Жаңа министр жаңа құзырет сұрайды 150,22 213,69 4,90 22,00

Transcription

1 87 (87) 3 маусым сәрсенбi 2009 жыл Республикалық қғамдық-саяси ақпараттық газет Жаңа министр жаңа құзырет сұрайды 150,22 213,69 4,90 22, , , ,52 ДАТ! Зұлқия НАМАЗБАЕВА: Жігіттеріміздің 6-бетте ішімдікке үйірлігінің себебі гептилден Көлік «сғысының» зардабы Ауған сғысынан асып барады 67,68 973,60 Партиялар айтар йын қалай жеткізіп жүр? Темір тұлпар сатып алу жағынан талпы ны сымыз тәптәуір көрінеді. Оған мына бір дереккөздер дә лел бла алады: еліміз бйынша 2001 жылы 1,45 мил лин көлік тіркелсе, 2007 жылы бұл көрсеткіш 3,13 мил линға жеткен. Жақсы. Жаманы, жл апатынан блатын адам шығыны да сғұрлым артқан. ҚР ІІМ Жл плициясы кмитетінің бұрынғы бастығы Өмір зақ Түсімв бір сөзінде: «Сңғы н жылда жл апаты кезінде еліміз бйынша 30 мыңға (!) жуық адам қаза блды. Ал н жылға сзылған Ауған сғысында бүкіл бір КСРО бйынша 14 мың адам ққа ұшқан. Жазаны қазіргіден де күшейтпесе, жағдай ңалар емес», деп мәлім деген блатын. Жл тәртібін бұзғандарға қатты шүйлігетін Дания мемлекетінде 1000 адамға шаққанда көліктен келсе, бізде әр бір 1000 адамға 172 көліктен тие тінге ұқсайды. Енді мынаған қараңыз, аталған елде жл апатынан зиян шеккен 100 адамның алтауы ажал құшса, біздің елде көлік қақтығысының зардабын тарт қан 100 адамның 18-і мерт блуда. «Бзтрғай» қай тілде шырылдайды? 2-бет Атқарушы рганның кешегі өткен тырысына екі ведмствның басшысы өз жаңалығын ала келсе, тағы бір министр өз ұсыныс-тілегін ала келіпті. Бірінші жаңалықты экнмика және бюджетті жспарлау министрі Бақыт Сұлтанв жеткізді. Қазіргі уақытта Қазақстанды индустрия ландыру картасының ақпараттық базасына жбалар енгізі ліпті. Индустрия және сауда министрлігіне келген Әсет Исеке шев еліміздегі иннвациялық индустрияландыруды жылдамдату үшін бірқатар даму институттарын өзі басқаратын министрлікке беруді өтіне келіпті. Ал білім және ғылым министрі Жансейіт Түймебаев Есілдің сл жағалауына салынып жатқан халықаралық университетке биылғы қу жылында студенттер қабылданатыны туралы жағымды жаңалығымен бөлісті. Енді сәл тарқатып айтсақ... Салтан СӘКЕН Үкімет тырысында экнмика және бюджеттік жспарлау министрі Бақыт Сұлтанв елімізді индустрия ландыру картасы жбасының ақпа рат тық базасына бүгінде жалпы с масы 8 триллин теңгеден асатын, әрқайсысының құны 5 млн АҚШ дл ларынан жғары 150 алдын ала пысықталған жбаның дерек те рі енгізілгенін жеткізді. Министр дің айтуынша, пысықталған тізімге ен гізілген жбаларды жүзеге асы ру да да прблемалар бар. Мәсе лен, 38 жбаны ресурстық және ин фрақұрылымдық қамтамасыз етудің барлық түрі бйынша іс жүзінде түйткілдер туындап тыр. «Маусымның 1-інде жбалардың қалыптастырылған қржыны Экн миканы жаңғырту жөніндегі мем лекеттік кмиссияда қаралды және жбаларды жүзеге асырудың экнмикалық мақсаттылығын, лар дың ресурстық және инфрақұ рылымдық қамтамасыз етілуін түбегейлі бағалау үшін салалық министрліктер мен хлдингтерге жі берілді», деді Б.Сұлтанв. Жалғасы 2-бетте Мансұр ХАМИТ Түйткіл SOS! Жл апаты жағынан биік көрсеткіштерімен жылда алдыңғы қатардан көрінетін аймақтардың біріншісі Алматы қаласы блса, екінші, үшінші рындарда Оңтүстік Қазақстан және Алматы блыстары. Әрине, Алматы қаласының бірінші рында тұруы түсінікті. Бүгінде Алматы қаласында 550 мыңға жуық авткөлік тіркелген. Салыстырмалы түрде айта кетсек, 1990 жы лы Алматы қаласында тіркелген көліктер саны 100 мыңды құраған. Сл себепті де ңтүстік астанамыздағы ахуалға тқтала кеткенді жөн са надық. Өйткені жағдай алаңдатарлықтай. Жалғасы 4-бетте Тағы да сел жүреді «Қазгидрмет» республикалық мемлекеттік кәсіпрны бүгін Алматы қаласы мен блыс көлемінде сел жүруі мүмкіндігін ескертіп тыр. Бұл туралы мәліметті кеше ҚР Төтенше жағдайлар министрлігінің дағдарыс рталығы таратты. Синптик тердің айтуынша, жаңбырдың мл жаууы салдарынан таулы аймақтардағы өзендер арнасынан аса та сып, сел жүруіне себепкер блуы мүмкін. Осыған рай Алматы мен Алматы блысының төтен ше жағдайлар жөніндегі департаменттері құтқару қызметінің барлық техникаларын ретке келтіру, көпір, жл, авткөліктердің қимылына бақылауды күшейту ту ралы тапсырма алды. 5-бет «Алаш айнасы» ақтық сында айқасты Мәселе Ата-анасын асыраудан бас тартқандарға айыппұл төлету керек пе? Серік Жұмабаев Қарттар үйі кеңес заманының сарқыншағы, сдан қалған белгі деп қарағанымызбен, қазіргі кезде нда рыс ұлтынан емес, қазақ қа рия ларымыз көбейіп тыр. Біз бұған Алматы қаласындағы ардагерлер үйі не барғанда көз жеткіздік. Онда 321 қарт тұрса, сның 112-сі қазақтар. Бұл жақсы ма, жаман ба ны тара зы ға салар біз емес. Алайда сы ғимарат тың табалдырығын аттасымен көзі жәудіреген, келген кісіге үмітпен қарай тын қарияларды көргенде көңілің алай-дүлей блады. Мұнда баласы да, асыраушысы да жқ қарттар мен ұл-қызы бар қариялар да жетерлік. Бір барғанда жанымызға қат ты батқаны, интернат үйінің тұр ғындары бір ақсақа лынан айырылып, ақтық сапарға шы ға рып салып жатыр екен. Мұн дағы 16 ұлт өкілінен тұ ратын тұрғындар өздері зейнетақыла рынан ақша жинап, интернат бас шылығымен бірігіп дастар қан жайып, құран қытып жат ты. Тек өзекті өртер өкініш, ақ сақалды мәңгілік ме кеніне аттандырарда ағайын-тума, бала-шағасы қасын да блмады. Өз балалары нан бір уыс тпырақтың бұ йырмауы өкініш емей, немене?! Қарттардың қай-қайсысымен сөйлессеңіз де: «Бұл жерде үйдегіден жақсы, үйде көре алмаған тұрмыстың жайлылығын көріп тырмыз», дейді. Ра сында да, кірі жуулы, тамағы пісулі, дәрігері қасында, өзінің әлі жетпесе, арқасының кірін езіп, суға да түсіреді Бірақ тағ дырдың жазуы желқайық тай айдап, сы жерге әкел ген бұл адамдардың «мұн да үй дегіден жақсы» деген сөз де ріне сене алмайсың. Себебі лар ға қанша көмектеске ніңіз бен, бәрібір бауыр еті ба ласының рнын ешкім ба са ал масы анық. Жалғасы 4-бетте 2009 жылдың екінші жартыжылдығына жазылу басталды «Алаш айнасына» жазылу жалғасады Жеке және заңды тұлғалар үшін: индекс «Қазпшта» АҚ-тың барлық бөлімшелерінде жазылуға блады 7-бет Ой-көкпар Кедендік дақ еліміздің экнмикалық еркiндiгiн шектей ме?...дедiм-ай, ау! Александр Лукашенк, Белруссия Президенті: (Беларусь шенеуніктеріне қаратып) «Ресеймен дақтасып, бақтарың ашылмай жатыр ма? Оларға бастарыңды ие бермеңдер, қыңсылап жылай бермесеңдерші... Неге сен дер бастарыңнан кері теуіп тыратын Ресейге жалтақтай бересің дер? Бақыттарыңды әлемнің бас қа бұрышынан іздесеңдерші». (Federalpost газетінен) Атамұрат Шәменв, экнмика ғылымының дктры, прфесср: иә Біз жас мемлекет блғандықтан, өзімізді-өзіміз қрғауымыз қажет. Ол үшін тиісті заңдарымыз блуы керек. Өзіміз өндіруші мемлекет емеспіз. Ал Беларусь пен Ресей тауар өндіріп тыр ған мемлекеттер. Сндықтан ішкі нарыққа қауіп төнетінін жққа шы ғаруға блмайды. Әсіресе тандық өндірушілерге қиын тиетінін ұмытпаған жөн. Оларға Кедендік дақ кедергі блуы мүмкін. Бірақ, меніңше, Кедендік дақ экнмикалық тәуелсіздікті шектейді деп қауіптенуге негіз жқ. Жан-жа ғы мызға қарап байқасақ, Еурдаққа енген елдер сы қрықпай-ақ кеден дік бірлікке, ртақ ақшаға, шекарадан емін-еркін жүріптұруға барып жатыр ғй. Бұл тәжірибеде бар. Әлемдік тә жі рибе көрсеткендей, нақ ты экнми ка лық интеграцияны жүзе ге асыруға блады. Біртұтас кедендік аймақ пен Кедендік дақ құру жөніндегі келісімге 2007 жылы 6 қазанда Душанбеде өткен ЕурАзЭқ-тың Мемлекетаралық кеңесінде қл қйылған блатын. Мұндай келісім ЕурАзЭқ шеңберінде Қазақстан, Беларусь және Ресей елдері арасында Кедендік дақтың құқықтық базасын құру қажеттігімен түсіндірілді. Осы үш елдің арасындағы Кедендік дақ 2010 жылдың 1 қаң тарынан бастап жұмысын бастайды. Оған дейін Бір тұтас кеден кдексі қабылдануы тиіс. Ал Премьерми нистр дің бірінші рынбасары Өмірзақ Шөкеевтің айтуын ша, еліміз Үштік кеден дағына 2011 жылдың 1 шілдесінде тлық еніп блады. Алайда келесі жылдың 1 шілдесінен бастап Ресеймен арада тауар алмасу кедендік рәсімдеусіз, рұқсат сертификаты арқылы жүре береді жылы бұл құжаттың да қажеті блмайды. Осылайша, Қазақстан, Беларусь және Ресей тлыққанды экнмикалық дақтың табалдырығында тұр. Сарапшылар біртұтас кедендік кеңістік үштіктің өзара саудасаттығын ынталандыру үшін ғана емес, ішкі нарықты халықаралық бәсекеден қрғау деп бағалайды. Әсіресе қазіргі кезде бұл келісімнің тиімділігін ешкім жққа шығармайды. Алайда Кедендік дақтың жағымды жақтарымен қса, ішкі нарыққа кесірін тигізетін тұстары да жқ емес. Сндықтан мамандардың дақ төңірегіндегі пікірі де әртүрлі. 3-бетте Жқ Жалпы, Кедендік дақ бұрыннан, КСРО кезінен бар ғй. Украина, Беларусь, Ресей және Қазақстан экнмикалары бір-бі рімен тығыз байланысты. Бі рін шіден, бұлардың арасында эк нмикалық интеграциялық пр цестерді дамыту тәжірибесі бар. Екіншіден, табиғи байлығы, техникалық птенциалы жғары елдер. Сндықтан «алыстан ар ба лағанша, жақыннан дрбала» дегендей, жақын көршілермен сын дай Кедендік дақ құру арқылы өз тауарларымызды қрғау керек. Осы мемлекеттер арасында табиғи байланыс, техникалық бай ланыс, бұрыннан қалыптасқан дәстүр бар. Беларусьтен трак тр, Ресейден түрлі техника алып тұрдық. Ілияс Исаев, экнмистсарапшы:

2 2 РеспубликалыҚ 87 (87) жыл, cәрсенбі Саяси бюр ҚҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет Шұғыл шешiм Жемқрлыққа қарсы кмиссия құрылды 2009 жылдың 1 маусым күні өткен «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қрының басқарма жиынында қр құрамына енетін кмпанияларда рын алған лқылықтар талқыланды. Ол лқылықтарды Қазақстан Республикасы құқық қрғау және бақылау ргандары ашқан блатын. Қалдар БЕК Бас пркуратураның ашқан «Қазатм прм» ҰК» АҚ бұрынғы басшылығына байланысты заңбұзушылықтарға сәйкес, қр басқармасы заңбұзушылық тарды тексеру және мемлекет мүд десіне сай тиісті шаралар қлдану мақсатымен еншілес кмпанияларда бұған дейін де рын алған лқылықтарды активтерді өзге тарапқа беру, ның ішінде бірлескен кәсіпрындар құру арқылы өзге кмпа ния лардағы жарғылық капиталына ак тив тер құю, тағы да басқа жайттарды тек серу тура лы шешім қабылдады. Қр шешімімен «Самұрық-Қазына» АҚ арнайы кмиссия құрып, л «Қазпшта» АҚ 2008 жылға қаржылық есеп берген кезіндегі Есеп кмитеті тарапынан қйылған қаржылық заң талаптарын бұзу шылықты қсымша тексерумен айналысады. Қр құрамындағы кмпаниялардағы қаржылық заңбұзушылықтарға қар сы шараларды күшейтіп, ҰӘҚ басқармасы мемлекеттік сатып алу кезіндегі шаралар дың талабын сақтау үшін арнайы ішкі аудит қызметімен бірге жспарлы тексе ру жүргізу жөнінде шешім қабылдады. Жспарлы тексеру қр құрамындағы ең ірі кмпанияларда «Қазақстан теміржлы» және «ҚазМұнайГаз» ұлттық кмпания ла рын да басталады. Қазақстан Республикасы Президен ті нің «Қазақстан Республикасындағы қыл мыс пен және жемқрлықпен күрес б йынша қсымша іс-шараларды күшейту жә не құқық қрғау сала сын дан әрі жетілдіру бйынша» бұйрығына байла нысты, қызметі мемлекеттік сатып алу ша ра ларымен байланысты адамдардың жауапкершілігі артады. Қр құрамына енетін кмпанияларда мемлекеттік сатып алу шара ларын өткізер кезде бірегей та лаптар бйынша заңбұзушылыққа рын бер ген азаматтар қылмыстық жауапкер шілікке де тартылады. Үкімет Жаңа министр жаңа құзырет сұрайды Басы 1-бетте Мемлекеттік ргандар пысықтаған нан кейін қалыптастырылған тізім мен кар таны өзара байланысты екі бағыт бйынша бұдан былайғы жұмыстың негізі етіп алуға блады. Бірінші бағыт бйынша, Мемлекет басшысы анықтаған басым бағыттар аясында бизнеспен бірге салалық және сектрлық шеберлік-жспарлар әзірленеді. Индустрия және сауда министрлігі кейіннен Экнмика және бюджеттік жспарлау министрлігі мен салыстыру үшін бұларды үйлестіріп, сүзгіден өткізуді қамтамасыз етуі тиіс. Екінші бағыт бйынша, бір мезгілде өн дірістік қуаттарды тиімді рналастыру те тігі пысықталатын блады. Индустрия және сауда министрлігіне жаңадан келген Әсет Исекешев елімізді иннвациялық индустрияландыруды жылдам дату үшін бірқатар даму инсти тут тарын сы ведмствның құзырына беру жөнінде ұсыныс жасады. Елбасы жүктеген елімізде иннвациялық индустрияландыру міндеттерін іске асыру үшін ресурстар қажет екенін емеурінмен жеткізген министр: «Біз даму институттары бйынша мынадай ұсыныс енгізгіміз келеді. Біріншісі, «Казнекс» экспртты ілгерілету крпрациясы, Ұлттық иннвациялық қр, Инжиниринг жә не технлгияларды трансферттеу рта лығы, сндай-ақ жеті өңірлік әлеуметтік кәсіпкерлік крпрация сынды төрт даму институтын Индустрия және сауда министрлігінің құзырына беруді ұсынамыз», деді. Өз кезегінде Премьер-министр Кәрім Мәсімв бұл ақпараттар назарға алына тынын, ал қзғалған мәселелерді түбе гейлі келісу үшін бір апта уақыт қажеттігін айта келе: «Үкіметтің келесі тырысында шешім қабылданатын блады», деді. Өзіміздің «Оксфрдымыз» блады Үкіметтің кешегі тырысынан тағы бір ұққа нымыз, бұдан былай әлемнің атағы нан ат үркетін Кэмбридж, Оксфрд, Гар вард университеттері секілді қу рны енді біздің елде де блады. Өзге елдердің студенттері тек атағы дардай сы универ ситеттерге ғана ағыла бермей, әлі-ақ біз дің Арқаға да ат басын бұрады. Астанада Есілдің сл жағалауында Елбасының ұсынысымен сындай халықаралық уни вер ситет салынып жатыр. Ондағы сту дент тер тек ағылшын тілінде қиды. Атал мыш білім шаңырағы алдағы қу жылында алғашқы студенттерін қабылдау ға дайын. Білім және ғылым министрі Жансейіт Түймебаевтың айтуынша, универ ситетте дайындық курсын аяқтаған студент Англияның және АҚШ-тың жғары қу рындарында да білімін жалғастыра алады. «Алғашқы қабылдау биылғы жылы өткізіледі. Осы күзден бастап университеттің дайындық курсына 200 адам қабылданатын блады», дейді министр. Снымен қатар министр өз сөзінде университеттің ерекшелігін де атап өтті. «Жа ңа