2.30 Rækja Pandalus borealis

Transcription

1 Hafrannsóknir nr. 8. Rækja Pandalus borealis Rækja. Veiðisvæði við Ísland árið. Dekkstu svæðin sýna mestan afla (tonn/sjm ). Northern shrimp. Fishing grounds in. The dark areas indicate highest catch (tonnes/nmi )... Afli og sókn Rækjuveiðar hafa verið stundaðar á Íslandsmiðum síðan á fjórða áratug síðustu aldar, en lengst af var eingöngu um að ræða takmarkaðar veiðar á grunnslóð. Rækjuveiðar á djúpslóð hófust um miðjan áttunda áratuginn og urðu fljótlega mun umfangsmeiri en veiðarnar á grunnslóð (mynd.. og tafla..). 6 Grunnslóð (Inshore) Djúpslóð (Offshore) Mynd... Rækja. Landaður afli á grunnslóð og djúpslóð. Figure... Northern shrimp. Landings from inshore and offshore areas. Rækjuveiðar á Íslandsmiðum náðu hámarki á árunum þegar ársaflinn var yfir 7 þús. tonn. Frá 997 hefur aflinn dregist mjög hratt saman og náði lágmarki árið 6 þegar hann var aðeins 86 tonn. Síðan þá hefur aflinn aukist smám saman og var 7 tonn árið, en einungis 7 tonn árið... Rækja á grunnslóð... Ástand stofna og ráðgjöf Mynd.. og tafla.. sýna afla eftir veiðisvæðum rækju á grunnslóð. Undanfarin ár hafa veiðar nær eingöngu verið stundaðar við Snæfellsnes og Eldey, í Arnarfirði og Ísafjarðardjúpi. Heildarafli á grunnslóð fiskveiðiárið / var tonn. Rækjustofnar norðanlands hrundu á árunum 997 og kemur það bæði fram í stofnvísitölum og afla (mynd..). Sama gerðist í Ísafjarðardjúpi á árunum og í Arnarfirði 7. Á öllum þessum svæðum er talið að afrán þorsks og ýsu hafi átt verulegan þátt í hruni rækjustofnanna.

2 Nytjastofnar sjávar / og aflahorfur /6 Eldey Heildarafli (Catch) Stofnvísitala (Biomass index) Snæfellsnes /79 8/86 9/9 9/96 / /6 / /6 Arnarfjörður Ísafjarðardjúp 978/79 8/86 9/9 9/96 / /6 / 978/79 8/86 9/9 9/96 / /6 / Húnaflói Skagafjörður 978/79 8/86 9/9 9/96 / /6 / 978/79 8/86 9/9 9/96 / /6 / Skjálfandi Öxarfjörður 978/79 8/86 9/9 9/96 / /6 / 978/79 8/86 9/9 9/96 / /6 / Mynd... Rækja á grunnslóð. Landaður afli (súlur) og vísitala stofnstærðar (línur). Figure... Northern shrimp, inshore. Landings (bars) and biomass indices (lines).

