ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI

Transcription

1 ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE S U B O T I C A ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI SUBOTICA BAČKA TOPOLA MALI IĐOŠ SUBOTICA

2 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI 1. PRIRODNO KRETANJE STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA Osnovni podaci o okrugu (teritorija, stanovništvo, opštine) Severnobački okrug se nalazi na krajnjem severu Republike Srbije na teritoriji od 1784 km 2. U svom sastavu ima jedan grad i dve opštine sa ukupno 44 naselja. Grad Subotica se nalazi na površini od 1007 km 2 sa 19 naselja, opština Bačka Topola na površini od 596 km 2 sa 22 naselja, a opština Mali Iđoš na površini od 181 km 2 sa 3 naselja. Prosečna gustina naseljenosti u Okrugu prema procenjenom broju stanovnika u godini iznosila je 102 stanovnika na km 2. Najveću gustinu naseljenosti ima grad Subotica sa 138 stanovnika na km 2, Opština Mali Iđoš ima 64 stanovnika na km 2, a Bačka Topola 54 stanovnika na km 2. Broj stanovnika Prema procenjenom broju stanovnika RZZS Srbije na dan godine broj stanovnika Severnobačkog okruga iznosio je , od kojih je muškog, a ženskog pola. Procenjeni broj stanovnika u Subotici iznosio je , u Bačkoj Topoli 31884, a u Malom Iđošu stanovnika. Broj stanovnika Severnobačkog okruga kontinuirano opada od druge polovine prošlog veka. U odnosu na procenjeni broj stanovnika u godini broj stanovnika Okruga je manji za 1,0%, a u odnosu na poslednji popis stanovništva u godine broj stanovnika Severnobačkog okruga manji je za 2,4%. Starosna i polna struktura Jedan od najvažnijih demografskih pokazatelja je starosna struktura stanovništva, koja se procenjuje na osnovu nekoliko indikatora: polno-starosna piramida, biološki tip stanovništva, prosečna starost, zrelost stanovništva i indeks starosti. Polno-starosna piramida stanovništva prikazuje strukturu stanovništva po polu i starosti. Po svom obliku polno-starosna piramida stanovništva Severnobačkog okruga je tipična za stanovništva koja imaju veliki udeo zrelog i starog stanovništva, a mali udeo mladog stanovništva. U godini je kao i u godini najbrojniju grupu činila populacija starosti godina sa procentualnim učešćem od 7,7%, što ukazuje na trend starenja stanovništva Severnobačkog okruga. Biološki tip stanovništva Severnobačkog okruga u godini je regresivnog tipa jer ima prema proceni 14,1% stanovnika do 14 godina i 40,8% stanovnika starijih od 50 godina. U godini pocenjeni broj stanovnika starosti 0-14 godina se smanjio u odnosu na godinu za 0,6%, a procenjeni broj stanovnika starijih od 50 godina se smanjio za 0,3%. Prosečna starost stanovništva se u periodu od do godine u Severnobačkom okrugu povećala za 4,2 godine i u popisnoj godini je iznosila 42,1 godinu. Zrelost stanovništva predstavlja učešće starih 65 i više godina u ukupnoj strukturi stanovništva. Stanovništvo se smatra veoma starim ako je procentualno učešće ove populacione grupe preko 10%. Stanovništvo Severnobačkog okruga se već decenijama svrstava u veoma staro stanovništvo obzirom da je učešće starih 65 i više godina iznosilo već u godini 13,7%. U godini procentualno učešće procenjenog broja starih 65 i više godina iznosilo je 18,2% i veće je odnosu na učešće u godini. Indeks starosti je demografski pokazatelj koji predstavlja odnos stanovništva starih 60 i više godina i populacione grupe 0-19 godina. Kada je vrednost ovog pokazatelja veća od 0,4 smatra se da je otpočelo starenje stanovništva. Indeks starosti stanovništva Severnobačkog okruga je već od 80-tih godina prošlog veka u stalnom porastu. U godini vrednost ovog indeksa iznosila je 1,34 što je nešto više u odnosu na godinu kada je vrednost ovog indeksa iznosila 1,30. Maskulinitet Maskulinitet predstavlja odnos broja muškaraca prema broju žena i izražava se stopom. Negativna stopa maskuliniteta (manja od 1000) ukazuje na bolje zdravstveno stanje stanovništva zbog bolje zdravstvene zaštite žena, smanjene smrtnosti žena fertilnog doba i produženja životnog veka. Stanovništvo Severnobačkog okruga se karakteriše negativnom stopom maskuliniteta. Vrednost ove stope u godini iznosila je 931,71 i neznatno je manja u odnosu na vrednost u godini (932,43 ). Natalitet Natalitet je indikator pozitivnog prirodnog kretanja stanovništva. Izražava se stopom nataliteta, a predstavlja broj živorođene dece na 1000 stanovnika u jednoj godini. Stopa nataliteta ispod 12 se smatra nepovoljnom. Severnobački okrug se svrstava u teritorije sa niskom stopom nataliteta koja ima tendenciju opadanja. Stopa nataliteta u godini je iznosila 8,5 i niža je od stope registrovane u godini kada je iznosila 8,8. 1

3 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI Fertilitet Opšta stopa fertiliteta predstavlja broj živorođene dece na 1000 žena fertilnog doba (od 15. do 49. godina). U Severnobačkom okrugu su vrednosti opšte stope fertiliteta veoma niske i do godine su imale kontinuirani trend opadanja, a od godine se beleži blagi porast ove stope. Vrednost opšte stope fertiliteta registrovane u godini iznosila je 38,5 i niža je od stope registrovane u godini kada je iznosila 39,5. Mortalitet Mortalitet je indikator negativnog prirodnog kretanja stanovništva koji se izražava opštom i specifičnom stopom. Opšta stopa mortaliteta predstavlja broj umrlih osoba na 1000 stanovnika u toku jedne godine. Vrednosti opšte stope mortaliteta u Severnobačkom okrugu su visoke, iako poslednjih godina ne pokazajuju značajniji porast. U nekim godinama se beleži čak i pad. U godini je vrednost opšte stope mortaliteta iznosila 15,0 i viša je od stope registrovane u godini kada je iznosila 14,7. Specifična stopa mortaliteta je precizniji faktor od opšte stope i najčešće se izražava prema polu i starosti. U Severnobačkom okrugu je u godini specifična stopa mortaliteta za muškarce iznosila 15,5, a za žene 14,5. Specifične stope mortaliteta prema starosti su niske sve do 54 godine, dok nakon toga stope postepeno rastu i najveću vrednost imaju u starosnoj grupi od 75 do 84 godine. Prirodni priraštaj Stopa prirodnog priraštaja predstavlja razliku između broja rođenih i umrlih na 1000 stanovnika. U sve tri opštine Severnobačkog okruga stopa prirodnog priraštaja ima negativan trend, u Subotici od godine, u Opštini Mali Iđoš od godine, a u Opštini Bačka Topola od početka sedamdesetih godina prošlog veka. U Severnobačkom okrugu je vrednost stope prirodnog priraštaja u godini iznosila -7,5 i viša je od stope registrovane u godini kada je iznosila -6,7. Ovo govori o izraženoj depopulaciji stanovništva Severnobačkog okruga. *Izvor podataka za Analizu zdravstvenog stanja stanovništva Severnobačkog okruga za godini bili su: Vitalni događaji u RS, 2014 objavljeni u Saopštenju broj 184-god.LXV od godine, procenjen broj stanovnika u RS na dan godine i podaci rutinske zdravstvene statistike. 2

4 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI Tabela 1 VITALNE KARAKTERISTIKE STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Živorođeni Mrtvorođeni Broj stanovnika Stopa nataliteta Stopa prirodnog Stopa Prosečna starost Stopa fertiliteta( ) Opštine Broj (na 1000 priraštaja Broj (na 1000 majki pri rođenju stanovnika) živorođenih) deteta Subotica-grad Bačka Topola , Mali Iđoš OKRUG Podaci o stanovništvu Tabela 2 VITALNE KARAKTERISTIKE STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI (UMRLI, OČEKIVANA DUŽINA ŽIVOTA) Opštine Umrli Očekivana dužina života Stopa smrtnosti Samoubistva Stopa mortaliteta Nasilnom smrću Prosečna Od toga odojčadi na Broj (na 1000 starost umrlog odojčad (na 1000 stanovnika stanovnika) živorođenih) Svega Samoubistva Muško Žensko Subotica-grad Bačka Topola Mali Iđoš OKRUG *Vitalni događaji 2016, Podaci Republičkog zavoda za statistiku (Saopštenje broj 172-god LXVII, ) 3

5 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI MORTALITET REGISTROVAN NA TERITORIJI SEVERNOBAČKOG OKRUGA U godini na teritoriji Severnobačkog Okruga registrovano je 2667 umrlih osoba (Subotica-2189, Bačka Topolа-362, Маli Iđoš-116), što je za 2,3% manje u odnosu na prethodnu godinu. U odnosu na prethodnu godinu broj umrlih u Subotici manji je za 2,6%, u Bačkoj Topoli je nepromenjen, a u Malom Iđošu je manji za 4,1%. Broj umrle novođenčadi je kao i ranijih godina mali kao i broj dece u starosnim grupama 1-4 godine i 5-14 godina. Od ukupnog broja umrlih u godini 1382 (51,8%) su osobe ženskog pola, a 1286 (48,2%) su osobe muškog pola. U grupi osoba ženskog pola je registrovana jedna osoba nepoznate starosti. Broj umrlih osoba muškog pola veći je u odnosu na osobe ženskog pola sve do starosne grupe godina, a broj umrlih žena veći je od broja umrlih muškaraca od starosne grupe godina, što potvrđuje iskustvenu činjenicu da žene duže žive od muškaraca. U odnosu na starost najveći procenat umrlih osoba se nalazi u starosnim grupama (33,1%), 85 i više (23,1%), (22,9%) i u grupi (14,4%). Najmanji procenat umrlih osoba se nalazi u starosnoj grupi (0,3%), u grupi dece od 5-14 (0,2%), u grupi dece od 1-4 (0,04), a u grupi dece do 1 godine nije registrovana nijena smrt u godini. U odnosu na uzrok smrti na teritoriji Severnobačkog okruga najzastupljenije su sledeće grupe bolesti: Bolesti sistema krvotoka (51,1%) Tumori (22,6%) Bolesti sistema za disanje (5,1%) Bolesti nervnog sistema (4,4%) Bolesti sistema za varenje (3,3) Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem (2,4%) Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja (1,8%) Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora (1,6%) Redosled vodećih uzroka smrti stanovništva Severnobačkog okruga nije znatnije promenjen u odnosu na godinu. Analizirajući vodeće uzroke smrti u odnosu na pol možemo konstatovati da su prva dva vodeća uzroka smrti identična i čine ih bolesti sistema krvotoka i tumori. Kod muškaraca se na trećem mestu nalaze bolesti respiratornog sistema, na četvrtom bolesti sistema za varenje, zatim slede duševni poremećaji i poremećaji ponašanja, a na šestom mestu se nalaze povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora. Kod žena se na trećem mestu nalaze bolesti nervnog sistema, na četvrtom bolesti respiratornog sistema, zatim slede bolesti sistema za varenje, a na šestom mestu se nalaze bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem. U godini prvih deset vodećih dijagnoze uzroka smrti čine 56,7% svih uzroka smrti. U odnosu na ukupan broj umrlih vodeće dijagnoze uzroka smrti su: I10-Povišen krvni pritisak nepoznatog porekla (9,8%), I70- Ateroskleroza velikih krvnih sudova (9,2%), I42-Oboljenje srčanog mišića (9,2%), I63-Infarkt mozga (6,9%), C34- Zloćudni tumor dušnika i pluća (5,4%), Druge ishemijske bolesti srca (4,8%), I50-Nedovoljna funkcija srca (3,2%), G30-Alchajmerova bolest (2,5%), C80-Zloćudni tumor bez označene lokalizacije (2,0%), C50-Zloćudni tumor dojke (1,8%), J44-Druga hronična opstruktivna bolest pluća (1,8%). 4

6 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI Tabela 3 MORTALITET STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA PREMA POLU I DOBNIM GRUPAMA U GODINI Starost Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Severnobački okrug m ž m ž m ž m ž do 1 godine godine godine godine godine godine godine godine godine godine godine i više nepoznato UKUPNO Tabela 4 MORTALITET STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA PREMA POLU I UZROKU U 2016.GODINI Grupa bolesti Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Severnobački okrug m ž m ž m ž m ž I II III IV V VI VII, VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX UKUPNO LEGENDA: I Zarazne i parazitarne bolesti XII Bolesti kože i potkožnog tkiva II Tumori XIII Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva III Bolesti krvi i krvotvornih organa XIV Bolesti mokraćno polnog sistema IV Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem XV Trudnoća, rađanje i babinje V Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja XVI Stanja u porođajnom periodu VI Bolesti nervnog sistema XVII Urođene nakaznosti, deformacije i hromozomske VII Bolesti oka i pripojaka oka VIII Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka IX Bolesti sistema krvotoka X Bolesti sistema za disanje XI Bolesti sistema za varenje nenormalnosti XVIII Simptomi, znaci i patološki, klinički i laboratorijski nalazi XIX Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora 5

7 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI Grafikon 1 MORTALITET PREMA UZROKU U GODINI U SEVERNOBAČKOM OKRUGU % I II III IV V VI IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX LEGENDA: I Zarazne i parazitarne bolesti XII Bolesti kože i potkožnog tkiva II Tumori XIII Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva III Bolesti krvi i krvotvornih organa XIV Bolesti mokraćno polnog sistema IV Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem XV Trudnoća, rađanje i babinje V Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja XVI Stanja u porođajnom periodu VI Bolesti nervnog sistema XVII Urođene nakaznosti, deformacije i hromozomske VII Bolesti oka i pripojaka oka VIII Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka IX Bolesti sistema krvotoka X Bolesti sistema za disanje XI Bolesti sistema za varenje nenormalnosti XVIII Simptomi, znaci i patološki, klinički i laboratorijski nalazi XIX Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora 6

8 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI 2. KADROVI U ZDRAVSTVENIM USTANOVAMA OKRUGA U GODINI Podaci o kadrovima zaposlenim u zdravstvenim ustanovama Severnobačkog okruga U godini zdravstvenu zaštitu stanovništvu Severnobačkog okruga su obezbeđivali na primarnom nivou zdravstvene zaštite domovi zdravlja u Subotici, Bačkoj Topoli i Malom Iđošu, Apoteka Subotica i Zavod za javno zdravlje Subotica, a na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite Opšta bolnica u Subotica i Vanbolničko porodilište u Bačkoj Topoli. Ukupan broj zaposlenih u zdravstvenim ustanovama Severnobačkog okruga u godini je iznosio 2114, što je za 81 (3,7%) manje u odnosu na godinu. Ukupan broj zaposlenih u zdravstvenim ustanovama u Subotici je iznosio 1846, u Bačkoj Topoli 208, a u Маlom Iđošu 60. U odnosu na godinu ukupan broj zaposlenih u Subotici je manji za 54 (2,9%) zaposlena, u Bačkoj Topoli za 19 (9,1%), a u Malom Iđošu za 8 (13,%). U odnosu na školsku spremu u zdravstvenim ustanovama Okruga bio je zaposlen 391 lekar (18,0%), 44 stomatologa (2,1%), 44 farmaceuta (2,1%) i 65 zdravstvenih saradnika (3,0%). Sa višom stručnom spremom bilo je zaposleno 150 (7,1%) zdravstvenih radnika, sa srednjom stručnom spremom 1009 (47,7%), а sa nižom stručnom spremom 7 radnika (0,3%). Ukupan broj administrativno-tehničkih radnika u zdravstvenim ustanovama Okruga iznosio je 414 (19,6%). U godini je u odnosu na prethodnu godinu broj lekara manji za 4,0%, broj stomatologa za 2,2%, broj farmaceuta za 6,4%, broj zdravstvenih saradnika za 1,5%, broj zdravstvenih radnika sa srednjom stručnom spremom za 3,6%, sa nižom stručnom spremom za 12,5%, a broj administrativno-tehničkih radnika je manji za 6,8%. U godini povećan je samo broj zdravstvenih radnika sa višom spremom za 17,5%. Tabela 5 BROJ ZDRAVSTVENIH USTANOVA PO OPŠTINAMA U OKRUGU Zdravstvene ustanove Subotica Bačka Topola Mali Iđoš OKRUG Opšta bolnica Domovi zdravlja ZJZS ZU Apoteka Tabela 6 KADROVI U ZDRAVSTVENIM USTANOVAMA OKRUGA Kadrovi Subotica Bačka Topola Mali Iđoš OKRUG Broj % Broj % Broj % Broj % Lekari Stomatolozi Farmaceuti Zdravstveni saradnici (VSS,VŠS,SSS) Viša stručna sprema Srednja stručna sprema Niža stručna sprema Administrativno tehnički radnici UKUPNO

9 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI Tabela 7 KADROVSKA STRUKTURA OPŠTE BOLNICE U SUBOTICI Odeljenja Opšte medicine Lekari Na specijalizaciji Specijalisti Farmaceuti Zdravstv. saradnici (VSS,VŠS, SSS) Viša stručna sprema Srednja stručna sprema Niža stručna sprema Administr. tehnički radnici UKUPNO Sektor za internističke grane Služba za internu medicinu Služba za psihijatriju Služba za produženo lečenje i negu Odeljenje za pneumoftiziologiju Odeljenje za neurologiju Služba pedijatrije Odeljenje za infektivne bolesti Odsek za dermatovenerologiju Sektor za hiruške grane medicine Služba za hirurgiju Služba za ginekologiju i akušerstvo Odeljenje za neonatologiju Odeljenje za ortopediju i traumatologiju Odeljenje za urologiju Odeljenje za otorinolaringologiju Odeljenje za oftalmologiju Odeljenje op bloka i sterilizacije Jedinica za intenzivno lečenje i negu Služba za zajedničke medicinske poslove Odelj. za prijem i zbrinjavanje urgentnih stanja Služba za spec. konsultativne preglede Služba za anesteziju sa reanimatologijom Dnevna bolnica za dijagnostiku i terapiju Odeljenje za hemodijalizu Služba za fizikalnu medicinu i rehabilit Služba za laboratorijsku dijagnostiku Služba za radiološku dijagnostiku Odeljenje za patološku dijagnostiku Bolnička apoteka Služba za transfuziju krvi

10 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI Odeljenja Opšte medicine Lekari Na specijalizaciji Specijalisti 9 Farmaceuti Zdravstv. saradnici (VSS,VŠS, SSS) Viša stručna sprema Srednja stručna sprema Niža stručna sprema Administr. tehnički radnici UKUPNO Kabinet za kliničku farmakologiju Centar za vantelesnu oplodnju 1 1 Služba za ekonomske-finansijske i tehničke poslove Uprava Opšte bolnice Odeljenje za hig-epidem.nadzor i upravljanje med.otpadom UKUPNO Stomatolozi Farmaceuti Zdravstv. saradnici (VSS,VŠS, SSS) Viša stručna sprema Srednja stručna sprema Niža stručna sprema Administ.- tehnički radnici UKUPNO Tabela 8 KADROVSKA STRUKTURA DOMA ZDRAVLJA U SUBOTICI Lekari Opšte Na Specijalisti Organizacione jedinice medicine specijalizaciji Zdravstvena zaštita dece Razvojno savetovalište Zdravstvena zaštita školske dece Savetovalište za mlade Zdravstvena zaštita žena Zdravstvena zaštita odraslih Centar za unapređenje zdravlja i prevenciju bolesti Zdravstvena zaštita radnika (dispanzer) Stomatološka zdravstvena zaštita Hitna medicinska pomoć Kućno lečenje i nega Polivalentna patronažna služba Specijalističko-konsultativna služba Interna medicina Pneumoftiziologija Neuropsihijatrija Oftalmologija Radiologija Sportska medicina Zajedničke službe UKUPNO

11 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI Tabela 9 KADROVSKA STRUKTURA ZAVODA ZA JAVNO ZDRAVLJE SUBOTICA Lekari Zdravstveni Viša Srednja Niža Administ.- Organizacione jedinice Na specijalizaciji (VSS,VŠS,SSS) sprema sprema sprema radnici Farmaceuti saradnici stručna stručna stručna tehnički UKUPNO Specijalisti Centar za promociju zdravlja Centar za analizu, planiranje i organizaciju zdravstvene zaštite i biostatistiku i informatiku u zdravstvu Centar za prevenciju i kontrolu bolesti Centar za higijenu i humanu ekologiju Centar za mikrobiologiju Služba za pravne, ekonomsko-finansijske, tehničke i druge slične poslove UKUPNO Tabela 10 KADROVSKA STRUKTURA ZDRAVSTVENE USTANOVE APOTEKA U SUBOTICI Organizacione jedinice Farmaceuti Zdravstv. saradnici (VSS,VŠS,SSS) Srednja stručna sprema Niža stručna sprema Administrativno tehnički radnici UKUPNO Ogranci Zajednička služba UKUPNO

12 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI Zdravstv. saradnici Viša stručna sprema Srednja stručna sprema Niža stručna sprema Tabela 11 KADROVSKA STRUKTURA DOMA ZDRAVLJA DR HADŽI JANOŠ U BAČKOJ TOPOLI Lekari Na Stomatolozceuti Farma- Organizacione jedinice Opšte specijali- Specijalisti medicine Administ.- tehnički radnici UKUPNO zaciji Zdravstvena zaštita dece Zdravstvena zaštita školske dece Savetovalište za mlade Zdravstvena zaštita žena Zdravstvena zaštita odraslih Zdravstvena zaštita radnika (dispanzer) Stomatološka zdravstvena zaštita Hitna medicinska pomoć Kućno lečenje i nega Polivalentna patronažna služba 5 5 Radiološka dijagnostika Laboratorijska dijagnostika Apoteka Specijalističko-konsultativna služba Interna medicina Pneumoftiziologija Oftalmologija ORL Psihijatrija Fizikalna medicina i rehabilitacija Vanbolničko porodilište Hemodijaliza Zajedničke službe UKUPNO

