Құрметті мырзалар! Сіздердің назарыңызға «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамының 2008 жылға арналған Жылдық есебін ұсынамыз

Transcription

1

2 кіріспе сөзі ҚҰЛЫБАЕВ Т.А. «ҚазМұнайГаз» ұк АҚ Директорлар кеңесінің төрағасы ҚАБЫЛДИН Қ.М. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Басқарма төрағасы Құрметті мырзалар! Сіздердің назарыңызға «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамының 2008 жылға арналған Жылдық есебін ұсынамыз Жылдық есеп «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Жарғысына және қызмет туралы ақпараттың ашық және объективті болуы туралы корпоративтік басқару қағидаттарына сәйкес әзірленді. Бүгінгі қаржылық дағдарыс жағдайында «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы дағдарысқа қарсы шараларды іске асыруға белсенді қатысып, Қазақстан экономикасына келтірілген жағымсыз салдарды барынша азайту үшін мемлекетке қолынан келген жәрдемді көрсетуде. Ұлттық компания құрылғалы бері көп уақыт өткен жоқ, алайда ол еліміздің мұнай-газ секторының дамуына елеулі үлес қосты. «ҚазМұнайГаз» ауқымы мен маңызы бойынша әлемдегі ең ірі жобалардың қатарына жататын көмірсутегін өндіру, өңдеу және тасымалдау жөніндегі ірі жобаларды іске асыруға қатысуда. «Қазгермұнай», «Қаражанбасмұнай», «ПетроҚазақстан» компанияларындағы қатысу үлестерін, сондай-ақ «Ромпетрол» акциялары пакетін сатып алуды қосқанда, республикадағы бірқатар стратегиялық объектілерді сатып алу «ҚазМұнайГаздың» халықаралық бизнес қоғамдастығындағы маңызын айтарлықтай көтеруге мүмкіндік берді. Каспий қайраңын игерудің Қазақстан экономикасын дамытуға мықты түрткі болатынын түсіне отырып, «ҚазМұнайГаз» Каспий теңізі қайраңында тиісті жұмыстарды жүргізуде. Еліміздің Президентінің тапсырмаларына сәйкес көмірсутектерін тасымалдаудың бағыттарын әртараптандыру жөніндегі шаралар кешені жүзеге асырылуда. Оның ішінде Каспий құбыржол концорциумы жобасын кеңейту, шығыс бағыттағы мұнай құбырлары мен газ құбырларын салу, сондай-ақ Каспий теңізі өңірінде көмірсутек ресурстарын тасымалдаудың мультимодальдық жүйесін құру. «ҚазМұнайГаз» шетелдік компаниялардың мұнай-газ саласындағы ең озық тәжірибесін үйренуде. Капиталдандырудың тұрақты өсуін қамтамасыз етуге және Жалғыз акционер мен негізгі мүдделі тараптар мемлекеттің, стратегиялық әріптестердің, қызметкерлердің мүддесін іске асыруға бағытталған корпоративтік басқаруды дамыту жөніндегі шаларлар жоспарлы түрде іске асырылып жатыр. Бүгінде «ҚазМұнайГаз» мұнай өндірісінің төрттен бір бөлігін, мұнай тасымалдаудың 80 процентін, газ тасымалының барлық көлемін, мұнай өңдеудің 50 процентін қамтамасыз ете отырып, еліміздің мұнай-газ секторында жетекші компаниялардың бірі болып табылады. Компаниялары тобының әлеуметтік салаға салымдары 100 миллион доллар құрап, корпоративтік әлеуметтік жауапкершіліктің бірден бір үлгісі болып табылады. ҚР Президентінің 2009 жылғы 6 наурыздағы жолдауын іске асыру шеңберінде Ұлттық компания бірқатар серпінді жобаларды іске асыруға белсенді қатысуда. Олар Қазақстанда мұнай-химиясын дамыту бойынша бірінші интеграцияланған газ химия кешенін салу, жол битумын өндіру, хош иісті көмірсутектерді өндіру кешені жөніндегі жобалар. Бұл өндірістердің қалыптасуы республика экономикасының ілеспе секторларының дамуы үшін синергетикалық әсер береді. «ҚазМұнайГаз» қазақстандық үлесті және отандық мұнай-газ машиналарын салуды дамытуға баса назар аударады. Бұл қазақстандықтар үшін кепілді жұмыс орындарының болатынын, мұнай-газ бизнесінің әлеуметтік жауапкершілігінің жоғары деңгейін, мемлекеттік бюджетке кірістердің ұлғаюын білдіреді. Жалпы, Ұлттық компания міндеттерінің ауқымы кең және Елбасының, Үкіметтің және «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қорының тапсырмаларын тиімді іске асыру үшін «ҚазМұнайГаз» бар күш-жігерін салады. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» АҚ Директорлар кеңесінің төрағасы Т.А. Құлыбаев «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ Басқарма төрағасы Қ.М. Қабылдин

3 мазмұны КОМПАНИЯ ТУРАЛЫ Негізгі қаржылық көрсеткіштер Негізгі өндірістік көрсеткіштер Жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Қазмұнайгаз ұк ақ тобы активтерінің құрылымы... 8 Стратегиялық мақсаттар Интеграцияланған басқару жүйесі Қазмұнайгаз ұк ақ директорлар кеңесі Қазмұнайгаз ұк ақ басқармасы МҰНАЙ МЕН ГАЗДЫ БАРЛАУ ЖӘНЕ ӨНДІРУ Қорлар Мұнай өндіру Газ өндіру Ірі мұнай-газ жобаларына қатысу Теңіз жобасы Солтүстік Каспий жобасы Қарашығанақ жобасы Каспий қайраңындағы геологиялық барлау жобалары. 20 Сервистік инфрақұрылым мазмұны ӨҢДЕУ Мұнайды өңдеу Атырау МӨЗ Шымкент МӨЗ Мұнай өңдеу секторындағы халықаралық қызмет Газ өңдеу саласындағы қызмет Мұнай-химия жобалары Алғашқы интеграцияланған газхимия кешені Бензол және параксилол базасындағы мұнай-химия кешені Ақтау пластикалық массалар зауытында жол битумын өндіру Атырау МӨЗ базасында хош иісті көмірсутегілерді шығару кешені МАРКЕТИНГ ЖӘНЕ САТУ Мұнай және мұнай өнімдері Газ

4 МҰНАЙ МЕН ГАЗДЫ ТАСЫ- МАЛДАУ Мұнайды магистралдық мұнай құбырлары бойынша тасымалдау Қазақстандық мұнай экспортының негізгі бағыттарын әзірлеу Қазақстан Каспий Тасымалдау Жүйесі Каспий құбыр желісі консорциуымы жобасы Қазақстан-Қытай мұнай құбыры КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ Корпоративтік басқару органдары Акционерлермен өзара іс-қимыл жасау Еншілес және тәуелді ұйымдармен өзара іс-қимыл жасау Мұнайды теңізбен тасымалдау. 39 Газды магистралдық газ құбырлары бойынша тасымалдау Бейнеу-Бозой-Ақбұлақ магистральдық газ құбыры жобасы Экспорттық газ құбырлары жобалары Қазақстан-Қытай газ құбыры.. 41 Каспий маңы газ құбыры ЖЫЛДЫҢ НЕГІЗГІ ОҚИҒАЛАРЫ КОРПОРАТИВТІК ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК Әлеуметтік әріптестік және демеушілік қызмет Кадр әлеуетін дамыту Қоршаған ортаны қорғау Кешенді экологиялық бағдарлама Корпоративтік экологиялық өндірістік мониторинг жүйесі.. 55 Мұнай ластанымдарын жою Қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметтің басқа да бағыттары Активтерді сатып алу және сату Тәуелсіз аудитордың қорытындысы Шоғырландырылған қаржылық есептілік Шоғырландырылған бухгалтерлік баланс Пайдалар мен шығындар туралы шоғырландырылған есеп Ақша қаражатының қозғалысы туралы шоғырландырылған есеп Капиталдағы өзгерістер туралы шоғырландырылған есеп Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ ҚОСЫМШАЛАР «Қазмұнайгаз» ұк ақ басқармасының 2008 жылғы жұмысы туралы қысқаша есеп Жылғы ірі мәмілелер туралы шешім ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҮЛЕСТІ ДАМЫТУ Қаржылық қолдау жөніндегі ақпарат «Қазмұнайгаз» ұк ақ оларды жасауға мүдделі 2008 жылы жасаған мәмілелердің тізбесі.. 84

5

6 компания туралы КОМПАНИЯ ТУРАЛЫ Миссиясы Ұлттық мұнай-газ саласын дамытуға қатысып, Қазақстан Республикасы үшін барынша көп пайда алуды қамтамасыз ету Көзқарасы «ҚазМұнайГаз» - халықаралық дәрежедегі жоғары тиімді мұнай-газ компаниясы «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы қызметінің негізгі мәні ретінде мыналар айқындалды: мұнай-газ саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысу республиканың мұнай-газ ресурстарын тиімді және ұтымды игеруді қамтамасыз ету мұнай және газ ресурстарын пайдалану, қайта молықтыру және одан әрі ұлғайту стратегиясын әзірлеуге қатысу келісім-шарттарға міндетті үлестік қатысу арқылы мұнай-газ операцияларын жүзеге асыратын мердігерлермен келісім-шарттарда мемлекеттік мүдделерді білдіру Қазақстан Республикасының аумағында мұнай-газ операцияларына конкурстар ұйымдастыруға қатысу көмірсутегілерін барлау, игеру, өндіру, өңдеу, сату, тасымалдау мәселелері, мұнай-газ құбырлары мен мұнай-газ кәсіпшілігі инфрақұрылымын жобалау, салу, пайдалану жөніндегі корпоративтік басқару және мониторингі Қазақстан Республикасының мұнай-газ операцияларын жүзеге асыру жөніндегі ішкі және халықаралық жобаларына заңнамада белгіленген тәртіппен қатысу

7 КОМПАНИЯ ТУРАЛЫ «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы Қазақстанның мұнай-газ саласындағы мемлекеттің мүдделерін білдіретін көмірсутегілерді барлау, өндіру, өңдеу жә не тасымалдау жөніндегі қазақстандық ұлттық оператор болып табылады. 100 процент акциялар пакеті «Самұрық-Қазына» ұлттық ә л-ауқат қоры» АҚ тиесілі. Миссиясы Ұлттық мұнай-газ саласын дамытуға қатысып Қазақстан Республикасы үшін барынша көп пайда алуды қамтамасыз ету. Көзқарасы «ҚазМұнайГаз» - халықаралық дәрежедегі жоғары тиімді мұнай-газ компаниясы. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы «Ел экономикасының мұнайгаз секторындағы мемлекеттің мүдделерін одан әрі қамтамасыз ету жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2002 жылғы 20 ақпандағы 811 Жарлығының негізінде «Қазақойл» ұлттық мұнай-газ компаниясын және «Мұнай және Газ тасымалдау» ұлттық компаниясын біріктіру жолымен құрылды. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы қызметінің негізгі мәні ретінде мыналар айқындалды: мұнай-газ саласындағы бірыңғай мемлекеттік саясатты іске асыруға қатысу; республиканың мұнай-газ ресурстарын тиімді және ұтымды игеруді қамтамасыз ету; мұнай және газ ресурстарын пайдалану, қайта молықтыру және одан әрі ұлғайту стратегиясын әзірлеуге қатысу; келісім-шарттарға міндетті үлестік қатысу арқылы мұнай-газ операцияларын жүзеге асыратын мердігерлермен келісім-шарттарда мемлекеттік мүдделерді білдіру; Қазақстан Республикасының аумағында мұнай-газ операцияларына конкурстар ұйымдастыруға қатысу; көмірсутегілерін барлау, игеру, өндіру, өңдеу, сату, тасымалдау мәселелері, мұнайгаз құбырлары мен мұнай-газ кәсіпшілігі инфрақұрылымын жобалау, салу, пайдалану жөніндегі корпоративтік басқару және мониторингі; Қазақстан Республикасының мұнай-газ операцияларын жүзеге асыру жөніндегі ішкі және халықаралық жобаларына заңнамада белгіленген тәртіппен қатысу. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы көмірсутегі шикізатын барлауды, өндіруі, тасымалдауды, өңдеуді, маркетингті және сату операцияларын жүзеге асыратын тігінен-интеграцияланған мұнай-газ компаниясы. ҚазМұнайГаз Қазақстандағы мұнай өндірудің ширек бөлігін, тасымалдаудың барлық бөлігін, сондай-ақ мұнай өңдеудің 50 процентін қамтамасыз ете отырып, мұнайгаз секторында жетекші орынға алады жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ активтерінің құрылымы

