Kapitulli 5. Oferta dhe Kërkesa Agregate Item Item Item Etc. HYRJE. AS dhe AD 4/1/2013. Adriatik Hoxha, PhD 1

Transcription

1 Kapitulli 5 Oferta dhe Kërkesa Agregate Item Item Item Etc. cgraw-hill/irwin 5-1 acroeconomics, 1e 28 The cgraw-hill Companies, Inc., All Rights Reserved. 5-2 HYRJE Kapitujt e mëparshëm kanë detajuar modelet e rritjes ekonomike afatgjate ndërsa tani do t i kthehemi lëkundjeve afatshkurtëra në ekonomi të cilat konstituojnë ciklet e biznesit. odeli AS/AD është vegla bazike ekonomike për të studiuar lëkundjet e outputit si dhe për të përcaktuar nivelin e çmimeve dhe normën e inflacionit. und të përdoret për të shpjeguar devijimet ekonomike prej një vije të rritjes së qetë gjatë kohës, si dhe të eksplorojë konsekuencat e politikave qeveritare që synojnë të zvogëlojnë papunësinë dhe lëkundjet e outputit, si dhe njëheri të mbajnë çmimet stabile. AS dhe AD Lakorja e Ofertës Agregate përshkruan sasinë e outputit të cilën firmat janë të gatshme ta ofrojnë, për një nivel të dhënë të çmimeve. Ka pjerrësi rritëse pasi që firmt janë të gatshme që të ofrojnë më shumë output për çmime më të larta. Lakorja e Kërkesës Agregate tregon kombinimet e nivelit të çmimeve dhe të nivelit të outputit për të cilat tregjet e të mirave dhe të parave janë njëkohësisht në ekuilibër. Ka pjerrësi negative pasi që çmimet më të larta e reduktojnë vlerën e ofertës së parasë, e cila rrjedhimisht e redukton kërkesën për output. ikëprerja e lakoreve të AS dhe AD e përcakton ekuilibrin e nivelit të outputit si dhe nivelit të çmimeve Adriatik Hoxha, hd 1

2 AS, AD, dhe Ekuilibri AS, AD, dhe Ekuilibri AS dhe AD pikëprehen në pikën E në Figurën 5-1. Ekuilibri: AS = AD Outputi ekuilibrues është Y. Niveli i observuar i outputit në ekonomi në një pikë të caktuar në kohë. Niveli ekuilibrues i çmimeve. Niveli i observuar i çmimeve në ekonomi në një kohë të caktuar. [Insert Figure 5-1 here] Lëkundjet në AS ose AD do të rezultojnë në një ndryshim në nivelin ekuilibrues të çmimeve dhe të outputit. Rritje në AD rritje në dhe Y Rënie në AD rënie në dhe Y Rritje në AS rënie në dhe rritje në Y Rënie në AS rritje në rënie në Y Figura 5-2 ilustron një rritje në AD që rezulton prej rritjes në ofertën e parasë. [Insert Figure 5-2 here] AS, AD, dhe Ekuilibri Lakorja Klasike e Ofertës adhësia e rritjes/rënies në dhe Y pas lëkundjes në ofertën agregate ose kërkesën agregate varet nga: 1. jerrësia e lakores AS 2. jerrësia e lakores AD 3. adhësia e lëkundjes e AS/AD Figura 5-3 tregon rezultatin e një shkoku negativ të AS: AS Y, [Insert Figure 5-3 here] Lakroja klasike e ofertës është vertikale, që tregon se shuma e njëjtë e të mirave do të ofrohen, pa marr parasysh çmimin [Figura 5-4 (b Nëse bazohemi në supozimin se tregu i punës është në ekuilibër me punësim të plotë të fuqisë punëtore, Niveli i outputit që korrespondon me punësimin e plotë të fuqisë punëtore = GD potencial, Y. [Insert Figure 5-4 here] Versioni afatgjatë i lakores AS Adriatik Hoxha, hd 2