13 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI Tabela 12 KADROVSKA STRUKTURA DOMA ZDRAVLJA DR MARTON ŠANDOR" U MALOM IĐOŠU Organizacione jedinice Lekari Viša Srednja Niža Administ.- Stomato- Farma- Opšte Na specijalizaciji sprema sprema sprema radnici stručna stručna stručna tehnički Specijalisti tolozi ceuti medicine UKUPNO Zdravstvena zaštita dece Zdravstvena zaštita školske dece 1 1 Zdravstvena zaštita žena Zdravstvena zaštita odraslih Stomatološka zdravstvena zaštita Hitna medicinska pomoć Kućno lečenje i nega 2 2 Polivalentna patronažna služba 2 2 Radiološka dijagnostika Laboratorijska dijagnostika Apoteka Specijalističko-konsultativna služba Interna medicina Zajedničke službe UKUPNO

14 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U 2016 GODINI RAD I KORIŠĆENJE VANBOLNIČKE ZDRAVSTVENE ZAŠTITE 3.ZDRAVSTVENA ZAŠTITA DECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA Prema procenjenom broju stanovnika u godini broj dece predškolskog uzrasta, 0-6 godina, na teritoriji Severnobačkog okruga iznosio je (Subotica-8778, Bačka Topola-1755, Mali Iđoš-738). U godini zdravstvenu zaštitu dece predškolskog uzrasta, u tri doma zdravlja Severnobačkog okruga, sprovodilo je 13 lekara (9 lekara specijalista, 2 lekara opšte medicine, 2 lekara na specijalizaciji) i 23 medicinske sestаre/tehničara (2 više medicinske sestre i 21 medicinska sestra/tehničar sa srednjom stručnom spremom). Dom zdravlja u Subotici u sklopu zdravstvene zaštite dece predškolskog uzrasta ima organizovano Razvojno savetovalište koje svojom delatnošću pokriva potrebe dece predškolskog uzrasta Okruga. U Razvojnom savetovalištu su angažovani lekari specijalisti, 1 medicinska sestra i 9 zdravstvenih saradnika (1 psiholog, 1 socijalni radnik i 7 defektologa). Оbezbeđenost dece predškolskog uzrasta lekarima nije zadovoljavajuća s obzirom da su 1 lekar i 1 medicinska sestra brinuli o zdravlju 1033 dece predškolskog uzrasta (normativ je 850 dece starosti 0-6 godina na 1 tim). U sklopu zdravstvene zaštite predškolske dece u godini obavljen je prosečno 1,1 preventivni pregled i 5,5 kurativnih pregleda po detetu. Prosečan broj pregleda na jedno dete predškolskog uzrasta u Okrugu u godini iznosio je 6,6. Dnevna opterećenost lekara preventivnim pregledima iznosila je 5,2, a kurativim pregledima 25,5, a odnos preventivnih i kurativnih pregleda iznosio je 1/5. Ukupna dnevna opterećenost lekara pregledima veća je u odnosu na godinu i u odnosu na broj pregleda predviđen normativom, a obrazlaže se manjim brojem lekara (odsustvo zbog specijalizacije). U sklopu sistematskih pregleda na nivou Okruga u godini pregledano je 1688 dece predškolskog uzrasta (97,5%). Najčešća utvrđena stanja su: deformacija stopala (26,1%), karies I stepena (18,2%), loše telesno držanje (11,4%), loša telesna razvijenost (10,1%), govorne mane (8,6%), karies II stepena i loša telesna uhranjenost (8,4%). Struktura utvrđenih stanja je ista kao i u godini, a razlika se odnosi na procentualno učešće i rang javljanja određenih stanja. Opšta stopa morbiditeta dece predškolskog uzrasta Severnobačkog okruga u godini iznosila je 3944 i manja je u odnosu na stopu registrovanu u godini. Pet vodećih grupa bolesti u morbiditetu dece predškolskog uzrasta su iste kao i u prethodnoj godini i predstavljaju 82,8% ukupnog morbiditeta: Bolesti sistema za disanje (1490.1/1000) Zarazne i parazitarne bolesti (805.8/1000) Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka (538.3/1000) Simptomi, znaci i patološki, klinički i laboratorijski nalazi (227.4/1000) Bolesti kože i potkožnog tkiva (202.3/1000) Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja službe za zdravstvenu zaštitu dece predškolskog uzrasta (obrazac br.: i Si-06). Tabela 13 POSETE U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA Posete u ordinaciji kod Posete kod Posete u savetovalištu lekara ostalih Opštine Sistematski pregledi Ukupno Prve zdravstv. Ostala Ukupno Odojčad radnika deca Subotica B.Topola M. Iđoš Okrug Tabela 14 OPTEREĆENOST ZAPOSLENIH U SLUŽBI Opštine Subotica B. Topola Mali Iđoš Okrug Broj lekara Broj ostalih zdravstvenih radnika (viša + srednja) Godišnja opterećenost lekara u kurativi Dnevna opterećenost lekara u kurativi Godišnja opterećenost ost. zdr. radnika u kurativi Dnevna opterećenost ost. zdr. radnika u kurativi Godišnja opterećenost lekara u preventivi Dnevna opterećenost lekara u preventivi Prosečan broj kurativnih pregleda na 1 dete Prosečan broj preventivnih pregleda na 1 dete Prosečan br. kurativnih pregleda na 1 preventivni Prosečan broj pregleda na 1 dete

15 Tabela 15 REGISTROVANA OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA Grupe Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug bolesti Broj % Broj % Broj % Broj % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX UKUPNO LEGENDA: I Zarazne i parazitarne bolesti XII Bolesti kože i potkožnog tkiva II Tumori XIII Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva III Bolesti krvi i krvotvornih organa XIV Bolesti mokraćno polnog sistema IV Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem XV Trudnoća, rađanje i babinje V Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja XVI Stanja u porođajnom periodu VI Bolesti nervnog sistema XVII Urođene nakaznosti, deformacije i hromozomske VII Bolesti oka i pripojaka oka VIII Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka IX Bolesti sistema krvotoka X Bolesti sistema za disanje XI Bolesti sistema za varenje nenormalnosti XVIII Simptomi, znaci i patološki, klinički i laboratorijski nalazi XIX Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora Tabela 16 VODEĆE GRUPE BOLESTI REGISTROVANE U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Grupa bolesti X X X X Broj % Stopa Grupa bolesti I VIII I I Broj % Stopa Grupa bolesti VIII I XII VIII Broj % Stopa Grupa bolesti XVIII XVIII VIII XVIII Broj % Stopa Grupa bolesti XII XII XI XII Broj % Stopa

16 STOPA NA 1000 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Grafikon 2 DESET NAJČEŠĆIH OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA U SEVERNOBAČKOM OKRUGU A81,...,B27-B34 Druge virusne bolesti 2. J00-J01,J05-J06 Infectiones tractus respiratorii superioris multiplices acutae loci non specificatis 3. H656-H75 Bolesti srednjeg uva i bolesti mastoidnog nastavka 4. J02-J03 Pharyngitis acuta et tonsillitis acuta 5. J20-J21 Bronchitis acuta et bronchiolitis acuta 6. L10-L99 Druge bolesti kože i potkožnog tkiva 7. K52-K55,K58-K67 Druge bolesti creva i potrbušnice 8. R00-R09,,R55-R99 Drugi simptomi, znaci i nenormalni klinicki i laboratorijski nalaza 9. J45-J46 Astma bronchiale 10. S00-S01,...,T13-T14 Druge specificne, nespecificne i višestruke povrede 15

17 4. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA DECE ŠKOLSKOG UZRASTA Prema procenjenom broju stanovnika u godini broj dece školskog uzrasta, 7 do 19 godina, na teritoriji Severnobačkog okruga iznosio je (Subotica , Bačka Topola , Mali Iđoš-1701) i manji je za 1,7% u odnosu na prethodnu godinu. U godini zdravstvenu zaštitu dece školskog uzrasta u tri doma zdravlja Severnobačkog okruga, obezbeđivalo je 15 lekara (7 lekara specijalista, 4 doktora medicine, 4 lekara na specijalizaciji) i 18 medicinskih sestara/tehničara od kojih je 1 sa višom, a 17 sa srednjom stručnom spremom. Sva četiri lekara na specijalizaciji specijaliziraju za Dom zdravlja u Subotici. Broj lekara koji je obezbeđivao zdravstvenu zaštitu deci školskog uzrasta je isti kao i prethodnoj godini. Nivo obezbeđenosti ove populacione grupe lekarima i medicinskim sestrama je lošija u odnosu na prethodnu godinu, s obzirom da su jedan lekar i jedna medicinska sestra/tehničar brinuli o zdravlju 2184 deteta školskog uzrasta, a važeći normativ je 1500 dece na 1 tim. Domovi zdravlja u Subotici i Bačkoj Topoli imaju organizovano Savetovalište za mlade u kojem su pored zdravstvenih radnika angažovani i odgovarajući zdravstveni saradnici (psiholog, ginekolog, socijalni radnik). Prosečan broj pregleda na jedno dete školskog uzrasta na nivou Okruga iznosio je 3,3. Prosečan broj kurativnih pregleda iznosio je 3,0 i isti je kao u prethodnoj godini, a prosečan broj preventivnih pregleda iznosio je 0,3 i manji je u odnosu na godinu. Dnevna opterećenost lekara preventivnim pregledima iznosila je 2,4, a kurativim pregledima 28,5. Odnos preventivnih prema kurativnim pregledima iznosio je 1/8,5. U odnosu na prethodnu godinu ovaj odnos je znatno veći, a obrazlaže se odsustvom 4 lekara zbog specijalizacije i veće angažovanosti lekara u oblasti kurative. U godini u sklopu sistematskih pregleda pregledana su 4103 deteta školskog uzrasta (86,4%) na nivou Okruga. Najčešća utvrđena stanja su: loše telesno držanje (36,9%), deformacija stopala (22,7%), loša telesna uhranjenost (21,0%), smetnje vida (15,4%), karies I stepena (12,8%), deformacija kičmenog stubanaznačena skolioza (12,7%) i karies II stepana (7,0%). Opšta stopa morbiditeta dece školskog uzrasta u Okrugu u godini iznosila je 1813 i manja je u odnosu na godinu. Pet vodećih grupa bolesti u morbiditetu dece školskog uzrasta čine 78,2% ukupnog morbiditeta: Bolesti sistema za disanje (607.1/1000) Zarazne i parazitarne bolesti (451/7000) Simptomi, znaci i patološki klinički i laboratorijski nalazi (170.2/1000) Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora (117.3/1000) Bolesti uva i mastoidnog nastavka (117.2/1000) Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja službe za zdravstvenu zaštitu dece školskog uzrasta (obrazac br i Si-06). Tabela 17 POSETE U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE ŠKOLSKOG UZRASTA I OMLADINE Opštine Posete u ordinaciji lekara Posete kod ostalih Sistematski Ukupno Prve zdr. radnika pregledi Kontrolni pregledi Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Tabela 18 OPTEREĆENOST ZAPOSLENIH U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE ŠKOLSKOG UZRASTA I OMLADINE Zaposleni Opštine Subotica B. Topola Mali Iđoš Okrug Broj lekara Broj ostalih zdravstvenih radnika (viša + srednja) Godišnja opterećenost lekara u kurativi Dnevna opterećenost lekara u kurativi Godišnja opterećenost ost. zdr. radnika u kurativi Dnevna opterećenost ost. zdr. radnika u kurativi Godišnja opterećenost lekara u preventivi Dnevna opterećenost lekara u preventivi Prosečan broj kurativnih pregleda na 1 dete Prosečan broj preventivnih pregleda na 1 dete Broj kurativnih pregleda na 1 preventivni pregled Prosečan broj pregleda na 1 dete

18 Tabela 19 REGISTROVANA OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE ŠKOLSKOG UZRASTA I OMLADINE Grupe Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug bolesti Broj % Broj % Broj % Broj % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX UKUPNO LEGENDA: I Zarazne i parazitarne bolesti XII Bolesti kože i potkožnog tkiva II Tumori XIII Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva III Bolesti krvi i krvotvornih organa XIV Bolesti mokraćno polnog sistema IV Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem XV Trudnoća. rađanje i babinje V Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja XVI Stanja u porođajnom periodu VI Bolesti nervnog sistema XVII Urođene nakaznosti. deformacije i hromozomske VII Bolesti oka i pripojaka oka VIII Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka IX Bolesti sistema krvotoka X Bolesti sistema za disanje XI Bolesti sistema za varenje nenormalnosti XVIII Simptomi, znaci i patološki, klinički i laboratorijski nalazi XIX Povrede. trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora Tabela 20 VODEĆE GRUPE BOLESTI REGISTROVANE U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE ŠKOLSKOG UZRASTA I OMLADINE Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Grupa bolesti X X X X Broj % Stopa Grupa bolesti I I I I Broj % Stopa Grupa bolesti XVIII XVIII XIX XVIII Broj % Stopa Grupa bolesti VIII VIII XI XIX Broj % Stopa Grupa bolesti XIX XIX XVIII VIII Broj % Stopa

19 STOPA NA 1000 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Grafikon 3 DESET NAJČEŠĆIH OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE ŠKOLSKOG UZRASTA I OMLADINE U SEVERNOBAČKOM OKRUGU A B34 Druge virusne bolesti 2. J02-J03 Plaryngitis acuta et tonsillitis acuta 3. J00-J01, J05-J06 Infectiones tractus respir. superioris multip. acutae loci non specificatis 4. R00-R09,,R55-R99 Drugi simptomi, znaci I nenormalnosti klinički i laboratorijski nalazi 5. H65-H75 Bolesti srednjeg uva i bolesti mastoidnog nastavka 6. S00-S01,...,T13-T14 Druge spec., nespecifične i višestruke povrede 7. J20-J21 Bronchitis acuta et bronchiolitis acuta 8. L10-L99 Druge bolesti kože i potkožnog tkiva 9. K52-K55, K58-K67 Druge bolesti creva i potrbušnice 10. R10 Dolor abdominalis et pelvis 18

20 Tabela 21 UTVRĐENA STANJA PRI SISTEMATSKIM PREGLEDIMA DECE I OMLADINE Ukupno Predškolsko Osnovno Srednje Utvrđeno stanje Muški Ženski Muški Ženski Muški Ženski Muški Ženski ukupno Učenika od toga pregledano dobra Čistoća loša tela zbir Vašljivost dobro Telesno loše držanje zbir Telesna razvijenost Telesna uhranjenost Deformacija kičmenog stuba dobra srednja loša zbir dobra srednja loša zbir Kifoza naznačena izražena naznačena Skolioza izražena naznačena Lordoza izražena Deformacija grudnog koša Deformacija stopala Deform. drugih - jednostrano delova kostura - obostrano strabizam Smetnje vida nistagmus i motiliteta slepilo za boje Oštećenje jednostrano sluha obostrano Karies I stepen II stepen Parodontopatija Ortodontske anomalije Srčane - kongenitalne mane - stečene Psihička razvijenost nedovoljna Govorne mane ispod 10 gr% Hemoglobin gr% iznad 13 gr% Albumin u pozitivan mokraći negativan Stolica na crevne pozitivan parazite negativan Alergijska da oboljenja ne Sva ostala hronična patološka stanja

21 5. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA ŽENA Prema procenjenom broju stanovnika u godini broj žena 15 i više godina starosti na teritoriji Severnobačkog okruga iznosio je (Subotica-62516, Bačka Topola i Mali Iđoš-5077), a broj žena generativnog doba (od 15 do 49 godina) iznosio je (Subotica-27318, Bačka Topola-5795 i Mali Iđoš- 2171). U godini zdravstvenu zaštitu žena 15 i više godina starosti, u tri doma zdravlja Severnobačkog okruga sprovodilo je 12 lekara i 15 medicinskih sestara sa srednjom stručnom spremom. Od ukupnog broja lekara u Okrugu 9 su specijalisti, a 3 lekara specijaliziraju za Dom zdravlja u Subotici. U odnosu na prethodnu godinu broj lekara je veći za 1 izvršioca, a broj medicinskih sestara je nepromenjen. Nivo obezbeđenosti ove grupacije stanovništva u godini je lošiji u odnosu na prethodnu godinu i nezadovoljavajući u odnosu na potrebe, jer su 1 ginekolog i 1 medicinska sestra brinuli o zdravlju 9100 žena starosti 15 i više godina, a normativom je na 1 tim predviđeno 6500 žena. Dnevna opterećenost ginekologa kurativnim pregledima iznosila je 10,4 pregleda, a dnevna opterećenost preventivnim pregledima iznosila je 12,8 pregleda. Opterećenost lekara kurativnim pregledima je manja, a preventivnim pregledima je veća u odnosu na godinu. Ukupan broj pregleda manji je u odnosu na broj pregleda predviđen normativom. Odnos kurativnih pregleda prema prevenivnim pregledima iznosio je 1/1,2. Dnevna opterećenost ostalih zdravstvenih radnika iznosila je 12,9 poseta, što je više u odnosu na prethodnu godinu. Prosečan broj kurativnih pregleda na 1 ženu stariju od 15 godina iznosio je 0,3, koliko je iznosio i prosečan broj preventivnih pregleda. Svaka trudnica je u proseku 8,7 puta posetila Savetovalište, što je više u odnosu na godinu. U Savetovalištima za planiranje porodice na nivou Okruga registrovano je 827 poseta, što je za 19,9% manje u odnosu na prethodnu godinu. Struktura najčešće ordiniranih kontraceptivnih sredstava je ista, a broj je veći u odnosu na prethodnu godinu. Najviše su ordinirana oralna (81,3%) i intrauterina kontraceptivna sredstva (17,3%). U Službi za zdravstvenu zaštitu žena u godini na nivou Okruga zabeležena opšta stopa morbiditeta iznosila je 77,5 na 1000 žena 15 i više godina starosti. Sledećih pet grupa bolesti su najučestalije i čine 96,5% ukupnog morbiditeta: Bolesti mokraćno-polnog sistema (51.5/1000) Trudnoća, rađanje i babinje (14.5/1000) Tumori (5.5/1000) Simptomi, znaci i patološki, klinički i laboratorijski nalazi (2.4/1000) Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem (1.6/1000) Redosled vodećih grupa bolesti u godini je gotovo identičan redosledu u prethodnoj godini, osim što se na petom mestu umesto bolesti krvi i krvotvornih organa nalazi grupa bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem. U godini na nivou Okruga registrovano je 655 prekida trudnoće u državnim zdravstvenim ustanovama, što je za 8,9% manje u odnosu na prethodnu godinu (601 u Opštoj bolnici u Subotici i 54 u Vanbolničkom porodilištu u Bačkoj Topoli). Stopa prekida trudnoće u godini iznosila je 16,2 i manja je za 1,5 u odnosu na prethodnu godinu. Najveći broj prekida trudnoće obavljen je kod žena koje nisu imale ranijih prekida (65,0%), kod žena koje nemaju decu (30,2%), kod žena koje su u braku (69,9%), kod žena životne dobi godine (48,6%). U godini u stacionarnim ustanovama Okruga registrovana su 1594 porođaja, što je za 3,3% više u odnosu na godinu. U Opštoj bolnici u Subotici registrovan je 1391 porođaj, a u Vanbolničkom porodilištu u Bačkoj Topoli 203 porođaja. Stopa nataliteta je povećana i iznosi 8,7. Ukupan broj živorođene dece iznosio je 1609, od kojih je 834 muškog i 775 ženskog pola. Od ukupnog broja porođaja 93,9% je bilo u terminu, 5,4% prevremenih i 0,7% prolongiranih. Najveći procenat porodilja pripada starosnoj kategoriji (48,0%) i godina (45,7%). U godini u porodilištima Okruga rođeno je 3,3% dece od majki starosti godina i 3,0% dece od majki starosti godina. Sa komplikacijama je registrovan 961 porođaj (62,2%), a najčešće komplikacije u toku porođaja bile su: porođaj carskim rezom kod jednoplodne trudnoće (27,9%), nenormalnosti porođaja (24,7%), povreda međice (4,4%), prevremeni porođaj (2,4%). U 1594 porođaja registrovano je 1609 živorođene dece i 6 mrtvorođenih. Sve mrtvorođene bebe su iz jednoplodne trudnoće. U odnosu na pol 1 beba je muškog, a 5 beba su ženskog pola. Starost majki se kreće od godine. Telesna masa mrtovođenih je u rasponu od grama, gestacijska starost od nedelje, a najčešći uzroci smrti su neoznačena smrt ploda i druge bolesti porođajnog doba. U godini rođeno je 4,7% dece ispod 2500 grama, što je više u odnosu na prethodnu godinu, a najviše kod majki starosti godina (2,3%) i godina (2,1%). Prema MKB-10 najčešća registrovana patološka stanja novorođenčeta su: druge i neoznačene žutice novorođenčadi - P59 (5,2%), sporo rastenje i loša ishrana ploda - P05 (5,0%), produžen porođaj i velika telesna težina novorođenčeta - P08 (3,9%), prevremeni porođaj sa posledicama po novorođenče - P07 (2,3%), gušenje novorođenčeta uzrokovano nedostatkom kiseonika - P21 (2,0%), povreda poglavine novorođenčeta u toku porođaja (1,7%) i dr. Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja službe za zdravstvenu zaštitu žena starijih od 15 godina (obrazac br i Si-06), obrasca prijave rođenja i prijave prekida trudnoće (obrazac br.: ). 20

22 Tabela 22 POSETE U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ŽENA Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Posete u ordinaciji kod lekara Ukupno Prve Posete savetovalištu trudnice u za Ukupno Prve Posete u savetovalištu za planiranje porodice Ukupno Prve Sistematski pregledi Kontrolni pregledi Posete kod ostalih zdravstvenih radnika Tabela 23 ORDINIRANA KONTRACEPTIVNA SREDSTVA U SAVETOVALIŠTIMA ZA PLANIRANJE PORODICE Opštine Ukupno poseta Ordinirana kontraceptivna sredstva oralna intrauterina dijafragma druga lokalna Drugo Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Tabela 24 OPTEREĆENOST ZAPOSLENIH U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ŽENA Opštine Subotica Bačka Okrug Mali Iđoš Topola Broj lekara Broj ostalih zdravstvenih radnika (viša + srednja) Godišnja opterećenost ginekologa u kurativi Dnevna opterećenost ginekologa u kurativi Godišnja opterećenost ginekologa u preventivi Dnevna opterećenost ginekologa u preventivi Godišnja opterećenost ost. zdr. radnika u kurativi Dnevna opterećenost ost. zdr. radnika u kurativi Prosečan broj kurativnih pregleda na 1 ženu Prosečan broj preventivnih pregleda na 1 ženu Broj preventivnih pregleda na 1 kurativni pregled Prosečan broj poseta u savetovalištu za trudnice na 1 trudnicu

