НАСТАВНА ПРОГРАМА ЗА МЕЃУНАРОДНО ПРИВАТНО ПРАВО. I. Податоци за раководителот на предметната програма и предметните наставници

Transcription

1 НАСТАВНА ПРОГРАМА ЗА МЕЃУНАРОДНО ПРИВАТНО ПРАВО I. Податоци за раководителот на предметната програма и предметните наставници Име и презиме: Д-р Тони Дескоски Д-р Вангел Доковски Научен степен и академско звање: Доктор на правни науки, Редовен професор Доктор на правни науки, Доцент II. Податоци за соработниците и другите предавачи на предметната програма Име и презиме на соработникот: М-р Илија Руменов Научен степен и академско звање на соработникот: Магистер на правни науки, Асистент Други предавачи (експерти од практиката): Проф. д-р Поликсена Гавроска III. Основни податоци за предметната програма Назив на предметната програма: МЕЃУНАРОДНО ПРИВАТНО ПРАВО Код на предметната Број на кредити: програма: Вкупно часови настава: 60 Студиска година кога се изучува предметната програма: 3-та Број на страници задолжителна литература: 390 Семестар во кој се изучува предметната програма: 6-ти IV. Опис на предметната програма и клучни зборови (термини) Опис на предметната програма Во рамките на предметот меѓународно приватно право се изучуваат поимите, институтитите, односите во доменот на меѓународното приватно право како и генезата на меѓународното приватно право.меѓу нив спаѓаат : определувањето на изворите на меѓународното приватно право меѓународните и внатрешните како и нивното меѓусебно рангирање; начинот и условите за стекнување и престанување на државјанството на Република Македонија; правната положба на странците- достапноста на граѓанските субјективни права за странските субјекти и условите за таквата достапност; основите на судирот на законите; основите на меѓународната трговска арбитража( поим и видови на меѓународна трговска арбитража); меѓународната судска надлежност, процесната положба

2 на странците; легализација на странските јавни исправи; меѓународната правна помош и признавање и извршување на странските јавни исправи. Клучни зборови (термини) за предметната програма Државјанството, правната положба на странците, судирот на законите, меѓународната трговска арбитража, меѓународно приватно процесно право. V. Цели и резултати што треба да се постигнат Цели и резултати што треба да се постигнат Целта на изучувањето на оваа предметна програма е студентот да се стекне со знаења од областа на меѓународното приватно право. Со оваа програма студентите ќе се стекнат со вештини со кои ќе можат да ги детектираат проблемите од оваа научна област и правилно да ги решат истите. VI. Методологија на предавање и полагање на предметната програма Методологија на предавање и полагање на предметната програма Методите на изучување на оваа предметна програма се состојат од предавања и работилници. Континуираното оценување се состои од полагање на квалификационен писмен колоквиум со описно оценување (положил/не положил). Завршното оценување по предметот Меѓународно приватно право се спроведува по писмен пат. Завршниот писмен испит учествува со 100 поени во вкупната оцена и се состои од два дела: есејски прашања кои носат 55 поени, и решавање на задача (практичен дел) која носи 45 поени. Во решавањето на задачата е дозволено користење на Практикумот по Меѓународно приватно право. VII. Детална структура на предметната програма Недела бр. 1 број на часови: 4 1. Поим, предмет, и назив на меѓународното приватно право; 2. Извори на меѓународното право, учебник, Скопје, 2011 (стр. приватно право 21-86) 1.1 Причини за појава на Меѓународно приватно право 1.2 Поим 1.3 Предмет на Меѓународно приватно право 1.4 Назив на Меѓународно приватно право 1.5 Граѓанско-правен странски елемент Појавни облици на странскиот елемент Кога странскиот елемент е релевантен 1.6 Метод на Меѓународното приватно право Непосреден метод Норми со непосредна примена Посреден ( колизионен ) метод 2.1 Внатрешни извори (закон, подзаконски акти, судска практика) Општо за законот како извор на Меѓународното приватно право Судската практика како извор на Меѓународното приватно