3 Hafrannsóknir nr. 8 Tafla.. sýnir tillögur Hafrannsóknastofnunar um hámarksafla, ákvarðanir stjórnvalda um heildaraflamark og rækjuafla á grunnslóð síðan 99/99 og tafla.. sýnir tillögur fyrir einstök svæði. Grunnslóðasvæði fyrir Snæfellsnes Öll utan Snæfellsnes grunnslóð Inshore areas except Snæfellsnes All inshore Snæfellsnes area area areas Fiskveiðiár Tillaga Aflamark Tillaga Aflamark Afli Quota year Rec. TAC TAC Rec. TAC TAC Landings 99/ / / / / / / / / / - - / - - / / / / - 7 /6-6/7-7/8-7 8/9-9/ 9 - / - 7 / 8-9 / - / 9 - / 6 6 /6 ) 7 ) Aðeins Eldeyjarsvæði, ráðgjöf fyrir önnur svæði gefin haustið. Eldey area only, TAC advice for other areas given in autumn. Tafla... Rækja á grunnslóð. Tillögur Hafrannsóknastofnunar um hámarksafla, ákvörðun stjórnvalda um aflamark og afli (tonn). Table... Northern shrimp, inshore. TAC recommended by the Marine Research Institute, national TAC, and landings (tonnes). Mat á ástandi rækjustofna á grunnslóð byggist á stofnmælingu í apríl (við Snæfellsnes), í maí (við Eldey) og september/október (norðan- og norðvestanlands). Hafrannsóknastofnun leggur nú einungis fram tillögur um aflamark fyrir svæðið við Snæfellsnes og Eldey en ráðgjöf um aflamark annarra svæða verður gefin að loknum könnunum haustið. Á miðunum við Snæfellsnes hefur afli aukist jafnt og þétt undanfarin ár (tafla.. og mynd..). Árið veiddust 7 tonn í Breiðafirði og 8 tonn árið. Í Kolluál veiddust 69 tonn árið en 9 tonn árið. Í Jökuldjúpi hefur rækjuafli verið óverulegur undanfarin ár nema árið er hann var rúm tonn. Árið var aflinn í Jökuldjúpi tonn. Nýverið lagði Hafrannsóknastofnun til breytingar á fyrirkomulagi rækjuveiða á svæðinu við Snæfellsnes þannig að fiskveiðiár hefjist. maí ár hvert og standi til. mars. Lagt er til að afli á miðunum við Snæfellsnes verði að hámarki 7 tonn á tímabilinu frá. maí til. mars 6. Engar veiðar voru leyfðar við Eldey frá því að rækjustofninn á svæðinu hrundi árið 997 og til ársins (mynd..). Samkvæmt könnun vorið hafði stofninn stækkað verulega frá árinu og var vísitalan nálægt langtímameðaltali. Í kjölfarið hófust veiðar aftur á svæðinu og veiddust 79 tonn þar árið. Rækjustofninn mældist undir meðallagi vorið og leggur Hafrannsóknastofnun til að heimilaðar verði veiðar á allt að tonnum almanaksárið. Samkvæmt stofnmælingu veturinn / er stærð rækjustofnsins í Arnarfirði undir meðallagi (mynd..). Rækjan mældist einkum í Borgarfirði og er útbreiðslan að hausti því svipuð og hún hefur verið frá árinu. Magn þorsks var meira en haustið en magn ýsu svipað. Lagðar voru til veiðar á tonnum af rækju í Arnarfirði fiskveiðiárið /. Eftir könnun í febrúar var lagt til að aflamarkið yrði hækkað í tonn.

4 Nytjastofnar sjávar / og aflahorfur /6 Samkvæmt stofnmælingu í september mældist rækjustofninn í Ísafjarðardjúpi í meðallagi. Eins og á flestum grunnslóðasvæðum var þorskgengd mjög mikil árin. Mikil fiskgengd er talin hafa valdið mestu um minnkunina frá árinu. Haustið mældist mikið af þorski og ýsu á svæðinu en þó fer magn þeirra minnkandi. Í október voru lagðar til veiðar á 7 tonnum af rækju í Ísafjarðardjúpi fiskveiðiárið /. Í Skjálfanda var stofnvísitala rækju mjög lág í haustmælingu, en haustið hafði stofnvísitalan hækkað töluvert frá fyrri árum. Engar rækjuveiðar voru stundaðar í Skjálfanda fiskveiðiárin 998/999 /. Lagðar voru til veiðar á tonnum af rækju í Skjálfanda á fiskveiðiárinu / en einungis veiddust 8 tonn. Magn þorsks og ýsu hefur farið minnkandi á síðustu árum. Ekki var lagt til að leyfðar yrðu rækjuveiðar fiskveiðiárið /. Í stofnmælingu í september mældust litlar breytingar frá fyrri árum á stærð rækjustofna í Húnaflóa, Öxarfirði og Skagafirði (mynd..). Rækjustofnar á þessum þremur svæðum hafa verið í lægð og veiðar ekki stundaðar síðan um aldamótin. Hrun stofnanna var rakið til aukinnar fiskgengdar á svæðunum. Minna var af ýsu á þessum þremur svæðum haustið. Magn þorsks var meira í Húnaflóa en í fyrra, en minna var af þorski í Skagafirði og Öxarfirði. Meðalstærð rækju (fjöldi/kg) eftir svæðum er sýnd í töflu... Smæst var rækjan árið í Skagafirði (9 stk/kg) og í Skjálfanda ( stk/kg) en stærst var rækjan í Breiðafirði (8 stk/kg)... Úthafsrækja... Þróun veiða og aflabrögð Úthafsrækjuveiðar fyrir Norðurlandi hófust á áttunda áratugnum og voru fremur litlar til ársins 98, en jukust þá verulega og náðu hámarki árið 997 er rúmum 6 þús. tonnum var landað. Frá minnkaði afli úr 9 þús. tonnum í 7 þús. tonn og hélst á bilinu 7 þús. tonn til ársins. Árin minnkaði aflinn enn frekar og var aðeins um 6 tonn árið 6 (tafla..). Frá 6 hefur aflinn aukist og var rúm 7 tonn árin og. Aflinn minnkaði aftur og var tonn árið. Úthafsrækjuafli einstakra undirsvæða er sýndur í töflu... Afli á togtíma (staðlaður við 6 möskva vörpu) hefur verið nokkuð breytilegur frá því að veiðar hófust, náði hámarki árið 996 í kg/klst en féll hratt eftir það í 8 kg/klst árið 999. Á árunum jókst afli á togtíma aftur en minnkaði árin í um kg/klst (mynd..). Frá 6 var hann á bilinu 9 en lækkaði í 8 kg/klst árið, sem er með lægstu gildum frá upphafi. 8 Afli á sóknareiningu (CPUE) Stofnvísitala (Biomass index) Kvendýravísitala (Female index) Stofnvísitala Biomass index kg/klst kg/hour Mynd... Úthafsrækja. Heildarstofnvísitala og kvendýravísitala úr stofnmælingu, ásamt afla á sóknareiningu (kg/klst). Figure... Northern shrimp, offshore. Total biomass index and female index from survey and commercial CPUE.

