Greining á Sóknarfæri: Fiskeldi á Vestfjörðum. Neil Shiran Þórisson Framkvæmdastjóri Atvinnuþróunarfélags Vestfjarða 27. mars 2014

Transcription

1 Greining á Sóknarfæri: Fiskeldi á Vestfjörðum Neil Shiran Þórisson Framkvæmdastjóri Atvinnuþróunarfélags Vestfjarða 27. mars 2014

2 Staðan á Vestfjörðum Gert er ráð fyrir að sú uppbygging sem nú þegar er hafin endi í þúsund tonna eldi. Nú þegar er búið að fjárfesta fyrir á 5. milljarð og á annað hundrað starfa í eldi orðið til samfara því.

3 Vestfirðir og staðan Almennar upplýsingar

4

5 Aðstæður á Vestfjörðum Atvinnulífið og hagkerfið Vestfirðir byggja afkomu sína fyrst og fremst á veiðum og vinnslu og þá sérstaklega bolfiskveiðum og vinnslu Á norðanverðum Vestfjörðum skipta rækjuveiðar og vinnsla líka töluverðu máli Sjávarútvegur skapar beint og óbeint um 70-75% af heildarhagkerfinu á Vestfjörðum Hagvöxtur hefur verið lítill enda takmörk fyrir hvað er hægt að vaxa í einsleitu hagkerfi sem byggir á hefðbundnum sjávarútvegi. Afkoma í sjávarútvegnum á Vestfjörðum hefur verið undir væntingum og samanburðargreiningar sýna afkomu sem er undir landsmeðaltalinu. Ferðaþjónusta er vaxtargrein á svæðinu en hún telur í dag beint og óbeint um 10-15% af heildarhagkerfinu Heimild: Atvinnulíf og sjávarútvegur á Vestfjörðum, Atvest, Shiran Þórisson 2012

6 Samspil eldis og kjarnaatvinnugreina Brýnt að eldi geti unnið saman með kjarna atvinnugreinum og vaxtar atvinnugreinum svæðisins.

7 Hvaða áhrif getur eldi haft á hefðbundnar veiðar og villta fiskistofna? Í kringum sjókvíar getur verið töluvert af villtu sjávarlífi Þetta hefur verið rannsakað víðsvegar s.s. í Skotlandi (Carss 1990) og Noregi (Bjordal & Skar 1992). Fiskurinn sækir í þá próteinríku fæðu sem verður afgangs við fóðrun fiska í kvíum og ýmis skel- og krabbadýr nærast á lífrænum úrgangi. Þetta villta dýralíf nálægt kvíunum minnkar áhrif eldis á hafsbotninn með því að éta það fóður sem ekki er étið af fiskum í kvíunum Þetta getur minnkað úrganginn sem fellur á hafsbotninn allt að 80% (Dempster et al og Vita et al. 2004). Sums staðar er villtur fiskur í nálægð við kvíarnar í betra ástandi en annar nálægur villtur fiskur (Fernandez-Jover et al. 2006). Þetta eru oft mikilvægar fisk- og skelfisktegundir fyrir viðkomandi strandsvæði Heimild: Dempster et al., 2006: Coastal Aquaculture and Conservation can work together. Mar Ecol Prog Ser 314:

8 Áhrif á ferðaþjónustu Í fjölmiðlum hafa nýlega komið fram áhyggjur ákveðinna ferðaþjónustufyrirtækja. Í skoskri rannsókn (Fiona Nimmo og Rod Cappell 2009) þá kom fram að mikill meirihluti ferðamanna töldu fiskeldi vera nauðsynlegt fyrir ákveðin strandsvæðasamfélög og að sjókvíar væru ekki að eyðileggja strandlengjuna, né væru ferðamenn ólíklegir til að heimsækja svæði þar sem sjókvíar væru. Í kanadískri rannsókn þá voru eingöngu 5% ferðaþjóna sem höfðu áhyggjur af eldinu og töldu það mögulega ógnun við sína starfsemi, sér í lagi vegna þess að þau voru í sérhæfðri ferðaþjónustu sem gerði út á laxeldi (Young og Matthews, 2010). Heimildir: Assesment of evidence that fish farming impacts on tourism, Fiona Nimmo and Rod Cappell, April 2009 The Aquaculture Controversy in Canada, Nathan Young and Ralph Matthews, 2010