3 Lakorja Klasike e Ofertës Lakorja Keynesian-e e Ofertës Y rritet gjatë kohës përderisa ekonomia i akumulon resurset dhe përderisa teknologjia përmirësohet lakorja AS lëviz në të djathtë. odelet e teorisë së rritjes të përshkruar më herët e sqarojnë nivelin e outputit of Y në një periudhë të caktuar. Y është ekzogjen për sa i përket nivelit të çmimeve. Ilustrohet me një vijë vertikale që është paraqitur me nivelin e çmimeve. [Insert Figure 5-5 here] Lakorja Keynesian-e e ofertës është horizontale, që tregon se firmat do të ofrojnë çfarëdo sasie të të mirave që kërkohen për nivelin ekzistues të çmimeve [Figure 5-4 (a. asi që papunësia ekziston, firmat mund të përfitojnë çfarëdo sasie të punës për një normë të dhënë të pagës. asi që kostoja mesatare e prodhimit nuk ndryshon me ndryshimin e outputit, firmat janë të gatshme të ofrojnë aq sa kërkohet me nivelin ekzistues të çmimeve. [Insert Figure 5-4 here, again] Lakorja Keynesian-e e Ofertës Gjenialiteti intelektual i lakores AS të Keynes gjendet gjatë Depresionit të adh, kur duket se firmat mund të rrisin prodhimin pa i rritur çmimet duke vënë në punë K dhe N të papunë. ërveq kësaj çmimet shihen si të ngurta (ngjitura) në afat të shkurtër, ose firmat janë ngurruese që t i ndryshojnë çmimet dhe pagat kur të lëkundet kërkesa. Në vend të kësaj firmat rrisin/zvogëlojnë outputin në përgjigje të lëkundjeve të kërkesës = lakoren e rrafshët AS në afat të shkurtër. Verzioni afatshkurtër i lakores së AS apunësia Friksionale dhe Norma Natyrore e apunësisë Thënë fjalë për fjalë, modeli klasik implikon se nuk ka papunësi të pavullnetshme çdokush që don punë është i punësuar. Në të vërtetë ka një papunësi për shkak të fërkimeve në treg të punës (p.sh. ndokush çdoherë lëviz dhe kërkon një punë të re) Norma e papunësisë e shoqëruar me nivelin e outputit në punësim të plotë është norma natyrore e papunësisë. Norma natyrore e papunësisë është norma e papunësisë e cila vjen nga fërkimet normale në treg të punës të cilat ekzistojnë kur tregu i punës është në ekuilibër Adriatik Hoxha, hd 3

4 AS dhe ekanizimi i ërshtatjes së Lakorja AS përshkruan mekanizmin e përshtatjes së çmimeve brenda ekonomisë Figura 5-6 tregon lakoren SRAS me të zezë dhe lakoren LRAS me të kuqe, si dhe mekanizimin e përshtatjes prej SR në LR Lakorja AS definohet nga ekuacioni: t 1 t (1) ku: t-1 është niveli i çmimeve për periudhën e ardhshme, t është niveli i çmimeve sot, Y është outputi potencial. AS dhe eknaizimi i ërshtatjes së (1) t 1 t Nëse outputi është mbi potencial (Y>Y ), çmimet do të duhet të rriten dhe të jenë më të larta në periudhën e ardhshme. Nëse outputi është nën potencial (Y<Y ), çmimet do të bien dhe do të jenë më të ulëta në periudhën e ardhshme. Çmimet do të vazhdojnë të rriten/bien gjatë kohës derisa Y=Y. Çmimet e sotshme janë të barabarta me të djeshmet nëse outputi është i barabartë me potencialin (nëse i injorojmë pritjet e çmimeve). Diferenca ndërmjet GD dhe GD potencial, Y-Y, quhet gepi (diferenca) i outputit AS dhe ekanizmi i ërshtatjes së AS dhe ekanizmi i ërshtatjes së t 1 t (1) Lëkundja pozitive në vijën horizontale në Figurën 5-6 (b) korrespondon me fotot e njëpasnjëshme të ekuacionit (1). Duke filluar me vijën horizontale në kohën t=, në Y>Y, çmimi do të jetë më i lartë (AS lëkundet lartë) për t=1. rocesi vazhdon derisa Y=Y (1) t 1 t Shpejtësia e mekanizmit të përshtatjes së çmimeve kontrollohet nga parametri. Nëse është i madh, AS lëviz shpejtë (rotacion në drejtim të kundërt me akrepat e orës në Figurën 5-6 (a)). Nëse është i vogël, çmimet përshtaten ngadal. është i rëndësishëm për politikëbërësit: Nëse është i madh, mekanizmi i AS do ta kthejë ekonominë në Y relativisht shpejtë. Nëse është i vogël, mund të dëshirohet të përdoret politika e AD që të përshpejtohet procesi i përshtatjes Adriatik Hoxha, hd 4