23 Tabela 25 REGISTROVANA OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ŽENA Grupe Subotica Bačka Topola Mali Iđoš OKRUG bolesti Broj % Broj % Broj % Broj % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX UKUPNO Tabela 26 VODEĆE GRUPE BOLESTI REGISTROVANE U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ŽENA Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Grupa bolesti XIV XIV XIV XIV Broj % Stopa Grupa bolesti XV XV XVIII XV Broj % Stopa Grupa bolesti II IV II II Broj % Stopa Grupa bolesti XVIII II XV XVIII Broj % Stopa Grupa bolesti I XII I IV Broj % Stopa

24 STOPA NA 1000 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Grafikon 4 DESET NAJČEŠĆIH OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ŽENA O20-O29,,O81-O84 Druge komplikacije trudnoće i porođaja 2. N91-N92 Poremećaji menstruacije 3. N82, N84-N90 Druga oboljenja polno-mokraćnog puta 4. N95 Morbi climacterici 5. N71, N73-N77 Druga zapaljenja ženskih karličnih organa 6. N72 Cervicitis uteri 7. D25 Leiomyoma uteri 8. R10 Dolor abdominalis et pelvis 9. N97 Sterilitas feminae 10. N83 Morbi ovarii, tubae uterinae et parametrii non inflammatorii 23

25 Tabela 27 PREKIDI TRUDNOĆE PREMA STAROSTI PLODA, BRAČNOM STANJU I STAROSTI ŽENE Starost ploda u Bračno Broj % nedeljama stanje god. god. god. god. god. god. Svega Od 5-10 u braku van braka Svega Od u braku van braka Svega Od u braku van braka Svega Od u braku van braka Svega UKUPNO u braku van braka Tabela 28 BROJ ŽENA KOD KOJIH JE OBAVLJEN PREKID TRUDNOĆE PREMA BROJU RANIJIH POBAČAJA I PREMA BROJU ŽIVE DECE Broj žena Broj žive dece n % UKUPNO Tabela 29 BROJ PORODILJA PREMA STAROSTI I ISHODU TRUDNOĆE Starost porodilje Broj porođaja Broj porođaja u odnosu na termin Prevremeni Na vreme Prolongiran UKUPNO

26 Tabela 30 BROJ PORODILJA PREMA KOMPLIKACIJAMA U TOKU POROĐAJA I STAROSTI MAJKE Komplikacije u toku porođaja Broj Starost porodilje u godinama prema MKB-10 porođaja O60 - Prevremeni porođaj O62 - Nenormalnosti porođaja O67 - Porođaj komplikovan zbog krvarenja 1 1 O69 - Porođaj komplikovan zbog komplikacija sa pupčanikom O70 - Povreda međice u toku porođaja O71 - Druge akušerske ozlede u toku porođaja O72 Krvarenje posle porođaja O73 - Zaostajanje posteljice i ovojnica posteljice bez krvarenja O75 Druge komplikacije tokom porođaja O82 - Porođaj carskim rezom kod jednoplodne trudnoće O83 - Drugi porođaj kod jednoplodne trudnoće uz stručnu pomoć 2 2 O84 - Višeplodni porođaj cerskim rezom Svega sa komplikacijama Svega bez komplikacija Ukupno porođaja Tabela 31 POLNA STRUKTURA ŽIVOROĐENE DECE PREMA STAROSTI MAJKE Pol Broj živorođene Starost majke dece Muško Žensko UKUPNO Tabela 32 BROJ ŽIVOROĐENE DECE ISPOD 2500 GRAMA PREMA POLU I STAROSTI MAJKE Pol Broj dece Starost majke Muško Žensko UKUPNO

27 PROCENAT Starost majke ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Tabela 33 DESET NAJČEŠĆIH PATOLOŠKIH STANJA PRI ROĐENJU PREMA STAROSTI MAJKE Patološka stanja novorođenčeta prema MKB-10 Broj živorođene dece P59-Druga i neoznačena žutica novorođenčeta P05-Sporo rastenje i loša ishrana ploda P07-Prevremeni porođaj sa posledicama po novorođenče P08-Produženi porođaj i velika telesna težina novorođenčeta P15-Druge povrede novorođenčeta u toku porođaja P21-Gušenje novorođenčeta uzrokovano nedostatkom kiseonika P39-Druge označene infekcije u porođajnom periodu P55-Hemolitička bolest ploda i novorođenčeta P12-Povrede poglavine novorođenčeta u toku porođaja P22-Težak poremećaj disanja novorođenčeta Grafikon 5 PROCENTUALNA ZASTUPLJENOST DESET NAJČEŠĆIH PATOLOŠKIH STANJA NOVOROĐENČADI P59 P05 P07 P08 P15 P21 P39 P55 P12 P22 P59 - Druga i neoznačena žutica novorođenčeta P05 - Sporo rastenje i loša ishrana ploda P08 - Produženi porođaj i velika telesna težina novorođenčeta P07 - Prevremeni porođaj sa posledicama po novorođenče P21 - Gušenje novorođenčeta uzrokovano nedostatkom kiseonika P12 - Povrede poglavine novorođenčeta u toku porođaja P15 - Komplikacije trudnoće sa posledicama po plod i novorođenče P55 - Hemolitička bolest ploda i novorođenčeta P39 - Druge označene infekcije u porođajnom periodu P22 - Težak poremećaj disanja novorođenčeta 26

28 STOPA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Tabela 34 KRETANJE BROJA POROĐAJA I POBAČAJA U PERIODU GODINE Godine Porođaj Broj Stopa nataliteta 9,2 8,7 7,9 7,8 8,1 7,6 8,5 8,5 8,7 8,5 8,7 Godine Pobačaj Broj Stopa pobačaja 20,5 20,8 21,6 21,8 24,4 22,2 22,1 21,2 16,6 17,7 16,2 Grafikon 6 KRETANJE STOPE NATALITETA I STOPE POBAČAJA U PERIODU GODINE Stopa nataliteta Stopa pobačaja

29 6. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA ODRASLIH Prema procenjenom broju stanovnika u godini broj odraslih stanovnika, 20 i više godina, na teritoriji Severnobačkog okruga iznosio je , u Subotici , u Bačkoj Topoli i u Malom Iđošu Zdravstvenu zaštitu ovoj populacionoj grupi u tri doma zdravlja Severnobačkog okruga pružalo je 78 lekara u Službi opšte medicine i delom u Službi za zdravstvenu zaštitu radno-aktivnog stanovništva (59 lekara opšte medicine i 19 specijalista opšte medicine/specijalista medicine rada) i 110 medicinskih sestara/tehničara. Na specijalizaciji se nalaze 3 lekara. U Službi kućnog lečenja i nege u Subotici angažovana su 3 lekara i 16 medicinskih sestara/tehničara, a u Bačkoj Topoli (5) i u Malom Iđošu (2) su na ovim poslovima angažovane medicinske sestre/tehničari iz Službe opšte medicine. Nivo obezbeđenosti odraslog stanovništva je nezadovoljavajući kao i u godini s obzirom da su 1 lekar i 1 medicinska sestra brinuli o zdravlju 1962 odrasle osobe, a važećim normativom je predviđeno1600/1 tim. Tokom godine izabrani lekari su u Službama za zdravstvenu zaštitu odraslih najveći deo radnog vremena posvećivali lečenju pacijenata zbog čega je dnevna opterećenost kurativnim posetama visoka i iznosila je 43,7 poseta. Manji deo radnog vremena izabrani lekari su posvećivali preventivi, te je dnevna opterećenost lekara preventivnim posatama izuzetno niska i iznosila je svega 0,4 posete. Opterećenost lekara kućnim posetama u Subotici je iznosila 2,7, a u Bačkoj Topoli 0,7, a u Malom Iđošu je iznosila 1,9 kućnih poseta po izabranom lekaru. Dnevna opterećenost ostalih medicinskih radnika posetama veća je u odnosu na godinu i iznosila je 21,6, a opterećenost ovog kadra kućnim posetama je takođe veća u odnosu na godinu i iznosila je 54,5 posete. U godini je u lekarskim ordinacijama obavljeno u proseku 5,0 pregleda na 1 korisnika, što je nešto više u odnosu na prethodnu godinu. U Službi za zdravstvenu zaštitu odraslih opšta stopa morbiditeta manja je u odnosu na prethodnu godinu i iznosila je 1515 na 1000 odraslih stanovnika Okruga. Sledećih pet grupa bolesti su najučestalije i predstavljaju 56,9% ukupnog morbiditeta: Bolesti sistema krvotoka (298.1/1000) Bolesti sistema za disanje (179.5/1000) Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva (146.6/1000) Simptomi, znaci i patološki klinički i laboratorijski nalazi (123.2/1000) Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem (7.6/1000) Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja službe Opšte medicine (obrazac br.: i Si-06). Tabela 35 POSETE U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ODRASLIH Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Posete u ordinaciji Kućne posete Lekara Ukupno Prve Ostalih zdr. radnika Lekara Ostalih zdr. radnika Sistematski pregledi Tabela 36 OPTEREĆENOST ZAPOSLENIH U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ODRASLIH Zaposleni Opštine Subotica B. Topola Mali Iđoš Okrug Broj lekara Broj ostalih zdravstvenih radnika Godišnja opterećenost lekara u kurativi Dnevna opterećenost lekara u kurativi Godišnja opterećenost ost. zdr. radnika u kurativi Dnevna opterećenost ost. zdr. radnika u kurativi Godišnja opterećenost lekara u preventivi Dnevna opterećenost lekara u preventivi Godišnja opterećenost lekara kućnim posetama Dnevna opterećenost lekara kućnim posetama Broj ostalih zdrav. radnika na poslovima kućne posete God. opter. ostalih zdravstvenih radnika kućnim posetama Dnev. opter. ostalih zdravstvenih radnika kućnim posetama Prosečan broj pregleda u ordinaciji na 1 korisnika

30 Tabela 37 REGISTROVANA OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ODRASLIH Grupe Subotica Bačka Topola Mali Iđoš OKRUG bolesti Broj % Broj % Broj % Broj % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX UKUPNO LEGENDA: I Zarazne i parazitarne bolesti XII Bolesti kože i potkožnog tkiva II Tumori XIII Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva III Bolesti krvi i krvotvornih organa XIV Bolesti mokraćno polnog sistema IV Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem XV Trudnoća, rađanje i babinje V Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja XVI Stanja u porođajnom periodu VI Bolesti nervnog sistema XVII Urođene nakaznosti, deformacije i hromozomske VII Bolesti oka i pripojaka oka nenormalnosti VIII Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka XVIII Simptomi, znaci i patološki, klinički i IX Bolesti sistema krvotoka laboratorijski nalazi X Bolesti sistema za disanje XIX Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih XI Bolesti sistema za varenje faktora Tabela 38 VODEĆE GRUPE BOLESTI REGISTROVANE U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ODRASLIH Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Grupa bolesti IX IX IX IX Broj % Stopa Grupa bolesti X X X X Broj % Stopa Grupa bolesti XIII XIII XIII XIII Broj % Stopa Grupa bolesti XVIII XIV XVIII XVIII Broj % Stopa Grupa bolesti IV IV XIV IV Broj % Stopa

31 STOPA NA 1000 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Grafikon 7 DESET NAJČEŠĆIH OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ODRASLIH I10 Hypertensio araterialis essentialis (primaria) 2. R00-R09,...,R55-R99 Drugi simptomi, znaci i nenormalni klinički i laboratorijski nalazi 3. M40-M49,M53-M54 Druga oboljenja leđa 4. N25-N29, N31-N39 Druge bolesti sistema za mokrenje 5. E15-E35,,E87-E90 Drugi poremećaji žlezda sa unutrešnjim lučenjem, ishrane i metabolizma 6. J02-J03 Plaryngitis acuta et tonsillitis acuta 7. S00-S01,...,T13-T14 Druge specifične, nespecifične i višestruke povrede 8. F40-F48 Nurotski, stresogeni i somatoformni poremećaji 9. A81,,B27-B34 Druge virusne bolesti 10. E10-E14 Diabetes mellitus 30

32 7. STOMATOLOŠKA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA 7.1. STOMATOLOŠKA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA U DOMOVIMA ZDRAVLJA Prema procenjenom broju stanovnika u godini broj odraslih stanovnika, 20 i više godina, na teritoriji Severnobačkog okruga iznosio je , u Subotici , u Bačkoj Topoli i u Malom Iđošu Broj dece predškolskog uzrasta (0-6 godina) iznosio je (Subotica-8778, Bačka Topola-1755, Mali Iđoš- 738), a broj dece školskog uzrasta (od 7 do 19 godina) iznosio je (Subotica-18272, Bačka Topola- 4051, Mali Iđoš-1701). U godini stomatološku zdravstvenu zaštitu u Severnobačkom okrugu u tri doma zdravlja, sprovodila su 44 stomatologa (27 doktora stomatologije, 15 stomatologa specijalista, 2 stomatologa se nalaze na specijalizaciji), 43 stomatološke sestre/tehničara, 12 zubnih tehničara i 3 rendgen tehničara. Od 15 stomatologa specijalista u Okrugu, 14 je angažovano u Domu zdravlja u Subotici (3 specijalista dečje i preventivne stomatologije, 3 specijalista oralne hirurgije, 3 specijalista ortopedije vilica i zuba, 2 specijalista protetike, 1 specijalista bolesti zuba sa endodoncijom, 1 specijalista paradontologije i 1 specijalista opšte stomatologije), kao i 1 specijalista dečje i preventivne stomatologije u Domu zdravlja u Bačkoj Topoli. U godini 1 stomatološki tim je u proseku obezbeđivao stomatološku zdravstvenu zaštitu za 9198 odraslih stanovnika Okruga, što je više u odnosu na prethodnu godinu, ali je manje u odnosu na normativ kojim je predviđeno odraslih stanovnika na 1 tim u opštoj stomatologiji. Jedan stomatološki tim je obezbeđivao stomatološku zdravstvenu zaštitu za 1961 dete predškolskog i školskog uzrasta Okruga, što je znatno više u odnosu na predviđeni normativ (normativ je 1 tim na 1500 dece ovog uzrasta). Nedovoljna obezbeđenost dece stomatološkom zdravstvenom zaštitom tokom godine se obrazlaže sve većim odlivom kadrova u privatnu praksu. U Bačkoj Topoli i Malom Iđošu isti tim sprovodi stomatološku zaštitu predškolske dece i školske dece. U godini je u stomatološkim ordinacijama Okruga kod odraslih korisnika registrovano ukupno poseta od kojih je 4954 poseta radi sistematskih pregleda (29,3%), što je za 19,9% više u odnosu na prethodnu godinu. U godini je izvršeno intervencija, što je za 4,5% manje intervencija u odnosu na prethodnu godinu. Od ukupnog broja izvršenih intervencija na prvom mestu se nalazi plombiranje zuba (58,5%), zatim sledi vađenje zuba (24,0%), lečenje mekih delova tkiva (17,0%), protetski radovi (5,5%) i ostale hirurške intervencije (1,1%). U Službama za zaštitu i lečenje usta i zuba predškolske i školske dece je registrovano poseta od kojih su (23,6%) posete radi sistematskih pregleda, što je za 7,4% manje u odnosu na prethodnu godinu. Kod ove populacione grupe registrovane su stomatološke intervencije, što je za 26,2% više u odnosu na prethodnu godinu. Najzastupljenije su bile plombiranje zuba (39,5%), ortodontske intervencije (29,9%), lečenje mekih tkiva (15,9%) zatim vađenje zuba (14,5%) i ostale hirurške intervencije (0,2%). Opšta stopa morbiditeta u godini Službama za zaštitu i lečenje usta i zuba na nivou Okruga je iznosila 282,9 na 1000 stanovnika. U ukupnom morbiditetu redosled vodećih grupa je sledeći: Druge bolesti zuba i potpornih struktura (202,8/1000) Caries dentium (127,7/1000) Druge bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica (22,9/1000) Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz izveštaja Službe za zaštitu i lečenje usta i zuba (obrazac br.: ). 31

33 Tabela 39 POSETE I IZVRŠENI RADOVI U SLUŽBAMA ZA ZAŠTITU I LEČENJE USTA I ZUBA Hiruške intervencije Sistematski Broj Posete Plombiranje Protetski Lečenje mekih Opštine Vađenje Ostale Ortodoncija pregledi slomatologa ukupno zuba radovi delova zuba intervencije Predškolska deca Školska deca Subotica Odrasli Ukupno Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Predškolska i školska deca Odrasli Ukupno Predškolska i školska deca Odrasli Ukupno Predškolska i školska deca Odrasli Ukupno Tabela 40 OPTEREĆENOST ZAPOSLENIH U SLUŽBAMA ZA ZAŠTITU I LEČENJE USTA I ZUBA Opterećenost zaposlenih Opštine Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Broj stomatologa Prosečan broj poseta po 1 detetu Prosečan broj poseta po 1 odrasloj osobi Godišnja opterećenost stomatologa sist. pregledima - deca Dnevna opterećenost stomatologa sist. pregledima - deca Godišnja opterećenost stomatologa sist. pregledima - odraslih Dnevna opterećenost stomatologa sist. pregledima - odraslih Prosečan broj plombiranih zuba po 1 detetu Prosečan broj plombiranih zuba po 1 odrasloj osobi Prosečan broj izvađenih zuba po 1 detetu Prosečan broj izvađenih zuba po 1 odrasloj osobi Godišnja opterećenost stomatologa pregledima - deca Dnevna opterećenost stomatologa pregledima - deca Godišnja opterećenost stomatologa pregledima - odrasli Dnevna opterećenost stomatologa pregledima - odrasli

34 STOPA NA 1000 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Tabela 41 VODEĆA OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZAŠTITU I LEČENJE USTA I ZUBA Oboljenja - stanja (grupa XI) Broj registrovanih oboljenja Caries dentium (K02) Druge bolesti zuba i potpornih struktura (K00-K01,K03-K08) Druge bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica(k09-k14) 4171 UKUPNO Grafikon 8 STOPA REGISTROVANIH OBOLJENJA I STANJA U SLUŽBAMA ZA ZAŠTITU I LEČENJE USTA I ZUBA Broj oboljenja Caries dentium Druge bolesti zuba i potpornih struktura Druge bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica 33

35 STOPA NA 1000 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI 7.2. STOMATOLOŠKA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA - PRIVATNI SEKTOR U godini na teritoriji Severnobačkog okruga registrovano je 46 privatnih stomatoloških ordinacija. U pružanju stomatološke zaštite u privatnom sektoru učestvovala su 62 stomatologa (32 doktora stomatologije, 14 specijalista) i 37 stomatoloških sestara/tehničara. U privatnom stomatološkom sektoru evidentirano je poseta, što je više u odnosu na prethodnu godinu za 3,0%, i predstavlja 36,9% od ukupno registrovanih poseta u državnom sektoru. Od ukupnog broja poseta, 1240 su posete predškolske i školske dece, a su posete odraslog stanovništva. U godini su posete predškolske i školske dece veće za 46,2% u odnosu na prethodnu godinu, a posete odraslog stanovništva su veće za 1,8%. Od 1327 intervencija pruženih predškolskoj i školskoj deci najzastupljenije su plombiranje zuba (64,5%), vađenje zuba (17,2%), ostale hirurške intervencije (10,9%) i ortodontske intervencije (8,4%). Od ukupnog broja intervencija pruženih odraslom stanovništvu najzastupljenije su bile plombiranje zuba (59,7%), vađenje zuba (13,9%), protetski radovi (9,7%) i lečenje mekih tkiva (8,3%). Od svih oboljenja registrovanih i lečenih u privatnim stomatološkim ordinacijama u godini na prvom mestu se nalazi zubni karijes (50,7%), na drugom mestu se nalaze druge bolesti zuba i potpornih struktura (39,7%), a na trećem mestu bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica (5,4%). U godini je registrovano 4,2% poseta koje nisu rezultirale morbiditetom, već su to posete lica koja su posetila stomatologa radi konsultacije, saveta, izdavanja uverenja i dr. Broj ovih poseta je veći u odnosu na prethodnu godinu za 1,3%. Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja Službe za zaštitu i lečenje usta i zubaprivatni sektor (obrazac br.: ). Tabela 42 POSETE I IZVRŠENI RADOVI U PRIVATNIM STOMATOLOŠKIM ORDINACIJAMA Ostale Posete Plombirani Vađenje hiruške Protetski Ortodoncija ukupno zubi zuba intervencije radovi Lečenje mekih delova Predškolska deca Školska deca Odrasli Ukupno Tabela 43 NAJČEŠĆA OBOLJENJA U PRIVATNIM STOMATOLOŠKIM ORDINACIJAMA Oboljenja - stanja (grupa XI) Broj registrovanih oboljenja Druge bolesti zuba i potpornih struktura Caries dentium Druge bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica 1560 Lica koja traže zdravstvene usluge radi pregleda 1193 UKUPNO Grafikon 9 STOPA REGISTROVANA OBOLJENJA I STANJA U PRIVATNIM STOMATOLOŠKIM ORDINACIJAMA Broj oboljenja Caries dentium Druge bolesti zuba i potpornih struktura Druge bolesti usne duplje, pljuvačnih žlezda i vilica Ostala oboljenja 34

