma Ral Sub lze mainc Ca mos lo da. I was counting the blades of grass, _ ise gvit xra, TiT qos uyu rad Re bo bis ga mo bo diss gvix di da: _ It s a sort of pastime of mine, _ da win Ca mog debu li ku lu li ukan ga dai wia. mouq ne li, mag ram Tan dax ve wi li moz rao be bi hqon da da Ta vic ase Ti ve dax ve wi li, Zvel mo du ri ma ne rit gag vac no; gvit xra, doq to ri hen ri sel vi ni va ro da daa ma ta, Tqven, al bat, bi nis ga mo Se wu xe bul xar To. ram dena dac vi ci, bi na jer ar ga qi ra ve bu la, mag ram mi sis sel vi- 11

nis dab ru ne bas un da dae lo dot, rad gan bi nis me pat ro ne is gax lavt, me, ub ra lod, ba Ris bi na da ri var, ra Rac de ko ratiu li gan de gi lis msgav sio. amis Sem deg sau ba ri ga va bit da Tan rki nis Ro bis gas wvriv miv seir nob dit, ro me lic bars parkis gan yof da. co ta xnit Sev Cer dit. mur ynar Tan sa mi TeT ri cxe ni ba la xob da, rom le bic dro dad ro Cor Tze ga da diod nen xol me da floq ve bit no tio mi was Txrid nen. Cven da nax vaze gam wkriv dnen, TiT qos ra Ra cas elia no. doq tor ma sel vinma Sar vlis ji bi dan saw me li amoi Ro da gau wo da, Tan xe li nes toeb ze ga daus va. ase ire ben Cem gan mow ya le ba so, gvit xra. ga sul wels cxe ne bis auq cion ze ram de ni me fun tad rom ar Se me Zi na, sa sak lao ze mox ved ra ar as cde bo dat, her Sli, hamfri da ipo li te da var qvio. mat wi nan del cxov re ba ze ara feri vi ci, mag ram, me rom vi yi de, sa Sin lad ga moi yu re bod nen: bew vi tki pe bit hqon dat sav se, Tva le bi _ am Rvreu li da svel min dor Si xan grzli vi dgo mis gan dam ba li floq ve bi da Zen Zvoda To. ax la co ta su li moit qves da win ki dev aqvt ram de ni- 12

me udar de li we lio. me re cxe nebs ga moem Svi do ba, rom le bic, Can da, pat rons Za lian mis Cveod nen da Cven Tan er Tad ba Ris ga na pi ra kut xis ken ga moi seir na. gza dag za vcer de bo dit da ba to ni sel vi ni yve la fers daw vri le bit gvix sni da. mde los sam xre TiT buc qnar Si ga ma va li bi li ki Txi lis buc qe bit qoba sa vit gar Se mor tymul ga sas vlels uer Tde bo da. Txi lis to teb Si, rom le bic TiT qos mwva ne sa xu ravs qmni da, ciy ve bi da Ta re Sob dnen. mi wa na Wu We bi Ta da Txi lis gu le bit iyo mofe ni li. Se mod go mis kro ku sebs Zlivs swvde bo da mzis sxi ve bi, rom le bic mos ria le ga mom Sra li fot le bi dan Zun wad ar wevda. Txil na ri Se TeT re bu li agu ris ked lit Se mo saz Rvrul Cog bur Tis moe dan Tan mtav rde bo da. Cog bur Ti Ce mi di di gata ce ba iyoo, gvit xra doq tor ma sel vin ma, mag ram ax la moeda nic ise ga ve ran da, ro gorc mte li ba Rio. mouv le lo bam, _ ga nag rzo man, _ mar to bar Ca ki ar gaa Ca na ga _ da na xev rad dan greu li, viq to ria nu li epo qis sat bu ri sa da ga bar du li Spa le re bis ken mig va nis na _ am de ni wlis uyu rad Re bo bam bu ne- 13