университеттің ерекшелігі нақты ғы лыми зерттеулер жүргізе алатын уни вер ситеттің үлгісін іске асыру, әлемдік деңгейдегі стандарттар бйынша білім беру және әлемдегі жетекші университет тердің дәстүрін енгізу блып табылады», дейді білім және ғылым министрі. Министрдің айтуынша, алғашқы кезең де жаңа университеттің академиялық құрылымы ақпараттық және кммуникациялық технлгиялар, қлданбалы ғылым және инжиниринг сияқты үш институттан құралатын блады. «Әрбір құрылымдық бөлім батыстың жетекші әрі беделді университеттерімен серіктестік негізде басқарылады», дейді Жансейіт Қансейітұлы. Жаңа университетте білім алудан үміткерлерге президенттік «Блашақ» бағдарламасының талаптары іспетті талаптар қйылады. Ат шаптырымдай, яғни 100 гектар алаң ды алып жатқан жаңа халықаралық университетте келешекте 25 мың тәлім гер қи алады. Десек те, құрылысы әлі аяқ тала қймаған университет биыл т лық тай тапсырылмайды екен. Осы жыл дың 1 қыркүйегіне дейін тек алты ғимарат пай далануға берілмек. Ал келесі жылы жаңа жыл қар саңында, яғни 31 желтқ санда қалған алты ғи ма раттың құрылысы өз мә ресіне жетпек. Бірінші блып тап сырылатын ғима раттардың ішіне рек трат, ақпарат және км муни ка циялық технлгиялар инс титуты, дайындық мектебі, тән азығымен қамтамасыз ете тін асхана және жан азы ғымен қам тамасыз ететін кі тап хана кіреді. Университет құрылысы на бар лығы 167 миллин дл лардай қаражат қажет. «Құ рылысқа жыл дар ға 25 миллиард тең ге жс пар ланған. Оның ішін де мақсатты трансферт ретінде 5 мил лиард теңге бөлінді», дейді ми нистр. Снымен қа тар министр жаңа уни верситеттің ғылыми қызметін қамта ма сыз ету үшін арнайы қр құру керектігін ұсынады. Ой-түйін Әрине, шашасына шаң жұқтырмай кеткен Кэмбридж, Оксфрд, Гарвардтардың шыққан биігінен көріну үшін қаншама жылдар қажет. Ауылдағы кейбір ата-әжелерімізден, анда ғы университеттердің затын білмесе де, «пәленшенің баласы Англияда Кем бріжде қып жатыр екен» деп тыр ғанын естіп қаламыз. Ертеңгі күні сы сияқты жаңа уни вер ситетіміз өзге елдердің кемпір-шалының аузына Қазақстанды са лып жатса, жақсы ғй. Оның несі жаман?! Сарап Партиялар айтар йын қалай жеткізіп жүр? «Әлемдегі демкратиялық құндылықтарды жғары қятын өркениетті мемлекеттер сияқты, бізде де слшылдар билік үшін, ңшылдар қл жеткізген билігін сақтап қалу үшін күрес жүргiзiп келеді. Әлбетте, ашық саясатта күрес керек-ақ. Бірақ сл өркениетті иделгиялық күресті біздің саясаткерлер қаншалықты жүргізіп жүр? Бұл тақырыпты қзғағанда, саясатта жүрген партияларды айтып өтпесе блмайды. Қазіргі кезде ресми тіркелген н партияның иделгиялық жұмысының қарқыны біздің назарымыздан қағыс қалмады. Жарқын Түсіпбекұлы Қазақстан Республикасының «Саяси пар тиялар туралы» заңы бйынша саяси партиялар өздерiнiң бұқаралық ақпарат құралдарын құруға құқылы. Еліміздегі мүйізі қарағайдай партиялардың барлы ғы ның да газет-журналдары мен ресми сайттары бар. Алайда саяси күштер күрес тің сы қлда бар құралын пайдалана ты рып, жібі түзу иделгиялық жұмыстарды ұйымдастыра алмай келеді. Сарапшылар қауымының үнемі көзге шұқып көрсететіні де сы ұрымтал тұс. Оппзиция өкілде рі нің кейде мемлекеттік басылымдардан қуға ештеңе таппайсың деп кінәлайтыны бар. Алайда ппзицияның «құлағы мен көзі» қғамдағы мәселелерге, жекелеген тұл ғалар төңірегінде өсек-аяң сапырумен шектелмей, байыпты көзқарас таныта алып жүр ме? Өтірік-шыны аралас мақа ла лар басып, 90 мың таралыммен бұрқы рап шығып жатқан кейбір апталық басы лым дарға сұраныс жқ дей алмаймыз. Дегенмен біздің айтпағымыз басқа. Қалай десек те иделгиялық ұйымдастыру саласында билікте де, ппзицияда да кемшіліктер жқ емес. Биліктің ақпарат құралдарының кемшіліктері: Біріншіден, ресмилік басым және көбіне науқаншыл. Екіншіден, мадақ пен мақтаудан өзекті мәселелер көрінбей қалады. Үшіншіден, шынайы қғамдық пікір қалыптастыра алмайды. Оппзициялық ақпарат құралдарының кемшіліктері: Біріншіден, газет бастан-аяқ жеке басты қаралау материалдарынан сіресіп тұрады. Екіншіден, ақпарат саласының ішкі мәдениетіне жете көңіл бөле бермейді. Үшіншіден, қғамдағы өзекті, түйт кіл ді мәселелерді бъективті бағаламай, тым саясиландырып жібереді. Көпе-көрінеу теріс қғамдық пікір қалыптастырып бағады. Интернет Игiлiкке аспай тұр Кезінде «Херст» атты америкалық газет магнаты Уильям Рандлф: «Газеттер өркениеттің алапат күші. Газеттер сғыс аша алады, саясаткерлерді тағайындайды және ларды қызметтен кетіруге қауқарлы», деген екен. Ал қазір сл қауқарлы де ген басылымдардың аламанына интернет сайттары да қиқулатып ат қсты. Ол л ма, біреуді-біреуге айдап салатын, жұртты айтаққа ергізетін материалдар өріп жүретін блды. Жер-жаһанның кез келген нүктесін қсуға мүмкін екенін ескерсек, ғаламтрдың газет-журналдармен салыстырғанда екі есе алапат күш екенін аңғарамыз. Біздегі саяси күштер өздерінің иделгиялық жұ мыстарын жүргізуде интернеттің құдіретін жөнді қлдана алмай келеді. Қазір бар лық партияның жеке сайттары бар. Ғаламтрды ұялы телефнмен-ақ шарлайтын мүмкіндікке әркімнің қлы жетеді. Саяси партиялардың ғаламтр кеңістігіндегі майданы қалай жүріп жатыр деген сауал жетегімен лардың ресми сайттарына көз жүгіртіп, бажайладық. ЖСДП-ның сайты жайбасар Жалпыұлттық сциал-демкратиялық партия сайтының рыс тіліндегі беті өткен айдың рта тұсынан бері жаңартылмаған. Онда да партияның қазіргі кезде атқарып жатқан жұмыстары туралы мәліметтер жқтың қасы. Партия төрағасы Жармахан Тұяқбайдың сұхбаттары мен баспасөзрелизі тұр. Бұл сайттан бүгінгі таңдағы өзекті мәселелерге қатысты зерттеулер таба алмадық. Қғамдағы прблемаларды елеп-екшеп, партия мүшелерінің мүдделері ескерілуге тиіс тұщымды материалдарды көзіміз шалмады. Ал қазақ беті өткен жыл дың қараша айында берген партия төрағасының сұхбатымен тамамдалған. «Ақжлдың» қазақшасы қайда? «Ақжл» партиясының ғаламтрдағы айнасын ашсаңыз, саяси құрылым атынан Қазақстан халқын Наурыз мерекесімен құт тықтауын көресіз. «Самарқанның көк тасы ерігелі» екі айдан астам уақыт өтсе де, бұл құттықтаудан кейін ешқандай ақпа рат жарық көрмеген. Ақпараттық материал дардың ең жаңасы ақпан айында өткен партияның рталық кеңесі президиумының сңғы тырысы туралы мәліметтер. Оның өзі ресми тілде баяндалған. Бір айта кетерлігі, «ақжлдықтардың» сайтында ар найы қазақша бет қарастырылмапты. «Азаттікі» сайт па, әлде блг па? «Азат» партиясының ресми сайтының рыс тіліндегі мұқабасындағы материалдар ды қып тырсаңыз, партия мүшелерінің мұң-мұқтажын жқтау үшін құрылған партияның сайтына емес, өзіңізді бейнебір жеке адамның блгына «сүңгіп» кеткендей сезінесіз. Партия төрағасының жеке сұхбат тары мен л туралы жазылған мақалалардан көз сүрінеді. Ал қазақ тіліндегі мұқа басын ашпай-ақ қюыңызға да блады. Себебі партияның қазақ тіліндегі сайты уақыт көшінен екі ай емес, екі жыл қалып қй ған. Жыл санап емес, күн санап өзгеріске ұшырап жатқан қазіргі ақпараттық ғасырда елу жылда емес, екі-ақ жылда ел жаңарады. Ендеше, әркімнің жеке басына шүйлігіп, жғарыға ұмтыла бергеннен күнделікті прблемаларды көтеріп жаза білу де игілікті іс сияқты. «Ауыл» ауылдан алыс Ал алыстағы елді мекендердегі таза қазақ тілінде сөйлейтін ағайынның күйін күйттейміз деп тіркеуден өткен «Ауыл» Ой-тұжырым партиясының сайты тұтастай рыс тілінде жазылған. Қазақ және ағылшын тілін таңдау құқығыңыз блса да, сайтты қазақша сөйлетуге мүмкіндігі жетпейді. Алғашқы бетінде дағдарысқа қарсы бағдарламасы рналасқан жылдарға қа былданған сы бағдарламадан басқа ақпараттық-сараптамалық мақалалар таба алмайсыз. ҚХКП: күн көсем Ксарев Халық арасында ксаревтік кммунистік партия атанған ҚХКП сайтында қазақ тілінде мұқаба атымен жқ. Орыс тіліндегі ақпараттардың өзі жұтаңдау. Жаңашылдық іздеп әуре блмай-ақ қйсаңыз да блады. Мдернизацияланған тұсын айтар блсақ, бұрнағы уақытта қызыл тудың астында тұратын Лениннің рнын Ксарев басқан. Ал «Руханият» пен «Патриттар» партиясының ресми сайттары тіпті ашылмайды да. Тек «Нұр Отан» партиясының ай на сы ғана күнбе-күн жаңартылып тыра ды. Және алғашқы беті қазақша ашылатын бір ғана сайт екен. Саяси партия жетекшілерінің халықпен кездесіп, дағдарыс кезінде лармен жүздесіп жүрмегені белгілі. Партиялардың сайлау жақындағанда дауыс сұрап жан ұшыратыны қалың бұқараға жақсы мәлім. Сайлау науқанынан басқа кезде де, әсіресе қазіргідей қиын кезеңде халықпен етене жұмыс істеудің ең төте жлы жеке басты қаралау емес, тым құрығанда, ресми сайттары арқылы халықпен байланыс рнату екенін түсінсе игі. Шахматтан турнир ұйымдастырса да, жар салатын партияшылдардың жазары блмағанынан лардың тындырып жатқан жұмыстарының «нәтижесін» көресіз. Саясаттың алты ауызы Рзақұл ХАЛМҰРАДОВ, Мәжіліс депутаты: Менің бір қра немерем бар. Атамызды көреміз деп ай сайын Оңтүстік Қазақстан блысынан Астанаға төрт-бесеуі келіп қайтады. Бірақ мына теміржлда жүру деген бір машақат нәрсе. Мысалы, Шымкенттен бері 20 шақырым жерде Ман кент деген станса бар. Сл жерден Астанаға билет алса, Қызылрдадан жүретін пйыздың билетін сатады. «Шымкенттен билет жқ» дейді. Ал Астанадан Шымкентке қайтайын десе, Көк шетаудан жүретін пйыздың билетін сатады. Тағы да «Ас танадан билет жқ» дейді. Біздің Парламенттегі кассадан бастап, кез кел ген кассаға барсаңыз слай. Көкшетаудың билеті, Астанадан алғанға қарағанда, 1000 теңгеге қымбат. Қызылрдадан алған билет, Шымкенттен ал ған билетке қарағанда, 1500 теңгеге қымбат. Осы мәселені шешуге тыры сып, талай жерге хабарластым. Еш жерден сыны реттейтін блмаса жауап бе ретін адам таба алмадым. (Парламент Мәжілісіндегі кешегі Үкімет сағатында көлік және кммуникация министрі Ә.Құсайынвқа айтқаны) ТМД Псткеңестік елдер әскери интеграция мәселесін талқылайды Бүгін Мәскеуде Тәуелсіз мемлекеттер дстастығы мен шарты Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымы елдерінің Қрғаныс министрлері кеңесінің кезекті тырысы өтеді. Жиынға еліміздің қрғаныс министрі Даниал Ахметв бастаған әскери делегация қатысады. Ал Кеңестің бұл тырысына Ресей Федера циясының қрғаныс министрі Анатлий Сер дюкв төрағалық етеді. ТМД-ға қа тысушы мемлекеттер Қрғаныс министрлері кеңесі тырысының күн тәртібіне тастық елдерінің қрғаныс саласына қатысты әртүрлі бағыт тағы жиырмадан аса мәселе шығарылып, әскери интеграцияның қа ми нис трліктерінің тысады. таңдау Ким кенжесін мұрагер етті б лашағы туралы мәселелер талқыланбақ. Снымен қатар кеңестің өт кен жылғы қызметінің қры тындысы шығарылып, жылдарға арнал ған жұмыс жспары ртаға са лынады. Кеңес тырысына Қазақстан мен Ресейден басқа Әзірбайжан, Армения, Беларусь, Қырғызстан, Млд ва, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбек стан және Украина қрғаныс делегациялары Слтүстік Крея басшысы Ким Чен Ир үшінші ұлы Ким Чен Унды мұрагер етіп тағайындады. Бұл туралы ақпаратты Оңтүстік Креяның Ұлттық барлау қызметі алғаш таратты. «Эн-эйч-кей» телеарнасы келтір ген деректерге сүйенсек, Ким Чен Унды мұрагер етіп тағайындауы Слтүстік Креядағы екінші ядрлық сы нақтан кейін жасалды. Шетелдіктер мұрагер Ким Чен Унның қазір 25 жас та ғана екендігінен басқа қандай да бір ақпарат таба алмай тыр. Тіпті бей несі де беймәлім блып тыр, ха лықтың қлында ның фтсуреттері де жқ екен. Антиглбализм кімге қарсы қзғалыс? Қазіргі кезде бұқаралық ақпарат құралдарынан антигл ба листер дің қарсылық әрекеттері туралы көріп жатамыз. Антиглбализм нің мәні не? Алтай БАЙЖАНОВ, Ақтөбе блысы Аты айтып тұрғандай, антиглбализм қазіргі кездегі жаһанданудың белгілі бір үрдістеріне, әсіресе Дүниежүзілік сауда ұйымы секілді трансұлттық, сауда-үкіметтік ұйымдар ға, әлеуметтік теңсіздікке қарсы бағытталған саяси қзғалыс. Әлемдегі антиглбалистік тптар қата ры на марксистер, пацифистер, жа нуарлар ды қрғаушылар, анар хис тер, «жа сылдар», изляци нис тер, ұлтшыл дар, эклгиялық, сту денттік, сғысқа қарсы қзғалыстар, абрт жасауға қарсы, тұтынушы құқығын қр ғаушылар ұйымдары кіреді. Қазіргі кезде әлемде 2500-ден астам антиглбалистік ұйым дар бар екен. Әлемнің әр еліндегі антиглбалистік ұйымдар Бүкіл әлем дік әлеуметтік фрум аясына тп тасқан. Антиглбалистер «үшінші әлем» елдері мен да мыған елдер арасындағы алшақтықты азайтуды көздеп, не либерализм идел гия сының үстем ді гіне, бұқаралық пп-музыкаға, шы ғармашылық ер кін дікті тұншықтыру ға, ақылды «стан дарттауға», табиғатты жырт қыш тықпен пайдалануға, ртаға за лалды өнеркәсіпке қарсылық біл діреді. Мә селен, 1998 жылы Фран цияда анти глбалистік «АТ ТАК- Франция» қа уым дастығы барлық қаржылық пе рациядан түскен пайда ның 0,1 пайызы кедейлікпен күреске және дамушы елдердің экнми касын көтеруге бағытталған «Т бин салы ғын» енгізуді талап етті. Әлемге әйгілі ақпарат құралдары... Шетелдің көптеген бұқаралық ақпарат құралдары бір ғана мемлекет ішінде емес, әлем ге тарайды екен. Аты әлемге әйгілі ақпарат құралдарын атап бересіздер ме? нұрман Ербалаев, Қызылрда блысы Өзінің ақпарат құралдарын шетелге тара ту және де алыс-жақын шетелдің БАҚ материалдарымен танысу жағынан АҚШ, Еурпа және Араб әлемі алда тұр. Атап айт қанда, аты әлемге әйгілі Wall Street Journal, Business Daily Review, Chris tian Science Monitor, Forbes, New York Times, Washington Times басылымдары, сн дай-ақ CNN, FOX News, Reuters, ABC News, Bloomberg телеарна лары АҚШ-тан тарайды. Ұлыбританияның ВВС және Sky News телеарналары, Financial Times, Econo mist, Guardian газеттері көп сұ ра нысқа ие. Таяу Шығыстан Al Arabiya, Al Jazeera телеарналарының, Иран нан IRNA ба сы лымының, Франциядан Agen ce France Presse агенттігі, Inter na tional He rald Tribu ne басылымының, Италиядан АNSA басылымының, Азия дан ANN Asia News Network, Қы тайдан «Синхуа» басы лы мының та ра лу ауқымы өте кең.