36 Deci Odojčadi Ženama ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI 8. POLIVALENTNA PATRONAŽNA SLUŽBA U godini u pružanju polivalentne patronažne zaštite na teritoriji Severnobačkog okruga, učestvovale su 32 patronažne sestre od kojih su 12 sa višom stručnom spremom (37,5%), a 20 sa srednjom stručnom spremom (62,5%). Svaka patronažna sestra Okruga obezbeđivala je patronažnu zaštitu za prosečno 5702 stanovnika, što je više za 8,7% u odnosu na prethodnu godinu, a iznad je granice važećeg standarda (5000 stanovnika na 1 višu medicinsku sestru). Godišnja opterećenost patronažnih sestara Okruga svim posetama iznosila je 1139, a dnevna 5,2 posete, što je više u odnosu na prethodnu godinu, ali manje u odnosu na predviđen normativ (7 poseta dnevno). Posete ženama i odojčadi su realizovane u skladu sa predviđenim programom, odnosno prioritetnim populacionim grupama. U toku radnog dana jedna patronažna sestra je prosečno obavila 2,3 posete ovoj kategoriji stanovnika, što je više u odnosu na prethodnu godinu. U godini svaka patronažna sestra je u toku dana obavila 2,5 poseta domaćinstvima, što je manje u odnosu na prethodnu godinu. U strukturi patronažnih poseta domaćinstvima zbog oboljenja od većeg socijalnomedicinskog značaja, najveće učešće imaju posete licima iz kategorije ostalo (55,4%), posete obolelim od kardiovaskularnih bolesti (31,7%), posete obolelim od šećerne bolesti (10,7%). U godini na nivou Okruga obavljeno je 330 (0,1%) patronažnih poseta školama zbog higijenskih prilika, što je manje u odnosu na prethodnu godinu. Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja službe za polivalentnu patronažu (obrazac br.: ). Tabela 44 POSETE U POLIVALENTNOJ PATRONAŽI PREMA KATEGORIJI KORISNIKA Vrsta poseta Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Trudnicama Porodiljama i babinjama Posle prekida trudnoće Ostalim ženama UKUPNO do 6 dana dana Prve posete dana prema starosti 1-2 meseci odojčeta 3-5 meseci meseci UKUPNO Prve posete prema starosti deteta 1-2 godina godina i više godina UKUPNO UKUPAN BROJ POSETA Tabela 45 PATRONAŽNE POSETE DOMAĆINSTVIMA I ŠKOLAMA Posete domaćinstvima zbog pojedinih oblika: Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Tuberkuloze Duševnih bolesti Malignih neoplazmi Šećerne bolesti Endemske nefropatije Mišićne distrofije Kardiovaskularnih bolesti Alkoholizma Ostalo Socijalnih prilika Higijenskih prilika UKUPNE POSETE DOMAĆINSTVIMA Posete u školama zbog higijenskih prilika

37 9. RAD DISPANZERA ZA PLUĆNE BOLESTI I TBC U SEVERNOBAČKOM OKRUGU Na teritoriji Severnobačkog okruga pneumoftiziološka zdravstvena zaštita se obezbeđuje u dva dispanzera za plućne bolesti i TBC, od kojih se jedan nalazi u Domu zdravlja u Subotici, a drugi u Domu zdravlja u Bačkoj Topoli. U godini u Domu zdravlja u Subotici pneumoftiziološku zdravstvenu zaštitu obezbeđivala su 3 lekara specijalista od kojih je jedan trenutno raspoređen na funkciji direktora i samo delom radnog vremena učestvuje u radu sa pacijentima, 2 medicinske sestre sa višom, 4 medicinske sestre sa srednjom stručnom spremom i 2 rtg tehničara sa višom stručnom spremom, a u Domu zdravlja u Bačkoj Topoli 1 lekar specijalista i 1 medicinska sestra sa srednjom stručnom spremom. Usluge rendgen dijagnostike se u Domu zdravlja u Bačkoj Topoli pružaju u Službi za radiološku dijagnostiku. Obezbeđenost stanovništva Severnobačkog okruga pneumoftiziološkom zdravstvenom zaštitom na primarnom nivou u godini je neznatno manja u odnosu na prethodnu godinu, jer je 1 tim brinuo o zdravlju stanovnika. Broj stanovnika na 1 tim je i dalje veći u odnosu na normativ (važeći normativ predviđa stanovnika na 1 tim). U Dispanzerima okruga zabeleženo je ukupno poseta kod lekara i poseta kod ostalih medicinskih radnika. Godišnja opterećenost lekara Okruga ukupnim posetama je iznosila 3902, a dnevna 17,7 poseta, što je više u odnosu na prethodnu godinu, ali je manje u odnosu na predviđen normativ. Tabela 46 OPTEREĆENOST ZAPOSLENIH U DISPANZERIMA ZA PLUĆNE BOLESTI I TBC OKRUGA Opterećenost zaposlenih Subotica Bačka Topola Okrug Broj lekara Broj ostalih zdravstvenih radnika Godišnja opterećenost lekara Dnevna opterećenost lekara Godišnja opterećenost ostalih zdravstvenih radnika Dnevna opterećenost ostalih zdravstvenih radnika *Ekvivalent radnog vremena za Suboticu je 2,5, a za Okrug 3,5 Ukupan broj dijagnostičkih usluga pružen u dispanzerima Okruga iznosio je 17806, od kojih je usluga pruženo u dispanzeru, a 401 van dispanzera. Ukupan broj dijagnostičkih usluga manji je za 3,2% u odnosu na prethodnu godinu. Procentualna zastupljenost pruženih dijagnostičkih usluga bila je sledeća: radioskopija (14,3%), radiografija (44,8%), funkcionalne analize (35,8%), EKG (0,7%) i laboratorijske usluge (4,6%). Radiološka depistaža je izvršena kod 2329 lica od kojih je 26 lica upućeno na ispitivanje. Ispitivanjem nije registrovan nijedan pozitivan slučaj sa aktivnom tuberkulozom. Analizirajući kretanje bolesnika sa aktivnom tuberkulozom u Dispanzerima za plućne bolesti i tuberkulozu Severnobačkog okruga konstatujemo da je na dan godine registrovano 9 obolelih. U godini je upisano ukupno 11 obolelih od kojih su svi novootkriveni. Tokom godine ispisano je 13 lica, od kojih je 12 prešlo u inaktivni oblik, a 1 obolelo lice je umrlo. Brojno stanje obolelih na dan godine iznosilo je 7, od kojih je 5 lica obolelo od tuberkuloze respiratornog sistema, a 2 lica su obolela od tuberkuloze ekstrarespiratornog sistema. U godini je među bolesnicima od aktivne tuberkuloze uključujući i novoobolele i recidive registrovano 5 muškaraca i 2 žene. U ovom izveštajnom periodu registrovan je po jedan oboleli slučaj u starosnim grupama 15-19, 30-34, 35-39, 40-44, 55-59, i U dispanzerima Okruga u godini registrovano je ukupno 2583 bolesnika obolelih od hroničnih plućnih bolesti, od kojih je 1374 lica muškog, a 1209 ženskog pola. Ukupan broj registrovanih hroničnih bolesnika manji je u odnosu na prethodnu godinu za 8,1%. Najveći broj lica obolelih od hroničnih plućnih bolesti su sa dijagnozom bronhijalna astma (52,1%), na drugom mestu su oboleli od hroničnog opstruktivnog bronhitisa (22,1%), a na trećem mestu su oboleli od primarnog karcinoma bronhija i pluća (13,2%). U odnosu na starosnu strukturu, najviše obolelih od astme je registrovano u starosnim grupama (34,3%) i godine (31,6%), a obolelih od hroničnog bronhitisa u grupi 65 i više godina (44,7%) i u grupi (42,5%). Među ukupno obolelim od primarnog karcinoma pluća najveći procenat čine osobe muškog pola (64,3%), starosti godine (50,9%) i 65 i više godina (50,0%). 36

38 Tabela 47 KRETANJE BOLESNIKA SA AKTIVNOM TUBERKULOZOM TBC respiratornog TBC ekstrarespiratornog sistema Kretanje bolesnika Ukupno sistema OAT ostali oblici svega od toga poz. svega meningitis urogenitalis limfogland. Stanje Ukupno Upisano u Novootkriveni toku godine Recidivi 0 Doseljeni 0 Ukupno Prešli u inaktivni oblik Ispisano u Odseljeni 0 toku godine Umrli Izgubljeni iz evidencije 0 Stanje

39 Tabela 48 BOLESNICI OD AKTIVNE TUBERKULOZE (NOVOOTKRIVENI I RECIDIVI) REGISTROVANI U TOKU GODINE, BEZ DOSELJENIH, PREMA POLU I STAROSTI TBC respiratornog sistema TBC respiratornog sistema Ukupno TBC srednja veoma STAROST svega minimalna proširena proširena svega meningitis urogenitalna limfoglandularna OAT ostali oblici m ž m ž m ž m ž m ž m ž m ž m ž m ž m ž m ž UKUPNO godina god god god god god god god god god god god god god god i više nepoznato

40 Tabela 49 OBOLELI OD AKTIVNE TUBERKULOZE PREMA POLU I STAROSTI ( Stanje ) Ukupno TBC respiratornog sistema TBC ekstrarespiratornog sistema STAROST m ž m ž m ž 0 godina god god god god god god god god god god god god god god i više 0 0 UKUPNO Tabela 50 OBOLELI OD HRONIČNIH PLUĆNIH BOLESTI PREMA STAROSTI I POLU (Stanje ) Dobne grupe Ukupno Hronične plućne bolesti i više m ž ukupno m ž m ž m ž m ž Primarni karcinom bronhija i pluća Ostale maligne endotoraklane neoplazme (primarne i metastatske) Benigni endotorakalni tumori Hronični bronhitis-ukupno a) Bronhitis simplex b) Bronhiti mucopurulenta c) Bronhitis obstructiva Astma Sarkoidoza pluća Pneumokonioza Bronhiektazije, plućne ciste i dr Hronične pneumonije, apsces, gangrena plućna oboljenja Druge hronične plućne bolesti UKUPNO

41 10. FIZIKALNA MEDICINA I REHABILITACIJA Pružanje usluga u oblasti fizikalne medicine i rehabilitacije stanovništvu Severnobačkog okruga organizovano je u Domu zdravlja u Bačkoj Topoli i u Opštoj bolnici u Subotici. U godini u Opštoj bolnici u Subotici u pružanju usluga fizikalne medicine i rehabilitacije ambulantnim korisnicima bila su angažovana 4 lekara specijalista, 23 fizioterapeuta sa višom stručnom spremom i 10 fizioterapeuta sa srednjom stručnom spremom. U Opštoj bolnici u Subotici se pružaju i usluge rane rehabilitacije za stacionarne pacijente u kojima su učestvоvala 2 lekara specijalista i 10 medicinskih sestara/tehničara. U Domu zdravlja u Bačkoj Topoli u pružanju usluga fizikalne medicine i rehabilitacije ambulantnim korisnicima učestvovao je 1 lekar specijalista, 3 fizioterapeuta sa višom stručnom spremom i 3 fizioterapeuta sa srednjom stručnom spremom, a 1lekar se nalazi na specijalizaciji. Jedan specijalista fizikalne medicine i rehabilitacije je obezbeđivao zdravstvenu zaštitu za stanovnika Okruga, što je manje i u odnosu na prethodnu godinu i u odnosu na normativ kojim je predviđen 1 lekar specijalista na stanovnika. U godini u službama za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju Okruga registrovane su posete kod lekara u ordinaciji i poseta kod ostalih medicinskih radnika. Godišnja opterećenost lekara je iznosila 3187, a dnevna 14,5 posete. Godišnja opterećenost ostalih medicinskih radnika iznosila je 2804, a dnevna 12,7 poseta. Godišnja i dnevna opterećenost lekara posetama u Okrugu manja je i u odnosu na prethodnu godinu i u odnosu na predviđen normativ, a godišnja opterećenost ostalih zdravstvenih radnika je veća u odnosu na prethodnu godinu. Od ukupnog broja lica u Okrugu koji su primljeni na ambulantni tretman lečenje je završilo 6264 lica, što je više u odnosu na prethodnu godinu. Za ranije zanimanje osposobljeno je 77,5%, za svakodnevne aktivnosti 7,9% korisnika, za prekvalifikaciju je predloženo 1,3%, stanje je ostalo nepromenjeno kod 11,4%, a 1,9% korisnika je napustilo lečenje. Procentualna zastupljenost lica na rehabilitaciji u odnosu na vrstu primenjene terapije iznosi: kineziterapija (38,5%), fizioterapija (52,3)%, terapija radom (5,6%) i hidroterapija (3,5%). Od svih oblika primenjene medicinske rehabilitacije najviše poseta je registrovano na fizioterapiji. Podaci koji su prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja službe za rehabilitaciju (obrazac br.: ). Tabela 51 UKUPAN BROJ POSETA U SLUŽBI FIZIKALNE MEDICINE I REHABILITACIJE U OKRUGU U ordinaciji kod Opština Lekara Ukupno Od toga prve Ostalih medicinskih radnika Subotica Bačka Topola Okrug Tabela 52 OPTEREĆENOST ZAPOSLENIH U SLUŽBAMA FIZIKALNE MEDICINE I REHABILITACIJE OKRUGA Opterećenost zaposlenih Subotica Bačka Topola Okrug Broj lekara Broj ostalih zdravstvenih radnika Godišnja opterećenost lekara Dnevna opterećenost lekara Godišnja opterećenost ostalih zdravstvenih radnika Dnevna opterećenost ostalih zdravstvenih radnika Tabela 53 BROJ LICA SA ZAVRŠENOM REHABILITACIJOM PREMA ISHODU LEČENJA Primljena na Osposobljena za ambulatno Broj lica sa Osposobljena Predložena Opština lečenje, završenim za ranije za prekvalifikaciju svakodnevne medicinska lečenjem zanimanje aktivnosti rehabilitacija 40 Stanje nepromenjeno Napustila lečenje Subotica Bačka Topola Okrug

42 Grafikon 10 PROCENAT UČEŠĆA POJEDINIH ISHODA LEČENJA U OKRUGU Osposobljena za ranije zanimanje 77.5% Predložena za prekvalifikaciju 1.2% Osposobljena za svakodne aktivnosti 7.9% Napustila lečenje 1.9% Stanje nepromenjeno 11.4% Tabela 54 BROJ LICA NA REHABILITACIJI PREMA VRSTI PRIMENJENE TERAPIJE U OKRUGU Mesta za Odeljenje rehabilitaciju (dnevni kapaciteti) Lica na rehabilitaciji Posete Kineziterapija Fizioterapija Za medicinsku Terapija radom rehabilitaciju Hidroterapija Psihoterapija Grafikon 11 PROCENAT UČEŠĆA LICA NA REHABILITACIJI U ODNOSU NA VRSTU PRIMENJENE TERAPIJE U OKRUGU 41

43 11. SPECIJALISTIČKO-KONSULTATIVNA I DIJAGNOSTIČKA DELATNOST SEVERNOBAČKOG OKRUGA U zdravstvenim ustanovama Severnobačkog okruga specijalističko-konsultativna služba je organizovana u Opštoj bolnici u Subotici i u domovima zdravlja u Subotici, Bačkoj Topoli i Malom Iđošu. Podaci o lekarskom kadru koji je angažovan na poslovima u specijalističko-konsultativnoj službi Opšte bolnice su neprecizni. Ovo je posledica činjenice da su lekari specijalisti stacionarne ustanove samo jednim delom svog radnog vremena angažovani na poslovima u specijalističkim ambulantama i to angažovanje nije evidentirano srazmerno stvarnom broju utrošenih sati. U godini u specijalističko-konsultativnim službama zdravstvenih ustanova Severnobačkog okruga bilo je angažovano 106 lekara specijalista, kao i u prethodnoj godini. U ovom izveštajnom periodu registrovano je poseta. Godišnja opterećenost lekara specijalista ambulantnim posetama iznosila je 2339, a dnevna opterećenost iznosila je 10,6 poseta. Broj poseta u godini neznatno je veći u odnosu na prethodnu godinu. U skladu sa ovim neznatno je veća godišnja i dnevna opterećenost lekara specijalista ambulantnim pregledima u odnosu na godinu, ali je još uvek manja u odnosu na mere izvršenja predviđene Pravilnikom. Stanovništvu Severnobačkog okruga su zdravstvene usluge u oblasti laboratorijske i radiološke dijagnostike pružane u domovima zdravlja u Bačkoj Topoli i Malom Iđošu, a u Subotici su stanovništvu ove usluge pružane u Opštoj bolnici u Subotici. U godini na primarnom nivou zdravstvene zaštite na teritoriji Okruga pruženo je ukupno laboratorijskih usluga, što je u proseku 10,4 usluga po stanovniku i radioloških usluga, u proseku 0,1 usluga po stanovniku. U odnosnu na prethodnu godinu broj specijalističko-konsultativnih pregleda registrovan u zdravstvenim ustanovama Okruga neznatno je veći kao i broj pruženih laboratorijskim usluga. Broj pruženih radioloških usluga je manji u odnosu na prethodnu godinu zbog odlaska jedinog radiologa iz Doma zdravlja u Subotici. Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja specijalističkih službi (obrazac br.: ) i iz Izveštaja o radu higijensko-hemijske laboratorije (obrazac br.: ). Tabela 55 POSETE I OPTEREĆENOST LEKARA U SPECIJALISTIČKIM AMBULANTAMA OPŠTE BOLNICE U SUBOTICI Ambulante Broj lekara Godišnja Dnevna Broj poseta specijalista opterećenost opterećenost Internistička Onkološka Pulmološka Neurološka Infektološka Dermatovenerološka Neuropsihijatrijska Hirurška Ortopedska Urološka Otorinolaringološka Oftamološka Pedijatrijska UKUPNO Tabela 56 POSETE I OPTEREĆENOST LEKARA U SPECIJALISTIČKIM AMBULANTAMA DOMOVA ZDRAVLJA OKRUGA ( SUBOTICA, BAČKA TOPOLA, MALI IĐOŠ) Ambulante Broj lekara Godišnja Dnevna Broj poseta specijalista opterećenost opterećenost Internistička Psihijatrijska/Neuropsihijatrijska Otorinolaringološka Oftalmološka Sportska medicina UKUPNO

44 Tabela 57 POSETE I OPTEREĆENOST LEKARA U SPECIJALISTIČKIM AMBULANTAMA ZDRAVSTVENIH USTANOVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA Godišnja Ambulante Broj lekara Broj poseta opterećenost Dnevna opterećenost Internistička Onkološka Pulmološka Neurološka Infektološka Dermatovenerološka Neuropsihijatrijska Hirurška Ortopedska Urološka Otorinolaringološka Oftamološka Pedijatrijska Sportska medicina UKUPNO Tabela 58 RAD DIJAGNOSTIČKIH SLUŽBI ZDRAVSTVENIH USTANOVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA Opštine Laboratorijska dijagnostika Radiološka dijagnostika Broj laboratorijskih usluga na jednog stanovnika Broj radioloških usluga na jednog stanovnika Opšta bolnica Subotica Dom zdravlja Subotica Dom zdravlja Bačka Topola Dom zdravlja Mali Iđoš Okrug

45 12. RAD I KORIŠĆENJE BOLNIČKE ZDRAVSTVENE ZAŠTITE Prema Uredbi o planu mreže zdravstvenih ustanova Opšta bolnica u Subotici predstavlja okružnu bolnicu koja raspolaže sa 670 postelja. Na odeljenjima Opšte bolnice u Subotici u godini na pružanju stacionarne zdravstvene zaštite bilo je angažovano 112 lekara i 387 zdravstvenih radnika sa višom i srednjom stručnom spremom. Obezbeđenost kadrovima na 100 postelja iznosila je 17 lekara, što je manje u odnosu na prethodnu godinu i 58 medicinskih sestara/tehničara, što odgovara nivou obezbeđenosti u prethodnoj godini. U godini je zabeleženo slučajeva bolničkog lečenja i ostvarenih bolničkih dana. Prosečna dužina lečenja iznosila je 4,8 dana po slučaju. Obrt bolničkih postelja ili propusna moć iznosila je 36,9 pacijenata, a bolnički kreveti su u proseku bili zauzeti 178,7 dana godišnje. Iskorištenost bolničkih kapaciteta je niža u odnosu na prethodnu godinu i iznosila je 49,0%. Jedan lekar je u proseku lečio 220 pacijenata godišnje, a po bolesničkoj postelji je lečeno 37 pacijenata. Opterećenost lekara bolničkim posteljama iznosila je 6,0, i veća je u odnosu na prethodnu godinu. Opterećenost ostalih zdravstvenih radnika neznatno je manja u odnosu na prethodnu godinu iznosila je 1,7. Prosečan broj zauzetih postelja u jednom danu je iznosio 328, a prosečna opterećenost lekara zauzetim bolničkim posteljama u jednom danu iznosila je 2,9. Stopa hospitalizacije u Opštoj bolnici u Subotici u godini je viša u odnosu na prethodnu godinu i iznosila je 135,5 na 1000 stanovnika Severnobačkog okruga. U godini je u dnevnim bolnicama Opšte bolnice u Subotici lečeno je 8177 pacijenata, što je za 31,2% više u odnosu na prethodnu godinu, a ostvarena je epizoda bolničkog lečenja, što je za 125,0% više u odnosu na prethodnu godinu. U Opštoj bolnici u Subotici u odnosu na prethodnu godinu broj lečenih lica veći je za 3,1%, a broj ostavarenih bolničkih dana manji je za 1%. Kao i u prethodnoj godini u godini je lečeno više žena (56,4%), a žene su ostvarile i veći broj bolničkih dana (53,6%) Najčešći razlozi za bolničko lečenje u godini bile su sledeće grupe bolesti: tumori (19,6%), bolesti sistema krvotoka (11,5%), bolesti vezane za trudnoću, rađanje i babinje (10,3%), bolesti sistema za varenje (9,0%), bolesti mokraćno-polnog sistema (8,4%), bolesti sistema za disanje (8,2%), duševni poremećaji i poremećaji ponašanja (6,5%), povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora (5,4%), bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva (3,5%), simptomi, znaci i patološki, klinički i laboratorijski nalazi (3,3%) i dr. Najčešća dijagnoze zbog kojih je stanovništvo Severnobačkog okruga hospitalizovano u godini je O80- spontani porođaj kod jednoplodne trudnoće (5,3%), a objašnjava se obavezom stacionarne zdravstvene ustanove da u sklopu sistema dijagnostički srodnih grupa za svaku porodilju popuni i Izveštaj o hospitalizaciji. Ako se izuzme ova dijagnoza najčešće dijagnoze hospitalizacije su: C50-zloćudni tumor dojke (3,8%), F10-duševni poremećaji i poremećaji ponašanja uzrokovani upotrebom alkohola (2,4%), E10-šećerna bolest, insulinozavisni oblik (2,1%), H25- siva mrena, staračko zamućenje oka (1,8%), C18-zloćudni tumor debelog creva (1,8%), C20-zloćudni tumor rektuma (1,7%), K80-kamen u žučnoj kesi (1,7%), J35-hronična bolest krajnika i trećeg krajnika (1,6%), I63-infarkt mozga (1,5%), N18-hronična nedovoljna funkcija bubrega (1,4%), K40-preponska kila (1,3%), i dr. Od ukupnog broja stacionarno lečenih pacijenata u Opštoj bolnici u Subotici u godini kod 4,6% osoba bolest je završena smrtnim ishodom, što je za 1,0 % više u odnosu na prethodnu godinu. Kao i u prethodnoj godini veći je procenat umrlih muškaraca (51,3%). Prva tri uzroka smrti u bolničkom mortalitetu odgovaraju strukturi opšteg mortaliteta stanovništva Severnobačkog okruga. U strukturi opšteg mortaliteta se u godini na četvrtom mestu nalaze bolesti nervnog sistema (VI), a na petom mestu uzroka smrti nalaze bolesti sistema za varenje (XI). U strukturi bolničkog mortaliteta se bolesti sistema za varenje (XI) nalaze na četvrtom, a na petom mestu se nalaze zarazne i parazitarne bolesti (I). U godini zbog pogrešnog šifriranja osnovnog uzroka smrti u Izveštaju o hospitalizaciji grupa povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora (XIX) nije ušla u deset vodećih uzroka smrti. Vodeći uzroci smrti su sledeće grupe bolesti: bolesti sistema krvotoka (43,4%), tumori (24,1%), bolesti sistema za disanje (12,3%), bolesti sistema za varenje (7,5%), zarazne i parazitarne bolesti bolesti (3,5%). Najčešće dijagnoze osnovnog uzroka smrti su I21-infarkt srca (8,9%), J81-edem pluća (2,9%), I25-druge ishemijske bolesti srca (2,8%), I42-oboljenja srčanog mišića (2,8%), I50-nedovoljna funkcija srca (2,1%), I46-iznenadni zastoj srca (1,9%), C34-zloćudni tumor dušnika i pluća (1,4%), I63-infarkt mozga (1,2%), C50-zloćudni tumor dojke (1,2%). Prema Uredbi o Planu mreže na teritoriji Severnobačkog okruga u pružanju stacionarne zdravstvene zaštite učestvuje osim Opšte bolnice u Subotici i Vanbolničko porodilište u Bačkoj Topoli, koje raspolaže sa 10 postelja od kojih su 8 opredeljene za akušerstvo, a 2 postelje za ginekologiju. U ovom porodilištu se završavaju samo porođaji za koje se proceni da su u fiziološkim granicama normalnog porođaja, a porođaji sa očekivanim komplikacijama se završavaju na akušerskom odeljenju Opšte bolnice u Subotici. Osim porođaja u ovoj ustanovi se obavljaju i manje ginekološke intervencija koje zahtevaju kratkotrajnu hospitalizaciju. U godini u obezbeđivanju stacionarne zdravstvene zaštite su kao i prethodne godine učestvovali 1 ginekolog/akušer i 8 medicinskih sestara. Jedan lekar se nalazi na specijalizaciji. U Vanbolničkom porodilištu je u godini lečeno 389 žena koje su ostvarile 1040 bolesničkih dana. Prosečna dužina lečenja u Vanbolničkom porodilištu iznosila je 2,7 dana, a prosečna zauzetost posteljnog kapaciteta je niža u odnosu na prethodnu godinu i iznosila je 28,5%. Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja službe za bolničko-stacionarno lečenje (obrazac br.: ) i iz bolesničko statističkih listića (obrazac br.: ). 44