bac gaa par ta xa da sul uf ro me tad vgrznob, ro gor kvne sis da id ri ke ba im tvir Tis qves, ro me lic ada mia neb ma ah ki de so. cxa dia, odes Rac mra val ricxo va ni oja xis Tvis ga Se ne bu li es ba Ri, rom lis di di ru du ne bit mo weu li xi li Ta da bos tneulit mte li we li ma gi da sav se iyo, dau de va ri mop yro bis miuxe da vad, dre sac sak ma ris sar Cos iz le va imis Tvis, rom Cve ni mot xov ne bi daak ma yo fi los, rom le bic sul uf ro da uf ro mcir de bao; Tum ca odes Rac sa ma ga li To ba Ris aset ga ve lure bas Ta vi si da de bi Ti mxa rec aqvs, _ ga nag rzob da doq to ri sel vi ni, _ ra sac aq zog jer di di Za lis xme vis ga re Se vte sav an vrgav, gan sa kut re bu li ge mos na yofs iz le vao. sa ta cu ris sa re ve la mo de bul kvleb Si mi va bi jeb dit, romle bic mxre bam de gvwvde bo da. iq ve ar ti So kis xsi ri buc qe bic xa rob da. wi Tel -yvi Te li na yo fit da xun Zlul vas lis xeebs mi va de qit. ram de ni me mat ga ni, rom lis msgav si ara ra so des gami sin javs, doq tor ma se l vin ma re van dis fot leb Si gaax via da kla ras miar Tva, Tan daa yo la, am jiss Beaty of Bath hqviao. am pir ve li Sex ved ri dan ram de ni me dris Sem deg sac xovreb lad praior s-geit Si ga da ve dit. wi na drit ki mi sis selvin ma ar mo sav let fli ge lis meo re sar Tul ze uc nau ri avejit gawyo bi li, mag ram la ma zi xal va Ti ota xe bi gvac ve na. ma- Sin ve mog vxib la im az rma, rom ram de ni me Tves aq ga va ta rebdit. ma Ra li fan jre bi dan ba Ris, par ki sa da Rrub le bis ise Ti saucxoo xe di is le bo da, rom pir qu Si in te rie ris kom pen saciis Tvis sak ma ris ze me tic iyo. fan jri dan ga xed vis Ta na ve gi gan tu ri, Zve li ger ma nu li ma xin ji ka ra da da sam za reu los mdog vis fe ri ked le bi qre bo da da mom wva no- fi ru zis fe ri gazqu rac, al bat, ar ctu uxi fa To, TiT qos ja dos nu ri jo xi aiqnie so, uci nar de bo da. he di sel vin ma, Svei ca rie li me war mis _ ro gorc ma le ve ga moir kva _ di dad mo xer xe bul ma da fxian ma qa lis vil ma bi li dan, ne ba dag vrto, ota xe bi Cve ni ge mov ne bit mog vew yo. ro de sac mi Se ne bu li, Tu jis sve teb ze Sem dga ri saa- 14

ba za no ota xis ked le bi TeT rad Sev Re bet _ saxls is xi dit ukav Sir de bo da _ mi sis sel vi ni ota xis Se sa fa seb lad ze mot amo vi da da mis Tvis am me tad uc veu lo sa na xao bis xil vi sas ucnau ri ko men ta ri gaa ke Ta: aqam de saa ba za no ota xi sat burs mago neb da, ax la ki axal sam tre des dam sgav se biao. es Se nis vna, ro me lic ga ma nad gu re be li ga na Ce ni vit JRer da Cve ni cxov rebis we sis Tvis, drem de ver da vi viw ye da verc am wes Si Sev cvale ra me. mag ram mta va ri es ar aris. Cvens ota xeb Si an ase ve TeT rad Se Re bi li rki nis ki bit un da mox ved ri li ya vit, ro melic ezos saa ba za no otax Tan akav Si reb da, an pir vel sar Tulze or ma gi ka rit ga ma va li far To de ref nit, sa dac ke del ze, Wer Tan ax los, mo sam sa xu ree bis ga mo sa Za xeb lad za re bis rtuli sis te ma iyo mi mag re bu li. de ref ni dan Cab ne le bu li sam zareu lo mo Can da, sa dac dris ne bis mier dros gaur kve ve li asakis qals dai na xav dit, ro me lic sul ni Ja ras Tan tria leb da. am qals ei li ni er qva da Tma ke fa ze fsi qiat riu li kli ni kis pa cien ti vit gae par sa. sa xis Se Si ne bu li ga momet yve le ba, ase- Ti ve moz rao be bi da sve li tu Ce bi hqon da; tant mu dam nacris fe ri ka ba- xa la Ti ec va, ro me lic ko We bam de swvde bo da. ra fun qcia ekis re bo da sam za reu lo Si ei lins, verc me da vad gi ne da verc kla ram, rad gan saw me li, im er Ta der Ti ga mo nak li sis gar da, ro mel zec mog via ne bit mo gax se nebt, iq ar ket de bo da. de ref nis meo re mxa res, qvis ia ta ki dan oc daa Ti san ti met ris si mar le ze, kars dai na xav dit, rom li Tac ki bis bnel ba qan ze mox vde bo dit. aqe dan yve la sar Tul ze de ref ne bi ga dio da, ra Ta sax lis pat ro nebs fe xeb Si ar mos de bod nen mo sam sa xu reebi, wam dau wum rom daar be ni neb dnen aqet -i qit nax Si rit sav se ved roebs, xis var clebs, saw mend sa Sua le bebs, lo gi nis TeTreul sa da Cais lan grebs. vcdi lob di, war mo med gi na, ro gor hqon dat tvi ni mow yo bi li da ra war mod ge ne bit cxov rob dnen ada mia ne bi, ro ca icod nen, rom ma Ti ota xe bis iqit mo sam sa xuree bi lan de bi vit da ria leb dnen. ase mgo nia, esi no dat ki dec 15