3 Нарық РеспубликалыҚ ҚҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет 87 (87) жыл, cәрсенбі 3 Басы 1-бетте Ой-КөКпар Кедендік дақ еліміздің экнмикалық еркіндігін шектей ме? Атамұрат Шәменв, экнмика ғылымының дктры, прфесср Ол экнмикалық әлеуеті жеткілікті түрде дамыған елдер арасында ғана тиімді бла алады. ТМД-да мұндай елдерге Ресей, Беларусь, Украина және Қазақстанды жатқызуға блады. Сндықтан үш елдің Кедендік дақ құрамыз деген бастама көтеруі кездейсқ емес. Қазір ауыл, ауыл шаруашылығы сала сына басымдық беру керек деп жатырмыз ғй. Өз өндірушілерімізге жл ашпай тырғанда, әрине, бізге қа тер бар. Сүт, ет және өзге де азық-түлік, бас қа тауарлардың дені сырттан та сы Сапар Есте жқ ескі заманның жәдігерлеріне, аспан астындағы ашық мұражайларға тлып тұрған қазақ даласы сөмкесін арқалап, жаһанды кезіп жүретін туристердің назарын аудара алмай тыр. Мамандардың айтуынша, елімізде этникалық, эклгиялық, танымдық, шипажай-сауықтыру, тіптен аңшылық секілді сан түрлі туризм түрлерін ұйымдастыруға тлық мүмкіндігіміз бар екен. Сұлу Көкше өңірі, Қарқаралы, Ақсу, Шарын шатқалда ры тұрғанда, шетелдіктерді былай қйып, қазақстандық туристердің өзі көршілес жатқан Қырғыз еліне жүгіруге құмар. Былтыр Ыстықкөлде 1 мил линға жуық турист демалған блса, сның 70 пайызы, яғни 700 мыңнан астамы қазақстандықтар екен. Туризм және спрт министрі Темірхан мұхамбетвтың шақыруымен елімізге БҰҰ жанындағы Дүниежүзілік туристік ұйымының (БҰҰДТҰ) Бас хатшысы Фран ческ Франджиалли келді. Кеше Астанада баспасөз мәслихатын өткізген л Қазақстанда туризмді дамытуға қатыс ты өз кеңестерін ртаға салды. Бас хатшының айтуынша, «Қазақстанның дағдарысқа қарамастан, Азиядағы айтулы туризм рталығына айналуға тлық мүмкіндігі бар. Себебі л Еуразияның дәл ртасында, Шығыс пен Батысты бай ланыстырып жатыр. Оның үстіне Қазақстан ДТҰ-ның жғарғы рганы блып табылатын атқарушы кеңестің мүшесі. Оның құрамына 31 мемлекет кіреді», дейді л. Ол снымен қатар еліміздің тұрақтылықтың өзі туризмді дамытуға көп септігін тигізетінін, ң ықпал ететінін айтты. Осылай деген л алыс-жақын шетелдерге Қазақстан туралы тлық ақпарат жетпей жататынын мәлім етті. Әлемдегі туризм саласы дағдарыс қыс пағында қалып тыр. Осыған байла ныс ты, былтыр демалушылардың саны дү ние жүзі бйынша екі пайызға төмендеп кеткен. Снымен қатар, Франческ Франджиал ли елімізде туризмді дамытуға атса лысуға әзір екенін мәлім етті. Өйткені л Елрдада өтетін ДТҰ Бас ассамблеяның XVIII сессиясында аталмыш ұйым ның дамуына 19 жыл өмірін арнаған адам ретінде құрметті Бас хатшы атағына ұсынылмақ. «Биыл қазан айында Ас та нада Бас ассамблеяның сессиясы өтеді. Осыған байланысты жан-жақты дайын дықтар басталып кетті. Сессияға 153 мемлекеттен мамандар келеді деп тыр мыз. Онда еліміздегі туризм саласын да мыту туралы маңызды мәселелер ше шіледі», деді туризм және спрт вице-министрі Қайырбек Өскенбаев. Оның айтуынша, елімізде де туристер саны азайған. Сырт Сндықтан жырақтан зауыт іздеген ше, Беларусьтен ауыл шаруашылығы техникасын жасауды үйреніп, сның тәжірибесін меңгерсек дұрыс блар еді. Мұндай бірігу арқылы сыртқы тауар экс пансиясына тйтарыс бе ріледі. Сырт қы тауар экспансиясынан ішкі на ры ғымызды қрғамасақ, сл сыртқа тәуелді қалпымызда қаламыз. Ал л ұлттық экнмикамыздың қауіпсіздігіне нұқсан келтіреді. Сндықтан Кедендік дақтың келешегі бар деп йлаймын. Бұқаралық ақпарат құралдарында бізге сүт, нан, ет өнімдері сырттан көп әкелінеді деп айтылып та, жазылып та жүр. Ал сл өнімдерді өндіретін өзімізде техника бар ма, технлгия бар ма? Жқ. Сл себепті техниканы Ресей мен Беларусьтен алу керек. Үш мемлекет арасындағы тауар айналымы ж ғары блса, Қазақстан өзінің индус Туризмнің «тұмауын» жарнама жаза алса, қанеки... Бүркіт НҰРАСЫЛ лады. Ал әлгі мемлекеттер өнімді көп өндіреді. Бұл тұрғыдан алып қарағанда, қауіп те бар, саяси жағынан да, меніңше, астар бар сияқты. Әрине, тұрғындарға, бір қарағанда, тиімді де блар. Арзан тауар көбейеді дегендей. Бірақ бүкіл қаржы шетке кетеді де, өз өндірушілеріміз шеттетіледі. Өмір сүру дең гейімізге кері әсер етеді. Бірақ енді шекараны ертеңнен бастап ашып жатқан жқпыз ғй. Сндықтан тауар өндірушілердің қлтығынан демеп, сған бәріміз күш салсақ, нда Кедендік дақ тың зияны блмайды. Жалпы, Кеден дағындағы өндіруші лер арасында тепе-теңдік блуға тиіс. Оның басты мағынасының өзі тауар айналымы емес пе? Сндықтан ертеңгі күнді йласақ, екі шқып, бір қарау жағын ұмытпауға тиіспіз. түйін Біртұтас кедендік аймақ бұл іс жүзінде үштік арасындағы сауда-саттықты ынталандыру шарасы ғана емес, ішкі нарықты халықаралық бәсекеден бірлесіп қрғау. Бұрынғы кеңес аймағындағы қғамдық-саяси құбылыстарды зерттеу жө нінде гі Ақпараттық-талдау рталығының бас директры Алек сей Власвтың айтуынша, Қазақстан мен Ресей ТМД кеңістігіндегі интеграциялық прцестердің лкмтиві бла алады. «Тез арада Кеден дағын құру туралы шешім бұл да қазіргі заман талабы. Интеграция, еуразиялық әріптестердің күш-жігерін біріктіру саяси йын емес, қа жет тілік. Оған Қазақстан мен Ресейді, басқа да ТМД елдерін дағ дарыс итермелеп тыр», дейді л. Қалай дегенде де, Бір тұтас кеден кдексі қабылданғанға дейін әлі уақыт жетеді. Осы райда біздің мамандардың да й-пікірі жерде қалмайды деген сенімдеміз. Әзірлеген Гүлнар АХМЕТОВА елдерден келетін туристер саны былтыралдыңғы жылдармен са лыстырғанда, 10 пайызға төмен блған. Ішкі туризм де 10 пайызға құлдырап кет кен. Қысқасы, жер көлемі жөнінен әлем бйынша 9-рында тұрсақ та, был тыр туризм сала сы бйынша 68-рыннан 71-рынға сырғып қалыппыз. «Оның себебі, туризм саласындағы жар наманың жқтығынан», деп біледі туризм және спрт ви це-министрі Қайыр бек Өскенбаев. Астана Отырыстан ұрымтал сәт Ілияс Исаев, экнмистсарапшы триалдық әлеуетін көтереді. Бізге АҚШ зауыт немесе наубайхана салып бермейді, Жапния кнсерві зауытын салып бермейді. Франция тқыма фабрикасын салып бермейді. Ондай елдер зық технлгиясын сырт қа шығармайды. Берсе, бізге ескіқұсқысын беруі мүмкін. Ал елімізде ауыр өнеркәсіп дамымаған, құралжабдық өндірісі жқ. Сндықтан техни калық әлеуеті жғары Беларусь, Ресей, Украина сияқты елдермен ин тег рацияға барып, технлгиясын меңгеріп алу керек. Міне, сы райда Ке дендік дақ тың маңызы зр. БҰҰ Дүниежүзілік туристік ұйымының Бас хатшысы Франческ Франджиаллидің айтуы бйынша, әлем бйынша жылына 925 млн адам туристік қызметті тұтынады. Алайда туризм және спрт вице-министрі Қайырбек Өскенбаевтың айтуынша, елімізге көрші лес Ресей мен Өзбекстанды қса есептегенде жылына 5 млн 200 мыңнан астам «турист» келеді екен. Вице-министрдің бұл сөзі жур налистер түгілі Франческ Франджиаллидің өзін аң-таң етті. Алайда көп ұзамай мұндай алапат көрсеткіштің «сыры» ашылды. «Бақсақ, бақа екен» демекші, бұл деректерді кедендік рәсімдеу мекемелері берген екен. Қысқасы, жыл сайын ел аумағына кәсіп іздеп ағылып келіп жататын миллиндаған Өзбекстан, Ресей, Қыр ғыз елінің азаматтары кеденнен «турист» блып өтіп жататын көрінеді. Әлем экнмикасы Дағдарыстан дағдарысқа дейін «Әлемдік Орталықбанктердің қаржы жүйесіне құйған мл ақшасы және инвестрлардың экнмиканың өсуіне деген сенімі шикізат тауарлары мен қр биржасындағы бағаның өсуіне себепкер блып тыр». Ғаламдық экнмиканың бүгінгі жағдайын сараптайтын жетекші экнмист-аналитиктер сы дәлелді қайталаудан жалығар емес. Берік Тұрғанбекұлы «Қазір әлемдік қаржы жүйесінің біртіндеп қалыпқа келе бастауы және АҚШ-ты экн микалық жетекші ел дәрежесінен ығыстырып келе жатқан Қытайдағы шикізатқа деген сұраныс пен өндірістің өсіп келе жатуы инвестрларға батылдық беріп тыр» дейді сарапшылар. Былтырғы жылмен салыстырғанда Қытайдың мұнай импрты 13,6%, мыс импрты 149%, темір кенін импрттау 24%, ся бұршағын жеткізу 55% артып тыр. Теңіз тасымалының кеме жалдау (фрахт) құны бір жылда 96% артып, қытайлық прттарда кемелер жүк түсіруге кезекте тұр. Лндн биржасында мыс ба ғасы тннасына 5000 длларға, никель , алю миний 1500 длларға жетті. Fullermoney сарап шысы Йн Трейсидің айтуынша, си рек металдар, ауыл шаруашылығы өнімдері, ағаш шикізаты, хи миялық өнімдер тәрізді түрлі салалардағы тауар ба ғалары да қымбаттап келеді. Әйтсе де, сарапшылар әлемдік экн миканың әлі де блса әлсіз кезінде бағалардың күрт шарықтауын ғаламдық экнмиканың шын мәнінде сауыға бастауына, әлде өзге фактрларға балауын білмей тыр. Мысалы, Халықаралық энергетикалық агенттіктің директры Набу Танаканың мәлімдеуінше, АҚШтың мұнай қры былтырғы жылмен салыс тырғанда 16,5%, ал ОЭСР елдерінде 14,7% артық. Қытай ішкі сұраныс артқандықтан емес, бла шақ қр жинау үшін мұнайды арзан кезінде сатып алуды жалғастырып тыр. Өзге елдерде сұраныс төмен деңгейде. «Демек, мұнай ба ғасы сұраныс көлемі төмен блса да өсуін жал ғас тыруда. Бұл жағдайда баға неліктен жыл басынан бері екі есе өскендігін түсіндіру қиын дау» дейді Paul Ting Energy Vision президенті Пл Тин. Біздің йымызша, мұның басты себебі АҚШ-тың үдемелі дллар интервенциясын жал ғастырып тырғандығы тәрізді. Дағдарыспен күрес үшін АҚШ Федералды резерв жүйесі 12,8 триллин дллар бөліп тырғандығы белгілі. Бұл сма ның ЖІӨ көлеміне жақын. Сндықтан да нда қаржы тапшылығы білінбейді. Тіпті, сәтсіз өтіп, қрытындысын екі ай бйы жарияламаған АҚШ-тың ірі банктерінің стресстест нәтижесі де қр нарығына әсер ете алған жқ. Керісінше, 75 миллиард дллар қаржыға мұқ таж банктердің құнды қағаздары қымбаттай бастады. Оны сарапшылар «барлық кемшіліктері анықталды, енді лар тек өрлей бастайды» деп түсіндіреді. Жалпы қарызы миллиард длларды құрайтын General Motors крпрациясы банкртқа ұшырады. Ду-Джнс индексі төмендеген жқ. Centre for Economics and Business Research км паниясының зерттеулері бйынша АҚШ, Еурдақ пен Канада елдерінің ЖІӨ көлемі әлемдік жалпы ішкі өнімнің 64 пайыздық үлесінен екі жылдың ішінде 49,4 пайызға түсіп қалуы да ешкімді елеңдетпеді. Есесіне Қытай, Үнді, Бразилия, Ресей елдерінің үлесі күн санап өсіп келеді. Көптеген елдердің Орталық банктері қайта қаржыландыру ставкасын 0,1 пайызға дейін түсір ді. Қаржы қайтадан қр нарығына бағытта ла бастады. Былтырлары қлдарындағы акция ларын өткен бағасына сатып жіберген инвес трлар да ақшасын рналастыратын қаржы лық құралдар іздеуде. Мысалы, әлемдік деңгейде аса жғары сенімге ие емес дейтін Ресей қр нарығы да сңғы кезде өте жылдам өсіп, даму қарқыны жағынан әлемдегі алғашқы рынға шықты. EPFR Global мәліметіне қара ғанда, дамушы елдердің қр нарығына бағытталған қаржының нетт-қсылу көлемі жыл басынан бері 49,8 миллиард длларды құраған. Осы фактрлардың бәрі қазіргі ғаламдық экнмика дағдарыстан кейінгі кезеңде ескі жлмен дамитынын көрсетеді. Ғаламдық шар уашылық жүйесі дәстүрлі, нақты өндіріс жлы на түсіп, жаңа экнмикалық принциптер мен териялар негізіндегі сны үрдіс ұстанып, жаңа мазмұнмен даму жлын ұстанбағандығын көр сетеді. Дағдарыс әлемге й сала алмады, ешкім еш қандай қрытынды шығарған жқ. G20 тізгінін ұстаған АҚШ пен Ұлыбритания (бұл қатарға әлемдік жасырын үкімет «Бильдерберг клубын» қсуға блатын шығар) өз ықпалдарын пайдаланып, ғаламдық экнмиканы бұрынғы алыпсатарлық сқпаққа қайта түсіріп жіберген тәрізді. Оның нәтижесі қалай бларын енді тек келесі бір Ұлы дағдарысқа ұрынғанда бір-ақ білетін бламыз. Кешенді сақтандыру деген не? Көлігімді сақтандырайын деп агентпен сөйлесіп едім, «стан дарт ты», «кешенді сақтандыру» деген сөздер айтты. Бұл екеуінің айыр машылығы қандай? Ерлан БЕРІКБОЛОВ, Есік қаласы Оқырманның сауалына жауапты Қаржылық қадағалау агенттігі мамандары берді. Стандартты сақтандыру шарты бйынша бір немесе бірнеше көлік иесінің азаматтыққұқықтық жауапкершілігі сақтандырылады. Ал кешенді сақтандыру бірнеше көлігі бар азаматтарға арналған. Стандартты шарт бекі тілген кезде сақтандыру кмпаниясы клиентке әр көлік үшін жеке-жеке плис береді. Кешенді сақтандыру кезінде сақтанушыға бірнеше көлік үшін бір плис алуға блады. Біз «Сентрас иншуранс» кмпаниясы қызметкерлерінен клиент төлейтін сақтандыру сыйақысын есептеп беруді өтіндік. Мысалы, көлік тізгінін ұстағанына екі жыл дан асқан 31 жастағы Алматы тұрғыны пай далану мерзімі 7 жылдан асқан екі көлігін бір плиспен сақтандырып, теңге төлейді екен. Бір қызығы, бір көлігін сақ тандырса да, сынша шығын шығады. Жеке тұл ғалар сы әдіспен жеңіл авткөлік, м ткөлік, жүк көлігі, автбус, жүк тіркемесін сақ тандыра алады. Сақтандыру төлемі қанша күнде төленуі тиіс? Өзім жл-көлік апатына түскен жқпын. Бірақ алда-жалда сндай жағдайға тап блсам, сақтандыру төлемі қанша күнде төленеді? Сақтандыру төлемдерінің жалпы шарттары «Көлік иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті түрде сақтандыру» Заңы бйынша реттеледі. Плис бйынша пайда көруші сақтандыру төлемі туралы тала бын сақтандыру кмпаниясына жаз баша түрде тапсыруы керек. Кмпания Айдын БИКЕБАЕВ, Шымкент қаласы клиент ке қабылдап алған құжаттарының тізі мі мен мерзімі көрсетілген анықтама береді. «Көлік иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті түрде сақтандыру» Заңының 26-бабы 1-тармағы бйынша сақтандыру төлемі құжаттар қабылдан ғаннан кейін жеті жұмыс күні ішінде төленуі тиіс.

4 4 РеспубликалыҚ 87 (87) жыл, сәрсенбі қғам ҚҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет Құқық пен құрық аймақ Оңтүстік Қазақстанда мақта егу науқаны кешеуілдеп жатыр Оңтүстік Қазақстан блысында ерте көктемнен басталған жаңбырлы маусымға байланысты мақта егу науқаны мерзімінен кешеуілдеп тыр. Облыстық ауыл шаруашылығы бас қармасы директрының рынбасары Қанатбек Оспанбекв: «Бүгінгі күнге жспарлан - ған 158 мың гектардың рнына 132 мың гектар ғана егілді. Оған себеп күн райы. Өздеріңіз көріп тырғандай, көктем бйы жауған жауын бір тластамады», дей ді «Қазақстан Бүгін» агенттігіне берген сұхба тында. Сзылмалы жауын егістік жұ мыстар мерзімін ұзартып қана қймай, шама мен 10 мың гектар алқаптың себілген тұ қы мын шайып кеткен. Еңбегі еш кеткен ди қан қауымы ны қайта егуге мәжбүр. Жылда тұқым себу жұмыстары мамырдың ба сында бітіп кететін, биыл бұл науқан 5 ма мырдан кейін ғана басталды. Облыстық ауыл шаруашылығы басқар масының мәліметінше, биыл блыста бидай 165 мың гектарға (2008 жылы 138 мың гектар), көкөністер 23 мың гек тарға (26,8 мың гектар), бақшалық да қылдар 25,7 мың гектарға ( гек тар), сафлр гектарға (49 мың гек тар) егіледі. Мақта егілетін алқаптар гектарды (былтыр гектар) құрайды деп күтілуде. Орденді 300 теңгеге сатыпты Теміртау қаласының 83 жастағы тұрғыны Никлай Дуднвқа Қазақстан Республикасының Президенті Жеңіс мерекесінің 55 жылдығына арнап сыйлаған мерейтйлық атаулы сағат пен «Ұлы Отан сғысы» рдені ел аман, жұрт тынышта қлды блып кетті. Мамырдың сңында ардагерден түскен хабар арқылы жедел іздестіру шараларын бастаған Теміртаудың Ескі қала ішкі істер бөлімінің қызметкерлері жақында сыйға тартылған бағалы сағатты ақсақалдың көршісінен тапса, рденді ұрлаған жасөспірімдер қымбат марапат белгісін жақын маңдағы дүкеннің сатушысына 300 теңгеге сатып жіберген екен. Орден мен сағат қлды блған күні ардагер тұратын үйдің пдъезінде жөндеу жұмыстары жүргізіліпті. Сл күні жөндеу шілерге кедергі келтірмес үшін есі гін ашық қалдырып, аулаға серуенге шық қан қариядан сл маңда тұратын жас өс пі рімдер телефн шалу үшін рұқсат сұрап, үйіне кіріп, құнды жәдігерлерді жымқыра кеткен. Жедел іздестіру ша раларын жүргізген те мір таулық плицейлар екі тпқа бөлініп, із кесіп, аз уақыттан сң-ақ рден мен сағатты иесіне қайырған. «Қайтқан малда бе реке бар» дегеннің кері келген бұл қиға қамкөңіл қария үшін көңіліне шіркеу түсір ген жай блды. Никлай Дуднв, ардагер: Мен үшін бұл рден мен сағат баға жетпес сияпат. Елбасымыздың атынан арнайы жеткен сый ретінде ең қымбат дүнием де сы жәдігерлер. Плицей балаларыма алғысым шексіз. Ең өкі ніштісі, мен үшін асыл дүние қазіргі жастар үшін ңай лжа көзі блғаны, с нымен бірге өте құнсыз, арзан дүние бл ғаны. Не дерсің мұндайда?! Серік САҒЫНТАЙ, Қарағанды