Takimi i 6-ë i Mekanizmit për Percjelljen e Stabilizimit dhe Asocimit Seminar i Energjisë Zyra e Rregullatorit të Energjisë (mandati, organizimi & struktura) Dr. Nick F Frydas Kryesues i ZRRE-së & Udhëheqës i Bordit Prishtinë 14 shkurt 2005 1
Korniza e Rregullatorit të Kosovës Letra e Strategjisë së Komisionit Evropian 2002 Principet e procesit të Stabilizim Asocimit Zvillimi Ekonomik, Investimet MiM i ATHINëS 2002-03 Tregu Rajonal i Energjisë për Evropën Juglindore Adoptimi i Legjislacionit të BE-së Marrveshja legale obligative Në mesë të palëve të Bashkesisë Evropiane dhe Evropës Juglindore Marrveshja e Komunitetit të Energjisë të Evropës Jug Lindore (në negocim) Dir 2003/54 Dir 2003/55 Neni 23 & 25. Autoritetete Rregullative të pavarura BE Rreg. 1228/03 Kuvendi i adoptoi PSSP-ja i nxori ligjet: 2004/8 për Energji (29.04.04) 2004/9 për Rregullatorin e Energjisë (29.04.04) 2004/10 për Energjinë Elektrike (29.04.04) ZRrE-ja është themeluar me 30/06/04 ZRrE Organ i pavarur sipas nenit 11.2 të Kornizës Kushtetuese 2
Mandati i ZRrE-së Rregullimi ekonomik i të gjitha Aktiviteteve të Energjisë (Energjisë Elektrike Ngrohjes Gasit) Qëllimi Të Vendos Kornizën Rregullative për një Treg të Energjisë Transparent dhe jo diskriminues bazuar në principet e tregut të lirë promovon konkurencën Detyrat Përmbush funksionin e dyfisht për mbrojtjen e Konsumatorëve dhe siguron Interesat e Investitorëve Siguron qasje jo-diskriminuese për të gjithë shfrytëzuesit e rrjetit të bartjes me çmime që reflektojnë shpenzimet e vërteta ekonomike Promovon efikasitet ekonomik të konsumit të konsumatorëve/shfrytëzuesve duke ju ofruar sinjale të çmimeve afat shkurtra dhe afat gjata 3
Kompetencat Statutore të ZRrE-së (i) - Nxjerrja e Legjislacionit sekondar (Rregullat, Kodet, Dekretet, Urdhëresat, Udhëzimet) - Vendos Kriteret dhe Lëshon Licensat për Ndërmarrjet e Energjisë (përjashtimet) - Aprovon Tarifat për Aktivitetet e Shërbimeve Publike (të pabazuara në treg). Çmimet e Rregulluara bazuar në Metodologjinë ex-ante të lwshuar nga ZRrE-ja dhe Tarifat e aprovuara nga ZRrE-ja. - Obligimet e Shërbimeve Publike të imponuara nga ZRrE-ja Shërbime Publike janë : Transmisioni Distribucioni Furnizimi Publik. Procedurat për Furnizimin si Masë e Fundit do të lëshohen nga ZRrE-ja. ZRrE-ja aprovon Marrveshjën për Furnizimin me Energjinë Elektrike (PPA-të) për Furnizim Publik. 4
Kompetencat Statutore të ZRrE-së (ii) - Monitoron Përmbushjen e Licensës, Abuzimet në Tregun e Lirë. Vë gjoba, tërhjek Licensa - JepPëlqime për Ndërtimin e Kapaciteteve të reja, Linjave dhe Linjave të Gas-sjellesit dhe Linjave Direkte - Lëshon Qertifikata të origjinës për Resurset e Energjisë së Ripërtritshme Aprovon shpenzimet e konpenzimit të OSHP-ve. Mbulon Shpenzimet e aseteve të cilat nuk gjenerojnë të hyra që i përcakton dhe i aprovon ZRrE-ja - Jep pëlqimin e vet për ndarjen, bashkimin, zvoglimin në kapital ose blerjen e Ndërmarrjeve të Energjisë 5
Kompetencat Statutore të ZRrE-së (iii) - Aprovon Kodet e Rrjetit/Distribucionit/Matjes/Tregut/etj. - Zgjedhja e Kontesteve në mes Konsumatorëve/Të Licensuarve, Procedurave Arbitrare - Monitoron shpërbërjen efektive legale dhe financiare të Ndërmarrjeve të Energjisë - Kushtet e Përgjithëshme të Furnizimit me Energji dhe Standarded e shërbimit të arrihen nga i Licensuari - Rregullat e Alokimit të Kapacitetit të Interkonekcionit - Mirëmban një Regjistër Publik (Licensat, Konsumatorët që kanë të drejtë në zgjedhjen e furnizuesit, Qertifikatat e Prejardhjes) 6