am ac rdi le bi vit ar se be bis, mte li dree bi mux lcaux re lad ra- Rac gro Se bistvis rom Sro mob dnen. Cvens msve nier ota xeb- Si mxo lod am uka na ki bit Tu mox vde bo dit, rac sru le bit ar gvsia mov neb da. ki bis qve da ba qan ze, sxva Ta So ris, ei li nis ota xis kars dai na xav dit, ro me lic mu dam da ke ti li iyo. am otax Si Se xed va mxo lod er Txel mo va xer xe. mo cuc qnu li otaxi sa gul da gu lod ga mow yo bi li To ji ne bit iyo ga mo te ni li. um rav le so bas Tav sa bu ra vi exu ra. isi ni id gnen, is xdnen an im lo gin Si iw vnen, sa dac ei lins ezi na, Tu saer Tod ezi na da Rameebs Ri Rin -Ri Ri nit To ji neb Tan Ta mas Si ar ate neb da. pa raskeo bit da sad Re sas wau lod xsnis ar miis for ma Si ga mow yo bili ei li ni sax li dan mi dio da. pa ta ra go go ga mouv li da xol me da me re ei lins xel Ca ki de bu li er Tgu lad mih yve bo da. ra Rac dro dag vwir da, rom ei lins miv Cveo dit. umi ze zod sam za reulo Si Wix vi ni vit si cils rom atex da xol me, mi si xma meo re sar Tu lam de ar wev da da Si SiT Zar Rveb Si sis xli gve yi ne bo da. 16

amas isic ema te bo da, rom am uzar ma zar sax lsi, Cven gar da, is er Ta der Ti iyo, vinc mtel dreebs aq ata reb da. mi sis sel vi ni xsi rad mog zau rob da an Ta vi si sax le bis saq meebs ag va reb da, rom leb sac qa laq sa da mis Se mo ga ren Si aqi ra veb da. doq to ri sel vi ni ki, Tu amin di xels uw yob da, ba Ris So reul kut xe Si, Ta vis sa va ne Si gan mar tov de bo da xol me, ro me lic ri yis qve bit moe pir ke Te bi na da yve la sa Wi ro niv TiT are Wur va. Cve ni Casvli dan er Ti kvi ra an co ta me ti iyo ga su li, ro ca ert di las sax lis sam xret na wil Si, Ta vi si er T-er Ti ota xis fan ja ras- Tan Se vam Cnie: sat va le eke Ta, msxvi luj re bia ni Sot lan diu ri xa la Ti ec va, yel ze ab re Su mis TeT ri yel sax ve vi moex via da uc veu lod grzel, or lu lian Tofs haer Si ra Ra cas umiz nebda. sa nam gais ro da, mo mec ve na, rom mte li sau ku ne ga vi da, mere ki gas ro lis xmam iqau ro ba SeZ ra. main te re seb da, ka ra da Si ateu lo bit wlit uq mad de bis Sem deg To fi msxvil na dirze sa na di rod Tu ga mo mad ge bodao, amix sna Sem deg doq tor ma sel vin ma. ia ra Ri di di xnis win, axal gaz rdo ba Si vi yi de da Tu swo rad max sovs, mas Sem deg er Ti -or jer Tu Se mow mdao. mitxra, To fi ma Sin vi yi de, in doet Si rom wa ve di, sa dac pir ve lad Se mom Ta va zes qi rur gis ad gi lio. ma Sin Cem nai re bis Tvis ase Ti ia ra Ri sa val de bu lo ar Wur vi lo ba iyo; am To fit sa na di rod er Ta der Txel vi ya vi da ma Si nac ar ga mo vi ye ne Se saz leb lo ba, ri gia nad ga mo me ca da. main te re sebda, ga mod ge bo da Tu ara da dav rwmun di, rom kacs mar to mi si uku ce mac ki mok lav so. ro gorc git xa rit, doq to ri sel vi ni sax lsi is via Tad Cer de bo da; Ta vis pa vi lion Si cxov rob da da mtel dros fiqreb Si ata reb da, rom le bic, er Ti mxriv _ ro gorc Tvi Ton gamo mit yda Sem Txve vit _ bun do va ni da gaur kve ve li iyo, meo re mxriv ki, sul uf ro me tad izen da sic xa des. Cve ni iq yof nis man Zil ze er Ta der Txel ew via stu ma ri. ga zaf xu li iyo, Tu ar vcde bi, ap ri lis bo lo. he di Svei ca ria Si gax ldat, ro ca doq to ri sel vi ni ert di las Cven Tan amo vi da da gvit xra, 17

