ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА НА ФИНАНСИСКОТО РАБОТЕЊЕ НА БАНКИТЕ ВО РМ - магистерски труд -

Size: px
Start display at page:

Download "ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА НА ФИНАНСИСКОТО РАБОТЕЊЕ НА БАНКИТЕ ВО РМ - магистерски труд -"

Transcription

1 УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА ФАКУЛТЕТ ЗА ТУРИЗАМ И УГОСТИТЕЛСТВО - ОХРИД ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА НА ФИНАНСИСКОТО РАБОТЕЊЕ НА БАНКИТЕ ВО РМ - магистерски труд - Кандидат : Ментор : Нина Терзијаноска Проф. Д-р Пеце Николовски Број на досие 378 Охрид 2015 година

2 СОДРЖИНА АПСТРАКТ... 4 ABSTRACT... 5 ВОВЕД МЕТОДОЛОГИЈА НА ИСТРАЖУВАЊЕ 1.1 Предмет на истражување Цел на истражување Хипотези на истражување Истражувачки методи и техники Очекувани резултати ДЕФИНИРАЊЕ НА ПОИМОТ ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА 2.1 Дефиниција на поимот интерна ревизија Цели на интерната ревизија Видови интерна ревизија Ревизија на усогласеност на постапките Ревизија на работењето Интерен ревизор Селекција на субјектот на ревизијата Управување со департманот за интерна ревизија Меѓународни ревизорски стандарди за интерна ревизија ОСВРТ НА БАНКАРСКИОТ СЕКТОР ВО Р.МАКЕДОНИЈА 3.1 Поим и дефинирање на банките Основање на банка Финансиски активности на банките Раководење и управување со банката Биланс на состојба на банките Сметководство и ревизија на банките Нина Терзијаноска- Магистерски труд 2

3 3.1.6 Деловна тајна на банката Финансиски извештаи на банките во РМ Правна регулатива која го дефинира обемот на активности на банките во РМ со посебен осврт на интерната ревизија Анализа на стандардите на интерна ревизија кај банките во РМ ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА НА БАНКИТЕ ВО Р.МАКЕДОНИЈА 4.1 Улогата на интерната ревизија на банките Служба за интерна ревизија Организациона и законска поставеност на интерната ревизија Компетенции на Службата за интерна ревизија Кадар и екипираност Задачи на Службата за интерна ревизија Предмет на ревизија Принципи на интерна ревизија Функционирање на интерната ревизија Одбор за ревизија МОДЕЛ ЗА ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА НА БАНКАТА Х СО ПРАКТИЧЕН ПРИМЕР ЗА ИЗВРШЕНА ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА 6. ЗАКЛУЧОК И ЗАВРШНИ КОМЕНТАРИ НА ТЕМАТА Литература Нина Терзијаноска- Магистерски труд 3

4 ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА НА ФИНАНСИСКОТО РАБОТЕЊЕ НА БАНКИТЕ ВО РМ АПСТРАКТ Интерната ревизија на банките претставува независна активност поставена од страна на раководните органи на банките. Проверките во работењето на банките имаат за цел подобрување на нивната ефикасност и квалитетот во работните активности, а како надредена цел зголемувањето на профитните маргини. Интерната ревизија и дава можност на банката да ги оствари и постигне планираните цели, да ги подобри многубројните одлуки кои се донесуваат од страна на раководните органи и да ги задоволи барањата кои произлегуваат од законската регулатива и од донесените интерни акти на банката. Бидејќи банките имаат централна улога во повеќето економии се настојува да се зголеми контролата врз нивното работење преку зајакнување на капацитетите за интерна ревизија и донесување на соодветна регулатива која ќе овозможи банките да работат во согласност со банкарските практики и принципи. Цел на овој магистерски труд е преку истражување да се анализира дали стандардите за интерна ревизија се во целост имплементирани во изработувањето на финансиските извештаи на банките во Република Македонија. Оттука целта е да се потврди точноста на финансиските извештаи кои се изработуваат од страна на банките кои треба да бидат во согласност со прифатените стандарди и критериуми. Квалитетот на финансиските извештаи на банките е многу значаен бидејќи овозможува олеснување во поглед на следењето и спроведувањето на поставените цели од страна на менаџментот. Клучни зборови : интерна ревизија, банки, финансиски извештаи, стандарди, контрола. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 4

5 ABSTRACT The internal audit of the banks is an autonomous activity placed by the managerial bodies governing the banks. Banks' operations checks have a goal to improve the effectiveness and quality of the working activities, more over as a superior goal they have the increase of the profit margins. The internal audit provides the possibility a bank to achieve the planned goals, to improve the numerous adopted decisions by the managerial bodies and to fulfill the requirements deriving from the law regulation as well as derived from banks' internal regulations. Having in mind that the banks have the central role in the numerous world economies, efforts are made in order to increase the control of its activities through strengthening of the internal audit capacities and adopting adequate regulation which will provide the operations in accordance with the banking practices and principles. The purpose of this master work is to analyze through research whether the internal audit standards are fully implemented in preparation of the financial reports in the banks in the Republic of Macedonia. Therefore the goal is to verify the accuracy of the financial reports which are made by the banks and need to be in accordance with adopted standards and criteria. The quality of the banks' financial reports is very important and significant, having in mind that enables facilitation in the process of monitoring and implementation of the goals, set by the management. Key words: internal audit, banks, financial reports, standards, control. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 5

6 ВОВЕД Банкарскиот систем преставува еден од поважните столбови во една економија и исто така и еден од водечките сегменти во рамки на финансиското работење, притоа имајќи ја централната улога во економијата. Банкарскиот систем се дефинира како ефикасен, а исто така и стабилен доколку оние финансиски институции кои го сочинуваат работат солветно и ликвидно со веројатност дека во подолг временски период таквото работење ќе ја зголеми ефикасноста и стабилноста на банката. Според традиционалното сваќање основната улога на интерната ревизија е надзор на функционирањето на сметководствениот систем и системите на интерна контрола во смисла на нивната усогласеност со поставените политики и процедури во деловните субјекти, како и оценка за нивната ефикасност, ефективност и економичност. Со тек на време позитивните ефекти кои произлегувале од работењето на интерните ревизори придонеле за проширување на нивните надлежности и денес интерната ревизија унапредува некои функции во деловните субјекти и банките кои не се директно поврзани со сметководството односно поставува посебен систем на интерна ревизија. Ефикасниот систем на интерната ревизија на финансиското работење на банките претставува основа за стабилно и ефикасно работење на банките. Со соодветен систем на интерна ревизија се обезбедува заштита на средствата, изработка на точни финансиски извештаи, унапредување на ефикасното и ефективното управување и зголемување на целокупното работење, како и усогласување на политиките и процедурите за интерна ревизија на банките и почитување на законската регулатива и интерните акти донесени од страна на банката. Интерната ревизија претставува независна активност која се извршува од страна на службата за интерна ревизија која е поставена од страна на раководните органи во банката и која е функционално и организациски издвоена од останатите организациски делови на банката. Интерната ревизија обезбедува независно и објективно оценување на адекватното работење на банките, на точноста на финансиските извештаи, на усогласеноста на интерните процедури и политики, како и општата ефикасност и ефективност на банката. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 6

7 Затоа банките треба да располагаат со адекватен и ефикасен систем на интерна ревизија кој е конзистентен со комплексноста, природата и профилот на банката. Интерната ревизија и дава можност на банката да ги оствари и постигне планираните цели, да ги подобри многубројните одлуки кои се донесуваат од страна на раководните органи и да ги задоволи барањата кои произлегуваат од законската регулатива и од донесените интерни акти на банката. Раководните органи на банките имаат одговорност да изразат мислење за финансиските извештаи врз основа на извршената интерна ревизија. Со ревизијата се овозможува спроведување на процедури кои имаат за цел на ревизорите да им дадат можност да се стекнат со докази за износите објавени во финансиските извештаи. Стандардите за интерна ревизија овозможуваат ревизијата која се извршува од страна на раководните органи во банките да биде добро испланирана и извршена на начин кој ќе овозможи да се стекнат со разумно верување дека финансиските извештаи кои се објавуваат од страна на банките не содржат значајно материјални грешки. Целта на ова истражување е да се докаже дека стандардите за интерна ревизија се во целост испочитувани при изработката на финансисите извештаи кои се изработуваат и објавуваат месечно, квартално, полугодишно и годишно од страна на банките. Структурата на магистерскиот труд е составена од шест дела. Во првиот дел од магистерскиот труд насловен како Методологија на истражување се поставува рамката на ова истражување, се дефинираат предметот и целите на магистерскиот труд, се определуваат хипотезите и истражувачките методи и техники кои ќе се користат и се образложуваат очекуваните резултати. Во вториот дел насловен како Дефинирање на поимот интерна ревизија се дефинира поимот на интерната ревизија, целите и видовите на интерна ревизија, интерниот ревизор, селекцијата на субјектот на ревизијата и управувањето со департманот за интерна ревизија, а исто така во овој дел детално се опфатени меѓународните ревизорски стандарди за интерна ревизија. Во третиот дел насловен како Осврт на банкарскиот сектор во Р.Македонија се дава краток осврт на банкарскиот сектор на Република Македонија,се обработуваат детално финансиските извештаи кои се изработуваат од страна на банките во РМ, се нагласуваат карактеристиките на законската регулатива во банкарскиот сектор каде Нина Терзијаноска- Магистерски труд 7

8 што се разработени Законот за банки и Законот за ревизија, како и дефинирање на стандардите на интерната ревизија и нивна анализа. Во четвртиот дел насловен како Интерна ревизија на банките во Р.Македонија се дефинира улогата на интерната ревизија која е застапена кај банките како независна активност, се дава краток осврт за службата за интерна ревизија нејзините цели, организациона и законска поставеност, компетенции на службата, кадар и екипираност, задачите кои се во надлежност на службата, предметот на ревизија на службата, принципите на интерната ревизија како и функционирањето на службата за интерна ревизија и Одборот за ревизија. Во петтиот дел се прикажува Модел за интерна ревизија на банката Х со практичен пример за извршена интерна ревизија. Во шестиот дел се даваат заклучните согледувања кои произлегуваат од овој магистерски труд. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 8

9 1. МЕТОДОЛОГИЈА НА ИСТРАЖУВАЊЕ 1.1 Предмет на истражување Предмет на истражување на овој труд е застапеноста на стандардите за интерна ревизија во банките на Република Македонија. Основните цели на стандардите за интерна ревизија се : зацртување на основните принципи кои даваат насоки како да се извршува интерната ревизија, воспоставување на рамка со која ќе се обезбеди унапредување на активностите кои се превземаат при извршувањето на интерната ревизија, воспоставување основа за мерења на изведбите на интерна ревизија и потикнување на широк обем на подобрувања во организацискиот процес и деловните активности. Стандардите за интерна ревизија овозможуваат ревизијата која се извршува од страна на раководните органи во банките да биде добро испланирана и извршена на начин кој ќе овозможи да се стекнат со разумно верување дека финансиските извештаи кои се објавуваат од страна на банките не содржат значајно материјални грешки. 1.2 Цел на истражување Целта на ова истражување е да се докаже дека стандардите за интерна ревизија се во целост испочитувани при изработката на финансисите извештаи кои се изработуваат и објавуваат месечно, квартално, полугодишно и годишно од страна на банките. Раководните органи на банките имаат одговорност да изразат мислење за финансиските извештаи врз основа на извршената интерна ревизија. Со ревизијата се овозможува спроведување на процедури кои имаат за цел на ревизорите да им дадат можност да се стекнат со докази за износите објавени во финансиските извештаи. Процедурите зависат од процената што ја дава ревизорот и истите вклучуваат проценување на ризик од постоење на значајно материјални грешки во финансиските извештаи, било заради некоја грешка или измама. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 9