Басы 1-бетте түйткіл мәселе Ата-анасын асыраудан бас тартқандарға айыппұл төлету керек пе? Серік ӘБДІРАХМАНОВ,«Әділет» партиясы төрағасының рынбасары: Әсіресе, 76 жастағы қарияның: «Кей қарттардың «е, Құдай, мені алсаң, әйелімнен бұрын ал» дейтіні тегін емес екен ғй. Себебі әйел деген үйдің ұйыт қысы, тбасына ерекше қарайтын слар екен ғй. Қанша балаң, қызың езіліп тұрғанымен, үй блып алған сң, қара шалға қарауға құлықсыз блады екен. Екі жыл ауырып, ауруханада жаттым. Екі қыз, бір ұлым бар. Дегенмен ауыра берген сң лар да жалықты ма, әйтеуір сында әкелді. Әйтпесе, шешесінен кішкентайынан қалған балаларымды балалар үйіне тап сырмай, өзім өсірдім. Қайтадан әйел алсам қар ғаларымды қағып, түрткілер деп үйлен ген де жқпын. Арақ дегенді аузыма да алып көрген емеспін. Сөйткен балаларым мені сы жерге тапсырып тыр ғй», деп байқамай жүрек түкпірінде жасырған сырын сыртқа шығарып алды. Мұнда келгендердің көпшілігі келінімен сыйыса алмай, баласының бсбелбеу лі гін айтса, екіншілері әйелі қайтыс б лып, дан қала берді, «іштен шыққан жы ландар дың» өз қлдары ауыздарына же тіп алған сң, әке-шешені керек қылмай, да лаға тастағанын айтады. Жалғыз балам ғй деп ұлымды үйлен дірдім, өзім қартайған сң, үй-жайды сның атына жазып, немерелеріммен шүйір келесіп тыратынмын. Оны да артық көрді ме, іштен шыққан балам ақы ры сында әкелді, дейді Ұлбала атты кейуана апамыз. Әрине, қарттар үйінде жанды ауыртар, бір-біріне ұқсамайтын сан алуан тағдыр бар. «Мамамды бағам деп тұрмысқа шыға алмадым, ең блмаса, мені бағатын балам да жқ» дейді сексендегі кәрі қыз. Баласынан қайыр көрмей, сы үйді па налап тырған замандастарын көріп тырса да, слай дейді. Өзіңіз көргендей, бірі үйінен өзі қашса, бірін үйінен кету ге мәжбүр еткен. Мұнда, өкінішке қарай, бұрын ішіп, балаларына зәбір көрсет кендер де, түрмеден шыққандар да бар. Бірақ слардың арасында жүректері шы нымен жаралы, жандары нәзік, жанар лары жастан бта лап тұратын қасіретті кем піршалдар да же тер лік. Қарттар үйі әйтеуір Серік ТӨЛЕГЕНҰЛЫ, Алматы қалалық ардагерлер үйі директрының рынбасары: Мұнда неше түрлі тағдыр бар. Онсыз да бала-шағасынан қайыр көрмей, іштей мүжіліп жүрген қарияларымыздың көңілдеріне қаяу түсірмеуге тырысамыз. Уақтылы тамағын беріп, емдейміз. Зейнетақыларын да айма-ай алып тұрады. Дегенмен қарттарымыз әр айдың інде, зейнетақыларын аларда, лардың балалары да сы жерден табылады. Анда-санда аздап алмаларын алып келіп, зейнетақыларын алып кетеді. Мұны көргенде іштей қынжылып, не айтарыңды білмей де қаласың. Тіпті шешелеріне «Джиппен» келіп-кететін ауқатты балалар да баршылық. Қарттар туралы заң әлі шыққан жқ. Ол Парламентте талқыланғанымен, заңды күшіне енген жқ. Алайда сл заңда әке-шешесін асыраудан бас тартқандарға айыппұл төлететін арнайы бап блатын. Осыны қайта көтеруіміз керек шығар. Басы 1-бетте Жыл басынан бері жл ережесін бұзғандар саны ға жетсе, өткен жылы дәл сы мерзімде заңбұзушылық рын алыпты. Ал сы жл ережесін бұз ғандар есебінен биыл қала бюджетіне 798,9 миллин теңге өндірілсе, өткен жы лы сы мерзімде 134,4 миллин теңге ауда рылған. Сттардың араласуымен өндірілген айып пұл көлемі ағымдағы жылы 24,9 мил лин теңгені құрап тыр. өмірдің қарама-қай шылығына тлы Қалай дегенмен де ақ шашты әз анала ры мыз бен данагөй қарияларымыз ды «тастанды» етіп тастау бүгінде жиі ұшы расатын бл ды. Осындайда йлайды екен сің, біз ба - ла сынан безгендерге арнайы али мент тө летеміз де, ал ата-анасын өзек тен теп кен дерге неге сындай жаза қл дан бас қа? Мәселен, көрші Түрікменстан да әке-шешесін қарттар үйіне өткіз гендер ге ар найы айыппұл салынады. Демек, Өз ата-анасын асыраудан бас тартып, қарттар үйіне өткізетіндер көп. Бұл да бізге дендеп еніп келе жатқан үлкен дерт. Оны тез арада шешпесек, ертең өкініш бла ды. Сндықтан әке-шешесін өзекке тепкендерді арнайы айыппұл төлету арқылы реттеп тырғанымыз дұрыс шығар. Егер ата-ананың парызын өтеу дегендерді ересек бала білмейтін блса, ндайды йлауға ұғымы, сана-сезімі жетпесе, әке-шеше еңбегін еш етсе, неге заң арқылы төлетпеске? Сндықтан ата-анасын асыруға құлық танытпағандарды сылайша мемлекет заң арқылы міндеттеуі керек. ұл-қыздарының айлық табысынан белгілі бір пайызын алып тыратын арнайы заң бар. Мүмкін бізге де сындай керек шығар... Бұған төмендегі ағаларымыз не дей ді екен? Көлік «сғысының» зардабы Ауған сғысынан асып барады Ләззат Билан 2006 жыл 2007 жыл 2008 жыл 2009 жыл (алғашқы үш айда) апат саны қаза блғандар жарақат алғандар Келтірілген деректерден байқап тырған бларсыздар, салыстырылып тыр ған екі жылдағы өндірілген айыппұл көле мінің бір-бірінен айырмашылығы бірнеше миллинға жетіп тыр. Еріксіз назар аудартып тұр ған қаржы қайшылығына қатыс ты кей біреулерде «бәл кім, бұл сңғы кездері па рақрлық қа қарсы кү рестің пәрменді түр де жүр гізіле бас та ғанының белгісі б лар, бұ рын дары жл плицейлерінің қал та сына түскен мил линдар енді бюд жетке қ сылып жат са керек» деген й туындауы мүмкін. Алайда ның себебі басқада. Яғни айып пұл көлемінің өсуіне байланысты. Мә селен, жл апатын Абай Омарв (кллаж) тудырғаны үшін жүр гізушілер бұрындары 1 АЕК мөл ше рін дегі айыппұлмен жа заланса, өткен жыл дың тамыз айынан бастап, айып пұлдың бұл түрі 10 АЕК-ке дейін көте ріл ді. Демек, бұ рындары теңге айып пұл салынса, қазір бұл сма тең гені құрайды. Техникалық тексерусіз жүргендер үшін бұрын 3 АЕК блса, қазір 20 АЕК. Жл апатының алдын алу міндеті жүктеліп тырған құзырлы салалар ере сектерді «тізгіндеудің» қаншалықты қиынға с ғатындығын ұқты. Сл себепті тәртіпті бала кезден бастауға кірісті. Міне, 2-3 жыл дың жүзі блып қалды, қазір еліміздің білім шақтарында «Жл ережесінің тәртібі» атты сабақ жүргізіле бастады. ІІМ мен Білім және ғылым министрліктерінің ұйымдастыруымен қлға алынған бұл бастама бүгінгі күндері тұрақты жүргізілуде. Балалармен жұмыс істеуге айрықша көңіл бөлудің ең негізгі себебі көлігін жүйткітіп айдайтын желіккендердің құрбан дарының басым бөлігі жеткіншектер екендігі. Алматы қаласында жыл басынан бері балалардың қатысуымен 82 жл апаты рын алса, бір бала қаза блып, 82 ба ла жарақат алған. Бір айта кетерлігі, сөз блып тыр ған мерзімде тіркелген жл-көлік қиға ла рының 54 пайызы балалардың қаты суы мен блған. Жл плициясы басқармасы бастығының рынбасары Мұхтар Аманбекв: Жеткіншектерге абай блмасақ, сңғы кездері балалардың қатысуымен бла тын жл апаттары артып келеді. Оқушы лардың жазғы демалысы бастал ды. Демек, қауіптің де арта түсуі әбден мүмкін, дейді. Негізі, жыл басынан бері Алматы қаласында 700-ге жуық жл-көлік қи ғасы тір келген. Ал сарапшылардың пайым дарына қарағанда, бұл ресми дерек. Шын мә нін де, жл апаттары әлдеқайда көп. Тек көп ші лік жүргізушілер дау-шарды тәр тіп сақ шы ларының араласуынсыз өздеріақ ше шіп алуды әлдеқайда тиімді деп санайды. Нұрғиса Елеубекв Алаш-ақпарат Сәбиді екіге тлғанша емізу қажет Нәрестенің тез жетіліп, шымыр блып өсуі үшін әрбір ана баласын өз сүтімен екі жасқа тлғанша емізу қажет. Кеше Алматыда бала емізу мәселелеріне арнап өткізілген баспасөз мәслихатында қазақрыс педиатрлары сындай ұсыныс айтты. Сөйтіп, «Ананың сүті бал» деп, табиғи нәрдің пайдасын әлімсақтан тани білген дана халқымыздың айтқандарын дәрігерлер енді ғылыми тұрғыдан дәлелдеп тыр. Әлемдік статистикаға сүйенсек, ана сүтін емген бала жасанды жлмен қректенген нәрестеге қарағанда, ішек ин фекциясы ауруына 14 есе аз ұшырайды екен. «Міне, бұл бір ғана мысал. Осын дай мы сал дарды келтіре берсек, өте көп. Емшек тегі бала өлімінің басым бөлігі ана сү ті мен дұрыс қректенбеу салдарынан б лады», деді медицина ғылымының дк тры, Педиатрлар дағының бас қарма төрағасы Әукен Қиясұлы. Бұл мәселе тек біздің елді емес, әлем халықтарын да алаңдатып тырған кө рінеді. Мәселен, Ресейдің Нижегрд ме дицина академиясының өкілі, меди цина ғылымының дктры Елена Лукуш ки наның айтуынша, Ресейде баланы ана сүтімен тамақтандыру тиісті деңгейде жүр гізілмейді. Емшектегі нәрестені сиыр сүтімен немесе айранмен асырап жатқан жағдай лар кездеседі. «Айта кетейін, сиыр сүті емшектегі баланы асырауға арналмаған. Сиыр сүтінде баланың денсаулығына кері әсер ететін фактрлар бар. Оны іш кен бала бйында кейін қауіпті анемия ауруы пайда блады. Бала бірте-бірте қан жғалта бастайды. Бірақ ны біз көре алмай мыз. Мұны АҚШ ғалымы зерттеген. Ба ла ны екі жасқа тлғанша ана сүтімен асы рау қажет», дейді л. Оның сөзіне сен сек, қазір АҚШ және Еурпа елдері сиыр сүтін балаға беруден бас тартып тырған көрінеді. Оны тек кейбір тағамға қспа ретінде ғана қлданады. «Егер сегіз жасар балаға құрамында 28 пайыз ақуызы бар сүт берсе, ның денесінің майы 30 пайызға жғары блады. Ал сиыр сүтінің ақуызы дан екі есеге жғары. Яғни ны ішкен баланың майы 200 пайызға жғары блады деген сөз», дейді Е.Лукушкина. Нұрмұхаммед Мамырбекв Семей нашақрларының 89 пайызы жастар Семей қалалық әкiмдiгiнде өткен арнайы басқсуда нашақрлықтың алдын алу жайы жан-жақты ртаға салынды. Қала әкiмінiң рынбасары Тұрсынғазы Мүсәпiрбекв есiрткiге тәуелдiлiктiң тәулiк сайын алаңдатып тырғанын айта келiп, ған қарсы күресте белсендi қимыл көрсетуге тиiстi мекеме өкiлдерiне сөз берген едi. Алғашқы блып баяндама жасаған Семей қалалық наркдиспансерiнiң директры Павел Брыжахин келтiрген деректер құлақ түргендердiң төбе шашын тiк тұрғызғанына күмән жқ. Аталмыш мекеме басшысының айтуынша, қалалық нарклгиялық дис пансер дiң бақылауында тұрған 1051 наша қр бар. Оның 227-i герин дертiне ұшыраса, 183-i каннабинидке шалдыққан. 372-сi апиын шегедi, тксикманиядан «ләз зат алатындар» саны 30-ға жеткен. Есiрткi ге есi кеткен жаңағы 1051-дiң 79-ы әйелдер. Ойлаңыз, азғындықтың араны «бүкiл әлем дi қлымен тербеткен» адамзаттың асылына да ауыз сала бастапты Ең срақысы сл, нашақрлардың 89 пайызын 18 бен 30 жас аралығындағы «бiздiң жарқын б лашағымыз» құрайды. Жасы жиырмаға жетпей наркдиспансер тiзiмiне iлiккен «б зым дардың» өзi екі пайызға жеткенi мә лiм блды. Мұндай жаға ұстатар жайсыз жағ дай - лар тек бұл дерекпен шектелмейдi. Семейде гi нарклг дәрiгерлердiң көмегiне зә ру 322 жасөспiрiмнiң қатарынан 64 бй жеткен табылып тыр. Қауiптiң қақпанына iлiк кен 14 жасқа дейiнгi 17 баланың бұ дан ар ғы б лашағы не блмақ?! Оның төр теуi ендi ға на қауыз ашқан өрiмдей қыз дар Сәтжан ҚАСЫМЖАНҰЛЫ, Семей қаласы Егеуқұйрық тістесе, дереу дәрігерге жүгініңіз Аулада йнап жүрген 4 жасар баламның аяғын егеуқұйрық тістеп алыпты, бірақ жарақаты үлкен емес. Дәрігерге барсақ, кіндіктен дәрі егіп, ине тыққылап, баламды қинайды ғй деп қрқып тырмын. Дәрігерге бармай-ақ емделудің жлы бар ма? Пернеш, Алматы қаласы Нұрсыйла Мамыр Сатымбайқызы, Алматы қаласының Түріксіб ауданы бйынша Мемлекеттік санитарлық-эпиде милгиялық қадағалау басқар ма сы бас маманы, дәрігер-эпидемилг: Аулада, саяжайда, табиғат аясына шық қан кезде ит, мысық, егеуқұйрық, бел гісіз жыртқыштар, кеміргіштер тістеген жағ дайда міндетті түрде жедел дә рігер ге қаралу керек. Өйткені лар әр түрлі ви русты ауру қздырғыштары блып есеп - теледі. Снымен қатар бел гі сіз жыртқыштар дан, кеміргіштерден адамға «құтыр ған» ауруы жұғуы мүмкін. «Құ тыр ған» ауруының белгілері узақ уақыт тан кейін, тіп ті кейде бір жылдан кейін де, белгілі б ла ды. Уақытында егу қабыл дамаған жағ дай да адам өліміне әкеліп сқтыруы мүмкін. Сндықтан балаңызды жедел түрде 1 қалалық балалар ауруханасының жара қат пунктіне алып барып, еккізіңіз. Батыр аналарға пәтер кезегінде жеңілдіктер жқ Батыр анамын. Қазіргі уақытта Әуезв ауданы «Ақсай» ықшамауданында қызыммен бірге тұрамын. Пәтер кезегіне тұру үшін қайда және қандай құжаттар тапсыруым керек? Батыр аналарға қандай жеңілдіктер қарастырылған? Сара апай, Алматы қаласы Айжан Нұрманва, Алматы қа лалық Тұрғын үй басқар масы бас мама ны: Егер де сіз Әуезв ауданында тір кеуде тұрсаңыз, тұратын пәтеріңіздің аума ғы жан басына шаққанда 6 шаршы метр ден аспаса, аудандық пәтер бөліміне ке ліп, талап етілетін құжаттарды рәсімдеп, зейнет кер ретінде пәтер кезегіне тұруыңызға блады. Талап етілетін құжаттар: Пәтердің техникалық төлқұжаты Үй кітапшасы Жеке куәлік СТН (РНН) Зейнеткерлік кітапшасы Кей жағдайда қсымша құжаттар талап етілуі мүмкін. «Тұрғын үй қатынастары туралы» Қазақ стан Республикасының Заңына енгі зіл ген өзгерістерге байланысты, Батыр ана лар ға берілетін пәтер кезегіндегі жеңілдіктер алынып тасталынған.

5 87 (87) жыл, сәрсенбі 5 РеспубликалыҚ ҚҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет Ұсыныс Ирландықтар Аланға «құда түсуде» Ирландия телерадисының Ұлттық симфниялық ркестрі (RTO NSO) қазақ музыканты Алан Бөрібаевты 2010 жылдың қыркүйегінен бастап сы ркестрдің бас дирижері блуға шақырып тыр. Аталған ркестрдің бас директры Симус Кримменс «Алан мырзаның ұсыны сымызды қабыл алып, бас дирижер б луға келісім бергені үшін бақыттымын» деуі көп нәрсені аңғартатындай. Ирланд жұрты Бөрібаевтың бір ауыз сөзіне бла неге снша бөркін аспанға лақтырады? Себебі біріншіден, л ркестр тарихында ғы ең жас дирижер блмақ және сл жастығына қарамастан, зиялы әрі тәжіри белі музыкант. Өзінің сндай саусақтың ұшымен ғана бағындыра алатын өнерін Алан Бөрібаев сл елге қнақ блып барып, сахнаға бір рет шығуымен-ақ көрсет се керек. Снымен алаштың атын айдай әлемге паш еткен өнерпаз Алан Бөрібаев жылдары Еурпаның үш бірдей өнер ұжымын: шведтің «Нррчпиг» симф ниялық ркестрін, қазір өзі қызмет істеп жүрген Глландияның Брабант симфниялық ркестрін және сы Ирландия телевизия және радисының Ұлттық симф ниялық ркестрін басқаратын блды. Мәриям ЖАГОРҚЫЗЫ Құмшарық Кінәні қашанғы қаржыға сілтейміз?.. Осыдан біраз бұрын өткен «Шәкен жұлдыздарының» қрытындысын хабарлай келе, еліміздегі бүкіл ақпарат құралдары «Фестиваль Қазақстан кинематграфистерінің сәтсіздікке ұшырауымен аяқталды» деп мәлімдеді. Айтатынындай бар. Өйткені байқауға өзімізден қатысқан 65 фильмнің ішіндегі «ең кереметі» есебінде тғыз фильмнің іріктелініп алынғаны белгілі. Бірақ жеме-жемге келгенде, сл «таңдаулылардың» өзінің мультфильмдерден басқасы көңіл аударуға тұрарлықтай блмаған... Рза РАҚЫМҚЫЗЫ Ол-л ма, КТК арнасынан сөз алған фес тивальдің тәуелсіз әділқазылар алқасы ның төрағасы Андрей Черненк: «Барлық фильмдерде психикалық ауытқу шылық тәрізді бірдеңе бар. Қарап ты рып, тура «Каблуквтағы фестивальде көр сеті луі тиіс қй» деген сияқты йда қа ласың...», деп салды. Әрине, на мы сың ке ле ді. Себебі «Қазақстан кине ма тграфис тері» деген жалпылама сөз. Шынды ғын да, фестивальге еліміздің атынан қа тыс қандардың барлығы дерліктей қазақ, былайынша, қазақтың блашақ кингер лері. «Блашақ» дейтініміз әзірге сту дент тер, көбісінікі дебюттік жұмыс. Бі рақ слардың беталысы мынадай блған да, әрі қарайғы аяқ алысы қандай бл мақ? Жалпы, кин неге еріккеннің ер ме гіне айналып кетті? Қазақтың қазіргі кин әлемін неге дүбәра дүниелер жаулап алды? Кейінгі жылда түсірілген фильмдерге жіті зер салар блсақ, қазақ ки н сының аяғын жаңа ғана апыл-тапыл басып келе жатқан бала іспетті көрінетіні рас. Сн да деймін-ау, ұлт мәдениетінің алтын қ рына енген «Қыз Жібек», «Гауһартас», «Ата ман ның ақыры», «Атамекен», «Менің атым Қжа», «Ақырғы аманат», «Өтел ме ген парыз» іспетті басқа да ғажайып фильмдерді кім және қайда жүріп түсірген?! Егер де сның бәрін өз тұлға ларымыз, төл тпырағымызда туғызды дейтін блсақ, сл кәсіби мектеп кәне?! Неге дәстүр жалғаспай қалды? Неге сабақ тастық жқ? Көктен түскендей блып тыр ған бүгінгі буын неге жқ жерден «жа ңалық» ашқысы келеді?! Мұндай сұрақтардың өз мәдениетін сый лайтын кез келген адамның жанын жегідей жейтіні күмәнсіз. Енді сұрақты жиып қя тұрып, бір мезет сы қаптаған «не генің» төркініне үңіліп көрейік. Бір анығы, қазақ кинсының бүкіл лқылығын, кем-кетігін қит етсе қаржыға апарып тіреу сң ғы уақытта әдетке айналып барады. Бұл ең өрескел, ең қисынсыз сылтау. Себебі идеясы бұлыңғыр, мағынасы қйыртпақ дүниені алтынмен аптап, күміспен