Бөлім 1. Қорғауға еңбекті ң құқықты қ және ұйымдастыру сұрақтары Тақырып 1.1 Қазақстан Республикасыны ң еңбек қорғауыны ң құқықты қ негіздері
Жоспар Сабақта қарастыратын мәселелер: 1. Пәнні ң мазмұны 2. Пәнні ң мақсаты 3. Еңбек қорғау туралы ұғым 4. Жұмыс жағдайлары 5. Мониторг дегеніміз не? 6. Глосарий (Сөздік)
Бүгінгі күні, елімізде еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөнінде атап айтар болса қ, оны ң өндірістегі жарақат пен өңдірістегі сырқатты ң азаюу бойынша жұмысты ұйымдастыру мен бізді ң қоғамымызды ң азаматтарыны ң әлеуметтік экономикалы қ жағдайын жақсартуға о ң нәтижеге жетіп отырған. Елімізде әйткенімен де осы қозғалып отырған маңызды мәселелерді ң бірі ұйымдарда еңбек қауыпсіздігі мен еңбекті қорғау мен қамтамасыз етуге жауапты тұлғалар мен басшыларды оқыту және оларды ң білімі ң тексеріп отыру. Қазіргі танда сондай еңбек қауыпсіздігіні ң кездесетін орны: Өндірістік жерде, Қазақтелеком, станцияларда, АТС, ГТС та көбінесе қолданылады.
1. Еңбек құқығы (ағыл : labowe lam) жалдамалы жұмысшыларды ң еңбегі ң реттейтін құқұқ саласы.
Еңбек құқұғы: 1. Жұмыскер мен қызметкерді ң тікелей еңбек ету жағдайы бойынша жұмыс беруші атынан әрекет ететін әкімшілікпен қатынасын реттейді; 2. Еңбек дауларын қарастыру бойынша қатынастар; 3. Еңбек қорғау және бірқатар басқармалар бойынша құрастыру.
Еңбек құқұғыны ң мынадай негізгі: 1. Жұмыспен қамтуда және жұмысқа орналасуда.
2. Ұжымны ң келісімшарттар мен келісімдерді, еңбек келісімшартын, жұмыс мезгілі мен демалыс уақытын.
3. Еңбек ақыны, еңбек тәртібін, келісімшарт жасаушыны ң талаптарды ң материялды қ жауапкершілігін қарастыру, еңбек қорғаушыны ң талапьарына сай болуы; қызметкерлерді ң кәсіби білімділігін көрсетуді, еңбек шартын қамту.
Еңбек қорғау пәніні ң ( мағ ынасы ) бүгінгі танда адамны ң еңбек қызметіні ң бағдарламарыны ң бірі - адамны ң өмірін және денсаулығы ң сақтау. Еңбек жағдайларын жақсарту өндірістегі кәсіби ауруларды ң және жарақатануды ң алдын алу бойынша жетекшілерді ң және мүдделі қызметкерлерді ң басты құралдары болып табылады. Тәуекелді бағалау және тандау тұжырымдамалы қ қағидаттарды ң негізінде оларды іске асыру бойынша кешенді шараларды жасау елді ң ұлтты қ қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесіні ң функционалды қ құрамдас бөлшіктерді ң басты болуы.
Мемлекеттік кіріс министрлігі Кеден комитеті 1999 жылғы 12 сәуір N 94-п бұйрығы. Күші жойылды - ҚР Кедендік бақылау агенттігі төрағасыны ң 2003 жылғы 11 маусымдағы N 288 бұйрығымен.
1. Жалпы ережелер 1. Қазақстан Республикасыны ң кеден органдарында кадр саясатын тиiмдi жүргiзу, оларды ң жеке ерекшелiктерi мен кәсiби дағдыларын ескере отырып қызметкерлерді ң ынтасы мен дербестiгi үшiн жағдайлар жасау, тараптарды ң өзара жауапкершiлiктерiн арттыру, қызметкерлерді ң құқықты қ және әлеуметтiк қорғалуын қамтамасыз ету, еңбек келiсiм-шарттарын жасасуды ң мүмкiн жолымен кеден органдарында қызметтен өту мақсаты үшiн. 2. Осы нұсқаулы қ Қазақстан Республикасыны ң кеден органдарында қызметтен өту туралы еңбек келiсiм-шарттарын жасасуды ң жалпы шарттары мен тәртiбiн (бұдан әрi - келiсiм-шарт) реттейдi және Қазақстан Республикасыны ң Конституциясына, Қазақстан Республикасы Президентiнi ң "Мемлекеттiк қызмет туралы" За ң күшi бар Жарлығ ына, Қазақстан Республикасы Президентiн ң " Қазақстан Республикасындағы кеден iсi туралы" Заң күшi бар Жарлығына, Қазақстан Республикасыны ң кеден органдарында лауазымды тұлғаларды ң қызметтен өтуi туралы ережеге және қолданылып жүрген еңбек заңына негiзделген. 3. Келiсiм-шарт лаузымды тұлғаны ң және ол бойынша лауазымды тұлға iшкi еңбек тәртiбiне бағына отырып белгілi бiр қызмет бойынша жұмыстарды орындауға мiндеттi тиiстi кеден органыны ң арасындағы келiсiм-шарт, ал кеден органы лауазымды тұлғаға еңбекақы төлеуге және заңдар мен осы тараптарды ң келiсiмiнде көзделген еңбек жағдайларымен қамтамасыз етуге мiндетт
1. Қызметкер келісім-шартқа қосымша мынадай міндеттер мен функцияларды орындайды: 2. Келісім-шартты ң тармағы мынадай редакцияда жазылсын: 3. Келісім-шартты ң тармағы күші жойылған деп танылсын. Қызметкер Жұмыс беруші тегі, аты-жөні лауазымы, атағы төлқұжат, берілген күні тегі, аты-жөні қолы, күні қолы, күні, мөрі
Мониторинг дегеніміз - Қазақстан үшін кәсіби тәуекелді бағалау бойынша мәселелерді шешуді ң күрделігі. Елімізде тәуелсіздік техникалы қ жеке потенциялды қ, қолайлы ұжымды қ, және кәсіби мониторингке жүргіземе деген сауал таралмаған. Мониторингіні ң кез келген түріні ң жоқтығы тәуекелдерді бағалауда жалпы өздеріні ң кері әсерін тигізетін белгілі жайт.
Глоссарий 1. Труд еңбек labour 2. Закон за ң law 3. Опасный производственный фактор - қауіпті өндірістік фактор - dangerous productive factor 4. вредный производственный фактор - зиянды өндірістік фактор - harmful productive factor 5. Травма жарақат trauma 6. Профессиональное заболевание - кәсіби ауруға шалдығу - professional disease 7. Несчастный случай оқыс жағдай accident 8. Техника безопасности - қауіпсіздік техникасы - accident prevention 9. Рабочее место - жұмыс орны - workplace 10.Гигиена труда - еңбекті ң гигиенасы - occupational health 11. Средство индивидуальной защиты өзін - өзі қорғау құралдары- means of individual defence 12.Средство коллективной защиты - ұжымды қ қорғау құралдары - means of collective defence