РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола. Економски факултет - Прилеп. Магистерски труд

Size: px
Start display at page:

Download "РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола. Економски факултет - Прилеп. Магистерски труд"

Transcription

1 РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Економски факултет - Прилеп Магистерски труд Интерна ревизија на јавниот сектор во Р. Македонија, со посебен осврт на ревизијата на финансиските извештаи на јавното претпријатие,,проаква - Oхрид КАНДИДАТ Билјана Андреевска 13/13 СФР МЕНТОР Проф. Д-р Сузана Талеска Прилеп, 2015

2 Содржина Вовед...4 Цели и методологија на истражувањето Ревизија на финансиските извештаи 1.1 Финансиските извештаи како предмет на ревизија Современи стојалишта за дефинирање на целите и задачите на ревизијата Корисници на информации од финансиските извештаи Поим и видови финансиски извештаи што се цел на ревизијата Биланс на состојба Биланс на успех Извештај за парични текови Извештај за промена на капиталот Даночен биланс Видови ревизија на финансиските извештаи Ревизија според предметот на испитување Ревизија според органот кој ја спроведува Ревизија според подрачјето што се испитува Интерна ревизија на јавниот сектор во Македонија 2.1 Видови и постапки на ревизија во јавниот сектор Јавен сектор во Р.Македонија Активности на Министерството за финансии Активности на единиците за внатрешна ревизија Општ теоретски осврт за важноста на внатрешната ревизија во јавниот сектор 3.1 GAGAS стандарди ISSAI 100 темелни начела на ревизијата во јавниот сектор Лимска декларација Мексиканска декларација Меѓународни стандарди за професионално извршување на внатрешната ревизија

3 3.6 Кодекс на професионална етика на ревизијата во јавниот сектор Практичен пример за извршена ревизија на финансиските извештаи во јавното претпријатие Проаква - Охрид 4.1 Основање на претпријатието Дејност Организација и органи на управување Основни сметководствени политики Финансиски извештаи за работењето на претпријатието од 2013 и 2014 год Биланс на успех Биланс на состојба Промена на капиталот и резервите за 2014 год Извештај за паричниот тек за 2014 год...99 Заклучни согледувања Користена литература

4 Вовед На почетокот на XXI век, пошироката јавност е главна целна група чии потреби ревизорите мора да ги задоволат. Суштинската улога на ревизијата е да добие сигурни финансиски информации за светските пазари на капитал, како и за улогата на ревизорите во известувањето на органите во јавниот сектор во целиот свет, со цел стекнување на довербата на јавноста во нивната работа. Јавниот сектор поминува низ големи промени како резултат на приватизацијата во многу клучни области, како и конкурентскиот притисок. Јавните претпријатија претставуваат посебна категорија на компании кои имаат специфична положба во остварувањето на своите функции, како и специфични прашања кои влијаат врз нив и со кои мора да се борат. Јавните претпријатија дејствуваат како,,друштва на капитал во сопственост на државата и единиците на локалната самоуправа. Тие имаат посебна одговорност кога станува збор за информирање на јавноста за работата на компаниите кои се од општ интерес за сите граѓаните, бидејќи доколку јавните претпријатија работат на несоодветен начин, тоа предизвикува незадоволство кај граѓаните. Ревизијата на финансиските извештаи претставува една од фундаменталните обврски на деловните субјекти, се со цел да се создаде слика дека компанијата работи правилно и транспарентно. Секој деловен субјект има обврска да презентира информации за перформансите од своето работење на сопствениците и менаџерите. За да можат финансиските извештаи да бидат основен извор на финансиски информации, врз основа на коишто ќе се носат адекватни развојни одлуки, потребно e тие да бидат изготвени врз релевантни, веродостојни и објективни податоци за да можат во сите значајни аспекти да ја прикажуваат финансиската ситуација на претпријатието. И не само тоа, тие треба да бидат споредливи, конзистентни и разбирливи за домашните и странските корисници. Кога станува збор за ревизија на финансиски извештаи се работи за ангажирање на трета страна, независна од работењето на компанијата, односно за ангажирање на ревизор кој што се јавува како еден вид на посредник помеѓу деловниот субјект и корисниците на 4

5 финансиските извештаи. При посредувањето, ревизорот ги прави финансиските извештаи поверодостојни, а од тоа имаат корист како корисниците, така и самите деловни субјекти. Ревизорот ги испитува информациите што ги користат менаџерите при изготвувањето на финансиските извештаи и обезбедува уверување од страна на ревизорите дека финансиските извештаи нудат фер презентација на економската стварност на компанијата, а додека пак акционерите и потенцијалните акционери ќе бидат посигурни при користењето на информациите во насочувањето на нивните инвестициони одлуки. Основна обврска на ревизорите е чесно да ја известуваат пошироката јавност за ревизорските наоди, што подразбира тие да поседуваат високо ниво на интегритет и да не бидат под влијание на менаџментот на деловниот субјект. Внатрешната ревизија во македонскиот јавен сектор е релативно нов концепт. Како дел од долгорочната стратегија за развој на јавната внатрешна финансика контрола, внатрешната ревизија има улога да гарантира дека државните пари се управуваат и трошат на најефикасниот и најправилниот можен начин. Постојат многу причини што во Република Македонија ја поттикнува потребата за организирање на независна ревизија на финансиските извештаи како што се: Ориентација кон пазарното стопанство; Трансформација на банкарскиот систем; Развојот на пазарот на капитал; Заокружување на процесот на приватизација и развојот на акционерството; Прифаќање на Мегународните ревизорски стандарди. Темата на овој магистерски труд е Интерна ревизија на јавниот сектор во Р. на јавното претпријатие Проаква -Охрид. Целта на овој магистерски труд е да се покаже важноста и значењето на ревизијата во јавниот сектор којашто придонесува за транспарентна и квалитетна работа на јавните институции и враќањето на довербата на граѓаните во работата на институциите што се сметаат за дел од јавниот сектор. Концепциски овој магистерски труд е составен од четири глави подредени според логичниот тек на постапките на ревизорите во извршувањето на ревизорските активности. 5

6 Во првиот дел кој е со наслов Ревизија на финансиските извештаи, цел на опсервацијата ќе биде теоретскиот осврт на финансиските извештаи како предмет на ревизијата. Истражувањето е насочено кон основната цел на финансиските извештаи, а тоа е информирање на заинтересираните корисници за финансиската состојба за деловниот субјект. Во овој дел се анализираат различни информации содржани во сетот на финансиските извештаи и тоа: биланс на состојба, биланс на успех, извештај за парични текови, извештај за промена на капиталот и даночен биланс. Исто така, во овој дел истражувањето е насочено кон видовите ревизија на финансиските извештаи според предметот на испитување, органот што ја спроведува, како и според подрачјето кое се испитува. Во вториот дел кој е со наслов Интерна ревизија на јавниот сектор во Македонија ќе се даде објаснување за важноста на ревизијата во јавниот сектор во Р.Македонија и постапките кои се преземаат при вршење на ревизија во овој сектор. Во овој дел акцентот ќе го ставам на анализа на целите и функциите на внатрешната ревизија во јавниот сектор, како и на активностите што ги презема Министерството за финансии и единиците за внатрешна ревизија. Во третиот дел кој е со наслов Општ теоретски осврт за важноста на внатрешната ревизија во јавниот сектор ќе дадам објаснување за дејствувањето на внатрешната ревизија во согласност со прифатените стандарди за професионално извршување на внатрешната ревизијата. Имено, внатрешниот ревизор покрај посебните меѓуревизорски стандарди и декларации треба да го применува и кодексот на професионална етика за ревизија во јавниот сектор. Четвртиот дел опфаќа практичен пример на извршената ревизија на финансиските извештаи во Меѓуопштинското јавно претпријатие Проаква. Во овој дел ќе биде детално објаснета процедурата за спроведување на внатрешната ревизија во јавниот сектор во Р.Македонија преку споредбени податоци од финансиските извештаи за работењето на охридското претпријатие Проаква. 6

7 Цели и методологија на истражувањето Интерната ревизија на финансиските извештаи во јавниот сектор во Р.Македонија е од големо значење. Основниот поттик во истражувањето во овој труд го опфаќа актуелиот дел од работењето на една јавна институција- Меѓуопштинското претпријатие Проаква, за да се истакне важноста на интерната ревизија за подобрување на ефикасноста, економичноста и ефективноста во работењето на институциите, а преку овие анализи интерната ревизија придонесува за постигнување поголем успех во работењето и претставува независна и објективна активност, креирана за зголемување на вредноста како и за подобрување на работењето и финансиската дисциплина на деловниот субјект. Таа му помага на деловниот ентитет во постигнувањето на поставените цели, помага во подобрување на ефективноста во управувањето со ризикот, контролата и процесот на управување. Главната цел на истражувањето е да се укаже на позитивните страни од спроведувањето на ревизијата како комплексна и суштинска активност во деловното работење во Р.Македонија преку вреднување и оценување на работата на институциите на јавниот сектор во земјата. Истражувањето треба да го отслика функционирањето на иституциите во јавниот сектор преку извршената ревизија на финансиските извештаи на охридското претпријатие Проаква и улогата на интерната ревизија врз работењето на претпријатието за да може да се дадат препораки коишто ќе дејствуваат позитивно, со цел да се зголеми рејтингот на претпријатието и да се олесни пристапот до пазарот на пари и пазарот на капитал што доведува до зголемување на вкупната економска ефикасност. 7

8 Прв дел РЕВИЗИЈА НА ФИНАНСИСКИ ИЗВЕШТАИ 8

9 1.1 Финансиските извештаи како предмет на ревизија Ревизијата на финансиските извештаи претставува една од важните активности во услови на пазарна економија, каде пазарот се јавува како многу објективен инструментариум кој не простува никакви погрешни деловни одлуки. Доколку се донесе евентуално погрешна деловна одлука, таа има своја,,цена која во секој случај на пазарот мора да се плати. Со цел да се оневозможи погрешно донесување на деловните одлуки, самото управување на претпријатието мора да биде засновано на реални и објективни вистински информации кои се добиваат од финансиските извештаи. Ревизијата на финансиските извештаи им потврдува на корисниците на информациите од финансиските извештаи дека донесувањето на нивните одлуки и преземањето на постапките ќе се одвива врз основа на познати и ревидирани финансиски настани. Со ревизијата се зголемува одговорноста во работењето на деловниот субјект и неговата економска ефикасност. Ревизорот, според општо прифатените стандарди на ревизијата потврдува дали финансиските извештаи вистинито и чесно ја прикажува состојбата на претпријатието и остварените резултати во текот на изминатата година. Тоа не е ништо повеќе од компетентна оценка дека финансискиот извештај е изработен и објавен во согласност со општоприфатените сметководствени стандарди. Мислењето што го издава ревизорот за финансиските извештаи има атрибутно обележје и како такво е задржано во ревизијата поради следниве причини: 1 Финансиските извештаи за работењето се изработуваат врз основа на респектирањето на сметководствените стандарди кои пред се претставуваат работа на конвенција. Во таа смисла од сметководственото известување не може да се очекува апсолутно точност туку почитување и примена на стандардите; Ревизорското испитување на финансиските извештаи не се состои од утврдување на апсолутната точност на податоците за трансакциите и промените, туку од спроведувањето на ревизорските процедури што му обезбедуваат на ревизорот да 1 Станоевски, проф. д-р Станислав, Контрола и ревизија, Економски факултет, Скопје, 1998, стр