8 компания туралы Негізгі қаржылық көрсеткіштер Кірістер, барлығы оның ішінде: млн. теңге / % Өнімді сатудан және қызметтер көрсетуден түсетін кірістер % Шығыстар, барлығы оның ішінде: ,2% Сатылған өнім мен көрсетілген қызметтердің өзіндік құны % Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар (ҚҚС-ты ескергенде) ,7% Қорытынды пайда ,2% Негізгі өндірістік көрсеткіштер Мұнай және газ конденсатын өндіру, мың тонна Газ өндіру 3, млн. м Магистральдық газ құбырлары бойынша мұнай тасымалдау 4, млн. тонна 60,65 50,8 46,85 Мұнайды теңізбен тасымалдау 5, мың тонна Газды магистральдық газ құбырлары бойынша тасымалдау, млрд. м 3 116,7 114,2 121,9 Мұнай өңдеу, мың тонна Жылдың соңында A, B, C1 (дәлелденген) мұнай қорлары 7, млн. тонна 701,1 611,3 604,8 Жылдың соңындағы A, B, C1 табиғи газдың қалдық қорлары 8, млрд. м 3 69,3 62,4 52,7 31 желтоқсандағы жағдай бойынша қызметкерлердің орташа тізімдік саны, адам PetroKazakhstan мұнай өндірудегі үлесін ескере отырып өндірудің шоғырландырылған көлемі. 2 «ҚазТрансГаз» АҚ газ конденсатын өндіруі және «Қазгермұнай» мен «PetroKazakhstan» мұнай өндірудегі үлестері ескерілмей. 3 Табиғи және ілеспе газ. ҚМГ БӨ мен «Қазгермұнай» көлемдерін қамтиды. 4 Магистралды мұнай құбырлары бойынша «ҚазТрансОйл» АҚ мұнай тасымалдау көлемін және «МұнайТас» Солтүстік Батыс Құбыр желісі компаниясы» АҚ мен «Қазақстан-Қытай Құбыры» ЖШС 100 % тасымалдау көлемін қамтиды. 5 «ҚазТеңізКөлікФлоты» ҰТКК 50 процент қатысуды ескере отырып. 6 Шоғырландырылған көрсеткіш 2007 жылғы шілдеде сатып алған сәттен бастап Шымкент МӨЗ 49,72% үлесті және өңдеу көлемін ескере отырып 7 ҚазМұнайГаз ҰК АҚ шоғырландырылған дәлелденген мұнай қорлары, «ҚМГ» БӨ, «Қазақойл-Ақтөбе», ТШО, АджипККО, PetroKazakhstan, Қазақтүрікмұнай, Қаражанбасмұнай үлестерін ескере отырып. 8 Еркін газ бен газ қалпағының газын қоса алғанда «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ табиғи газының шоғырландырылған қалдық алынатын қорлары

9 «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ еншілес және тәуелді компанияларының активтері Ұйым «ҚМГ» ҰК АҚ үлесі, % Еншілес жә не тә уелді ұйымдар Үлесі % «ҚазМұнайГаз» БӨ АҚ 57,9 «Ембісәулетқұрылыс» ЖШС 100 «ЦБКО» ЖШС 100 «Ақниет-Ембі» ЖШС 100 «Ембімэнергомұнай» ЖШС 100 «Ембіоқуорталығы» ЖШС 100 КРУЗ ЖШС 100 «Жөндеу» ЖШС 100 «Мұнайэнергосервис» ЖШС 51 «кен-құрылыссервис» ЖШС 100 «Газ-Сервис» ЖШС 55 «Шарайна» ЖШС 100 «Өзен-Елес» ЖШС 100 «ҚазГӨЗ ЖШС 100 «УДТВ» ЖШС 100 «ҚазМұнайГаз-Сервис» ЖШС 39,99 «Қазгермұнай» ЖШС 50 «ҚМГИ» АҚ 9,80 «Kazakhstan Petrochemical Industries» АҚ 50 Munaishy Holdings Limited 100 KMG EP NETHERLANDS ENERGY COÖPERATIEF U.A. 95,1 Munaishy Finance B.V. 100 «Атырау Балық» АҚ 0,1089 «ҚазМұнайТеңіз» ТМК АҚ 100 «Түпқараған Оперейтинг Компани Б.В.» филиалы 50 «Құрманғазы Петролеум» ЖШС 100 «Аташ компаниясы» ЖШС 50 Каспий Меруерті Оперейтинг Компани Б.В. 40 филиалы «Теңіз Бұрғылау» ЖШС 100 ТОО Жамбай 50 «Каспий даму орталығы» ЖШС 6,8 «ҚазТрансГаз» АҚ 100 «ГазИнСервис» ЖШС 100 «Азия газ құбыры» ЖШС 50 «KazTransGas AG» компаниясы 50 «ҚырҚазГаз» БАҚ 50 Компания Intergas International B.V. 100 «ҚазТрансГаз-Аймакй АҚ 100 «KazTransGas-LNG» ЖШС 100 «Амангелді Газ» ЖШС 100 Intergas Finance B.V. 100

10 компания туралы жалғасы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ еншілес және тәуелді компанияларының активтері Ұйым «ҚМГ» ҰК АҚ үлесі, % Еншілес жә не тә уелді ұйымдар Үлесі % «АлматыПауэр Консолидэйтед» АҚ 100 «ҚазТрансГаз-Алматы» АҚ 100 «ҚазТрансГаз-Тбилиси» ЖШҚ 100 «Самұрық- Энерго» АҚ 6,58 «ҚазТрансОйл» АҚ 100 «ҚазТрансОйл-Сервис ЖШС 100 «МұнайТас» Батыс құбыр желісі компаниясы» АҚ 51 «Қазақстан-Қытай құбыр желісі» ЖШС 50 «Қазақстан халық банкі» ЖЗҚ» АҚ 9,992 Batumi Capital Partners (Кипр) 50 Batumi Industrial Holdings (Кипр) 100 «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК АҚ 50 Kazmortransflot LTD 100 «Теңіз Сервис» ЖШС 0,001 «Маңғыстау облысның кеме жөндеу зауыты» 30 ЖШС «ҚазМұнайГаз» СҮ АҚ 100 «ҚМГ-Астана» ЖШС (Астана) 100 «ҚМГ-Алатау» ЖШС (Алматы) 100 «ҚМГ-Жайық» ЖШС (Атырау) 100 «Каскор-Транссервис» АҚ (Актау) 12,87 «ТрансМұнай» ЖШҚ (Киев) 50 «ҚДБО» ЖМ (Астана) 9,9 «Karamai plus» ЖШС (Алматы) 100 TH KazMunaiGaz N.V. (Амстердам) 100 KMG PKOP Finance B.V. 100 KMG PKOP Investment B.V. 100 «Атырау мұнай өңдеу зауыты» ЖШС 99,17321 «ҚазРосГаз» ЖШС 50 «KazRosGaz» AG 100 «Қазахойл-Украина» ЖШС 34,04 «Укрнефтепродукт» СҮ ЖАҚ 99,996 «ҚМГ-Сервис» ЖШС 60,01 «Боржоми-Ликани» ЖШҚ 100 «ҚМГС-Грузия» ЖШҚ 100 «Айсир Туризм ве Иншаат аноним Ширкети» 75 акционерлік компаниясы «Песка Туризм ве Ятырым Аноним Ширкети» 75 акционерлік компаниясы «ҚМГС-Құрылыс» ЖШС 100 ҚазМұнайГазСервис - Compass ЖШС 40 «АстанаЭнергоСервис» ЖШС 0,10

11 жалғасы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ еншілес және тәуелді компанияларының активтері Ұйым «Қазақстан-Британ техникалық университеті» АҚ «ҚМГ» ҰК АҚ үлесі, % Еншілес жә не тә уелді ұйымдар Үлесі % 98,33 «ҚБТУ ғылыми-техникалық орталық» ЖШС 100 «ҚБТУ Бизнес мектебі» ЖШС 100 «Жаңа технологиялардың білім-зерттеу 25 орталығы» ЖШС «Қазақ мұнай және газ институты» АҚ 90,1925 «Каспиймұнайгаз» ҒЗЖИ АҚ 100 «ҚазмұнайгазҒЗЖИ» АҚ 100 «Петродата Қазақстан» АҚ 50 «Ғылым қалашығы» ЖШС 100 «Технип-Қазақстан» БК ЖШС 50 «Рауан Медиа Групп» АҚ 96,05 «Рауан» баспа үйі» ЖШС 100 «Қазақстан жаңа теледидары» ЖШС 100 «Известия-Қазақстан» ЖШС 80 «NS радио-ұлттық желі» телерадиокомпаниясы» 100 ЖШС «Астана» теледидары» ЖШС 40 «ҚМГ Құмкөл» ЖШС 100 «Атырау халықаралық әуежайы» АҚ 100 «Қазақойл-Ақтөбе» ЖШС 50 «Қазақтүрікмұнай» ЖШС 51 «Kashagan b.v.» ЖШК 100 «Қазақстан Пайплайн Венчурс ЖШК 50,10 «ТеңізСервис» ЖШС 48,99 «Қазақойлқұрлыс» ЖШС 100 «Қазақойл Буиг Оффшор» БК ЖШС 50 «КҚК-Қ» АҚ 19 «КҚК-Р» ЖАҚ 19 «Қазақстан келісім-шарт агенттігі» АҚ 50 «Каспий мұнай-газ компаниясы» ЖШҚ 50 «Теңізшевройл» БК ЖШС 20 Tengizchevroil Finance Company 100 «Қылыш» сауда әріптестігі 50 Cooperative KazMunaiGaz PKI U.A. 95,10 KMG PKI Finance B.V. 100 КazMunaiGaz Finance Sub B.V. 100 КazMunaiGaz Finance B.V. 100 Kazakhstan Energy Reinsurance Company Ltd 100 «Еуро-АзияЭйр» АҚ 100 «Semser Security» ЖШС 100 Семсер өрт-сөндіруші ЖШС 100 «Н Оперейтинг Компани» ЖШС 100 «ҚМГ-Транскаспий» ЖШС 100

12 компания туралы 11 Стратегиялық мақсаттар «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Даму стратегиясына сә йкес стратегиялық мақсаттар: Компанияның құнын ұлғайту Қаржылық-экономикалық көрсеткіштерді жақсарту Қорлардың өсімі Өндірістің өсуі Мемлекеттің стратегиялық мүдделерін қамтамасыз ету Ірі мұнай-газ жобаларын іске асырудан экономикалық нәтижені ұлғайту (Теңіз жобасы, Солтүстік Каспий жобасы, Қарашығанақ жобасы) Тасымалдау мүмкіндіктерін дамыту Жоғары қосылған құны бар мұнай химия өндірістерін дамытуға жәрдемдесу Жоғары тиімді мұнай-газ компаниясын құру Компанияны басқару жүйесін жетілдіру Интеграцияланған басқару жүйесі Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі Даму стратегиясына, сондайақ қазақстандық кәсіпорындардың халықаралық стандарттарға жедел өтуі жөніндегі жұмыстар жоспарына (ҚР Премьер-Министрінің 2004 жылғы 6 ақпандағы 28 өкімімен бекітілді) сәйкес 2006 жылы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-та ISO 9001, ISO халықаралық стандарттарына және OHSAS спецификациясына сәйкес сапа, қоршаған ортаны қорғау, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы салаларында басқару жүйесі енгізілді және сертификатталды. интеграцияланған басқару жүйесі (ИБЖ) құру жөніндегі жұмыс басталғаннан бергі кезеңде Қоғамның құрылымдық бөлімшелерінің өзара іс-қимыл жасау жүйесі жетілдірілді, олардың рөлі мен жауапкершілігі нақты бөлінді, ішкі құжаттарды әзірлеудің, келісудің және бекітудің бірыңғай ережесі белгіленді. Сапа, қоршаған ортаны қорғау, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы саласындағы корпоративтік мәдениет пен идеологияны арттырудың оң үрдісі байқалды. Қазіргі уақытта ИЮЖ жұмыс істеуі Қоғамды корпоративтік басқару тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Қоғамның барлық еншілес ұйымдарды дерлік ИБЖ-ны енгізді. «ҚазМұнайГаз» тоқсан сайынғы негізде оларда ИБЖ-ны енгізу және оның жұмыс істеуіне мониторинг жүргізіп отырады. Есепті жылы ҚазМұнайГаз компаниялары тобының құрамына кіретін еншілес ұйымдардың жартысына ИБЖ мониторингі жүргізілді жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша 9 еншілес ұйымы ҚазМұнайГаз секілді үш стандарт бойынша сертификатталды. 5 ұйым ИСО 9001 стандартының талаптарына сәйкес сапа менеджменті жүйесіне сәйкестік сертификаттарын алды. ИБЖ аудиті жыл сайын жүргізіледі. Сертификаттау жөніндегі тәуелсіз органның (Интерсертифика, ТФЮ тюринген) аудиттері барысында «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен оның еншілес ұйымдарының жоғарыда аталған стандарттарға сәйкестігі расталады. Өткен жылы «ҚазТрансОйл» АҚ-қа Қазақтан Республикаңың Президентінің «Ең үздік кәсіпорын» номинациясы бойынша «Сапа саласындағы жетістігі үшін» сыйлығының берілуі еншілес ұйымдардың менеджмент жүйесінің жұмыс істеу жетістігі болды. Осы конкурста жеңіске жету менеджмент жүйесінің әлемдік стандарттардың талаптарына сәйкестігін ғана емес, сонымен қатар осы «ҚазТрансОйл»-ның саладағы озық дәрежесінің мойындалғаны болып табылады.