10 1.3 Хипотези на истражување Според дефинираниот проблем и целта на истражување се поставува општата хипотеза : Банките во Република Македонија во потполност ги имаат имплементирано стандардите за интерна ревизија Од општата хипотеза произлегуваат следниве хипотези : Меѓународните ревизорски стандарди за интерна ревизија се во целост имплементирани во финансиксите извештаи кои се изработуваат од страна на банките во Република Македонија; Стандардите за интерна ревизија се застапени во секој финансиски извештај кој го објавуваат банките ( месечно, квартално, полугодишно и годишно ). 1.4 Истражувачки методи и техники При истражување на проблемот,како и при формулирање и презентација на резултатите од истражувањето во магистерскиот труд ќе се користи комбинација од повеќе научни методи и техники. Во теоретскиот дел од трудот ќе се применат следниве методи : Метод на анализа Овој метод се користи со цел да се анализираат финансиските извештаи кои ги изработуваат банките ; Метод на компарација Овој метод се користи со цел да се направи споредба на финансиските извештаи кои се објавуваат од страна на банките; Нина Терзијаноска- Магистерски труд 10

11 Обсервација ( набљудување ) Согледување на моменталната состојба на финансиското работење на банките; Статистички метод на анализа Добивање на статистички податоци кои прозилегуваат од анализата на финансиските извештаи. Еден од главните принципи во работењето е застапеноста на етиката. Во овој труд ќе бидат користени јасни и прецизни истражувања за постигнување на посакуваните цели и успеси. Постигнатите резултати немат да бидат злоупотребени бидејќи ги земаме во предвид човечките права и хуманистичките принципи. Овој труд ќе го потикне интересот за истражувачките активности и самиот ќе може да биде користен за некои сродни истражувања во иднина. 1.5 Очекувани резултати Од истражувањето на овој магистерски труд се очекува да се потврди општата хипотеза врз која се базира ова истражување, односно да се утврди дали банките во Република Македонија во потполност ги имаат имплементирано стандардите на интерната ревизија. Доколку се утврди дека стандардите се потполно имплементирани во изработката на финансиските извештаи ќе се подобри ефикасноста и квалитетот на работните активности на банките. Со самото истражување на работата на банките се очекува да се спроведе анализа на финансискиот пазар во Република Македонија во дефиниран период и преглед на финансиското работење на банките во Република Македонија. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 11

12 2. ДЕФИНИРАЊЕ НА ПОИМОТ ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА 2.1 Дефиниција на поимот интерна ревизија Поимот интерна ревизија настанал како резултат на пројавената потреба кај одредени деловни субјекти за воведување на внатрешен и сопствен облик на надзор со цел подобро и поефикасно испитување и оценување на системот на интерни контроли кој се врши од страна на сите вработени како составен дел на своите работни задачи, како и откривање на слабите точки и давање на предлози за остранување на појавените аномалии. Интерната ревизија претставува организирана активност од страна на менаџментот на деловниот субјект заради помош во оценката на работењето во одделни сегменти или во целина. Од аспект на деловните и управувачките функции на деловните субјекти интерната ревизија може да се набљудува како еден дел од надзорот за управување,чиј што предмет на испитување се деловните функции заради нивно ефикасно извршување, а со самото тоа и обезбедување на функционирањето на информацискиот подсистем кој на раководството му обезбедува голем обем на информации и со самото тоа му помага во донесување на голем број на деловни одлуки. Во теоријата и практиката постојат повеќе дефиниции за поимот интерната ревизија. Според дефиницијата на Комитетот за ревизорска практика ( Auditing Practice Committee APC ), интерната ревизија претставува елемент на внатрешниот систем на контрола, поставен од страна на менаџментот на претпријатијата, банките, или другите институции заради испитување, вреднување и известување за функционирањето на сметководствените и другите интерни контроли во работењето. Интерната ревизија е воведена со цел да ги подобри одлуките на менаџерите или да ги задоволи статутарните барања. 1 Институтот за интерна ревизија во Англија, интерната ревизија ја дефинира како независна активност во корпорацијата за оцена на работењето, установена како сервисна служба на корпорацијата. Таа претставува контролна функција што 1 Драгутин П. Драгољевиќ: Перспективе развоја интерне ревизије, СР Југославија, Новац и развој 21, СПП, Београд, 1995, стр. 93. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 12

13 функционира преку испитувањето на адекватноста и ефективноста на другите контроли и надзори. 2 Врз основа на цитираните дефиниции произлегува дека основната задача на интерната ревизија како независна активност е, преку преглед и оценување, да се испитуваат и вреднуваат активностите кои се превземаат од страна на деловниот субјект, да се обезбеди помош на менаџментот и сопствениците со цел поефикасно извршување на професионалните должности. За остварување на поставената цел интерната ревизија нуди широк спектар на анализи, препораки, проценки, информации и совети, непосредно поврзани со активностите кои се превземаат. За разлика од овие дефиниции, Институтот на интерни ревизори ( Institute of Internal Auditors IIA ), го проширува делокругот на ин терната ревизија и според нивната дефиниција интерната ревизија претставува независна и објективна активност за уверување (потврдување ) и консалтинг, креирана за зголемување на вредноста и подобрување на работењето на организацијата. Таа и помага на претпријатието во постигнувањето на нејзините цели, воведувајќи систематски, дисциплински пристап за вреднување и подобрување на ефективноста на управувањето со ризикот, контролата и процесот на управување. 3 Денес интерната ревизија може да се дефинира како функција на деловниот субјект која независно и објективно им помага на деловните субјекти при остварувањето на зацртаните цели и задачи настојувајќи да се подобри целосниот перформанс на деловниот субјект. Секој деловен субјект самостојно ги дефинира зацртаните цели, а интерната ревизија согласно со потребите на деловниот субјект проценува дали ризиците и слабостите кои резултираат на лош перформанс се остранети или минимизирани. Со други зборови интерната ревизија ја оценува ефикасноста на контролата, управување со ризикот и советува. Може да се заклучи дека која и дефиниција да се одбере, таа мора, во најмала рака да го опфати упатувањето на независноста и објективната природа на оваа функција, заедно со примарната цел да и се помогне на организацијата да ги оствари своите зацртани цели во врска со управувањето, ризикот и контролата. 2 Љубомир Станковиќ: Интерна ревизија, СДК /93, Београд, 1993, стр Institute of Internal Auditors IIA, Нина Терзијаноска- Магистерски труд 13

14 2.2 Цели на интерната ревизија Една од главните цели на интерната ревизија е да помогне во контролата и одговорноста при водењето на економско финансиските активности во деловниот субјект. Пред се, со неа се утврдува какво е работењето и дали може да биде подобро во иднина. За таа цел се испитува како функционира системот на сметководство и сметководствените контроли. Потоа следува испитување на финансиските и други податоци потребни на раководството на деловните субјекти и врз основа на тоа се испитуваат добиените ефекти во поглед на ефикасноста, ефективноста и економичноста во работењето. Тоа практично би значело дека интерниот ревизор би морал да вложи поголем напор и стручност во своето испитување за функционирањето на деловниот субјект, примената на технологијата, постапките кои се превземаат во текот на работењето и врз основа на сето тоа да се испитаат аналитички добиените ефекти во работењето, да се откријат слабостите и да се подготват соодветни предлози за нивно отстранување со цел подобрување на работењето. Спроведувањето на целите на интерната ревизија е различно бидејќи тие варираат согласно со овластувањата кои се одредени од страна на менаџментот на деловниот субјект, заради обемноста на структурата на деловниот субјект, природата на работата, како и стручното искуство и квалификациите кои ги поседува интерниот ревизор. Во согласност со Меѓународните упатства за ревизија, интерната ревизија би требало да функционира така што ќе ги покрива следните активности : 1. испитување како функционира системот на сметководство и сметководствените контроли ; 2. испитување на податоците од областа на финансиите и други податоци кои им се потребни на менаџментот кои врз основа на тие податоци донесуваат деловни одлуки од клучно значење ; 3. испитување на ефикасноста, ефективноста и економичноста во работењето ; 4. специјални испитувања во деловните субјекти во согласност со посебно барање од страна на менаџментот. Доверените активности се спроведуваат од страна на интерните ревизори преку неколку видови на ревизија односно ревизорски ангажмани. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 14

15 2.3 Видови интерна ревизија Ревизија на усогласеност на постапките Целта на ревизијата на усогласеноста на постапките е да се утврди до кој степен деловниот субјект во којшто се врши ревизијата ги почитува воспоставените стандарди и правила креирани од страна на повисоките авторитети. Од аспект на ревизијата на усогласеност, под повисоки авторитети се подразбира врвниот менаџмент, кој е обврзан стандардите да ги вгради во политиката и постапките на субјектот на ревизијата со изработка на посебни упатства и прирачници. 4 Во праксата, пак, фокусот на ревизијата на усогласеност е насочен само кон испитување на постапките кои треба да се усогласени со одделен сет на правила и стандарди така што целта на ревидирањето би можела да биде лимитирана само на оние постапки превземени од страна на лицата кои се задолжени за набавни активности и на усогласеноста на нивните деловни постапки согласно пропишаните услови за набавка. Во ваков вид на случаи целта на ревизорот е да ги воочи отстапувањата на постапките од пропишаните стандарди и правила и благовремено да го извести врвниот менаџмент за проценетата состојба. Според сето тоа, ревизијата на усогласеноста на постапките ги има следните специфични карактеристики кои ја прават поразлична од останатите видови ревизија: - деловниот субјект ги вработува ревизорите и јасно им ги определува подрачјата на работење заедно со презентација на правилата и стандардите кои треба да се почитуваат за време на извршување на ревизијата; - ревизорите имаат третман на вработени кај деловните субјекти чиешто раководство е заинтересирано за следење на воспоставените стандарди; - ревизорите поднесуваат извештај за своите сознанија и активности до кои дошле во текот на ревизијата до врвното раководство. Но, без оглед на тоа што ревизорот кој има задача да ја спроведе ревизијата на усогласеноста е вработен во деловниот субјект тој треба да ја извршува ревизијата независно исклучувајќи ги можните компромиси за одреден предмет на ревизија. 4 Д-р Зорица Божиновска Лазаревска : Интерна ревизија- авторизирани предавања, Универзитет Св. Кирил и Методиј, Економски факултет, Скопје, 2009, стр. 9 Нина Терзијаноска- Магистерски труд 15

16 2.3.2 Ревизија на работењето Ревизијата на работењето опфаќа целосно испитување на активностите кои се превземаат во деловниот субјект во целост или на одреден дел од субјектот, од аспект на ефикасното, ефективното и економичното користење на одредени ресурси. Резултатите од испитувањето на ефикасноста во рамките на ревизијата на работењето покажуваат колкава е искористеноста на сопствените ресурси од страна на деловниот субјект и дали се остварени поставените цели. Ефикасноста претставува вредност, способност за постигнување на резултати како и постигнување на прифатлив однос помеѓу излезните компоненти ( аутпут ) и влезните компоненти ( инпут ). Со ефективноста пак се оценува успешноста на работењето на деловниот субјект во поглед на остварување на деловните задачи и цели. Ефективноста е способност за постигнување на посакуваниот резултат. Со ефективноста се мери до кој степен се остварени однапред поставените задачи и цели на одредени активности. Додека пак, економичноста ни покажува дали се обезбедуваат средства по најниска цена, а притоа имајќи ја во прв план целта на деловниот субјект. Основна цел на ревизијата на работењето е оценување на успешноста во самото работење на раководството и идентификација на подрачјата во кои што би можело да се превземаат соодветни мерки со цел подобрување на целокупното работење. Ревизијата на работењето ги има следниве карактеристики: 5 - ревизорите кои ја спроведуваат ревизијата се независни од активностите што ги ревидираат (на пример, ревизорот не може да биде вработен во комерцијална служба или нејзин раководител, а воедно да врши ревизија на комерцијалното работење на фирмата ); - ревизорот е вработен во компанијата во којашто се врши ревизија; - ревизорот поднесува извештај за извршената ревизија и го доставува до официјалните лица во компанијата. Извештајот, главно, треба да се однесува на идентификацијата на проблемите во врска со ефективноста и ефикасноста во работењето на компанијата. 5 Д-р Пеце Николовски : Интерна и екстерна ревизија Битола: Св. Климент Охридски ; Прилеп: Економски факултет, 2009, стр. 16 Нина Терзијаноска- Магистерски труд 16