5 Lakorja AD dhe Lëkundjet në AD AD tregon kombinimet e nivelit të çmimeve dhe nivelit të outputit për të cilat tregjet e të mirave dhe parave janë njëkohësisht në ekuilibër. Lëkundjet në AD për shkak të 1. asave politike Ndryshimeve në G, T, dhe S, 2. Konfidenca e konsumatorëve dhe investitorëve Figura 5-8 tregon një lëvizje të jashtme në AD që rezulton prej një rritjeje të ofertës monetare [Insert Figure 5-8 here] 5-17 arrëdhënia e AD me Outputin dhe Çmimet Çelësi i marrëdhënies së AD me outputin dhe çmimet është ndërvarësia e AD me ofertën reale monetare. Oferta monetare reale = vlera e parasë e dhënë nga banka qëndrore dhe sistemi bankar Oferta monetare reale shprehet si, ku është oferta nominale monetare, dhe është niveli i çmimeve dhe r I AD r I AD ër një nivel të dhënë të çmimet e larta rezultojnë të vogël ose çmimet e larta nënkuptojnë se vlera e numrit të disponueshëm të dollarëve është e ulët kështu që i lartë = nivel i ulët i AD arrëdhënia inverse ndërmjet dhe Y lakorja e AD me pjerrësi negative 5-18 AD dhe Tregu i arasë AD dhe Tregu i arasë ër momentin, injoro tregjet e të mirave dhe fokusohu në tregun e parave dhe në përcaktimin e AD. Teoria sasiore e parasë ofron një shpjegim të thjeshtë të lidhjes ndërmjet tregut të parasë dhe AD. Numri total i dollarëve të shpenzuar në një vit, NGD, është Y. Numri total herë numri mesatar i ndryshimeve të duarve të dollarëve në një vit është shpejtësia e qarkullimit të parasë, V. Banka qëndrore siguron dollarë. Ekuacioni fundamental që e definon teorinë sasiore të parasë është ekuacioni sasior: V Y (2) V Y (2) Nëse shpejtësia e qarkullimit të parasë konsiderohet si konstante, ekuacioni (2) shndërrohet në V Y, dhe është një ekuacion për lakoren e AD. ër një nivel të dhënë të, një rritje në Y duhet të zhvendoset nga një rënie në, dhe e kundërta. arrëdhënia inverse ndërmjet Y dhe siç është ilustruar nga lakorja rënëse e AD. Një rritje në e lëkund pozitivisht lakoren AD për çfarëdo vlere të Y. Ilustruar në Figurën Adriatik Hoxha, hd 5

6 Ndryshimet në Stokun onetar dhe AD Një rritje në stokun nominal monetar e lëkund pozitivisht lakoren AD në mënyrë proporcionale me rritjen nominale të parasë. Supozoni se korrespondon me AD dhe se ekonomia është duke operuar me and Y Nëse stoku monetar rritet për 1% në 1.1, AD lëviz në AD vlera e që i korrespondon Y duhet të jetë = 1.1. randaj balanset monetare reale dhe Y mbesin të pandryshuara. [Insert Figure 5-8 here, again] olitika e AD dhe Lakorja Keynesian-e Ofertës Figura 5-9 tregon lakoren e AD dhe lakoren Keynesian-e të ofertës. Ekuilibri fillestar është në pikën E (AS = AD). Supozoni se politika e kërkesës agregate e rrit AD në AD G, T, S ika e re ekuilibruese, E, korrespondon me nivelin e njëjtë të çmimeve, dhe me një nivel më të lartë të outputit (ka të ngjarë që të rritet edhe punësimi). [Insert Figure 5-9 here] olitika e AD dhe Lakorja Klasike e Ofertës olitika e AD dhe Lakorja Klasike e Ofertës Në rastin klasik, lakorja AS është vertikale në nivelin FE të outputit ër ndryshim nga rasti Keynesian, niveli i çmimeve nuk është i dhënë (konstant), por varet nga interaksioni ndërmjet AS dhe AD. Le të supozojmë se AD rritet në AD : e nivel origjinal të çmimeve, shpenzimet do të rriten në E por firmat nuk mund të sigurojnë N e kërkuar që të përmbushin kërkesën e rritur, asi që firmat marrin më shumë punëtorë, rriten pagat dhe kostot e prodhimit, dhe kështu firmat duhet të ngarkojnë me çmime më të larta Lëvizni lartë lakoret AS dhe AD në E ku AS = AD [Insert Figure 5-1 here] REZULTAT: rritja në AD rezulton në çmime më të larta por jo në output më të lartë 5-23 Rritja në çmime prej rritjes së AD e redukton stokun monetar real, dhe shpien në një rritje të shpenzimeve Ekonomia e lëviz vetëm sipër vetëm AD derisa çmimet të jenë rritur mjaft, dhe / të ketë rënë mjaft, që të reduktohen shpenzimiet totale në një nivel konzistent punësimin e plotë Kjo ndodh në E, ku AD = AS [Insert Figure 5-1 here] 5-24 Adriatik Hoxha, hd 6