күптеп қйсаң да, кемістігі бәрібір көрініп тұрады. Яғни мұндағы мәселе қаржының емес, рухтың тапшылығында блып тыр. Рух деген мейлінше кең ұғым. Тіл де, діл де, дін де, бәрі сның аясында. Рухы күшті суреткерден ешқашан дүбәра дүние тумайды. Көсеу таң блса, көрмегенге таң шығар. Ал дана халық асылды да, жасықты да жазбай таниды. Елдің елегінен өтіп, көңіліне рныққан дүние ғана өміршең. Сл сияқты, кин өнері шынайы лы ғының да жалғыз критерийі ны ел-жұрттың сүйіп қабылдауы. Яғни сл көр кем туындыдан халық өзінің бейнесін арман-йын, мұң-мұқтажын, бл мы сын көре алған жағдайда ғана ны жанжүрегімен қабыл алады. Демек, сурет керлер дің бүгінгі буынына өзінің елін таныпбілу жетіспей жатыр. Рас, қазір сған мұрындық блатындай рта да, жағдай да жқтың қасы. Жастарға ұлттық тамырға бйлаудан гөрі батыстық үлгілерге бй алдыру әлдеқайда жеңіл. Өйткені «ұлттық» деген нәрсенің бәрі бізде жай декрация. Ұлттық киіміміз, ұлттық салт-дәстүрлеріміз тек Наурызда ғана еске түседі. Күнделікті өмір үрдісінен тыс блғандықтан да, ның бәрі жасанды тірлік. Қалай блғанда да, төл көрерменінің көңіліне қнатын дүние туғызу үшін тақырыпқа ұлттық й-таным, түсінік тұрғысынан келуі шарт екендігін әрбір суреткер сезіне білуі тиіс. Әрине, қазақ кинсы үшін жаны ауыратын әрбір адам ның артық-кем тұстарын тілге тиек етуге еріксіз мәжбүр. Танымал Ойтамызық қғам қайраткері Олжас Сүлейменвтің бұл тұрғыдағы уәжі ерекше назар аударарлықтай. Қаламгер сы ретте Ресей ки не матграфистері құп көріп тырған қа рапайым схеманы тілге тиек етеді. Ол схема бйынша, мемлекет кинны қаржы ландырады, студия фильмді пр катта ғаннан кейін қазынадан алған ақшасын қайтарып береді, ал үстінен тапқан пайдасын өзінің дан әрі дамуына жұмсайды. Яғни былайша айтқанда, несиелен діру мен инвестициялау жүйесі бйынша жұмыс істейді. Бұл схема кингерлерді фес тиваль көрерменіне арнап түсіру іспетті жалған нысанадан арылтып, қазақ кин сын ең алдымен қазақ көрерменіне бағыт тауға көмектеседі. Яғни Олжас ақынның пікіріне жүгінсек: «Сен үшін нағыз фес тиваль фильміңнің туған жеріңде көр се тілуі және ең әуелі өз тпырағыңда же ңіс ке жетуге ұмтылуың. Сенің ең бас ты көрерменің сында және л сы кар тинаның сырттағы сарапшылар үшін емес, өзі үшін түсірілгенін сезінуі тиіс» деген йды ки нгерлеріміздің санасына жастайынан сіңіруіміз керек». Сңғы уақытта тәжірибе жинақтау мақсатында жас режиссерлер мен сцена рий жазушыларды Мәскеуге, тіпті Глли вуд қа жіберу жағына ден қйыла баста ды. Мейлі делік, слайша біліктілігі ар тар, кәсіби шеберлікке үйренер. Бірақ ер те сі не елге келіп кин түсіретін сл жастар дың ұлттық ұғым атаулыны ман сұқ тап, ана жер, мына жерден көрген «та нымбілімін» тықпалап, елдің төбе ша шын тік тұр ғызатын тамырсыз, дүбәра дү ние лер туғызатыны өкінішті. Осы рай да «б лашақ кингерлерге ұлттық дү ние та ным, ұлт тық әдебиет пән ретінде терең де ті ліп қы тылса, қайтер еді» деген де й келеді. Мүм кін, бар гәп, шынымен де, су рет керле ріміздің өз көрерменін көзге ілмей, бәлкім, тани алмай жүргенінде шы ғар... Қарап тырсақ, қазақ кин өнері саласындағы үрдіске айналып бара жатқан бір жайт кинны шетелдіктермен бірігіп түсіру немесе сырттан режиссер шақы рып түсірту екен. Ондағы мақсат «сөйтіп, Қазақстанды айдай әлемге әйгі леу, фильмнің әлемдік пркаттағы жлын жеңілдету» дегенге саяды. Бірақ сдан шеке міздің шылқып кеткенін тағы көрмедік. Сайып келгенде, мұның бәрі уақытша нәрсе. Өйткені бәрібір жғымызды біреу түгендеп бермейді. Қазақтың кинсын өркендетсе, өз мамандары өркендетеді. Асын ішіп, аяғын теуіп кететін жат жұртты төбесіне көтере бергеннен гөрі, қазаққа өз таланттарын тәрбиелеуге мейлінше күш салғаны артық. Жаңа жба Түбi бiр түркi жұрты Ардақты Алаш қырманы! «Көне түркі жазуын үйренейік!» айда рымен жариялаған бәйгеміз аяқтал ды. Бірақ «Түбi бiр түркi жұрты» се рия сын дан әрі жалғастырамыз. Осыған дейiн біз елуге жуық түркі нәсілді, тегі ртақ, блмысы бір туысқан ха лық тар ға шлу жасадық. Олардың тұр мы сы мен мәдениетіне қатысты дерек тер ді ықшамдап, жүйелі түрде қырман назарына ұсынуды мақсат еттік. Ықшамдап дегеннен шығады, «лар тура лы неге кеңірек, тлығырақ жаз бай сыздар» деген назын білдіріп жат қан қырмандарымыз да бар. Әрине, өйту ге блар еді. Бірақ біз, біріншіден, ақпарат тық газет блғандықтан, екіншіден, газет бетіндегі шаршы шақпақтардың шектеулі екенін ескере тырып, тау-теңіз мәліметтің сөлін сығып түйінін ғана беруге тырыстық. Екі айға жуық уақытта 200 миллиннан астам түркі халықтарын түгендеп шыққан екенбіз. Ендi өзімізге барын ша жақын қыпшақ-нғай тбына жа та тын ұлттар туралы сөз етпекпіз. «Әлем де қазақ тіліне ең жақын тілдер қай сы» дегенде біз алдымен нғай мен қарақалпақты айтамыз. Бірақ дан басқа параба, алабұға, қарағаш, нғай бақ, көшпелі татарлар деген ха лық тардың бар екенін біреу білсе, бі реу біле беремейді. Олардың да тағды ры аянышты, қатыгез тағдырдың қан шеңгелінен бсай алмаған күйі жйы лып бара жатыр. Шын мәнінде, бұ лар дың бәрі қазақ халқының этника лық ұшқындары. Ал ларды түп-тамы рына қайта қауыштыру, бәлкім, б ла шақ саясаткерлер мен қғам қай рат керлерінің ісі шығар. Ал біз ең блма ғанда жер бетінде сндай туысымыз дың блғанын біле жүрсек, Алаш ама на тына адалдығымызды білдірген блар едік. Снымен, газетіміздің ертеңгі са нынан парабалар туралы қи аласыздар. «Адасқанның айыбы жқ, қайтып үйірін тапқан сң» Қазақ мақалы АЛАШ Байқау «Бзтрғай» қай тілде шырылдайды? Кішкене кезінде ән айтып, би билемейтін, сурет салмайтын бала блмайды. Тек баланың бйындағы өнерге деген құштарлық пен дарынды дамыта білген жөн. Күні кеше Алматы қаласында кішкентай өнер иелерін анықтайтын «Бзтрғай» байқауы да өз мәресіне жетті. Халықаралық Балаларды қрғау күні үш күнге сзылған фестивальдің қрытындысы шығарылып, қатысушылар арасынан жеңімпаздар анықталды. Айнұр Сенбаева Осымен н бірінші рет өтіп тыр ған фестивальда Қырғызстаннан, Өзбек станнан, Ресейден, Литвадан, Қытайдан, Блгария дан келген 700-дей жас өнерпаз өнер көрсетті. Кнкурс әдеттегідей вкал, ха лық рындаушылары және хреграфия және балалар сән театры деген нминациялар бйынша өтті. Газетіміздің өткен санында жас рындаушылардың өнерін қазақ өнерінің майталмандары: Бибігүл Төлегенва, Блат Аюханв, Лаки Кесглу, Рза Рымбаева, Бейбіт Оралұлы, Ментай Тілеубаев, Кеңес Дүйсекеев, Никлай Текелиев (Блгария) т.б қазылар алқасы ба ға лай тынын айтқан блатынбыз. Алматы қаласындағы Орталық демалыс паркінде үш күн бйы өткен өнер байқауын төреші лер бастан-аяқ тамашалап, қрытынды гала-кнцертте «жүзден жүйрік, мыңнан тұл пар шыққан» жас дарындарға сыйсия пат тар табыс етілді. Лаки Кесглу, Қазақстанның ха лық әртісі: Біз балалары мыз ға өмір дің бар жақсысын ұсынып, ғаламның сұ лу лы ғы мен жы луын са на ла рына сіңірге ні міз маңыз ды. «Бзтрғай» секілді бай қау лар ба лалардың өмірге, өнерге деген құштарлығын арттырады. Мен қан ша жыл дан бері сы фес ти валь ға төре ші лік етіп келе мін. Бүгінде өзім дәріс бе ре тін Т.Жүргенв атындағы өнер акаде мия сын да «Бзтрғайға» қатысқан балалар, лау реаттар білім алуда. Айталық, бүгінде халыққа та нымал Алмас Кішкенбаев, Әлішер Кәрімв, басқа да көп теген өнер паз дар өздерінің ал ғаш қы өнер жа рыс та рынан, сы «Бзтрғайдан» бастаған. Иә, балаларға арналған байқаулар қажет-ақ. Алайда қазылар алқасының төрайымы, Қазақстанның халық әртісі Бибігүл Төлегенваның айтуынша, жы лы на бір өтетін халықаралық байқауда 700 ба ланың ішінен шын дарындарды іріктеу қиынның қиыны. Байқауға жан-жақтан жиналған балалар, әрине жүлдеден үмітті блатыны анық. Бірақ ең өкініштісі, фестивальға қатысқан 700 баланың ары кетсе 70-і жүлдеге ілініп, диплмат, лауреат атанады. Ал байқауға әнін, биін, киімін дайындап, шалғайдан келетін бала лар көбінесе жеңімпаздар қатарына ілін бей, тек кнкурсқа қатысқандарын мі се тұтып қайтады. Сндықтан халықара лық байқау ұйымдастырғанда қатысушы лардың санынан бұрын сапасына көбірек мән берген дұрыс блар еді. Әрине, байқаудың ауқымды блғаны жақ сы-ақ, мұндайда өнерпаз балалар, көр кем өнерпаздарды тәрбиелеушілер бір бірімен тәжірибе алмасуға мүмкіндік ала ды, дегенмен балалардың жағдайы да назардан тыс қалмау керек. Сндай-ақ ба ла лардың кнцертіне көрермен жи нау жа ғы да біршама жетілдіруді қа жет етеді. Ба ла лардың өнерін, лардың же тек ші лерінің еңбегін тек төрешілер мен әр кім нің өз ата-анасы ғана тамашалап қй май, ең бл мағанда жас көрермендер сындай кн церт терді көрсе, лардың да өнерге деген қызығушылығы артар еді. Байқау тура лы сөз еткенде тағы бір ескере кететін дүние балалардың рындауын да ғы әндер. Шетелден келген «әнші бала пандар» өз елдері сазгерлерінің балаларға ар нап жазған әндерін рындап жатты. Бай қау ба ры сында бізде балаларға арналған әндердің әлі де аздау екені байқалып тұрды. Кнкурста бірді-екілі бала дмбы ра да ән салғаны блмаса, әндердің дені, тіпті халық әндері эстрада жанрында шыр қалды. Бұл халықаралық деңгейдегі жарыс бл ғандықтан, келешекте шын та лант тар, әсіресе блашақ әншілер түрлі жанр да тп жарса, жөн блар еді. қыс қиға Балалар лагері өртеніп кетті Слтүстік Қазақстан блысындағы «Қарлығаш» балалардың сауықтыру лагерінде өрт шықты. Тілсіз жау лагерьдің ауданы 240 шаршы метрді құрайтын асханасын түгел жалмаған. Имантау көлінің жағасында рна ласқан «Қарлығаш» балалардың сауық тыру рталығы 2008 жылы жеке қлға өткен блатын. Оның қазіргі иесі «Айыр таустрй транс» ЖШС өрт қауіпсіздігі дегенді мүл дем білмейтін сияқты. Олай деуге демалыс рнының тексерістен өтпестен жұ мы сын жалғастыра беруі себеп. Мысалы, блыстық төтенше жағдайлар жө ніндегі департамент аталмыш лагерьді сң ғы рет 2006 жылы ғана тексерген екен. Онда да біраз кемшіліктер анықталған. Мысалы, ғимаратта автматты өрт дабылы блма ған. Сңғы қиғаға байланысты тек серіс үш жыл өтсе де дабылдың әлі қйылмағанын көрсетті. Лагерьге демалуға балалар бір күн бұрын келгенде қайғылы қиғаның да куәгері блуымыз мүмкін еді. Өрт блған түні мұнда лардың жетекшілері мен күзетші ғана блған. Өрт сөндірушілер демалыс лагерінің жұ мыс жүргізуіне кім рұқсат бергенін білмей дал. Себебі бірінші кезекте өрт қауіпсіздігі тексерілмеуші ме еді? Төтенше жағдай лар жөніндегі департамент мамандары шағын және рта бизнесті тексеруге жария ланған мратрий сындай ке лең сіздіктерге әкеліп тыр деген йда. Ербақыт АМАНТАЙҰЛЫ, Слтүстік Қазақстан блысы? А л а ш т ы а л а ң д а т Қ а н с а у а л Балаларымыз бй түзейтін «ұлттық батыр» қалыптастыру қажет пе? Нұртөре ЖҮСІП, «Айқын» газетінің бас редактры: Балаларымыздың шетелдік мультфильмдер қаһарманда рына еліктеуі ақпараттық сыртқы экспансияның же місі. Слар дың киген киімдері, бүкіл симвликаларын Қабан байың нан да, Бөгенбайыңнан да, Байғзы батырың нан да жақсы біледі. Эпс тан келе жатқан бұрынғы Алпа мыс сықылды батырлар дың б раз дары қазіргі ба лалар дың көкірегінде жқ. Өйткені біз дің ақпарат құрал дары блсын, балаларға арналған құралдар блсын сн дай қаһармандардың бейнесін қайта жаңғыртуға көңіл бөліп жатқан жқпыз. Балаларды тансүйгіштікке, қа һар мандыққа үйрететін бірден-бір жл, л ғарышқа ұшқан Тқ тар Әубәкірв пен Талғат Мұсабаев сынды бүгінгінің қа һар мандарын дәріптеу. «Сенің қлыңнан түк келмейді, сен ң бағансың» дегеннен гөрі, «біз мықтымыз, миллин тү рік тен шықпаған ғарышкер 15 миллин қазақтан шықты. Біз сындай қабілетті елміз, күшті елміз» деген мақтаныш сезі мін дарыта білуі керек. Айдс Сарым, саясаттанушы: Азаматты тәрбиелеу мемлекеттің мйнындағы мәселе. Әр елде батырлық культін жасаудың өзіндік үрдістері бар. Яғни баланы балабақшаға барғаннан бастап, күнделікті көріп жүрген теледидарынан, қып жатқан қулықтарынан өзі еліктейтін қасиетті ұғымдар мен кейіпкерлердің браздарын қалыптастыру керек. Мысалы, ағылшындардың «Крль Артур» деген үлкен эпстары бар. Сл туралы жылына бір кітап, бір мультфильм шығарады. Насихаты керемет! Мұны басқа елдерден ерекшелігін білу және тарихының қалай қалыптасқанын баланың тілімен түсінікті етіп жеткізу үшін жасайды. Ал бізде ше? Бір ғана «қазақ» сөзінің шығу тарихының нұсқасы бар. Сның қайсы бірін балаға айтып жеткіземіз? Ресейде О.Шипквич, И.Мурмец сынды кейіпкерлерін, үлкен ертегілерін беттік кітапша етіп, айына бiр рет шығарады. Бізде ндайдың біреуі де жқ. Мысалы, біз Алпамысты атабабамыздан келе жатқан қадір-қасиеттің жиынтық бразы деп түсінсек, нда талай нәрсені шешуге блар еді. Одан кейін Амангелдіден бастап, 37-жылғы, кеше блған Желтқсан көтерілісіндегі, жалпы ұлт үшін күрескен барлық батырларды сөзсіз дәріптеу керек. Бұл көрінгеннің ермегі, йыншығы емес, ұлттық батырымызды дәріптеуде де мемлекеттік саясат блуы керек! Клара ҚАБЫЛҒАЗИНА, әл-фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті журналистика факультетінің қытушысы, филлгия ғылымының кандидаты: Қазір «Нарутта» деген шықты ғй, л жапндардың ұлттық батыры екен. Сны өздері дүниежүзіне таратып тырған жқ па? Ал біздің батырларды айта қалсаң, тыңда ғылары да келмейді. Себебі насихат жқ. Сдан кейін өзі нің ертегісінен, өзінің тілінен, өзінің батырынан жерінген жастар пайда блып жатыр. Ата-аналардың көпшілігі «көрсетейін десек, қазақша жақсы мультфильмдер жқ» дейді. Ал көршіміз рыстардың балаларға арналған неше түрлі арналары бар. «NicKelodeon» бар, әйтеуір тлып жатыр. Ал бізде арна тұрмақ, балаларға арналған жақ сы бағдарламалар да жқ. Біз Қытайдың бір пайызына да жетпей қалдық. Сндықтан алдымен, демграфия мызға, дан сң балалардың блашағына ден қю керек. Қғамда негізі білімге емес, балалардың тәрбиесіне салған ақша қайтады. Сауалнаманы жүргізген Айнұр ҚАЛДАРБЕК