17 2.4 Интерен ревизор Во ревизиската теорија и пракса, интерни ревизори се оние ревизори кои се вработени од страна на деловни субјекти, претпријатија, владини субјекти, банки, јавни компании и слично. Работењето на интерните ревизори е независно од сметководството и од другите департмени и главно е насочено кон оперативните и финансиските активности кои се превземаат од страна на деловниот субјект. Во рамките на малите деловни ентитети интерната ревизија е организирана на тој начин што постои посебна служба за извршување на ревизијата чиешто постоење зависи од големината на обемот на активностите и самата природа на активностите, додека кај поголемите деловни ентитети се организираат оделни департмени за извршување на интерната ревизија со голем број интерни ревизори. Професионалните задачи и обврски на интерните ревизори варираат во зависност од ревизијата на усогласеност на постапките, ревизијата на работењето и ревизијата на финансиските извештаи. Интерните ревизори можат да им помагаат на екстерните ревизори во текот на комплетирањето и спроведувањето на активностите од домен на ревизијата на финансиските извештаи. Покрај тоа, интерните ревизори можат да се вклучат во испитувањето на воспоставените постапки и политики во деловниот субјект со цел да се утврди правилноста на нивното спроведување со целосно заштитување на имотот и средствата на деловниот субјект. Фокусот на интерните ревизори во своето професионално ангажирање е насочен кон испитување на ефективноста и ефикасноста на деловните активности и по потреба интерните ревизори можат да се вклучат во активностите превземени од страна на судската ревизија. Од горе наведеното може да се заклучи дека интерните ревизори се надлежни за : 6 Верифицирање на валидноста на финансиските извештаи, нивната усогласеност со деловните книги и реалната состојба на средствата и изворите ; Оцена на квалитетот и ефикасноста во функционирањето на системот на интерните контроли и посебно на сметководствениот систем ; Оцена на вкупната ефикасност на деловните претпријатија и поддржување на управувачките политики и одлуки. 6 Д-р Зорица Божиновска Лазаревска : Интерна ревизија- авторизирани предавања, Универзитет Св. Кирил и Методиј, Економски факултет, Скопје, 2009, стр.14 Нина Терзијаноска- Магистерски труд 17

18 2.5 Селекција на субјектот на ревизијата Делот од претпријатието кое е во фокусот на интерес на интерните ревизори се нарекува субјект на ревизијата. Субјектот на ревизијата би можел да биде одреден посебен департмен, посебен сегмент од одредено претпријатие, посебна програма или операција. Ревизијата започнува со селекција на субјектот во кој ќе се извршува. Интерните ревизори вршат селекција на субјектот на ревизијата на повеќе начини главно мотивирани од одредени различни причини. Селекцијата на одредени субјекти не е секогаш иницирано од страна на ревизорите, туку и од страна на вработените на самиот субјект, вклучувајќи го и менаџментот. Во основа постојат три методи за селекција на субјектите на ревизијата и тоа : 7 Систематско селектирање ; Ad Hoc ( ургентна ) ревизија ; Барање на субјектот на ревизија Систематско селектирање Според овој метод, департманот за ревизија изработува листа на ревизии која планираат да ја спроведат во рок од една година. Ваквата листа најчесто се прави врз основа на ризикот. Субјектите на ревизија кои се со голем ризик се највисоко рангирани на листата. Во спротивно пак, оние субјекти кои се со помал ризик се наоѓаат пониско во ранг листата. Систематското селектирање се смета за најадекватно и најприфатливо доколку преземените активности плански се одвиваат. Меѓутоа во практиката се покажува дека операциите честопати не се одвиваат на онај начин на кој се планирани и се упатува на потребата од користење на друга метода или нивна комбинација. Ad Hoc ( ургентна ) ревизија Овој метод се поистоветува со ургентната потреба од страна на менаџментот за проверка и испитување одделни сегменти од целосното работење на деловниот субјект, каде се идентификувани одредени ризици. Поточно, 7 Д-р Зорица Божиновска Лазаревска : Интерна ревизија- авторизирани предавања, Универзитет Св. Кирил и Методиј, Економски факултет, Скопје, 2009, стр.160 Нина Терзијаноска- Магистерски труд 18

19 идентификуваните ризични области, согласно според расудувањето од страна на менаџментот можат да насочуваат кон нивно ургентно ревизорско испитување. На пр., кога некое претпријатие одненадеж ќе добие голема сметка за ургентно исплатување на обврски по даден кредит. И покрај тоа што кредитот е добиен и искористен во производството, од некои причини нема податоци за неговата искористеност во сметководството односно сметководствената евиденција. Со оглед на тоа дека тука станува збор за висок износ на пари, се превземаат одредени активности од страна на менаџментот, испитувајќи ги трансакциите кои имаат поврзаност со кредитите со една цел разрешување на појавените проблеми поврзани со готовината. Во ваков случај се повлекува иницијатива со која ќе се испитаат внатрешната контрола и околностите кои довеле до случување на грешките кои се поврзани со евиденцијата на кредитот. Токму ваквите проблеми кои се неочекувани доведуваат до потреба од тнр. ad hoc ревизија. Исто така потребата од оваа ревизија би можела да се јави и заради непочитување на одредени деловни политики и практики на претпријатието, прекршување на законската регулатива, преземање на сомнителни активности од страна на персоналот, како и заради спроведување на некои нови деловни програми или операции. Барање на субјектот на ревизија Третата метода, согласно со која би можеле да се селектираат субјектите е поврзана со посебно барање кое е упатено од страна на субјектите до самиот менаџмент и департманот за внатрешна ревизија. Меѓутоа без разлика на тоа дали предлогот за ревизијата е даден од страна на одборот на директори, интерните ревизори, менаџментот или самите субјекти, пред да се прекине ревизорскиот план кој е претходно утврден, самите ревизори обично оценуваат дали ревизијата која е предложена е поважна од распоредот на ревизии кој е веќе утврден. Реално во праксата може да се јават и ситуации кои би ја отежнале селекцијата на субјектот на ревизија. Интерните политики во деловните субјекти би можеле да бидат пример за тоа. Ваквите ситуации обично произлегуваат од блиските релации помеѓу одборот на директори, менаџментот или самите субјекти со интерните ревизори кога инсистираат и влијаат на ревизорите да дадат важност и приоритет на одреден субјект иако во реалноста, според проценката на ревизорите нема аргументи кои би го оправдале таквиот чекор. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 19

20 2.6 Управување со департманот за интерна ревизија Организираното и добро менаџирање придонесува за успешно управување со департманот за интерна ревизија. Добро организираните ревизии можат да бидат резултат на успешно координирање на активности кои мора да бидат претходно добро планирани и спроведени. Добро организираниот пристап кон работењето бара добро менаџирање, кое започнува пред да започнат активностите на ревизијата и продолжува после откако ќе се достави извештајот за веќе извршена ревизија. Според досега кажаното управувањето би значело донесување на деловните одлуки и селекција на активности кои се поврзани непосредно со спроведување на самата ревизија, вклучувајќи го и дефинирањето на обврските и задачите на сите членови на тимот, супервизија на нивното работење и оценување на перформансот на ревизијата. Често пати, директорите кои управуваат со департманите за интерна ревизија се неподготвени за да превземат одредени менаџерски обврски и одговорности. Ревизорите, во улога на директори, се соочуваат со одговорно управување со различните планови, операции и персоналот на департманот во целина. Во теоријата и практиката на ревизорското работење постојат неколку општоприфатени правила кои придонесуваат ефикасно управување. Од гледиште на ревизорот, професијата ги цени следниве менаџерски потфати : 8 дади јасни насоки биди пред време ; никогаш не критикувај без да ја сослушаш третата страна; пофали ги вработените за добро направената работа; зборувај учтиво со вработените; слушај ги вработените внимателно без да ги прекинуваш; посвети големо внимание на секоја комуникација со вработените која бара одговор; размени идеи со помошниците, прифати ги нивните сугестии во насока на развивање на подобри методи и постапки; делегирај одредени овластувања во рамките на лимитирањата на твојата одговорност; 8 Д-р Зорица Божиновска Лазаревска : Интерна ревизија- авторизирани предавања, Универзитет Св. Кирил и Методиј, Економски факултет, Скопје, 2009, стр.277 Нина Терзијаноска- Магистерски труд 20

21 на секој од вработените понуди му можност за усовршување и обука; овозможи секој од вработените да се чуствува дека припаѓа на колективот и дека е корисен член во твојот тим; одреди специфични цели кои се тешки, но се остварливи. Поголемо значење од специфичните вообичаени задачи се дава на природата на различните многубројни одговорности кои ги имаат членовите на ревизорскиот тим. На пример, директорот може да биде едновремено одговорен за повеќе ревизорски операции и проекти, а исто така и за многубројните административни функции во департменот. Поради недостиг на време, директорот не е секогаш во можност да нуди секојдневно управување и водење на ревизорските активности, и спроведување на некои други одговорности. Меѓутоа во некои случаи кога се работи за исклучително важни ревизии можно е да се направат некои исклучоци. Обично, директорот од ревизорскиот потенцијал кој е на располагање го назначува лидерот на тимот за ревизија. Во зависност од сложеноста на активностите лидерот може да е од редовите на поискусните ревизори или од оние ревизори кои се на врвот во департманот. Од листата на многубројните активности очигледна е ангажираноста на лидерот на ревизијата во спроведувањето на чекорите на ревизијата. На пример при селекција на субјектот што е предмет на ревизија, тимскиот лидер се консултира прво со директорот за конечното селектирање и алокација на часовите на ревизијата. Потоа лидерот изготвува формулар за одобрување на активностите кои се потврдени и овластени од директорот. Со започнувањето на ревизијата, тимскиот лидер во споредба со останатите членови има повеќе задачи и обврски. Ревизорскиот персонал има делумно влијание во изготвувањето на активностите кои се превземаат при извршувањето на ревизијата, а целосно во самата ревизија, тестирањата, известувањата за ревизијата и испитувањето на внатрешната контрола. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 21