13 «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Директорлар кеңесі 2008 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша КЕЛІМБЕТОВ Қайрат Нематұлы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Директорлар кеңесінің төрағасы 90-шы жылдардың ортасынан бастап Қазақстан Республикасының мемлекеттік экономикалық органдарында Президент жанындағы Жоғары экономикалық кеңестің аға сарапшысы, Стратегиялық жоспарлау агенттігі департаментінің директоры орынбасары, директоры, Президент Әкімшілігінің әлеуметтікэкономикалық талдау бөлімінің меңгерушісі, Стратегиялық жоспарлау жөніндегі агенттіктің төрағасы, Қаржы бірінші вицеминистрі, Экономика және бюджетік жоспарлау министрі, жж. «Қазына» орнықты даму қоры» АҚ Басқармасының төрағасы, Президент Әкімшілігінің Басшысы. Сыйақы алмайды. АҚШОЛАҚОВ Болат Оралұлы «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ басқарушы директоры Банк саласында жұмыс тәжірибесі бар: Әлембанкте экономист, Орталық Азия ынтымақтастық және даму банкінде департамент директоры болып жұмыс істеді. «Қазақойл» ҰМК ТШО активтерін басқару департаментінің бас сарапшысы, менеджері, директорының орынбасары қызметтерін атқарды. Commonwealth & British Services Ltd компаниясында талдаушы және қаржылық директор болып жұмыс істеді жылдар аралығында «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ атқарушы директоры ретінде жұмыс істеді жылы дүниеге келген. Сыйақы алмайды. КЕШУБАЕВ Ғалиаусат Қайырбекұлы «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ мұнай-газ активтерін басқару жөніндегі директоры Мұнай-газ саласындағы жұмысын 1972 жылы «Өзенмұнай» мұнай-газ өндіру басқармасында шебер қызметінен бастады. ҚР энергетика және отын ресурстары министрлігінде, мұнай өнеркәсібі министрлігінде, «Қазақойл» ұлттық мұнай компаниясында басшы қызметтер атқарды. ҚР Премьерминистрі кеңсесі басшысының орынбасары болып жұмыс істеді, «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ басшы қызметтерді атқарды. Әртүрлі уақыттарда «Өзенмұнай», Арман» БК, «Қазақойл», «Қазақстан халықтық жинақ банкi», «Қазақтелеком» компанияларының жұмысын басқарды және директорлар кеңесінің мүшесі болды жылы дүниеге келген. Сыйақы алмайды. ЛЭЙН Питер Уильям Тәуелсіз директор Бас Атқарушы Директор, The Exchange Insurance Company Ltd., Лондон (жылжымайтын мүлік саласындағы сақтандыру компаниясы), Атқарушы Төраға, Cаmpi&Co., Лондон (кәсіпорындарды дамыту жөніндегі компания). Сақтандыру бизнесі: Ұлыбританиядағы, АҚШ-тағы және Жапониядағы «Ллойд» сақтандыру компаниясының бизнесін дамыту. Мұнай бизнесі: Шелл компаниясы брендін дүниежүзілік дамыту, Кариб шығанағы мен Оңтүстік Африка елдерінде компаниялардың мүдделері мен инвестицияларын дамыту, маркетингтік-сату операцияларын қайта құрылымдау. Дамып келе жатқа бизнесте, сақтандыруда, бизнесқайта құрылымдауда қызмет көрсетуге маманданған экономикалық консультант. Жылына АҚШ доллары мөлшерінде бекітілген сыйақы алады. КУЙЛААРС Фрэнк С.В. Тәуелсіз директор ABN AMRO (Global Head, Oil and Gas) атқарушы вице-президент, энергетика және ресурстар жөніндегі басқарушы директор, мұнайгаз бөлімшелерінің басшысы қызметтерін атқарады. ABN AMRO жүйесінде 1984 жылдан бастап жұмыс істейді. Еуропа Одағының Энергетикалық Хартиясынң индустриялдық кеңесінің мүшесі болған. ABN AMRO-ның Орталық Еуропа, Таяу Шығыс, Африка бойынша энергетикалық бөлімшелерін басқарды. Аргентинада, Ресейде елдік менеджер болып жұмыс істеді жылы дүниеге келген. Жылына АҚШ доллары мөлшерінде бекітілген сыйақы алады. ҚАБЫЛДИН Қайыргелді Мақсұтұлы «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ Басқарма төрағасы «Самұрық» мемлекеттік активтерді басқару жөніндегі қазақстандық холдингі» АҚ Басқармасы төрағасының орынбасары болып табылады. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясының басқарушы директоры және вице-президенті қызметтерін атқарды. «ҚазТрансОйл» мұнай тасымалдау жөніндегі ұлттық компания вицепрезиденті, «Мұнай және газ тасымалдау» ұлттық компаниясы бас директорының бірінші орынбасары ретінде жұмыс істеді. ҚР Энергетика және отын ресурстары министрлігінде, КСРО Мұнай өнеркәсібі министрлігінің «Транснефть» жүйесінде жұмыс істеді жылы дүниеге келген. Сыйақы алмайды.

14 компания туралы 13 Директорлар кеңесінің комитеттері Директорлар кеңесінің жанындағы Аудит комитеті Комитет төрағасы КУЙЛААРС Фрэнк С.В. Комитет мүшелері: ЛЭЙН Питер, КУСЬКЕ Андрей, ТӨЛЕКЕШЕВ Қалдыбай Оңайбайұлы Директорлар кеңесінің жанындағы Стратегиялық жоспарлау комитеті Комитет төрағасы КЕШУБАЕВ Ғалиаусат Қайырбекұлы Комитет мүшелері: КУЙЛААРС Фрэнк С.В., ЛЭЙН Питер Директорлар кеңесінің жанындағы Тағайындаулар жөніндегі комитет Комитет төрағасы АҚШОЛАҚОВ Болат Оралұлы Комитет мүшелері: КЕЛІМБЕТОВ Қайрат Нематұлы, ЛЭЙН Питер, КУЙЛААРС Фрэнк С.В. Директорлар кеңесінің жанындағы Сыйақы комитеті Комитет төрағасы КЕЛІМБЕТОВ Қайрат Нематұлы Комитет мүшелері: ЛЭЙН Питер, КУЙЛААРС Фрэнк С.В. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Басқармасы 2008 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша ҚАБЫЛДИН Қайыргелді Мақсұтұлы ҚазМұнайГаз ҰК АҚ Басқарма төрағасы ИДЕНОВ Мақсат Бағытұлы Бірінші вице-президент «Мұнай-газ» мемлекеттік холдингтік компанияда, Қазақстан Республикасы Мұнай және газ өнеркәсібі министрлігінде жұмыс істеді. Мұнай-газ саласында және қаржы аясында мол тәжірибесі бар. Shell компаниясының өңірлік вице-президенті қызметін атқарды. Қазақстан Республикасы Президентінің Каспий энергетикасы және экспорттық мұнай-газ құбырлары жөніндегі кеңесшісі болып жұмыс істеді. БЕРЛІБАЕВ Данияр Әмірбайұлы Тасымалдау және өңдеу жөніндегі вице-президент «ҚазМұнайГаз» компаниясының тобында 1997 жылдан бастап жұмыс істейді. «ҚазТрансОйл» МТҰК» АҚ, «ҚазТрансГаз» АҚ, «ҚазМұнайГаз» АҚ, «ҚазТеңізКөлікФлоты» ҰТКК» АҚ компанияларында басшы қызметтер атқарды. «Интергаз Орталық Азия» АҚ бас директоры болып істеді. ЫБЫРАШЕВ Кенжебек Ниязұлы Барлау және өндіру жөніндегі вице-президент Мұнай-газ саласында 1975 жылдан бастап жұмыс істейді. Жұмысын бұрғылаушы көмекшісінен бастап, мұнай-газ өндірісінде кәсіби дамудың барлық сатысынан өтті. Әртүрлі жылдары «Ембімұнай», «Гурьевмұнайгазгеология», «ҚазақстанКаспийШельфі» өндірістік бірлестіктерінде жауапты қызметтер атқарды. «ҚазМұнайТеңіз» ТМК» АҚ бас директоры қызметін атқарды. БОЗЖАНОВ Төлеген Жұматұлы Экономика және қаржы жөніндегі вице-президент «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ бас директоры, «ҚазМұнайГаз» атқарушы директоры, «Кар-Тел» ЖШС бас директорының орынбасары, «Қазкоммерцсекьюритиз» ААҚ басқарушы директоры қызметтерін атқарды.

15

16 мұнай мен газды барлау жә не өндіру 15 МҰНАЙ МЕН ГАЗДЫ БАРЛАУ ЖӘНЕ ӨНДІРУ 2008 жылы мұнай ресурстарының, оның ішінде Қазақстанның аумағындағы ірі мұнайгаз жобаларындағы үлестерді сатып алу есебінен едәуір өсіміне қол жеткізілді жылдың 31 желтоқсандағы жағдай бойынша мұнай мен газдың шоғырландырылған дәлеледенген қорлары 701,1 млн. тонна және 69,3 млрд. текше метрді құрады.

17 Қорлар 2008 жылы мұнай ресурстарының, оның ішінде Қазақстанның аумағындағы ірі мұнай-газ жобаларындағы үлестерді сатып алу есебінен едә уір өсіміне қол жеткізілді жылдың 31 желтоқсандағы жағдай бойынша мұнай мен газдың шоғырландырылған дә леледенген қорлары 701,1 млн. тонна жә не 69,3 млрд. текше метрді құрады. A, B, C 1 1 санатты «ҚазМұнайГаз» тобы көмірсутегілерінің шоғырландырылған (дә лелденген) қорлары Қайта бекітілген 2 Геологиялық барлау Қайта бағалау Сатып алу Өндіру Мұнай, млн. тонна 611,3 35,638 7,73 64,533-18, ,1 Газоконденсаты, млн. тонна 4,21-0, ,04 4,9 Табиғи газ, млрд. м 3 62,4 0,095 7, ,922 69,3 1 Кен орындарының қорларын, мұнай мен табиғи көмірсутегі газы перспективалық және болжамды ресурстарын жіктеу жөніндегі нұсқаулыққа (Қазақстан Республикасының энергетика және минералдық ресурстар министрінің ж. 283 бұйрығы) есептелді. 2 Қазақстан Республикасының қорлар жөніндегі мемлекеттік комиссиясының кен орындарының қорларын қайта бекітуі Мұнай өндіру 2008 жылы «ҚазМұнайГаз» тобы бойынша шоғырландырылған мұнай өндіру мың тоннаны құрады, бұл 2007 жылдың көрсеткішінен 7,5 процент артық ( мың тонна). Өндіру көлемін едәуір ұлғайту қазақстандық өндіруші активтердегі үлестерді сатып алу нәтижесінде мүмкін болды: бүгінгі таңда «ҚазМұнайГаздың» «Қазгермунай» (50%), «PetroKazakhstan (33%) және CITIC Canada Energy Limited (CCEL) (50%) компанияларында қатысу үлестері бар. «ҚазМұнайГаз» компаниялары тобы бойынша мұнай өндірудің негізгі көлемі ҚМГ БӨ мен «Теңізшевройл» БК ЖШС еншісінде.