Inkuadrimet e tjera të ZRrE-së Strategjia e Energjisë (10 vjet) Letra e Bardhë e përgaditur nga MEM të dhënat e ZRrE-së Bilansi i Energjisë - Afat gjatë (10 vjet) dhe Vjetor i përgaditur nga Operuesi i Sistemit të Bartjes aprovuar nga MEM - të dhënat e ZRrEsë Legjislacioni sekondar nga MEM për promovimin e përdorimit efikas të Energjisë dhe përdorimit të Burimeve të Ripërtrirëshme të dhënat e ZRrE-së Rregullat e Operuesit të Sistemit mbi atë se si të ndahen shpenzimet dhe asetet e kyçjes së thellë dhe kyçjes së cekët aprovuar nga ZRrE-ja ZRrE-ja siguron që taksat e Rrjetit nuk bën diskriminim ndaj FRE-së (Furnizimi Regjional i Enegjisë) 7
Struktura Organizative ZRrE: momentalisht ka 19 punëtor 24 deri kah mesi i vitit 2005 BOARDI BOARD I ZYRES OF OF ENERGY Të RREGULLATORIT REGULATORY Të OFFICE ENERGJISË (Five (Pesë members, anëtar, 1 ndërkombëtar 1 EU + 4 KCB) + 4 lokal) U (Five members, 1 EU + 4 KCB) Language & PR Zyrtarë për Gjuhë dhe Officer (EU) Mardhënje me Publikun (EU) KRYESUES Head Head of of Office Office I ZYRES (EU) (EU) (EU) Deputy Zëvendës Deputy Head Kryesues of Office i Zyres (KCB) (BKK) Head of Office (KCB) V Technical Grupi Këshilltarëve Advisory Group Teknik Kryesues Head of i Zyres Administration Adminisrative Office (EU) (EU) Kwshilltar Senior Advisor i lartë for për Energy and Power Energji elektrike dhe (donor) Energji (donator) Technical Advisor Këshilltar for District Teknik Heating për Ngrojje(donor) Qëndrore (donatorë) Power Ekspert System Expert (EU) i sistemit të Energjisë (EU) District Ekspert Heating për Expert Ngrohje (EU) Qëndrore (EU) Sekretariat Secretariat and dhe Documentation Dokumentacion (KCB) (BKK) Financa të Mbrendëshme (KCB) Menaxhues Data i të Management dhënave (KCB) (BKK) Zyrtar i Prokurimit (KCB) Këshilltar Ekonomik (EU) & Financiar (EU) U Kryesues i Departamentit për Head Licensim of Licensing and Head of Licensing and Legal dhe jurispodencë Department (EU) Legal Department (EU) (EU) Kryesues Head of i Departamentit Consumer për Head of Consumer Mbrojtje Protection të Department Konsumatorëve Protection Department (EU) (EU) (EU) Kryesuesi i Departamentit për Head of Energy Supply Head Furnizim of Energy të Energjisë Supply dhe and Market Structure and Strukturë Market Structure të Tregut Department (EU) Department (EU) (EU) U Kryesuesi i Head Departamentit of Pricing and të Tariffs Çmimeve Head of Pricing and Department dhe Tarifave (EU) Tariffs Department (EU) (EU) V Legal ZyrtarOfficer Ligjor (BKK) (KCB) Performance Përmbushje e Standard Stndardeve (KCB) (BKK) Market Monitorim Monitoring i Tregut (KCB) (BKK) Strukturim Tariff Structures i Tarifës (KCB) (BKK) Monitorim License i Monitoring Licensave (BKK) (KCB) U U = Nën Rekrutim V = Pozitë e lirë Kontrollim Cost and i Shpenzimeve Price dhe Control çmime (KCB) (BKK) 8
Roli i Departamenteve të ZRrE-së (i) Departamenti Ligjor, i Licensimit dhe Monitorimit : Ofron përkrahje Ligjore për të gjitha qështjet e ZRrE-së. Përcjell direktivat e BE-së, Ligjet dhe Rregulloret e aplikueshme në Kosovë. Përgaditë të gjitha llojet e Licensave, Aplikacioneve, Procedurave dhe autorizimeve për themelimin dhe operimin e të gjitha aktiviteteve të energjisë dhe si dhe mbikqyrjen e tyre, monitorimin e përshtatjes me kushtet e licensës dhe vendimet relevante të Rregullatorit. Kontrollimi (monitorimi)i aktiviteteve të licensuara: Analizimi i aktivitetit të Licensuarve, krahasimi i tyre dhe përgaditja e studimeve Krahasuese në lidhje me aktivitetet e licensuara Përgjegjja në pyetjet e të Licensuarve, Investitorëve, palëve të tjera të interesuara në lidhje me licensim dhe monitorim Përgaditja e të dhënave/informimi kërkesat e Rregullatorit të shtruara përmes Licensave (si kushte të licensës) Analizimi i raporteve vjetore të të Licensuarve Krijimi dhe menaxhimi i bazës së të dhënave për licensim/monitorim dhe të dhënat, informatat tjera të ndërlidhura Departamenti për Mbrojtjen e Konsumatorwve (trajtimi i ankesave): përfaqëson interesin e konsumatorëve, hulumton ankesat e konsumatorëve dhe bashkëpunon me organizatat legjitime që përfaqësojnë konsumatorët. Departamenti do të krijoj Forumin për Zgjedhjen e qështjeve kontestuese për ankesat tipike. 9