22 2.7 Меѓународни ревизорски стандарди за интерна ревизија Искуствата од повеќе развиените економии насочуваат на нагласените инсистирања од страна на деловните ентитети, да се постигне висок степен на професионалност кај интерните ревизори. Стремежот за достигнување на совршенство во професионалното дејствување веќе станува дел од интерната ревизија. Во изминатите години, беа забележливи напорите од страна на повеќе интерни ревизори, кои соработувајќи со своите раководители, вложија големи напори за воспоставување и позиционирање на интерната ревизија, како клучна и важна функција за успешно организирање и функционирање на нивните деловни субјекти. Кога станува збор за градењето и промовирањето на претставата за професионализам во дејствувањето на интерните ревизори, не смее да се изгуби од предвид помошта што Институтот на интерни ревизори од САД ( Institute of Internal Auditors IIA ), од 1947 година па наваму му ја нуди на своето членство преку формулирањето и промовирањето на: 9 1. Извештајот за одговорностите на интерните ревизори; 2. Стандардите за професионална практика на интерните ревизори; 3. Кодексот на етика на интерните ревизори; 4. Програмата за сертифицирање на интерните ревизори. Сите претходни чекори кои се превземаат од страна на Институтот за интерни ревизори имаат за цел да потикнат спроведување на интерната ревизија на најдобар начин од страна на високо компетентни и објективно и квалитетно едуцирани поединци, со задолжителна имплементација и почитување на професионалната регулатива. Истовремено со подршката од страна на Институтот за интерни ревизори, деловните субјекти настојуваат за висок степен на професионализам при спроведување на задачите и не само од страна на одделните департмени за интерна ревизија, туку и од страна на интерните ревизори. Оттука и заинтересираните за интерната ревизија потребно е уште од самиот почеток на професионалната кариера безрезервно да ги прифатат и задоволат барањата за однесување, согласно со Кодексот за професионална етика и стандардите за интерна ревизија. 9 Д-р Зорица Божиновска Лазаревска : Ревизија, Универзитет Св. Кирил и Методиј, Економски факултет, Скопје, 2011, стр.151 Нина Терзијаноска- Магистерски труд 22

23 Активностите кои се превземаат од страна на интерните ревизори се спроведуваат во различно законско окружување, во рамките на деловните субјекти кои се разликуваат во природата на целите кои се поставени, структурата и големината на вработените во деловните субјекти или ангажираните лица однадвор. Ваквите разлики можат да влијаат врз интерната ревизија, во смисол на различното практикување на интерната ревизија. Но, без оглед на разликите, следењето и почитувањето на стандардите интерната ревизија е основ за ефикасно и успешно спроведување на интерната ревизија. Согласно со најновата дефиниција за интерна ревизија, примарната цел на стандардите за интерна ревизија е: воспоставување основни принципи коишто покажуваат каква треба да биде интерната ревизорска практика; 2. обезбедување рамка за спроведување и промовирање широк спектар новосоздадени активности на интерната ревизија; 3. воспоставување основни мерила за перформансите на интерната ревизија; 4. поттикнување подобрувања во организацискиот процес и деловните операции. Стандардите за интерна ревизија се групирани во три категории, и тоа: 11 1) атрибутивни стандарди што се фокусираат на карактеристиките на организацијата и поединците кои извршуваат активности од интерната ревизија; 2) стандарди за перформансите на ревизијата, што ја опишуваат природата на активностите на интерната ревизија и обезбедуваат квалитативни критериуми со кои што можат да се мерат резултатите од спроведените активности; 3) стандарди за имплементација, што се развиваат врз основа на атрибутивните стандарди и стандардите за перформансите, како нивни потстандарди за специфични анганжмани. Тие претставуваат прилагодени упатства за различните ангажмани и се занимаваат со специфичностите на дејноста, регионот или специјализираните ревизорски услуги. Во продолжение следува табела во која се наведени стандардите за интерна ревизија коишто се донесени од страна на Институтот за интерни ревизори. 10 Д-р Зорица Божиновска Лазаревска : Ревизија, Универзитет Св. Кирил и Методиј, Економски факултет, Скопје, 2011, стр Д-р Пеце Николовски : Интерна и екстерна ревизија Битола: Св. Климент Охридски ; Прилеп: Економски факултет, 2009, стр. 90 Нина Терзијаноска- Магистерски труд 23

24 Табела бр 1: Стандарди за интерна ревизија Цели, овластувања и одговорности Целите, овластувањата и одговорностите за активностите од интерната ревизија треба формално да бидат дефинирани во договорот ( актот, повелбата ) на начин конзистентен со стандардите и одобрен од Одборот А1 - Природата на услугите за уверување, обезбедени на организацијата, треба да биде дефинирана во договорот за ревизија. Доколу уверувањата се обезбедуваат за странки надвор од организацијата, тогаш нивната природа треба да биде, исто така, дефинирана во договорот С1 - Природата на консалтинг услугите треба да биде дефинирана во договорот за ревизија Независност и објективност Активностите на интерната ревизија треба да бидат независни и интерните ревизори треба да бидат објективни при извршувањето на својата работа Организациска независност Во рамките на организацијата извршниот директор за ревизија треба да известува на ниво што ќе дозволува активноста на интерната ревизија да ги исполни своите обврски А1 - Активноста на интерната ревизија треба да боде ослободена од вмешувања при определувањето на опфатот на интерната ревизија, извршувањето на работата и објавувањето на резултатите Индивидуална објективност Интерните ревизори треба да имаат непристрастен, независен пристап и да избегнуваат судир на интереси Нарушување на независноста и објективноста Доколку независноста или објективноста се навистина или очигледно нарушени, деталите од нарушувањето треба да бидат обелоденети на соодветни страни. Природата на обелоденувањето ќе зависи од нарушувањето. 12 Д-р Пеце Николовски : Интерна и екстерна ревизија Битола: Св. Климент Охридски ; Прилеп: Економски факултет, 2009, стр. 91 Нина Терзијаноска- Магистерски труд 24

25 1130. А1 - Интерните ревизори треба да се воздржат од проценка на специфичните операции за коишто тие претходно биле одговорни. Се претпоставува дека објективноста е нарушена ако ревизорот врши услуги за осигурување како активност за којашто тој бил одговорен во текот на претходната година А2 - Ангажманите за осигурување на функциите за коишто е одговорен извршниот директор на ревизијата треба да бидат надгледувани од страна на субјект што не е вклучен во активноста на интерната ревизија С1 - Интерните ревизори можат да обезбедуваат консултанстки услуги во врска со активностите за коишто претходно биле одговорни С2 - Ако постојат потенцијални нарушувања на независноста или објективноста, главно, во врска со предложените консалтинг услуги од интерните ревизори, тоа на клиентот, кој ја ангажира ревизијата, треба да му се обелодени пред прифаќањето на ангажманот Вештина и задолжително професионално внимание Ангажманот треба да биде спроведен стручно и со задолжително професионално внимание Вештина Интерните ревизори треба да поседуваат знаење, вештини и други компентенции, потребни за извршување на нивните индивидуални одговорности. Самата интерна ревизија треба колективно да поседува или да обезбеди знаење, вештини и други компетенции потребни за извршување на одговорностите А1 - Извршниот директор за ревизија треба да обезбеди компетентен совет и помош ако на персоналот за интерна ревизија му недостасува знаење, вештини или други компетенции, потребни за извршување на сите или дел од ангажманите А2 - Интерниот ревизор треба да поседува доволно знаење за идентификување на индикаторите за измама, но не се очекува да биде експерт, чија примарна одговорност е откривање и истражување на измамите. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 25

26 1210. А3 - Внатрешните ревизори треба да имаат знаење за ризиците и конролите на клучната информациска технологија и за ревизорските техники, засновани на технологијата што е на располагање за да ја извршат нивната доделена работа. Сепак, не се очекува од сите внатрешни ревизори да ја имаат експертизата на внатрешниот ревизор чија примарна одговорност е ревизијата на информациската технологија С1 - Извршниот директор за ревизија треба да го отфрли консалтинг ангажманот или да обезбеди соодветни совети и помош ако на персоналот за интерна ревизија му недостасува знаење, вештини и други компетенции, потребни за извршување на ангажманот или дел од него Задожително професионално внимание Интерните ревизори треба да покажат внимание и способности што се очекуваат од совесен и компетентен интерен ревизор. Задолжителната професионална грижа не подразбира безгрешност А1 - Интерниот ревизор треба да се однесува со соодветна професионална грижа во поглед на: - обемот на работата потребен за постигнување на целите на ангажманот; - релативната комплексност, материјалност или значајност на работите за коишто се применуваат процедури за уверување; - соодветност и ефикасност при управувањето со ризиците, контролата и процесите на раководење; - веројатност од значителни грешки, неправилности или непридржување; - трошок на осигурувањето во однос на потенцијалните корисности А2 - При примената на задолжителната професионална внимателност, интерниот ревизор треба да ја разгледа употребата на ревизорските алатки потпомогнати со компјутер или други техники за анализирање на податоци А3 - Внатрешниот ревизор треба да биде подготвен за значителните ризици што можат да влијаат врз целите, операциите или паричните средства. Сепак, самите процедури на осигурување, дури и кога се вршат со задолжителната професионална внимателност, не гарантираа дека сите значителни ризици ќе бидат идентификувани. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 26

27 1220.С1 - Интерниот ревизор треба да применува задолжително професионално внимание за време на консалтинг ангажманот, имајќи ги предвит: - потребите и очекувањата на клиентите, вклучувајќи ја природата, временскиот рок и известувањето за резултатите од ангажманите; - релативната комплексност и обемот на работа потребна за постигнување на целите од ангажманот; - трошокот на консалтинг ангажманот во врска со потенцијалните корисности Континуиран професионален развој Интерните ревизори треба да го зголемуваат своето знаење, вештини и другите компетенции низ континуиран професионален развој Квалитетна програма за осигурување и подобрување Извршните органи на ревизијата треба да развијат и одржат квалитетна програма за осигурување и подобрување, што ќе ги покрива сите аспекти од активностите на интерната ревизија и континуирано ќе ја надгледува нејзината ефективност. Програмата треба да биде креирана така што ќе им помогне на активностите на интерната ревизија, да се зголеми вредноста и да се подобри дејствувањето на организацијата, т.е да се понуди уверување дека активностите на интерната ревизија се во согласност со стандардите и Кодексот на етика Оценка на квалитетот на програмата Активноста на интерната ревизија треба да вклучува процес за надгледување и проценка на севкупната ефективност на програмата за квалитет. Процесот ги вклучува интерните и ектерните проценки Интерна проценка Интерните проценки треба да вклучуваат: - тековни надгледувања на извршувањето на активноста на интерната ревизија и; - периодични прегледи извршени со самооценување или од други лица во рамките на организацијата, со искуствени знаења од интерната ревизија и стандардите 1312 Екстерна проценка Екстерните оценувања ( како што се прегледите за уверување во квалитетот) треба да бидат спроведувани најмалку еднаш на секои 5 години од квалификуван, независен проценител или тим од проценители надвор од организацијата. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 27

28 1320 Известување за квалитетот на програмата Извршниот директор за ревизија треба да го известува Одборот за резултатите од експертските проценки Примена на извршено во согласност со стандардите На интерните ревизори им се сугерира да известуваат дека нивните активности се извршени во согласност со стандардите за професионално вршење на интерната ревизија. Сепак, интерните ревизори можат да ја користат изјавата само ако оценките за програмата за подобрување на квалитетот покажуваат дека активноста на интерната ревизија е во согласност со стандардите Презентирање на неусогласеноста Иако активноста на интерната ревизија треба да постигне целосна усогласеност со стандардите, а интерните ревизори со Кодексот на етика, може да има примери во коишто не е постигната целосна усогласеност. Кога неусогласеноста влијае врз целокупниот делокруг или операциите на активноста на интерната ревизија, тоа треба да биде обелоденета пред високиот менаџмент и Одборот. Стандарди за извршување 2000 Управување со активностите на интерната ревизија Извршните органи за ревизија треба ефективно да ги управуваат активностите на интерната ревизија и да понудат уверување дека тие активности ја зголемуваат вредноста на организацијата Планирање Извршниот директор за ревизија треба да креира планови врз основа на ризичноста за да ги определи приоритетите за активностите на интерната ревизија, во согласност со целите на организацијата А1 - Планот на ангажманите од ревизорските активности треба да биде заснован на проценка на ризикот, што ќе биде вршена најмалку еднаш годишно. Во тој процес треба да се смета на поддршка од високиот менаџмент и Одборот С1 - Извршниот директор за ревизија треба да го разгледа прифаќањето на предложените консалтинг ангажмани во врска со потенцијалните ангажмани за усовршување на менаџментот за ризици, зголемување на вредноста и подобрување на работењето на организацијата. Прифатените ангажмани треба да бидат вклучени во планот. Нина Терзијаноска- Магистерски труд 28

Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија. Презентира: Верица Костова

Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија. Презентира: Верица Костова Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија Презентира: Верица Костова Што е ревизија http://www.youtube.com/watch?v=rjmgrdjhufs&sns=em Регулирање на внатрешната ревизија Закон за банки Закон за супервизија

More information

INTERNATIONAL STANDARDS FOR THE PROFESSIONAL PRACTICE OF INTERNAL AUDITING (STANDARDS)

INTERNATIONAL STANDARDS FOR THE PROFESSIONAL PRACTICE OF INTERNAL AUDITING (STANDARDS) INTERNATIONAL STANDARDS FOR THE PROFESSIONAL PRACTICE OF INTERNAL AUDITING (STANDARDS) МЕЃУНАРОДНИ СТАНДАРДИ ЗА ПРОФЕСИОНАЛНО ИЗВРШУВАЊЕ НА ВНАТРЕШНА РЕВИЗИЈА (СТАНДАРДИ) Ревидирани: Октомври 2016 I Во

More information

Интерна ревизија на побарувањата од купувачите кај деловните субјекти во Република Македонија

Интерна ревизија на побарувањата од купувачите кај деловните субјекти во Република Македонија РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп Магистерски труд на тема: Интерна ревизија на побарувањата од купувачите кај деловните субјекти во Република Македонија

More information

Март Opinion research & Communications

Март Opinion research & Communications Март 2014 Opinion research & Communications Метод: Телефонска анкета Примерок: 800 испитаници кои следат македонски спорт стратификуван со репрезентативен опфат на сите етнички заедници, урбани и рурални

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Универзитет Св. Климент Охридски Битола. Економски факултет - Прилеп

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Универзитет Св. Климент Охридски Битола. Економски факултет - Прилеп Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет - Прилеп МАГИСТЕРСКИ ТРУД ТЕМА: "ВНАТРЕШНА РЕВИЗИЈА НА ЈАВНИОТ СЕКТОР ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА" МЕНТОР: Проф. Д-р Пеце Николовски КАНДИДАТ: Ѓоршеска

More information

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола. Економски факултет - Прилеп. Магистерски труд

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола. Економски факултет - Прилеп. Магистерски труд РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Економски факултет - Прилеп Магистерски труд Интерна ревизија на јавниот сектор во Р. Македонија, со посебен осврт на ревизијата на финансиските

More information

Универзитет за туризам и менаџмент во Скопје 2014/2015. Проф. д-р Сашо Кожухаров

Универзитет за туризам и менаџмент во Скопје 2014/2015. Проф. д-р Сашо Кожухаров Универзитет за туризам и менаџмент во Скопје 2014/2015 Проф. д-р Сашо Кожухаров Детерминирање на менаџирањето на ризикот Процес на менаџирање на ризикот Одлучување и донесување одлуки Системи за поддржувањето

More information

2015 Deloitte Macedonia. Извештај за транспарентност Deloitte ДОО Скопје 2014 година

2015 Deloitte Macedonia. Извештај за транспарентност Deloitte ДОО Скопје 2014 година 2015 Deloitte Macedonia. Извештај за транспарентност Deloitte ДОО Скопје 2014 година Содржина 1. Вовед... 1 2. Опис на правната структура и сопственост на Друштвото... 1 2.1 Правна структура на Друштвото...

More information

ЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА

ЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА Врз основа на член 9 став 1а точка 8 и став 1в точка 2 и член 56 став 1 точка 3 од Законот за здравственото осигурување ( Службен весник на РМ бр. 25/2000, 34/2000, 96/2000, 50/2001, 11/2002, 31/2003,

More information

Извештај за работењето на Одборот за ревизија на Охридска Банка во 2012 година колективно и од аспект на поединечните членови

Извештај за работењето на Одборот за ревизија на Охридска Банка во 2012 година колективно и од аспект на поединечните членови C2 Извештај за работењето на Одборот за ревизија на Охридска Банка во 2012 година колективно и од аспект на поединечните членови Јануари 2013 1 Одборот за ревизија на Охридска банка АД Охрид, согласно

More information

Заштита на личните податоци во Република Македонија. Охрид, 27 мај 2014 година

Заштита на личните податоци во Република Македонија. Охрид, 27 мај 2014 година Заштита на личните податоци во Република Македонија Охрид, 27 мај 2014 година 1 1 Правна рамка за заштита на личните податоци 2 Закон за заштита на личните податоци ( Службен весник на Република Македонија

More information

Извештај за транспарентност за 2016 година Deloitte ДОО Скопје

Извештај за транспарентност за 2016 година Deloitte ДОО Скопје Извештај за транспарентност за 2016 година Deloitte ДОО Скопје Вовед Друштвото за ревизија, консалтинг и даночни услуги Deloitte ДОО Скопје (во понатамошниот текст Друштвото ), како друштво за ревизија

More information

КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ

КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ м-р Весна Гроздановска UDK/UDK 005 КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ ВОВЕД Менаџментот е создавање и одржување на систем. Компаниите зависат од можностите на менаџерите да постават визија на организацијата и да

More information

ИЗВЕШТАЈ ЗА АКТИВНОСТИТЕ НА ВНАТРЕШНАТА РЕВИЗИЈА ВО периодот година

ИЗВЕШТАЈ ЗА АКТИВНОСТИТЕ НА ВНАТРЕШНАТА РЕВИЗИЈА ВО периодот година ИЗВЕШТАЈ ЗА АКТИВНОСТИТЕ НА ВНАТРЕШНАТА РЕВИЗИЈА ВО периодот 01.01.2014 31.12.2014 година Изработен од: Марија Ковачевиќ Георгиевска Директор, дирекција Внатрешна ревизија Датум: 22.01.2015 година Во овој

More information

2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА. Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година

2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА. Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година 2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година ОСНОВНИ БАРАЊА ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА Со Законот за безбедност и здравје при

More information

Штип. Кристина Анчевска

Штип. Кристина Анчевска УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА - Менаџмент Штип Кристина Анчевска ВЛИЈАНИЕТО НА МЕНАЏМЕНТ КОНТРОЛАТА ВРЗ УСПЕШНОСТА НА РАБОТЕЊЕТО НА КОМПАНИИТЕ (со посебен осврт на текстилната дејност

More information

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ДРЖАВЕН ЗАВОД ЗА РЕВИЗИЈА. Стратегија на ДЗР

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ДРЖАВЕН ЗАВОД ЗА РЕВИЗИЈА. Стратегија на ДЗР РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ДРЖАВЕН ЗАВОД ЗА РЕВИЗИЈА Стратегија на ДЗР 2008-2012 Скопје, јуни 2008 СОДРЖИНА СТРАНА ПРЕДГОВОР 3 МИСИЈА 4 ВИЗИЈА 4 ОСНОВНИ ПРИНЦИПИ ВО РАБОТЕЊЕТО НА ДЗР 5 ПРЕДИЗВИЦИ ВО РЕПУБЛИКА

More information

ИЗВЕШТАЈ ЗА ТРАНСПАРЕНТНОСТ

ИЗВЕШТАЈ ЗА ТРАНСПАРЕНТНОСТ Согласно член 35 од Законот за ревизија во Република Македонија ("Службен Весник на Република Македонија" бр. 158/2010, 135/2011, 50/12, 188/2013, 43/2014, 138/14, 145/15, 192/15 и 23/16), ТП Ревизија

More information

ПРИРАЧНИК ЗА ИЗВЕСТУВАЊЕ ОД ИЗВРШЕНИ РЕВИЗИИ

ПРИРАЧНИК ЗА ИЗВЕСТУВАЊЕ ОД ИЗВРШЕНИ РЕВИЗИИ ПРИРАЧНИК ЗА ИЗВЕСТУВАЊЕ ОД ИЗВРШЕНИ РЕВИЗИИ Скопје, јули 2009 С О Д Р Ж И Н А Дел/точка Опис Страна Вовед 5 Структура на прирачникот 7 ДЕЛ 1 Финансиска ревизија 8 Форма и содржина на ревизорскиот извештај

More information

ЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура )

ЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура ) Инфо ЕНаука.мк е единствениoт интернет пoртал вo Р.Македoнија кoј ги следи и пренесува најактуелните нoвoсти, истражувања и достигнувања во повеќе научни области. Главни цели на порталот се враќање на

More information

Биланс на приходи и расходи

Биланс на приходи и расходи 1 of 5 06.03.2016 12:00 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на

More information

м-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива

м-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива Трета анализа на пазар за Физички пристап до мрежна инфраструктура (целосен и поделен разврзан пристап) на фиксна локација и четврта анализа на пазар за услуги со широк опсег м-р Марјан Пејовски Сектор

More information

Биланс на приходи и расходи

Биланс на приходи и расходи 1 of 5 28.02.2015 23:20 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на

More information

ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА ЧИЈА ОСНОВНА ДЕЈНОСТ Е ИНЖЕНЕРИНГ

ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА ЧИЈА ОСНОВНА ДЕЈНОСТ Е ИНЖЕНЕРИНГ 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Игор Трајковски, дипл.ел.инг. NETRA ltd. Telecommunication engineering, Скопје Проф.д-р. Атанас Илиев, дипл.ел.инг. ФЕИТ, Скопје ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА

More information

1. Значење на менаџментот

1. Значење на менаџментот Д-р Златко Јаковлев Значење и цели на менаџментот Вовед Круцијалната улога или значењето на менаџментот, а со тоа и на менаџерите се состои во тоа што го водат претпријатието кон остварување на целите

More information

MANAGEMENT & LEADERSHIP SCHOOL FOR ENGINEERS МЕНАЏЕРСКА И ЛИДЕРСКА ШКОЛА ЗА ИНЖЕНЕРИ

MANAGEMENT & LEADERSHIP SCHOOL FOR ENGINEERS МЕНАЏЕРСКА И ЛИДЕРСКА ШКОЛА ЗА ИНЖЕНЕРИ MANAGEMENT & LEADERSHIP SCHOOL FOR ENGINEERS МЕНАЏЕРСКА И ЛИДЕРСКА ШКОЛА ЗА ИНЖЕНЕРИ МЕНАЏЕРСКА И ЛИДЕРСКА ШКОЛА ЗА ИНЖЕНЕРИ Институтот за Истражување во животна средина, градежништво и енергетика ИЕГЕ

More information

Структурно програмирање

Структурно програмирање Аудиториски вежби 1 Верзија 1.0, 20 Септември, 2016 Содржина 1. Околини за развој.......................................................... 1 1.1. Околини за развој (Integrated Development Environment

More information

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за туризам и угостителство Охрид. Дипломиран организатор по туризам и угостителство

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за туризам и угостителство Охрид. Дипломиран организатор по туризам и угостителство Кратка биографија ЛИЧНИ ИНФОРМАЦИИ Презиме и име: Контакт адреса: Татјана Димоска Телефон: +389 46 262 147/ 123 (работа) Факс: +389 46 264 215 E-mail: Националност: Македонка Дата на раѓање: 16.10.1974