vax Sam ze Zve li me go ba ri mew ve va da Tqvenc Tu Se mog vier- Tde bit, di dad ga ma xa reb To. sa Ra mos rva saa Tis Tvis qve mot Ca ve dit. mi sa Reb otax Si bu xar Si cec xli en To, ro me lic sa- Ra mos sig ri les kar gad ereo da. otax Si ram de ni me ot xadgi lia ni di va ni da mzi me sa var Zle bi id ga. ked leb ze ma Ra li, alag -a lag da bu ru li sar kee bi eki da, ami tom ana rek li iset ilu zias qmni da, TiT qos otax Si cec xli bev rgan en To. doqtor sel vins iday veb ze tyav ga mok ru li tvi dis pi ja ki ec va da hal stu xi eke Ta. mi si me go ba ri eduard eli si _ ro gorc doqtor ma sel vin ma gag vac no _ cno bi li bo ta ni ko si da en to molo gi gax ldat. eduard eli si mis gan sru liad gan sxvav de boda. Za lian gam xda ri iyo da wel Si ga mar Tu li id ga, doq to ri sel vi ni ki od nav win ix re bo da xol me. ba to ni eli sic tvi dis pi jak Si ga mowyo bi li yo. pe ran gis far To sa ye lo dan ro me li- Rac frin ve li vit Tu ku sa vit da nao We bu li ka ni mou Can da, ro me lic kis ris yo vel moz rao ba ze gar mo ni vit ike ce bo da da is le bo da. pa ta ra, TiT qos ga nu vi Ta re be li Ta vi preis toriu li cxo ve lisas miugavda, sa ma gie rod, Tva le bi ub rwyi navda da sa si coc xlo ener gias usur ve lad af rqvev da. Ta vi dan Cven -Cvens sa mu Sao sa da mo ma va li wlis geg meb ze vi saub ret; ain te re seb da, ra STa bew di le bas ax den da in gli si, gan sa kutre bit ki nor fol kis sag ra fos gas li li ve le bi mat ze, vinc mteb Si gai zar da. Se bin dda. doq to ri sel vi ni wa mod ga da sazei mod gag viz Rva sa sa di lo ota xis ken, ro me lic usua lod mi sa Reb otaxs uer Tde bo da. mu xis ma gi da ze, ro mel Ta nac Tavi suf lad mo Tav sde bo da oc daa Ti ada mia ni, ver cxlis ori Sandali id ga. ma gi dis Tav Si doq to ri sel vi ni daj da, bo lo- Si _ eduar di, Cven ki fan jris mo pir da pi re mxa res mig vi Cines ad gi li. otax Si Ca mob nel da da ga re Tac sim wva nes lur ji Crdi li dae fi na, ro me lic uf ro da uf ro muq de bo da. ho rizon tze Ca ma va li mzis sxi ve bi mo Can da, je rac qat qa Ta Rruble bis mteb ma al pe bis mwver va le bi ga max se na. ei lin ma otax- 18

Si Wur Wlis pa ta ra ma gi da Se moa go ra, saw mlis ga mat bo be li mow yo bi lo bit _ kon struq cia, ro me lic oc daa Tian wleb Si iyo da pa ten te bu li. is Ta vi si nac ris fe ri ka ba- xa la Ti ec va da saq mes ux mod as ru leb da, zog jer ra Ra cas Tu Cai la pa rakeb da xol me Ta vis Tvis. ma gi da ze santlebi aan To, Wur We li daaw yo da ise ve usit yvod da fe xak re fit ga vi da ota xi dan, ro gorc Se mo vi da. Tef Se bi er Tma nets ga da va wo det da sa ku- Tar Tavs Ta vad ve mo vem sa xu ret. jer da ma ri na de bu li is pa naxis fot leb Si gax veu li sa ta cu ri mi vir TviT. mta var ker Zad ei lins bro ko li moem za de bi na ka ra qit, axa li kar to fi li ki pit nian wyal Si moe xar Sa. doq tor ma sel vin ma ag vix sna, rom kar to fi li er T-erT Zvel sat bur Si qvi Sa sa vit nia dag Si itese bo da da ap ri lis bo los uk ve kak li so de na xde bo da. bo los ler wmis Sa qar moy ri li re van dis mu si da va yo let na Re bit. yve la fe ri im ga ve lu re bu li ba Ri dan iyo. tra pe zis dam Tavre bam de eduar dma Svei ca ria ze wa moiw yo la pa ra ki, al bat, fiq rob da, rom me da doq tor sel vins bev ri ram gveq ne boda sat qme li. mar Tlac, co ta xnis Sem deg doq tor ma sel vinma mo yo la daiw yo da Ta vi si cxov re bis is pe rio di gaix se na, ro me lic pir vel msof lio omam de ber nsi gae ta re bi na. 1913 wels oc daer Ti wlis asak Si kem brij Si sa me di ci no ko le jis dam Tav re bis Ta na ve ber nsi ga vem gzav re swav lis ga sag rze leblad, mag ram yve la fe ri ise ar gan vi Tar da, ro gorc vgeg mavdi, ume te sad mta Si vi ya vi da mtam svle lo ba sul uf ro da uf ro mi ta ceb dao, _ gviy ve bo da. _ gan sa kut re bit did dros mai rin gen sa da obe raar Si va ta reb di, sa dac kvi ri dan kvi ramde vrce bo di da sa dac meg zu ri io ha nes ne ge li ga vi ca ni, rome lic pir ve li dri dan ve Za lian mo me wo na. yvel gan mas Tan er Tad dav dio di: cin gen Sto kis, lau te raar hor nis, Srek horni sa da evig Snee hor nis mwver va leb ze; arc ma nam de da arc Sem deg ise kar gad ar mig rznia Ta vi, ro gorc am ada mia nis gver di To. omi rom daiw yo, in glis Si ga mo mi Za xes da jar Si 19

