Rannsóknir í lýðheilsu - þáttur Lýðheilsustöðvar ðvar Laufey Steingrímsdóttir Sviðsstjóri rannsókna Lýðheilsustöð
Rannsóknir í lýðheilsu Hvers vegna þurfum við rannsóknir? Er Lýðheilsustöð rannsóknarstofnun? Samstarf stöðvarinnar við aðrar stofnanir, háskóla og vísindamenn Hvaða upplýsingar þurfum við fyrir lýðheilsustarfið? Hvaða upplýsinga erum við að afla? Sýnishorn úr rannsóknum og gagnaöflun á vegum stöðvarinnar eða sem stöðin styður
Hvers vegna þurfum við rannsóknir? Science is a wonderful thing if one does not have to earn one's living at it. Albert Einstein
Hvers vegna rannsóknir? Rannsóknir og gagnaöflun eru undirstaða markvissrar stefnumótunar og árangursríkra aðgerða í lýðheilsu Á við um stefnu og aðgerðir stjórnvalda, sveitarfélaga, skóla, heilbrigðisþjónustu, atvinnulífs o.fl Kallað eftir gagnreyndri lýðheilsu Snýr að sjúkdómsbyrði Áhrifaþáttum heilsu Áhættuhópum Aðferðum heilsueflingar
Dæmi um helstu efnisflokka Hver er sjúkdómsbyrðin? lýðheilsurannsókna Glötuð, góð æviár (DALYs), algengi, nýgengi einstakra sjúkdóma, dánartíðni Upplýsingar um áhrifaþætti heilsu Lífshættir, félagslegar aðstæður, umhverfisþættir Upplýsingar um áhættuhópa Hópar sem búa við skerta heilsu, ójöfnuður Hvaða leiðir eru vænlegastar til árangurs til að bæta heilsu og auka jöfnuð? Hversu mikils árangurs er að vænta af einstökum aðgerðum? Mat verkefna
Hver er þáttur Lýðheilsustöðvar? Samkvæmt lögum ber LHS að stuðla að rannsóknum í lýðheilsu Lýðheilsutengdar rannsóknir fara fram víða í samfélaginu Hlutverk LHS að hafa yfirsýn og tryggja eftir föngum, ásamt Landlæknisembætti og fleirum, að nauðsynlegra upplýsinga sé aflað, fyrir stefnumótun og aðgerðir á sviði lýðheilsu
Samstarf Lýðheilsustöðvar við stofnanir og vísindamenn Formlegur samningur um rannsóknir við Háskólann á Akureyri Viljayfirlýsing um rannsóknir með Háskólanum í Reykjavík Unnið að samningum við aðrar stofnanir um þessar mundir, m.a. við Rannsóknastofu í næringarfræði við HÍ-Landspítala háskólasjúkrahús
Hvaða upplýsingar þurfum við? Þurfum ævinlega að spyrja okkur í hvaða tilgangi við þurfum upplýsingarnar
Aðgerðamiðuð upplýsingaöflun í lýðheilsu Þurfum hagnýtar upplýsingar Aðgengilegar, skýrar Staðbundin, innlend gögn, fyrir einstök sveitarfélög, skóla o.s.frv. höfuðborg, landsbyggð, aldur og kyn Hætta á að við notum upplýsingar sem við höfum, frekar en þær sem við þurfum
Hvaða upplýsinga er LHS að afla? Aðallega um lífsháttatengda áhættuþætti, sem tengjast rótgrónari málaflokkum stöðvarinnar Tóbaksnotkun Áfengisneyslu Mataræði Tannheilsu Mikil áhersla á lífshætti ungs fólks. Söfnun skráðs talnaefnis, t.d. um framboð, sölu á matvælum, áfengi o.fl. birt á heimasíðu
Dæmi um skráð talnaefni á heimasíðu
Ávextir Kg/íb/ár 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1960 1970 1980 1990 2000 Ár Ávextir, alls Ávextir, ferskir Ávaxtavörur