3 право 2.2 Меѓународни извори ( меѓународни договори ) Билатералните (двострани) договори како извор на Меѓународно приватно право Мултилатерални (повеќестрани) меѓународни договори како извори на Меѓународно приватно право Унификација на правилата на Меѓународно приватно право Хашка конференција за Меѓународно приватно право Меѓународен институт за унификација на приватно право (UNIDROIT) Специјална комисија за меѓународно трговско право на ООН (UNCITRAL) 2.3 Извори на Меѓународното приватно право во Република Македонија Внатрешни извори на Меѓународното приватно право Уставот како извор на Меѓународното приватно право во Р.Македонија Законот како извор на Меѓународно приватно право во Р.Македонија Меѓународни извори на Меѓународно приватно право во Р. Македонија Билатерлани меѓународни договори Сукцесија на билатерални спогодби на поранешна СФРЈ Мултилатерални конвенции 2.4 Хиерархија (рангирање) на изворите на Меѓународното приватно право Однос помеѓу внатрешен извор и меѓународен договор Однос помеѓу два или повеќе меѓународни договори (судир на конвенции) Однос меѓу внатрешните извори на Меѓународно приватно право 2.5 Пополнување на правните празнини во Меѓународното приватно право Недела бр. 2 број на часови: 4 3. Државјанство на Република Македонија ) 3. 1 Вовед 3.2 Поимот на државјанство 3.3. Правна природа на државјанството 3.4 Извори на правото за државјанството во Р.Македонија 3.5 Начини на стекнување на државјанството Основен начин за стекнување на државјанство Стекнување на државјанство според потекло (ius sanguinis, според крвта) Стекнување на државјанство според местото на раѓање ( ius soli) Дополнитлни начини за стекнување на државјанство

4 3.6 Стекнување на држајанство на Репулбика Македонија Основен начин на стекнување на државјанство на Р.Македонија со потекло (ius sanguinis) Дополнителен начин на стекнување на државјанство на Р.Македонија Стекнување на државјанство на Р.Македонија со раѓање на територија на Р.Македонија (ius soli) Стекнување на државјанство на Р.Македонија со природување (натурализација), поим, видови и дејство Стекнување на државјанство на Р.Македонија врз основа на меѓународен договор 3.7 Повторно добивање на изгубено државјанство - реинтеграција Редовна реинтеграција Вонредна (транзиторна) реинтеграција 3.8 Престанок на државјанството Престанок на државјанството со отпуст Одземање на државјанство Одрекување од државјанство Престанок на државјанството на жената врз основа на склучен брак Престанок на државјанството врз основа на меѓународен договор 3.9 Судир на државјанствата Негативен судир на државјанставата Поим Тенденција на ограничување на појавата на лица без државјанство Правна положба на лицата без државјанство Позитивен судир на државјанствата Недела бр Правни лица во меѓународното приватно право 5. Правна положба на странците - Услови под кои странците можат да се користат со релативнорезервирани права ) 4.1 Националност (припадност) на правните лица 4.2 Критериуми за утврдување на националност (припадноста) на правните лица Утврдување на припадноста на правните лица во Р.Македонија 4.3 Меѓународни правни лица 5.1 Поим 5.2 Странец Правна положба на странците 5.3 Основни карактеристики на правната положба на странците 5.4 Класификација на приватните права според степенот на нивната достапност на странците 5.5 Историски развој на правната положба на странците 5.6 Услови под кои странците можат да ползуваат релативно