ga miw vies; ax la, ro ca am yve la fers vix se neb, vxvde bi, rom yve la ze me tad io ha nes neg elis Tan ga mom Svi do be ba ga mi Wirda, _ ga nag rzob da doq to ri sel vi ni. _ he dis Tan gan So re basac ki ar mou ye ne bia ise Ti tki vi li _ he di ber nsi ga vi cani So bis dreeb Si da omis Sem deg dav qor win dit _ ro gorc nege lis Tan; drem de Tval win mid gas, ro gor miq nev da xels mai rin ge nis sad gur Si ga mom Svi do be bis nis nad. SeiZ le ba, ase imi tom vfiq rob, rom me da he di wle bis man Zil ze er Tma ne- Tis Tvis uc xo gav xdit, xo lo ne ge lis rom vix se neb, mis da mi gan sa kut re bul siax lo ves vgrznob, Tum ca mai rin gen Si gamom Svi do be bis Sem deg ara ras dros Sev xved ri var, _ Tqva man. 20

_ Ce mi jar Si gaw ve vi dan co ta xnis Sem deg nege li obe raa ris gza ze ube dur ma Sem Txve vam im sxver pla da mas Sem deg uk valod da kar gu lad it vle ba, va rau do ben, rom aa ris myin va ris nap ral Si Cai Ce xa. es am ba vi pir ve li ve we ri lit Se mat yo bi nes, ro ca uk ve sam xed ro for ma mec va da ya zar ma Si vi ya vi gamwe se bu li. iset ma dep re siam Se mip yro, rom mte li sam xed ro sam sa xu ris gan mav lo ba Si me go na, Tov lsa da yi nul Si Ta vad me vi ya vi da mar xu li. _ mag ram es Zve li am ba via, _ Tqva xan grzli vi pau zis Semdeg doq tor ma sel vin ma da eduards miub run da: _ jobs, stumrebs is fo toe bi vac ve not, bo los kre ta ze rom ga da vi ReT. sa sa di lo otax Si dav brun dit. sib ne le Si bux ris mbju tavi nak ver Cxle bi ana Teb da. doq tor ma sel vin ma za ris zo na ri Ca mo qa Ca, ro me lic bux ris gver dit eki da da wam Si, TiT qos de re fan Si ni Sans elo de bo dao, ei lin ma otax Si uri ka Se moago ra, ro mel zec proeq to ri id ga. brin jaos di di mooq ro vili saa Ti bux ris Tav ze, mais ne ris fai fu ris mwyem si go go sa da bi Wis fi gu rebi, Wre law ru la tan sac mel Si ga mow yo bi li Tvaleb daw ye ti li mav ri gver dze gas wies da ei li nisave Se mo ta nili, xis Car Co ze ga da Wi mu li ti los ek ra ni sar kis win dad ges. proeq to ri azu zun da da aqam de uxi la vi ota xis mtve ri Su qis ko nus Si ise gab rwyin da da ata mas da, TiT qos fo toe bis gamo Ce nam de er Tgva ri pre lu dia yo fi li yo. doq tor sel vin sa da eduards kre ta ze ga zaf xul ze emog zau rat. Cven Tval win TiT qos mwva ne sa bur vel Si gax veu li kun Zu lis pei za Ji ga dai- Sa la. ek ran ze ram den jer me eduar di ga moc nda _ sa ve le binok li Ta da bo ta ni ko sis spe cia lu ri Can TiT. iq ve doq to ri sel vi nic id ga, mok le, mux le bam de Sar vlit, mxar ze ga da kide bu li Can TiTa da xel Si pep le bis sa We rit. er T-er Ti fo to ga saoc rad hgav da gstaa dis mteb Si ga da Re bul na bo ko vis surats, ro me lic ram de ni me drit ad re Svei ca riu li ga ze Ti dan amov We ri. uc nau ria, mag ram am fo toeb ze eduar dic da doq- 21

to ri sel vi nic axal gaz rdu lad ga moi yu re bod nen, Tum ca im dros, ati wlis win, ro ca sa mog zau rod wa vid nen, sa moc wels uk ve kar ga xnis ga da ci le bu le bi iy vnen. vig rze ni, rom warsul Si dab ru ne bam ori ves gu li au Cu ya. Tum ca, SeiZ le ba, ase imi tom mo mec ve na, rom am fo toeb ze, im su ra Te bis gan gan sxva- 22