Roli i Departamenteve të ZRrE-së (ii) Departamenti i Strukturës së Tregut dhe Furnizimi me Energji: Departamenti është përgjegjës për modelimin dhe analizimin e aktivitetet rregulluese të tregut të energjisë. Modelimin e tregjeve të ndryshme, analizimim e sjelljeve të pjesmarrësve të tregut, propozimin e amandamenteve lidhur me rregullat e tregut për krijimin e e një konkurence efikase. Departmenti analizon pyetjet e tregut të energjisë dhe është përgjegjës për implementimin e elementeve të reja të konkurencës dhe mirret me qështjet e e modelit (sistemit),dhe me pyetjet teorike të rregullatorit. Departamenti synon që të mbledh dhe analizon informata adekuate lidhur me kapacitetin, bilancin energjetik në të gjitha segmentet e Industrisë Energjetike. Analizon efektin e rrethanave të ndryshme (inflacioni, çmimi i derivateve, norma e këmbimit, amortizimi, ) në çmimin e tregut dhe në çmimin e rregulluar të shfrytëzuesit final. Krijon dhe menaxhon sistemin e monitorimit të çmimit të tregut. Departamenti i Strukturës Tarifore dhe Kontrolli i Çmimit: Synimi krysor është që të përegatis pozitën e Rregullatorit në sistemin tarifor, në strukturën tarifore të rrejetit, në strukturën e rregulluar tarifore të shfrytëzuesit final (shitësit me pakicë). Të nxis nëpërmjet propozimeve të sistemeve dhe strukturës tarifore - të Licencuarit në shpenzime më të vogla operative. Departamenti duhet të analizoj sistemet, strukturat dhe nivelet tarifore të propozuara. Të krijon kosto të monitorimit të sistemit. Të përgatis studime krahasuese (Benchmarking) në ato shpenzime dhe çmime që janë të krahasueshme me kompanitë tjera kombëtare dhe ndërkombëtare. Analizon pagesës për kyçje që janë duke paguar konsumatorët që lidhen në sistem. 10
Aktivitetet e gjertanishme Rekrutimi dhe trajnimi i 13 punëtorëve Udhëtimet Studimore të Ndryeshme (Slloveni Çeki Lituani Shqipëri - Hungari) Lëshon Udhëzime të Përkohëshme dhe Përmbush Shqyrtimin e Çmimeve për 3 kompanitë e NQ-ve Dhënja e Pëlqimit në Bilancin Vjetor Elektroenergjetik të KEK-ut Pjesmarrja në Forumin e procesit të Athinës Antarsimi në ERRA 11
Legjislacioni në pregatitje Statuti i ZRrE-së (operacionet, struktura, procedurat, administrata, auditimi.) Kodi i Sjelljes & Etikës Profesionale Rregulla mbi Licencim ( Direktivë për Aplikim, Forma-modeli i Licencave) Rregulla për Çkyçje Konditat Gjenerale të Furnizimit me Energjinë (Aprovimi i Procedurave Interne të KEK-ut) Rregulla në vendosjen e Çmimit dhe Metodologjia Tarifore (Direktivat e Kontabilitetit Rregullativ, Udhëzimi për paraqitje të të Dhënave, Kalendari Rregullativ) Programi i Pagesave Procedurat për zgjidhjen e kontesteve 12
Përkrahja e Donatorëve USAID (Legjislacioni Sekondar) Agjensioni Evropian për Rindërtim (Asistenca Teknike në ngritjen e ZRrE-së) Banka Botërore (ESTAP II & ESTAP III) SIDA (TA për Ngrohje Qëndrore dhe 1 anëtar i stafit për Ngrohje Qëndrore) KfW (1 anëtar i stafit) Shtylla e BE-së (shërbime Konsultative) 13
Puna për Vitin 2005 Kompletimi i Legjislacionit Sekondar (Rregulli për Çkyçje KEK) Aprovimi i Tarifës për shitje me pakicë i Furnizuesit Publik KEK Aprovimi i Tarifës së OSB-së Aprovimi i Kodeve të Rrjetit, Distribuimit, Matjes Dizajnimi i konceptit të Modelit të Tregut Kodi i Tregut (shitjes)? Rregullat për Alokim të Kapacitetit të Interkonekcionit Puna e Grupit Punues të Regullatorëve të Evropës Juglindore Bordeve të Rregullatorëve Termocentrali i Ri Autorizimi ose Procedurat e Tenderimit 14