9 Samanburður við önnur svæði Færeyjar, Írland, Noregur

10 Færeyjar Myndin er í réttum stærðarhlutföllum Færeyjar eru að framleiða um 60 þúsund tonn á ári. Á bak við þá framleiðslu eru 3 fyrirtæki. Sem gera að meðaltali 20 þúsund tonn á fyrirtæki. Fyrirtæki á Vestfjörðum gera ráð fyrir þúsund tonna eldi

11 Yfirlit yfir framleiðslu Færeyinga Heimild: Birgit Johanessen 2014, Bioeconomy, productivity and sustainability A Case study of the Faroe Islands

12 Störfin Miðað við ofangreindar tölur og framleiðslumagnið þá má áætla að á bak við hver 1000 tonn séu um 12,71 ársverk. Heimild: Birgit Johanessen 2014, Bioeconomy, productivity and sustainability A Case study of the Faroe Islands

13 Afkoman Heimild: Birgit Johanessen 2014, Bioeconomy, productivity and sustainability A Case study of the Faroe Islands

14 Írland % af beinum störfum í eldi eru á vesturströnd Írlands í dreifbýli og á svæðum sem hafa lítinn íbúafjölda Útflutningur er að aukast í kræklingi, laxi og ostrum, útflutningstekjur nema um 116 milljónum evra og voru að vaxa um 21% milli ára m.v. árin 2010/ heilsársstöðugildi í eldi (vöxtur upp á 5%) Ræktandinn/Eldisfyrirtæki/Eldisbóndinn sá afurðaverð hækka hjá sér um 30% á fjórum árum. Heimild: Irish Sea Fisheries Board, 2012: Annual Aquaculture Survey

15 Írland Lax og Silungur % með lífræna vottun Framleiðslumagn er um t Langmikilvægasta eldið á Írlandi í verðmætum mælt. Atvinnuáhrif: Lax og silungur: 237 störf Heimild: Irish Sea Fisheries Board, 2012: Annual Aquaculture Survey

16 Dæmi frá Noregi Í Noregi voru framleidd um 1,3 milljónir tonna árið Samkeppnishæfni Norðmanna er mikil og mannafli á hvert tonn er lítið.

17 Bein atvinnuáhrif Írland og Færeyjar Á bak við hver 1000 tonn í Færeyjum starfa um 12,71 ársverk. Með fyrrgreindu dæmi frá Noregi þá er hægt að sýna fram á að á bak við 1000 tonn séu 9,67 ársverk. Á bak við hver 1000 tonn á Írlandi starfa um 19,75 ársverk.

18 Atvinnuáhrifin M.v. Norskar aðstæður M.v. Færeyskar M.v. Írskar Áætluð meðallaun pr. Stöðugildi á mánuði kr kr kr. Áætlaður fjöldi ársverka Skattstofn áætlaður á ári kr kr kr. Útsvarsprósenta 14,48% 14,48% 14,48% Útsvarstekjur sveitarfélagana á ári kr kr kr. Nettó staðgreiðsla fyrir ríki á ári kr kr kr.. Heimildir: og

19 Samandregnar niðurstöður Kjarnaatvinnugrein svæðisins stafar ekki mikil ógn af fiskeldi. Ógnanir gagnvart ferðaþjónustu eru minniháttar. Erlendar rannsóknir hafa sýnt fram á að eldi hefur haft jákvæð byggðaþróunaráhrif. Lífrænt eldi er mannaflsfrekara og verður kostnaðarsamara þar sem byggt er á ímynd og gæðum Lífrænt eldi er líka umhverfisvænna en massaeldi

20 Samandregnar niðurstöður Fiskeldisáform upp á þús tonn á næstu árum geta skapað bein atvinnuáhrif upp á störf eftir því hvaða stærðarhagkvæmni næst í eldinu og framleiðslustigi afurða. Fjölgun beinna starfa í eldisiðnaðinum um allt að 400 í viðbót við núverandi starfsemi mun einnig leiða af sér aðra afleidda starfsemi og störf sem tengjast þjónustugreinum í iðnaðinum, verslun, fasteignaviðskipta o.fl. Slík margfeldisáhrif mun samhliða auka félagsauð svæðisins Undanfarin ár hefur byggða- og atvinnuþróun á Vestfjörðum verið neikvæð en uppbygging Fiskeldis á svæðinu getur átt þátt í að snúa þessari þróun við og hjálpað við að endurreisa byggðarfélög og fiskiðnað sem hefur átt undir högg að sækja.