ve bit, ro mleb sac kun Zu lis flo ra da atas nai ri mco ca vi Tu frto sa ni cxo ve li are bew da, sit yvac ar das cde niat. otax Si sa ma ri se bu ri si Cu me Ca mow va; mxo lod ek ra ni dan is mo da Srialis xma. er T-erT bo lo su rat ze Crdi loe Tis ro me li Rac urel te xi li dan ga da Re bu li la si tis pla to mo Can da. su ra- Ti, al bat, Suad Ri sas ga dai Res, rad gan mzis sxi ve bi ma yu rebels pir da pir Tva leb Si ana Teb da. pla tos sam xre TiT ar mar- Tu li ori atas met rze ma Ra li spa Tis mta si nat lis na kad Si mi rajs hgav da. dab lob ze kar to fi lis na Te seb sa da bos tnebs, xe xi lis ba Reb sa da aqa -iq jguf -jgu fad mdgar xeebs dai na xavdit. mtel am sim wva ne Si Caf lu li mi wis dau mu Sa ve be li nak ve- Te bi qa ris tum boe bis ut va la vi TeT ri af rit iyo da se ri li. am su ra Teb sac did xans da mdu ma red vu yu reb dit, im den xans, rom bo los proeq to ris mi na gas kda da ek ran ze mu qi bza ri ga moi sa xa. la si tis pla tos xed ma, ro mel sac gab zar vam de vum zer dit, Cem ze udidesi STa bew di le ba moax dina da su li ami fo ria qa, Tum ca mog via ne bit mex sie re bi dan sru le bit wame Sa la. ram de ni me wlis Sem deg lon do nis ki no Teat rsi, roca dau me ris bar Ca Si kas par hau ze ris sau bars vus men di Ta vis mas wav le bel Tan, es pei za Ji xe lax la ga mi coc xlda go ne ba Si. Ta vi si men to ris ga sa xa rad, kas pa ri am sce na Si mas siz mar sa da rea lo bas So ris gan sxva ve bas am sit yve bit ux snis: ki, me Zi na. da me siz mra, rom kav ka sia Si vi ya vi. Sem deg ka me ram mar jvni dan mar cxniv ga dai nac vla da mte bit gar Se mor tymu li pa no ra ma ga moc nda, ro me lic Za lian hgav da in diel Ta ze gans: pa go dis msgav si taz re bi tyeeb sa da am wva ne bul buc qnar Si, kos ke bi da uc nau ri sam kut xa fa sa de bi, Ta vi dan la si tis qa ris tumboe bis TeT ri af re bi rom ga max se na, rom le bic si nam dvi le Si aras dros me na xa. 1971 wlis mai sis Sua ric xveb Si praior s-gei ti dan ga dave dit: kla ram ert na Suad Revs mou lod ne lad sax li iyi da. pir vel xa neb Si is xe di gve nat re bo da, Cve ni fan jre bi dan far- 23

Tod rom is le bo da, sa ma gie rod, ax la ori ti ri fis mwva ne da nac ris fe ri fot le bi Cve ni axa li sax lis fan jreb Tan ga mudme bit Sria leb da, uqa ro amin dsic ki. xee bi sax li dan TxuTme ti met ris mo So re bit id ga, mag ram fot le bis Sria li ise ax los is mo da, ge go ne bo dat, ti ri fe bi zed fan ja ras Tan dgaso. doq to ri sel vi ni xsi rad mo dio da stum rad axal, TiTqmis ca riel sax lsi da Ta vi si ba Ri dan ZRvnad bos tneul sa da mwva nils mog var Tmev da xol me: yvi Tel da lurj lo bios, sa gul da gu lod ga rec xil kar to fils, ba ta tebs, ar ti So kebs, mwva ne xaxvs, sal bsa da ka mas. er T-er Ti ase Ti stum ro bi sas _ kla ra qa laq Si iyo _ grze li sau ba ri ga va bit da bo los doqtor ma sel vin ma mkit xa, me nat re bo da Tu ara sam Sob lo. ar vi co di, ra me pa su xa. doq to ri sel vi ni ki Ca fiq rda da bo los ga mo mit yda _ sxva sit yvas amas nam dvi lad ver da var qmev _ bolo wleb Si nos tal gia sul uf ro Zlier mip yrob so. kit xva ze, mainc ra ge nat re bat -met qi, mi pa su xa, Svi di wlis asak Si ojax- Tan er Tad lit vu ri so fe li dav to ve grod nos Tan ax los da emig ra cia Si wa ve di To. 1899 wlis gvia ni Se mod go ma yo fi la, ro ca ded -ma ma, ori ve da, gi ta da raia, bi Zia Sa ni fel dhendle ri meet le aa ron val dis sa zid rit grod no Si wa su lan. at wleu le bis man Zil ze mex sie re bi dan gam qra li es su ra Te bi isev ga coc xlda da ga nuw yvet liv Tavs max se nebs, _ mit xra doq tor ma sel vin ma. _ vxe dav, Ce mi mas wav le be li, ro mel Ta nac xe der Si ori we li dav dio di, qo Cor ze xels ro gor ma debs. vxe dav da ca rie le bul ota xebs, vxe dav, ro gor vzi var sa zidar ze, vxe dav cxe nis ga vas, ya vis fer mi was, kis reb waw vde nil ba tebs gle xis kar -mi da mos Wao bian ad gi leb Si da grod nos sad gu ris mo sac del dar bazs ga var va re bu li Rum lit, romlis gar Se moc emig ran tta oja xe bi mo Tav se bu lan; vxe dav mata reb lis fan jri dan te leg ra fis mav Tu lebs, ri ga Si sax lis fron to nebs, nav sad gur Si gems, gem ba nis bnel kut xes, sa dac SeZ le bis dag va rad, si viw ro vis miu xe da vad, Si nau ru lad mo- 24