More information

Доцент д-р Јанка Димитрова Универзитет Гоце Делчев, Економски факултет Штип

Доцент д-р Јанка Димитрова Универзитет Гоце Делчев, Економски факултет Штип ОДГОВОРНОСТА НА СМЕТКОВОДИТЕЛИТЕ, МЕНАЏМЕНТОТ И РЕВИЗОРИТЕ ЗА ВЕРОДОСТОЈНОСТА, КВАЛИТЕТОТ И КРЕДИБИЛИТЕТОТ НА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ RENSPONSIBILITY OF ACCOUNTANTS, MANAGEMENT AND AUDITORS FOR THE RELIABILITY,

More information

Резултати од спроведените проверки на контрола на квалитетот во 2014 година. Охрид, 08 јуни, 2015 година

Резултати од спроведените проверки на контрола на квалитетот во 2014 година. Охрид, 08 јуни, 2015 година Резултати од спроведените проверки на контрола на квалитетот во 2014 година Охрид, 08 јуни, 2015 година 1 План 2015 Писмо (електронска и редовна пошта) за прибирање за податоци за контрола на квалитетот

More information

Финансиско управување и контрола во рамките на општите реформи на јавната администрација

Финансиско управување и контрола во рамките на општите реформи на јавната администрација A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Финансиско управување и контрола во рамките на општите реформи на јавната администрација Клас Клаас Виш советник за

More information

ПРИРАЧНИК ЗА ПРОЕКТЕН МЕНАЏМЕНТ

ПРИРАЧНИК ЗА ПРОЕКТЕН МЕНАЏМЕНТ ОБУКА ЗА ПРИРАЧНИК ЗА (пример од глава I) Предавач: Андријана Богдановска Ѓуровиќ KNOWLEDGE CENTER, 2011 ГЛАВА 1 ВОВЕД И КОНЦЕПТ НА ПРОЕКТНИОТ МЕНАЏМЕНТ Цели Целта на воведот е даде преглед на проектниот

More information

МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН

МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН У Н И В Е Р З И Т Е Т С В. К Л И М Е Н Т О Х Р И Д С К И Е К О Н О М С К И Ф А К У Л Т Е Т П Р И Л Е П МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН

More information

ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА

ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА Апстракт Организациската промена е компонента на современото претпријатие,бидејќи се смета дека процесот на промените го подобрува работниот систем.при

More information

Поим за менаџмент. Д-р Златко Јаковлев. Вовед

Поим за менаџмент. Д-р Златко Јаковлев. Вовед Д-р Златко Јаковлев Поим за менаџмент Вовед Условите во кои се наоѓа Република Македонија можат да се окарактеризираат како неповолни, во поглед на нејзината економска развиеност. Секоја земја, па така

More information

КОСМО ИНОВАТИВЕН ЦЕНТАР

КОСМО ИНОВАТИВЕН ЦЕНТАР КОСМО ИНОВАТИВЕН ЦЕНТАР бул. Јане Сандански бр.113, 1000 Скопје фах.+389 2 244 8240 тел.+389 2 244 8077 contact@cosmoinnovate.com.mk ЦЕНОВНИК НА ОБУКИ ЗА 2011/2012 ГОДИНА Со овие обуки кандидатите ги надополнуваат

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Ивица Костадинов ДИЗАЈНИРАЊЕ И ИНСТИТУЦИОНИРАЊЕ НА ОРГАНИЗАЦИСКА СТРУКТУРА И КУЛТУРА - МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Штип, декември 2015 Апстракт

More information

Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија. Славчо Христовски

Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија. Славчо Христовски Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија Славчо Христовски Иницијативи за заштита Птици Растенија Пеперутки Лилјаци Заштитата на сите загрозени видови поединечно е практично невозможна.

More information

СОЗДАВАЊЕ ИНОВАТИВНИ УЧИЛИШТА: ПОДГОТВУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА 21-ОТ ВЕК

СОЗДАВАЊЕ ИНОВАТИВНИ УЧИЛИШТА: ПОДГОТВУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА 21-ОТ ВЕК СОЗДАВАЊЕ ИНОВАТИВНИ УЧИЛИШТА: ПОДГОТВУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА 21-ОТ ВЕК Скопје, 2009 Проект за основно образование ПРИРАЧНИК ЗА УЧИЛИШНИTE ТИМОВИ ЗА ПРОФЕСИОНАЛЕН РАЗВОЈ Скопје, 2009 Проект за основно образование

More information

МЕНАЏМЕНТ ВО ТУРИЗМОТ

МЕНАЏМЕНТ ВО ТУРИЗМОТ УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ФАКУЛТЕТ ЗА ТУРИЗАМ И БИЗНИС ЛОГИСТИКА ТРАЈКО МИЦЕСКИ ЗЛАТКО ЈАКОВЛЕВ МЕНАЏМЕНТ ВО ТУРИЗМОТ Штип, 2014 Проф. д-р Трајко МИЦЕСКИ Проф. д-р Златко ЈАКОВЛЕВ МЕНАЏМЕНТ ВО ТУРИЗМОТ

More information

ВОВЕД ВО ИНФОРМАТИВЕН ДОКУМЕНТ НА МКД СЕРТИФИКАТ

ВОВЕД ВО ИНФОРМАТИВЕН ДОКУМЕНТ НА МКД СЕРТИФИКАТ СОДРЖИНА ВОВЕД... 2 1. ВОДИЧ/НАСОКИ ЗА ПЛАНИРАЊЕ НА ТРАНЗИЦИЈА ВО ISO 9001:2015... 3 1. ВОВЕД... 3 2. ТРАНЗИЦИЈА... 4 2.1. Валидност на сертификати од ISO 9001:2008... 4 3. СПЕЦИФИЧНИ НАСОКИ ЗА ОРГАНИЗАЦИИ

More information

University St.Kliment Ohridski - Bitola Scientific Tobacco Institute- Priep ABSTRACT

University St.Kliment Ohridski - Bitola Scientific Tobacco Institute- Priep   ABSTRACT Тутун / Tobacco, Vol.64, N⁰ 1-6, 46-55, 2014 ISSN 0494-3244 Тутун/Tobacco,Vol.64, N⁰1-6, 62-69, 2014 UDC: 633.71-152.61(497) 2008/2012 633.71-152.61(497.7) 2008/2012 Original Scientific paper DYNAMIC PRESENTATION

More information

ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ

ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ Република Македонија ВЛАДА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА - Генерален секретаријат - - Министерство за информатичко општество и администрација - ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ Скопје, јануари 2014 очитувани,

More information

СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО. - докторска дисертација -

СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО. - докторска дисертација - УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП м-р Татјана Спасеска СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО - докторска дисертација

More information

ТОЛКОВНИК НА ПОИМИ, ТЕРМИНИ И ИМИЊА ОД ОБЛАСТА НА ТУРИЗМОТ (АНГЛИСКО-РУСКО-МАКЕДОНСКИ)

ТОЛКОВНИК НА ПОИМИ, ТЕРМИНИ И ИМИЊА ОД ОБЛАСТА НА ТУРИЗМОТ (АНГЛИСКО-РУСКО-МАКЕДОНСКИ) ТОЛКОВНИК НА ПОИМИ, ТЕРМИНИ И ИМИЊА ОД ОБЛАСТА НА ТУРИЗМОТ (АНГЛИСКО-РУСКО-МАКЕДОНСКИ) Современост, Скопје, 2013 За издавачот: м-р Славчо Ковилоски Рецензенти: проф. д-р Марија Ацковска проф. д-р Толе

More information

СТРАТЕГИСКИ МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ ВО ТУРИЗМОТ

СТРАТЕГИСКИ МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ ВО ТУРИЗМОТ СТРАТЕГИСКИ МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ ВО ТУРИЗМОТ АБСТРАКТ: Снежана БАРДАРОВА 1, Златко ЈАКОВЛЕВ и Цане КОТЕСКИ Универзитет Гоце Делчев - Штип, Факултет за туризам и бизнис логистика - Гевгелија e-mai:

More information

Како постапувањето согласно МСР ги отстранува вообичаените ревизорски проблеми

Како постапувањето согласно МСР ги отстранува вообичаените ревизорски проблеми Како постапувањето согласно МСР ги отстранува вообичаените ревизорски проблеми Јан Њуман Глобален Раководител за квалитет на Baker Tilly International www.bakertillyinternational.com Вовед Кои се вообичаените

More information

ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ToR 02/2016 ПРАВНИ ЕКСПЕРТИ ЗА ПОДГОТОВКА НА ПРИРАЧНИК ЗА СЛОБОДАТА НА ИЗРАЗУВАЊЕ-ПРАВНИ АСПЕКТИ

ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ToR 02/2016 ПРАВНИ ЕКСПЕРТИ ЗА ПОДГОТОВКА НА ПРИРАЧНИК ЗА СЛОБОДАТА НА ИЗРАЗУВАЊЕ-ПРАВНИ АСПЕКТИ Истражувачко новинарство - чувар на демократијата и човековите права ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ToR 02/2016 ПРАВНИ ЕКСПЕРТИ ЗА ПОДГОТОВКА НА ПРИРАЧНИК ЗА СЛОБОДАТА НА ИЗРАЗУВАЊЕ-ПРАВНИ АСПЕКТИ 1. ВОВЕД 1.1. Позадина

More information

Коисмение.Штозначиме.

Коисмение.Штозначиме. Коисмение.Штозначиме. Исто како стоките и податоците, така GW ги движи и луѓето кои доаѓаат во контакт со портокаловата мрежа, внатрешно или надворешно. Ние се движиме напред со нашите клиенти, со напреден

More information

УПРАВУВАЊЕ СО ПОРТФОЛИОТО HA БАНКАРСКИТЕ ИНСТИТУЦИИ -МАГИСТЕРСКИ ТРУД-

УПРАВУВАЊЕ СО ПОРТФОЛИОТО HA БАНКАРСКИТЕ ИНСТИТУЦИИ -МАГИСТЕРСКИ ТРУД- РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет - Прилеп УПРАВУВАЊЕ СО ПОРТФОЛИОТО HA БАНКАРСКИТЕ ИНСТИТУЦИИ -МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Кандидат: Ментор: Емилија Чучуроска, досие

More information

Прирачник за управување со општинскиот имот

Прирачник за управување со општинскиот имот Прирачник за управување со општинскиот имот (прирачник за оние кои ги донесуваат одлуките на локално ниво) ноември 2014 год. ОСНОВНИ ПОДАТОЦИ Клиент: Финансирано од: Меѓународна консултантска компанија:

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД ИЗБОР НА СМЕТКОВОДСТВЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО ФУНКЦИЈА НА ОСТВАРУВАЊЕ НА ДЕЛОВНИТЕ ЦЕЛИ

МАГИСТЕРСКИ ТРУД ИЗБОР НА СМЕТКОВОДСТВЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО ФУНКЦИЈА НА ОСТВАРУВАЊЕ НА ДЕЛОВНИТЕ ЦЕЛИ МАГИСТЕРСКИ ТРУД ИЗБОР НА СМЕТКОВОДСТВЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО ФУНКЦИЈА НА ОСТВАРУВАЊЕ НА ДЕЛОВНИТЕ ЦЕЛИ Кандидат: Елена Степановска 09/11 Ментор: Проф. д-р Гордана Витанова Прилеп, 2015 СОДРЖИНА Вовед... 3 I

More information

МКА -2000/Македонска мрежа на евалуатори МКА-2000 Здружение на менаџмент консултанти. ММЕ македонска мрежа на евалуатори