18 мұнай мен газды барлау жә не өндіру 17 «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ қатысуымен ұйымдар бойынша мұнай жә не газ конденсатын шоғырландырылған өндіру мың тонна «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру Теңізшевройл (20%) PetroKazakhstan (33%) Қазгермунай (50%) Қаражанбасмұнай (50%) Қазақойл-Ақтөбе (50%) Қазақтұрікмұнай (51%) ҚазТрансГаз (Амангелді Газ) БАРЛЫҒЫ ҚМГ БӨ Батыс Қазақстанның құрлығында 46 кен орнын игеруде. «Өзенмұнайгаз» (ӨМГ) мен «Ембімұнайгаз» (ЕМГ) өндірістік филиалдары компанияның негізгі өндірістік активтері болып табылады. Жаңа технологияларға өту және игеру жоспарларын қайта қарау нәтижесінде мерзім ұзартылып, «ҚазМұнайГаз» тобының негізгі мұнай өндіруші кәсіпорны «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ (ҚМГ БӨ) игеріп жатқан активтердегі өндіру тиімділігі артты. Қабаттың гидравликалық жарылымы мұнай өндіруді тұрақтандырып қана қоймай, екі жыл бойы Өзен кен орындағы мұнай өндірудің едәуір өсуін қамтамасыз ететін мұнай өндіруді қарқындатудың ең тиімді әдістерінің бірі болып табылады. «ҚазМұнайГаз» кен орындарында ҚГЖ технологиясын қолдану нә тижелері Ұңғымалық операциялар саны ҚГЖ есебінен мұнайды қосымша өндіру, мың тонна 355,3 434,6 360,3 524,5

19 Газ өндіру «ҚазМұнайГаз» компаниялары тобы бойынша табиғи жә не ілеспе газды шоғырландырып өндіру 2008 жылы 3.78 текше метрді құрады, бұл 2007 жылдың көлемінен 6.7 процентке артық (3,5 текше метр). «ҚазМұнайГаз» тобында газ бойынша негізгі өндіруші активтер «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ жә не «Теңізшевройл» ЖШС. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың қатысуымен ұйымдар бойынша газ өндіру, млн. м «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру Қазгермунай Теңізшевройл Қазақойл-Ақтөбе Басқалары БАРЛЫҒЫ Табиғи газды жеке өндіруді дамыту шеңберінде, сондай-ақ Қазақстанның оңтүстік өңірлерінің Өзбекстаннан табиғи газды берудің маусымдық іркілісіне тәуелділігін оның Қырғызстанның аумағында рұқсатсыз сұрыпталуын азайту мақсатында 2001 жылы «Амангелді Газ» ЖШС («ҚазТрансГаз» АҚ 100-проценттік еншілес ұйымы) күшімен Амангелді газ конденсатты кен орнын игеру басталды. «Амангелді» газ конденсатты кен орны 1975 жылы ашылды. Ол Тараз қаласынан (Қазақстанның оңтүстігіндегі Жамбыл облысының әкімшілік орталығы) солтүстікке қарай 170 километрде орналасқан жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша қайта есептелген бекітілген геологиялық қорлар газ бойынша млн. текше метрді, газ конденсаты бойынша мың тоннаны құрайды. Таразда тұтынушыларға газ алғаш рет 2003 жылы берілді, ж. жағдай бойынша газды жинақтап өндіру млн. текше метрді, конденсат тоннаны құрады жылдың соңындағы жағдай бойынша барлығы жиырма бес өндіруші ұңғыма іске қосылды, кен орындары үшін оңтайлы ұңғымалар конструкциясы мен қабаттың өнімділігін ашу әдістемесі айқындалды. Жаңа технология бойынша салынған соңғы ұңғымалар бойынша газдың тәуліктік дебиті 80 мың текше метрден астамды құрады (Амангелді кен орны үшін ең төмен рентабельдік газы дебиті бір ұңғымаға шаққанда тәулігіне 5 мың текше метр көлемінде белгіленген). Амангелді кен орнында табиғи газ өндіру 338 млн. м млн. м млн. м млн. м

20 мұнай мен газды барлау жә не өндіру 19 Ірі мұнай-газ жобаларына қатысу Теңіз жобасы Теңіз кен орнын игеру жобасын іске асыру шеңберінде мемлекеттің мүдделерін білдіре отырып, «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ бірлескен кәсіпорын - «Теңізшевройл» БК ЖШС (ТШО) қатысу арқылы шетелдік инвесторлармен әріптестікті жүзеге асыруда. ТШО 1993 жылғы 6 сәуірде құрылды. Көмірсутегілерін барлауға және өндіруге арналған лицензия 40 жылға берілді және 2033 жылы аяқталады. ТШО қызметінің негізгі түрі Атырау облысының Теңіз және Королевский кен орындарынан көмірсутегі шикізатын барлау, өндіру және сату болып табылады. Теңіз кен орны 1979 жылы ашылды. Әлемдегі ең ірі кен орындарының бірі болып табылады жылдың 31 желтоқсандағы жағдай бойынша «Теңізшевройл» БК ЖШС қатысушылары:: Chevron (50%), ExxonMobil (25%), АО НК «ҚазМұнайГаз» (20%), LUKArco (5%) жылы «Теңізшевройл» компаниясы 17,3 млн тонна мұнай өндірді. Өндірістік қуаттарды кеңейту шеңберінде 2008 жылдың қыркүйегінде ТШО Екінші Буын Зауытының барлық объектілерін толық іске қосты. Жобаның негізгі мақсаты кәсіпшілік өнімділігі мен өңдеу қуаттарын жылына 25 млн. тонна шикі мұнай өндіру деңгейіне дейін ұлғайту. Қазіргі уақытта Теңіз кен орнында мұнай өндіруді жылына 3,8 млн. тоннаға дейін ұлғайтуға мүмкіндік беретін шикі газды айдау жобасы жүзеге асырылуда. Жобаның ерекшелігі - қабатқа құрамында қысымы мен температурасы жоғары күкіртсутегі бар газды кері айдау технологиясының бірегейлігінде. Солтүстік Каспий жобасы Солтүстік Каспий бойынша өнімді бөлу туралы келісімге (ӨБК) 2041 жылға дейінгі қолданылу мерзімімен 1997 жылы қол қойылған болатын. ӨБК сәйкес консорциумның бұрғылау жұмыстарының келісім-шарттық аумағына жалпы аумағы шамамен шаршы километр болатын 11 теңіз блоктарынан тұратын төрт мұнайлы құрылым кіреді: Қашаған, Қаламқас, Ақтоты, Қайраң. Солтүстік Каспий жобасына (СКЖ) кіретін кен орындарын игеруді құрамына ENI, ExxonMobil, Shell, Total, ConocoPhillips және INPEX кіретін шетелдік компаниялар жүзеге асырады. СКЖ барлау бағдарламасы жылдары толығымен орындалды жылы СКЖ басқа қатысушыларынан 8,33% үлесті сатып алғаннан кейін «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ мемлекеттің мүддесін білдіретін, жобаның толыққанды қатысушы болды. Солтүстік Каспий бойынша ӨБК қатысу үлестерінің бөлінуі: ҚазМұнайГаз, ENI, ExxonMobil, Shell, Total (16,81%-тен), ConocoPhillips (8,40%), INPEX (7,56%). Жаңа операциялық модельге сәйкес Нидерландыда Солтүстік Каспий жобасының Операторы ретінде өзіне жауапкершілікті алған North Caspian Operating Company (NCOC) жаңа компаниясы құрылды. Қазіргі уақытта Қашаған кен орнын өнеркәсіптік-тәжірибелік игеру жобасын іске асыру жүзеге асырылуда. Басқа ашылған кен орындары бағалау жұмыстары кезеңінде. Солтүстік каспий кен орындары бойынша мұнай қорлары Геологиялық Шығарылатын Қашаған Қаламқас-теңіз Оңтүстік Батыс Қашаған 20 6 Ақтоты Қайраң БАРЛЫҒЫ жылы табылған Қашаған кен орны мұнай-газ саласындағы соңғы 30 жылдағы ең ірі әлемдік жаңалықтардың бірі болды. Қашаған Қазақстанның мұнай өндіру көлемдерін арттыру жөніндегі жоспарларында маңызды орын алады және әлемдегі ең ірі мұнай өндірушілер ондығы арасынан еліміздің өз орнын алуын қамтамасыз етеді.

21 Қарашығанақ жобасы Қарашығанақ жобасы бойынша Өнім бөлу туралы түпкілікті келісімге (ӨБТК) Қазақстан Республикасының Үкіметі мен шетелдік компаниялар альянсы арасында 1997 жылғы қарашада 40 жыл мерзімге қол қойылған болатын. Кен орнының қорлары шамамен 1,2 миллиард тонна сұйық көмірсутегін және 1,3 триллион текше метр газды құрайды. Қарашығанақ жобасын іске асыру мақсатында шетелдік компаниялар Karachaganak Petroleum Operating B.V. (KPO) консорциумына біріктірілді жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша жобаға қатысу үлестері мынадай: BG Group 32,5%, Eni 32,5%, Chevron 20%, LUKoil 15%. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы 25 ақпандағы қаулысымен «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жобада мемлекеттің мүддесін білдіретін жоба бойынша Өкілетті орган ретінде белгіленген. Бұл ретте Қоғамның жобада үлестері жоқ. Karachaganak Petroleum Operating компаниясының сұйық көмірсутегін өндіруі 2008 жылы 11,6 млн. тонна мұнайды, 15,0 млрд. текше метр газды құрады. Газды кері айдау көлемі 6,4 млрд. м 3 немесе өндірілген газ көлемінің 42,5% құрады. Компания коллектордың техникалық мүмкіндіктерін, экспорт мүмкіндіктерін және жобаның экономикалық тартымдылығын ескере отырып сұйық көмірсутегілерін экспортқа шығару көлемдерін барынша арттыруды көздейтін кен орнын игерудің үшінші кезеңін іске асыру мүмкіндіктерін зерделеуді жалғастыруда. Каспий қайраңындағы геологиялық барлау жобалары Теңіз акваториясындағы жә не жағалаулық учаскелердегі геологиялық барлау жобалары компанияны дамытудың басым бағыттарының бірі болып табылады Солтүстік Каспий жобасына қатысудан басқа «ҚазМұнайГаз» Каспийдің басқа да перспективті блоктарында, соның ішінде Құрманғазы, Жемчужины, Түп Қараған, Жамбай, Жамбыл, Н, Өлі Қолтық және басқа да учаскелерінде геологиялық барлау және зерттеу жұмыстарының кешенін жүргізеді. Каспий теңізі қайраңының қазақстандық бөлігінде мұнай операцияларын жүзеге асыру үшін арнайы құрылған «ҚазМұнайТеңіз» АҚ компаниясы көптеген теңіз жобалары бойынша оператор болып табылады. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ мыналарға: Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлігімен: - «Жамбыл» учаскесі бойынша көмірсутегі шикізатын барлау жүргізу келісім-шартына; - «Өлі Қолтық» учаскесінде барлау және өндіру келісім-шартына; Солтүстік Каспий жобасындағы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ үлесін 16,81% дейін арттыру және жобаның операциялық моделіндегі өзгеріс туралы келісімге; «Өлі Қолтық» учаскесі бойынша «Caspian Tristar» ЖШС бірлескен қызмет туралы келісімге; «Жамбыл» жобасы бойынша Корей консорциуымымен келісімге; ConocoPhillips Exploration Kazakhstan Ltd. және Energy & Industry Holding Co. (Mubadala Development Company еншілес компаниясы) «Н» жобасы бойынша Қағидаттар туралы келісімге (ҚТК); BG Group және «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру АҚ-пен көмірсутегі барлау саласындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қоюы өткен жылдың маңызды уақиғалары болып табылады.