10 стекне уверување за сигурноста на сметководственото процесирање на тие трансакции. Со други зборови, апсолутната точност од страна на ревизорот не може да се утврди. За таквата постапка ревизијата би била премногу скапа, непотребна и излишна; Корисниците на финансиските извештаи не се во прв ред заинтересирани за апсолутната точност на подтоците. Поточно, нивниот интерес се задоволува со тоа што професионално компетентна и независна личност врз основа на спроведените ревизорски постапки може да потврди дали тие како доносители на деловни одлуки можат да поверуваат во финансиските извештаи; Ревизорите се свесни дека врз основа на спроведените ревизорски процедури не можат да тврдат дека не постоела случајна грешка или грешка поради немарност во финансискиот извештај која не останала неоткриена. Ревизорските процедури се така дизајнирани што обезбедуваат доволно докази за определено тврдење. Секогаш постои доза на ризик што ја презема ревизорот во случаите кога положбата не е таква како што ревизорот ја констатирал. Способноста на секој ревизор се гледа во тоа што е во состојба да го проценува нивото на прифатливоста на ризикот; Ревизорските испитувања и процедури се засноваат врз примената на современите информациони технологии и статистички методи; Мислењето на ревизорот има атрибутивно значење меѓу другото и затоа што е мислење, а не тврдење. Дури би можело да се најде и причина зошто мислењето на ревизорот има такво обележје. Една од тие причини, која се истакнува е прашањето на ризикот и одговорноста кои ревизорот врз себе сака да ги преземе. Ревизијата на финансиските извештаи им се доверува на професионално компетентни лица кои, врз основа на докази, авторитативно го соопштуваат на заинтетесираните корисници на информациите своето уверување за вистинитоста и објективноста на финансиските извештаи, односно за нивната согласност со општите сметководствени стандарди. 10

11 Финансиските извештаи спаѓаат во одговорност на директорот на претпријатието, и тој им го поднесува на сопствениците на капиталот. Ревизорите тие извештаи ги испитуваат и за нив даваат мислење. Ревизорската работа е високо професионално, па така е и вреднувана. Испитувањето на финансиските извештаи ревизорот го реализира врз основа на склучен договор со претпријатието кое ги подмирува и трошоците за извршената услуга. Често се поставува прашањето каков е интересот на претпријатието да плаќа ревизор што ги испитува неговите извештаи? Одговорот на ова прашање може да се согледа од гледна точка на сопствениците на акциите или основачите кои управувањето со средствата на претпријатието му го имаат доверено на менаџментот, при што ревизијата се јавува како некој вид,,премија за осигурување. Имено, сопствениците на капиталот се свесни дека ревизијата за нив претставува трошок којшто контунуирано го поднесуваат како цена за намалување на ризикот од погрешни информации за работењето и можност менаџментот да го повикаат на одговорност, а против ревизорот кој непрофесионално се однесува да побараат надомест на штетата по судски пат. Предметот на испитување и оценка на интерната ревизија, во најширока смисла, е целокупното работење на претпријатието. Имено, секое претпријатие се занимава со определена дејност, како свој предмет на работење. Делокругот и целите на интерната ревизија се различни за секое претпријатие, а зависат од неговата дејност, организација, големина, како и барањата на менаџментот. Воопшто може да се каже дека интерната ревизија дејствува во едно или повеќе подрачје, како што се: Увид во сметководствениот систем и со него поврзаниот систем на интерната контрола; Испитување на финансиските деловни информации за менацментот; Испитување на работењето, успешноста и ефикасноста, вклучувајќи ги и нефинансиските контроли во претпријатието. Интерната ревизија ги доставува своите извештаи до сите скали на менаџментот. Со извештаите на интерните ревизори можат да се служат и надворешните ревизори. Критериумите на испитување и оценка на интерната ревизија се различни и зависат од нејзиниот делокруг и целите. Имено, во рамките на политиките на претпријатието како 11

12 критериуми за испитување и оценка на интерната ревизија, се подразбираат и стандардите кои во определена смисла се и средство за остварување на целите, како што се стандардите за трошоците, стандардите за квалитетот па се до стандардите на однесувањето. За практично спроведување на политиките на претпријатието често се носат различни правила што исто така претставуваат критериуми за испитување и оценка на постапките на интерната ревизија. 2 Ревизијата на финансиските извештаи е значајна и за самиот деловен субјект во Република Македонија затоа што ревизорот преку својот ревизорски извештај создава врска меѓу корисниците на финансиски извештаи и менаџерскиот тим на деловниот субјект чии финансиски извештаи се предмет на ревизија. Имено, ревизијата на финансиските извештаи претставува една од основните активности за стабилно стопанство и подобрување на услови за економски раст и развој пред се на финансискиот пазар во нашата земја и привлекувањето на странски инвестиции. 1.2 Современи стојалишта за дефинирање на целите и задачите на ревизијата Во современите пазарни услови на глобалното поврзување меѓу деловните ентитети, се позначајно место завзема и ревизијата, сватена и како теоретска мисла и како практика. Самиот термин,,ревизија етимолошки потекнува од латинскиот збор,,revidere што во превод значи,,да се испита,,,да се изврши преглед, и од новолатинскиот,,revisio што значи,,повторно да се прегледа, одново,,да се погледа,,,уште еднаш да се види заради испитување и просудување. Познатиот автор од областа на ревизијата во светски рамки Tom Lee, во почетокот на осумдесеттите години ревизијата ја дефинира:,,во најголема смисла на зборот, ревизијата претставува средство со чија помош едно лице се уверува од страна на друго лице во квалитетот на состојбата и статусот на некое предметно прашање кое го има испитувано второто лице. Потребата за ревизија настанува заради тоа што првото спомнато лице е во 2 Николоски, Пеце,,, Организација на ревизијата на финансиските извештаи, Економски факултет, Прилеп, 2004 година стр

13 недоумница или сомнение во квалитетот на состојбата или статусот на релевантното предметно прашање, а не е лично во состојба да го елиминира тоа сомнение или недоврба. 3 Според Комитетот на американската асоцијација на сметководители, (American Accounting Association AAA) 4 ревизијата се дефинира како,,систематски процес на објективно прибирање и оцена на докази поврзани со извештаите на економските настани и резултати, со цел да се потврди степенот на кореспондентност меѓу постојаните извештаи за работењето и однапред утврдените критериуми и да се дистрибуираат добиените резултати до заинтересираните страни. Кога станува збор за дефинирањето на ревизијата од страна на професионални асоцијации со изградена репутација во светските рамки, особено внимание заслужува дефиницијата на IFAC 5, според која ревизијата се дефинира како систематски процес со логичен и структуиран приод, со прецизно дефинирани цели кон донесувањето на деловните одлуки, е секогаш планирана. Во нашата земја под ревизија на финансиски извештаи се подразбира,,независно испитување на финансиските извештаи или консолидираните извештаи и на финансиските информации, со цел да се изрази мислење во врска со нивната вистинитост и непристрасност и нивната усогласеност со прифатената рамка за финансиско известување 6. При дефинирање на ревизијата потребно е да се потенцира дека постојат неколку клучни сегменти кои ја определуваат и поедноставуваат, а тоа се: 7 Независност упатува на фактот дека ревизорот мора да биде целосно независен во однос на клиентот кај кого што ја спроведува ревизијата, со цел неговото мислење да биде акцептирано како објективно и уверливо за поширок круг корисници на ревизорските услуги; 3 Tom Lee, Corporate Audit Theory, Chapman and Hall, London, 1993, стр Димитрова, Ј, Ревизија (теоретски и практични аспекти), Штип, 2013 година. 5 Меѓународна федерација на сметководители (International Federation of Accounting). 6 Закон за ревизија, Службен весник на Р.Македонија, бр 158/10 и 135/11). 7 Николовски д-р Пеце, Организација на ревизијата, стр

14 Испитување - укажува дека ревизијата, во основа, се сведува на приложување збир од општоприфатени правила и техники со што се утвдува ефикасноста и интегритетот на контролниот систем, како и прецизноста, точноста и сеопфатноста на сметководствените искази, се со цел да му се овозможи на ревизорот да го оформи своето мислење; Компетентно мислење упатува на тоа што овластениот ревизор, дури и во случај кога не изразува само позитивно мислење за реалноста и објективноста на презентираните финансиски извештаи, туку изнесува само едноставно мислење, ама се има предвид дека го изразува високообразован и искусен експерт што ја извршил ревизијата во согласност со стандардите за ревизија, треба да биде третирано и прифатено како независно, конструктивно, аргументирано и доверливо; Изразување на мислење подразбира дека оформеното ревизорско мислење мора да биде изразено во форма на писмен извештај; Овластен ревизор подразбира компетентно и стручно лице, со комплексни теоретски познавања и богато практично искуство, кое е именувано на правилен и регуларен начин, во согласност со критериумите предвидени со законите и постапките за едуцирање и именување. Целта на ревиијата произлегува од нејзината задача да ги верифицира сметководствените извештаи и на заинтересираните корисници авторитативно и компетентно да им го соопшти мислењето за вистинитоста и точноста на сметководствените искази во согласност со општо прифатените сметководствени стандарди. Основната цел на ревизијата се остварува со едновремено остварување на парцијлните цели кои го сочинуваат системот на ревизијата и тоа: сеопфатност, точност, постоење, сопственост, вреднување, проценка, прикажување и прекинливост. Сеопфатноста претставува потреба со сметководствените извештаи да се прикажат сите економски трансакции и износи што настанале кај претпријатието во временскиот период на кој се однесуваат сметководствените извештаи. Под точност како одделна цел се подразбираат сите трансакции што се засновуваат на прецизно утврдените цени и количества, како прецизно класифицирање на документите и 14

15 износите според принципите на сметководството, односно во сообразеност со сметководствените стандарди. Постоењето како цел се однесува на потребата сите износи содржани во билансите да бидат прикажани врз основа на документи. Така, кај инвестициите нивното постоење се потврдува со увид во документацијата и сл. Сопственоста како цел на ревизијата подразбира сите позиции што се искажуваат во билансот да се сопственост на претпријатието. При определувањето на сопственоста посебно треба да се обрне внимание на сопственоста на залихите на стоките и репроматеријалите, бидејќи залихите можат да се наоѓаат кај претпријатието на чување, а да не се негова сопственост или негови залихи можат да се наоѓаат на чување кај некое трето лице, или пак постојаните средства можат да бидат во функција но врз основа на лизинг, закуп и сл. Под вреднување како цел на ревизијата, се подразбира износите по кои се прикажани средствата да бидат утврдени според прифатлив метод кој се применува конзистентно. Притоа треба да се води сметка за сметководствените концепти кои имаат влијание врз вреднувањето. Тие се: концепт за продолжување со работата на претпријатието т.е да не постои намера претпријатието да се ликвидира, а неговото значење да се однесува на вреднувањето по цена на чинењето; концепт за причинската поврзаност меѓу приходите и расходите т.е билансот на успехот треба да ги одразува промените во износот на нето средствата по трансакции за определен период; концепт на постојаност, што значи дека во целост мора да се објасни конзистентната примена на изборните методи во случај на промена на методите на вреднувањето на ефектот на промените; концепт на претпазливост кој значи приходите во билансот да можат да се прикажат само кога се сигурни, односно приходите да не можат да се зголемат со износ на приходи кои допрва треба да се очекуваат. За покривањето на познатите обврски треба да се изврши ревидирање. 15