46 Tabela 59 STACIONARNA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA OPŠTA BOLNICA U SUBOTICI Odeljenje Broj lekara Broj ostalih Broj zdravstvenih postelja radnika Broj bolesničkih dana Broj slučajeva Prosečna dužina lečenja Iskorišćenost kapaciteta (%) Propusna moć Zauzetost bolnice Stopa hospitalizacije Opterećenost lekara posteljama Opterećenost ostalih zdravstvenih radnika posteljama Interno Pneumoftizilogija Infektivno Dermatovenerologija Neurologija Psihijatrija Pedijatrija Produženo lečenje, palij. nega, fiz.med. i rehabilitacija Hirurgija Urologija Ortopedija Ginekologija Akušerstvo ORL Oftamologija Onkologija Jedinica za intenzivno lečenje UKUPNO:

47 BROJ SLUČAJEVA BROJ SLUČAJEVA ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Tabela 60 RAD VANBOLNIČKOG PORODILIŠTA DOMA ZDRAVLJA "DR HADŽI JANOŠ" U BAČKOJ TOPOLI Broj postelja 10 Broj lekara 2 Broj medicinskih sestara 8 Broj slučajeva 389 Broj bolesničkih dana 1040 Prosečna dužina lečenja 2.7 Iskorišćenost kapaciteta% 28.5 Grafikon 12 DESET NAJUČESTALIJIH OBOLJENJA U STACIONARNOJ ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITI OKRUGA C50 Zlocudni tumor dojke 2. F10 Duševni poremecaji i poremecaji ponašanja uzrokovani upotrebom alkohola 3. E10 Šecerna bolest, insulinoyavistan oblik 4. H25 Siva mrena - staracka zamucenost sociva 5. C18 Zlocudni tumor debelog creva 6. C20 Zlocudni tumor zadnjeg creva 7. K80 Kamen u žucnoj kesi 8. J35 Hronicne bolesti krajnika i treceg krajnika 9. I63 Infarctus cerebri 10. N18 Hronicna nedovoljna funkcija bubrega Grafikon 13 DESET NAJUČESTALIJIH UZROKA MORTALITETA U STACIONARNOJ ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITI OKRUGA I50 Nedovoljna funkcija srca 2. I46 Zastoj srca 3. I42 Oboljenja srčanog mišića 4. C34 Zloćudni tumor dušnika i pluća 5. I63 Infarkt mozga - izumiranje tkiva mozga 6. I21 Akutan infarkt ( izumiranje tkiva) srca 7. J81 Otok pluća 8. I61 Krvarenje u mozgu 9. I25 Hronična ishemijska bolest srca 10. C50 Zloćudni tumor dojke 46

48 13. DRUGI OBLICI ZDRAVSTVENE SLUŽBE (PRIVATNE ZDRAVSTVENE USTANOVE) U godini je na teritoriji Severnobačkog okruga registrovano 117 privatnih zdravstvenih ustanova, što je za 2,6% više u odnosu na prethodnu godinu. Strukturu i broj privatnih zdravstvenih ustanova na teritoriji Okruga čine 1 specijalna bolnica, 2 lekarske ordinacije opšte medicine, 15 specijalističkih lekarskih ordinacija, 8 poliklinika, 1 ambulanta za kućnu negu i transport, 46 stomatoloških ordinacija, 3 stomatološka rtg kabineta, 7 laboratorija za zubnu tehniku, 1 specijalistička ordinacija za rtg i uzv dijagnostiku, 8 laboratoija i 25 apoteka i apotekarskih ustanova. Ukupan broj zaposlenih u privatnim zdravstvenim ustanovama iznosio je 508, što je za 9,7% više u odnosu na godinu. Od ukupnog broja zaposlenih 240 su zdravstveni radnici sa visokom stručnom spremom (lekari-109, stomatolozi-62, farmaceuti-69 i biohemičari-6), a 265 su zdravstveni radnici sa srednjom stručnom spremom. U godini je u odnosu na prethodnu godinu ukupan broj zaposlenih sa VSS povećan za 7,2%, a ukupan broj zaposlenih sa SSS za 11,8%. Prema podacima zdravstveno-statističkih izveštaja koje privatne zdravstvene ustanove kvartalno dostavljaju Zavodu za javno zdravlje Subotica, u godini registrovano je poseta, laboratorijskih analiza i 5154 protetske usluge. Broj registrovanih poseta veći je za 11,8% u odnosu na 2015.godinu, broj laboratorijskih analiza za 68,9%, a broj izvršenih protetskih je manji za 41,3%. U privatnim zdravstvenim ustanovama Severnobačkog okruga u godini je registrovano oboljenja i stanja, što je za 13,6% više u odnosu na godinu. Ukupan broj oboljenja i stanja registrovan u privatnim pedijatrijskim zdravstvenim ustanovama iznosio je kod predškolske dece 2275, a kod školske dece 769. U odnosu na prethodnu godinu broj registrovanih oboljenja i stanja kod predškolske dece veći je za 2,1%, a kod školske dece 55,0%. Vodeći uzroci oboljevanja su bolesti respiratornog sistema, zarazne i parazitarne bolesti i bolesti sistema za varenje. Ukupan broj oboljenja i stanja registrovan u privatnim ordinacijama opšte medicine iznosio je 1309, što je za 28,5% više u odnosu na prethodnu godinu. Vodeći uzroci oboljevanja su bolesti respiratornog sistema, bolesti sistema za varenje, bolesti sistema krvotoka, bolesti nervnog sistema i bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem. Ukupan broj oboljenja i stanja registrovan u privatnim ginekološkim ordinacijama iznosio je 5462, što je za 11,4% više u odnosu na prethodnu godinu. Vodeći uzroci oboljevanja su bolesti mokraćno-polnog sistema, faktori koji utiču na zdravstveno stanje i kontakt sa zdravstvenom službom, trudnoća, rađanje i babinje, tumori. Ukupan broj oboljenja i stanja registrovan u privatnim stomatološkim ordinacijama kod dece predškolskog uzrasta iznosio je 1014, što je za 494,6% više u odnosu na prethodnu godinu, kod dece školskog uzrasta iznosio je 651, što je za 12,6% više u odnosu na prethodnu godinu, a kod odraslog stanovništva iznosio je 27092, što je za 3,5% više u odnosu na prethodnu godinu. Vodeći uzroci oboljevanja su bolesti sistema za varenje i krvotoka i faktori koji utiču na zdravstveno stanje i kontakt sa zdravstvenom službom. Ukupan broj oboljenja i stanja registrovan u privatnim dermatovenerološkim ordinacijama iznosio je 2902, što je za 36,8% više u odnosu na prethodnu godinu. Vodeći uzroci oboljevanja su bolesti kože i potkožnog tkiva i zarazne i parazitarne bolesti. Ukupan broj oboljenja i stanja registrovan u privatnim specijalističkim ordinacijama iznosio je 17882, što je za 24,0% više u odnosu na prethodnu godinu. Vodeći uzroci oboljevanja su bolesti oka i pripojaka oka, bolesti srca i krvotoka, bolesti respiratornog sistema, bolesti sistema za varenje, trudnoća rađanje i babinje, a najčešće posete korisnika su se odnosile na faktore koji utiču na zdravstveno stanje i kontakt sa zdravstvenom službom. 47

49 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Tabela 61 KADAR, POSETE, ANALIZE I PROTETSKI RADOVI PREMA VRSTI PRIVATNIH ZDRAVSTVENIH USTANOVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Privatne zdravstvene ustanove Broj Broj poseta Broj registrovanih Zaposlene Ukupno Zaposleni Zaposleni Zaposleni kod svih Broj izvršenih privatnih medicinske zaposlenih lekari stomatolozi farmaceuti zdravstvenih analiza protetskih zdravstvenih sestre/tehničari radnika radova ustanova Pružaoci bolničke zdravstvene zaštite Specijalna bolnica Pružaoci ambulante zdravstvene zaštite Lekarska praksa ukupno Ordinacije opšte medicine Specijalističke ordinacije ukupno pedijatrijska oftalmološka psihijatrijska urološka dermatovenerološkea ginekološka fizikalna medicina i rehabilitacija ostale Stomatološka praksa- ukupno Poliklinike Ambulanta za kućnu negu Pružaoci pomoćnih zdravstvenih usluga Rtg i UZ dijagnostika Laboratorija Laboratorija za zubnu tehniku Stomatološki rtg kabinet Pružaoci apotekarskih usluga Apoteke i apotekarske ustanove Ukupno

50 ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Tabela 62 OBOLJENJA I STANJA REGISTROVANA U PRIVATNIM ZDRAVSTVENIM USTANOVAMA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Grupe bolesti Pedijatrija (predškolski Pedijatrija (školski uzrast) Opšta medicina Ginekologija Stomatologija (predškolski Stomatologija (školski uzrast) Stomatologija (odrasli) Dermatologija Specijalističke ordinacije uzrast) uzrast) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XXI UKUPNO LEGENDA: I Zarazne bolesti i parazitarne bolesti VIII Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka XV Trudnoća, rađanje i babinje II Tumori IX Bolesti sistema krvotoka XVI Stanja u porođajnom periodu III Bolesti krvi i bolesti krvotvornih organa i poremećaji imuniteta X Bolesti sistema za disanje XVII Urođene nakaznosti, deformacije i hromozomske nenormalnosti IV Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem, ishrane i metabolizma XI Bolesti sistema za varenje XVIII Simptomi, znaci i patološki klinički i laboratorijski nalazi V Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja XII Bolesti kože i potkožnog tkiva XIX Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnjih faktora VI Bolesti nervnog sistema XIII Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva XXI Faktori koji utiču na zdr. stanje i kontakt sa zdr. službom VII Bolesti oka i pripojka oka XIV Bolesti mokraćno polnog sistema 49

51 14. APSENTIZAM Apsentizam predstavlja privremenu radnu nesposobnost zaposlenog i radno-aktivnog stanovništva (starosne kategorije od godina) od čijeg zdravlja i blagostanja zavisi celokupna društvena produktivnost i socijalno-ekonomski razvoj. Prosečan broj zaposlenih osoba registrovanih u Severnobačkom okrugu u godini iznosio je 54028, što je za 2,6% više u odnosu na godinu. U Subotici je registrovan zaposleni, u Bačkoj Topoli 7934, a u Malom Iđošu U odnosu na prethodnu godinu prosečan broj zaposlenih povećan je u Subotici za 4,6%, a smanjen u Bačkoj Topoli za 4,6%, a u Malom Iđošu za 8,7%. Kod aktivnih osiguranika je u godini registrovano slučajeva bolovanja i dana bolovanja. Broj slučajeva veći je za 17,9%, a broj dana bolovanja za 7,5% u odnosu na godinu. Jedan zaposleni osiguranik je u proseku imao 0,7 epizoda bolovanja godišnje, na bolovanju je bio u proseku 9,1 dana, a prosečan broj dana bolovanja po jednom slučaju iznosio je 12,9 dana. Dnevno je sa posla zbog bolesti odsustvovalo 2225 radnika ili 4,1% osiguranika. Najčešći razlozi bolovanja u Severnobačkom okrugu bile su bolesti sistema za disanje sa 6639 slučaja (17,5%), faktori koji utiču na zdravstveno stanje i kontakt sa zdravstvenom službom sa 5478 slučaja (14,4%), bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva koje učestvuju sa 5108 slučaja (13,5%), zatim slede bolovanja prouzrokovana povredama, trovanjima i posledicama delovanja spoljnih faktora sa slučaja (6,9%) i bolovanja uzrokovana bolestima sistema za varenje sa 2484 slučaja (6,5%). Vodeće grupe bolesti prema broju dana odsustvovanja sa posla su: trudnoća, rađanje i babinje (19,2%), bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva (14,2%), bolesti sistema za disanje (11,2%), povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora (12,1%) i faktori koji utiču na zdravstveno stanje i kontakt sa zdravstvenom službom (7,0%). Najčešće dijagnoze zbog koji su žene izostajale sa posla su problemi osoba sa tuđom negom (Z74), zatim virusne infekcije neoznačene lokalizacije (B34) i bol u leđima (M54), a kod muškaraca su na prvom mestu virusne infekcije neoznačene lokalizacije (B34), bol u leđima (M54) i akutna upala ždrela (J02). Prema broju dana bolovanja kod žena, vodeći razlog izostajanja sa posla su krvarenja u početnoj trudnoći (O20), tuđa nega (Z74) i bol u leđima (M54), dok su kod muškaraca vodeći razlozi bili bol u leđima (M54), virusne infekcije neoznačene lokalizacije (B34) i akutna upala ždrela (J02). Podaci prikazani u ovom poglavlju preuzeti su iz Izveštaja o privremenoj sprečenosti za rad (obrazac 03-8), koji se prikuplja, unosi i obrađuje u Centru za analizu, planiranje i organizaciju zdravstvene zaštite i informatiku i biostatistiku u zdravstvu, Zavoda za javno zdravlje Subotica. Grafikon 14 PROSEČAN BROJ ZAPOSLENIH Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug 0 Broj zaposlenih 50

52 Tabela 63 KRETANJE APSENTIZMA PO OPŠTINAMA Opština Prosečan broj zaposlenih Broj slučajeva Broj dana bolovanja Prosečan broj dana bolovanja po slučaju Prosečan broj dana bolovanja po osiguraniku Broj slučajeva bolovanja po zaposlenom Prosečan broj dnevno odsutnih radnika sa posla Procenat dnevno odsutnih radnika sa posla Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Tabela 64 KRETANJE APSENTIZMA PO GRUPAMA BOLESTI I BROJU SLUČAJEVA BOLOVANJA Opština Bolesti Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Broj % Broj % Broj % Broj % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XXI SVEGA: Legenda: I Zarazne i parazitarne bolesti XII Bolesti kože i potkožnog tkiva II Tumori XIII Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva III Bolesti krvi i krvotvornih organa XIV Bolesti mokraćno polnog sistema IV Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem XV Trudnoća, rađanje i babinje V Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja XVI Stanja u porođajnom periodu VI Bolesti nervnog sistema XVII Urođene nakaznosti, deformacije i hromozomske VII Bolesti oka i pripojaka oka nenormalnosti VIII Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka XVIII Simptomi, znaci i patološki, klinički i IX Bolesti sistema krvotoka laboratorijski nalazi X Bolesti sistema za disanje XIX Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih XI Bolesti sistema za varenje faktora XXI Faktori koji utiču na zdravstveno stanje i kontakt sa zdravstvenom službom 51

53 Tabela 65 KRETANJE APSENTIZMA PO GRUPAMA BOLESTI I BROJU DANA BOLOVANJA Opština Subotica Bačka Topola Mali Iđoš Okrug Grupa Dani Dani Dani Dani % % % bolesti bolovanja bolovanja bolovanja bolovanja % I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XXI SVEGA: Legenda: I Zarazne i parazitarne bolesti XII Bolesti kože i potkožnog tkiva II Tumori XIII Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva III Bolesti krvi i krvotvornih organa XIV Bolesti mokraćno polnog sistema IV Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem XV Trudnoća, rađanje i babinje V Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja XVI Stanja u porođajnom periodu VI Bolesti nervnog sistema XVII Urođene nakaznosti, deformacije i hromozomske VII Bolesti oka i pripojaka oka nenormalnosti VIII Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka XVIII Simptomi, znaci i patološki, klinički i IX Bolesti sistema krvotoka laboratorijski nalazi X Bolesti sistema za disanje XIX Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih XI Bolesti sistema za varenje faktora XXI Faktori koji utiču na zdravstveno stanje i kontakt sa zdravstvenom službom 52

54 Grafikon 15 VODEĆI UZROCI IZOSTAJANJA SA POSLA PO POLU I PREMA DIJAGNOZI EVIDENTIRANIH SLUČAJEVA Žene Muškarci % % Z74 B34 M54 0 B34 % M54 J02 B34 - Infekcija uzrokovana virusom, neoznačene lokacije M54 - Dorsalgia (bol u leđima) J02 - Pharingitis acuta Z74 Problemi osoba sa tuđom negom Grafikon 16 VODEĆI UZROCI IZOSTAJANJA SA POSLA PO POLU, DIJAGNOZI I PREMA BROJU DANA BOLOVANJA Žene Muškarci % % O20 % Z74 M54 0 M54 B34 J20 O20 - Krvarenje u početnoj trudnoći Z74 - Problemi osoba sa tuđom negom M54 - Dorsalgia (bol u leđima) B34 - Infekcija uzrokovana virusom, neoznačene lokacije J20 - Akutno zapaljenje dušnica 53

55 15. PROMOCIJA ZDRAVLJA I VASPITANJE ZA ZDRAVLJE NA TERITORIJI SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Centar za promociju zdravlja Zavoda za javno zdravlje Subotica koordinira aktivnostima promocije zdravlja i vaspitanjem za zdravlje dece i odraslih na teritoriji Severnobačkog okruga. U planiranju, implementaciji i evaluaciji promotivnih aktivnosti učestvuju lekari različitih specijalnosti: specijalista socijalne medicine, specijalista epidemiologije i higijene uz interdisciplinaran rad unutar ustanove i u saradnji sa stručnjacima iz različitih nemedicinskih oblasti. Kao referentna ustanova Zavod za javno zdravlje Subotica (ZJZS) pruža stručno-metodološku pomoć zdravstvenim ustanovama u kojima se sprovode promotivne i zdravstveno-vaspitne aktivnosti: u okviru 3 ustanove primarne zdravstvene zaštite (DZ Subotica, DZ Bačka Topola i DZ Mali Iđoš), Opštoj bolnici Subotica i Apoteci Subotica. U okviru Programa koji je u funkciji instituta/zavoda za javno zdravlje Ministarstva zdravlja RS realizuje se Koordinacija, planiranje, organizacija i sprovođenje aktivnosti promocije zdravlja, koje su posebno usmerene na osetljive grupacije stanovništva (trudnice, mala i predškolska deca, školska deca, lica starija od 65 godina života i osobe sa invaliditetom). Opšti cilj programa u okviru realizacije aktivnosti promocije zdravlja je unapređenje i očuvanje zdravlja stanovništva, razvoj zdravih okruženja i afirmacija zdravih stilova života. Program se sastoji iz 3 celine: - Koordinacija i jačanje kapaciteta i zdravstveno-promotivnih aktivnosti primarne zdravstvene zaštite - Edukacija i promocija zdravlja u zajednici - Unapređenje zdravlja vulnerabilnih grupa. 1. Koordinacija i jačanje kapaciteta i zdravstveno-promotivnih aktivnosti primarne zdravstvene zaštite Centar za promociju zdravlja ZJZS je zadržao isti nivo saradnje sa ustanovama primarne zdravstvene zaštite Okruga (PZZ) u godini kao i godine. Realizovano je 9 sastanaka sa zaposlenima u PZZ u cilju pružanja stručno-metodološke pomoći (u planiranju pri izradi planova rada pojedinih službi i ustanova, u implementaciji - pri izvođenju zdravstveno-vaspitnih sadržaja, u evaluaciji - pri izradi kvartalnih i godišnjih izveštaja). U ustanovama PZZ je broj individualnih zdravstveno-vaspitnih aktivnosti 4% manji u odnosu na godinu. Broj grupnih aktivnosti je u odnosu na prethodnu godinu veći za 2%, organizacionih sastanaka za 39%, a zdravstveno-vaspitnih izložbi za 32%. Posete polivalentne patronaže su za 8% manje u odnosu na prošlu godinu. Zdravstveno-vaspitni rad ustanova primarne zdravstene zaštite u godini je prikazan tabelarno (Tabela 66). Tabela 66 ZDRAVSTVENO-VASPITNI RAD U USTANOVAMA PZZ ZDRAVSTVENO-ASPITNI RAD U PZZ ZDRAVSTVENE USTANOVE SBO Individualni zdravstveno vaspitni rad Grupni zdravstveno vaspitni rad 54 Organizacioni sastanci Izložbe Posete polivalentne patronažne službe DZ SUBOTICA DZ BAČKA TOPOLA DZ MALI IĐOŠ UKUPNO Edukacija i promocija zdravlja u zajednici Centar za promociju zdravlja je organizovao 15 edukacija edukatora u oblasti promocije zdravlja (teme: zdrav način života, prevencija bolesti zavisnosti, TBC i pravilna ishrana). Održane su 22 edukacije odraslog stanovništva od toga 8 je akreditovano za zdravstvene radnike, 2 za prosvetne radnike i vaspitače (teme: vrtić promoviše zdravlje, škola promoviše pravilnu ishranu, urođeni poremećaji metabolizma, anoreksija, bulimija, prevencija bolesti zavisnosti, aktuelni pristupi u prevenciji i odvikavanju od pušenja, izazovi u pružanju kvaliteta, šećerna bolest, prevencija raka dojke, instrumentalne analize hrane i vode, ispitivanje vode i hrane i skrining kolorektalnog raka). U istom periodu su realizovane 1 edukacija edukatora u oblasti sprečavanja zaraznih bolesti (tema imunizacija) i 7 edukacija odraslog stanovništva (teme: virusni hepatitis, epidemiologija gripa, intrahospitalne infekcije i HIV). Najveći broj edukacija je održan sa decom predškolskog uzrasta (305 radionica) i učenicima osnovnih i srednjih škola (190 radionica/predavanje/tribina). Zdravstveno-vaspitni rad zaposlenih ZJZS je prikazan tabelarno (Tabela 67).