5 Hafrannsóknir nr. 8 Meðalstærð úthafsrækju eftir svæðum er sýnd í töflu..6. Árið var rækjan smæst í Héraðsdjúpi (9 stk/kg) en stærst í Norðurkanti (7 stk/kg). Meðalstærð breytist aðallega eftir styrk árganga á hverju svæði. Rauða torgið og Hali eru utan hefðbundins stofnmælingarsvæðis. Á Rauða torginu hefur rækjuaflinn mest farið í tonn og tonn á Halanum. Nánast engin rækjuveiði hefur verið á Rauða torginu frá árinu. Veiðar hafa verið að aukast á Halanum, en tonn veiddust árið og 79 tonn árið (tafla..). Við veiðar á úthafsrækju er skylt að nota seiðaskilju sem hefur haldið meðafla í lágmarki, en þó er heimilt að nota yfirpoka með stærri möskvum og landa þeim meðafla sem veiðist. Með þessu hefur náðst árangur í að gera úthafsrækjuveiðarnar vistvænar.... Tengsl þorsks og rækju Afrán þorsks er talið hafa veruleg áhrif á stofnstærð rækju, en til að geta metið afránið þarf að hafa mat á magni þorsks á útbreiðslusvæði rækjunnar. Mynd.. sýnir mismunandi vísitölur um magn þorsks á Norðurmiðum; vísitölur þorsks í stofnmælingu botnfiska í mars (SMB 98 ) og að hausti (SMH 996 ), auk vísitalna þorsks í stofnmælingu úthafsrækju í júlí ágúst (SMR 987 ). Vísitölur SMB og SMH gefa vísbendingar um magn þorsks fyrir öllu Norður- og Austurlandi (frá Norðurkanti að Berufirði) að vetri og hausti. SMR vísitölur sýna þorskmagn þar sem rækjan heldur sig í djúpunum fyrir norðan og austan að sumri. Vísitala SMR Index shrimp survey 7 6 SMR (Shrimp survey) SMB (Spring survey) SMH (Autumn survey) Vísitala SMB og SMH Index groundfish surveys Mynd... Þorskur á úthafsrækjusvæðum. Þorskvísitölur á rækjusvæðum fyrir Norður- og Austurlandi. Figure... Cod on offshore grounds. Cod indices in shrimp areas north and east of Iceland. Vísitölur úr SMR og SMB gefa mjög ólíka mynd af þorskmagni á útbreiðslusvæði rækju. Samkvæmt SMR var mun meira af þorski á árunum 996 en árin Á árunum fékkst nánast enginn þorskur en á þeim tíma náði úthafsrækjuaflinn hámarki. Vísitölur þorsks úr öllum mælingur hafa hækkað á undanförnum árum.... Ástand stofnsins Heildarstofnvísitala úthafsrækju árið mældist,8 sem er svipað og árin og nálægt lægsta gildi sem var árið (mynd..). Vísitala kvendýra mældist, og endurspeglar stærð hrygningarstofnsins, sem er undir meðaltali 998 og áranna þar á undan. Varúðarmörk (U lim ) fyrir vísitölu hrygningarstofns úthafsrækju hafa ekki verið ákvörðuð, en Norðvestur-Atlantshafsfiskveiðiráðið (NAFO) hefur miðað við að varúðarmörk í rækjustofnum séu sett við % af hæsta mæligildi. Sú nálgun myndi leiða til að varúðarmörk yrðu,6 og liggur kvendýravísitalan vel fyrir ofan þau mörk. Nýliðunarvísitala úthafsrækju hefur verið lág undanfarin ár og árgangar allir mælst undir meðallagi (mynd..). Nýliðun var þó meiri og en árin á undan og eftir.