16 Проценката подразбира достасаните приходи да овозможуваат утврдување на нето реализацијата а достасаните сметки за плаќање да овозможуваат мерење на трошоците со примена на соодветни критериуми. Под прикажување и објавување се подразбира сите сметки и сите трансакции точно да се прикажани и објавени во финансискиот извештај. Прекинливоста, како цел на ревизијата, подразбира сите трансакции да се евидентирани и прикажани за периодот на кој се однесуваат. На крајот треба да се истакне дека ревизијата ги остварува наведените цели по пат на анализа, прашалници, разговор, повторно пресметување, директна конфронтација, потоа со тестови на временски разграничувања (cut off), со репроцесирање на трансакциите и сл. Целта на ревизијата не е задолжително да открие постоење на измами и злоупотреби, туку нејзината задача е да примени стандардни процедури во работењето, со тоа што таа не поднесува никаква одговорност поради тоа што не ги открила постојните неправилности. Меѓутоа, ако при вршењето на своето испитување наиде на нив таа не смее да ги одмине, но за нив не се изјаснува во извештајот доколку на истите не наишла со спроведувањето на вообичаените процедури на ревизијата. 8 Улогата на ревизијата главно се состои во следново: Создававање на реална и објективна основ на информации за успешно управување; Заштита на интересите на сопствениците на капиталот; Помош во прибавувањето на дополнителен капитал преку преземање мерки за намалување на ризикот на вложувањата Како резултат на основните цели и парцијалните цели на ревизијата, односно изразувањето на мислење на ревизорот во согласност со постоечките критериуми, прозлегува и улогата на ревизијата која може да биде набљудувана од неколку аспекти и тоа: општествена улога, економска улога, психолошка улога, јавна улога и личен интерес. Општствената улога на ревизијата се поврзува со самите барања заради известување за финансиските информации од страна на претпријатието, а кои им се наменети на неговите внатрешни и надворешни членови, при што се применуваат општите принципи за 8 Витрович, Б, Андрич, А, Основи ревизије, Београд,

17 верификација. Потребата за верификација посебно се јавува во услови кога е разграничена улогата на носителите на финансиските ресурси и носителите на управувачките ресурси во претпријатието. Економската улога на верификацијата претставува способност за донесување на рационални економски одлуки и за преземање на рационални економски постапки во односите на определена организација. Оваа улога на ревизијата претставува елиминирање или намалување на сомнението и несигурностите кои што ја ограничуваат употребата на информациите за рационално одлучување со економски излез. Личиот интерес на ревизијата се согледува во обезбедувањето порака на корисниците на извештајот дека лицето на кое му се доверени ресурсите, од своја страна, е согласно кај него да се споведе ревизијата; ревизијата и нејзиното мислење го потврдува и го зголемува имиџот на менаџерите; ревизијата придонесува за угледот и статусот на поединците; отвора можност поединците за својот труд да очекуваат адекватна награда. Менаџерите, од лично стојалиште, на ревизијата гледаат како на,,полиса на осигурување доколку нешто лошо се случи со употребата на објективните информации. Психолошката улога на ревизијата треба да влијае врз психата на заинтересираниот корисник на ревизорскиот извештај, да ги отстрани сомненијата и несигурностите во финансискиот извештај. Вредноста на оваа улога се состои во настојувањето да ја отстрани нелогичноста на заинтересираните поединци со што во исто време се помага за одржување на стабилните економски и општествени односи. Јавната улога на ревизијата може да се смета како синоним за политичката улога. Тоа произлегува оттаму што ревизијата дејствува во јавен интерес, користејќи притоа авторитативен дел на знаења, задоволувајќи ги личните интереси, но и задржувајќи определени односи во општеството. Интерната ревизија претставува една од функциите на надзорот, чија задача е на менаџментот на претпријатието да му овозможи ефикасно управување. Во таа смисла најчести се мислењата дека интерната ревизија претставува независна функција на испитувањето којашто врши надзор над сите активности на претпријатието, со цел да се овозможи негово ефикасно управување. Интерната ревизија има задача да врши испитување на целокупното работење, освен на работењето на органот на кој му е 17

18 потчинета и со својата активност му помага да ја зголеми ефикасноста во работењето. Во таа смисла интерната ревизија придонесува за зголемувањето на економичноста, продуктивноста и рентабилноста во работењето. Според современите сфаќања интерната ревизија тргнува од потребата да врши испитување на целокупното работење, при што нејзината задача не треба да биде свртена само кон минатото, туку посебно внимание треба да му се обрне на работењето кое треба да следи во наредниот период. Во спроведувањето на своите задачи интерната ревизија не би требало да се вклучува во вршење на какви било оперативни задачи, туку во прв ред треба да ја спроведува својата функција на надзор. Тоа не значи дека интерната ревизија не треба да ги врши сите активности во врска со изработката на плановите, програмите, извештаите и сл., да дава свој советодавен придонес, а се со цел да се постигнат најдобри резултати во иднина. 1.3 Корисници на информациите од финансиските извештаи Ревиијата на финансиките извештаи треба да обезбеди независно, објетивно, компетентно, аргументирано и непристрасно мислење на ревизорот, изразено во извештајот за извршена ревизија, со кој се зголемува кредибилитетот на презентираните финансиски извештаи, а со самото тоа ги штити и интересите на корисниците на тие финансиски извештаи. 9 Воспоставените релации меѓу ревизорот, менаџментот на компанијата клиент и корисниците на ревиорските услуги укажуваат на многу важна улога што ревизорската професија ја има во функционирањето на стопанскиот систем на конкретната национална економија. Во прв ред како корисници на финансиските извештаи и на ревизорскиот извештај се јавуваат сопствениците на претпријатието. Обично голем број поединци вложуваат свои пари во корпорации и, според тоа, заинтересирани се за рационално работење како и за објективно и реално известување за работењето, бидејќи во спротивно се загрозува интересот на секој што има вложено во таква корпорација. Покрај тоа, голем број 9 Ацески, Б, Трајкоски, Б, Интерна и екстерна ревизија, Прилеп, 2003, стр.38 18

19 поединци ја вложуваат својата заштеда во банките, во осигурителните компании, во пензиските фондови и сл., а како што е познато во земјите со развиена пазарна економија сите тие институции инвестираат во купувањето на хартии од вредност. Во овој случај поедниците индиректно вложуваат во инкорпоративни претпријатија, па сама по себе се наметнува потребата за заштита на нивниот интерес за што е потребно да им се обезбедат,,сигурно финансиско известување за работењето и,,финансиско здравје на корпорациите чии сопственици се тие. 10 Како корисници на финансиските извештаи се јавуваат и сегашните и потенцијалните кредитори и инвеститори. Сосема е разбирливо дека без вистински и фер финансиски извештаи невозможно е да се оцени оправданоста од вложувањата во некој потфат т.е во некое претпријатие. Во овој случај улогата на ревизијата се состои во осигурувањето и веродостојноста на информативната подлога за донесувањето на деловните одлуки. Финансиските извештаи и извештајот на ревизијата имаат посебна важност за деловните партнери, поради тоа што секое претпријатие пред воспоставувањето на деловните врски со новите партнери сака да се запознае со успешноста или неуспешноста на тоа претпријатие, односно поверодостојно да го утврди неговиот бонитет. Утврдувањето на објективната и реалната состојба во работењето на секое претпријатие има посебно значење заради водењето на адекватна стопанска и фискална политика. Во таа смисла ревизијата има посебно значење и од аспект на државата. Доброто сметководство и финансиско известување му помагаат на општеството во алокацијата на неговите ресурси на најефикасен начин, додека пак неточното известување врз основа на книговодствените податоци предизвикува загуба и неефикасност во работењето. Вработените се заинтересирани за информации кои ќе им овозможат да ја проценат способноста на деловниот субјект да им обезбеди наградување, пензии и можности за вработување. Притоа вработените во деловните субјекти очекуваат таа да обезбеди динамична, стимулативна и исплатлива работна средина. Јавноста се јавува како значаен корисник на ревизорските услуги. Овластениот јавен сметководител се јавува како врска на доверба меѓу луѓето во претпријатието и надвор од 10 W, B, Meigs, O, R, Whittington, K, J, Pony, R, F, Meigs, Principles of auditing, page 5, IRWIN, Boston,

20 претпријатието. Овде во прв ред се мисли на заштита на интересите на ситните акционери. Понатака, треба да се има предвид дека финанасиските извештаи претставуваат јавни документи што подразбира слободно располагање со информациите содржани во тие извештаи. Врз основа на претходно наведеното произлегува дека како корисници на финансиските извештаи и ревизорскиот извештај се: - Сопствениците (заштита на интерсите на сопствениците на капиталот); - Менаџментот (реални и објективни информации за управувањето, одговорност на менаџментот за финанасиските извештаи); - Сегашните и потенцијалните инвеститори и кредитори (оцена на оправданоиста на вложувањето во некој потфат т.е некое претпријатие, намалувањето на ризикот од вложувањето); - Деловните партнери (оцена на бонитетот); - Државата т.е владата и владините институции (соодветно спроедување на стопанската политика, алоцирање на капиталот на најефикасен начин, адекватно спроведување на фискалната политика); - Општеството како целина т.е јавноста (заштита на интересите на ситните акционери, финансиските извештаи се јавуваат како јавни документи, слобода на располагањето на информациите) итн. Иако корисниците имаат широко подрачје на информациони потреби, групи на корисниците исто така, имаат и слични информациони потреби. Корисниците земени како колективна група, очекуваат финансиски извештаи да им помогнат: да ги проценат изворите и видовите на приходи; да ги проценат алокацијата и искористувањето на средствата; да го проценат степенот до којшто приходите биле доволни да ги покријат трошоците на работата; да го предвидат времето и обемот на протоците на готовински средства и идни готовински средства и условите за позајмување; 20

21 да ја проценат долгорочната способност на владата да ги исполни финансиските обврски како краткорочно така и долгорочно; да ја проценат целокупната финансиска состојба на деловниот субјектот; да и обезбедат на јавноста информации во врска со средствата кои се поседуваат во име на даночните обврзници, а посебно информации за сопственост и контрола, состав, состојба и одржување; да го проценат економското влијание на претпријатието врз економијата; да проценат дали ресурсите биле користени согласно законски овластени буџети и други законодавни и слични власти, како законски и договорни услови и ограничувања; да го проценат надзорот од страна на владата или субјектот на надлежноста и одржувањето на ресурсите. Квалитетот на информациите во финансиските извештаи ја детерминира корисноста на овие извештаи за корисниците. Како квалитативни карактеристики се: разбирливост, релевантност, материјалност, доверливост, комплетност и споредливост. Разбирливоста значи дека информацијата е разбирлива, јасна и прецизна. Информациите во финансиските извештаи треба да бидат презентирани едноставно и јасно, да бидат разбирливи за корисниците на извештаите. Релевантноста значи дека информацијата мора да им асистира на корисниците во донесувањето на нивните одлуки, односно мора да постои логичка врска помеѓу обезбедените информации и потребите на корисниците. За да биде релевантна, информацијата исто така мора да биде благовремена и доверлива. Материјалноста е термин користен да се опише важноста на информациите од финансиските тврдења за корисниците. Таа е работа на проценка во одредените околности. Може да се процени во врска со разумниот проспект на важноста на елементот во проценките на корисниците. Еден елемент може да биде релевантен поради самата негова природа, а во други случаи и природата и материјалноста се важни. Општо, корисниците се заинтересирани за финансиските информации кои имаат директно 21