5 резервирани права Заемност (реципроцитет) Поим Видови на заемност Видови на заемност според начинот на настанување Видови на заемност според содржината Специјално одобрение за користење на одредено право (концесија) Концесија како услов за ползување на релативно резервирано право во Р.Македонија Странки на концесијата Предмет на концесијата Дејствија и постапка за доделување на концесија Договор за концесија Престанок на концесијата Решавање на споровите од концесискиот договор 5.7 Својство на штитеник (бегалец) Својство на штитеник во внатрешното право на Р.Македонија Правна положба на признаените бегалци во Р.Македонија 5.8 Припадност на одредена етничка група 5.9 Специјално одобрение за населување 5.10 Фактички домицил во одредена држава Недела бр Правна положба на странците - Право на странците да стапуваат во одделни приватноправни односи во Република Македонија 6. Историска генеза на МПП ; ) 5.11 Право на странците да стапуваат во семејноправни односи во Р.Македонија 5.12 Право на странците да наследуваат во Р.Македонија 5.13 Право на странците да стапуваат во стварноправни односи во Р.Македонија Стварни права на подвижни ствари Ставрни права на недвижности Право на странците за стекнување на сопственост врз недвижности со налседување (mortis causa) Право на странците да стекнуваат сопственост врз недвижности во Р.Македонија со правни дела inter vivos 5.14 Право на странците да стекнуваат облигациони права во Република Македонија 5.15 Право на странците да засноваат работен однос во Р.Македонија 5.16 Право на странците да основаат трговски друштва во Р.Македонија 5.17 Право на странските фирми да основаат претставништва во Р.Македонија 5.18 Право на странците на интелектуална сопственост во Р.Македонија Право на индустриска сопственост Внатрешноправен режим Меѓународноправен режим Авторски права

6 Внатрешноправен режим Меѓународноправен режим 6.1 Античка Грција 6.2 Стариот Рим 6.3 Распадот на Римската Империја, владеење на персоналниот принцип 6.4 Периодот на територијалитет 6.5 Теорија на статутите Италијанската школа на статути Француската школа на статути Холандско-фламанската школа на статутите Германската школа на статутите Историско значење на теоријата на статутите 6.6 Науката на меѓународното приватно право во државите на Континентална Европа во XIX Век Вехтер Савињи Манчини 6.7 Американската револуција на подрачјето на судирот на законите 6.8 Првите кодификации на меѓународното приватно право Недела бр Судир на законите (вовед) 8. Поим и правна природа на колизионите норми 9. Проблеми во примената на колизионите норми: -Квалификација во меѓународното приватно право ) 7.1 Вовед 8.1 Правна природа и видови на колизиони норми Правна природа на колизионите норми Структура на колизионите норми Правна категорија Точка на врзување Поделба според ширината на овластувањата на органот на примена Поделба на прости и комплексни точки на врзување Поделба на постојани и променливи точки на врзување Видови на колизиони норми 9.1 Поим на квалификација во Меѓународно приватно право 9.2 Квалификација на правниот однос, односно правната категорија и квалификација на правните поими односно точките на врзување 9.3 Решавање на проблемот на квалификацијата Квалификација според lex fori Квалификација според lex causae Квалификација со помош на т.н. автономни поими Недела бр Проблеми во примената на

7 колизионите норми : -Возвраќање и упатување (Renvoi) 11. Примена на матерјалното странско право ) 10.1 Поим на возвраќање и упатување 10.2 Renvoi во нашето меѓународно приватно право 10.3 Начин на примена на renvoi Начин на примена на renvoi во нашето право 10.4 Динамичен судир на законите Промени во колизионите норми 11.1 Системи на утврдување и примена на странското право 11.2 Определување на меродавното право во сложени правни системи 11.3 Примена на странското право според нашето меѓународно приватно право 11.4 Промени во материјалното право што треба да се примени Недела бр Отстапување од примената на странското меродавно право: - Јавен поредок - Изигрување на законите - Реторзија - Клаузула за отстапување (самоисклучување) - Норми со непосредна примена 13. Точки на врзување кај статусните односи со странски елемент 14. Точки на врзување кај стварноправните односи со странски елемент ) 12.1 Јавен поредок Основни карактеристики на јавниот поредок Дејство на установата на јавен поредок Јавен поредок и императивните прописи 12.2 Изигрување на законите 12.3 Реторзија 12.4 Клаузула за отстапување (самоисклучување) 12.5 Норми со непосредна примена 13.1 Точки на врзување за статусните односи со странски елемент Државјанството како битен факт Државјанството како битен факт за регулирњање на статусните односи според ЗМПП Домицилот како битен факт Видови на домицил Домицилот како точка на врзување Вообичаеното престојувалиште (habitual residence) 14.1 Точки на врзување кај стварноправните односи со странски елемент Местото на наоѓање на стварта (lex rei sitae) Националноста на основните средства за превоз