22 мұнай мен газды барлау жә не өндіру 21 Сервистік инфрақұрылым Барлау жә не өндіру жөніндегі теңіз мұнай жобаларына қызмет көрсету үшін қажетті теңіздегі тиісті инфрақұрылымның мұнай операцияларын жемісті іске асыру маңыздылығын түсіне отырып, Каспий теңізінің қазақстандық секторын (КТҚС) игерудің мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде Компания КТҚС жағалаулық жолағын дамытудың кешендік бағдарламасында белгіленген инфрақұрылымның бірінші кезектегі барлық нысандарын құруды іс жүзінде аяқтады. Каспий теңізі Солтүстік бөлігінің Түп Қараған шығанағындағы Баутино кенті Теңіз мұнай операцияларын қолдау базасын құру үшін едәуір қолайлы және ыңғайлы болып белгіленді. База кемелерге қызмет көрсетуге, әртүрлі жүктерді, соның ішінде тас жыныстарын қабылдау және тиеп жөнелту бойынша, қойма үй-жайларын және ашық алаңшаларды жалға ұсыну бойынша, бұрғылау ерітінділерін дайындау, суды бункерлеу және т.б. қызметтер көрсетуге арналған. Базаның құрамына кіретін айына 250 мың тонна тас жынысын тиеп жөнелту қуаты бар айлақтық кешен Қашаған кен орнын игеру аймағында жасанды аралдар салу үшін тас блоктарын тиеп жөнелтуді жүзеге асырады. Теңіз бұрғылау қондырғыларынан шыққан қалдықтарды кәдеге жаратуға және қоқысты көмуге арналған полигон дайындалды жылы «ТеңізСервис» ЖШС және M-I SWACO компаниясы бұрғылау ерітінділері рыногындағы, бұрғылау қалдықтарын тазалау және кәдеге жарату жөніндегі жабдықты, мұнай кәсібі реагенттері мен ұңғының оқпанын тазалау құрал-саймандарын ірі жеткізуші арасында «Kaz M-I» ЖШС бірлескен кәсіпорны құрылды. Теңізде де, қайраңда да мұнай-газ операцияларын жүргізетін оператор-компанияларға бұрғылау ерітінділерін жеткізу, қалдықтарды кәдеге жарату, жабдық пен өндірістік химиялық заттар жеткізу бойынша қызметтер көрсету БК құрудың және қызмет етуінің негізгі мақсаты болып табылады. КТҚС теңіз мұнай операцияларын жүзеге асыратын компаниялардың теңіз кемелері мен автоцистерналарына дизель отынын құю бойынша қызметтер көрсету үішн Құю станциясы салынды. Станция дизель отынын сақтау резервуарларынан, технологиялық құбыр желілерінен, жабдықтан, кірме автожолынан, айлақтық қабырғасы бар толқын кескіштен тұрады. Резервуарлардың жалпы сыйымдылығы 15 мың текше метрді құрайды. Станцияның жобалық қуаттылығы жылына 140,7 мың текше метр. Аджип ККО және «Каспий Меруерты Оперейтинг Компанимен» Станцияның қызмет көрсетуіне келісім-шартқа қол қою күтілуде. Жалпы 2008 жылдың қорытындылары бойынша Базаның қызмет көрсетуінен млн.теңге (жоспардың 168%), соның ішінде айлақ жұмысынан 328 млн.теңге (жоспардың 100%), полигон жұмысынан 341 млн.теңге (жоспардың 100%) көлемінде кіріс алынды. Бұл ретте сервистік инфрақұрылымның жаңа нысандары дамуын жалғастыруда. «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК АҚ-тың қатысуымен Баутино кентінде шағын кемелерді жөндеу зауытын салу жобасы іске асырылуда. Осы зауыт Каспий теңізінің қазақстандық секторында қызмет ететін кемелерге қызмет көрсету үшін құрылады және бір мезгілде 8 бірлікке дейін (ұзындығы 60 м дейін, ені 16,5 м және салмағы 600 тоннаға дейін) күрделі жөндеу, сондайақ барлық кемелер үлгілерін ағымдағы (рейсаралық) жөндеу жүргізуді қамтамасыз етеді. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ басым инвестициялық жобалары тізбесіне енгізілген Мұнайдың төгілуіне ден қоюдың Солтүстік Каспий экологиялық базасын (ДСКЭБ) салу жобасы бойынша іс-шаралар жүзеге асырылады. Қазіргі уақытта Атырау облысының әкімдігімен, мүдделі министрліктермен және ведомствалармен бірлесіп базаны салу орны белгіленді, базаға арналған жер учаскелеріне құқықтарды беру және ресімдеу тәртібі белгіленуде жылы Баутино кентінде Теңіз мұнай операцияларын қолдау базасы ауданында «МакДермотт» компаниясының металл констуркциялары зауытына өндірістік алаңша салу» жобасын іске асыру басталды

23

24 өңдеу 23 ӨҢДЕУ Компания бойынша мұнай өңдеу 2007 жылғы 4,7 млн.тоннамен салыстырғанда 2008 жылы 10,3 млн. тоннаны құрады. Осындай айтарлықтай өсім Румыниядағы «Петромидия» мұнай өңдеу зауытына ие The Rompetrol Group, TRG (Румыния) қатысу үлесін сатып алу нәтижесінде мүмкін болды.

25 Мұнай өңдеу Компания бойынша мұнай өңдеу 2007 жылғы 4,7 млн.тоннамен салыстырғанда 2008 жылы 10,3 млн.тоннаны құрады. Осындай айтарлықтай өсім Румыниядағы «Петромидия» мұнай өңдеу зауытына ие The Rompetrol Group, TRG (Румыния) қатысу үлесін сатып алу нә тижесінде мүмкін болды «ҚазМұнайГаз» тобына кіретін МӨЗ мұнай өңдеу көлемдері мың тонна Атырау МӨЗ Шымкент МӨЗ Петромидия МӨЗ Жиыны Интеграцияланған көрсеткіш 49,72% үлесті және 2007 жылғы шілдеде сатып алынған сәттен басталған кезеңдегі Шымкент МӨЗ өңдеу көлемін ескере отырып Атырау МӨЗ Атырау мұнай өңдеу зауыты (АМӨЗ) 1945 жылы пайдалануға енгізілген. Мұнай өңдеу қуаты жылына 5 млн.тоннаны құрайды жылғы толық ауқымды қайта жаңғырту мен қайта жаңартудан кейін зауытты қайта жаңартудың бірінші кезеңі аяқталды, соның нәтижесінде мұнай өңдеу тереңдігі 57-ден 61 процентке артты, күкірттің құрамы бензинде ppm-ден 30 ppm дейін, дизель отынында ppm-ден 50 ppm дейін, ағын сулардағы мұнай өнімдерінің құрамы жылына 205 мың тоннадан жылына 154 мың тоннаға дейін, Жайық өзенінен су тұтыну жылына текше метрден жылына текше метрге дейін едәуір төмендеді. Зауыт мұнай өнімдерінің 16 атауын шығарады жылы Қазақстанда мұнай өндірудің жалпы көлемінде АМӨЗ үлесі 29 процентті құрады. Негізгі мұнай өнімдерін өндіру мың тонна Бензин Дизель отыны Авиакеросин Мазут Басқа да өнімдер БАРЛЫҒЫ

26 өңдеу 25 Атырау МӨЗ қайта жаңартудың екінші кезеңі шеңберінде мынадай жобаларды іске асыру жоспарлануда: хош иісті көмір сутегіні өндіру жөніндегі кешен құрылысы бензолды және бензин фракциясынан жасалған хош иісті сутегіні ажыратып алу есебінен автомобиль бензиндерінің экологиялық көрсеткіштерін жақсартуға бағытталған. Алынған хош иісті көмір сутегіні (бензол мен параксилол) «Бензол мен параксилол негізіндегі мұнай-химия кешені» жобасы үшін негізгі мұнай-химия шикізаты ретінде пайдалну көзделеді; ЭЛОУ-АВТ-3 қондырғысының вакуумдық блогын және баяу кокстау қондырғысын қайта жаңарту алғашқы және қайталама өңдеу қуаттарын, өңдеу тереңдігін 72 процентке дейін, сондай-ақ қосымша құны бар мақсатты мұнай өнімдерінің қосымша көлемдері өндірісін арттыруға мүмкіндік береді. Мұнайды терең өңдеу бойынша кешен құрылысының жобасы үшінші кезең болып табылады, ол қалдық ауыр мұнай өнімдерін кейіннен Euro 3 және Euro 4 стандарттарына сәйкес келетін жоғары сапалы мотор отынын өңдей отырып өңдеу тереңдігін 82 процентке дейін арттыруға мүмкіндік береді.

27 Шымкент МӨЗ Шымкент МӨЗ 1985 жылы пайдалануға енгізілді. Шымкент мұнай өңдеу зауыты «PetroKazakhstan Oil Products» (PKOP) ЖШС бақылауында, ондағы 49,72 процент 2007 жылғы шілдеден бастап «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ-қа тиесілі. Өңдеу қуаты жылына 5,25 млн.тоннаны құрайды жылы Қазақстанда мұнай өндірудің жалпы көлемінде ПКОП үлесі 31,8 процентті құрады. Негізгі мұнай өнімдерін өндіру мың тонна Бензин Дизель отыны Авиакеросин Мазут Басқа да өнімдер БАРЛЫҒЫ Шымкент МӨЗ дамыту шеңберінде қайта жаңарту жобасы іске асырылуда, оның негізгі мақсаттары мұнай өңдеу тереңдігін 85 процентке дейін және мотор отындарының экологиялық көрсеткіштерін Euro 3,4 стандарттарына дейін арттыру болып табылады. Мұнай өңдеу секторындағы халықаралық қызмет The Rompetrol Group (TRG) румындық мұнай-газ компаниясының 75 процентін сатып алуы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ екі румындық мұнай өңдеу компанияларына, сондай-ақ Еуропадағы автомай құю станцияларының кең бөлшек сауда желісіне қол жеткізуге мүмкіндік берді. Rompetrol құрамына екі мұнай өңдеу зауыты (Петромидиа және Вега) және Еуропа елдеріндегі (Румыния, Франция, Испания, Молдоваға, Украина, Болгария, Албания, Грузия) 902 автомай құю станциялары кіреді. Rompetrol Түркияға, Украинаға, Хорватияға, Молдавоға мұнай өнімдерін жеткізеді, сондай-ақ танкерлерді жалға алуға арналған ұзақ мерзімді бес жылдық келісім-шартқа ие. Rompetrol Румынияның ішкі рыногында да, сондай-ақ Шығыс Еуропаның рыногында да жетекші полиэтилен мен полипропилен өндіруші болып табылады. Компанияның бас офисі Нидерландыда орналасқан, операциялар мен активтердің көпшілігі Франция, Румыния, Испания және Оңтүстік Шығыс Еуропада орналастырылған. Бүгінгі күні Rompetrol құрамында әлемнің 13 елінде сегіз мыңнан астам жоғары білікті қызметкерлер жұмыс жасауда. Петромидия МӨЗ TRG негізгі активі, Румыниядағы ең ірі және кешенді мұнай өңдеу зауыты. МӨЗ мұнай өңдеу бойынша жобалық қуаты жылына 5,0 млн.тоннаны құрайды, бұл Румыниядағы барлық мұнай өңдеу қуаттарының шамамен 29 процентін құрайды, зауыт құрамында күкірті жоғары ауыр мұнайды өңдеуге қабілетті. Зауыт жылдары салынған, 90-жылдары және 2005 жылы қайта жаңғыртылған, Қара

28 өңдеу 27 теңіз жағалауында, Бухаресттен 225 км және Румынияның ірі порты Констанцадан 20 км жерде орналасқан. Орта теңіздік Еуропада Нельсон бойынша ең жоғары күрделілік коэффициентіне ие жылы зауытта 4,24 млн.тонна шикі мұнай өңделді, өңдеудің бұл көлемі зауыттың бүкіл жұмыс жасау уақытындағы рекордты көрсеткіш болып табылады. Еуропалық одақтың 2009 жылғы нормалары (Еуро-5) бойынша өнім шығару игерілген дизель отыны 100 процент, автобензин 40 процент. Вега МӨЗ мамандандырылған зауыт, Бухарестке таяу Плоешти қаласында 70 га ауданда орналасқан жылы салынған, 70-жылдары қайта жаңартылған. Өңдеудің жобалық қуаты жылына 500 мың тонна. Вега шикізаттың балама түрлерін (нафта, ауыр көмір сутегі фракциялары, мазут) өңдеуге мамандандырылған. Зауыт технологиялары берілген сипаттамалар бойынша еріткіштердің кең түрлерін, әртүрлі битумдар мен басқа да мамандандырылған өнімді шығаруға мүмкіндік береді. Шығарылатын өнім химия, мұнай-химия, резеңке, тоқыма және аяқ-киім өнеркәсібінде пайдаланылады. Петрокемикал МХК Петрокемикал мұнай-химия кешені Петромидия МӨЗ интеграцияланған. Кешеннің қолданыстағы өндірістері полипропилен, әртүрлі маркалы ТҚПЭ (төмен қысымды полиэтилен) және ЖҚПЭ (жоғары қысымды полиэтилен) өндіреді, Петромидия МӨЗ өндірілетін пропилен мен сатып алынатын этилен шикізат көзі болып табылады. Бірлескен қызмет шеңберінде «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы еуропалық мұнай өнімдері рыногындағы TRG тәжірибесіне сүйене отырып мұнай өндіруді де, өңдеуді де жүзеге асыратын халықаралық деңгейдегі тігінен интеграцияланған бірыңғай компания құруға мүдделі. «ҚазМұнайГаз» және TRG мұнай өндіру және өңдеу жөніндегі сервистік қызметтер, Қоғамның өндірістік объектілеріндегі сервистік қызметтер саласында ынтымақтастықты жүзеге асыруға, жоғары білікті мамандарды белсенді түрде тартуға ниетті. Мұнай өнімдерін бөлшек сату желісін кеңейту және гидротазалау бойынша жаңа өндірісті іске қоса отырып Петромидия МӨЗ жаңғырту жобасын (Жоба-2010) іске асыру TRG дамытудың басым бағыттары болып табылады. Осы жобаны іске асыру TRG компаниясына еуроодақ елдерінде 2009 жылғы 1 қаңтардан бастап енгізілетін Еуропалық Одақтың мотор отындарына қойылатын жаңа экологиялық талаптарына (Еуро-5) сәйкес келуіне және зауыттың ең жоғары өнімділігі жылына 5 млн.тоннаға дейін болған кезде технологиялық қондырғының теңгерімді жұмысына қол жеткізуге мүмкіндік береді. TRG 2008 жылғы негізгі оқиғалары: 1. «Еуро-5» дизель отынының тонна мөлшеріндегі және «Еуро-5» стандартының RON95 маркалы бензиннің тонна мөлшеріндегі бірінші партиясын Түркиядағы франциялық Total мұнай-газ компаниясына өзінің 9А айлағынан (Мидия порты) тиеп жөнелту. Бұдан әрі «Еуро-5» стандартындағы отын бірінші кезекте өзінің Румыниядағы Ромпетрол, Болгариядағы, сондай-ақ басқа да еуропалық елдердегі автомай құю станцияларына жеткізілетін болады. 2. Автомай құю станциялар саны 72 бірлікке арттырылды. 3. Петромидия МӨЗ жанынан Көшпелі айлақтық құрылғы салу бойынша инвестициялық бағдарламаны іске асыру аяқталды. 4. TRG CONCAWE (Мұнай компанияларының мұнай өңдеу және тарату процесінде денсаулық сақтау және қоршаған ортаны қорғау үшін еуропалық қауымдастығы) мүшесі болды. Бұдан басқа, «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Түркияның ортатеңіздік жағалауының Джейхан ауданында қуаты жылына 15 млн. тонна болатын интеграцияланған мұнай-химия кешені бар мұнай өңдеу зауытын салу мүмкіндігін қарастыруда. Rompetrol Румынияның ішкі рыногында да, сондай-ақ Шығыс Еуропаның рыногында да жетекші полиэтилен мен полипропилен өндіруші болып табылады