22 влијание на нивните проценки и одлуки. Известувањето на нематеријални податоци едноставно може да ја наруши јасноста и разбирливоста на финансискиот извештај. Доверлива информација сигурно претставува она што треба да претставува, комплетна, ослободена од предрасуди (неутрална) и може да се докаже. Доверливоста не ја исклучува употребата на проценките во финансиските извештаи, туку методите употребени за проценка мораат да бидат доверливи. Пожелно е да информациите бидат конзистентни во текот на времето и споредливи помеѓу владините финансиски извештаи. Споредливоста е ограничена на споредувањата помеѓу ентитетите кои користат иста сметководствена основа. Корисниците на финансиските информации можат да се набљудуваат како надворешни или внатрешни. Внатрешните корисници ја вклучуваат контролата на претпријатието, сметководителите и интерните ревизори. Сите тие се директно вклучени во остварувањето на целите на претпријатието и сакаат да се потпрат врз интерните генерални финансиски информации. Меѓутоа, интерните корисници ги интересира непристрасното мислење како проверка на менаџментот, како и проверката на финансиското сметководство и системот на известување. Треба посебно да се има предвид дека годишните сметки и извештаи на работоводните органи на претпријатијата, односно директорите, наменети за сопствениците, се засновуваат на финансиските извештаи, а тие пак се базираат врз сметководствената рамка, надвор од која не смее да се излезе во нивната подготовка. Меѓутоа, секогаш се можни одредени пропусти или превиди, како и избор на несоодветна сметководствена политика, а тоа може битно да влијае врз објективноста и реалноста на извештајот, што дава сосема друга слика за состојбата на вложениот капитал и приносите кои се очекуваат со неговото инвестирање. Затоа, сопствениците, не заради недоверба, спрема работоводните органи, односно директорите, туку со желба да обезбедат дополнителни инструменти за заштита на својот капитал, бараат стручна и непристрасна арбитража на годишните извештаи. Имено, се тргнува од претпоставката дека оној кој на ниеден начин не е вклучен, ниту заинтересиран за работењето на на 22

23 претпријатието, е пообјективен во просудувањето на реалноста и вистинитоста на прикажаното работење. Чесните, реалните и објективните деловни информации изготвени врз основа на строго контролирани критериуми, начела на сметководствените политики и стандарди претставуваат извонреден механизам за заштита на капиталот, со што се штити не само интересот на сопственикот, туку и на сите заинтересирани (деловните партнери, банките, работниците, државата). Спротивно од внатрешните, надворешните корисници се оддалечени од работењето на фирмата и во најдобар случај индиректно се вклучени во остварувањето на целите. Затоа, надворешните корисници се готови да се потпрат врз ревизијата. И покрај тоа што имаат различни потреби, (корисниците на надворешната независна ревизија CC), генерално можат да се категоризираат како инвеститори (т.е иматели на акции, кредитори (т.е банки и добавувачи) аналитичари и оние што ги надгледуваат финансиските информации (т.е агенциите коишто донесуваат прописи, берзи). Мислењето на независниот ревизор им овозможува на интерните и на екстерните корисници појдовни податоци за донесување на разбирливи, логични одлуки засновани врз информации, за разни финансиски активности во кои спаѓаат зградите, финансиската позиција, ликвидноста, работата на менаџментот и економската осетливост. Без ревизија ваквите одлуки повеќе би биле засновани врз пристрасни финансиски информации. Ревизијата потпомага во минимизирањето на пристрасноста по пат на надгледување на финансиските информации што ги дава менаџментот. 1.4 Поим и видови финансиски извештаи кои се цел на ревизијата Биланс на состојба Билансот на состојба претставува финансиски извештај кој ја рефлектира солвентноста на деловниот субјект и истиот претставува табеларен преглед на состојбата на средствата со кои располага претпријатието, од една страна, и капиталот и обврските, од друга страна. Исто така билансот на состојба претставува финансиски извештај во 23

24 којшто се објавуваат категоријата и износот на средствата, обврските и акционерската главница во определени датуми. Па поради тоа билансот на состојба претставува солидна информациска подлога за финансискиот извештај. Кога се зборува за каракеристиките на билансот на состојба, тој претставува табеларен преглед на имотот (assets), обврските (liabilities) и капиталот (equity). 11 Притоа потребно е да се потенцира дека како средства на деловниот субјект се појавуваат (постојани, тековни и долгорочни вложувања) и истиот се нарекува актива, а како извори на средства се капиталот и обврските и истиот се нарекува пасива. Елементите, односно информациите кои треба да ги содржи билансот, а со цел да се заштитат интерните и екстерните корисници на сметководствено-финансиски информации определени се од одреден институт. Тој институт може да биде или државен орган или определена сметководствена професионална асоцијација. Државата, по пат на пропишување на билансна шема ја детерминира содржината на информациите од билансот. Сметководствено-професионалните асоцијации донесуваат сметководственофинансиски стандарди како методолошки упатства за решавање на сметководствените проблеми, а меѓу нив и на проблемот на информациите кои треба да ги содржат финансиските извештаи. 12 Билансот на состојба обезбедува информации во врска со способноста на деловниот субјект да ги реализира краткорочните потреби како и да ги измирува обврските. Инвеститорите најчесто се заинтересирани дали деловниот субјект остварува добивка и дали исплаќа дивиденда. Исто така, некои од овие информации инвеститорите ќе можат да ги добијат и од билансот на успех Биланс на успех Билансот на успех покажува колку определен деловен субјект остварил или изгубил приходи за определен временски период што обично опфаќа период од една година. Деловните субјекти во соодветен финансиски период мора да изработат задолжителен 11 Витанова, проф, д-р Гордана, Основи на сметководството, Прилеп, 2008, стр Косаркоска,Б, Деса, Сметководство основи примена и вовед во управувачко сметководство, Охрид, 2012, стр

25 финансиски извештај, односно биланс на успех. Билансот на успех, всушност, претставува преглед на приходите и расходите, групирани според определени принципи. 13 Билансот на успех е составен од две основни целини: целина на расходи и целина на приходи предизвикани од тие расходи. Во билансот на успех, покрај вкупните приходи и расходи на годишно ниво, се пресметуваат и вкупните предвидени давачки односно даноци кои треба да се исполнат до крајот од тековната година, за да се утврди конечниот биланс на успешност или неуспешност на деловниот субјект. Деловниот субјект во почетокот на своето работење може да има почетни инвестиции кои се доста високи, па затоа билансот на успех може во првата или првите години од работењето да прикажува негативен резултат, односно загуба, што незначи дека бизнисот не е исплатлив на долг рок. Но доколку и по четвртата или петтата година од работењето на деловниот субјект според предвидувањата сеуште работи со загуба, се поставува прашањето дали бизнисот е воопшто исплатлив и рентабилен Извештај за парични текови Информациите за паричните текови на ентитетот им користат на корисниците на финансиските извештаи за обезбедување на основа за проценка на можностите на ентитетот да генерира пари и парични еквиваленти како и потребите на ентитетот да ги користи тие парични текови. За економските одлуки кои ги донесуваат корисниците неопходна е определена проценка на можностите на ентитетот да генерира пари и парични еквиваленти како и навременост и извесност во нивното генерирање. Основните податоци кои можат да се добијат од овој извештај се следните: протокот на пари односно готовина кон и од деловниот субјект во одреден временски период, колку пари добива деловниот субјект во одреден временски период, колку пари добива деловниот субјект со своето работење, разликата меѓу профитот и готовината, ликвидноста на деловниот субјект, колку пари односно готовина се потребни за редовните 13 С.Талеска,,,Финансиско сметководство, Прилеп, 2002, стр

26 активности на деловниот субјект. Овој извештај објаснува од каде доаѓаат паричните средства и каде се трошат во определен временски период. Корисниците на финаниските извештаи ги користат информациите за паричните текови на деловниот субјект како основа за вршење проценка на можностите на деловниот субјект да остварува парични средства и парични еквиваленти и за согледување на начинот на кој тие се користат. Одделни инвеститори и менаџери претпочитаат сигурност преку одржување големи износи на парични средства, додека други ги сведуваат на ниско ниво, сметајќи дека така обезбедуваат мали приноси за компанијата Извештај за промена на капиталот Во услови на приватна сопственичка структура, сопственикот на капиталот посебно го интересира состојбата со неговиот капитал на крајот на прсметковниот период. Оваа информација сопственикот ја добива од извештајот за промена на капитал. Имено овој извештај е и еден вид спојна врска помеѓу билансот на состојба и билансот на успех. Овој извештај се составува како посебен извештај и ги содржи следните информации: 14 - Вкупната сеопфатна добивка за периодот, прикажувајќи ги одвоено вкупните износи што им се припишуваат на сопствениците на деловниот ентитет и на неконтролираното учество (сопствениците на малцински удели); - За секоја компонента на главнината, ефектите од ретроспективната примена на промените на сметководствените политики или рестроспективното корегирање на износите признати согласно МСС 8; - За секоја компонента на главнината, усогласувањето меѓу сметководствените вредности на почетокот и на крајот на периодот, со одвоено прикажување на секоја промена која е резултат на: добивката или загубата, секоја ставка на останатата сеопфатна добивка, износите на трансакциите со сопствениците во нивното својство на сопственици, прикажувајќи ги одвоено уплатите на влогот на 14 Информатор, Агенција Про Агенс, април,

27 сопствениците и распределбите на сопствениците и промените во сопственичкото учество во подружници кои не резултираат во губење на контрола. Во извештајот за промена на капиталот се прикажуваат сите промени во сопственичиот капитал кои настанале во периодот на известување, со детален приказ на оние промени кои се произлезени од трансакциите на сопствениците во својство на сопственици Даночен биланс Даноците скоро во сите држави во светот претставуваат основен извор на редовни приходи со кои државата собира средства за да ги финансира своите функции. Даноците претставуваат типичен фискален приход на државата од коишто таа не се одкажува, независно од нејзинато општествено политичко уредување. 15 Даноците се јавен приход кој произлегува од обврската што ја наложува државата кон граѓаните и на претпријатијата задолжително да издвојуваат дел од својот приход, промет или имот за задоволување на државните потреби. Основната функција е фискална, но многу често даноците се користат за постигнување на определени економски и социјални цели, остварување на стабилизационата политика и за сузбивање на инфлацијата. 16 Даночниот биланс се изготвува за потребите на Управата за јавни приходи и претставува пропишан образец на кој се утврдува и плаќа данокот на добивка за даночниот период (годината), односно периодот од годината за кој даночниот обврзник работел, доколку истиот работел за периодот пократок од годината. Овој биланс во Управата за јавни приходи треба да го поднесат сите правни лица резиденти во Македонија кои остваруваат добивка од вршење дејност во земјата и странство, како и организациска единица на нерезидент кој остварува добивка од вршење дејност на територијата на нашата земја. 15 Трајкоски, Бранко, Финансиски систем, Економски факултет, Прилеп, 1996 год

28 1.5 Видови ревизија Поделбата на ревизијата може да се врши врз основа на повеќе критериуми, меѓутоа меѓународната ревизорска теорија и пракса, ревизијата ја дели врз основа на следните критериуми: Слика бр.1 Видови ревизија Ревизија според предметот на испитување Во зависност од потребите на корсиниците на резултатите од ревизијата и од можностите на субјектите кои ја извршуваат ревизијата постојат неколку видови ревизија според предметот на испитување и тоа: Ревизија на финансиски извештаи За ревизијата на финансиските извештаи станува збор кога се врши испитување и оценка на реалноста и објективноста на финансиските извештаи, а со цел да се провери вистинитоста и фер прикажаната содржина во финансиските извештаи. Како критериум за оценка на реалноста и објективноста на извештаите вообичаено се земаат законските 28