8 Припадноста на средствата за превоз како битен факт Ствари во превоз (res in transitu) Недела бр Точки на врзување кај договорните односи со странски елемент 16.Колизиони норми на работните ) односи 17. Определување меродавно право за облигациони хартии од вредност меница и чек во меѓународното приватно право на Република Македонија 15.1 Точки на врзување кај договорините односи со странски елемент 15.2 Автономија на волјата на странките Поим и значење на автономијата на волјата Граници на автономијата на волјата Допуштеност на автономијата Автономијата на волјата и императивните норми (ius cogens) Конекситет Временско ограничување на автономијата на волјата Цепење на договорот како ограничување на автономијата на волјата Правна основа на автономијата на волјата Изречна и молкумна автономија на волјата Автономијата на волјата како критериум за одредување на надлежен суд 15.3 Местото на склучување и местото на извршување на договорот како супсидиерни точки на врзување Lex loci contractus Lex loci solutionis 15.4 Домицил (седиштето) на должникот на карактеристичната обврска 15.5 Принцип на најтесна поврзаност-најблиска врска 15.6 Комбинација на принципот на најтесна врска и некои непосредно врзувачки точки на врзување 15.7 Точки на врзувањето за потрошувачките договори според ЗМПП 15.8 Точки на врзувањето за одделни аспекти на договорните односи според ЗМПП 16.1 Колизиони норми за работни односи 17.1 Определување меродавно право за облигациони хартии од вредност меница и чек во меѓународното приватно право на Република Македонија Недела бр Точки на врзување кај граѓанскоправните деликти и други облици на вондоговорна одговорност 19. Колизиони норми на бракот и семејството )

9 18.1 Определување на меродавното право за граѓанско правните деликти Принципот lex loci delicti commissi Lex fori како дополнителен принцип Тешкотии околу примената на начелото lex loci delicti commissi Критики на принципот lex loci delicti commissi и негови алтернативи 18.2 Точки на врзувањето за граѓанскоправните деликти според ЗМПП 18.3 Хашката конвенција за меродавното право за друмски сообраќајни несреќи од 1971 година Односи кои ги решава Конвенцијата Правила на Хашката конвенција со кои се одредува меродавното право За штети причинети на лица и возила За штети причинети на други ствари (чл. 5 од Конвенцијата) 18.4 Други облици на вондоговорна одговорност Стекнување без основа (неосновано збогатување) Работоводство без налог (неповикано вршење на туѓи работи) Останати основи на вондоговорна одговорност 18.5 Новини во Законот за изменување и дополнување на Законот за меѓународно приватно право од 2010 година кои се однесуваат на точките на врзувањето за вондоговорна одговорност Одговорност за дејства кои му претходат на склучувањето на договорот (culpa in contrahendo) Одговорност за штета предизвикана од користење на производ Нелојална конкуренција и дејства кои ја ограничуваат слободната конкуренција Еколошка штета Повреда на правата на интелектуална сопственост Одговорност за протестно дејствување на работници или работодавци Избор на меродавно право за вондоговорните обврски Правила за безбедност и за поведението 19.1 Колизиони норми за бракот и семејството 19.2 Извори на меѓународното семејно право во нашата држава 19.3 Определување на меродавното право за брачни односи Материјални услови за склучување на бракот Кумулативна примена на lex nationalis на идните брачни другари Примена на lex fori Форма на бракот Дипломатско-конзуларни бракови Неважност на бракот Развод на бракот Дејство на бракот 19.4 Имотни односи во вонбрачна заедница 19.5 Меродавно право во однос на обврската за издржување