29 Газ өңдеу саласындағы қызмет Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Ресей Федерациясы Үкіметінің арасындағы Орынбор газ өңдеу зауыты (ОГӨЗ) базасында шаруашылық қоғам құрудағы ынтымақтастық туралы 2006 жылғы 3 қазандағы келісімге сәйкес «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ және «Газпром» ААҚ 2008 жылы ОГӨЗ базасында мақсаты Орынбор (Ресей) және Қарашығанақ (Қазақстан) газ конденсаты кен орындарының көмір сутегі шикізатын тиімді өңдеуді қамтамасыз ету бойынша өзара тиімді шарттарды қамтамасыз ету болып табылатын бірлескен кәсіпорын құру жобасы бойынша жұмысын жалғастырды. Жобалық жұмыстар шеңберінде ОГӨЗ бірлескен кәсіпорынға берілетін мүлігін бағалау, сондай-ақ зауыт қуаттарын жаңғырту және қайта жаңарту жүргізілді. «Газпром» ААҚ тиесілі Орынбор газ өңдеу зауыты 1966 жылы ашылған Орынбор газ конденсаты кен орны негізінде құрылған болатын. Бензинделген газ, тұрақты конденсат және тұрақты мұнай, техникалық күкірт, жеңіл көмур сутегілерінің кең фракциясы, одорант, сұйытылған газ, отын газы өңдеу өнімдері болып табылады. Мұнай-химия жобалары Мұнай-химия өндірістерін дамыту «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ қызметінің маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Мұнай-химия жобаларын іске асыру көмірсутегі шикізатын терең өңдеуге мүмкіндік береді, көмірсутегі шикізатын өңдеу бойынша қосымша кұрылымдар құрады жә не республикада жоғары қосымша құнмен бә секеге қабілетті өнім өндіруге мүмкіндік беретін жоғары технологиялық өндірістердің қалыптасуына бастау береді. Жаңа мұнай-химия өндірістерін құру қосымша мультипликативті әсерге ие болады, өйткені олар үшін мұнай-химия өнімі шикізат болып табылатын халықтың тұтыну тауарларының кең түр-түрін шығаратын экономиканың тұтас секторларын құрылуы мүмкін. Ұлттық компания іске асыратын мұнайхимия өндірістерін дамыту жобалары Мұнай-химия саласын дамыту мемлекеттік бағдарламасының бөлігі болып табылады. Алғашқы интеграцияланған газхимия кешені Алғашқы интеграцияланған і газ-химия кешенінің жобасын «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» (50%) және SAT & Co. (50%) компаниялары құрған Kazakhstan Petrochemical Industries (KPI) компаниясы іске асырады. Теңіз кен орнының жылына 7,0 млрд.текше метр көлеміндегі ілеспе көмірсутегі газы жоба үшін шиказат болып табылады. ТЭН сәйкес теңіз газынан жыл сайын 7,6 млрд. текше метр этан (13-15%) ажыратып алынады және 200 км құбырмен Қарабатан станциясына (Атыраудан 40 км) тасымалданатын болады. Аумақта (2х3 км) 16 ірі мұнай-химия нысандарын және МВт газ-турбина станциясын салу көзделеді. Кешен құрылысын бастау 2009 жылға, пайдалануға беру 2013 жылға жоспарланған. Жобаның құны шамамен 6,0 млрд.ақш долларын құрайды. «Теңізшевройл» ЖШС-мен Жоба үшін шикізат болатын пропан мен құрғақ газды келісілген бағалар бойынша және көлемде жеткізуге ұзақ мерзімді шарттар жасалды. Кешенді салу орнында «Ұлттық индустриалдық мұнай-химия технопаркі» арнайы экономикалық аймағы құрылды, оның мақсаты инновациялық технологиялар мен әлемдік стандарттағы жабдықты пайдалана отырып арнайы әкімшілік, экономикалық, ғылыми-техникалық және әлеуметтік шарттар негізінде мұнай-химия өндірістерін салуға және кешенді дамытуға инвестициялар тарту болып табылады. «HSBC Bank» банкі Жоба үшін сырттан қаржыландыру тартудың ұйымдастырылуын жүзеге асырады. Жоба «Қазақстанның 30 корпоративтік көшбасшылары» бағдарламасына енгізілген жылы «KPI Inc» ЖШС мен «LyondellBasell» компаниясы арасында «LyondellBasell» компаниясының Жобаны іске асыру бойынша стратегиялық серіктес ретінде қатысуы туралы шарт жасалды. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ International Petroleum Investment Company (БАӘ) араб тарабының жобаға қатысуы бойынша ұсыныс жасады. Осы Келісім-шартты «толық аяқтап» орындауға ЕРС-Мердігерді таңдау жөніндегі тендерге 3 консорциум қатысады деп болжанады.

30 өңдеу 29 Бензол жә не параксилол негізіндегі мұнай-химия кешені Атырау МӨЗ хош иісті көмір сутегі (бензол, параксилол) негізінде жылына 70 мың тонна этиленгликоль, жылына 170 мың тонна терефталь қышқылы (ТФҚ), жылына 200 мың тонна полиэтилентерефталат (ПЭТФ, пластикалық шишалар өндіруге арналған шикізат), жылына 127 мың тонна этилбензол, жылына 200 мың тонна полихлорид өндірісін қалыптастыру жоспарлануда. Жобаны іске асыру орны Атырау облысының Қарабатан станциясы, интеграцияланған бірінші газ-химия кешенінің өндірістік аумағын орналастыру жоспарланған жердің жанынан 300 га. Инвестициялардың жоспарланған көлемі шамамен 150 млрд.теңгені құрайды. Өндірілетін өнім тоқыма өнеркәсібінде синтетикалық талшықтар, ПЭТ-формалар, ыдыстар және басқалар өндіру үшін пайдаланылуы мүмкін. Ақтау пластикалық массалар зауытында жол битумын өндіру Жоба Қазақстанның солтүстік, орталық және оңтүстік климаттық аймақтарының талаптарына жауап беретін жоғары сапалы жол битумын өндіруді көздейді. Shell Global Solutions компаниясы жүргізген алдынала зерттеулер Қаражанбас кен орнының мұнайынан Қазақстанның климаттық шарттарына сәйкес келетін жоғары сапалы жол битумын алу мүмкіндігін растады. Қаражанбас мұнайы жоғары сапалы жол битумын өндіру сапасына толық сәйкес келеді, себебі құрамында азғана мөлшерде парафин және көп мөлшерде шайыр мен асфальтендер бар. «Қаражанбас» АҚ Шикізатты жеткізу бойынша өзара түсіністік меморандумына қол қойды. Қосымша жүргізілген зерттеулердің қорытындысы бойынша және мұнайды бөлек жеткізу мүмкіндігін ескере отырып, Ақтау ПМЗ аумағы битум зауытын орналастырудың оңтайлы нұсқасы болып таңдалды. Қазіргі уақытта Жобаның қатысушылары анықталуда. Атырау МӨЗ базасында хош иісті көмір сутегін өндіру жөніндегі кешен Жоба бензин фракциясынан хош иісті көмірсутегін және параксилол өндіруді көздейді. Бағалы мұнай-химия шикізаты бола отырып, бензол мен параксилол стиролды, полиэтилентерефталатты және басқа да өнімдерді алуға мүмкіндік береді. Жобаны екі кезеңмен іске асыру жоспарланды: I. «Бензолды ажыратып алу блогы бар каталитикалық риформинг қондырғысының құрылысы» (орындалды: 2006 жылы ТЭН, 2007 жылы ЖСҚ); II. «Хош иісті көмірсутегін өндіру жөніндегі кешен құрылысы» (орындалды: 2007 жылы ТЭН). Жобаның І кезеңін «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Инвестициялық комитетінің қаржыландыру проблемаларына (2008 жылғы 8 тамыздағы 30 хаттама) байланысты осы Жобаның І және ІІ кезеңдерін біріктіру мәселесі және кешеннің құрылыс мерзімін 2009 жылдың 2 жартыжылдығына ауыстыру мақұлданған болатын. Инвестициялық жобаны іске асырудың екі кезеңін біріктіру АМӨЗ жобалық қаржыландыру ретінде, яғни тікелей Жобаға кредиттеудің қолайлы шарттарын алуға мүмкіндік береді жылы 20 тамызда АМӨЗ және «Омбымұнайхимжоба» ААҚ бас жобалаушы арасында Жоба бойынша жобалау-іздестіру жұмыстарын сатып алу шартына қол қойылды және жобалық-сметалық құжаттама әзірлеу бойынша жұмыстар басталды. Хош иісті көмірсутегі өндірісі бойынша лицензиар ретінде Аксенс компаниясы таңдап алынды. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ негізгі мұнай-химия жобалары Өнім Қуаты (жылына мың тонна) Орналасқан орны Пайдалануға енгізу мерзімі Интеграцияланған бірінші газхимия кешені Полиэтилен Полипропилен Қарабан кенті (Атырау қ.40 км) 2013 Бензол мен параксилол базасындағы мұнай-химия кешені Этилбензол Полиэтилентерефталат Қарабатан кенті 2012 Ақтау пластикалық массалар зауытында жол битумын өндіру Жол битумы Ашық түсті мұнай Пластикалық массалар зауыты, Ақтау қ Хош иісті көмір сутегін өндіру жөніндегі кешен Бензол Параксилол Атырау МӨЗ, Атырау қ. 2012

31

32 маркетинг жә не сату 31 МАРКЕТИНГ ЖӘНЕ САТУ «ҚМГ» СҮ мұнай экспортының жалпы көлемі 2008 жылы 9 406,9 мың тоннаны құрады, бұл 2007 жылдың деңгейіне қарағанда 98,7 процентті құрайды. Жеткізулердің азаюы негізінен ҚМГ СҮ 2008 жылғы шілдеден бастап мұнайға экспорттық кедендік баждың енгізілуінен кейін жер қойнауын пайдаланушылардан шикі мұнай көлемдерін роялти төлеу есебіне қабылдауды тоқтатуына байланысты болып отыр.