7 Ekonomiksi i Anës së Ofertës Ekonomiksi i Anës së Ofertës Ekonomiksi i anës së ofertës fokusohet në AS si shtytës të ekonomisë. olitikat e anës së ofertës janë ato të cilat e inkurajojnë rritjen e outputit potencial AS lëkundet në të djathtë. asat e tilla politike përfshijnë: Heqjen e rregullimeve të panevojshme irëmbajtja e sistemit efikas ligjor Inkurajimi i progresit teknologjik olitikanët e përdorin termin ekonomiksi i anës së ofertës si referencë në lidhje me idenë se zvogëlimi i tatimeve do të rris mjaftueshëm AS dhe se tatimet e mbledhura në të vërtetë do të rriten, se sa do të zvogëlohen. Zvogëlimi i normës së tatimeve ka një ndikim në të dyja AS dhe AD. AD lëkundet në AD për shkak të rritjes së të hyrave të disponueshme. Lëkundja është relativisht e madhe krahasuar me atë të AS. AS lëkundet në AS pasi që insentivi për të punuar rritet. Në afat të shkurtër, ekonomia lëviz prej E në E : GD rritet, të hyrat tatimore bien proporcionalisht për më pak se sa rënia e tatimeve (efekti AD). Në afat të gjatë ekonomia lëviz në E pasi që lakorja e AS lëkundet djathtas: GD është më i madh por për një shumë të vogël, mbledhja e tatimeve bie përderisa deficiti rritet. [Insert Figure 5-11 here] Ekonomiksi i Anës së Ofertës AS dhe AD në Afat të Gjatë olitikat e anës së ofertës janë të dobishme, përkundër shembujve të mëparshëm. Vetëm politikat e anës së ofertës mund të rrisin outputin në mënyrë permanente. olitikat e anës së kërkesës janë të dobishme për rezultate afatshkurtëra. Shumë ekonomistë e mbështesin zvogëlimin e tatimeve për efekte nxitëse, mirëpo me një zvogëlim të njëkohshëm të shpenzimeve qeveritare. mbledhja e tatimeve bie, mirëpo zvogëlimi në shpenzimet qevritare e minimizon efektin në deficit. Deficiti është teprica e shpenzimeve qeveritare mbi të hyrat tatimore Në afat të gjatë, AS lëviz ngadalë në të djathtë, mirëpo me ritëm stabil. Lëvizjet në AD gjatë periudhave të gjata mund të jenë të mëdha ose të vogla, dhe se kryesisht janë të varura nga lëvizjet në ofertën e parasë. Figura 5-12 tregon një grup të lakoreve AS dhe AD për periudhën Lëvizjet në AS janë pak më të mëdha pas viteve 199. Lëkundje të mëdha në kërkesë pas viteve 197 dhe 198. Çmimet rriten atëherë kur AD lëviz në të djathtë më shumë se AS. Outputi përcaktohet nga AS, derisa çmimet përcaktohen nga lëkundjet relative në AS dhe AD. [Insert Figure 5-12 here] 5-28 Adriatik Hoxha, hd 7