29 прописи како и сметководствените начела и сметководствените стандарди, а самата постапка за оценката се спроведува во согласност со ревизорските стандарди. Кога се работи за оваа ревизија, таа се однесува на постапката за испитувањето врз основа на која треба да се формира и изрази мислењето за нивната вистинитост и реалност. При спроведување на оваа ревизија одговорност имаат и раководството на ревидираниот субјект и овластените ревизори. Така одговорноста на раководството се однесува на создавањето, спроведување и чување на сметководствената евиденција и запазување на подготовката на финансиските извештаи кои мора да бидат во согласност со општоприфатените сметководствени стандарди, додека пак одговорноста на ревизорите се однесува на прибирањето на докази, испитување на податоци содржани во сметководствената евиденција, се со цел да се утврди дали финансиските извештаи се составени во согласност со сметководствените стандарди и врз основа на сето тоа да даде писмено независно мислење за вкупниот процес на ревизија содржан во ревизорскиот извештај. Корисниците на извештаите содржани во финансиските извештаи, после нивното ревидирање имаат доверба дека финансиските извештаи реално и објективно ја покажуваат состојбата на имотот, обврските и капиталот како и паричниот тек. Ревизијата ја зголемува веродостојноста на финансиските извештаи. 17 Ревизија на усогласеност на постапките Целта на ревизијата на усогласеноста на постапките е да го утврди степенот до којшто компанијата во којашто се врши ревизијата ги следи стандардите или првилата донесени од страна на повисоките авторитетни институции договорите, законската регулатива или писмената согласност. Повисоки авторитентни инстанци претставува врвниот менаџмент што мора стандардите од некои области од своето раборење да ги вгради во политиката и постапките на деловниот ентитет при изработката на упатствата и прирачниците. Оваа ревизија се фокусира само на испитување на воедначеноста на постапките на одделен сет стандарди и правила, на пример ревизијата може да биде насочена само на постапките на 17 Tracy, J, A, Kako citati i razumjeti financijski izvjestaj, Jakubin i sin & TEB, Zagreb,

Биланс на приходи и расходи

Биланс на приходи и расходи 1 of 5 06.03.2016 12:00 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на

More information

Биланс на приходи и расходи

Биланс на приходи и расходи 1 of 5 28.02.2015 23:20 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на

More information

Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија. Презентира: Верица Костова

Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија. Презентира: Верица Костова Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија Презентира: Верица Костова Што е ревизија http://www.youtube.com/watch?v=rjmgrdjhufs&sns=em Регулирање на внатрешната ревизија Закон за банки Закон за супервизија

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Универзитет Св. Климент Охридски Битола. Економски факултет - Прилеп

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Универзитет Св. Климент Охридски Битола. Економски факултет - Прилеп Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет - Прилеп МАГИСТЕРСКИ ТРУД ТЕМА: "ВНАТРЕШНА РЕВИЗИЈА НА ЈАВНИОТ СЕКТОР ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА" МЕНТОР: Проф. Д-р Пеце Николовски КАНДИДАТ: Ѓоршеска

More information

Интерна ревизија на побарувањата од купувачите кај деловните субјекти во Република Македонија

Интерна ревизија на побарувањата од купувачите кај деловните субјекти во Република Македонија РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп Магистерски труд на тема: Интерна ревизија на побарувањата од купувачите кај деловните субјекти во Република Македонија

More information

Март Opinion research & Communications

Март Opinion research & Communications Март 2014 Opinion research & Communications Метод: Телефонска анкета Примерок: 800 испитаници кои следат македонски спорт стратификуван со репрезентативен опфат на сите етнички заедници, урбани и рурални

More information

ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА НА ФИНАНСИСКОТО РАБОТЕЊЕ НА БАНКИТЕ ВО РМ - магистерски труд -

ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА НА ФИНАНСИСКОТО РАБОТЕЊЕ НА БАНКИТЕ ВО РМ - магистерски труд - УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА ФАКУЛТЕТ ЗА ТУРИЗАМ И УГОСТИТЕЛСТВО - ОХРИД ИНТЕРНА РЕВИЗИЈА НА ФИНАНСИСКОТО РАБОТЕЊЕ НА БАНКИТЕ ВО РМ - магистерски труд - Кандидат : Ментор : Нина Терзијаноска

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип. Грозда Костадинова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип. Грозда Костадинова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Грозда Костадинова ПРИМЕНА НА ФИНАНСИСКИТЕ ПОКАЗАТЕЛИ ЗА АНАЛИЗА НА РАБОТЕЊЕТО НА КОМПАНИИТЕ - СО ПОСЕБЕН ОСВРТ НА ПОКАЗАТЕЛИТЕ ЗА ЛИКВИДНОСТ

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД ИЗБОР НА СМЕТКОВОДСТВЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО ФУНКЦИЈА НА ОСТВАРУВАЊЕ НА ДЕЛОВНИТЕ ЦЕЛИ

МАГИСТЕРСКИ ТРУД ИЗБОР НА СМЕТКОВОДСТВЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО ФУНКЦИЈА НА ОСТВАРУВАЊЕ НА ДЕЛОВНИТЕ ЦЕЛИ МАГИСТЕРСКИ ТРУД ИЗБОР НА СМЕТКОВОДСТВЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО ФУНКЦИЈА НА ОСТВАРУВАЊЕ НА ДЕЛОВНИТЕ ЦЕЛИ Кандидат: Елена Степановска 09/11 Ментор: Проф. д-р Гордана Витанова Прилеп, 2015 СОДРЖИНА Вовед... 3 I

More information

ИЗВЕШТАЈ ЗА ПАРИЧНИ ТЕКОВИ CASH - FLOW STATEMENT

ИЗВЕШТАЈ ЗА ПАРИЧНИ ТЕКОВИ CASH - FLOW STATEMENT ИЗВЕШТАЈ ЗА ПАРИЧНИ ТЕКОВИ Д-р Оливера Ѓоргиева-Трајковска 1, Марина Кралева Клампфер 2 Економски факултет, Универзитет "Гоце Делчев", Штип Краток извадок Големата важност на паричните средства го прават

More information

Доцент д-р Јанка Димитрова Универзитет Гоце Делчев, Економски факултет Штип

Доцент д-р Јанка Димитрова Универзитет Гоце Делчев, Економски факултет Штип ОДГОВОРНОСТА НА СМЕТКОВОДИТЕЛИТЕ, МЕНАЏМЕНТОТ И РЕВИЗОРИТЕ ЗА ВЕРОДОСТОЈНОСТА, КВАЛИТЕТОТ И КРЕДИБИЛИТЕТОТ НА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ RENSPONSIBILITY OF ACCOUNTANTS, MANAGEMENT AND AUDITORS FOR THE RELIABILITY,

More information

1. Општи методолошки појаснувања за екстерните статистики

1. Општи методолошки појаснувања за екстерните статистики 1. Општи методолошки појаснувања за екстерните статистики Екстерните статистики претставуваат сублимат од повеќе одделни статистички истражувања за прибирање, обработка и објавување податоци за состојбата

More information

Заштита на личните податоци во Република Македонија. Охрид, 27 мај 2014 година

Заштита на личните податоци во Република Македонија. Охрид, 27 мај 2014 година Заштита на личните податоци во Република Македонија Охрид, 27 мај 2014 година 1 1 Правна рамка за заштита на личните податоци 2 Закон за заштита на личните податоци ( Службен весник на Република Македонија

More information

Финансиски извештаи за годината што завршува на 31 декември 2013 УНИКА АД Скопје

Финансиски извештаи за годината што завршува на 31 декември 2013 УНИКА АД Скопје Финансиски извештаи за годината што завршува на 31 декември 2013 УНИКА АД Скопје СОДРЖИНА ИЗВЕШТАЈ НА НЕЗАВИСНИОТ РЕВИЗОР ФИНАНСИСКИ ИЗВЕШТАИ 1. ИЗВЕШТАЈ ЗА СЕОПФАТНА ДОБИВКА (БИЛАНС НА УСПЕХ) 13 2 ИЗВЕШТАЈ

More information

УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП ЕТИЧКИ НОРМИ ВО ПРОЦЕС НА ИЗГОТВУВАЊЕ И ПРЕЗЕНТИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ

УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП ЕТИЧКИ НОРМИ ВО ПРОЦЕС НА ИЗГОТВУВАЊЕ И ПРЕЗЕНТИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП ТЕМА НА МАГИСТЕРСКИ ТРУД: ЕТИЧКИ НОРМИ ВО ПРОЦЕС НА ИЗГОТВУВАЊЕ И ПРЕЗЕНТИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ КАНДИДАТ: Дипл.ек. ЗОРАН ВАСИЛЕСКИ

More information

ПРИРАЧНИК ЗА ИЗВЕСТУВАЊЕ ОД ИЗВРШЕНИ РЕВИЗИИ

ПРИРАЧНИК ЗА ИЗВЕСТУВАЊЕ ОД ИЗВРШЕНИ РЕВИЗИИ ПРИРАЧНИК ЗА ИЗВЕСТУВАЊЕ ОД ИЗВРШЕНИ РЕВИЗИИ Скопје, јули 2009 С О Д Р Ж И Н А Дел/точка Опис Страна Вовед 5 Структура на прирачникот 7 ДЕЛ 1 Финансиска ревизија 8 Форма и содржина на ревизорскиот извештај

More information

Оценка на оперативните и финансиските перформанси на компаниите, со посебен осврт на ризичноста од вложувањата во хартии од вредност

Оценка на оперативните и финансиските перформанси на компаниите, со посебен осврт на ризичноста од вложувањата во хартии од вредност УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ Студиска програма ФИНАНСИСКО ИЗВЕСТУВАЊЕ И РЕВИЗИЈА Ивана Ивановска Рунтева Магистерски труд Оценка на оперативните и финансиските перформанси на компаниите,

More information

Универзитет за туризам и менаџмент во Скопје 2014/2015. Проф. д-р Сашо Кожухаров

Универзитет за туризам и менаџмент во Скопје 2014/2015. Проф. д-р Сашо Кожухаров Универзитет за туризам и менаџмент во Скопје 2014/2015 Проф. д-р Сашо Кожухаров Детерминирање на менаџирањето на ризикот Процес на менаџирање на ризикот Одлучување и донесување одлуки Системи за поддржувањето

More information

ПРОГРАМА ЗА ПОЛАГАЊЕ НА ИСПИТ ЗА СТЕКНУВАЊЕ НА ЗВАЊЕТО РЕВИЗОР

ПРОГРАМА ЗА ПОЛАГАЊЕ НА ИСПИТ ЗА СТЕКНУВАЊЕ НА ЗВАЊЕТО РЕВИЗОР Врз основа на член 16 и член 29 од Статутот на Институтот на овластени ревизори на Република Македонија (ИОРРМ) и член 19 став 2 од Законот за ревизија (Службен весник на РМ, број 158/2010, 135/2011, 188/2013,

More information

INTERNATIONAL STANDARDS FOR THE PROFESSIONAL PRACTICE OF INTERNAL AUDITING (STANDARDS)

INTERNATIONAL STANDARDS FOR THE PROFESSIONAL PRACTICE OF INTERNAL AUDITING (STANDARDS) INTERNATIONAL STANDARDS FOR THE PROFESSIONAL PRACTICE OF INTERNAL AUDITING (STANDARDS) МЕЃУНАРОДНИ СТАНДАРДИ ЗА ПРОФЕСИОНАЛНО ИЗВРШУВАЊЕ НА ВНАТРЕШНА РЕВИЗИЈА (СТАНДАРДИ) Ревидирани: Октомври 2016 I Во