33 Мұнай және мұнай өнімдері Мұнай мен мұнай өнімдерінің маркетингін жә не оларды ішкі жә не сыртқы рыноктарға сатуды «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ еншілес ұйымы «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ (ҚМГ СҮ) жүзеге асырады «ҚМГ СҮ экспорттық тиеп жөнелтулерінің негізгі көлемдерін «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ компаниясы өндіретін мұнай және қазақстандық жер қойнауын пайдаланушылар роялти түрінде алған мұнай көлемдері құрайды. ҚМГ СҮ барлық дерлік экспорттық жеткізулері «Транснефть» ААҚ компаниясының ресейлік магистральдық мұнай құбыры желісі арқылы және Каспий құбыр консорциуымының (КҚК) мұнай құбыры арқылы жүзеге асырылады. Осы бағыттар мұнайды энергия тасымалдағыштардың әлемдік рыногына тасымалдау экономикасы және мұнай айдауға арналған қолданыстағы квоталарды толық пайдалану тұрғысынан едәуір оңтайлы болып табылады. ҚМГ СҮ мұнай экспортының жалпы көлемі 2008 жылы 9 406,9 мың тоннаны құрады, бұл 2007 жылдың деңгейіне қарағанда 98,7 процентті құрайды. Жеткізулердің азаюы негізінен ҚМГ СҮ 2008 жылғы шілдеден бастап мұнайға экспорттық кедендік баждың енгізілуінен кейін жер қойнауын пайдаланушылардан шикі мұнай көлемдерін роялти төлеу есебіне қабылдауды тоқтатуына байланысты болып отыр. «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ компаниясының 2008 жылы мұнайды сату құрылымы Мұнай өнімдерін бөлшек саудада сату Астана, Алматы қалаларында, Қазақстанның батыс, солтүстік және шығыс өңірлерінде орналасқан «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ автомай құю станциялары желісі арқылы жүзеге асырылады. ҚМГ СҮ мұнай өнімдерінің кең түрлерін, соның ішінде жоғары сапалы бензинді, дизель отынын және авиакеросинді сатады жылы «ҚазМұнайГаз» сауда маркасымен меншікті бөлшек сауда желісін кеңейту бағдарламасын іске асыру жалғасын тапты және 2008 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша ҚМГ СҮ меншігінде 245 автомай құю станциялары (2007 жылмен салыстырғанда 18-ге артық) болған. «ҚазМұнайГаз» сауда маркасымен меншікті бөлшек сауда желісін кеңейту бағдарламасы жаңа АМС салу есебінен де, қолданыстағы станцияларды сатып алу және қайта жарақтандыру есебінен де жүзеге асырылады. «ҚазМұнайГаз» АМС салу кезінде ең үздік әлемдік тәжірибе қолданылады: модульдық кешендер, ең жаңа отын тарату бағаншалары, озық бағдарламалық қамтамасыз ету орнатылады. Бұл еңбек өнімділігін арттыруға және тұтынушыларға қызмет көрсету сапасын жақсартуға мүмкіндік береді жылға қарай ҚМГ СҮ бөлшек сауда желісін 314 автомай құю станцияларына дейін арттыруда жоспарлануда. Жыл сайын көктемгі егіс және жинау жұмыстары кезеңінде ауыл шаруышылығы өндірушілері үшін төмендетілген бағалар бойынша жанар-жағар май материалдарын жеткізу жүзеге асырылады жылы ауыл шаруашылығы қажеттіліктері үшін 229 мың тонна дизель отыны жеткізілді, бұл 2007 жылғы жеткізу көлемінен 30% артық.

34 маркетинг жә не сату 33 «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ 2008 жылы Атырау МӨЗ өнімін сатуы Көлем, мың тонна Ішкі рынок Экспорт Бензин 228,5 100% Авиакеросин 11,3 100% Дизель отыны 618,7 100% Пропан 3,9 13,9% 86,1% Мазут 1 066,5 60,9% 39,1% Пеш отыны 12,1 100% Қыздырылған кокс 20,2 49,4% 50,6% Уайт-спирит 1,1 25,8% 74,2% Вакуумдық газойль 39,1 91,0% 9,0% БАРЛЫҒЫ 2 001,5 78,3% 21,7% Газ Табиғи газдың ішкі рыноктағы маркетингін «ҚазТрансГаз» АҚ еншілес ұйымы «ҚазТрансгаз-Аймақ» АҚ жүзеге асырады «ҚазТрансгаз-Аймақ» компаниясының функцияларына табиғи газды ішкі рынокта сату, соның ішінде газды сақтау және өңірлік газ тарату желілері бойынша тасымалдау, газ тарату нысандарын және құбыр желілерін пайдалану, табиғи газды ішкі рынокта сатып алу, маркетинг және көтерме сату кіреді. Газды сыртқы рыноктарға экспортауды және газдың Қазақстанның ішкі рыногының қажеттіліктері үшін сатуды, соның ішінде өзара жеткізулер арқылы (СВОП-операциялары), 2002 жылы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ және «Газпром» ААҚ арасында тең үлестік негізде құрылған «ҚазРосГаз» ЖШС жүзеге асырады. «ҚазРосГаз» ЖШС сатуға арналған көлемді Қарашығанақ кен орнының шикі мұнайын сатып алу-сатудың 15 жылға арналған ұзақ мерзімдік шарты, сондай-ақ Қарашығанақ кен орнының құрғақ газын сатып алу-сатудың 15 жылға арналған ұзақ мерзімдік келісім-шарты шеңберінде алады. Көрсетілген шарттарда Қарашығанақ кен орнының газын сатып алудың және сатудың 2022 жылға дейінгі негізгі шарттары белгіленген болатын. «ҚазРосГаз» ЖШС Қарашығанақ кен орнының, Толқын кен орнының (Маңғыстау облысы) газын және Теңіз кен орнының газын сатып алуды және маркетинг жүргізеді. Газды СВОП-операциялар бойынша қабылдау қазақстан-ресей шекарасында Александров Гай кентінде жүзеге асырылады. «ҚазРосГаз» ЖШС компаниясы сатқан газ көлемі Қарашығанақ құрғақ газы ТШО «Толқынмұнайгаз» ЖШС 608 БАРЛЫҒЫ млн. м 3

35

36 мұнайды жә не газды тасымалдау 35 МҰНАЙДЫ ЖӘНЕ ГАЗДЫ ТАСЫМАЛДАУ Ашық теңізге шығатын жолы жоқ мемлекет ретінде Қазақстан үшін көмір сутегі ресурстарын әлемдік рынокқа тасымалдау мүмкіндігіне ие болудың маңызы ерекше. Қазақстандық мұнайды тасымалдау бағыттарын әртараптандыру мақсатында ҚМГ экспорттың әртүрлі бағыттарын жүзеге асырады.

37 Мұнайды магистральдық мұнай құбырлары бойынша тасымалдау Мұнайды Қазақстанның мұнай құбырлары бойынша тасымалдауды «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ еншілес ұйымы «ҚазТрансОйл» АҚ (ҚТО) жүзеге асырады 2008 жылы магистральдық мұнай құбырлары бойынша мұнай тасымалдаудың шоғырландырылған көлемі 60,65 млн.тоннаны құрады, бұл 2007 жылғы көрсеткіштен (50,83 млн.) 19 процентке артық. 1 ҚТО магистральдық мұнай құбырларының желісі 5,2 мың километрді құрайды. «ҚазТрансОйл» АҚ жалпы көлемі 1,3 млн. текше метр мұнайға арналған резервуарлар паркіне, 38 мұнай айдау станцияларына, 59 мұнай жылыту пункттеріне, сондай-ақ үш су сорғысы станцияларына ие. «ҚазТрансОйл» АҚ магистральдық мұнай құбырлары нысандарының сенімділігін арттыру және жаңғырту, сондай-ақ қолданыстағы магистральдық мұнай құбырларының өндірістік активтерін кеңейту және ұзақ мерзімге жаңаларын құру мақсаты болып табылатын Магистральдық құбыр желілерінің жүйесін дамыту бағдарламасын іске асырады. «ҚазТрансОйл» АҚ-қа Кеңқияқ-Атырау және Атасу-Алашанькоу магистральдық мұнай құбырларының иелері болып табылатын «МұнайТас» солтүстік-батыс құбыр желісі компаниясы» АҚ компаниясының 51 проценті және «Қазақстан-Қытай Құбыр желісі» ЖШС 50 проценті тиесілі. Бұдан басқа «ҚазТрансОйл» АҚ Батуми теңіз порты және Батуми мұнай терминалы активтерінің 100 процентіне ие. «ҚазМұнайГаз» тобына кіретін ұйымдардың мұнайды шоғырландырып тасымалдауы млн.тонна ҚазТрансОйл (100%) 47,46 45,68 43,26 38,19 Қазақстан-Қытай құбыр 6,12 4,8 1,76 желісі (50%) Мұнайтас (51%) 5,78 5,4 5,3 5,5 Батуми мұнай терминалы 7,18 (100%) БАРЛЫҒЫ 60,65 50,83 46,85 40,96 1 «ҚазТрансОйл» АҚ магистральдық құбыр желілері бойынша мұнай тасымалдау көлемдерін және «МұнайТас» солтүстік-батыс құбыр желісі компаниясы» АҚ және «Қазақстан-Қытай Құбыр желісі» ЖШС компанияларының тасымалдау көлемдерін қамтиды.

38 мұнайды жә не газды тасымалдау 37 Қазақстандық мұнай экспортының негізгі бағыттарын әзірлеу Ашық теңізге шығатын жолы жоқ мемлекет ретінде Қазақстан үшін көмірсутегі ресурстарын ә лемдік рынокқа тасымалдау мүмкіндігіне ие болудың маңызы ерекше. Қазақстандық мұнайды тасымалдау бағыттарын ә ртараптандыру мақсатында ҚМГ экспорттың ә ртүрлі бағыттарын жүзеге асырады. Қазақстан Каспий Тасымалдау Жүйесі (ҚКТЖ транскаспий жоба) Қазақстандық мұнайдың күнбе-күн өсіп келе жатқан көлемдерін Каспий теңізі арқылы Баку-Тбилиси-Джейхан және/ немесе Транскавказдық дәліздің басқа да мультимодальдық мұнай тасымалдау жүйелері бойынша халықаралық рынокқа экспорттауға арналған Қазақстан Каспий Тасымалдау Жүйесін (ҚКТЖ) құру қазақстандық мұнайды тасымалдау бойынша аумақты жоба болып табылады. ҚКТЖ Ескене (Атыраудан 40 км) кентінен бастап Каспий теңізінің жағалауындағы Құрық кентіне дейінгі ұзақтығы шамамен 770 километр мұнай құбырын және Транскаспий жүйесінің Құрық кенті аумағындағы КАҚ (көшпелі айлақтық құрылғы) мұнай терминалы, танкер флоты мен қамтамасыз ету кемелері, Каспий теңізінің әзербайжан жағалауындағы қабылдау терминалы, сондай-ақ Баку-Тбилиси-Джейхан мұнай құбырына дейінгі қосу құрылыстары сияқты нысандарын біріктіреді. ҚКТЖ өткізу қабілеті алғашқы кезеңде кейіннен жылына млн.тоннаға дейін арта отырып, жылына 23 млн.тоннаны құрайды. Пайдалануға енгізу жылдарда Қашағанда коммерциялық өндіру басталу кезеңіне жоспарлануда жылғы қазанда Солтүстіккаспий жобасы (СКЖ) бойынша өнімді бөлу туралы келісімге Екінші Қосымша Шартқа қол қойылды, онда Қашаған мұнайын «Ескене-Құрық» мұнай құбыры бойынша тасымалдаудың негізгі қағидаттары келісілген. Қазіргі уақытта «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ СКЖ-ның мердігерлік компанияларымен Мұнай құбырын салу

39 жобасын іске асыру жөніндегі меморандум жобасын дайындау бойынша жұмыс жүргізуде. «Ескене-Құрық» мұнай құбырын салу жобасын іске асыруды «ҚазТрансОйл» АҚ жүзеге асырады. Мұнай құбырын салудың техника-экономикалық негіздемесін ILF (Германия) инжинирингтік компаниясы әзірлейді. Транскаспий жобасын іске асыру мақсатында 2008 жылғы қарашада «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ және Әзербайжан Республикасының Мемлекеттік мұнай компаниясы (ӘРММК) арасындағы Транскаспий жобасын іске асырудың негізгі қағидаттары туралы келісімге қол қойылды. Осы Келісім Транскаспий жобасын бірлесіп іске асырудың шарттары мен қағидаттарын, ТЭН әзірлеу үшін бірлескен Жобалау компаниясын құру, қаржыландыру, тариф қалыптастыру, жасалып жатқан қуаттарға қол жеткізу және Транскаспий жобасын кезең-кезеңмен дамыту шарттарын белгілейді. Қазақстандық тараптың жобаға әзербайжандық тараппен тең үлестік негізде қатысуын, сондай-ақ ҚКТЖ барлық сегменттері бойынша қызметті үйлестіруді және мұнайды халықаралық рынокқа бұдан әрі тасымалдау мәселесін пысықтауды қамтамасыз ету мақсатында «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ еншілес кәсіпорны «ҚМГ-Транскаспий» ЖШС құрылды. Қазіргі уақытта «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ және ӘРММК Транскаспий жобасын іске асырудың негізгі қағидаттары туралы келісімге сәйкес СКЖ қатысушылары мердігерлік компаниялармен бірлескен бизнес құрылым құру мүмкіндігі, жүйені тиісті мұнай көлемдерімен қамтамасыз ету, жобаның техника-экономикалық негіздемесін жүргізу, Транскаспий жүйесі бойынша тасымалдауға арналған мұнай көлемі бойынша жүк жөнелтушінің кепілдіктер беру мәселелерін қоса алғанда жобаны іске асырудың негізгі мәселелері бойынша келіссөздер жүргізуде. Каспий құбыр желісі консорциумы жобасы Каспий құбыр желісі консорциумының данды, соның ішінде 26,5 млн.тонна мұнай (КҚК) ұзақтығы 1510 км мұнай құбыры қазақстандық. КҚК қатысушылар үшін қазақстандық Теңіз мұнай кен орнын және акционерлердің және Ресей энергетика Қара теңіздің ресейлік жағалауындағы министрлігі мен Қазақстан энергетика Новороссийск портының жанындағы Южная және минералдық ресурстар министрлігі Озереевка мұнай терминалын жалғастырады. өкілдерінің 17 желтоқсанда КҚК кеңейту 2001 жылдан бастап пайдаланғаннан бері жобасын жүзеге асыру қағидаттары туралы КҚК мұнай құбыры бойынша 176 млн. меморандумға қол қоюы 2008 жылдың тонна мұнай тасымалданды, соның ішінде маңызды оқиғасы болды. Бұдан басқа млн.тонна мұнай (85%) қазақстандық. жылғы желтоқсанда Акционерлердің 2008 жылы 32 млн.тонна мұнай тасымал- жиналысында және КҚК Директорлар кеңесінде КҚК мұнай құбырының өткізу қабілетін кеңейту жобасын іске асыру үшін қажет бірқатар іс-шаралардың 2009 жылы орындалуын көздейтін, Жобалық құжаттаманы жаңартуды, КҚК бойынша қолданыстағы шарттарына қажетті толықтырулар мен өзгерістер енгізуді және басқа да маңызды мәселелерді қоса алғанда, осы Меморандумның жекелеген қағидаттары бекітілген болатын. Қазақстан-Қытай мұнай құбыры Қазақстан-Қытай мұнай құбырын екі кезеңмен салу көзделеді. Бірінші кезең шеңберінде Атасу-Алашанькоу мұнай құбыры салынды және пайдалануға енгізілді жылы Атасу-Алашанькоу мұнай құбыры бойынша шамамен 6,13 млн.тонна мұнай тасымалданды. Қазақстандық PetroKazakhstan, «ҚазМұнайГаз» сауда үйі, Қазгермұнай компаниялары, сондай-ақ ресейлік ТНК-ВР және «Газпром нефть» компаниялары негізгі мұнай жөнелтушілер болып табылады. Жобаның екінші кезеңін іске асыру Кеңқияқ- Құмкөл мұнай құбырын салуды көздейді. Мұнай құбырын салу «ҚазТрансОйл» АҚ және қытайлық CNODC арасында тепе-теңдік негізде құрылған «Қазақстан-Қытай құбыр желісі» компаниясының күшімен жүзеге асырылады. Мұнай құбырының ұзақтығы 792 км, құбыр диаметрі 813 мм. Жалпы өткізу қабілеттілігі жылына 20 млн.тонна (ЖМТ), соның ішінде бірінші кезең шеңберінде 10 ЖМТ. Мұнай құбырын пайдалануға енгізу 2009 жылдың соңына жоспарлануда.