6 6 87 (87) жыл, сәрсенбі Алаш азаматы РеспубликалыҚ ҚҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет Құқық пен құрық Кененің шабуылы басталды Шығыс Қазақстанда эпидемилгтар «көптен күткен» кене энцефалиті тіркелді. «Сырқаттың кенеден дерт жұқтырғанын зертханаларда жүргізілген зерттеу нәтижелері дәлелдеп берді» деп хабарлады Санитарлықэпидемилгиялық қадағалау кмитетінің ШҚО бйынша департаментінің директры Тқтасын Ерубаев. Кеселді ауруды жұқтырған Қа тн қарағай ауданы Тпқайың ауылының 19 жастағы тұрғыны екен. Студент жігіт ке не ша ғы сымен дәрігердің көмегіне жүгінбе ген. Тіпті кене энцефалитіне қарсы бағыт тал ған иммунглбулинді де қабылда мапты. «Ауру меңдеген сырқатқа енді ға на нақты диагнз қйылып, бәленің қан срғыш жәндіктен келгені белгілі блды», дейді мамандар. Қазір л ар на йы емдеуден өтіп жатыр. Сәуірдің ба сы нан бастап, мамыр айының сңына де йін блыс көлемінде екі мыңнан астам тұрғынды кене шағыпты. Олардың ішінде 653-і жас балалар блып шықты. Дәрігерлер кіш кене ғана жәндіктен келер дерттің қауіп ті екендігін ескертіп, жұртты сл дертке қар сы вакцина алуға шақырады. Өйткені ке не энцефалитіне шалдыққан адам өмір мен өлім ртасында қалады. Егер ауру әбден меңдеп алса, адамның өмір бйы сал б лып қа луы әб ден мүм кін. Жазира СҰЛТАНОВА, Шығыс Қазақстан блысы 26 тнна балық құрдымға кетті Республикамыз бйынша Орал-Каспий аймағында бракньерлік пен балықты және балық өнімдерін заңсыз айналымға жіберуді анықтау мен лардың жлын кесу мақсатында жүргізілген «Бекіре» шарасы аяқталды. Атырау, Маңғыстау мен Батыс Қа зақстан блыстарындағы құқық қр ғау ргандары қызметкерлері 26 тн на д ан астам заңсыз ауланған балық тәр кі ле ген. Оның ба сым бө лігі, яғни 23 тн на сы бекіре тұқымдас балығымен ерек ше леніп тырған Атырау аймағынан. Бра кньерлер ден 450 ау-қармақ пен 11 қайық алын ған. Атырау ОІІД баспасөз қызметінің жетек шісі Гүлнәзира Мұхтарваның айтуын ша, «Бекіре» шарасы барысында б лыста балықты заңсыз аулаған 168 адам ұс тал ды. Олардың ішінде балықты заң сыз ау ла ғандары 95 адам блса, 49 адам тегін лжаны сатумен айналысқан. Заң сыз балық аулаушыларға қатысты 55 қылмыстық іс қзғалып, ның 45-і ст қа өткен. Об лыс тық тәртіп сақшылары балық ты қр ғау ды «Бекіре» шарасынан сң да жал ғас ты р у ға уә де беріп тыр. Нарғыз ҒАБДУЛЛИНА, Атырау дат! Зұлқия НАМАЗБАЕВА, медицина ғылымының дктры, прфесср: Жігіттеріміздің ішімдікке үйірлігінің себебі гептилден Зұлқия Игенқызы, еліміздің бәсе кеге қабілетті елу елдің қатарына ер кін енуі үшін баса маңыз беретін са ла сының бірі тұрғындардың денсау лығы екені белгілі. Бұл тарапта қазір гі эклгиялық ахуалдарды сара лай келе қандай жағдаяттар біздің ар тықшылықтарымыз, қайсысы кем ші лік тер і міз блып табылмақ?.. Қазіргі кезде бұл сауалдардың барлығы ел жиі айтатын «иннвация» деген тер мин ге келіп тіреледі. Біздің түсінуімізде, ин нвация дегеніміз ең әуелі өмірдің бар ша саласына ғылыми негіздеме жасау. Ғы лыми негізсіз ешқандай даму, алға басу бл майды. Денсаулық саласында бұл шаруа лар айналаны қршаған ртаның экл гиялық жағдайының, өнеркәсіп рында рының адам денсаулығына әсерінің, ха лық тың ппуляция ретінде дамуының ғы лы ми сараптамаларынан басталуы керек. Бізде иннвация дегеніңіз лай түсінді ріл мей тұрған секілді. Кез келген салада өз жағдайымыздың анық-қанығына жетпей тұрып, шетелдік технлгияларды енгі зу ге құштар бп келеміз. «Иннвация» де ген сл деп йлаймыз. Олай емес қй. Қазақстандағы эклгиялық ахуал Ресей ден де, өзге алыс-жақын шетелден де өзгеше. Халықтың өмір сүру салты да, ға сыр лар бйы қалыптасқан денсаулық жағ дайы да ерекше. Сған қарамастан, ин нвациялық жаңалықтардың бәрі шетелдік даму үрдістерінен көшіріліп алы нады. Еурпада немесе басқа шетелде, өз дерінің ежелден үйренген ртасында, эк лгиялық таза аймақта тұратын елдің ерекшелігіне сай жасалған дүние бізге әкеп жапсырылады. Ол елдің қаншама ға сыр генетикалық қалпына етене блып кет кен жайы бізге келмейтіні ескерілмейді. Оның сыртында, қазір адам денсаулығына қатысты жаңалықтар ашу тек тұрғылықты ртасының жай-күйін қса саралап тырып қа на жасалады. Бұл тарапта біздің Еңбек ги гие насы және кәсіби аурулар ұлттық р та лығы 1970-жылдардан бері тұрақты зерт теулер жүргізіп келеді. Мәселен, Қара ғанды өңірінде тпыраққа сынаптың, кадь мийдің, қрғасынның сіңіп, қрлануы бай қалып тыр. Осы ауыр металдар жер гілік ті тұрғындар ағзасына өте күрделі әсер етіп тыр. Кеңестік дәуірде бұл туралы айтқыз баған, кейде қазір де бұл жайлы ашық әңгіме бла қймайды. «Ойбай! Әлеумет тік жарылыс тудырып қажеті не? Мұны шешудің жлдары жасалынып жатыр», дейді жғары жақтағылар. Үлкен көлемде қаражат та бөлінеді, денсаулықты қалпына келтіру рталықтары ашылып келеді. Бірақ жергілікті халықтың денсау лы ғы әлі де сын көтермейді. Неге? Бұған түр лі тарапта жауап беруге блады. Бір жайтты ғана айтайын. Мәселен, Қараған дыда «Қазчерметавтматика» атты акцинерлік қғам бар. Қазақстандағы ден сау лық саласының құрылғыларын жасап шы ғаратын бірден бір рталық. Түрлі зерт ханалық прибрлар жасалады мұнда. Ден саулық саласының зертханалық құрыл ғы ларын жасау дегеніңіз, қаржылық жа ғы нан кел ген де аса көп қайтарымы бл май тын сала. Бізде қалыптасқан бір ша руа ға салған қаражат келесі жылы еселеніп қайтуы керек деген түсінік сы рталық тың жұмысын таза тұралатып келеді. Оған демеу жасағанның рнына, күллі құрыл ғыны шетелден тасимыз... Денсаулық саласында қл да ныла тын қазақстандық құрылғыны көре қй ған жқпыз расында... Иә. Құрал-жабдық, құрылғы үшін бөлінетін қаражаттың барлығы, табыста ры мыздың бәрі дерлік шетелге кетеді. АҚШ-тан да, Ресейден де, Қытайдан да ала мыз. Дәрі-дәрмекке байланысты да сы лай деуге блады. Неге біздің ата-баба ларымыз ғасырлар бйы пайдаланып ке ле жатқан еттен, қымыздан дәрі-дәрмек жа са масқа? Біз былайша айтқанда, «еттің нар к ман дарымыз». Өзге ұлт секілді емеспіз ғй. Қазіргі табиғи ртаны, ел тұты нып жүрген тағамдық құрамдарды еске ре тырып, дәрі-дәрмек жасалса, міне, ин н ва ция дегеніңіз сы блар еді... Сңғы жылдары ел ішінде Ресейдің «Пртн» зымырантасығыштары тұты на тын геп тил дің та би ғатқа, денсау лыққа әсері туралы жиі әңгіме блып, қазір басылып қалған тәрізді. Геп тилдің ағзаға әсері қандай? Біздің ден саулығымызға сы құлаған «Пртн дар» қандай өзгерістер әкелді?.. Бірден айту керек, гептил өте «зымиян» нәрсе. Ол еркін ыдырауға беріле қй майтын рганикалық зат. Гептилдің Ре сей дің басқа ғарыштық айлақтарында емес, Қазақстанда, Байқңырдан ұшы рылатын ракеталарда қлданылу себебін ғалым дар біздің кең даламызда ауаға еркін та рап, ыдырап кетуімен түсіндіреді. ын біз де м мын ха лық пыз ғй. Ресейдің иен жат қан р ман-т ғай лы ала бы на түсіп көрсін ші, жергілікті халық, «Бұл деген жауыздық!» деп шыға келер еді. Бізде «гептил жауса, жауа берсін, өтемақысын бер се блғаны» деген өте нашар психлгия бар. Жалпы, кез келген срақы құбылысқа кері түсінік қалыптастырып аламыз. Мүл де дұрыс емес. Ал гептил аспаннан жау ғанда әуелі шөптесін өсімдіктердің құра мына сіңіп кетеді. Ауада ыдырағанда фрмаль дегид, нитрат, нитрит секілді, дан да басқа түзілістерге айналады. Ни трат пен нитрит кәдімгі тыңайтқыш қй. Ол өсімдіктер арқылы адам ағзасына көп мөл шерде енгенде бауырдың бе лк синтездеу функциясын бұзады. Сл арқылы адамның күллі ағзасының жұмысын бұзады. Егер сы тыңайтқыштар адам ағза сына ас қрыту жлдары арқылы емес, тыныс ргандары арқылы енетін блса, бірден қанның құрамына еніп ке те ді. Қан құрамындағы бірден бір ауа та сымалдағыш гемглбиннің құрамын өз Дәйектеме-диагнз гер тіп, «метгемглбин» деген түзіліс пайда блады. Метгемглбинді қазіргі қан құрамын тек се ретін алдыңғы қатарлы ме дициналық құ рыл ғылар анықтай ал май ды. Ол үшін ар на йы ерекше сезімтал құ рылғылар ке рек. Бұл жерде еріксіз айтуға тура ке леді геп тилге қатысты қаншама шу кө те рі ліп, әңгіме блғанымен, елдің денсау лы ғын тексеру жүргізілгенімен, үлкен нә ти же лер шы ға рылды дей ал май мын... Сңғы жылдары бес-алты рет құлаған «Пртнның» залалы бйы мыздан кеткен жқ дейсіз бе? Бес-алты рет дегеніңіз, біздің біле тіні міз ғана. Ал нақты қанша рет аспаннан геп тил жауғанын кім біледі? Кім біледі, Қазір Жер шарындағы дүниеге келетін сәбилердің 10 пайызы генетикалық кемістікпен (физикалық және ақыл-й мүгедектігі) туады, 30 пайызы құрсақта көз жұмады. Некелескен жастардың 15 пайызы ұрпақ сүю бақытына қл жеткізе алмайды. Осының барлығы жер шарындағы тұрғындардың химиялық залалды заттармен ластанған ртада тұратындығынан блып тыр. Сңғы жылдары Балқаштағы кен-металлургия кмбинатынан жыл сайын қала маңы атмсферасының жер бетіндегі қабатына 600 мың тннадан астам химиялық қалдықтар түседі. Осынау 39 түрлі улы заттың 33-і арнайы санаттағы улы қсылыстарға жатады. Өткен ғасыр сңынан бері жылға дейін Қарағанды блысы мен Ақмла блысы территрияларын басып ағатын Нұра өзенінің табанында 150 тннадан астам улы сынап қрдаланып қалған. Нұраның суын қазіргі таңда Қарағанды блысы мен Астананың жалпы саны миллиннан астам халқы тұтынып тыр. бәл кім, «Пртн» қазақ даласына әдейі құлатылған шығар?! Оны айтсақ, саясатқа сқ ты ғы сып қаламыз... Гептилдің тағы бір өте ауыр әсері адамның жүйке жү йе сіне тигізетін зияны. Адам миынан күн делікті тірлігі мізде істеген ісімізден, көр ге ні мізден қа нағат тану сезімін, ләззат алу күйін қалыптай тын сертнин атты гар мн бөлініп тұ руы керек. Гептил сы се р т ни н нің бөлі нуіне үлкен кедергі келтіреді. Нә ти жесінде адам күйзеліске ұшырағыш, шар ша уық, ашушаң, немқұрайды, жал қау блып кетеді. Өзі істеген ісінен ра қат тана алмайды. Керісінше, күйгелек, ен жар, суицидке өзіне өзі қл салуға да йын тұратын блады. Бұл көңіл күй қа зір бәрі мізге таныс қй. Әсіресе, ауыл тұр ғында ры күйзелгіш келеді. Неге? Ауылдан қа ла ға арман қуып келген қазақтың қызжі гіт терін қалалықтар көбіне «жалқау, мінез-құлқы дұрыс емес, енжар, жауапсыз, се нуге блмайды, йлау қабілеті нашар» деп кінәлап жатады. Себебіне кім үңіліпті? Қа зақ тың атпал азаматтары ішімдікке неге үйір? Ішімдік ағзаға түскен кезде сертнин екі есе артық мөлшерде бөлінеді. Жі гіттері міз дің ішімдікке, өзге зиянды, кү мән ді ша руа ларға үйірлігінің себебі гептилден еке нін кімге барып дәлелдейсің? Кеше де, қазір де ауылдан келген жандарға қа лай көмектесеріңді білмейсің! Жаның ауы рады. Гептил аспаннан жауған кездері бірден үлкен ауқымды шаралар атқарылуы ке рек еді. Әрине, еш шара қлданылмады деу ге блмас. Жүкті аналарға тиісті емдік витаминдер, тағамдар рецепті берілді. Елді тұтастай тексерістен өткіздік. «Жағдай нашар. Аурулымыз» деп айта бергеннен еш те ңе шық па й ды... Снда гептил тек қазақ ұлтына ғана зиянды нәрсе ме? Жқ. Гептилден ыдырайтын нитрит пен нитрат туралы айттық қй. Мәселен, өт кен ғасырдың алпысыншы жылдары Қа зақ стандағы неміс ұлты арасында қатерлі ісік рак ауруы жиі кездескен бла тын. Бәріміз білеміз, неміс ағайын көкө ніс, жеміс-жидекті бізден н есе ар тық тұтынатынын. Сл тұста өсімдіктер құ ра мын дағы тыңайтқыштар сы ауруға шал дықтырған. Уақыт өте келе рак ау руы жетпісінші жылдары рыстардың ара сында жиі байқалатын блды. Қазір сы дертпен қа зақ жиі ауыратыны анық. Қа зақтың негізгі тағам түрі ет. Өсімдік құ ра мын да ғы тыңайтқыштар, жануар үшін у әуелі жануарлар ағзасына түседі ғй. Ертеректе малдардың ағзасы л уды жйып жіберіп тыруға қабілетті блатын. Қаншама жылдар ішін де әлгі у жануарлар ағзасына әбден сі ңіп, енді ет пен сүт арқылы қазақтың ағза сын ластап, ауруға шалдықтырып тыр. Гептил қазақ атырабына тарағанда, кө келеріміз «Е, нда ел аз ғй. Жауса жауа берсін» десті ғй. Бірақ далада жайылатын мал ды, ны тұтынатын қазақты йлаған ешкім жқ. Бір л ғана емес. Қазір біздің тпыраққа өнеркәсіп рындары арқылы қр ғасын, кадьмий, сынап өте көп мөлшер де сіңген. Ежелгі дүниеде әлемдегі ал дың ғы қатарлы өркениетті ел блған Рим империясының құлдырауының бір себебін ға лым дар тұтынған суларының құрамында қр ғасынның көп блғандығымен де түсін діріп, дәлелдеп берді. Римдіктер қалаларында су құбырларын жүргізіп, құ бырларды қрғасыннан жасаған ғй. Сумен бір ге ағзаға енген қрғасын уақыт өте ке л е зиянды блып шыққан. Римдіктердің бала лары іштен кеміс, науқас, мүгедек бп туа бастаған. Тұтас империя тарихтан өшті емес пе? Бізді ндай дерттен сақтасын, бірақ, «жаман айтпай жақсы жқ!».. Қазір нәрестелердің түрлі аты жаман науқастарға шалдығып туатыны, ана лардың қанының аздығы да эклгия лық ахуалмен түсіндіріліп тыр ғй... Негізі, ұрпақ денсаулығы, аналардың ден саулығы ең бірінші кезекте блуы керек қй. Біздің елімізде де ана мен бала р та лықтары ашылып, жұмыс істеп жатыр. Бұл салаға қаншама қаражат та ретімен қа ра лып келеді. Бірақ бұл шаралар да жет кіліксіз тәрізді. Мысалы, Ресейде тұрғын дардың химиялық қауіпсіздігін қадаға лайтын тұтас қғамдық ұйым бар. Тұтас инс титут бар. Қршаған ртаның және адам эклгиясының гигиенасы деген. Онда бәрін тексереді. Пермьде ашылған сындай рталықта мынадай жағдайлар бар: Мәселен, әлдебір қыз бен жігіт үйлен бек блады. Оларды үйлендірместен бұ рын, біраз уақыт бйы сы рталықта т лық тек се ріп, денсаулықтарын қалпына келті ре ді. Ара да кесімді уақыт өткен сң лар ба ла лы блады. Қазір әлгі жастардың бала ла ры н екі-н үшке келген шығар. Осы н екі жыл бйы әлгі рталықтағылар туған әр баланы қадағалап тырды. Ол бала ал ды на не келсе, сны ішпейді. Біздегідей «К ка-кла» ішпейді, Еурпаның неше түр лі жасанды тағамдарын тұтынбайды. Та за табиғи нан, сүт тәрізді тағамдарды ға на тұтынады. Міне, жұмыс деген сы. Гигиена деген сы. Ресейде сындай ау қым ды шаралар жүзеге асырылуы арқылы ұрпақ саулығы, блашақ қамы жаса лып жатыр. Әлгі балалар керемет интел лектуалды ұрпақ ретінде даярланып ж а тыр. Біз де бір рталық ашылса, сның «Бас дәрігері кім блады екен?» деген та лас басталады. Оның керегі не? Ең бас тысы жұмыс жүрсе блды емес пе? Қа зақ бастық блғысы кеп тұрады. Жұмыс іс теп үйренсейші дан да. Бастық блсам, жұмыс істемеймін деп йлайды. Осы психлгиядан ары лу керек. Бұл тараптағы шаруа ларды тү бе гейлі, пышақкесті қылып ше шу керек. Біз де гі шаруалар жәрдемақы, тек се ріс се кіл ді нау қан дық шаралардан асар емес. Снда мұндай психлгиядан ары ла тын дәрмен жетіспей ме? Жалпы, не жетіспейді бізге? Егер жемқрлық туралы немесе қате ліктер туралы айтатын блсақ, сая си салмағы бар тақырыпқа йысып ке те міз. Менің айтарым, қазіргі жағдайда үл кен қалпына келтіру рталықтарын, та би ғи жағдайы қиын ртаға қалыптасу, реа били тация дейміз ғй, сндай рталықтарды қа лып тас ты руымыз керек. «Эклгиялық ахуал нашар» деп, «табиғат ластануда» деп айғайлай бергеннен ештеңе шық пайды ғй. Қытайда эклгиялық ахуал жақсы деп кім айтады? Біз шамамыз кел ген ше, сы жағдайға ағзамыз қарсы тұра ала тын деңгейге жетуіміз керек. Ата-ба ба ларымыздан жалғасып келе жат қан, өзі міз ге тән, қанымызға сің ген дәс түр лер ді бұз бай, жанымыз ға жа ғ атын та би ғи зат тар дан дәрі-дәр мек жа са уы мыз ке рек. Ұлт тық қалпы мызды, ден сау лы ғы мыз ды сақ тау үшін дәс түр ден айы рыл мауы мыз керек. Қа зір гі техникалық қауырт да му ке зін де мей лін ше сақ, тәртіппен өмір сү руі міз керек. Кез кел ген салада дұрыс жұмыс ұйым дастыру меха низм дерін қа лыптас ты ру керек. Дәстүр жал ғастығы үзіл меуі ке рек. Мә се лен, біздің ғұлама прфес ср ла ры мыз дың айлығы шайлығына жет пейтін дік тен, бірнеше жерде жұмыс істеуіне ту ра ке ле ді. Оларды қаншама тәжірибесін, бі лім тлы алтын басын қадірлемей тырмыз. Сдан сң, жастар ғылымға келмейді. Өйт кені ғылымда тез әрі көп ақша та буға мүм кін дік жқ. Сндықтан бізде тә жіри бенің ұр пақ қа ұласуы блмай тыр. Сти мул жқ. «ХХІ ғасыр гигиена ғасыры» деп тегін ай тыл ма ған. Дә рі гер лер дің қ ғам дағы рө лі ке ше гі санитар лық-ағар ту шы лық пен са ла уат ты өмір салтын на си хат тау шы лық тан анағұрлым жға ры б луы ке рек. С дан сң жеке бас денсау лы ғын ұлт тық ден сау лық пен ұш тас ты ра біл сек, ұтыл маймыз. Түп теп кел ген де, бәрі өзімізге бай ла ныс ты. Әңгімеңізге рақмет! Сұхбаттасқан Серік САҒЫНТАЙ, Қарағанды Құжат фтсуреті қандай блады? Халыққа қызмет көрсету рталығынан жеке куәлік ауыстыру үшін дайын фтсуреттерімді алып барғанмын. Бірақ сапасы нашар деп, қабылдамай қйды. Орталықтың өзінен суретке тү сіп едім, менің қлымдағы фтлардан айырмашылығы жқ. Ай тыңыздаршы, құжатқа қажет фтсуреттерге қандай талаптар қйы лады? 3. ЕРЖАНОВА, Қарағанды қаласы ҚР әділет министрінің бұй рығымен бекітілген халықты құ жаттан дыру мен тіркеу ережелерін әді лет ргандарында қлдану нұс қа масына сәйкес, құжат ф т гра фиясына қйылатын ең бас ты талап ндағы бейненің өті ніш білдірушінің құжат рәсімдеу уа қытын дағы жас ерекшеліктеріне сай ке луі. Фтсуреттің өлшемі 3,5 х 4,5 см. Бейненің жалпы көлемінің 75 па йы зын алып тұратын ан фас ашық фн да түсірілген б луы қажет жә не л бір не га тив тен арнайы тегіс фтқағазға кө ші ру әді сімен рындалады. Км пью тер лік сканер леу, мдельдеу жә не ксе р көшір мелеу арқылы жа сал ған бей не қа был данбайды. Сн дай-ақ түрлі се беп пен сапасы на шар шық қан ф т су рет те құжат рә сім деу ге жарамайды. Ал егер ф т су рет ж ға ры да атал ған та лаптарға сай бл ға нымен, халыққа қызмет көр се ту р та лық та ры ның ма ма ны аза маттан қа лайда рталықта суретке түсу ді та лап еткен блса, лардың әреке ті заң сыз. Көпірдің жапсарын кім жамайды? Кейінгі жылдары Алматыда көпірлер салу қарқынды жүріп жатыр. Бұл әрине өте жақсы блды. Бірақ сл Алматыдағы көпірлердің жалғанған жерлері өте дөрекі. Плита тастардың арасы көліктің жүруіне жайсыз әсер етеді. Сны жөндеуге бла ма? Самат ТӨРЕХАН, Алматы қаласы Иә, Алматы көпірлерінің тақтайдай тегіс емес екені рас. Оны бізге хабарласып, шағымданатын жүргізушілер растайды. Сіздің сұрағыңызға жа уап беру үшін біз Алматы қаласы Қғамдық көлік және автмбиль жл дары басқармасының бөлім бастығы Бекблат Қңырбаевқа хабарластық. Оның айтуынша, биыл көпірлерді жөндеуге бюджеттен қаржы бө лінген жқ. Бұл іс келер жылы шешімін табуы тиіс. Жөндеу Үкіметтің «Жл картасы» бағдарламасы аясында іске асырылады. Бағдарлама аясында 4770 жба анықталған. Бұл мақсатқа 140 миллиард теңге қарас тырылып тыр.