Helstu rannsóknir og rannsóknasamstarf Heilsa og lífskjör skólanema Byggir á samningi og samstarfi Lýðheilsustöðvar og Háskólans á Akureyri. Fjölþjóðleg rannsókn. Lögð fyrir alla nemendur í 6.,8. og 10. bekk vorið 2006, í fyrsta sinn á Íslandi. Fyrstu niðurstöður kynntar í maí. Framhaldsskólarannsókn Unnin af Rannsóknum og greiningu haustið 2004, í samstarfi við Lýðheilsustöð. Viljayfirlýsing milli HR og Lýðheilsustöðvar um rannsóknir. ESPAD Evrópsk könnun á áfengis- og vímuefnanotkun ungs fólks Könnun á heilsu og líðan á Íslandi Í undirbúningi, samvinna við hóp vísindamanna og stofnana
Heilsa og lífskjör skólanema Fyrstu niðurstöður vorið 2006
100% Af íslenskum uppruna 90% Af vestrænum uppruna 80% 70% 78% 74% 71% 71% Af austur-evrópskum uppruna Af afrískum, asískum og s-amerískum uppruna 60% 50% 40% 30% 30% 30% 25% 20% 10% 11% 0% Líður mjög/frekar vel í skóla Einelti á undanförnum mánuðum Heilsa og lífskjör skólanema Uppruni nemenda, líðan í skóla og einelti í 10. bekk vorið 2006
25% 20% 17% % 15% 13% 10% Allir = 9% 7% 7% 5% 0% Mjög góð staða Góð staða fjölskyldunnar Miðlungs góð staða Slæm eða mjög slæm staða fjölskyldunnar fjölskyldunnar fjölskyldunnar Heilsa og lífskjör skólanema Hlutfall nemenda í 10. bekk sem fara annað hvert ár eða sjaldnar til tannlæknis eftir fjárhagsstöðu fjölskyldunnar
Líkamsímynd stúlkna í 10. bekk eftir BMI Heilsa og lífskjör skólanema 2006 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% I 29,2 61,3 22,3 80,8 6,6 41,9 35,0 11,5 3,8 7,7 Kjörþyngd Ofþyngd Offita Já, ég er að reyna að léttast Nei, en ég þyrfti að léttast Nei, ég þyrfti að þyngjast Nei, þyngd mín er í lagi
Framhaldsskólakönnunin Unnin á vegum Rannsókna og greiningar
Framhaldsskólakönnun 2004, Rannsóknir og greining
Stefnumiðaðar rannsóknir Greining á áfengisstefnu á Íslandi og afleiðingar breytinga á skaðlega neyslu áfengis Mat á verkefninu Allt hefur áhrif, einkum við sjálf. Könnuð stefna sveitarfélaga, grunn- og leikskóla og aðbúnaður nemenda varðandi næringu og hreyfingu. Einnig viðhorf foreldra til stefnu og aðgerða skóla, sveitarfélaga og félagasamtaka
100 Viðhorf foreldra til aðgerða í skóla til að bæta mataræði barna 97,0 91,0 80 77,6 60 % 40 20 0 Holl skólamáltíð Ókeypis skólamáltíð Börn fái ókeypis ávexti í grunnskóla
Viðhorf foreldra til stjórnvaldsaðgerða til að bæta mataræði barna 100 96,7 80 60 62,6 % 40 42,5 20 0 Aukagjald á sykraðar vörur Hollustuvörur í lægra skattþrepi Takmarka markaðssetningu á sykruðum/feitum mat. f. börn
Fyrirhuguð könnun á heilsu og líðan Íslendinga Skortir upplýsingar um marga áhrifaþætti heilsu, bæði lífshætti, umhverfis- og félagslega þætti og umfang þeirra í íslensku samfélagi Skortir einnig gögn um einstaka sjúkdóma og áhættuþætti, þótt góðar upplýsingar séu til um suma þeirra. Lýðheilsustöð undirbýr í samvinnu við hóp fagfólks, m.a. frá Vinnueftirliti, Landlæknisembætti, Krabbameinsfélagi og fleirum, viðamikla könnun á heilsu og líðan sem er ætlað að bæta úr þessu ástandi.
Starfsmenn rannsóknasviðs Stefán Hrafn Jónsson, félags- og lýðfræðingur Héðinn Björnsson, félagsvísindamaður
Takk fyrir áheyrnina