More information

м-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива

м-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива Трета анализа на пазар за Физички пристап до мрежна инфраструктура (целосен и поделен разврзан пристап) на фиксна локација и четврта анализа на пазар за услуги со широк опсег м-р Марјан Пејовски Сектор

More information

Методи на финансиска анализа

Методи на финансиска анализа Универзитет Гоце Делчев - Штип, Економски факултет М-р Оливера Ѓоргиева-Трајковска Методи на финансиска анализа Abstract From the standpoint of investors in a company, predicting the future is actually

More information

СВЕТСКАТА ЕКОНОМСКА КРИЗА И НЕЈЗИНОТО ВЛИЈАНИЕ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ СОГЛЕДАНО ПРЕКУ ИНВЕСТИЦИСКИТЕ ФОНДОВИ. К. Мишева

СВЕТСКАТА ЕКОНОМСКА КРИЗА И НЕЈЗИНОТО ВЛИЈАНИЕ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ СОГЛЕДАНО ПРЕКУ ИНВЕСТИЦИСКИТЕ ФОНДОВИ. К. Мишева СВЕТСКАТА ЕКОНОМСКА КРИЗА И НЕЈЗИНОТО ВЛИЈАНИЕ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ СОГЛЕДАНО ПРЕКУ ИНВЕСТИЦИСКИТЕ ФОНДОВИ К. Мишева Универзитет Гоце Делчев, Кристина, kristina.miseva@ugd.edu.mk Во претходната деценија

More information

ЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура )

ЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура ) Инфо ЕНаука.мк е единствениoт интернет пoртал вo Р.Македoнија кoј ги следи и пренесува најактуелните нoвoсти, истражувања и достигнувања во повеќе научни области. Главни цели на порталот се враќање на

More information

Штип. Кристина Анчевска

Штип. Кристина Анчевска УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА - Менаџмент Штип Кристина Анчевска ВЛИЈАНИЕТО НА МЕНАЏМЕНТ КОНТРОЛАТА ВРЗ УСПЕШНОСТА НА РАБОТЕЊЕТО НА КОМПАНИИТЕ (со посебен осврт на текстилната дејност

More information

ПЕРСПЕКТИВИ ЗА РАЗВОЈ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН

ПЕРСПЕКТИВИ ЗА РАЗВОЈ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп ПЕРСПЕКТИВИ ЗА РАЗВОЈ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН -МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Кандидат: Ивана Мирческа,

More information

КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ

КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ м-р Весна Гроздановска UDK/UDK 005 КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ ВОВЕД Менаџментот е создавање и одржување на систем. Компаниите зависат од можностите на менаџерите да постават визија на организацијата и да

More information

Резултати од спроведените проверки на контрола на квалитетот во 2014 година. Охрид, 08 јуни, 2015 година

Резултати од спроведените проверки на контрола на квалитетот во 2014 година. Охрид, 08 јуни, 2015 година Резултати од спроведените проверки на контрола на квалитетот во 2014 година Охрид, 08 јуни, 2015 година 1 План 2015 Писмо (електронска и редовна пошта) за прибирање за податоци за контрола на квалитетот

More information

Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?

Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт? ,,Secrecy, being an instrument of conspiracy, ought never to be the system of a regular government. Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?

More information

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ДРЖАВЕН ЗАВОД ЗА РЕВИЗИЈА. Стратегија на ДЗР

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ДРЖАВЕН ЗАВОД ЗА РЕВИЗИЈА. Стратегија на ДЗР РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ДРЖАВЕН ЗАВОД ЗА РЕВИЗИЈА Стратегија на ДЗР 2008-2012 Скопје, јуни 2008 СОДРЖИНА СТРАНА ПРЕДГОВОР 3 МИСИЈА 4 ВИЗИЈА 4 ОСНОВНИ ПРИНЦИПИ ВО РАБОТЕЊЕТО НА ДЗР 5 ПРЕДИЗВИЦИ ВО РЕПУБЛИКА

More information

П Р О С П Е К Т. Друштво за проектирање, производство и монтажа на челични конструкции и опрема, увоз-извоз ФАКОМ АД - Скопје (ФАКОМ АД - Скопје)

П Р О С П Е К Т. Друштво за проектирање, производство и монтажа на челични конструкции и опрема, увоз-извоз ФАКОМ АД - Скопје (ФАКОМ АД - Скопје) П Р О С П Е К Т За котација на обични акции на Официјалниот пазар потсегмент Задолжителна котација на Македонската берза на хартии од вредност АД Скопје Друштво за проектирање, производство и монтажа на

More information

ИЗВЕШТАЈ ЗА ТРАНСПАРЕНТНОСТ

ИЗВЕШТАЈ ЗА ТРАНСПАРЕНТНОСТ Согласно член 35 од Законот за ревизија во Република Македонија ("Службен Весник на Република Македонија" бр. 158/2010, 135/2011, 50/12, 188/2013, 43/2014, 138/14, 145/15, 192/15 и 23/16), ТП Ревизија

More information

СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО. - докторска дисертација -

СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО. - докторска дисертација - УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП м-р Татјана Спасеска СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО - докторска дисертација

More information

Подготвување на финансиските извештаи во согласност со Меѓународните Стандарди за Финансиско Известување (МСФИ/IFRS)

Подготвување на финансиските извештаи во согласност со Меѓународните Стандарди за Финансиско Известување (МСФИ/IFRS) PwC Академија и Тренинг центар на Македонска берза Подготвување на финансиските извештаи во согласност со Меѓународните Стандарди за Финансиско Известување (МСФИ/IFRS) 24 и 25 ноември 2015 Скопје 2 Во

More information

Финансиско управување и контрола во рамките на општите реформи на јавната администрација

Финансиско управување и контрола во рамките на општите реформи на јавната администрација A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Финансиско управување и контрола во рамките на општите реформи на јавната администрација Клас Клаас Виш советник за

More information

ЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА

ЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА Врз основа на член 9 став 1а точка 8 и став 1в точка 2 и член 56 став 1 точка 3 од Законот за здравственото осигурување ( Службен весник на РМ бр. 25/2000, 34/2000, 96/2000, 50/2001, 11/2002, 31/2003,

More information

ИОРРМ КПУ 2012 МСФИ 12 ОБЕЛОДЕНУВАЊЕ ЗА УЧЕСТВО ВО ДРУГИ ЕНТИТЕТИ

ИОРРМ КПУ 2012 МСФИ 12 ОБЕЛОДЕНУВАЊЕ ЗА УЧЕСТВО ВО ДРУГИ ЕНТИТЕТИ ИОРРМ КПУ 2012 МСФИ 12 ОБЕЛОДЕНУВАЊЕ ЗА УЧЕСТВО ВО ДРУГИ ЕНТИТЕТИ Струга 27 септември 2012 Предавач: Роберт Манасиев Содржина Вовед МСФИ 12 Обелоденувања за учество во други ентитети МСС 27 Посебни финансиски

More information

БАРAЊE ЗА ИЗДАВАЊЕ/ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА ПРИВРЕМЕН ПРЕСТОЈ APPLICATION FOR ISSUE/EXTENSION OF TEMPORARY RESIDENCE PERMIT

БАРAЊE ЗА ИЗДАВАЊЕ/ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА ПРИВРЕМЕН ПРЕСТОЈ APPLICATION FOR ISSUE/EXTENSION OF TEMPORARY RESIDENCE PERMIT Образец бр.2 Назив на органот до кој барањето се поднесува Name of the receiving authority Priemen штембил Stamp of receipt БАРAЊE ЗА ИЗДАВАЊЕ/ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА ПРИВРЕМЕН ПРЕСТОЈ APPLICATION FOR

More information

University St.Kliment Ohridski - Bitola Scientific Tobacco Institute- Priep ABSTRACT

University St.Kliment Ohridski - Bitola Scientific Tobacco Institute- Priep   ABSTRACT Тутун / Tobacco, Vol.64, N⁰ 1-6, 46-55, 2014 ISSN 0494-3244 Тутун/Tobacco,Vol.64, N⁰1-6, 62-69, 2014 UDC: 633.71-152.61(497) 2008/2012 633.71-152.61(497.7) 2008/2012 Original Scientific paper DYNAMIC PRESENTATION

More information

ВРЕДНУВАЊЕ НА ЗАЛИХИТЕ СО ОСВРТ НА МСС 2 VAULATION OF INVENTORIES WITH REFERENCE TO IAS 2

ВРЕДНУВАЊЕ НА ЗАЛИХИТЕ СО ОСВРТ НА МСС 2 VAULATION OF INVENTORIES WITH REFERENCE TO IAS 2 ВРЕДНУВАЊЕ НА ЗАЛИХИТЕ СО ОСВРТ НА МСС 2 Д-р Оливера Ѓоргиева-Трајковска 1, Орце Миладиноски 2 Економски факултет, Универзитет "Гоце Делчев", Штип Краток извадок Во најголем број на деловни работења вредноста

More information

ТОЛКОВНИК НА ПОИМИ, ТЕРМИНИ И ИМИЊА ОД ОБЛАСТА НА ТУРИЗМОТ (АНГЛИСКО-РУСКО-МАКЕДОНСКИ)

ТОЛКОВНИК НА ПОИМИ, ТЕРМИНИ И ИМИЊА ОД ОБЛАСТА НА ТУРИЗМОТ (АНГЛИСКО-РУСКО-МАКЕДОНСКИ) ТОЛКОВНИК НА ПОИМИ, ТЕРМИНИ И ИМИЊА ОД ОБЛАСТА НА ТУРИЗМОТ (АНГЛИСКО-РУСКО-МАКЕДОНСКИ) Современост, Скопје, 2013 За издавачот: м-р Славчо Ковилоски Рецензенти: проф. д-р Марија Ацковска проф. д-р Толе

More information

ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ

ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ Скопје, март 2015 година Содржина 1 Процес на поднесување на барање

More information

2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА. Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година

2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА. Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година 2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година ОСНОВНИ БАРАЊА ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА Со Законот за безбедност и здравје при

More information

Д Е К Л А Р А Ц И Ј А за Вклученост на Заедницата

Д Е К Л А Р А Ц И Ј А за Вклученост на Заедницата Д Е К Л А Р А Ц И Ј А за Вклученост на Заедницата British Embassy Skopje Проектот е финансиран од Британска Амбасада - Скопје, а спроведен од Здружението за одржлив развој и соработка АЛКА од Скопје. The

More information

2015 Deloitte Macedonia. Извештај за транспарентност Deloitte ДОО Скопје 2014 година

2015 Deloitte Macedonia. Извештај за транспарентност Deloitte ДОО Скопје 2014 година 2015 Deloitte Macedonia. Извештај за транспарентност Deloitte ДОО Скопје 2014 година Содржина 1. Вовед... 1 2. Опис на правната структура и сопственост на Друштвото... 1 2.1 Правна структура на Друштвото...