7 дда РеспубликалыҚ ҚҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет 87 (87) жыл, сәрсенбі 7 Күрес Шайбалы хккей Сапта сегіз клуб Кеше Астанада Қазақстан хккей федерациясының мәжілісі өтіп, нда ел чемпинатының алдағы маусымдағы регламенті бекітілді. 2009/2010 жылдардағы маусымда Қазақстан чемпинатында 8 кманда бақ сынайтын блды. Атап айтқанда, келесі маусымда ел бі рін шілігінде мына кмандалар ддаға түс пек: «Сары-Арқа» (Қарағанды), «Қазақ мыс» (Сәтбаев), «Грняк» (Рудный), «Ер т іс» (Павлдар), «Қазцинк-Трпед-2» (Өс кемен), «Барыс-2» (Астана), Көк шетау және Атырау қалаларының клубтары. Бұл кмандалардың бәрі ел чем пи на тына қатысатындықтарына уәде бер ді. Ал «Еңбек» (Алматы) клубы мен Пет р павл қаласы кмандасының төл чем пи на тымызға қатысу-қа тыс паулары әлі белгісіз. Жалпы, кешегі басқсуда 9 мәселе қаралды. Өткен маусым қрытындыланып, Қазақстан хккей федерациясының жылдық сметасы бекітілді. Сндай-ақ жаңа мұ зай дындар салу мәселесі талқыланды. Ас қар Мәмин, Қазақстан хккей феде ра циясының президенті: Бүгінгі басқсудың негізігі жетістігі Қа зақстан чемпинатының регламентін бе кіту блды. Ел біріншілігінде 8-10 кман да йнауы керек. Осыған қл жеткізу қа жет. Ал блашақта Е біріншілігінде әр бір аймақтың бір кмандасы йнаса дей міз. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін қан ша уақыт кетеді? Екі жыл, төрт жыл? Ке сіп айта алмаймын, бірақ біз сы йымыз ды неғұрлым тезірек жүзеге асы ру ға тырысамыз. Бүкіләлемдік дағ да рыс блма ған да бізге әлдеқайда ңай б лушы еді. Бірақ біз мұндай қиын дық тар ға қарамай, ел хккейін дамыту ға күш са ла мыз. Ертерек те бізде тек Өс ке мен қаласы ғана шайбалы хккей р та лы ғы блып кел се, қазір біз де бұл спрт түрі Астана, Қа ра ғанды, Пав лдар қа ла ларында қарқынды түр де да мып келеді. Әсі ре се, Павлдарды бөле-жара атап өткім ке ле ді. Керекуліктер жқ тан бар жасап, к манда құрды. Атырауда мұзайдын ке ше ні салынды. Ал маты мен Петрпавл өз клубтарын ел чемпи натына қсады деп сенемін. Біздің ен дігі мақсатымыз кей бір қалаларға ұйым дастырушылық жа ғы нан қлғабыс жа сап, тіпті қаржылай кө мек көрсету. Темір таудағы кмбинат бас шылары да өз к ман даларын қайта қа тар ға қ с ады деп үміт тенемін. Әлихан жаппар Төрешілер түріктерге блысып кетті Түркияның Измир қаласында күрес түрлерінен жасөспірімдер арасында халықаралық турнир аяқталды. Бұл турнирге Қазақстанның грек-рим және еркін күрес түрлеріндегі балғын балуандары да қатысып қайтты. Еркін күрес балуандарының бірде-біреуі жүлдеге ілінбей, бапкер ле рін жа сыт қанымен Рысбек Нұр ғазин жат тық тыратын грек-рим кү ресінің өрендері елімізге лжалы рал ды. Олар бір алтын, екі күміс және бір қ ла жүл деге қл жеткізді. 54 ке лі салмақ дә ре же сінде белдескен Шер хан Құр ба нв алтыннан алқа та ғынды. Бап кер ле рінің айтуынша, тү рік кілемінде төрт белдесу өткізіпті. Әуелі Блгария және Канада балуанда рын жеңіп, тартысты өткен жарты лай финалдық кездесуде әзірбай жандық Тахир Нифталиевті ұт қан. Ал ақтық белдесуде кілем қ жа йы ны Аслан Емірені ұпай саны мен ұтты. Әйтсе де, бұл жерде тө ре шілер алқасы үш мәрте біздің бал уаны мыздың ұпайын есепке алмай, діңкелеткен. Сндай-ақ бз кі лем дегі қазылардың әділеттік таныт пауларының кесірінен 42 келі сал мақтағы финалдық белдесуде Мақ сат Айнақұлв қлда тұрған ал тын жүлдеден айырылып қалған. Төрешілер ұтып жатқан ба луанымызға ескерту беріп, жеңісті түрік ба луа нына алып берген. Сндай-ақ 58 келі салмақта бақ сынаған Нұртас Үм бет финалда грузин балуанына жл беріп, екінші рынды иеленді. Ал 69 келі салмақ дәрежесінде күрес кен Талғат Ташмағанбетв қла ме даль ен ші леді. Телжан Күдерв Біздің дда влейбл Жігерлі «Жетісу» жеңіске жетті Кеше Тайландта влейблдан әйелдер арасындағы клубтық Азия чемпинаты басталды. Шығыстың үздік клубтары бақ сынайтын ддаға Қазақстанның атынан биылғы ел чемпины «Жетісу» (Талдықрған) клубы қатысуда. Нұрғазы Сасаев Биыл әйелдер арасындағы клубтық Азия чемпинатына 11 кманда қаты суы керек блатын. Бірақ Ауғанстан қыз да ры аталмыш ддаға келмеді. Ойын дар кестесі бекітіліп қйғандықтан, ұйым дас ты рушы лар Ауғанстан қыздарымен блатын йын дарда лардың қарсыластарына әзір ше 3:0 (25:0, 25:0, 25:0) есебімен тех ни калық жеңіс жазуға сөз байласты. Бі рақ лар «Ауғанстан қыздарының келіп қа лу лары да мүмкін» деп үміттерін әлі де үз бей тсып тыр. Кмандаларды екі тпқа бөлу ба рысында Қытай клубы Азияның бірінші нөмір лі клубы ретінде бір тпты бастаса, екінші тп Азияның екінші кмандасы ре тін де жергілікті тай қыздарына берілді. Бұ дан сң Жапния клубы Азияның үшінші кман дасы ретінде Қытай қыздары бастаған тп қа, ал Слтүстік Крея арулары төртінші к ман да ретінде тай қыздары бар тпқа жө нел тілді. Қалғандары жеребе бйынша бө лін ді. Бірақ біздің қыздар қытай және жа пн арулары бар тпқа түсті. Мұның сы рын түсіну қиын емес. Тайланд тарапы Азиз разбаев Алматыдағы Орталық стадинның қсым ша алаңында өткен шағын футбл тур нирі өте қызықты өтіп, журналистер мен әншілер қауымы, сндай-ақ «жастан дықтар» бір марқайып қалды. Айта ке те йік, «Алаш айнасы» газеті өзінің алғаш қы кездесуін әншілер кмандасымен өт кі зіп, шектен тыс шиеленіскен матчта 3:3 есе бі мен тең түсті. Бұдан кейін күлгін-сары түс тес кманданы «жастандықтардың» жас жі гіт тері күтіп тұрған блатын. Жарты са ғат бйы «жан алысып, жан беріскен» екі кманда негізгі уақытта жеңімпазды анық тай алмай, төреші қсқан екі ми нут та «Алаш айнасының» жлы блды. К мандаға жеңіс глын сыйлаған саясат бөлі мінің тіл шісі Жарқын Жұмаділв. Фи налда біздің кмандамызға «Хабар» телеарнасы жлықты. Бұқаралық ақ па рат құралдарының қс өкілі Stars kz журналының туған күніне рай ұйым дасты рыл ған шағын футбл турнирінің бас жүл десін өзара сарапқа салғанына бір жа Бірінші күнгі йындар нәтижесі: «А» тбы «Федербрау» «Тайпэй» 3:0 (25:8, 25:16, 25:14) «Сбаексу» «Сайпа» 3:0 (25:17, 25:18, 25:10) «В» тбы «Жетісу» «Петркимиа Гресик» 3:0 (25:19, 25:12, 25:16) «Трэй Арру» «Спрт рталығы» 3:2 (21:25, 20:25, 25:21, 25:18, 15:9) «Тяньцзинь Бриджстун» Ауғанстан 3:0 (25:0, 25:0, 25:0) Бүгін «Жетісу» Ауғанстан қыздарымен й на уы керек. Жғарыда Ауғанстан қыздарының Тайландқа келмегендерін жаздық. Ендеше, бұл йында біздің қыздарға 3:0 есебімен тех ни калық жеңіс жазылуы тиіс. «А» тбы: «Федербрау» (Таиланд) «Сбаексу» (Слтүстік Крея) «Тайпэй» (Тайпэй) «Сайпа» (Иран) СКИФ (Өзбекстан) «В» тбы «Тяньцзинь Бриджстун» (Қытай) «Трэй Арру» (Жапния) «Жетісу» (Қазақстан) «Петркимиа Гресик» (Инднезия) «Спрт рталығы» (Вьетнам) бұл чемпинаттың өз жерлерінде өтіп жатқандығын пайдаланып, азулы қар сы ласта рының бәрін басқа тпқа тптастырды. Ал өз қыздарын жеңілдеу тпқа жіберді. Снымен, сы 11 кманда екі тпқа бөлінді. Әуелі бір айналымдық жүйемен тптық йындарды өткізеді де, әр тпта 1-4 рын дарға ие блған кмандалар ширек фи налға шығады. Ширек финалдық йын дар мына жұптар арасында өтеді: А1 В4; А2 В3; В2 А3; В1 А4. Яғни «А» тбының жеңімпазы «В» тбында төртінші рын алған кмандамен кез деседі. Ал «А» тбында екінші рын алған клуб «В» тбында үшінші рынға ие блған кмандамен йнайды. Қалған екі жұп, керісінше сы үлгіде жартылай финалға шығу құқығын сарапқа салады. Кеше әр тптағы бірінші йындар өтті. «Же ті су» бірінші күнгі йында Инднезия қыз да ры мен кездесті. Қарсыластары жеңіс ті қлдан бермеуге тырысып, қанша тіс тен се де, Қазақстан чемпины жеңіске жет ті. Азия влейбл федерациясының рес ми сай ты «Инднезия қыздарына қара ған да, қазақстандықтардың бйлары ұзын екен. Осы артықшылықтарына арқа сү йе ген Қазақстан қыздары трға тақау жер де гі йында белсенділік танытты. Шабуыл кезінде дпты құлаштап ұрып, ал қар сы ластары шабуылға шыққанда тсқа уыл қйып, таразы басын өздеріне ауда ра білді» деп жазды. Шынымен-ақ, біздің қыздардың бйлары сәл ұзындау блды. Мысалы, біз дің қыз дардың бйлары рта есеппен 183 см блса, Инднезия әуедпшыларының бй лары рта есеппен 173 см. Жай ғын дай жар қыл да ған Оль га Куба севич сы матч тың үздік йын шы сы атанды. Сн дай-ақ Оль га Насед кина, Ксе ния Иман ға лиева, Ольга Кар п ва қар қын ды да нә ти же лі йын үлгісін көрсете білді. Бұ лар дан тәжірибелі Ольга Грушк мен «Алаш айнасы» ақтық сында айқасты «Алаш айнасы» газетінің ашылғанына көп бла қймаса да, қырмандар мен әріптестер арасында танымалдығы артып келеді. «Нұр Отан» ХДП «Жас Отан» жастар қанаты «Заңғар» шығармашылық бірлестігі мен Stars kz журналы әншілер арасында шағын футбл турнирін ұйымдастырып, БАҚ өкілдерінен «Хабар» телеарнасы мен «Алаш айнасы» газетін шақырды. ғы нан қуанысты. Алайда бұл йында ақ па рат тарату кеңістігінде жасы үлкен «ха бар лық тар дың» асығы ал шы сы нан түсті. Снымен, бас жүлде «Хабарда», ал «Алаш айнасы» газе ті екінші рынға р на лас ты. Турнир өте тар тысты өтті. Баспасөз өкіл де рі өз де рінің әрқашан алда жү ре тін дік терін та ғы бір рет дә лел де ді, де ді тур нир сңында Stars kz журналының бас ре дак т ры Аза мат Сан ды бай. Жалпы, «Нұр Отан» ХДП «Жас Отан» жастар қа на ты «Заңғар» шығар ма шылық бірлес тігі мұндай ша ра ларды ұйымдасты ру да алдына жан сал май ке леді. Естеріңізге са ла ке те йік, сы дан бір ай бұрын атал мыш бір лес тіктің баста уымен Орталық ста дин ның қсымша ала ңында БАҚ өкіл де рі ара сын да ұлттық йын дардан да д да өт кен б ла тын. к ма на ка пи та ны К ри на Ищим це ва да қа лыс қан жқ. Осы алты қыз негізгі құрам да й на ды. Бұлармен бірге либер Ма ри на Стрженк да негізгі құрамда й нап, ларды алма-кезек ауыстырып тыр ды. «Жетісу» клубының бас бапкері Рус там Ма симв екінші партиядан бастап алаң ға Сана Жарылғасваны, Оксана Мих лап ты, Ири на Зай це ва ны шы ғар ды. Ал үшін ші партияда Олеся Арсланва мен Алек сандра Серебренникваға да өз шебер ліктерін паш етуге мүмкіндік бе р ді. Осы лайша бұл йында кманда са пын дағ ы қыз дардың бәрі алаңға шығып, Ин дне зия клубын жеңуге өз үлестерін қс ты. Бұл турнирде біздің кманда тұрақты серіктесіміз, тандық TEXTILINE кмпаниясы арнайы тігіп берген спрттық киіммен йнады. TEXTILINE біздің елде сапасы жғары спрттық киімдер тігетін бірден-бір кмпания. Осы саладағы бірегей кмпанияның өнімдері «қара базардағы» Қытай киімдерінен анағұрлым артық екендігіне көзіміз жетіп, сымен екінші турнирге TEXTILINE кмпаниясы тігіп берген спрттық киіммен қатыстық. Нұрғиса Елеубекв Та ғ з ы м Қайратты еске алып, қайраттандық Қазақтың спрт және туризм академиясында бкстан Халық қаһарманы Қайрат Рысқұлбеквті еске түсіруге арналған VІІІ халықаралық турнир мәресіне жетті. Студент бксшылардың басын қсатын шаршы алаң бәсекесінде академия ректры Қайрат Закерянвтың да кубгы сарапқа салынды. Бұл жғары қу рындарының студенттері арасындағы елімізде өте тін жалғыз турнир. Жақында ғана бү кілқа зақстандық универсиада өткеніне қа ра мас тан Ака демия қабырғасындағы шаршы алаң бәсекесіне қатысушылар көп блды. Қырғызстан мен Тәжікстаннан да келген таңдау лы былғары қлғап шеберлері турнир мәртебесін өсіре түсті. Бірақ қ нақ тардан фи налға екі бксшы шықты. Олар дың еке уі де қырғызстандық былғары қлғап шеберлері. Жалпы, турнир қрытындысына тқтала тын блсақ, ең жеңіл салмақта Қазақтың спрт және туризм академиясының студен ті Мардан Берікбаевтың мерейі үс тем блды. 51 келіде тараздық Асхат Сағын бекв тп жарса, бұдан кейінгі салмақта Бағлан Омарбеквтің бағы жанды. Ал 57 ке ліде қырғызстандық Нұрлан Қабашев ал тын медальді өңірінде жарқыратты. Ол сндай-ақ турнирдің ең үздік бксшысы атанды. 60 келіде Беглан Шәкен, ал 64 келіде Аб зал Темірбекв үздік шықты. Басқа салма қ тарда Мақсат Әлімбаев, Мейрам Сәдуа қасв, Әлімжан Әубәкірв, Нұржан Тұр ғы жанв және Александр Макарв секіл ді студент-бксшыларымыз жеңіс тұ ғы рының ең биік сатысына көтерілді. Бір ай та кететіні, 69 келіде бірінші рын алған тараз дық Мақсат Әлімбаевты бкстан Афины Олимпиадасының чемпины Бақтияр Ар таев тың жеке жаттықтырушысы Нұрлан Ақүр пекв баптап жүр екен. Же ңімпаздарды ҚР Парламенті Мә жілі сі нің де пу та ты, бкс жа на шыры, Жел тқсан қи ғасына қатысушы Нұр тай Са бильянв мыр за құт тық тап, ше бер лік те рімен көз ге түс кен бксшыларға ақшалай сыйлық тар тапсырды. велспрт Телжан Күдерв «Астанада» жағдай ңалып келеді Қазақстандық «Астана» велклубының жағдайы қалыпқа келе бастаған сияқты. Олай дейтін себебіміз, сы уақытқа дейін кманданың «Тур де Франс» көпкүндігіне дейінгі жарыстар жспары белгісіз блып келген еді. Енді Йхан Брюнель шәкірттері Франциядағы турнирге дейін кішігірім үш жарысқа қатысатыны белгілі блды. Атап айтар блсақ, 4 шілде күні баста ла тын «Тур де Франс» көпкүндігінің ал дын да к манда маусым ара лығын д а Швей цария көпкүндігіне қаты сады. С ны мен қатар сы айдың 7-сі мен 14-і ара лы ғында Йхан Брюнель шәкірт тері Германия тас ж лының шаңын шығармақ. Ал бүгін Асан Ба заев, Максим Иглинский, Андреас Клёден бастаған «астаналықтар» үш күн ге сзылатын «Люксембург турында» бақ та рын сынауға кіріседі. Аталмыш үш вел ша бан д зымыз ға Люксембургте Блат Райымбекв, Ва ле рий Дмитриев, Дмитрий Муравьев, Гре гри Раст және Михаэль Шэр сынды жі гіт тер серік блады. Тақырыбымызға рай айта кетейік, «Ас та на» велклубының алдағы тағ дыры маусымның 5-інде шешілуі тиіс. Қазақ стан велспрт федерациясының вице-президенті Никлай Прскуриннің ай туын ша, сы кү ні ел р да да Қа зақ стан ве л спртының төңірегінде жүрген бас шы лар дың барлығы жиналып, к ман даның ал да ғы тағ ды рын шеш пек. Арсен Жанаділ «Самб жұлдыздары» cапында төрт қазақ Ташкентте самбдан сы спрт түрінің маң дай алды бал уан да ры ара сын да «Әлем дік сам б жұл дыз да ры» ат т ы бз кі лем бә се ке сі өте ді деп ес ті дім. Сл сында Қа зақ стан на мы сын кім дер қр ғай ды екен? Асқар АХМЕТ, Ақтөбе қаласы Бұл сұрақтың жауабын білу үшін самбдан ҚР мем ле кеттік жаттықтырушысы Асылбек Ка ке нв пен тіл де сіп, тө мен де гідей жауап алдық: Иә, самб жұлдыздарының белдесуі 5 мау сым күні Ташкенттегі «Жар» спрткеше нінде өтеді. Оған дейін Өзбекстан астанасында сам бдан Азия чемпинаты өтеді. Азия бірін шілігіне Қазақстан балуандары тлық құрам да қатысады. Ал жұлдыздар белдесуіне ке лер блсақ, бұл турнирге кімдерді шақыр та тындығын Халықаралық самб феде ра циясы өз мйнына алған. Олардың тізіміне Қазақстанның төрт балуаны ілігіпті. Олар халықаралық аренада ерекше көзге түсіп жүргендер, әрине. Нақтырақ айтқанда, әлем чемпины Ерблат Байбатырв, әлем чемпинаттарының жүлдегерлері мен әлем Кубгының иегерлері: Медет Оңдағанв, Айбек Атажанв және Ерблат Мұқанв. Су дбын кез келген бассейнде йнай бере ме? Бір байқағаным, су дбын үл кен ді-кішілі бассейндерде й най бе ре ді. Ва тер пл да йын ала ңы (не ме се ай ды ны) қан ша б луы ке рек сн да? Әлішер СЕРІКҰЛЫ, Алматы қаласы Дұрыс байқағансыз. Су дбын (ва тер пл ды) ұзындығы 25 метрлік бас сейнде де, 50 метрлік бассейн де де йнай береді. Не гі зі, йын ай ды ны ның нақ ты бе кі тілген, те мір дей қа тып қал ған өлшем де рі жқ. Су дбының йын ала ңы (айдыны) 20х10 метрден 30х20 ме тр ге де йін гі аралықта б луы керек. Әйел дер ара сын дағы йын дар өте тін алаң ның (айдын ның) ау мағы 25х17 метрден ас па уы ке рек. Сндай-ақ су д бы йы ны өте тін бас сейн нің те реңдігі 1,8 метрден кем блмауы тиіс. Бі рақ жасөспірімдер ара сын дағы ддалар бұдан да таяз бас сейн дерде өткізіле береді. Су д бы йы нын дағы қақпаның ені 3 метр, биік ті гі 90 сантиметр б ла ды. Су дбы йынындағы дптың түсі әлбетте сары блады. Мұнда ғы бір матч төрт кезеңнен тұра ды. Ал әр кезеңдегі таза йын уа қыты 8 минут. Яғни тө ре ші йын ды тқ татқан кездегі және дп айдын сыр ты на шығып кеткен кездердегі уақыт есеп ке алынбайды. Ондайда уақыт та тқ таты лады. Әр кманданың са пында же ті адам блады: алты йын шы жә не бір қақпашы. Ойын шы лардың нө мір лері баскиім де рі не жазылады.