56 Tabela 67 EDUKACIJE EDUKATORA I STANOVNIŠTVA U OBLASTI PROMOCIJE ZDRAVLJA (PZ) I SPREČAVANJA ZARAZNIH BOLESTI (ZB) ZAVODA ZA JAVNO ZDRAVLJE SUBOTICA, Godine Edukacija edukatora oblast PZ Edukacija edukatora sprečavanje ZB Edukacija stanovništva oblast PZ Edukacija stanovništva sprečavanje ZB broj edukacija broj učesnika broj edukacija broj učesnika broj edukacija broj učesnika broj edukacija broj učesnika Tokom godine je ostvaren isti broj eudukacija edukatora u oblasti promocije zdravlja kao i godine, a broj učesnika je za 25% manji. Ostvareno je 2% manje edukacija stanovništva u oblasti promocije zdravlja u odnosu na godinu, kao i manji obuhvat stanovništva (2,5%). Edukacija edukatora u vezi sa sprečavanjem zaraznih bolesti je ostvarenа 50% manje, ali je obuhvat učesnika za 20% veći. Ostvareno je 56% manje edukacija stanovništva u vezi sa sprečavanjem zaraznih, kao i manji obuhvat učesnika (56%). ZJZS uspešno ostvaruje partnerske odnose sa brojnim organizacijama u lokalnoj zajednici uz uključenje velikog broja saradnika i ima veliki broj zajednički realizovanih aktivnosti (Tabela 68). Tabela 68 EDUKACIJE EDUKATORA I STANOVNIŠTVA U OBLASTI PROMOCIJE ZDRAVLJA (PZ) I SPREČAVANJA ZARAZNIH BOLESTI (ZB) ZAVODA ZA JAVNO ZDRAVLJE SUBOTICA, Pokretanje partnerstva br. partnera br. sastanaka br. učesnika sastanaka br. zajedničkih aktivnosti Godine U posmatranom periodu partneri ZJZS, sa kojima su realizovane promotivne i edukativne aktivnosti, su bili: Ministarstvo zdravlja RS, Institut za javno zdravlje Srbije, Institut za javno zdravlje Vojvodine, DLV SLD Podružnica Subotica, Grad Subotica, DZ Subotica, DZ Bačka Topola, DZ Mali Iđoš, Apoteka Subotica, Opšta bolnica Subotica, predškolske ustanove, osnovne i srednje škole, subotički fakulteti i više škole, Kancelarija za mlade, mediji, mesne zajednice na teritoriji 3 opštine, Privredna komora Subotica, Subotičke pijace SU sajam, Gerontološki centar Subotica, Centar za socijalni rad, Policijska uprava Subotica, Okružni zatvor, Otvoreni univerzitet Subotica, javna i privatna preduzeća (JP Ludaš-Palić, JKP Stadion ), nevladine organizacije i udruženja građana (Crveni krst Subotica, Udruženje Stav plus, Udruženje Terras, Udruženje bubrežnih invalida Vojvodine, UG Restart Subotica, UG Olovka piše srcem, Međuopštinsko društvo za borbu protiv raka Bačka Topola i Mali Iđoš, Društvo za borbu protiv raka grada Subotica...), Planinarski savez Spartak, Umetnička škola De Medici, Klub Mesečina, Expecto, sportski klubovi, plesne grupe, TC Roda, TC Idea, TC Univerexport, Ergela Kelebija, Laguna, Pionir Subotica... Sprovođenje nacionalnih kampanja prema Kalendaru javnog zdravlja je veće od planiranog i zahtevanog broja za zavode (ukupno 6), ali je u skladu sa visokim brojem obeleženih datuma u ZJZS i sa trendom stalnog povećavanja. Povećanje je uslovljeno uvođenjem novih datuma na nacionalnom nivou i iskazanih potreba na lokalnom nivou, kao i zbog promena u načinu evidentiranja. (Grafikon 17) Grafikon 17 REALIZACIJA KAMPANJA ZA PROMOCIJU ZDRAVLJA (PO KALENDARU ZDRAVLJA I VAN KALENDARA ZDRAVLJA) SA PRIKAZOM ORGANIZOVANIH AKCIJA/MANIFESTACIJA U ZAJEDNICI,

57 Kampanje obeležene u godini akcijama u zajednici: - Evropska nedelja prevencije raka grlića materice, - Nacionalni dan bez duvanskog dima, - Nacionalni dan borbe protiv raka dojke, - Svetski dan zdravlja, - Svetski dan promocije fizičke aktivnosti, - Svetski dan bez duvanskog dima, - Svetski dan sećanja na preminule od HIV-a, - Međunarodni dan dece žrtava nasilja, - Međunarodni dan mladih, - Svetski dan srca, - Svetski dan starih, - Oktobar - mesec pravilne ishrane, - Pink oktobar prevencija raka dojke, - Evropski dan pravilne ishrane i kuvanja sa decom, - Svetski dan kvaliteta, - Evropska nedelja testiranja na HIV i hepatitis, - Svetski dan borbe protiv HIV/AIDS, godina Crvenog krsta, - Pokrajinsko takmičenje CK u pružanju prve pomoći. Zdravstveno značajni datumi koji su medijski obeleženi u godini: - Svetski dan borbe protiv raka, - Svetski dan dece obolele od raka, - Svetski dan retkih bolesti, - Mart - mesec borbe protiv malignih bolesti, - Svetski dan bubrega, - Svetski dan voda, - Nedelja zdravlja usta i zuba, - Svetski dan borbe protiv TBC, - Evropska nedelja imunizacije, - Nacionalni dan borbe protiv moždanog udara, - Svetski dan borbe protiv zloupotrebe i nezakonite trgovine droga, - Svetski dan borbe protiv hepatitisa, - Svetska nedelja dojenja, - Svetski dan prevencije samoubistava, - Nedelja borbe protiv TBC i plućnih bolesti, - Nacionalna nedelja dojenja, - Svetski dan mentalnog zdravlja, - Svetski dan gojaznosti, - Evropski dan donacije organa, - Svetski dan čistih ruku, - Svetski dan borbe protiv šećerne bolesti, - Novembar mesec borbe protiv bolesti zavisnosti. Centar za promociju zdravlja ZJZS u saradnji sa Preventivnim centrom DZ Subotica i Gradskom organizacijom Crvenog krsta već šestu godinu organizuje i sprovodi akcije pod nazivom Selu u pohode - Proveri svoje rizke, kontroliši zdravlje u ruralnim područjima Subotice. U toku godine je realizovano 12 akcija. Cilj održavanja ovih akcija je promovisanje zdravlja i zdravih stilova života, kao i mobilizacija stanovnika ovih naselja na kontrolu zdravlja. Svakako je cilj i da se preventivna zdravstvena zaštita učini dostupna stanovnicima van grada. Akcije su sprovedene u sledećim mesnim zajednicama: Čantavir, Bikovo, Bajmok, Stari Žednik, Višnjevac, Mali Radanovac, Mali Bajmok, Aleksandrovo, Palić, Verušić, Donji Tavankut i Peščara. Štampanje vlastitog promotivnog materijala je realizovano i ove godine u manjem obimu zbog loše finansijske situacije - Centar za promociju zdravlja je štampao ukupno 30 komada promotivnog materijala (lifleta) i Centar za higijenu i humanu ekologiju je štampao ukupno 100 komada (brošure: Zdravstvena bezbednost hrane, sa posebnim akcentom na značaj kontrole pesticida, kako u konvencionalnoj poljoprivrednoj proizvodnji, tako i u proizvodnji organskih proizvoda ). U toku godine je Zavod distribuirao 8066 komada promotivnog materijala, a od toga 5724 lifleta, 672 postera, 1382 brošura i 288 komada drugog promotivnog materijala. Kroz kontinuirani rad sa medijima sprovodila se i kontinuirana edukacija stanovništva na različite teme o zdravlju u cilju podizanja vlastitih kapaciteta da rade na očuvanju i unapređenju vlastitog zdravlja. Realizacija kontinuiranog rada sa mas medijima je veća od planiranog i zahtevanog broja za zavode (150), ali je u skladu sa 56

58 visokom realizacijom u dužem vremenskom periodu. (Tabela 4) Na realizaciju ima značajnog uticaja broj lokalnih i regionalnih medija u okrugu i uspostavljena saradnja, koja u slučaju ZJZS odražava dostignut visok nivo poverenja i uspešne saradnje. Broj medija se menjao, ali je u Subotici duži period visok trenutno je 6 pisanih, 6 TV, 10 radio i 5 sajtova. Tabela 69 KONTINUIRANA SARADNJA SA MEDIJIMA ZAVODA ZA JAVNO ZDRAVLJE SUBOTICA, Saradnja sa mas medijima Godine broj priloga na TV broj priloga na radiju broj priloga u štampi broj pres konferencija broj priloga na web stranicama Saradnja pojedinih centara ZJZS sa lokalnim medijima i zaposlenih u ustanovama PZZ prikazana je tabelarno (Tabela 70 i 71). Tabela 70 RAD CENTARA ZJZS SA MAS MEDIJIMA U GODINI PRILOZI ZA MAS MEDIJE Centri Novine RTV WEB Press Monitoring Nedeljni izv. Ukupno ZJZS polena i o epidemiol. vazduha situaciji Promocija zdravlja Planiranje i analiza Prevencija i kontrola bolesti Higijena i humana ekologija UKUPNO: Tabela 71 RAD PZZ SA MAS MEDIJIMA U GODINI PRILOZI ZA MAS MEDIJE Novine RTV WEB strana Press UKUPNO USTANOVE PZZ DZ SUBOTICA DZ BAČKA TOPOLA DZ MALI IĐOŠ UKUPNO: I pored manjih oscilacija u obimu pojedinih oblika zdravstveno-edukativnih i promotivnih aktivnosti evidentan je visok nivo ukupnih promotivnih i edukativnih aktivnosti ZJZS, kao i obuhvat ciljnih grupa. Nosioci celokupnih aktivnosti na realizaciji promocije zdravlja su zaposleni Centra za promociju zdravlja, a u obeležavanje pojedinih datuma se uključuju i zaposleni iz Centra za prevenciju i kontrolu bolesti i Centra za higijenu i humanu ekologiju. 3. Unapređenje zdravlja vulnerabilnih grupa Centar za promociju zdravlja ZJZS održava visok nivo edukativnog rada sa mladima već duži vremenski period, a u godini je edukativnim radom obuhvatio 9 osnovnih škola, 6 srednjih škola i 10 predškolskih ustanova. Zaposleni Centra za promociju zdravlja su realizovali 495 edukacije dece i učenika, od toga: 452 radionica (teme: pravilna ishrana, sistem disanja i štetnost pušenja, delovi tela, naša čula, pranje zuba, fizička aktivnost, kako da očuvamo srce i pluća...), 27 predavanje (teme: prevencija PAS, TBC, ispitivanje vode i hrane), 16 vršnjačkih edukacija (teme: reproduktivno zdravlje, zdrav način života i TBC i imunizacija, pravilna ishrana, prevencija bolesti zavisnosti...). Zaposleni Centra za prevenciju i kontrolu bolesti su održali jednu edukaciju edukatora u Medicinskoj školi i zaposleni Centra za higjenu i humanu ekologiju su održali 2 predavanja u istoj školi. U odnosu na prošlu godinu obuhvat osnovnih škola je 36% manji, a broj predavanja i radionica je približno isti. Obuhvat učenika, osnovnih škola je manji nego u godini predavanjima (16%) i radionicama (2%). Edukativni rad u srednjim školama je ostvaren sa približnim istim obuhvatom škola, manji je broj održanih predavanja (27%), manji je i obuhvat učenika (43%), a broj radionica je isti, sa većim obuhvatom učenika (37%). U predškolskim ustanovama je manji broj radionica, kao i obuhvat dece (25%). Zdravstveno-edukativne aktivnosti zaposlenih Centra za promociju zdravlja u osnovnim i srednjim školama, kao i predškolskim ustanovama su prikazane tabelarno (Tabela 72, 73 i 74). 57

59 Tabela 72 REALIZACIJA ZDRAVSTVENO-EDUKATIVNOG RADA ZAPOSLENIH ZJZS U OSNOVNIM ŠKOLAMA, Godina broj škola Realizacija zdravstveno-edukativnog rada u osnovnim školama broj predavanja broj učenika broj radionica (uključene i obuhvaćenih tribine) predavanjima broj učenika obuhvaćenih radionicama Tabela 73 REALIZACIJA ZDRAVSTVENO-EDUKATIVNOG RADA ZAPOSLENIH ZJZS U SREDNJIM ŠKOLAMA, Godina broj škola Realizacija zdravstveno-edukativnog rada u srednjim školama broj predavanja broj učenika broj radionica (uključene i obuhvaćenih tribine) predavanjima broj učenika obuhvaćenih radionicama Tabela 74 REALIZACIJA ZDRAVSTVENO-EDUKATIVNOG RADA ZAPOSLENIH ZJZS U PREDŠKOLSKIM USTANOVAMA, Godina broj radionica broj objekata u PU B.Topola broj objekata u PU Subotica broj roditelja broj dece broj grupa broj tema Kontinuirano se sprovodi evaluacija rezultata sprovedenog zdravsteno-vaspitnog rada kao i anketno ispitivanje o zadovoljstvu sprovedenim edukacijama: roditelja i vaspitača u vrtićima, učenika i prosvetnih radnika u školama. Evaluacioni rezultati u vrtićima u školskoj 2015./16. godini pokazuju da je procenat tačnih odgovara dece na 28 pitanja iz anketnog upitnika pre edukacije (na početku školske godine) iznosio 14,3%, a posle edukacije (na kraju školske godine, tj. po završetku kompletnog programa) 86,7%. Prosečna ocena zadovoljstva vaspitača kvalitetom sprovedene edukacije je 5,0. Prosečna ocena roditelja je 4,62. Evaluacija rezultata zdravstveno-vaspitnog rada u osnovnim školama je sprovedena za učenike prvih i drugih razreda i posebno za učenike trećih i četvrtih razreda (za Program pravilne ishrane). Procenat tačnih odgovara učenika prvih i drugih razreda na 14 pitanja iz anketnog upitnika pre edukacije je iznosio 50,2%, a posle edukacije, tj. po završetku kompletnog programa 91,2%. Procenat tačnih odgovora učenika trećih i četvrtih razreda na 18 pitanja iz anketnog upitnika pre edukacije je iznosio 61,6%, a posle edukacije, tj. po završetku kompletnog programa 91,3%. Prosečna ocena zadovoljstva nastavnika kvalitetom sprovedene edukacije je 4,86. Prosečna ocena učenika je 4,91. Rad savetovališta Zavoda za javno zdravlje Subotica Savetovalište za odvikavanje od pušenja Centar za promociju zdravlja U toku godine u savetovalištu je realizovano 1 savetovanje, a 9 osoba se interesovalo i dobilo telefonsku konsultaciju i savet za odvikavanje od pušenja. U odnosu na prethodne godine broj poseta savetovalištu se stalno smanjuje. Za 1 pušača je otvoren karton, a korisnik je prošao kompletan indvidualni petodnevni Program rada. Telefonskim putem se tokom cele godine redovno održava kontakt sa korisnicima savetovališta (nakon 1, 3, 6 i 12 meseci). Obavljeno je 7 konsultativnih telefonskih razgovora sa učesnicima savetovališta. Po isteku jedne godine od posete savetovalištu sprovodi se evaluacija i sagledavanje uspešnosti odvikavanja. Rezultati evaluacije rada Savetovališta u godini su sledeći: u savetovalištu je realizovano 10 savetovanja, 27 konsultativna razgovora i 8 telefonskih savetovanja sa pušačima koji nisu posetili savetovalište. Kompletan petodnevni program su prošle 2 osobe, obe ženskog pola. U toku sprovođenja programa su prestale pušiti obe osobe (100%). Nakon tri, šest, devet i dvanaest meseci od savetovanja ne puši 1 osoba (50%). Pomoćna lekovita sredstva je koristila jedna osoba. 58

60 Savetovalište za DPST Centar za prevenciju i kontrolu bolesti U DPST savetovalištu u godini je obavljeno 150 savetovanja i testiranja na HIV, 83 HBsAg i 68 testiranja na HCV. Obavljeno je i 42 savetovanja i testiranja na sifilis i druge PPI. Postignut je zadovoljavajući obuhvat u broju savetovanih i testiranih lica u poređenju sa obuhvatom u poslednjih pet godina. Pored DPST po zahtevu klijenata i savetu lekara, savetovalište kontinuirano sprovodi nadzor nad akcidentima sa PEP. U godini registrovano je 20 akcidenata nakon kojih je sprovedeno savetovanje i PEP. Savetovalište obrađuje, evidentira u bazu podataka i analizira pojedinačne prijave i slučajeve HIV infekcije, oboljevanje i umiranje od AIDS-a i drugih PPI. Tokom izveštajnog perioda obrađene su i analizirane 42 prijave obolevanja od PPI. U saradnji sa drugim institucijama, savetovalište kreira i sprovodi zdravstveno-vaspitne programe za ciljane populacione grupe (mladi, školska i studentska populacija, zdravstveni radnici, MSM, KSR), uspostavlja, održava i unapređuje saradnju sa drugim ustanovama zdravstveno-socijalnog tipa, udruženjima i nevladinim organizacijama na polju prevencije HIV i PPI, podrške i brige za osobe koje žive sa HIV-om. Takođe, sprovodi kampanje i obeležavanje važnih datuma vezanih za prevenciju, unapređenje obuhvata testiranih i savetovanih; obavlja periodično izveštavanje i analizu postignutih rezultata.. Sprovedeni zdravstveno-vaspitni programi za ciljane populacione grupe: Obeležen je Dan sećanja na preminule od SIDE konferencijom za štampu ( ) i manifestacijom na glavnom gradskom trgu Obavljena je edukacija vršnjačkih edukatora za prevenciju HIV-a aktivista Crvenog krsta ( ) obeležen je Svetski dan borbe protiv hepatitisa medijskim prezentacijama (radio emisija-1, članak-1). Obeležena je Evropska nedelja testiranja na HIV konferencijom za medije, 8 radio i TV emisija, edukacijom za studente i noćnim testiranjem. Obeležen je Dan borbe protiv HIV/AIDS-a medijskim prezentacijama (3 TV emisije, 1 radio emisija), otvorenom tribinom za studente i srednjoškolce, edukacijom u okružnom zatvoru i edukacijom učenika u Crvenom krstu, organizovanjem noćnog DPST. Tokom obeležavanja kampanja u aktivnostima je podeljeno 522 brošure. Savetovalište za pravilnu ishranu Centar za higijenu i humanu ekologiju U toku godine u Savetovalištu za pravilnu ishranu je obavljeno 117 prvih pregledа, 43 kontrolnа pregleda i 98 dijetetskih konsultacija. U odnosu na godinu je broj prvih pregleda manji 17%, a ponovnih 54%. (Tabela 75) Tabela 75 RAD U SAVETOVALIŠTU ZA PRAVILNU ISHRANU, Savetovalište za pravilnu ishranu % ostvarenja (2015./2014.) Plan za % ostvarenja plana Prvi pregled % % Kontrolni pregled % % Projektne aktivnosti Centra za promociju zdravlja U toku godine zaposleni Centra za promociju zdravlja su realizovali i Projekat u cilju unapređenja zdravlja mladih i promocije zdravih ponašanja: 1. Projekat Budi DRUGačiji! Pokrajinski sekretarijat za sport i omladinu je odobrio ZJZS Projekat novembra godine, a realizacija je započela 01. Decembra iste godine i trajala do godine. Cilj Projekta je poboljšanje kvaliteta komunikacije, razvijanje tolerancije na različitosti i smanjenje svih oblika nasilja među mladima i nad mladima. Aktivnosti Projekta su: nagradni likovni konkurs za izradu plakata na temu Budi DRUGačiji i nagradni konkurs za izradu kratkog filma za sve srednjoškolce u AP Vojvodini, 2 edukacije vršnjačkih edukatora iz srednjih škola SBO, 24 vršnjačke edukacije u 11 srednjih škola SBO, 2 edukacije zaposlenih u srednjim školama SBO, 2 promotivne akcije u zajednici (10. maja i 04. juna) i medijska kampanje na društvenim mrežama (na FB stranici Projekta) i u lokalnim medijima. Direktni korisnici su preko 900 srednjoškolaca (učestvovali u nekoj od aktivnosti Projekta), a indirektni korisnici preko mladih iz APV (preko mladih iz 19 srednjih škola iz 8 gradova APV, mladi na društvenim mrežama: 2453 like za video klipove i pregleda, 2334 like na likovnom konkursu, 2334 like na FB stranicu Projekta). Zaposleni Centra za higijenu i humanu ekologiju su realizovali Projekat u saradnji sa IZJZ Srbije Dr Milan Jovanović Batut : 59