10 Недела бр Колизиони норми за наследни односи 21.Точки на врзување при определување на законот што се применуваат на формата 22.Меѓународно приватно процесно право: -Меѓународна судска надлежност -Правна положба на странците пред судовите во Република Македонија (cautio iudicatum solvi; сиромашко право) - Судски имунитети ) 20.1 Колизиони норми за наследни односи Извори на меѓународно наследно право во Република Македонија Определување на меродавното наследно право 20.2 Колизиони норми за законско наследување 20.3 Колизиони норми за тестаментално наследување 21.1 Точка на врзување при определување на законот што се применува на формата 22.1 Меѓународно приватно процесно право 22.2 Извори на меѓународно приватно процесно право 22.3 Поим и значење на меѓународната надлежност 22.4 Начини на регулирање на меѓународата надлежност 22.5 Видови на меѓународна надлежност Директна и индиректна меѓународна надлежност Општа и посебна меѓународна надлежност Конкурентна и исклучива меѓународна надлежност Избрана меѓународна надлежност Допуштеност на пророгација на странски суд Допуштеност на пророгација суд на Р.македонија Изрична и молкумна пророгација на меѓународна надлежност Реторзиона меѓународна надлежност Оценка на надлежноста на суд на Р.Македонија 22.6 Признавање на надлежност на странски суд (странска литиспенденција) Недела бр Правна положба на странците пред судовите во Република Македонија (cautio iudicatum solvi; сиромашко право) 24. Судски имунитети 25. Меѓународна правна помош 26. Легализација на странските )

11 јавни исправи приватно право, Скопје Странечка и парнична способност на странците 23.2 Положба на странците во граѓанската постапка со странски елемент Обезбедување на парничните трошоци (cautio iudicatum solvi) Поим Субјекти на обврската за обезбедување на парничните трошоци Дејство на обврската за обезбедување на парничните трошоци ослободување од обврската за обезбедување на парничните трошоци Сиромашко право за странците 24. Судски имунитети 25.1 Поим на меѓународна правна помош 25.2 Правила за давање на меѓународна правна помош 25.3 Начини на проследување на замолницата за меѓународна правна помош Дипломатски пат Мултилатерални конвенции 26.1 Поим на легализација на странска јавна исправа 26.2 ослободување од легализација на странските јавни исправи врз основа на меѓународни договори 27.1 Поим на признавање и извршување на странска судска одлука 27.2 Странска судска одлука 27.3 Признавање на странска судска одлука 27.4 Системи на признавање на странска судска одлука 27.5 Систем на непризнавање на странска судска одлука 27.6 Услови за признавање на странска судска одлука Потврда за правосилност (извршност) на странската судска одлука Почитување на правото на одбрана Меѓународна надлежност на странски суд кој ја донел одлуката Правосилна одлука во истата работа помеѓу истите странки Непостоење на повреда на јавен поредок 27.7 Посебни правила за признавање на судски одлуки кои се однесуваат на личниот статус на физичките лица Странска судска одлука за личната состојба(статусот) на државјанин на Р.Македонија Странска одлука за личната состојба (статусот) на странец кој е државјанин на државата на судот Странска одлука за личната состојба (статусот) на странец кој не е државјанин на државата на судот 27.8 Постапка за признавање на странски ( судски и арбитражни) одлуки Видови на постапки за признавање на странските судски одлуки 27.9 Постапка за признавање на странските (судски и арбитражни) одлуки во Р.Македонија