8 Қақпашы Құрастырған Айтқазы Майлыбай Суық хабар Қызыл тпырақ бяу Мексика ақшасы Үнді әйел киімі Жаһанданған заманда, Орын таппай қғамда, Шетсіз-шексіз ғаламда, Жалғыз өзім қалам ба?.. Сапиян Ныспы Мысыр. күн құдайы Қансрғыш жәндік Құддыс Құла түз Жапн театр жанры Аңыз Гимнаст Иісті қарамай Тілсіз жау Жеміс ағаштары өсірілген жер Мәдениет үйі Пән Якуттардың жазғы баспанасы Қян, түлкі Қаһар Бірлестік Балалы еркек Күнә, қиянат Халық аралық бірлік жүйесі Таңба, белгі Тылсым қасиет Эфир майлы өсімдік Ауыр азап Нта 2 маусымдағы 86 сканврдтың жауабы Көлденеңінен: Әңгелек. Метр. Арқау. Кеа. Ар. Истр. Тархан. Қи. Ескі. Алаяқ. Абыл. Иданбарыс. Уақ. Па. Үме. Тиран. Тігінен: Өңір. Дәм. Қарқара. Иерархия. Ну. Қабат. Жем. «Ине». Бақи. Кекс. «Сиыр». Тетік. Лыпа. Қарар. Іс. Сан. «Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: Редакцияның мекенжайы: info@alashainasy.kz Алматы қаласы, Бегалин көшесі, 148 а Телефн: 8(727) , Факс: 8(727) Сәтбаев көшесі Кккинаки көшесі Бегалин көшесі Республика сарайы тық даңғылы Луганский көшесі «Алаш Айнасы» Бегалин көшесі, 148 а Бегалин көшесі Байтасв көшесі Абай даңғылы Құрманғазы көшесі Қабанбай батыр көшесі Сын Сурет Су бетіндегі аймақ Суретті салған Ғалым Смағұлұлы Әзіл-шыны аралас Мен әйеліммен дұрыстап әңгімелеспегелі жарты жылдай бп қалды. Қалайша? Оның сөзін бөлгім келмейді. *** Шенеуніктерге кеңес: 1. Ойлама. 2. Ойласаң, айтпа. 3. Ойлап әрі айтатын блсаң, жазба. 4. Егер йлап, айтып және жазатын блсаң, қл қйма. 5. Егер йлап, айтып, жазып және қл қятын блсаң өз балың өзіңе! *** Бір мекеме басшысы хатшы қызды жұмыстан шығаруға шешім қабылдайды да, ны қалай сыпайы жеткізерін білмей: Сіз өзіңізге жүктелген тапсырмаларды мүлтіксіз рын дай тын білікті кадрсыз. Сіз блмасаңыз біз қалай жұмыс істер едік?! Де ген мен ертеңнен бастап сізсіз жұмыс істеп көруге талпыныс жа са йық деп тырмыз. *** Жасы 20-дан асқан баласына анасы: Үйленсеңші! Әлі жаспын, қуымды бітірейін... Баласы 30-дан асқанда: Балам-ау, қашан үйленесің? Кандидаттығымды қрғап алайын... Баласы 50-ге келгенде анасы ескі әуенге басып: Осылай сқа басыңды срайтып жүре бермексің бе? Неменеге тықақтап сұрай бересің сы? Жай, әңгіме блсын дегенім ғй... Батуы Жұлдыз-жрамал Таразы Сізге қалтаңызда қал ған қаржыны үнемдеп жұм сау қа жет, се бе бі бү гін ша ма ңыз ға қарамай бе кер ге бс шы ғын шы ғарып алуы ңыз ық тимал. Жа қын күн де рі аса маңызды істерге қ мақ ты қа ра жат қа жет б ла ты нын ес кер те міз. Тқты Бүгін сіздің күніңіз. Еш те ңе ге алаң дамай, бел сен ді әре кет етуі ңіз қа жет. Ал ата-ана ңыз ға көп уа қыт бө лі ңіз, лар сіздің қам қр лы ғы ңыз ды кү те ді. Кеш ті сү йік ті ңіз бен бір ге өт кіз ге ні ңіз аб зал. Трпақ Сізді сәтті күн күтеді. Тіпті сіз ге ештеңе істеудің қажеті жқ, бар лы ғы өзі нен-өзі ше шіледі. Сіз ден та лап еті ле тін бір ға на нәр се л ай на ла ңы з дағылармен ашық-жар қын әң гі ме ле су. Күн т ба сы лық ме ре ке өт кі зу ге де өте қ лай лы. Сарышаян Осы күні өзіңіздің нә зік тік пен қамқрлыққа өте мұқтаж екеніңізді се зі не сіз. Барлық жұмысты бі раз кейінге қалдырып, уа қы ты ңызды сүйіктіңізбен не месе т ба сы мен өзкізуге сәтті күн. Бірге кішігірім саяхатқа шық са ңыз, тіпті жақсы. Егіздер Осы күні шешім қа был дағанда тереңге бй ла маңыз, дұрыс шешім әр қа шан да бетінде жатады, тек мұ қият блу қажет. Ақшаға бай ла нысты былық шығуы мүм кін. Сүйіктіңізден т сын сый лық кү ті ңіз, кө ңі лі ңіз кә дім гі дей кө те рі леді. Мерген Сіз үшін керекті адам дар мен іскер лік бай ла ныс ты ны ғай та тын кез кел ді. Өз жс пар ла ры ңыз ды жү зе ге асы ру үшін ке ре мет мүм кін ді гі ңіз бар. Сіз дің ж март пе йі лі ңіз, дар қан кө ң іліңіз барлық р та да бе де лі ңіз ді өсі реді. Шаян Сәттілік бүгін сіздің есігі ңіз дің сыртында сығалап тұр. Егер л жаныңызға жа қын дасын десеңіз, тек асы ғыс тық жасамаңыз, бар лық ақ паратты анықтап тек се ріп алы ңыз. Көз жұ мып кез келген адам ға сене са лу ға блмайды. Сн да ғана күн сәтті өтеді. Тауешкі Бүгін жаңа деңгейге шы ғуы ңыз ды, кездейсқ сәт ті лік тен емес, ұзақ жыл дар бйғы ең бе гі ңіз дің нә ти же сі нен деп бі лі ңіз. Осындай нә ти же ге же ту ді кей бі реулер еле ме уі де мүм кін, бірақ сіз үшін бұл өте ма ңыз ды еке ні анық. Арыстан Қазіргі кезде сіз ай на ла ңыз дағы адамдарға биік шың да тұр ған дай кө рі не сіз. Сның сал да ры нан д с та рыңыз, туыс қан да ры ңыз сіздің көбі рек көңіл бө л ге ні ңіз ді қа лай ды. Бар лы ғы на бірдей уа қыт та буы ңыз ға тура келеді. Суқұйғыш Сүйкімділігіңізбен, тар тымды қылығыңызбен сіз ай на ла ңыз да ғы адам дар ды өзіңізге еріксіз бау рап ала сыз. Дәл сы қасиет те рі ң із бен сізді бү гін барлық жерде жақ сы қа был дай ды. Әр күн сіз ге кү ліп қа ра сын де се ңіз, кү ліп жүріңіз! Бикеш Сәрсенбі беделіңізді бел гі лі бір белеске кө те ретін сәт ті күн. Бірақ ша маңыз кел мейтін жүк ті мй ны ңыз ға арт паңыз және қиын шар уаны рындай алмасаңыз, еш кімге уәде бермеңіз. Бү гін сіз ге күш құйылып, жан-жа ғы ңыз ды өз гер тіп жі бе ресіз. Балықтар Бұл күн барынша бай сал ды өтеді. Еш қан дай күтпеген сілкініс пен күй зе ліс күтпеңіз. На за ры ңыз дың басым бө лі гін сү йік ті ңіз ге арнап, ның қа ла уын рын дау ға тырысыңыз. Құ пия жспарыңызды айтып, бө лі су ге әлі асықпаңыз. Ауа райы Кезекшi редактр Телмұхамет зекен Тарату қызметi тел.: 8 (727) Байтұрсынұлы көшесi, 18-үй. Тел.: (7252) , Тапсырыс 6205 Бағасы келiсiмдi Шымкент қаласы «Оңтүстiк плиграфия» баспалар үйi» ЖШС Астана қаласы «Астана-Плиграфия», Брусилвский көшесi, 87-үй. Тел.: (7172) Тапсырыс 909 Газет сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi, жұма, сенбi күндерi шығады. «Алаш айнасында» жарияланған материалдар мен суреттердi көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi. Ұзақтығы Алматы қаласы «Дәуiр» РПБК ЖШС Қалдаяқв көшесi, 17-үй. Тел.: (727) , Тапсырыс 3470 Таралымы дана Шығуы 5.03 Күләш НАҚЫПОВА аға крректр тел.: Сканврд күннің: Мақсат ӘДIЛХАН Бас редактрдың рынбасары 1996 жылы үлкен сахнадан алғаш рет көрінген Эминем сңғы 10 жыл ішінде 31 млн 127 мың дискісін сатыпты. Ал өткен айдың р тасында ның Relapse атты жаңа жинағына енген шығармалар 16 елдің хит-шерулерінің бірінші рнынан түспеді. Эминем табысының сыры рэпер ырғақтарының жастардың көңілінен шығып тырғандығында. Ал әлемдік рейтингтен The Beatles тбының екінші рын алуы 39 жыл бұрын ыдырап кеткен ливерпульдік квартет үшін үлкен жетістік. ХХІ ғасырдың 20 үздік әншісі қатарында кезінде рейтингтердің алдын бермеген Бритни Спирс бесінші рынға түскен. Зерттеушілердің мәліметінше, ғаламдық климаттың өзгеруі салдарынан қазірдің өзінде жыл сайын 300 мың адам бақилық блып жатыр. Ал жиырма жылға жуық уақыттан сң бұл көрсеткіш әлдеқайда көбеюі мүмкін. Адам баласы әлі де блса табиғатқа тәуелді. Су тасқыны, сел, дауыл, ми қайнататын аптап пен қуаңшылық сияқты құбылыстардан зардап шегушілердің қатары күн санап артып тыр. Кфи Аннанның айтуынша, қазіргі мезгілде әлем елдері сы бір алапатпен күресуге жұмылуы қажет. Сның ішінде, ғаламдық жылынуға себепкер жайт атмсфераға таралып жатқан зиянды газдар мөлшерін азайту шараларын мықтап қлға алған жөн. Бұл мәселе биылғы желтқсан айында өтетін Кпенгаген съезінде де айтылмақ. Егер түсіңізде таутеке мен құлжа көрсеңіз, нда өңіңізде тұрмыстың тауқыметін тартпайтын бласыз. Көлемi екi кмпьютерлiк беттен асатын материалдар қабылданбайды. Америкалық рэпер Эминем ХХІ ғасырдың алғашқы нжылдығындағы ең табысты әртіс атанды. Әнжинақтарын сату жөнінен л әйгілі The Beatles тбын да басып зды жылға қарай ғаламдық жылыну құбылысының құрбандары жылына 500 мың адамға дейін көбеймек. Мұндай мәліметті БҰҰ бұрынғы бас хатшысы Кфи Аннан басқаратын Global Humanitarian Forum халықаралық ұйымы жария етті. Жақсы түс жарым ырыс Республикалық қғамдық-саяси ақпараттық газет Жылыну құбылысы адамзаттың түбіне жетеді Мерейлеріңіз үстем блып, мәртебелеріңіз асқақтасын! «Алаш айнасы» Нұрлыбай ИТЕКБАЕВ тех.редактр Эминем ең табысты әнші екен Әмен Хайдарв (1923) суретші, Мемлекеттік сыйлықтың лау реаты; Көпжасар Нәрібаев (1938) экнмика ғылымының дк т ры, прфесср, академик; Саяхат Қнақаев (1955) Энергетика және минералды ре сур с тар министрлігінің департамент директры; Блат Шарахымбай (1960) ақын; Айгүл Асқарва (1961) Қаржы министрлігі Қазынашылық к ми те ті төрағасының рынбасары; Серікбай Тұрымв (1964) Маңғыстау блысы әкімінің рын басары; Ерлан Раманқұлв (1967) Битехнлгия ұлттық рта лы ғы ның бас директры, филсфия ғылымының дктры. Автрлар қлжазбасы өңделмейдi және керi қайтарылмайды. Сіз естідіңіз бе? Туған күн иелері Редакция автрлар мақаласы мен жарнама мазмұнына жауап бермейдi. Бекарыс Шйбекв (Түркістан) 10 жыл бұрын (1999) Халықаралық Алматы инвестициялық саммиті өз жұмысын бастады. Оған 22 елден 160 кмпанияның 300-ден астам басшылары мен өкілдері қатысты. Мұратқали ДҮЙСЕНБАЕВ Бас редактрдың бiрiншi рынбасары Құрметті қазақ айтысының жанкүйерлері! Газет бетінде күнделікті жарияланып тұратын жазбаша айтысты қалт жібермей, қадағалап тырыңыздар! Сіздердің пікірлеріңіз ескерусіз қалмайды. Ақындарға қатысты талап-тілектеріңізді телефн қңыраулары және хат арқылы білдіруге блады. Жазба айтыстың электрнды нұсқасын сайтынан күнделікті қып тұра аласыздар. Газетіміздің сы сайтында жбаға қатысты басқа да пікірлеріңізді білдірулеріңізге мүмкіндіктеріңіз бар. alash_ainasy@mail.ru info@alashainasy.kz Факс: 8(727) Тел: Редакция 10 жыл бұрын (1999) Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа Ана тілінің айбары белгісі тапсырылды. Талғат КIРШIБАЕВ жауапты хатшының рынбасары Сл хабар й-санамды йран етті, Адамды неге мұнша айлалы етті? Халықты тнағанды түтіп жейтін, «Бандыны қуған Хамит» қайда кетті? 10 жыл бұрын (1999) Қжа Ахмет Яссауи кесенесі ішіндегі Кіші Ақсарайға қазақ халқының хандары мен билерінің мүрделері қайта жерленді. Құрылтайшысы және меншiк иесi «ТОЛҒАУ» ЖШС Директр Александр Филимнвич АН Жандар аз еңбегімен терген нәсіп, «Батырлар» жүр екен ғй белден басып. Келіндер төркініне қашып жатса, Жемқрлар жатыр дейді елден қашып Газет 2008 жылдың 17 қарашасында ҚР Мәдениет және ақпарат министрлiгiнде тiркелiп, бұқаралық ақпарат құралын есепке қю туралы 9650-Г куәлiгi берiлген. Тәтті тқаш секілді күлге көмген, Аз-маз ақша бар еді тілге бөлген. Сны да жымқырды деп естігелі, Тілімнің тағдыры үшін күнде өлем мен. Ср Бс Жм Сб Жс Ср Бс Жм Сб Жс Ср Бс Жм Сб Жс Ср Бс Жм Сб Жс Алаштың атаулы күні Қарағанды Серiк САҒЫНТАЙ тел.: Павлдар Есенбек БАЗАРҚҰЛ тел.: Шымкент Шадияр МОЛДАБЕК тел.: Атырау Нарғыз ҒАБДУЛЛИНА тел.: Кеменің билігі емес басты күмән, Ағаңның қастық күтпе дстығынан. Семейде сайран салып жүрген адам, Қрқа ма, Алматының тасқынынан? Маусым Аймақтағы тiлшiлер: Бекарыс пен Сараның бір-бірімен хат алмасу арқылы жүргізіп тырған жазбаша айтысы жалғасуда. Газетіміздің 26 мамыр күнгі 81 санында басталған бұл сөз ддасы сы аптаның сңына дейін жүреді. Ақындардың аяқалысына баға беріп, алма-кезек айтысты басылым арқылы күнделікті қадағалап тырған қырмандардың талап-тілектерін ескере тырып, айтыс сңында жба автрларының бірі ақын Жүрсін Ерман сы жұпқа да өзінің бағасын беретін блады. Бүгін: Астана филиалы: Мекенжайы: Сейфуллин көшесi, 31 Тел.: +7 (7172) aa_astana@mail.ru Жандс БӘДЕЛҰЛЫ (Астана филиалының жетекшiсi) besbogda@mail.ru besbogda@yahoo.com Мұрат АЛМАСБЕКҰЛЫ тiлшi Салтан СӘКЕН тiлшi Бүркiт НҰРАСЫЛ тiлшi жаңа жба Бөлiм редактрлары: Құбаш МЕҢДIҒАЛИЕВ саяси бюр тел.: Берiк ӘШIМОВ нарық тел.: Қалдар КӨМЕКБАЕВ қғам тел.: Алмат ИСӘДIЛ өркениет тел.: Нұрғазы САСАЕВ дда (спрт) тел.: Блатбек МҰХТАРОВ жаңалықтар тел: Қуанышбек ҚАРИ меншiктi тiлшiлер қсыны тел.: РеспубликалыҚ ҚҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет Айдын ҚАБА жауапты хатшы Айтыс Халықты тнағанды түтіп жейтін, «Бандыны қуған Хамит» қайда кетті? думан Бас редактр Серiк ЖАНБОЛАТ 8 87 (87) жыл, сәрсенбі