Адам құқықтары тұжырымдамасы: тарих және қазіргі заман. Курс: 2 Топ: В15ЮПСО-1 Орындағандар: Утемуратова А.К. Нуриддин Н.Б. Тексерген:Мамедова П.И.

Transcription

1 Адам құқықтары тұжырымдамасы: тарих және қазіргі заман Курс: 2 Топ: В15ЮПСО-1 Орындағандар: Утемуратова А.К. Нуриддин Н.Б. Тексерген:Мамедова П.И.

2 1-бап 1. Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары.

3 Адам құқықтары адамның өз мүдделерін заң шеңберінде жүзеге асыру мүмкіндігі.

4 Адам құқықтары табиғи және әлеуметтік болып екіге бөлінеді. Табиғи құқықтар дегеніміз адамның тіршілік етуінен туындайтын (мысалы, өмір сүру, еркіндікке жету, жеке басына тиіспеушілік т. б.) құқылары. Әлеуметтік құқықтар дегеніміз адамның мемлекетпен өзара әрекеті процесінде пайда болатын (мысалы, білім алуға, еңбек етуге, бақуатты өмір сүруге, азаматтық алуға, сот әділдігіне жүгінуге, еркін жүріп-тұруға, мүліктерді иеленуге) құқықтары.

5 Адам құқығы концепциясы Біріккен Ұлттар Ұйымы құрылмай тұрып пайда болған болатын, алайда, осы форумның құрылғанынан кейін ғана адам құқығы ресми және жаппай тануға ие болды.

6 МОТ, ЮНЕСКО және БҰҰ жүйесінің басқа ұйымдарының және аймақтық халықаралық ұйымдардың шешімдерін айтпағанда, тек БҰҰ-ның өзі адам құқықтары бойынша 60-ге жуық декларациялар мен конвенциялар құрастырып, қабылдады.

7 Адамның негізгі құқықтары мен бостандықтарын бекітетін, аса маңызды алғашқы халықаралыққұқықтық құжат 1948 жылғы 10 желтоқсанда БҰҰ Бас Ассамблеясымен қабылданған, Адам құқықтарының жалпыға ортақ декларациясы болып табылады. Декларация бойынша, барлық ерлер мен әйелдер білуге тиісті, адам құқықтары мен бостандығына негіз болатын 30 бап бар.

8 Декларация адам құқықтарының қазіргі заманғы тұжырымдаманың негізін салды және оның халықаралық қатынастарда таралуына ықпал етті. Сонымен қатар, бұл декларацияны нақтылайтын халықаралық деңгейдегі басқа декларациялар, конвенциялар және хаттамалар қабылданды.

9 Бүкіл әлемде 10 желтоқсан Адам құқықтары күні ретінде атап өтіледі.

10 Қазіргі таңда адам құқығын қорғау және құрметтеу әлемдік қауымдастыққа жүктелген ең маңызды міндеттер қатарына жатады. Адам құқығын қорғау бойынша халықаралық ұйымдардың қызметі бұрыннан және түрлі формаларда жүзеге асырылуда. Бастамасы 1919 ж. Халықаралық еңбек ұйымын құрумен Ұлттар Лигасының тиісті Конвенциясын қабылдаумен қаланды.

11 1945 ж. БҰҰ құра отырып, мемлекеттер Жарғының 1 бабында, ұйымды құрудағы мақсаттардың бірі «нәсілге, жынысқа, тілге және дінге бөлместен адам құқығы мен негізгі бостандықтарына деген құрметтеуді дамыту мен кеңейту» болып табылады деп келісті.

12 1946 жылы құрылған БҰҰның адам құқықтары бойынша Комиссиясы Декларация негізінде адам құқығы саласында маңызды халықаралық құжаттар құрастырды.

13 1966 ж. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пактті (1976 ж. 23 наурызда 35 мемлекет бекіткеннен кейін күшіне енген) және Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар туралы Халықаралық пактті (1976 ж. 3 қаңтарда күшіне енді) қабылдады.

14 1966 жылы азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пактпен қоса осы Пактке Факультативтік хаттама қабылданды. Факультативтік хаттамада 1977 ж. азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пакт негізінде құрылған БҰҰ-ның адам құқықтары бойынша Комитетінің уәкілеттігін жүзеге асыру тәртібі мен қызметінің регламентациясы бар. Факультативтік хаттама өз күшіне 1976 жылы енді.

15 Ассамблея ОАР мен Намибиядағы апартеидты адамзатқа қарсы қылмыс ретінде айыптап, 1973 жылы 30 қарашада, 1976 жылы 18 маусымда күшіне енген, апартеидке жол бермеу туралы Халықаралық конвенцияны қабылдады жылы адам құқықтары бойынша Халықаралық конференция халықаралық спорттық федерациялар мен ассоциацияларды ОАР-ды апартеид жойылғанға дейін өз мүше елдер қатарынан алып тастауды шақырды жылы Бас Ассамблея бұл ұсынысты мойындады және спорттағы нәсілдік дискриминацияны жою үшін уақытша ережелер енгізді ж. 14 желтоқсанда мемлекеттерді апартеид саясатын жүргізетін кез келген елмен спорттық байланысын тоқтатуға шақырып, спорттағы апартеидке қарсы Халықаралық декларация қабылдады.

16 2002 жылдан бастап БҰҰ мекемелері мүше-елдерде ішкі және сыртқы саясатта «құқық қорғаушылық қадам тұжырымдамасын» (Human Rights Based Approach) басқару идеясын белсенді насихаттады. Құқық қорғаушылық қадам тұжырымдамасы 2003 жылы толықтай құрастырылды.

17 2006 жылдан бастап адам құқықтары бойынша Кеңес мемлекеттер төрт жылда бір рет тапсыратын адам құқықтарының жағдайы жайлы ұлттық есеп берудің жаңа тәжірибесін - адам құқықтары бойынша әмбебап кезеңдік баяндама (Universal Periodic Review) енгізді.

18 Жеке адам құқығы мәселесіне аса зор үлес қосып, тарихта өшпес аттарын қалдырған ойшылдарға Т. Гоббс, Дж. Локк, Ш. Монтескье, Ж.Ж. Руссо, И. Кант, Т. Джефферсон, Т. Пейн және т.б. жатады. Олар адам құқығының негізгі қағидаларын ең алғаш анықтап, белгілеп берді. Осылардың ішіндегі ең құндылары Америка Құрама Штаттарының Тәуелсіздік Декларациясына енді.