vew yvet; vxe dav Ria zrvas, kvamlis bol qvebs, nac ris fer SoreTs, tal Rebs, rom le bic gems ar wevs. er Ti kvi ris Sem deg, bev rad ad re, vid re vva rau dob dit, mi zans mi var wiet. ge mi mdi na ris far To Se sar Tav Si Se vi da. yvel gan di di da pa ta ra sat vir To xo mal de bi id ga. yve lam gem ban ze moi ya ra Ta vi da elo de bo da, ro dis ga moc nde bo da nis lis bol qve bi dan Ta visuf le bis qan da ke ba, rad gan bi le Ti xom yve lam ame ri kum Si _ ase ve Zax dit ame ri kas _ mo sax ved rad iyi da. xme let ze rom gad mo ve dit, ew vi ar gve pa re bo da, rom fe xi axa li sam ya ros, ar Tqmu li qa la qis, niu -ior kis mi was da vad git. si nam dvi le- Si ki Tur me, ro gorc Sem deg ga moir kva (ge mi uk ve di di xnis ga su li iyo nav sad gu ri dan), Cven da sa va la lod, lon don Si Camov sul vart. ume te so ba axal mdgo ma reo bas izu le bit See gua. zo gi ki, as ka ra mtki ce bu le be bis miu xe da vad, did xans ver eleo da im azrs, rom ame ri ka Si iyo da amis jiu tad swam da. ase rom, sar da fis bi na Si ga vi zar de, uait Ce pel Si, goul stonstrit ze. ma ma Ce mi lin ze bis mqli ba vi iyo da Tan Ca mo ta ni li fu lit ra Rac wi li Seis yi da sat va lee bis da mam za de bel saamqro Si, ro me lic Ta vis grod noel Ta na me ma mu les to sia faige liss ekut vno da. daw ye bit sko la Si uait Ce pel Si dav dio di da in gli su ri, ro gorc siz mar Si, ise vis wav le, rad gan Cems axal gaz rda mom xib vlel mas wav le bels li za ouens Tvals ar va ci leb di da Ti Toeul war mot qmul sit yvas TiT qos mis tu- Ceb ze vkit xu lob di. me re ki, sax lis ken rom miv dio di, gul- Si yve la im sit yvas vi meo reb di, rom leb sac dris man Zil ze mis gan vis men di. swo red es mom xib vle li mas wav le be li iyo, _ hyve bo da doq to ri sel vi ni, _ vinc mer Cent tei lo ris skolis mi sa Reb ga moc deb ze Cam we ra, rad gan dar wmu ne bu li iyo, rom im mci re ric xo van mo wa fe Ta gan er T-er Ti vi qnebodi, vinc xel mok le oja xe bis Tvis gan kut vnil yo vel wliur stipen dias mii Reb da. mi si yve la ime di ga va mar Tle; uait Ce pe lis oro Ta xia ni bi nis sam za reu lo Si, sa dac Sua Ra mem de vi je qi, 25