61 2. Projekat Brza procena kvaliteta vode za piće iz objekata za vodosnabdevanje u seoskim sredinama prema metodologiji SZO ciljevi Projekta su: sprovođenje brze procene situacije vodosnabdevanja i stanja tzv. malih sistema za vodosnabdevanje u seoskim područjima u Srbiji, kao i razvijanje situacione analize prisutnih uslova u navedenim malim sistemima i informisanje javnosti i korišćenje rezultata za kreiranje programa unapređenja i buduće regulative u oblasti vode i zdravlja. Aktivnosti Projekta su: dizajniranje studije prema metodologiji SZO organizacije, rad na terenu koji je uključivao sanitarni nadzor odabranih malih vodovoda (MVS) i i ndividualnih vodnih objekata (IVO), uzorkovanje vode iz istih prema uputstvu, popunjavanje predefinisane baze podataka (podaci iz upitnika i rezultati analize uzorka vode) i sukcesivno slanje dopunjenih baza u IZJZ Srbije, kao i analiza dobijenih rezultata sa javnom prezentacijom i elektronskim publikovanjem. 60

62 16. OBUHVAT REGISTROVANIH LICA OBAVEZNIM VAKCINAMA I IMUNIZACIJA PO EPIDEMIOLOŠKIM INDIKACIJAMA NA TERITORIJI SBO U GODINI Tabela 76 IMUNIZACIJA PROTIV TUBERKULOZE Redni broj Opština Broj živorođenih Broj vakcinisanih % 1 Subotica B. Topola M. Iđoš UKUPNO Okrug Tabela 77 IMUNIZACIJA PROTIV DEČJE PARALIZE Redni br. Opština Vakcinacija OPV Revakcinacija OPV U 2. godini U 7. godini U 14. godini Br. plan. Br.vakc. % Br. plan. Br. revakc. % Br. plan. Br. revakc. % Br. plan. Br. revakc. % 1 Subotica B. Topola M. Iđoš Ukupno okrug

63 Tabela 78 IMUNIZACIJA PROTIV DIFTERIJE, TETANUSA I PERTUSISA Redni br. Opština Vakcinacija DTP Br. plan. Br.vakc. % Br. plan. Revakcinacija DTP u 2. godini Br. revakc. % Br. plan. Revakcinacija DT u 7. godini Br. revakc. % Br. plan. Revakcinacija DT u 14. godini Br. revakc. % 1 Subotica B. Topola M. Iđoš Ukupno okrug Tabela 79 IMUNIZACIJA PROTIV MORBILA, RUBEOLE I PAROTITISA Redni br. Opština Vakcinacija MMP Revakcinacija MMP u 7. godini Broj planiranih Broj vakcinisanih. % Broj planiranih Broj revakcinisanih 1 Subotica B. Topola M. Iđoš Ukupno okrug % 62

64 Tabela 80 IMUNIZACIJA PROTIV HEPATITISA B Redni br. Opština Hepatitis B vakcinacija u prvoj godini sa tri Vakcin sa Hepatitis B vakcinacija u 12. godini doze Vakcin. sa jednom sa tri doze dve doze Br. plan. Br.vakc. % dozom Br. plan. Br.vakc. % Vakcin. sa dve doze Vakcin. sa jednom dozom 1 Subotica B. Topola M. Iđoš Ukupno okrug Tabela 81 IMUNIZACIJA PROTIV OBOLJENJA IZAZVANIH Haemophilusom influenzae tip b Redni br. Tabela 82 IMUNIZACIJA PROTIV TETANUSA POVREĐENIH LICA Opština Broj planiranih Hib vakcinacija Broj vakcinisanih 1 Subotica B. Topola M. Iđoš Ukupno okrug % Red. Broj Opština Ukupan broj povređenih Broj povređenih lica koja su potpuno vakc. odn. revakc. a kod kojih je prošlo više od 10 god.od poslednje primljene doze vakcine (1 doza vakcine + HTIg) (1) Broj povređenih lica koja nisu vakc, koja su nepotpuno vakc. ili nemaju dokaze o vakcinaciji (2) Broj lica kojima su aplikovane 3 doze vakcine + HTIg (3) Broj lica koja su revakcinisana (4) Ukupno aplikovano doza vakcine Ukupan broj lica kojima je apl. HTIg 1 Subotica B. Topola M. Iđoš Ukupno okrug

65 Tabela 83 IMUNIZACIJA PROTIV BESNILA Red. Broj Opština Br. povređenih HRIG+vakcina Aplikovana samo vakcina Br. preekspoziciono zaštićenih Ukupno vakcinisano 1 Subotica B. Topola 3 M. Iđoš Ukupno okrug Tabela 84 IMUNIZACIJA PROTIV HEPATITISA B EKSPONIRANIH LICA Red. Broj Opština Hemofil. Dijaliza* Polni partneri HBs Ag + IV narkomani Insulin. zav. dijab. Novorođenčad HBs Ag+ majki* Štićenici ust. soc. zašt.** Zdrav. radnici Učen. i stud. zdrav. struke Ukupno vakcinisanih 1 ZJZ Subotica Ukupno okrug * Broj potpuno vakcinisanih obuhvata one koji su primili kompletnu seriju od 3, odnosno 4* doze (dijaliza-dvostruka doza za određeni uzrast) ** Ostale epidemiološke indikacije 64

66 Tabela 85 REZULTATI TESTIRANJA NA HbsAg Red. Broj 1 Opština broj testiranih Dobrovoljni davaoci Trudnice Grupe iz rizika* Ukupno testirano broj pozitivnih % pozitivnih broj porođaja broj testiranih % tesiranih broj pozitivnih % pozitivnih broj testiranih broj pozitivnih % pozitivnih broj testiranih broj pozitivnih % pozitivnih Opšta bolnica Subotica DZ Bačka Topola 3 DZ Mali Iđoš 4 ZJZ Subotica Ukupno okrug * hemofiličari, bolesnici na hemodijalizi, insulin zavisni dijabetičari, polni partneri HBsAg+ osoba, štićenici ustanova socijalne zaštite, zdravstveni radnici, učenici i studenti zdravstvene struke, intravenski narkomani Tabela 86 IMUNIZACIJA PROTIV GRIPA PREMA UZRASTU Red. Broj Opština Uzrast 6 mes. 4 god god god. 65 i više Ukupno vakcinisanih 1 DZ Subotica DZ Bačka Topola DZ Mali Iđoš Ukupno okrug Tabela 87 IMUNIZACIJA PROTIV GRIPA PO EPIDEMIOLOŠKIM I KLINIČKIM INDIKACIJAMA Red. Broj Opština Kliničke indikacije Gerontološki centar Ustanove socijalne zaštite Epidemiološke indikacije Zdravstvene ustanove Javne službe Stariji od 65 god. Ukupno vakcinisano 1 DZ Subotica DZ Bačka Topola DZ Mali Iđoš Ukupno okrug

67 Imunizacija na području Severnobačkog okruga u godini Tokom godine na području Severnobačkog okruga postignut je visok vakcinalni obuhvat obveznika u prvoj godini života od preko predviđenih 95% svim obaveznim vakcinama. Ostvarene vrednosti vakcinalnog obuhvata su iznosile: imunizacija protiv tuberkuloze vakcinom BCG 96,56%; imunizacija protiv dečije paralize, difterije, tetanusa, velikog kašlja i bolesti koju izaziva hemofilus influence tip b kombinovanom petovalentnom vakcinom DTaP-IPV-Hib 95,71%, imunizacija protiv virusnog hepatitisa B vakcinom HB 95,90%. Imunizacija protiv malih boginja, zaušaka i rubele koja se obavlja u drugoj godini života vakcinom MMR sprovedena je sa obuhvatom od 93,83%. Vakcinacija protiv virusnog hepatitisa B u dvanaestoj godini života imala je obuhvat od 85,32%. Revakcinacija protiv dečije paralize, difterije, tetanusa, velikog kašlja i bolesti koju izaziva hemofilus influence tip b kombinovanom petovalentnom vakcinom DTaP-IPV-Hib u drugoj godini života imala je ostvarene vrednosti od 96,97%. Revakcinacija protiv dečije paralize u sedmoj godini života vakcinom OPV imala je ostvarenje od 71,17% a revakcinacija obveznika istom vakcinom u četrnaestoj godini života imala je ostvarenje od 68, 45%. Ovako niske vrednosti vakcinalnog obuhvata vakcinom OPV objašnjavaju se nedostatkom vakcine, te su u godini ostvarene najniže vrednosti imunizacije vakcinom OPV u proteklih 10 godina na teritoriji čitave Republike. Revakcinacija protiv difterije i tetanusa u sedmoj godini života vakcinom DT imala je ostvarenje od 95,95%, dok je vakcinalni obuhvat obveznika u četrnaestoj godini života vakcinom dt iznosio 97,30%. Revakcinacija vakcinom MMR u sedmoj godini života imala je ostvarenje od 94,71%. Od ukupno pristiglih 5950 doza vakcine protiv gripa, utrošeno je 4958 doza, odnosno 83,33%. Na području Severnobačkog okruga je tokom godine vakcinom protiv tetanusa (TT) nakon povređivanja zaštićeno 5401 lice. U godini je protiv virusnog hepatitisa B zaštićeno 357 odraslih osoba, a od ovog broja zdravstveni radnici su činili 92,43% vakcinisanih. Tokom godine nije izvršena imunizacija 1581 obveznika uzrasta od 0 do 14 godina života nekom od predviđenih vakcina. Najčešći razlog (66,48%) je bila nestašica vakcina, u prvom redu vakcine OPV, zbog čega nije izvršena revakcinacija 1051 obveznika. Tokom godine Stručnom timu za kontraindikacije dospela je prijava o jednom slučaju neželjene reakcije na vakcinu (vakcina DT), koja se procenom Stručnog tima nije mogla kvalifikovati kao teža neželjena reakcija. U isto vreme je Stručni tim izdao i jedno Rešenje o postojanju trajne kontraindikacije za imunizaciju vakcinom OPV. Analiza bolničkih infekcija u godini, poređenje sa godinom i predlog mera za unapređenje Praćenje epidemiološke situacije bolničkih infekcija (BI) vršeno je na osnovu studija prevalencije i incidencije, prijava bolničkih infekcija, praćenja antimikrobne rezistencije, kao i redovnog i vanrednog epidemiološkog nadzora. Unapređenje epidemiološke situacije vezano za bolničke infekcije u zdravstvenim ustanovama obavljano je kontinuirano tokom godine putem pružanja stručno-metodološke pomoći, pisanih mera i preporuka, stručno-metodoloških uputstava i protokola za brzo otkrivanje, suzbijanje i kontrolu bolničkih infekcija i ciljanim edukacijama zdravstvenog osoblja. 1. Broj analiziranih prijava bolničkih infekcija U periodu godine prijavljen je i analiziran 131 slučaj bolničkih infekcija kod 123 pacijenta, za 18% više nego u prethodnoj, godini. U cilju kontinuiranog nadzora, prevencije, ranog otkrivanja i suzbijanja bolničkih infekcija, obavljena su 24 obilaska zdravstvenih ustanova, uključujući i vanredni nadzor. Isti broj nadzora obavljen je i u godini. 66

68 Grafikon 18 KRETANJE BOLNIČKIH INFEKCIJA U OPŠTOJ BOLNICI SUBOTICA PO MESECIMA NA OSNOVU PRIJAVA BI Mikrobiološki potvrđene izolate imalo je 87% (114) analiziranih prijava bolničkih infekcija. Od ukupnog broja mikrobioloških izolata (110), kod 70% je utvrđena antibiotska rezistencija (Grafikon 19). Grafikon 19 NAJČEŠĆE IZOLOVANI SOJEVI U GODINI 2. Broj epidemioloških ispitivanja i mera kod epidemija bolničkih infekcija Tokom godini otkrivene su i analizirane 3 epidemije bolničkih infekcija u 3 ustanove, od čega 1 u Opštoj bolnici u Subotici, dok su dve registrovane u ustanovama socijalno-zdravstvenog tipa. U prethodnoj godini (2015.) registrovane su 4 epidemije BI. 3. Druge aktivnosti na prevenciji i suzbijanju bolničkih infekcija U godini realizovane su sledeće mere i aktivnosti u cilju prevencije, ranog otkrivanja i suzbijanja bolničkih infekcija: - Održana su 4 sastanka komisije za bolničke infekcije u Opštoj bolnici Subotica, a po 2 sastanka u tri doma zdravlja i 3 socijalno-zdravstvene ustanove sa teritorije nadležnosti. - Sprovodi se nedeljno praćenje i analiza BI putem izveštaja o izolatima mikrobiolške laboratorije (Bolnica), - Sačinjeno je i distribuirano 10 ciljanih mera i preporuka za prevenciju i suzbijanje bolničkih infekcija (za sve ustanova sa teritorije nadležnosti). - Kontinuirano je pružana stručno-metodološka pomoć. 67

69 PREPORUKE ZA NAREDNI PERIOD U narednoj godini predviđene su sledeće mere i aktivnosti u cilju unapređenja nadzora i kontrole bolničkih infekcija u zdravstvenim ustanovama: - Izrada Programa i godišnjeg plana prevencije i kontrole BI, - Preispitivanje vakcinalnog statusa zaposlenih u zdravstvenim ustanovama i obavljanje vakcinacije protiv Hepatitisa B i gripa. - Nadzor nad korišćenjem zaštitne opreme. - Nadzor i kontrola prijavljivanja bolnički infekcija i epidemija. - Saradnja sa komisijom za lekove i drugim komisijama na nivou zdravstvenih ustanova. - Kontinuirane edukacije sa temama sprečavanja BI 68

70 17. REZULTATI ISPITIVANJA MIKROBIOLOŠKE I HEMIJSKE ISPRAVNOSTI NAMIRNICA I PREDMETA OPŠTE UPOTREBE NA TERITORIJI SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Stručnjaci koji rade u oblasti ocene zdravstvene ispravnosti hrane smatraju da je pojam apsolutno zdrave i nekontaminirane hrane, tj. pojam tkz. nultog rizika od kontaminenata u hrani nerealan, ali je tendencija u svim zemljama sveta da se primenom savremenih naučnih saznanja u proizvodnji i kontroli namirnica prepoznaju mogući rizici i svedu na najmanju moguću meru. Pored makro i mikronutrienata i nenutritivnih prirodnih komponenti hrane, koje su često odgovorne za njene organoleptičke osobine i koje ih, globalno gledano, čine biološki vrednim i prihvatljivim, u namirnicama se mogu naći i brojne druge supstance koje su manje ili više štetne po zdravlje. Tu, pre svega, spadaju mikroorganizmi i njihovi toksini, aditivi i rezidui kontaminenata. Dokazivanje prisustva ovih supstanci i njihovo određivanje čine osnovu ispitivanja zdravstvene ispravnosti (M. O. Mirić, S. S. Šobajić: Zdravstvena ispravnost namirnica, 2002). Vlada Republike Srbije je godine usvojila prvu Strategiju javnog zdravlja, polazeći od stava da je zdravlje naroda od opšteg društvenog interesa i najznačajniji resurs za razvoj. Strategijom javnog zdravlja RS se podržava ispunjavanje društvene brige za zdravlje ljudi i podstiče odgovornost države i društva u obezbeđenju dobrobiti za sve građane putem unapređenja zdravlja i očuvanja zdrave životne i radne sredine. Delatnost javnog zdravlja u oblasti životne sredine i zdravlja stanovništva obuhvata pored mnogobrojnih aktivnosti i kontrolu zdravstvene ispravnosti namirnica. Kontrola bezbednosti hrane vrši se u okviru: - monitoringa kojeg sprovodi Ministarstvo zdravlja-pokrajinska sanitarna inspekcija, na osnovu Zakona o bezbednosti hrane ( Sl.glasnik RS, br. 41/2009, čl.12), i to kontrolom: nove hrane, dijetetskih proizvoda, dečije hrane-zamene za majčino mleko, dijetetskih suplemenata i soli za ishranu ljudi i proizvodnje aditiva, aroma, enzimskih preparata neživotinjskog porekla i pomoćnih sredstava neživotinjskog porekla, kao i vode za piće u originalnoj ambalaži (stona voda, mineralna voda i izvorska voda), kao i vode za javno snabdevanje stanovništva vodom za piće, u svim fazama proizvodnje, prerade i prometa (promet na veliko, promet na malo, uvoz na mestima carinjenja i izvoz); - laboratorijskih analiza u skladu sa ugovorenim obavezama ili prema zahtevima korisnika usluga, odnosno vlasnicima preduzeća, koja se bave proizvodnjom i prometom namirnica i predmeta opšte upotrebe, sa ciljem da se proveri kvalitet i ispravnost sirovina i gotovih proizvoda; - kontrole prema higijensko-epidemiološkim indikacijama (Zakon o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti ( Sl.glasnik RS, br. 15/2016); i kontrole u skladu sa Zakonom o javnom zdravlju ( Sl.glasnik RS, br. 15/2016). Prema Zakonu o zdravstvenoj ispravnosti predmeta opšte upotrebe ( Sl.glasnik RS, br. 92/2011, čl.3), pod predmetima opšte upotrebe podrazumevaju se: 1) posuđe, pribor, uređaji, ambalaža i drugi materijali koji dolaze u kontakt sa hranom u skladu sa Zakonom kojim se uređuje bezbednost hrane; 2) dečije igračke i predmeti namenjeni deci i odojčadi; 3) kozmetički proizvodi, kozmetički proizvodi sa posebnom namenom i ambalaža za pakovanje ovih proizvoda; 4) predmeti koji pri upotrebi dolaze u neposredan kontakt sa kožom ili sluzokožom, predmeti za ukrašavanje lica i tela, za pirsing i imitacija nakita. Prema navedenom Zakonu zdravstvena ispravnost predmeta opšte upotrebe jeste ispravnost u pogledu deklaracije, sastava, senzornih svojstava, vrste i sadržaja štetnih materija, mikrobiološke ispravnosti, kao i mogućnosti štetnog uticaja na zdravlje ljudi i životnu sredinu, u skladu sa ovim Zakonom i drugim propisima (član 4, stav 1, redni broj 14). Do donošenja podzakonskih akata prikupljanje podataka o zdravstvenoj ispravnosti predmeta opšte upotrebe na teritoriji RS usklađeno je i sa odredbama Pravilnika o uslovima u pogledu zdravstvene ispravnosti predmeta opšte upotrebe koji se mogu stavljeti u promet ( Sl.list SFRJ, br. 26/1983, 61/1984, 56/1986, 50/1989, 18/1991). Stoga se u izveštajnom obrascu nalaze grupe predmeta koje su definisane navedenim Pravilnikom (posuđe i pribor za životne namirnice, ambalaža za životne namirnice, dečije igračke, sredstva za održavanje lične higijene, negu i ulepšavanje lica i tela, sredstva za održavanje čistoće u domaćinstvu, duvanske prerađevine i grupa ostalo). Tumačenje rezultata mikrobiološke i fizičko hemijske ispravnosti predmeta opšte upotrebe izvršeno je u skladu sa odredbama Zakona o zdravstvenoj ispravnosti predmeta opšte upotrebe ( Sl.glasnik RS, br. 92/2011) i Pravilnika o uslovima u pogledu zdravstvene ispravnosti predmeta opšte upotrebe koji se mogu stavljeti u promet ( Sl.list SFRJ, br. 26/1983, 61/1984, 56/1986, 50/1989, 18/1991). 69