6 Nytjastofnar sjávar / og aflahorfur /6 6 Nýliðunarvísitala Recruitment index Mynd... Úthafsrækja. Nýliðunarvísitala tveggja ára rækju (í fjölda) úr stofnmælingu. Figure... Northern shrimp, offshore. Recruitment indices of year old shrimp in from survey.... Ráðgjöf Tafla.. sýnir tillögur Hafrannsóknastofnunar, ákvörðun stjórnvalda um aflamark úthafsrækju og rækjuafla síðan 987. Sókn í stofninn hefur farið vaxandi undanfarin ár, en þrátt fyrir að úthafsrækjuveiðar hafi verið gefnar frjálsar árið náðist ráðlagður hámarksafli ekki fyrr en fiskveiðiárið /. Lítið hefur veiðst af rækju í Norðurkanti síðustu ár, en þar fæst að jafnaði stærsta rækjan og var á árum áður eitt helsta rækjuveiðisvæðið. Árin var mest veitt af rækju á svæðunum við Grímsey en þar er rækjan mun smærri. Aflinn á svæðinu við Grímsey minnkaði mikið árið. Ár Tillaga Aflamark Afli Year Rec. TAC National TAC Landings /9 99/9 8 99/9 99/ / / / / / 7 / / 7 / / 8 / ) /6 8 6/ / / / / 7-6 / 7-7 / - 7 / - / /6 ) Engin tillaga um hámarksafla en áætlað að óbreytt sókn leiði af sér þús. tonna afla. No recommended TAC but unchanged effort estimated to yield thous. tonnes. Tafla... Úthafsrækja. Tillögur Hafrannsóknastofnunar um hámarksafla, ákvörðun stjórnvalda um aflamark og afli (tonn). Table... Northern shrimp, offshore. TAC recommended by the Marine Research Institute, national TAC, and landings (tonnes). Niðurstöður SMR árið benda til að stofninn sé enn í lægð, afrán þorsks frekar mikið og nýliðun undir langtímameðaltali líkt og verið hefur undanfarin ár. Að auki minnkaði afli á sóknareiningu töluvert árið og var með lægstu gildum frá upphafi. Í ljósi ofangreindra upplýsinga leggur Hafrannsóknastofnun til að hámarksafli úthafsrækju fiskveiðiárið /6 verði tonn.

7 6 Hafrannsóknir nr Rækjuveiðar á öðrum hafsvæðum Talið er að meirihluti rækjustofnsins á Dohrnbanka og við Austur-Grænland haldi sig vestan miðlínu milli Íslands og Grænlands, en sú lína liggur yfir nyrstu rækjumiðin á Dohrnbanka. Afli allra þjóða við Austur-Grænland var rúm þús. tonn að meðaltali árin 99, en hefur farið minnkandi frá þeim tíma og var 6 tonn árið. Afli Íslendinga á Dohrnbanka hefur lengst af verið mjög breytilegur (tafla..) enda liggur oft ís yfir miðunum. Aflinn fór mest í 9 tonn árið 997. Á árunum 6 veiddu Íslendingar nánast ekkert á Dohrnbanka og árið var aflinn 9 tonn. Stofnvísitala rækju á svæðinu hefur lækkað mikið frá árinu 9. Norðvestur-Atlantshafsfiskveiðiráðið (NAFO) leggur til að afli fyrir allt svæðið við Austur-Grænland verði ekki meiri en tonn á árinu. Árið 99 hófust veiðar á Flæmingjagrunni, alþjóðlegu hafsvæði austan Kanada. Eftir 6 hafa íslensk skip ekki stundað veiðar á Flæmingjagrunni. Engar rækjuveiðar eru heimilaðar á svæðinu vegna bágs ástands stofnsins. Rækjuveiðar hófust á Miklabanka árið 99. Íslensk skip hófu veiðar þar árið og varð aflinn mestur 6 tonn árið 6 (tafla..). Árin og var enginn skráður afli en 9 tonn árið. Stofninn hefur minnkað stöðugt frá árinu 7, og vegna lélegrar nýliðunar og aukins fiskveiðidauða er gert ráð fyrir að hann muni minnka enn frekar. Rækjuveiðar hófust í Barentshafi árið 97. Hluti svæðisins er alþjóðlegt hafsvæði og hófu íslensk skip veiðar þar árið 997. Mestur afli íslenskra skipa var rúm tonn árið 998 (tafla..). Árin var afli íslenskra skipa nánast enginn en frá hefur aflinn verið 7 tonn. Á síðastliðnum árum hefur heildarafli allra þjóða verið 8 þús. tonn sem er undir ráðlögðum 6 þús. tonna hámarksafla.