ro ca Cemi debi da msob lebi karga x nis CaZi nebulebi iyvnen, ro gorc bi Za Ce mi Sa ni it yo da xol me, Su qi aras dros qre boda. vkit xu lob di da vswav lob di yve la fers, rac xel Si momxvde bo da da yve la ze ma Ra li ba rie ric ki io lad dav Zlie. wlis bo los, da mam Tav re be li ga moc de bis Sem deg, mec ve ne boda, rom ug rze si gza ga via re. TviT Se fa se ba mo me ma ta da Tavs sauc xood vgrznob di. sa xe li Se vic va le da her Si se ve ri nis nac vlad hen ri sel vi ni gav xdi. uc nau ria, mag ram ro ca kembrij Si, isev sti pen diis wya lo bit, me di ci nis swav las Se vude qi, swav lis una ri TiT qos da miq veit da, Tum ca sa ga moc do Se de ge bit er T-er Ti sau ke Te so vi ya vi. da nar Ce ni uk ve icit, _ mit xra doq tor ma sel vin ma. _ amas moh yva Svei ca ria Si ga tare bu li wle bi, omi, in doet Si er Twlia ni sam sa xu ri da he di ze qor wi ne ba, ro mel sac Cems war mo mav lo bas did xans vu ma lavdi. ocian da oc daa Tian wleb Si mdid ru lad vcxov rob dit, rom lis kval sac, al bat, Seam Cnev dit. ase gaif lan ga he dis qo ne bis di di na wi li. sa me di ci no praq ti ka ki mqon da da qa laqis hos pi tal Si qi rur ga dac vmu Saob di, mag ram mxo lod Ce mi Se mo sa va li aset xel gas lil cxov re bas nam dvi lad ver gaswvde bo da. zaf xul Si ev ro pa Si vmog zau rob dit man qa nit. Next to tennis, _ Tqva doq tor ma sel vin ma, _ motoring was my greatest passion in those days. man qa ne bi dre sac garajsi aye nia da al bat, isev adevs ra Rac fa si, mag ram ve raf ris ga yid va ver mo va xerxe, except perhaps, at one point, my soul. People have told me repeatedly that I haven t the slightest sense of money. mo ma val ze ar vfiq rob di da arc sa pen sio asa kis Tvis fu lis ga da sa na xad miz ru nia. This is why I am now almost a pauper. he dim ki, Cem gan gan sxva ve bit, qo ne bis dar Ce ni li na wi li Wkvia nu rad daa ban da da ax la sruliad uz run vel yo fi lia. dre sac ver get yvit dar wmu ne bit, ra gax da Cven So ris gauc xoe bis mi ze zi: fu li, Ce mi war mo mavlo bis ga moas ka ra ve bu li sai dum lo Tu, ub ra lod, gam qra li siy va ru li. omis wle bi da mom dev no at wleu le bi una yo fo da 26

usi naar so iyo. romc mo vin do mo, bevrs ve ra fers mo giy ve bit. 1960 wels, ro ca izu le bu li gav xdi, sa me di ci no praq ti ka da pa cien te bi mi me to ve bi na, ga re sam ya ros Tan yo vel gva ri kav Siri gav wyvi te. mas Sem deg mxo lod mce na ree bi Ta da cxo ve le- 27

bit vsul dgmu lob, sxva araf rit. ra Rac nai rad, mat kar gad vew yo bi, _ Tqva doq tor ma sel vin ma uc nau ri Ri mi lit, wa modga da rac mis Tvis Zal ze uc veu lo iyo, ga mom Svi do be bis nisnad xe li ga mo mi wo da. am vi zi tis Sem deg doq tor ma sel vin ma Cven Tan stum robas uk lo da sul uf ro is via Tad mo dio da. bo los saf ranget Si sa mog zau rod was vlam de co ta xnit ad re vna xet, ro ca kla ras wer was fot le bse mox veu li TeT ri var de bis Tai guli moar Tva. ram de ni me kvi ris Sem deg, zaf xu lis mi wu ruls, Ta vi si di di sa na di ro To fit moik la Ta vi. saf ran ge Ti dan dab ru ne bu leb ma Se vit yvet, rom sa wo lis ki de ze Ca mom jda ra, To fi mux lebs So ris Caud via, ni ka pi lu la ze daub je nia da in doet Si gam gzav re bis win na yi di To fi gaus vria, rom si cocxle moes wra fe bi na. am am bis gagebisas So kis ga da ta na TiT qos ar gam Wir ve bia, mag ram vam Cnev, rom zo gier Ti mo go ne ba di di xnis Sem deg sru liad mou lod ne lad da gaut va lis wi neb lad mi coc xlde ba. 1986 wlis iv li sis bo los ram de ni me drit Sveica ria Si vi ya vi. 23 iv liss, di lit, ma ta reb lit ciu ri xi dan lo za na Si ga vem gzav re. ro ca ma ta re bel ma svla Sea ne la da ber nis mi mar Tu le bit aa ris xid ze gaia ra, ober lan dis mte bic ga moc nda. Tu mex sie re ba ar mra la tobs, doq to ri sel vi ni amde ni xnis Sem deg pir ve lad ma Sin ga max sen da. TxuT me ti wu Tis Sem deg, is -is iyo ciu rix Si na yi di ga ze Tis gver dze ga da de ba da va pi re, ra Ta Je ne vis tbis si la ma zit dav mtkba ri ya vi, rome lic yo vel jer ze mao ceb da, rom pa ta ra we rils mov ka ri Tva li, ro me lic mkit xvels am cnob da, 1914 wlis zaf xul Si uk va lod da kar gu li ber ne li meg zu ri io ha nes ne ge lis nes ti sa moc da Tor me ti wlis Sem deg obe raa ris myin var Si ar moa Ci neso. ase brun de bian mic va le bu le bi: zog jer sa moc daat wel ze me ti xnis Sem deg mo re nis ki de ze gap ria le bu li Zvle bis grova da da lur smu li fex sac me li awyvia. 28