71 Laboratorijska ispitivanja namirnica i predmeta opšte upotrebe obavljaju se u u laboratorijama Zavoda za javno zdravlje Subotica u skladu sa zakonski propisanim metodama, odgovarajućim SRPS standardima i preporukama iz stručne literature. Laboratorije za ispitivanje su akreditovane po standardu SRPS ISO/IEC 17025:2006. Periodični i godišnji izveštaji o obimu i rezultatima monitoringa na teritoriji Severnobačkog okruga, koje sačinjava Zavod za javno zdravlje Subotica, dostavljaju se Institutu za javno zdravlje Dr Milan Jovanović Batut i Institutu za javno zdravlje Vojvodine. Rezultati kontrole namirnica U izveštajnom periodu sa teritorije Severnobačkog okruga i iz uvoza ukupno je pregledano 572 uzoraka namirnica. Od ukupnog broja uzoraka (572), односно 95,9% su bili uzorci iz uvoza (549), a ostali uzorci čine namirnice sa domaćeg terena (23). U godini kontrolom mikrobiološke ispravnosti obuhvaćene su 542 namirnice, što je za 11,6% više nego u istom periodu godine (479 uzoraka). Od ukupnog broja pregledanih namirnica, 96% uzoraka je bilo iz uvoza (Uvoz: 523; Domaći: 19). Sa domaćeg terena, najveći broj uzoraka (15), odnosno 78,9% pripada aditivimа, zatim su kontrolisana 2 uzorka vrste dodataka ishrani, 1 uzorak hrane za posebne medicinske namene i 1 uzorak prirodne mineralne vode. Od ukupnog broja pregledanih namirnica iz uvoza (523), procentualni obuhvat kontrole prema vrstama namirnica je sledeći: najviše su kontrolisani dijetetski proizvodi (početne formule za odojčad, prelazne formule za odojčad, hrana za odojčad i malu decu i hrana za posebne medicinske namene i dodaci ishrani-dijetetski suplementi): 342 uzorka, odnosno 65,3%, aditivi (160 uzoraka, odnosno 30,5%), arome 16 uzoraka, enzimski preparati za prehrambene proizvode, 1 uzorak i 4 uzorka prirodne mineralne vode. Tokom izveštajnog perioda, kao i prošle godine u istom periodu, nije zabeležena mikrobiološka neispravnost. U godini kontrolom fizičko-hemijske ispravnosti obuhvaćeno je 566 uzoraka navedenih vrsta namirnica, što je za 9% više nego u istom periodu godine (515). Od ukupnog broja pregledanih namirnica (566), 96,9% uzoraka je bilo iz uvoza (Uvoz: 549; Domaći: 17). Zastupljenost namirnica po vrstama namirnica je približno ista kao kod mikrobiološke kontrole (gore navedeno). Tokom godine zabeležena su 2 neispravna uzorka hrane za posebne medicinske namene iz uvoza, zbog neodgovarajućeg sastava (neodgovarajuća energetska vrednost). Svi pregledani uzorci sa domaćeg terena su bili ispravni. U odnosu na ukupan broj uzoraka namirnica kod kojih je odrađena kontrola parametara fizičkohemijske ispravnosti (566), neispravnost iznosi 0,3%. U godini, 1 uzorak nije odgovarao zbog odstupanja fizičko-hemijskih parametara (0,2%). Rezultati kontrole predmeta opšte upotrebe U toku godine pregledano je ukupno 123 predmeta opšte upotrebe sa teritorije Severnobačkog okruga i iz uvoza, što je značajno manje uzoraka u odnosu na prošlu godinu (688), odnosno svega 17,8%. Od ukupnog broja pregledanih, 115 uzoraka, odnosno 93,4% uzoraka čine uzorci sa domaćeg terena, a svega 8 uzorka su bili predmeti opšte upotrebe iz uvoza. Mikrobiološka ispravnost je kontrolisana kod 93 predmeta opšte upotrebe, odnosno kod 75,6% uzoraka u odnosu na ukupan broj pregledanih (123). U odnosu na prošlu godinu, pregledano je za 84,2% uzoraka manje u odnosu na isti period prošle godine. Sa domaćeg terena je kontrolisano 90 uzoraka, a iz uvoza 3 uzorka. Od ukupnog broja pregledanih predmeta opšte upotrebe sa domaćeg terena (90), obuhvat kontrole prema vrstama predmeta opšte upotrebe u procentima je sledeći: najviše su kontrolisana sredstva za održavanje lične higijene, negu i ulepšavanje lica i tela (73,3%), ambalaža za životne namirnice (16,6% uzoraka), vrsta ostalo (5,5%), sredstva za održavanje čistoće u domaćinstvu (3,3%) i posuđe i pribor za životne namirnice (1,1%). Iz uvoza su pregledana 3 uzorka posuđa i pribora za životne namirnice. Analizom predmeta opšte upotrebe je utvrđena mikrobiološka neispravnost kod 18 uzoraka sa domaćeg terena, što iznosi 19,3% u odnosu na ukupan broj pregledanih predmeta na mikrobiološku ispravnost (93). Neispravnost je evidentirana u sledećim vrstama predmeta opšte upotrebe: - 17 uzoraka sredstava za održavanje lične higijene, negu i ulepšavanje lica i tela nije odgovaralo zbog sledećih odstupanja: 16 uzoraka zbog povećanog broja Аerobnih mezofilnih bakterija, a kod 3 uzorka je utvrđeno prisustvo bakterije Pseudomonas aeruginosa, 1 uzorak nije odgovarao zbog nalaza bakterije Escherichie coli i 1 uzorak zbog nalaza većeg broja kvasnica i plesni; - 1 uzorak vrste ostalo nije odgovarao zbog nalaza većeg broja Aerobnih mezofilnih bakterija i nalaza bakterija Pseudomonas aeruginosa. Kao i prošle godine, tokom godine svi pregledani uzorci iz uvoza su bili mikrobiološki ispravni. U izveštajnom periodu je analizirano 73 uzoraka predmeta opšte upotrebe na fizičko-hemijsku ispravnost. U odnosu na prošlu godinu (226 uzoraka), pregledan je značajno manji broj uzoraka, odnosno za 70

72 67,6% uzoraka manje. Od ukupnog broja pregledanih u godini (73), 68 uzoraka je bilo sa domaćeg terena, a 5 iz uvoza. Zastupljenost predmeta po vrstama je približno ista kao kod mikrobiološke kontrole (napred navedeno). Analizom uzoraka predmeta opšte upotrebe utvrđena fizičko-hemijska neispravnost kod dva uzorka dečijih igračaka sa domaćeg terena, zbog nalaza veće koncentracije niskomolekularnih organskih i neorganskih supstancija. Prošle godine neispravnost je utvrđena kod jednog uzorka sredstva za održavanje lične higijene, negu i ulepšavanje lica i tela iz uvoza, zbog nalaza većeg sadržaja barijuma. Procenat neispravnosti u godini iznosi 2,7% u odnosu na ukupan broj pregledanih uzoraka na fizičko-hemijske parametre ispravnosti (73). U je iznosio 0,4%. Poređenje rezultata kontrole namirnica i predmeta opšte upotrebe u u odnosu na godinu Tabela 88 KONTROLA ZDRAVSTVENE ISPRAVNOSTI NAMIRNICA: 2016/ Ukupno M M Ukupno M M D D D D D D D U D U D U n n 0 Tabela 89 KONTROLA ZDRAVSTVENE ISPRAVNOSTI PREDMETA OPŠTE UPOTREBE: Ukupno Ukupno Ukupno Ukupno Ukupno Ukupno D D D D D U D U D U D U n 48 n 48 n 48 n 48 n 48 n 48 n 1 n 48 n n Legenda: M - broj uzoraka kontrolisanih na mikrobiološku ispravnost FH - broj uzoraka kod kojih su kontrolisani fizičko-hemijski parametri ispravnosti n - broj neispravnih uzoraka Tabela 90 ZDRAVSTVENA ISPRAVNOST NAMIRNICA NA TERITORIJI SEVERNOBAČKOG OKRUGA I IZ UVOZA Broj uzoraka Mikrobiološko ispitivanje Neispravni uzorci 0 0 % mikrobiološke neispravnosti 0% 0% Fizičko-hemijsko ispitivanje Neispravni uzorci 2 1 % fizičko-hemijske neispravnosti 0,3% 0,2% Tabela 91 RAZLOZI NEISPRAVNOSTI ANALIZIRANIH NAMIRNICA D O M A Ć I U Z O R C I (D) Razlozi neispravnosti (23) (42) Fizičko-hemijski 1. Neodgovarajući sastav 1 U V O Z (U) Razlozi neispravnosti (549) (474) Fizičko-hemijski 1. Neodgovarajući sastav 2 Napomena: - Broj u zagradi označava broj pregledanih uzoraka u naznačenoj godini. - Brojevi u kolonama (razlozi neispravnosti) ne moraju da se slažu sa brojem neispravnih uzoraka, jer jedan uzorak može biti neispravan zbog više razloga neispravnosti. 71

73 Tabela 92 ZDRAVSTVENA ISPRAVNOST PREDMETA OPŠTE UPOTREBE SA TERITORIJE SEVERNOBAČKOG OKRUGA I IZ UVOZA Broj uzoraka Mikrobiološko ispitivanje Neispravni uzorci % mikrobiološke neispravnosti 19,3% 8,1% Fizičko-hemijsko ispitivanje Neispravni uzorci 2 1 % fizičko-hemijske neispravnosti 2,7% 0,4% Tabela 93 RAZLOZI NEISPRAVNOSTI ANALIZIRANIH PREDMETA OPŠTE UPOTREBE D O M A Ć I U Z O R C I (D) Razlozi neispravnosti (115) (563) Mikrobiološki 1. Povećan broj aerobnih mezofilnih bakterija Prisustvo bakterija Pseudomonas aeruginosa Prisustvo bakterija Escherichia coli Povećan broj kvasnica i plesni 1 4 Fizičko-hemijski 1. Veća konc. niskomol. organ. i neorg. supstanci 2 U V O Z (U) Razlozi neispravnosti (125) (221) Fizičko-hemijski 1. Otpuštanje barijuma 1 Napomena: - Broj u zagradi označava broj pregledanih uzoraka u naznačenoj godini. - Brojevi u kolonama (razlozi neispravnosti) ne moraju da se slažu sa brojem neispravnih uzoraka, jer jedan uzorak može biti neispravan zbog više razloga neispravnosti. ZAKLJUČAK I PREDLOZI MERA ZA POBOLJŠANJE Izveštajni podaci o kontroli zdravstvene ispravnosti namirnica i predmeta opšte upotrebe ( ) ukazuju na neophodnost praćenja parametara zdravstvene ispravnosti namirnica i predmeta opšte upotrebe zbog procene zdravstvenog stanja stanovništva Severnobačkog regiona u dužem vremenskom periodu (kako je i odrađeno za petogodišnje periode: , , ). Zavod za javno zdravlje Subotica će u sklopu svoje zdravstveno-preventivne delatnosti i nadalje sprovoditi sledeće aktivnosti: praćenje parametara ispravnosti (mikrobioloških i fizičko-hemijskih) namirnica i predmeta opšte upotrebe u skladu sa važećim zakonskim propisima; pravovremeno reagovanje u slučaju pozitivnih nalaza (prisustva mikrobiološke i biološke kontaminacije i rezidua hemijske kontaminacije), obaveštavanjem nadležnih institucija; zdravstveno-promotivni rad kao vid edukacije stanovništva (putem informisanja, savetovanja i obuka stanovništva) o značaju zdravstvene bezbednosti namirnica i predmeta opšte upotrebe, odnosno mogućim rizicima po zdravlje ljudi u slučaju odstupanja od propisanih normi; zdravstveno-promotivni rad sa subjektima u proizvodnji i prometu hrane, zasnovanog na principima HACCP i dobre higijenske i proizvođačke prakse. 72

74 18. REZULTATI ISPITIVANJA ZDRAVSTVENE ISPRAVNOSTI VODE ZA PIĆE NA TERITORIJI SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Zdravstveno ispravna voda za piće je jedan od osnovnih preduslova zdravlja. Snabdevanje potrošača zdravstveno ispravnom vodom za piće, u dovoljnim količinama, podiže na viši nivo zdravstveno stanje stanovništva, poboljšava uslove života i unapređuje životnu sredinu u celini. Po kriterijumu Svetske zdravstvene organizacije pristup vodosnabdevanju i kvalitet vode za piće nalaze se među 12 osnovnih pokazatelja zdravstvenog stanja stanovništva. Voda koja služi za javno snabdevanje stanovništva ili za proizvodnju namirnica namenjenih prodaji treba da odgovara propisanim standardima sa ciljem prevencije i zaštite zdravlja ljudi. Zdravstvena bezbednost vode za piće podrazumeva mikrobiološku i fizičko-hemijsku ispravnost vode za piće, zaštitu izvorišta, bezbedno snabdevanje i rukovanje vodom za piće, koje sprečava sekundarno zagađenje izvorišta, zona sanitarne zaštite i prečišćene vode za piće. Zavod za javno zdravlje Subotica vrši sistematsku kontrolu higijenske ispravnosti vode za piće iz komunalnih vodovodnih sistema u opštinama Severnobačkog okruga: grada Subotice i prigradskih naselja opštine Subotica, grada Bačke Topole i prigradskih naselja opštine Bačka Topola, i 3 naselja u opštini Mali Iđoš. U skladu sa Pravilnikom o higijenskoj ispravnosti vode za piće, kontroliše se i higijenska ispravnost vode za piće u objektima od javno-zdravstvenog značaja (obrazovno-vaspitni, zdravstveni, turističko-ugostiteljski, saobraćajni, itd.). Uzorkovanje, laboratorijska ispitivanja i tumačenje rezultata ispitivanja vrše se na osnovu važeće zakonske regulative. Laboratorije za ispitivanje vode Zavoda za javno zdravlje Subotica su akreditovane po standardu SRPS ISO/IEC17025:2006. Kontrolom zdravstevene ispravnosti vode za piće u toku godine je obuhvaćeno ukupno 34 javnih komunalnih vodovoda, i to: 2 gradska (Subotica i Bačka Topola) i 32 seoska vodovoda. U opštini Subotica je kontrolisana voda iz 13 seoskih vodovoda, na teritoriji Bačke Topole iz 16 seoskih vodovoda, a na teritoriji opštine Mali Iđoš su kontrolisana 3 seoska vodovoda. U toku 2016.godine realizovane su i aktivnosti na projektu Brza procena zdravstvene ispravnosti vode za piće u seoskim sredinama u Srbiji po metodologiji i uz podršku SZO. Izvršen je higijensko-sanitarni nadzor, popunjavanje adekvatnih upitnika za male vodovodne sisteme, uzorkovanje i laboratorijske analize 24 uzorka iz 20 seoskih vodovoda, prema unapred utvrđenom programu od strane Instituta za javno zdravlje Srbije dr Milan Jovanović- Batut. Oblast higijenske i zdravstvene ispravnosti vode za piće regulisana je: Zakonom o javnom zdravlju ("Sl. glasnik RS", br. 15/2016) Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti ("Sl. glasnik RS", br. 15/2016) Zakon o bezbednosti hrane ("Sl. glasnik RS", br. 41/2009) Pravilnikom o higijenskoj ispravnosti vode za piće, (Sl. list SRJ br. 42/1998 i 44/1999) Pravilnikom o načinu uzimanja uzoraka i metodama za laboratorijsku analizu vode za piće, (Sl.list SFRJ br. 33/1987) Zakonom o vodama ( Službeni glasnik RS, br. 30/10 i 93/12) Pravilnikom o načinu određivanja o održavanja zona sanitarne zaštite izvorišta vodosnabdevanja, (Sl.gl. RS br.92/2008) U uzorcima vode za piće ispituju se mikrobiološki i fizičko-hemijski pokazatelji u osnovnom, periodičnom ili velikom obimu, u skladu sa godišnjim planom uzorkovanja. Rezultati ispitivanja se blagovremeno i uredno dostavljaju Odeljenju sanitarne inspekcije u Subotici, koja nalaže sprovođenje adekvatnih mera. Na osnovu prikupljenih i evidentiranih podataka o rezultatima obavljenih ispitivanja sačinjavaju se i dostavljaju mesečni izveštaji referentnoj ustanovi, IZJZ Srbije Dr Milan Jovanović-Batut, u skladu sa propisanom metodologijom izveštavanja. Rezultati ispitivanja vode za piće Redovnom kontrolom u godini obuhvaćeno je ukupno 34 javnih komunalnih vodovoda: 2 gradska (Subotica i Bačka Topola) i 32 seoska vodovoda. Na teritoriji opštine Subotica kontrolisano je 13 seoskih vodovoda, u opštini Bačka Topola 16 seoskih vodovoda, a u opštini Mali Iđoš 3 seoska vodovoda. U toku godine, na mikrobiološku ispravnost je ukupno uzorkovano i ispitivano 2394 uzoraka vode za piće iz javnih vodovoda, dok je godine kontrolisano 2445 uzoraka. Obim mikrobiološke kontrole je za 2% manji u 2016.godini u odnosu na prethodnu godinu. (Tabela 94) 73

75 Tabela 94 MIKROBIOLOŠKI PREGLED VODE ZA PIĆE U GODINI Naselje Ukupan broj uzoraka Broj ispravnih uzoraka Broj neispravnih uzoraka n % n % Najčešći uzroci neispravnosti u odnosu na ukupan broj uzoraka Subotica gradski vodovod Subotica seoski vodovodi Bačka Topola gradski vodovod Bačka Topola seoski vodovodi Mali Iđoš seoski vodovodi UKUPNO U OKRUGU ,1 87 6, ,8 45 7, ,3 3 1, , , ,5 5 4, , ,9 - Aerobne mezofilne bakterije - Ukupne koliformne bakterije - Streptokok fekalnog porekla - Koliformne bakterije fekalnog porekla - Pseudomonas aeruginosa - Sulfitoredukujuće klostridije - Aerobne mezofilne bakterije - Ukupne koliformne bakterije - Streptokok fekalnog porekla - Koliformne bakterije fekalnog porekla - Pseudomonas aeruginosa - Sulfitoredukujuće klostridije - Aerobne mezofilne bakterije - Pseudomonas aeruginosa - Aerobne mezofilne bakterije - Ukupne koliformne bakterije - Streptokok fekalnog porekla - Koliformne bakterije fekalnog porekla - Pseudomonas aeruginosa - Aerobne mezofilne bakterije - Pseudomonas aeruginosa -Streptokoke fekalnog porekla U posmatranom periodu je utvrđena mikrobiološka neispravnost 167 uzoraka (6,9%) vode za piće iz javnih vodovoda. Beleži se pad mikrobiološke neispravnosti za skoro 2% u odnosu na 2015.godinu, tokom koje je bilo 213 (8,7%) mikrobiološki neispravnih uzoraka. Najniži procenat mikrobiološke neispravnosti (1,7%) utvrđen je u vodi gradskog vodovoda Bačke Topole, a najviši (11,6%) u vodi iz seoskih vodovoda Bačke Topole. Kao najčešći parametar neispravnosti beleži se povećan broj aerobnih mezofilnih bakterija, koji u proseku, čini oko 90% svih uzroka ukupne mikrobiološke neispravnosti. (Grafikoni 20. i 21.). U posmatranom periodu na području Severnobačkog okruga nije registrovana hidrična epidemija. 74

76 Grafikon 20. STRUKTURA RAZLOGA MIKROBIOLOŠKE NEISPRAVNOSTI* - MREŽA GRADSKOG VODOVODA SUBOTICE AMB Ukupni koliformi Koliformi fekalnog porekla Streptococcus faecalis Pseudomonas aeruginosa Sulfitoredukujuće klostridije Napomena: Prikazano je procentualno učešće pojedinačnih razloga u odnosu na ukupan broj razloga neispravnosti. U jednom uzorku može da se registruje više razloga neispravnosti istovremeno. Grafikon 21. STRUKTURA RAZLOGA MIKROBIOLOŠKE NEISPRAVNOSTI* - MREŽA SEOSKOG VODOVODA SUBOTICE AMB Ukupni koliformi Koliformi fekalnog porekla Streptococcus faecalis Pseudomonas aeruginosa Sufitoredukujuće klostridije 2.1 * Procentualno učešće pojedinačnih razloga neispravnosti u odnosu na ukupan broj neispravnih uzoraka. U jednom uzorku može da se registruje više razloga neispravnosti istovremeno. Tokom godine je analizirano 1948 uzoraka vode za piće iz javnih vodovoda na fizičko-hemijsku ispravnost, dok je u istom periodu godine kontrolisano 1908 uzoraka. Beleži se povećanje broja fizičkohemijskih ispitivanja vode u 2016.godini za 2%. 75

77 % ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Tabela 95 FIZIČKO-HEMIJSKI PREGLED VODE ZA PIĆE U GODINI Broj ispravnih uzoraka Broj neispravnih uzoraka Ukupan broj Naselje uzoraka n % n % Najčešći uzroci neispravnosti u odnosu na ukupan broj uzoraka Subotica gradski vodovod Subotica seoski vodovodi Bačka Topola gradski vodovod Bačka Topola seoski vodovodi Mali Iđoš seoski vodovodi UKUPNO U OKRUGU , , , , , , , , , , , ,7 boja, neprijatan miris, povećana mutnoća, povećana koncentracija amonijaka, gvožđa, arsena, nitrita boja, neprijatan miris, povećana mutnoća, povećana koncentracija amonijaka, gvožđa,arsena boja, neprijatan miris, povećana mutnoća, povećana koncentracija amonijaka, nitrita boja, neprijatan miris, povećana mutnoća, povećana koncentracija amonijaka, gvožđa boja, neprijatan miris, povećana mutnoća, povećana koncentracija amonijaka, gvožđa Tokom izveštajnog perioda utvrđena je fizičko-hemijska neispravnost 793 (40,7%) uzorka vode za piće iz javnih vodovoda. U istom periodu godine procenat fizičko-hemijske neispravnosti je iznosio 46,1% (879 neispravnih uzoraka). Fizičko-hemijska neispravnost je u godini smanjena za 5,4 %. Najniža neispravnost (17,5%) utvrđena je iz vode gradskog vodovoda Subotice. U odnosu na prethodnu godinu beleži se smanjenje neispravnosti za oko 7%. Najveći procenat fizičko-hemijske neispravnosti (84%) zabeležen je u vodi seoskih vodovoda Malog Iđoša. Uzroci fizičko-hemijske neispravnosti su navedeni u Tabeli 95, a procentualno učešće pojedinih parametara neispravnosti u ukupnoj neispravnosti prikazani su na Grafikonima 22, 23, 24, 25 i 26. Najčešća i najvažnija odstupanja od propisanih normi za fizičko-hemijske parametre su: prisustvo boje, mirisa, povećana mutnoća, povećana koncentracija gvožđa, amonijaka i arsena. Grafikon 22. STRUKTURA RAZLOGA FIZIČKO-HEMIJSKE NEISPRAVNOSTI VODE - MREŽA GRADSKOG VODOVODA SUBOTICE Gvožđe Amonijak Boja Mutnoća Miris Arsen Rezidualni hlor 76

78 % % ZDRAVSTVENA ZAŠTITA STANOVNIŠTVA SEVERNOBAČKOG OKRUGA U GODINI Grafikon 23. STRUKTURA RAZLOGA FIZIČKO-HEMIJSKE NEISPRAVNOSTI VODE - MREŽA SEOSKIH VODOVODA SUBOTICE Grafikon 24. STRUKTURA RAZLOGA FIZIČKO-HEMIJSKE NEISPRAVNOSTI VODE- MREŽA GRADSKOG VODOVODA BAČKE TOPOLE Gvožđe Amonijak Boja Mutnoća Miris Nitriti Grafikon 25. STRUKTURA RAZLOGA FIZIČKO-HEMIJSKE NEISPRAVNOSTI VODE - MREŽA SEOSKIH VODOVODA BAČKE TOPOLE Gvožđe Amonijak Boja Mutnoća Miris Mangan Arsen 77