More information

1. Значење на менаџментот

1. Значење на менаџментот Д-р Златко Јаковлев Значење и цели на менаџментот Вовед Круцијалната улога или значењето на менаџментот, а со тоа и на менаџерите се состои во тоа што го водат претпријатието кон остварување на целите

More information

Финансиската анализа како методолошки инструмент за оценка на финансиската стабилност и успешност на компаниите

Финансиската анализа како методолошки инструмент за оценка на финансиската стабилност и успешност на компаниите Финансиската анализа како методолошки инструмент за оценка на финансиската 1 С О Д Р Ж И Н А Вовед...3 1. Потреби и цели на финансиската анализа...5 2. Методи на финансиската анализа...9 2.1. Хоризонтална

More information

Финансиски извештаи и Извештај на независните ревизори. М-НАВ АД, Скопје. 31 декември 2014 година

Финансиски извештаи и Извештај на независните ревизори. М-НАВ АД, Скопје. 31 декември 2014 година и Извештај на независните ревизори М-НАВ АД, Скопје М-НАВ АД, Скопје Содржина Страна Извештај на независните ревизори 1 Извештај за финансиската состојба 4 Извештај за сеопфатната добивка 5 Извештај за

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. Штип. Јасминка Стојанова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. Штип. Јасминка Стојанова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ ЕКОНОМИЈА НА ЕУ Штип Јасминка Стојанова РЕФОРМИТЕ ВО ДАНОЧНИОТ СИСТЕМ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА- ИМПЕРАТИВ ЗА ПРОЦЕСОТ НА ЕВРОПСКАТА ИНТЕГРАЦИЈА МАГИСТЕРСКИ

More information

Коисмение.Штозначиме.

Коисмение.Штозначиме. Коисмение.Штозначиме. Исто како стоките и податоците, така GW ги движи и луѓето кои доаѓаат во контакт со портокаловата мрежа, внатрешно или надворешно. Ние се движиме напред со нашите клиенти, со напреден

More information

UNIVERZITETSKI BILTEN

UNIVERZITETSKI BILTEN Univerzitet " Goce Del~ev" - [tip UNIVERZITETSKI BILTEN Áðîj 47, 1 oktomvri 2010 godina oktomvri 2010 godina [tip С О Д Р Ж И Н А РЕФЕРАТ за избор на еден наставник во насловно звање доцент за наставно

More information

ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА

ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА Апстракт Организациската промена е компонента на современото претпријатие,бидејќи се смета дека процесот на промените го подобрува работниот систем.при

More information

Извештај за работењето на Одборот за ревизија на Охридска Банка во 2012 година колективно и од аспект на поединечните членови

Извештај за работењето на Одборот за ревизија на Охридска Банка во 2012 година колективно и од аспект на поединечните членови C2 Извештај за работењето на Одборот за ревизија на Охридска Банка во 2012 година колективно и од аспект на поединечните членови Јануари 2013 1 Одборот за ревизија на Охридска банка АД Охрид, согласно

More information

Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ. Материјал за учесници

Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ. Материјал за учесници MIOA301-P5-Z2 Министерство за информатичко општество и администрација Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ Овој материјал е изработен од страна на Министерството за информатичко општество и

More information

С О Д Р Ж И Н А. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари. Стр.

С О Д Р Ж И Н А. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари.  Стр. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари www.slvesnik.com.mk contact@slvesnik.com.mk С О Д Р Ж И Н А Стр. 225. Одлука за давање согласност на Одлуката за припојување на Јавната

More information

Даночен семинар 2011 kpmg.com.mk

Даночен семинар 2011 kpmg.com.mk КПМГ Македонија Даночен семинар 2011 kpmg.com.mk Почитувани клиенти, деловни соработници и пријатели, Ќе ни биде задоволство доколку Вие и Вашите колеги присуствувате на Даночниот семинар 2011 во организација

More information

Средно образование природно математичка гимназија Никола Карев Скопје, Р.Македонија

Средно образование природно математичка гимназија Никола Карев Скопје, Р.Македонија Лични податоци Борче Христов Дата на раѓање: 18.12.1978 Место на раѓање: Скопје, Република Македонија Брачна состојба: женет Образование Универзитетско образование дипломиран економист - 2003 година на

More information

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ВЕШТАЧЕЊЕ

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ВЕШТАЧЕЊЕ ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ВЕШТАЧЕЊЕ Член 1 Во Законот за вештачење ( Службен весник на Република Македонија број 115/10 и 12/14), во членот 1 зборовите: како и други прашања кои се

More information

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за туризам и угостителство Охрид. Дипломиран организатор по туризам и угостителство

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за туризам и угостителство Охрид. Дипломиран организатор по туризам и угостителство Кратка биографија ЛИЧНИ ИНФОРМАЦИИ Презиме и име: Контакт адреса: Татјана Димоска Телефон: +389 46 262 147/ 123 (работа) Факс: +389 46 264 215 E-mail: Националност: Македонка Дата на раѓање: 16.10.1974

More information

ПАРЛАМЕНТАРНА КОНТРОЛА НАД РАБОТАТА НА БЕЗБЕДНОСНИТЕ И РАЗУЗНАВАЧКИ СЛУЖБИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

ПАРЛАМЕНТАРНА КОНТРОЛА НАД РАБОТАТА НА БЕЗБЕДНОСНИТЕ И РАЗУЗНАВАЧКИ СЛУЖБИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПАРЛАМЕНТАРНА КОНТРОЛА НАД РАБОТАТА НА БЕЗБЕДНОСНИТЕ И РАЗУЗНАВАЧКИ СЛУЖБИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Автор: М-р Теодора Христовска Јануари, 2016 ВОВЕД Модерните држави, за време на процесот на обезбедување

More information

МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН

МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН У Н И В Е Р З И Т Е Т С В. К Л И М Е Н Т О Х Р И Д С К И Е К О Н О М С К И Ф А К У Л Т Е Т П Р И Л Е П МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН

More information

Извештај за транспарентност за 2016 година Deloitte ДОО Скопје

Извештај за транспарентност за 2016 година Deloitte ДОО Скопје Извештај за транспарентност за 2016 година Deloitte ДОО Скопје Вовед Друштвото за ревизија, консалтинг и даночни услуги Deloitte ДОО Скопје (во понатамошниот текст Друштвото ), како друштво за ревизија

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Значењето на е-crm за остварување на конкурентска предност на компаниите

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Значењето на е-crm за остварување на конкурентска предност на компаниите МАГИСТЕРСКИ ТРУД Значењето на е-crm за остварување на Кандидат Вршкоска Лидија Ментор Проф.Д-р.Маргарита Јанеска Прилеп, јуни, 2014 Содржина Вовед... 4 1.Предмет, цели и методологија на истражување...

More information

Како постапувањето согласно МСР ги отстранува вообичаените ревизорски проблеми

Како постапувањето согласно МСР ги отстранува вообичаените ревизорски проблеми Како постапувањето согласно МСР ги отстранува вообичаените ревизорски проблеми Јан Њуман Глобален Раководител за квалитет на Baker Tilly International www.bakertillyinternational.com Вовед Кои се вообичаените

More information

Утврдување на способноста на економските оператори

Утврдување на способноста на економските оператори Резиме 7 Септември, 2016 година Јавни набавки Утврдување на способноста на економските оператори СОДРЖИНА Општ контекст Лична состојба на економските оператори основни за исклучување, самопрочистување,

More information

ПРАВА НА ИМАТЕЛИТЕ НА АКЦИИ СО ПОСЕБНО ВНИМАНИЕ НА ПРАВАТА ШТО ГИ НУДАТ ПРИОРИТЕТНИТЕ АКЦИИ И НИВНА ЗАШТИТА

ПРАВА НА ИМАТЕЛИТЕ НА АКЦИИ СО ПОСЕБНО ВНИМАНИЕ НА ПРАВАТА ШТО ГИ НУДАТ ПРИОРИТЕТНИТЕ АКЦИИ И НИВНА ЗАШТИТА ПРАВА НА ИМАТЕЛИТЕ НА АКЦИИ СО ПОСЕБНО ВНИМАНИЕ НА ПРАВАТА ШТО ГИ НУДАТ ПРИОРИТЕТНИТЕ АКЦИИ И НИВНА ЗАШТИТА Автор: м-р Валентина Доревска Септември, 2014 година Според Законот, акцијата е сопственичка

More information

ИЗВЕШТАЈ ЗА АКТИВНОСТИТЕ НА ВНАТРЕШНАТА РЕВИЗИЈА ВО периодот година

ИЗВЕШТАЈ ЗА АКТИВНОСТИТЕ НА ВНАТРЕШНАТА РЕВИЗИЈА ВО периодот година ИЗВЕШТАЈ ЗА АКТИВНОСТИТЕ НА ВНАТРЕШНАТА РЕВИЗИЈА ВО периодот 01.01.2014 31.12.2014 година Изработен од: Марија Ковачевиќ Георгиевска Директор, дирекција Внатрешна ревизија Датум: 22.01.2015 година Во овој

More information

Структурно програмирање

Структурно програмирање Аудиториски вежби 1 Верзија 1.0, 20 Септември, 2016 Содржина 1. Околини за развој.......................................................... 1 1.1. Околини за развој (Integrated Development Environment

More information

Извештај на независните ревизори 1. Извештај за сеопфатната добивка 3. Извештај за финансиската состојба 4. Извештај за промените во капиталот 5

Извештај на независните ревизори 1. Извештај за сеопфатната добивка 3. Извештај за финансиската состојба 4. Извештај за промените во капиталот 5 Содржина Страна Извештај на независните ревизори 1 Извештај за сеопфатната добивка 3 Извештај за финансиската состојба 4 Извештај за промените во капиталот 5 Извештај за паричните текови 6 Белешки кон

More information

Нема сила што може да биде посилна од силата на законите Marcus Tullius Cicero

Нема сила што може да биде посилна од силата на законите Marcus Tullius Cicero ДРЖАВЕН ЗАВОД ЗАЗА РЕВИЗИЈА ДРЖАВЕН ЗАВОД РЕВИЗИЈА 2013 Ј А Т Ш Е В З И Н Е Ш И ГОД ДРЖАВЕН ЗАВОД ЗАЗА РЕВИЗИЈА ДРЖАВЕН ЗАВОД РЕВИЗИЈА Нема сила што може да биде посилна од силата на законите Marcus Tullius

More information

Западен Балкан - Препорака за учество на јавноста

Западен Балкан - Препорака за учество на јавноста Западен Балкан - Препорака за учество на јавноста Преамбула Министрите надлежни за реформите на јавната администрација во државите на Западниот Балкан, Согледувајќи дека реформата на јавната администрација

More information

Финансиски извештаи за годината што завршува на 31 Декември 2014 УНИКА ЛАЈФ АД Скопје

Финансиски извештаи за годината што завршува на 31 Декември 2014 УНИКА ЛАЈФ АД Скопје Финансиски извештаи за годината што завршува на 31 Декември 2014 УНИКА ЛАЈФ АД Скопје Финансиски извештаи за годината која завршува на 31 декември 2014 СОДРЖИНА: ИЗВЕШТАЈ НА НЕЗАВИСНИОТ РЕВИЗОР 1. ИЗВЕШТАЈ

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Ивица Костадинов ДИЗАЈНИРАЊЕ И ИНСТИТУЦИОНИРАЊЕ НА ОРГАНИЗАЦИСКА СТРУКТУРА И КУЛТУРА - МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Штип, декември 2015 Апстракт

More information

УПРАВУВАЊЕ СО ПОРТФОЛИОТО HA БАНКАРСКИТЕ ИНСТИТУЦИИ -МАГИСТЕРСКИ ТРУД-

УПРАВУВАЊЕ СО ПОРТФОЛИОТО HA БАНКАРСКИТЕ ИНСТИТУЦИИ -МАГИСТЕРСКИ ТРУД- РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет - Прилеп УПРАВУВАЊЕ СО ПОРТФОЛИОТО HA БАНКАРСКИТЕ ИНСТИТУЦИИ -МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Кандидат: Ментор: Емилија Чучуроска, досие

More information

Прирачник за управување со општинскиот имот

Прирачник за управување со општинскиот имот Прирачник за управување со општинскиот имот (прирачник за оние кои ги донесуваат одлуките на локално ниво) ноември 2014 год. ОСНОВНИ ПОДАТОЦИ Клиент: Финансирано од: Меѓународна консултантска компанија:

More information

УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН

УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН УНИВЕРЗИТЕТСКИ БИЛТЕН Р Е Ф Е Р А Т ЗА ИЗБОР НА НАСТАВНИК ВО СИТЕ ЗВАЊА ЗА НАСТАВНО-НАУЧНАТА ОБЛАСТ СМЕТКОВОДСТВО И ФИНАНСИИ НА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ ПРИ УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ВО ШТИП Cо Одлука бр.1702-409/4

More information

УПАТСТВО ЗА КОРИСТЕЊЕ

УПАТСТВО ЗА КОРИСТЕЊЕ Македонска берза АД Скопје www.mse.com.mk www.bestnet.com.mk УПАТСТВО ЗА КОРИСТЕЊЕ НА МОДУЛОТ ФУНДАМЕНТАЛНА АНАЛИЗА Март 2010 Содржина 1. ВОВЕД... 3 1.1. ШТО ПРЕТСТАВУВА ФУНДАМЕНТАЛНАТА АНАЛИЗА НА АКЦИИ...