МКА -2000/Македонска мрежа на евалуатори МКА-2000 Здружение на менаџмент консултанти. ММЕ македонска мрежа на евалуатори МКА-2000 Здружение на менаџмент консултанти ММЕ македонска мрежа на евалуатори 02.12.2014 Скопје Содржина ИНФОРМАЦИЈА ЗА ПРОЕКТОТ ЗНАЧЕЊЕ НА ЕВАЛУАЦИЈАТА ВО РЕАЛИЗИРАЊЕ НА НАЦИОНАЛНИ И ЕУ ПОЛИТИКИ ОБЕМОТ

More information

Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ. Материјал за учесници

Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ. Материјал за учесници MIOA301-P5-Z2 Министерство за информатичко општество и администрација Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ Овој материјал е изработен од страна на Министерството за информатичко општество и

More information

КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ ВО ЦЕНТРАЛНА И ИСТОЧНА ЕВРОПА. СИГМА ДОКУМЕНТ Бр. 15, 1997

КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ ВО ЦЕНТРАЛНА И ИСТОЧНА ЕВРОПА. СИГМА ДОКУМЕНТ Бр. 15, 1997 СИГМА Поддршка за подобрување на раководењето и управувањето Заедничка иницијатива на ОЕЦД и Европската унија, главно финансирана од ЕУ КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип. Грозда Костадинова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип. Грозда Костадинова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Грозда Костадинова ПРИМЕНА НА ФИНАНСИСКИТЕ ПОКАЗАТЕЛИ ЗА АНАЛИЗА НА РАБОТЕЊЕТО НА КОМПАНИИТЕ - СО ПОСЕБЕН ОСВРТ НА ПОКАЗАТЕЛИТЕ ЗА ЛИКВИДНОСТ

More information

ПАРЛАМЕНТАРНА КОНТРОЛА НАД РАБОТАТА НА БЕЗБЕДНОСНИТЕ И РАЗУЗНАВАЧКИ СЛУЖБИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

ПАРЛАМЕНТАРНА КОНТРОЛА НАД РАБОТАТА НА БЕЗБЕДНОСНИТЕ И РАЗУЗНАВАЧКИ СЛУЖБИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПАРЛАМЕНТАРНА КОНТРОЛА НАД РАБОТАТА НА БЕЗБЕДНОСНИТЕ И РАЗУЗНАВАЧКИ СЛУЖБИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Автор: М-р Теодора Христовска Јануари, 2016 ВОВЕД Модерните држави, за време на процесот на обезбедување

More information

Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?

Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт? ,,Secrecy, being an instrument of conspiracy, ought never to be the system of a regular government. Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?

More information

С О Д Р Ж И Н А. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари. Стр.

С О Д Р Ж И Н А. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари.  Стр. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари www.slvesnik.com.mk contact@slvesnik.com.mk С О Д Р Ж И Н А Стр. 225. Одлука за давање согласност на Одлуката за припојување на Јавната

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Значењето на е-crm за остварување на конкурентска предност на компаниите

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Значењето на е-crm за остварување на конкурентска предност на компаниите МАГИСТЕРСКИ ТРУД Значењето на е-crm за остварување на Кандидат Вршкоска Лидија Ментор Проф.Д-р.Маргарита Јанеска Прилеп, јуни, 2014 Содржина Вовед... 4 1.Предмет, цели и методологија на истражување...

More information

Преземање сертификат користејќи Mozilla Firefox

Преземање сертификат користејќи Mozilla Firefox УПАТСТВО Преземање сертификат користејќи Mozilla Firefox Верзија: 4.0 Датум: 10.01.2018 103.11 КИБС АД Скопје 2017 КИБС АД Скопје, сите права задржани http://www.kibstrust.mk Содржина 1. Како да го преземам

More information

ПРЕДЛОГ ЗА ДОНЕСУВАЊЕ НА ЗАКОН ЗА ОСНОВАЊЕ НА АГЕНЦИЈА ЗА ПРОМОЦИЈА И ПОДДРШКА НА ТУРИЗМОТ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО ПРЕДЛОГ НА ЗАКОН

ПРЕДЛОГ ЗА ДОНЕСУВАЊЕ НА ЗАКОН ЗА ОСНОВАЊЕ НА АГЕНЦИЈА ЗА ПРОМОЦИЈА И ПОДДРШКА НА ТУРИЗМОТ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО ПРЕДЛОГ НА ЗАКОН ВЛАДА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПРЕДЛОГ ЗА ДОНЕСУВАЊЕ НА ЗАКОН ЗА ОСНОВАЊЕ НА АГЕНЦИЈА ЗА ПРОМОЦИЈА И ПОДДРШКА НА ТУРИЗМОТ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО ПРЕДЛОГ НА ЗАКОН Скопје, јули 2008 1. УСТАВЕН ОСНОВ ЗА

More information

Здружение Регионален центар за лица со интелектуална попреченост ПОРАКА НАША. Пречистен текст СТАТУТ

Здружение Регионален центар за лица со интелектуална попреченост ПОРАКА НАША. Пречистен текст СТАТУТ Здружение Регионален центар за лица со интелектуална попреченост ПОРАКА НАША Пречистен текст СТАТУТ нa Здружение Регионален центар за лица со интелектуална попреченост ПОРАКА НАША Куманово, Mарт,2011 година

More information

Западен Балкан - Препорака за учество на јавноста

Западен Балкан - Препорака за учество на јавноста Западен Балкан - Препорака за учество на јавноста Преамбула Министрите надлежни за реформите на јавната администрација во државите на Западниот Балкан, Согледувајќи дека реформата на јавната администрација

More information

П Р О С П Е К Т. Друштво за проектирање, производство и монтажа на челични конструкции и опрема, увоз-извоз ФАКОМ АД - Скопје (ФАКОМ АД - Скопје)

П Р О С П Е К Т. Друштво за проектирање, производство и монтажа на челични конструкции и опрема, увоз-извоз ФАКОМ АД - Скопје (ФАКОМ АД - Скопје) П Р О С П Е К Т За котација на обични акции на Официјалниот пазар потсегмент Задолжителна котација на Македонската берза на хартии од вредност АД Скопје Друштво за проектирање, производство и монтажа на

More information

МИНИСТЕРСТВО ЗА ИНФОРМАТИЧКО ОПШТЕСТВО И АДМИНИСТРАЦИЈА ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ НА ЈАВНИОТ СЕКТОР ПРЕКУ ЗАЕДНИЧКАТА РАМКА ЗА ПРОЦЕНКА (ЦАФ)

МИНИСТЕРСТВО ЗА ИНФОРМАТИЧКО ОПШТЕСТВО И АДМИНИСТРАЦИЈА ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ НА ЈАВНИОТ СЕКТОР ПРЕКУ ЗАЕДНИЧКАТА РАМКА ЗА ПРОЦЕНКА (ЦАФ) МИНИСТЕРСТВО ЗА ИНФОРМАТИЧКО ОПШТЕСТВО И АДМИНИСТРАЦИЈА ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ НА ЈАВНИОТ СЕКТОР ПРЕКУ ЗАЕДНИЧКАТА РАМКА ЗА ПРОЦЕНКА (ЦАФ) МИНИСТЕРСТВО ЗА ИНФОРМАТИЧКО ОПШТЕСТВО И АДМИНИСТРАЦИЈА ПОДОБРУВАЊЕ

More information

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ВЕШТАЧЕЊЕ

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ВЕШТАЧЕЊЕ ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ВЕШТАЧЕЊЕ Член 1 Во Законот за вештачење ( Службен весник на Република Македонија број 115/10 и 12/14), во членот 1 зборовите: како и други прашања кои се

More information

МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ

МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Економски факултет - Прилеп Дејан Здравески, м-р. МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ - ДОКТОРСКА ДИСЕРТАЦИЈА

More information

Безбедност и здравје на работа

Безбедност и здравје на работа Безбедност и здравје на работа Предлог-основи за организирање на образование и обука во областа на безбедност и здравје на работа Проф. Елисавета Стикова УКИМ- Медицински Факултет, Институт за јавно здравје

More information

Jasminka NOVAKOVA STOJANOVSKA 1

Jasminka NOVAKOVA STOJANOVSKA 1 UDK 371.125.8:371.87 Jasminka NOVAKOVA STOJANOVSKA 1 СТРУЧНИОТ СОРАБОТНИК - ПСИХОЛОГ ВО УЧЕНИЧКИОТ ДОМ КАКО МЕНТОР НА ВОСПИТНИОТ ТИМ ВО МЕНАЏИРАЊЕТО НА КОНФЛИКТИТЕ МЕЃУ ВОСПИТАНИЦИТЕ Апстракт Ученичкиот

More information

Даночен семинар 2011 kpmg.com.mk

Даночен семинар 2011 kpmg.com.mk КПМГ Македонија Даночен семинар 2011 kpmg.com.mk Почитувани клиенти, деловни соработници и пријатели, Ќе ни биде задоволство доколку Вие и Вашите колеги присуствувате на Даночниот семинар 2011 во организација

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Ивана Трендафилова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Ивана Трендафилова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Ивана Трендафилова УЛОГАТА НА МЕНАЏЕРОТ - ЛИДЕРОТ ВО УПРАВУВАЊЕ СО КОНФЛИКТИ ПРЕКУ ПОТТИКНУВАЊЕ НА КОНСТРУКТИВНИ, А РАЗРЕШУВАЊЕ И ИЗБЕГНУВАЊЕ

More information

ПЕРСПЕКТИВИ ЗА РАЗВОЈ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН

ПЕРСПЕКТИВИ ЗА РАЗВОЈ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп ПЕРСПЕКТИВИ ЗА РАЗВОЈ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН -МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Кандидат: Ивана Мирческа,

More information

ВИДОВИ ПЕДАГОШКИ ИСТРАЖУВАЊА. Клучни зборови: истражување, проучување, видови истражувања

ВИДОВИ ПЕДАГОШКИ ИСТРАЖУВАЊА. Клучни зборови: истражување, проучување, видови истражувања Асс м-р Снежана Јованова Митковска ВИДОВИ ПЕДАГОШКИ ИСТРАЖУВАЊА Апстракт Предмет на истражување во областа на воспитанието и образованието можат да бидат бројни педагошки прашања и проблеми за чие истражување

More information

1. Општи методолошки појаснувања за екстерните статистики

1. Општи методолошки појаснувања за екстерните статистики 1. Општи методолошки појаснувања за екстерните статистики Екстерните статистики претставуваат сублимат од повеќе одделни статистички истражувања за прибирање, обработка и објавување податоци за состојбата

More information

ВИДОВИ РИЗИЦИ СО КОИ СЕ СООЧУВААТ КОМПАНИИТЕ И АКТИВНОСТИ ЗА УПРАВУВАЊЕ СО ИСТИТЕ

ВИДОВИ РИЗИЦИ СО КОИ СЕ СООЧУВААТ КОМПАНИИТЕ И АКТИВНОСТИ ЗА УПРАВУВАЊЕ СО ИСТИТЕ ВИДОВИ РИЗИЦИ СО КОИ СЕ СООЧУВААТ КОМПАНИИТЕ И АКТИВНОСТИ ЗА УПРАВУВАЊЕ СО ИСТИТЕ В Е Р И Ц А К О С Т О В А, C I A, C R M A, О В Л А С Т Е Н Р Е В И З О Р RISCARE (ИТАЛ.) - СЕ ОСМЕЛУВАМ РИЗИК Ефект на

More information

Подготвување на финансиските извештаи во согласност со Меѓународните Стандарди за Финансиско Известување (МСФИ/IFRS)

Подготвување на финансиските извештаи во согласност со Меѓународните Стандарди за Финансиско Известување (МСФИ/IFRS) PwC Академија и Тренинг центар на Македонска берза Подготвување на финансиските извештаи во согласност со Меѓународните Стандарди за Финансиско Известување (МСФИ/IFRS) 24 и 25 ноември 2015 Скопје 2 Во

