Félagsauður á Íslandi Þróun og skýringar á mun milli landa Efnisyfirlit Þróun félagsauðs í grannríkjunum Bandaríkin Skandinavía Meginland Evrópu Þróunin á Íslandi Félagsþátttaka Frumtengsl Félagsrof Félagsauður, velferðarríki og lífsgæði Stefán Ólafsson Ráðstefna. apríl 4 Þróun félagsauðs í grannríkjunum Nútímavæðing Iðnvæðin, Markaðsvæðing og Lýðræði Hnattvæðing: Meira af því sama Vaxandi einstaklingshyggja Rofnun samkenndar og upplausn félagsgerðar? Meiri vandamál? Ekki er sjálfgefið að svo fari Hagsæld og þróttmikil félagsgerð geta farið saman (sbr. Hugarfar og hagvöxtur, 996) Velferðarríkið skapaði skipulag samhjálpar og samtryggingar á. öld Þróun félagsauðs í grannríkjunum Þar sem velferðarríkið er sterkt er félagsauður jafnframt sterkur Sterkur í Skandinavíu Veikara í USA og UK, Ast. NZ og meginlandi Evrópu Fækkar í launþ.fél., kirkjum, stjórnm.flokkum Fjölgar oft í nýjum fél. og samtökum (lausara) Þjóðfélagið er ekki til (M. Thatcher) Breytingar sl. áratugi: Aukið vægi markaðar, minna vægi stjórnmála og samfélagshyggju Einstaklingshyggja, hörð markaðsvæðing, aukinn ójöfnuður geta rýrt félagsauðinn Hvar stendur Ísland? Aðild að frjálsum félagasamtökum Þátttaka í félögum og þjóðmálum 984 99 Góðgerðarsamtök, líknarfélög ofl. 8 6 8 Áhugahópar um listir, menningu, skóla 8 4 6 Stjórnmálaflokkar eða samtök 9 Kirkjan, trúarsamtök 7 Launþegafélög 6 6 Mannréttinda- og umbótasamtök 8 Umhverfisvernd, dýra- og friðunarmál 4 Sérfræðingafélög/fagfélög 9 Æskulýðsstarfsemi 8 7 Íþróttafélög 4 -- 4 World Values Survey 999-
Starfað fyrir frjáls félagasamtök 984 99 Góðgerðarsamtök, líknarfélög ofl. 9 Kirkjan, trúarsamtök 4 Áhugahópar um listir, menningu, skóla 4 6 Launþegafélög 8 Stjórnmálaflokkar eða samtök Mannréttinda- og umbótasamtök Umhverfisvernd, dýra- og friðunarmál Sérfræðingafélög/fagfélög 7 Æskulýðsstarfsemi 4 4 World Values Survey 999- Þátttaka í frjálsum félagssamtökum jókst á Íslandi,,,,6,8, Meðalfjöldi félagsaðilda P<, 984 99 World Values Survey 999-,,, Iceland Netherlands Sweden Félagslyndi Fjölþjóðlegur samanburður Norway Finland United States Denmark Canada Korea West Germany OECD Belgium Great Britain Austria Ireland Meðalfjöldi félagsaðilda Switzerland Hungary France Mexico Italy Spain World Values Survey 999-9 8 7 6 4 9 Kosningaþátttaka í Alþingiskosningum 9-99 Karlar Konur Hagstofa Íslands 98 94 98 9 9 94 94 944 949 9 99 96 968 974 979 98 988 99 999 8 6 4 966 Kosningaþátttaka í sveitastjórnum 8,9 86,6 87,8 8,4 8, 8,9 8 86,6 8, 8, 97 974 978 98 986 99 994 998 Hef undirritað áskorun 6 4 7 47 984 99 P<, World Values Survey 999-
Hef sniðgengið eitthvað 6 Hef tekið þátt í löglegum mótmælaaðgerðum 6 4 4 7 8 4 4 984 99 P<, 984 99 P<, World Values Survey 999- World Values Survey 999- Hef tekið þátt í ólöglegum verkföllum 6 4 984 99 P<, Kirkjusókn World Values Survey 999- Þeim fækkar sem aldrei fara í kirkju 4 4 4 Aldrei % Fjölskyldubönd 984 99 World Values Survey 999-
8, 7, 6, OECD Giftingar og skilnaðir í Evrópu - Giftingar Skilnaðir Hjónabandið er úrelt stofnun - % sammála 4, 4,, 8 6 6 8 % sammála, 4,, Danmörk Belgía Bretland Finnland Austurríki Svíþjóð Þýskaland Holland Lúxemborg Noregur Sviss Ísland Frakkland Portúgal Spánn Grikkland Írland Ítalía 984 99 World Values Survey 999- Sakfelldir á Íslandi 99- á hvert íbúa Afbrot 9, 8, 7, 6,, 4,,,,, Hagstofa Íslands 99 99 99 99 994 99 996 997 998 999 Alls Karlar Konur Fangar á hvert. íbúa 99-9 6 OECD 4 USA Poland Korea Ungverjaland N-Sjaland Spann Kanada Luxembourg UK Tyrkland Astralia Mexiko Italia Swiss Frakkland Tyskland Belgia Holland Danmork Sverige Finnland Irland Noregur Island Félagsauður og velferð 4
Félagsauður og velferðarríki Traust Velferðarútgjöld Skandinavía (D, F, N, S) 9 9 7, 6,, % Traust og velferð-nánar Velferðútg. 998 (%VLF) Traust 98, 99, Engilsaxar (USA, UK, Ast. NZ, Kan, Ír) 49 9 4,, Ísland 4 8, Meginlandsþjóðir (A,B,F, G, I, H, P, Sp, Sw),, 8 Traust=Meðaltal 98s, 99 og ; Velf.útg.=% af VLF World Values Survey 999- og OECD Denmark Finland Norway Sweden Australia Canada Ireland New Zealand United Kingdom United States Iceland Austria Belgium France W-Germany Italy Netherlands Spain Switzerland Skandinavar Engilsaxar Meginlandsþjóðir VLF á mann (PPP) Félagsþátttaka og hagsæld Kenning Fukuyama prófuð á OECD ríkjum 4....... Pearson-fylgni=,47. Heimild: Stefán Ólafsson (996): Hugarfar og hagvöxtur,,, Meðalfjöldi félagsaðilda Skýring Rothsteins o.fl. á miklum styrk félagsauðs i Skandinavíu Jafnaðararfleifð Fagleg stjórnsýsla Öflug velferðarríki Félagsauður Betri lífsgæði Heimild: Scandinavian Political Studies, nr. Takk fyrir! Borgarfræðasetur www.borg.hi.is