More information

ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА ЧИЈА ОСНОВНА ДЕЈНОСТ Е ИНЖЕНЕРИНГ

ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА ЧИЈА ОСНОВНА ДЕЈНОСТ Е ИНЖЕНЕРИНГ 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Игор Трајковски, дипл.ел.инг. NETRA ltd. Telecommunication engineering, Скопје Проф.д-р. Атанас Илиев, дипл.ел.инг. ФЕИТ, Скопје ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА

More information

ОРГАНИ И ИНСТИТУЦИИ НАДЛЕЖНИ ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ

ОРГАНИ И ИНСТИТУЦИИ НАДЛЕЖНИ ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ ОРГАНИ И ИНСТИТУЦИИ НАДЛЕЖНИ ЗА СПРЕЧУВАЊЕ НА ПЕРЕЊЕ ПАРИ Автор: м-р Снежана Лековска Септември, 2014 г ВОВЕД На почеток од секоја дискусија за комплексна тема како што е перењето пари, секогаш е корисно

More information

МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ

МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Економски факултет - Прилеп Дејан Здравески, м-р. МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ - ДОКТОРСКА ДИСЕРТАЦИЈА

More information

УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ ЈУСТИНИЈАН ПРВИ СКОПЈЕ. Издавач: Правен факултет ЈУСТИНИЈАН ПРВИ СКОПЈЕ

УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ ЈУСТИНИЈАН ПРВИ СКОПЈЕ. Издавач: Правен факултет ЈУСТИНИЈАН ПРВИ СКОПЈЕ УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ ЈУСТИНИЈАН ПРВИ СКОПЈЕ Издавач: Правен факултет ЈУСТИНИЈАН ПРВИ СКОПЈЕ За издавачот: Проф. д-р Борче Давитковски, Декан Автори: Д-р Ана Павловска-Данева

More information

ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ

ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ Република Македонија ВЛАДА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА - Генерален секретаријат - - Министерство за информатичко општество и администрација - ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ Скопје, јануари 2014 очитувани,

More information

Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија. Славчо Христовски

Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија. Славчо Христовски Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија Славчо Христовски Иницијативи за заштита Птици Растенија Пеперутки Лилјаци Заштитата на сите загрозени видови поединечно е практично невозможна.

More information

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп СМЕТКОВОДСТВЕН ТРЕТМАН НА НЕМАТЕРИЈАЛНИТЕ СРЕДСТВА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ Кандидат: Китевска Маја Досие бр. 46/09 Ментор:

More information

КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ ВО ЦЕНТРАЛНА И ИСТОЧНА ЕВРОПА. СИГМА ДОКУМЕНТ Бр. 15, 1997

КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ ВО ЦЕНТРАЛНА И ИСТОЧНА ЕВРОПА. СИГМА ДОКУМЕНТ Бр. 15, 1997 СИГМА Поддршка за подобрување на раководењето и управувањето Заедничка иницијатива на ОЕЦД и Европската унија, главно финансирана од ЕУ КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ

More information

И З В Е Ш Т А Ј ЗА РАБОТЕЊЕТО НА ГРАВЕ ОСИГУРУВАЊЕ А.Д. СКОПЈЕ ВО 2009 ГОДИНА

И З В Е Ш Т А Ј ЗА РАБОТЕЊЕТО НА ГРАВЕ ОСИГУРУВАЊЕ А.Д. СКОПЈЕ ВО 2009 ГОДИНА АКЦИОНЕРСКО ДРУШТВО ЗА ОСИГУРУВАЊЕ ГРАВЕ СКОПЈЕ И З В Е Ш Т А Ј ЗА РАБОТЕЊЕТО НА ГРАВЕ ОСИГУРУВАЊЕ А.Д. СКОПЈЕ ВО 2009 ГОДИНА С О Д Р Ж И Н А 1. ВОВЕДНИ ЗАБЕЛЕШКИ (НАПОМЕНИ) 2. ФИНАНСИСКА ПОЛОЖБА И ФИНАНСИСКА

More information

Национална и универзитетска библиотека Св. Климент Охридски, Скопје

Национална и универзитетска библиотека Св. Климент Охридски, Скопје Скопје, 2011 Издава: Фондација Институт отворено општество Македонија За издавачот: Владимир Милчин, Извршен директор Подготвил: Македонско здружение на младите правници www.myla.org.mk contact@myla.org.mk,

More information

Бизнис центар за тренинг и обука. Bussines center for traning and education

Бизнис центар за тренинг и обука. Bussines center for traning and education Quality Management Бизнис центар за тренинг и обука Bussines center for traning and education FS 549642 СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈА Osnovana 1922 ECONOMIC CHAMBER OF MACEDONIA Founded 1922 bsi. ISO

More information

МЕТОД ЗА АНАЛИЗА НА МЕЃУНАРОДНАТА ТРГОВСКА СОСТОЈБА

МЕТОД ЗА АНАЛИЗА НА МЕЃУНАРОДНАТА ТРГОВСКА СОСТОЈБА Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 339.56:634.11 :33.22(47.7) МЕТОД ЗА АНАЛИЗА НА МЕЃУНАРОДНАТА ТРГОВСКА СОСТОЈБА 1 Ана Симоновска, 1 Драган Ѓошевски, 1 Марина Нацка, 1 Ненад

More information

Поим за менаџмент. Д-р Златко Јаковлев. Вовед

Поим за менаџмент. Д-р Златко Јаковлев. Вовед Д-р Златко Јаковлев Поим за менаџмент Вовед Условите во кои се наоѓа Република Македонија можат да се окарактеризираат како неповолни, во поглед на нејзината економска развиеност. Секоја земја, па така

More information

Лов на сенки Динамката на даночната евазија и измама во Македонија

Лов на сенки Динамката на даночната евазија и измама во Македонија Лов на сенки Динамката на даночната евазија и измама во Македонија Проектот е финансиран од Европскиот инструмент за демократија и човекови права (EIDHR) Корисни материјали Збирка на трудови од најдобри

More information

СТРАТЕГИСКИ МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ ВО ТУРИЗМОТ

СТРАТЕГИСКИ МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ ВО ТУРИЗМОТ СТРАТЕГИСКИ МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ ВО ТУРИЗМОТ АБСТРАКТ: Снежана БАРДАРОВА 1, Златко ЈАКОВЛЕВ и Цане КОТЕСКИ Универзитет Гоце Делчев - Штип, Факултет за туризам и бизнис логистика - Гевгелија e-mai:

More information

ОБЛИЦИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА МАЛИТЕ И СРЕДНИ БИЗНИСИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО РАЗЛИЧНИ ФАЗИ ОД НИВНИОТ РАЗВОЈ

ОБЛИЦИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА МАЛИТЕ И СРЕДНИ БИЗНИСИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО РАЗЛИЧНИ ФАЗИ ОД НИВНИОТ РАЗВОЈ РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп ОБЛИЦИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА МАЛИТЕ И СРЕДНИ БИЗНИСИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО РАЗЛИЧНИ ФАЗИ ОД НИВНИОТ РАЗВОЈ -магистерски

More information

Основи и развој на. Основи и развој на е-влада

Основи и развој на. Основи и развој на е-влада Основи и развој на е-влада Основи и развој на е-влада 1 Издавачи: УСАИД/Проект за е-влада Министерство за информатичко општество Фондација Метаморфозис За издавачите: Елена Стаматоска, директор на УСАИД/Проект

More information

НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

НАРОДНА БАНКА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Извештај на независниот ревизор и Финансиски извештаи изготвени во согласност со Меѓународните стандарди за финансиско известување за годината што завршува на 31 декември 2015 година Содржина Страна Извештај

More information

ПРИРАЧНИК ЗА ПРОЕКТЕН МЕНАЏМЕНТ

ПРИРАЧНИК ЗА ПРОЕКТЕН МЕНАЏМЕНТ ОБУКА ЗА ПРИРАЧНИК ЗА (пример од глава I) Предавач: Андријана Богдановска Ѓуровиќ KNOWLEDGE CENTER, 2011 ГЛАВА 1 ВОВЕД И КОНЦЕПТ НА ПРОЕКТНИОТ МЕНАЏМЕНТ Цели Целта на воведот е даде преглед на проектниот

More information

Недвижности, постројки и опрема

Недвижности, постројки и опрема Меѓународен сметководствен стандард 16 Недвижности, постројки и опрема Оваа верзија вклучува измени кои резултираат од МСФИ издадени до 31 декември 2008 година. МСС 16 Недвижности, постројки и опрема беше

More information

Наеми. Меѓународен сметководствен стандард 17

Наеми. Меѓународен сметководствен стандард 17 Меѓународен сметководствен стандард 17 Наеми Оваа верзија ги вклучува измените кои произлегуваат од МСФИ издадени до 31 декември 2008 година. МСС 17 Наеми беше издаден од страна на Комитетот за меѓународни

More information

ОПШТЕСТВЕНАТА ОДГОВОРНОСТ (НЕ)ПОЗНАТ КОНЦЕПТ ЗА КОМПАНИИТЕ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Апстракт

ОПШТЕСТВЕНАТА ОДГОВОРНОСТ (НЕ)ПОЗНАТ КОНЦЕПТ ЗА КОМПАНИИТЕ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Апстракт ОПШТЕСТВЕНАТА ОДГОВОРНОСТ (НЕ)ПОЗНАТ КОНЦЕПТ ЗА КОМПАНИИТЕ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Автор: М-р. Лилјана Јоноски Мај, 2014 година Апстракт Да избереме да ги соединиме силата на пазарот со авторитетот на

More information

СОДРЖИНА АНАЛИЗА НА ЈАВНИОТ ДОЛГ РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. АВТОР: Бојана М. Христовска, Аналитика тинк тенк Тамара М. Спасова, Аналитика тинк тенк

СОДРЖИНА АНАЛИЗА НА ЈАВНИОТ ДОЛГ РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. АВТОР: Бојана М. Христовска, Аналитика тинк тенк Тамара М. Спасова, Аналитика тинк тенк АВТОР: Бојана М. Христовска, Аналитика тинк тенк Тамара М. Спасова, Аналитика тинк тенк УРЕДНИК: Кире Наумов, поранешен дополнителен Заменик Министер за Финансии СОДРЖИНА Вовед 3 Правна рамка за јавен

More information