12 Надлежност за признавање на странските одлуки Недела бр Признавање и извршување на странски судски судски одлуки 28. Услови за признавање на странска судска одлука ) 29. Меѓународна трговска арбитража 27.1 Поим на признавање и извршување на странска судска одлука 27.2 Странска судска одлука 27.3 Признавање на странска судска одлука 27.4 Системи на признавање на странска судска одлука 27.5 Систем на непризнавање на странска судска одлука 27.6 Услови за признавање на странска судска одлука Потврда за правосилност (извршност) на странската судска одлука Почитување на правото на одбрана Меѓународна надлежност на странски суд кој ја донел одлуката Правосилна одлука во истата работа помеѓу истите странки Непостоење на повреда на јавен поредок 27.7 Посебни правила за признавање на судски одлуки кои се однесуваат на личниот статус на физичките лица Странска судска одлука за личната состојба(статусот) на државјанин на Р.Македонија Странска одлука за личната состојба (статусот) на странец кој е државјанин на државата на судот Странска одлука за личната состојба (статусот) на странец кој не е државјанин на државата на судот 27.8 Постапка за признавање на странски ( судски и арбитражни) одлуки Видови на постапки за признавање на странските судски одлуки 27.9 Постапка за признавање на странските (судски и арбитражни) одлуки во Р.Македонија Надлежност за признавање на странските одлуки 28.1 Услови за признавање на странска судска одлука Потврда за правосилност (извршност) на странската судска одлука Почитување на правото на одбрана Меѓународна надлежност на странски суд кој ја донел одлуката Правосилна одлука во истата работа помеѓу истите странки Непостоење на повреда на јавен поредок Посебни правила за признавање на судски одлуки кои се однесуваат на личниот статус на физичките лица Странска судска одлука за личната состојба(статусот) на државјанин на Р.Македонија Странска одлука за личната состојба (статусот) на странец кој е државјанин на државата на судот Странска одлука за личната состојба (статусот) на странец кој не е државјанин на државата на судот

13 28.3. Постапка за признавање на странски ( судски и арбитражни) одлуки Видови на постапки за признавање на странските судски одлуки 28.4 Постапка за признавање на странските (судски и арбитражни) одлуки во Р.Македонија Надлежност за признавање на странските одлуки 29.1 Поим на Меѓународна трговска арбитража 29.2 Предности на Меѓународна трговска арбитража во однос на судското решавање на споровите 29.3 Правна природа на Меѓунардона трговска арбитража Договорна (контрактуална) теорија Јурисдикциона (процесно-правна) теорија Мешовита теорија Автономна теорија 29.4 Видови на Меѓународни трговски арбитражи Институционални (постојани) арбитражи Ad hoc (привремени) арбитражи 29.5 Спогодба за Меѓународна трговска арбитража Поим Видви на спогодба за Меѓународна трговска арбитража Форма на арбитражна спогодба 29.6 Признавање и извршување на странските арбитражни одлуки Доброволно изврчување на арбитражните одлуки Значење на признавање и извршување на странски арбитражни одлуки Извори на правото за признавањето и извршувањето на странските арбитражни одлуки во Република Македонија Поим на странска арбитражна одлука во правниот систем на Р.Македонија Услови (претпоставки) за признавање и извршување на странските арбитражни одлуки VIII. Активности на надворешни институции Активности на надворешни институции IX. Литература Задолжителна литература право, учебник, Скопје, 2011 приватно право, Скопје, 2015 Дополнителна литература 1. Brigss Adrian, The Conflict of Laws, Third edition, Oxford, Varadi Tibor, Medjunarodno privatno pravo, 10 izdanje, Beograd, North P.M., Fawcet J.J. (editors), Cheshire and North s Private

14 International Law, 14-th edition, London, Џунов Тодор, Меѓународно приватно право,скопје Станивуковиќ Маја, Живковиќ Мирко, Међународно приватно право, Београд, Sajko Krešimir, Medjunarodno privatno pravo, Opći dio, Zagreb, Доминик Буро, Хорациа Муит Ват, Меѓународно приватно право, Прв том, Општ дел, Париз, Доминик Буро, Хорациа Муит Ват, Меѓународно приватно право, Втор том, Посебен дел, Париз, 2007