More information

Технички и организациски мерки за обезбедување тајност и заштита на обработката на личните податоци

Технички и организациски мерки за обезбедување тајност и заштита на обработката на личните податоци Технички и организациски мерки за обезбедување тајност и заштита на обработката на личните податоци Правна анализа Препораки Сигурноста на информациите се заснова на три столба: - TАЈНОСТ - ПОТПОЛНОСТ

More information

Mотивација

Mотивација www.maturskiradovi.net Mотивација 1. Вовед во мотивирањето: Терминот мотивација е изведен од латинскиот збор movere, што значи "да се движи". Мотивација е широко дефинирана сила кoја дејствува во рамките

More information

УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП ЕТИЧКИ НОРМИ ВО ПРОЦЕС НА ИЗГОТВУВАЊЕ И ПРЕЗЕНТИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ

УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП ЕТИЧКИ НОРМИ ВО ПРОЦЕС НА ИЗГОТВУВАЊЕ И ПРЕЗЕНТИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП ТЕМА НА МАГИСТЕРСКИ ТРУД: ЕТИЧКИ НОРМИ ВО ПРОЦЕС НА ИЗГОТВУВАЊЕ И ПРЕЗЕНТИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ КАНДИДАТ: Дипл.ек. ЗОРАН ВАСИЛЕСКИ

More information

Бизнис центар за тренинг и обука. Bussines center for traning and education

Бизнис центар за тренинг и обука. Bussines center for traning and education Quality Management Бизнис центар за тренинг и обука Bussines center for traning and education FS 549642 СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈА Osnovana 1922 ECONOMIC CHAMBER OF MACEDONIA Founded 1922 bsi. ISO

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент ШТИП. Весна Ефремова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент ШТИП. Весна Ефремова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент ШТИП Весна Ефремова ФОРМУЛИРАЊЕ И ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА ОРГАНИЗАЦИСКА СТРАТЕГИЈА СО ФОКУС НА СТРУКТУРАТА, КУЛТУРАТА И СООДВЕТЕН СТИЛ НА ЛИДЕРСТВО

More information

Вид на квалификација Финансиско-сметководствено-банкарска насока Степен Дипломиран економист

Вид на квалификација Финансиско-сметководствено-банкарска насока Степен Дипломиран економист Кратка биографија ЛИЧНИ ИНФОРМАЦИИ Презиме и име: Билјан Александар Јованка Контакт адреса: ул. "Кеј Маршал Тито", бр. 95 Охрид, 6000 Телефон: +389 46 262147 лок. 122 Факс: +389 46 262147 E-mail: jbiljanoska@yahoo.com

More information

Проект за професионален и кариерен развој на наставниците

Проект за професионален и кариерен развој на наставниците Проект за професионален и кариерен развој на наставниците ОПИС НА РАБОТНИ ЗАДАЧИ за спроведување на физибилити студија за онлајн професионален развој на воспитно-образовниот кадар во основните и средните

More information

Петти состанок на Локалната советодавна група Записник од состанокот

Петти состанок на Локалната советодавна група Записник од состанокот Technical Assistance for Civil Society Organisations Macedonian Office This project is funded by the European Union. Петти состанок на Локалната советодавна група Записник од состанокот Датум: 26ти Октомври

More information

ЗОШТО НИ Е ВАЖНО И ЗНАЧАЈНО ИЗГОТВУВАЊЕТО НА ПРОЕКТИ ЗА НАУЧНО-ИСТРАЖУВАЧКА РАБОТА?

ЗОШТО НИ Е ВАЖНО И ЗНАЧАЈНО ИЗГОТВУВАЊЕТО НА ПРОЕКТИ ЗА НАУЧНО-ИСТРАЖУВАЧКА РАБОТА? ЗОШТО НИ Е ВАЖНО И ЗНАЧАЈНО ИЗГОТВУВАЊЕТО НА ПРОЕКТИ ЗА НАУЧНО-ИСТРАЖУВАЧКА РАБОТА? Доц.д-р Снежана Јованова-Митковска Универзитет Гоце Делчев Штип Педагошки факултет Краток извадок Целта на секое научно

More information

UNIVERZITETSKI BILTEN

UNIVERZITETSKI BILTEN Univerzitet " Goce Del~ev" - [tip UNIVERZITETSKI BILTEN Áðîj 47, 1 oktomvri 2010 godina oktomvri 2010 godina [tip С О Д Р Ж И Н А РЕФЕРАТ за избор на еден наставник во насловно звање доцент за наставно

More information

ОРГАНИ И ИНСТИТУЦИИ НАДЛЕЖНИ ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ

ОРГАНИ И ИНСТИТУЦИИ НАДЛЕЖНИ ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ ОРГАНИ И ИНСТИТУЦИИ НАДЛЕЖНИ ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ Автор: м-р Снежана Лековска Септември, 2014 г ВОВЕД На почеток од секоја дискусија за комплексна тема како што е перењето пари, секогаш е корисно

More information

УПРАВУВАЊЕ СО РИЗИЦИТЕ ВО БАНКАРСКИТЕ ИНСТИТУЦИИ СО ПОСЕБЕН ОСВРТ НА БАНКИТЕ ВО МАКЕДОНИЈА

УПРАВУВАЊЕ СО РИЗИЦИТЕ ВО БАНКАРСКИТЕ ИНСТИТУЦИИ СО ПОСЕБЕН ОСВРТ НА БАНКИТЕ ВО МАКЕДОНИЈА Универзитет Св.Климент Охридски - Битола Економски факултет Прилеп Република Македонија УПРАВУВАЊЕ СО РИЗИЦИТЕ ВО БАНКАРСКИТЕ ИНСТИТУЦИИ СО ПОСЕБЕН ОСВРТ НА БАНКИТЕ ВО МАКЕДОНИЈА - Магистерска работа -

More information

ТД МАКОШПЕД АД СКОПЈЕ. ГОДИШЕН РЕВИЗОРСКИ ИЗВЕШТАЈ на службата за внатрешна ревизија на ТД Макошпед АД Скопје

ТД МАКОШПЕД АД СКОПЈЕ. ГОДИШЕН РЕВИЗОРСКИ ИЗВЕШТАЈ на службата за внатрешна ревизија на ТД Макошпед АД Скопје ТД МАКОШПЕД АД СКОПЈЕ ГОДИШЕН РЕВИЗОРСКИ ИЗВЕШТАЈ на службата за внатрешна ревизија на ТД Макошпед АД Скопје Датум: 31/12/2015 Доставено до: Одбор на Директори ГОДИШЕН РЕВИЗОРСКИ ИЗВЕШТАЈ ТД МАКОШПЕД АД

More information

МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ. доц. д р Наташа Ристовска

МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ. доц. д р Наташа Ристовска МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ доц. д р Наташа Ристовска Зошто МЧР? Кадарот е најзначаен ресурс во организацијата Квалитетниот кадар ја создава конкурентската предност на о-јата МЧР=работа со високи перформанси

More information

ДЕЛОВНА ПОЛИТИКА, РАЗВОЕН И ФИНАНСИСКИ ПЛАН. на Стопанска банка а.д. Битола за период година. Март, 2015 година

ДЕЛОВНА ПОЛИТИКА, РАЗВОЕН И ФИНАНСИСКИ ПЛАН. на Стопанска банка а.д. Битола за период година. Март, 2015 година ДЕЛОВНА ПОЛИТИКА, РАЗВОЕН И ФИНАНСИСКИ ПЛАН на Стопанска банка а.д. Битола за период 2015-2019 година Март, 2015 година СОДРЖИНА Деловна политика, развоен и финансиски план на Стопанска банка а.д. Битола

More information

ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ

ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ Скопје, март 2015 година Содржина 1 Процес на поднесување на барање

More information

ПРОГРАМА ЗА ПОЛАГАЊЕ НА ИСПИТ ЗА СТЕКНУВАЊЕ НА ЗВАЊЕТО РЕВИЗОР

ПРОГРАМА ЗА ПОЛАГАЊЕ НА ИСПИТ ЗА СТЕКНУВАЊЕ НА ЗВАЊЕТО РЕВИЗОР Врз основа на член 16 и член 29 од Статутот на Институтот на овластени ревизори на Република Македонија (ИОРРМ) и член 19 став 2 од Законот за ревизија (Службен весник на РМ, број 158/2010, 135/2011, 188/2013,

More information

КЛИНИЧКА ФАРМАЦИЈА И ФАРМАКОТЕРАПИЈА ПРАКТИКУМ

КЛИНИЧКА ФАРМАЦИЈА И ФАРМАКОТЕРАПИЈА ПРАКТИКУМ УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ВО ШТИП Зорица Арсова-Сарафиновска Трајан Балканов Марија Дарковска-Серафимовска Верица Ивановска 1 Штип, 2015 УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ВО ШТИП Зорица Арсова-Сарафиновска; Трајан

More information

ГОДИШНА ПРОГРАМА ЗА ОБУКИ НА КОНТРОЛОРИ И ОБРАБОТУВАЧИ ЗА 2016 ГОДИНА. Бр / година

ГОДИШНА ПРОГРАМА ЗА ОБУКИ НА КОНТРОЛОРИ И ОБРАБОТУВАЧИ ЗА 2016 ГОДИНА. Бр / година ГОДИШНА ПРОГРАМА ЗА ОБУКИ НА КОНТРОЛОРИ И ОБРАБОТУВАЧИ ЗА 2016 ГОДИНА Бр. 02-2524/1 23.11.2015 година Врз основа на член 40 став 1 алинеја 14 и член 41-а од Законот за заштита на личните податоци ( Службен

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Штип. Слаџана Стефанова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Штип. Слаџана Стефанова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Слаџана Стефанова ВЛИЈАНИЕТО НА РЕГРУТИРАЊЕТО И СЕЛЕКТИРАЊЕТО НА ВРАБОТЕНИТЕ ВРЗ УСПЕШНОСТА НА РАБОТЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИИТЕ - МАГИСТЕРСКИ

More information

Универзитет Гоце Делчев - Штип. Факултет за информатика. Катедра за софтверско инженерство ЗОРАН МИЛЕВСКИ ЕДУКАТИВНО ПОДАТОЧНО РУДАРЕЊЕ СО MOODLE 2.

Универзитет Гоце Делчев - Штип. Факултет за информатика. Катедра за софтверско инженерство ЗОРАН МИЛЕВСКИ ЕДУКАТИВНО ПОДАТОЧНО РУДАРЕЊЕ СО MOODLE 2. Универзитет Гоце Делчев - Штип Факултет за информатика Катедра за софтверско инженерство ЗОРАН МИЛЕВСКИ ЕДУКАТИВНО ПОДАТОЧНО РУДАРЕЊЕ СО MOODLE 2.4 -МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Штип, јули 2015 Комисија за оценка

More information

Методи на финансиска анализа

Методи на финансиска анализа Универзитет Гоце Делчев - Штип, Економски факултет М-р Оливера Ѓоргиева-Трајковска Методи на финансиска анализа Abstract From the standpoint of investors in a company, predicting the future is actually

More information

Универзитет Св. Климент Охридски Битола Технички факултет Битола. Индустриско инженерство и менаџмент. М-р Фанче ЈОШЕВСКА. Докторска дисертација

Универзитет Св. Климент Охридски Битола Технички факултет Битола. Индустриско инженерство и менаџмент. М-р Фанче ЈОШЕВСКА. Докторска дисертација Универзитет Св. Климент Охридски Битола Технички факултет Битола Индустриско инженерство и менаџмент М-р Фанче ЈОШЕВСКА Докторска дисертација Моделот на тимско водство според Хил и организациската рамка

More information