40 мұнайды жә не газды тасымалдау 39 Мұнайды теңізбен тасымалдау Мұнайды теңізбен тасымалдауды «Қазтеңізкөлікфлоты» ұлттық теңіз кеме қатынасы компаниясы» АҚ жүзеге асырады жылы «Қазтеңізкөлікфлоты» мың тонна мұнай тасымалдады, бұл 2007 жылғы көрсеткіштен (2 280 мың тонна) 26 процентке артық. Мұнайды тасымалдау Ақтау портынан Махачкала, Нека жә не Баку порттары бағытында жүзеге асырылды жылы алғашқы рет Қара теңізде мұнай тасымалдау жүзеге асырылды жылғы навигациялық кезеңде «Қазтеңізкөлікфлоты» компаниясы мың тонна тас жынысын түсіріп-тиеуді және теңізбен тасымалдауды жүзеге асырды, бұл 2007 жылғы тасымалдау көлемінен 44 процентке асып түсті. Бұдан басқа Баутино базасына Солтүстік Каспий жобасының жасанды аралдарына арналған мың тонна ұлутас жеткізілді (тасты құрлықта тасымалдау). «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК флоты 16 кемеден тұрады, олардың арасында дедвейты 12 мың тонна 3 мұнай құю танкерлері, 5 тіркеп сүйрегіш, соның ішінде тас жынысын тасымалдауға арналған, 8 алаңша-баржа бар. «Қазтеңізкөлікфлоты» кемелерінің көпшілігі жаңа, сертификатталған, кемелерді қауіпсіз пайдалануды басқару жүйесі қызмет етеді. Газды магистральдық газ құбырлары бойынша тасымалдау 2008 жылы магистральдық газ құбырлары бойынша газ тасымалдау көлемі 116,7 текше метрді құрады, бұл 2007 жылғы көрсеткіштен (114,2 млрд.текше метр) 2,2 процентке жоғары. Халықаралық транзит көлемі 97,2 млрд.текше метрді, қазақстандық газды экспортқа тасымалдау 9,6 млрд.текше метрді, газды ішкі рынокқа жеткізу 9 млрд. текше метрді құрады. Магистральдық газ құбырлары бойынша өткен жылғы табиғи газдың жүк айналымы 58,1 триллион текше километрді құрап, 2,8 процент өсім берді. Газды жерасты газ қоймаларында (ЖГҚ) коммерциялық сақтаудың жылдық көлемі 15,9 млрд.текше метрді құрады, бұл 2007 жылғы көлемнен бір жарым еседен артыққа жоғары. Ұзақтығы 11,3 мың километр, өткізу қабілеттілігі 130,5 млрд.текше метр магистральдық газ құбырының желісін бақылауды «ҚазТрансГаз» АҚ еншілес ұйымы жүзеге асырады. «ҚазТрансГаздың» иелігінде 22 сығымдау станциялары бар, оларда 284 газ айдау агрегаттары, сондай-ақ үш ЖГҚ орнатылған. «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК флоты 16 кемеден тұрады, олардың арасында дедвейты 12 мың тонна 3 мұнай құю танкерлері, 5 тіркеп сүйрегіш, соның ішінде тас жынысын тасымалдауға арналған, 8 алаңша-баржа бар

41 Қазақстандық магистральдық жүйе бойынша табиғи газ тасымалдаудан түсетін кірістің негізгі бөлігі халықарылқ транзиттің үлесіне келеді. Бұл ретте «Орта Азия Орталық» (ОАО) магистральдық газ құбыры бойынша Ресейдің және Украинаның орталық өңірлеріне түркімендік газ транзиті ең көп үлесін түсіреді. 2008ж жағдай бойынша ОАО жүйесінің өткізу қабілеттілігі жылына 60,2 млрд.текше метрді құрайды жылы қазанда «Орта Азия Орталық» магистральдық газ құбырының өткізу қабілеттілігін арттыруға бағытталған «Жаңа учаскелерді және 4 Опорная СС-тың ОАО МГ-4 және ТКЦ лупингін салу» жобасын іске асыру аяқталды жылғы желтоқсанда «Өзен-Ақтау» магистральдық газ құбырының «Өзен- Жетібай» учаскесіндегі резервтік желі пайдалануға берілді. Бұл Маңғыстау облысының газ тасымалдау жүйесінің өткізу қабілеттілігін жылына млн. текше метрден млн. текше метрге дейін арттыруға мүмкіндік берді. Бейнеу-Бозой-Ақбұлақ магистральдық газ құбыры жобасы Әдетте табиғи газ жеткізу Өзбекстаннан жүзеге асырылатын оңтүстік облыстарды тұрақты түрде газбен қамтамасыз ету еліміздің энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің аса өзекті мәселелерінің бірі болып табылады. Жобаланып жатқан Бейнеу-Бозой-Ақбұлақ магистральдық газ құбыры Қазақстанның батысындағы негізгі газ өндіруші өңірлерден еліміздің оңтүстігіне газ жеткізуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Жобаны екі кезекпен жүзеге асыру көзделеді: : Бейнеу кентінен Ақбұлақ кентіне дейін магистральдық құбыр желісін салу, Бейнеу қаласында бас сығымдау станциясын (жылына 5 млрд.текше метр өткізу қабілетін қамтамасыз ету үшін), «Бозой» ЖГҚ ауданында қосымша сығымдау станциясын («Бозой» ЖГҚ еліміздің оңтүстік өңірлерін газбен қамтамасыз ету режимінде пайдалануды қамтамасыз ету үшін) салу : газ құбырының өнімділігін жылына 10 млрд.текше метрге дейін арттыра отырып үш желілік компресорлық станциялар салу. Жобаланып жатқан Бейнеу-Бозой-Ақбұлақ газ құбырының параметрлері Газ құбырының ұзақтығы Жобалық қысым Құбырлар диаметрі 1510 км 9,81 МПа 1016 / 711 мм Сығымдау станцияларының саны 5 Жетек түрі Газтурбиналық Бірінші кезектің өткізу қабілеті жылына 5 млрд. м 3 Екінші кезектің өткізу қабілеті жылына 10 млрд. м 3 Жобаның жалпы есептік құны ТЭН сәйкес ағымдағы бағалармен млн.теңгені құрайды, соның ішінде құрылыстың сметалық құны мынадай: 1-кезек ,75 млн.теңге 2-кезек ,25 млн.теңге. Жобаның әзірленген техника-экономикалық негіздемесіне «Мемсараптау» РМК қорытындысы алынды. Республикалық бюджет қаражаты есебінен жобалық-сметалық құжаттама әзірлеу басталды. Жер қойнауын пайдаланушылармен газды ұзақ мерзімдік кезеңге сатып алу бойынша келіссөздер жүргізу жөнінде жұмыс тобы құрылды.

42 мұнайды жә не газды тасымалдау 41 Экспорттық газ құбырлары жобалары Қазақстан-Қытай газ құбыры Қазақстан-Қытай газ құбырын салу жобасын іске асыру транзиттік газды Түркменстаннан Өзбекстан мен Қазақстан Республикасының аумағы арқылы ҚХР-ға тасымалдауды қамтамасыз етеді, транзиттік әлеуетті арттырады, қазақстандық газдың экспорттық маршруттарын әртараптандыруға мүмкіндік береді, сондай-ақ өзінің газымен ішкі нарықты қамтамасыз ету арқылы елдің энергетикалық қауіпсіздігін арттырады. Жоба мынадай келісімдердің: 2007 жылғы 18 тамыздағы ҚР Үкіметі мен ҚХР Үкіметі арасындағы Қазақстан-Қытай газ құбырын салу және пайдалану жөніндегі ынтымақтастық туралы келісімнің; 2007 жылғы 8 қарашадағы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен Қытай Ұлттық Мұнай-газ Корпорациясы (ҚҰМК) арасындағы Қазақстан- Қытай газ құбырын салу және пайдаланудың негізгі қағидаттары туралы келісімнің; 2005 жылғы 31 тамыздағы ҚМГ мен ҚҰМК арасындағы Қазақстан-Қытай газ құбырын салу инвестицияларының негіздемесін бірлесіп өңдеу туралы келісімнің негізінде жүзеге асырылады. Газ құбырының бірінші учаскесі: Шымкенттен (ҚР) Хоргосқа (ҚХР) дейін өзбек-қазақ шекарасынан бастап қазақ-қытай шекарасына дейін. 1-учаскенің алдын-ала негізгі өлшемдері: өткізу қабілеті жылына млрд. текше метр газ, ұзындығы 1300 км., диаметрі 1067 мм (2 тармақ). Іске асыру мерзімдері жылдар, бірінші кезекті салу 2009 жылы аяқтатлады. Газ құбырының екінші учаскесі: Бейнеу- Бозой-Қызылорда-Шымкент. 2-учаскенің алдын-ала негізгі өлшемдері: өткізу қабілеті жылына 10 млрд. текше метр, ұзындығы 1480 км, диаметрі 1016 мм (1 тармақ). Қазақстан-Қытай газ құбырының бірінші учаскесін салу жобасын іске асыруды 2008 жылғы 15 ақпанда құрылған «Азия Газ құбыры» ЖШС («АГҚ» ЖШС) жүзеге асырады. «ҚазТрансГаз» АҚ пен Пекин қаласында тіркелген, қатысу үлесі 50%-тен ҚҰМК-ның аффилиирленген компаниясы Trans-Asia Gas Pipeline Limited «АГҚ» ЖШС қатысушылары болып табылады. Қаржыландыруды ұйымдастыру China Development Bank-тің 7,5 млрд. АҚШ доллары сомасына кредиттік келісімді жасау арқылы жүзеге асырылады. Каспий маңы газ құбыры Каспий маңы газ құбырын салу жобасы 2007 жылдың мамырында Қазақстан, Ресей мен Түркіменстан президенттері қол қойған Каспий маңы газ құбырын салу туралы декларацияға сәйкес іске асырылады. Түркіменстан, Қазақстан мен Ресей аумақтары бойынша түркіменстандық және қазақстандық табиғи газын тасымалдау үшін қазіргі Окарем-Бейнеу газ құбырын қайта жаңартуды ескере отырып, «Белек» КС-тан (Түркіменстан) «Александров Гай» КС-қа дейін газ құбырын салу көзделген. Декларацияда белгіленген міндеттерді іске асыру мақсатында үкіметаралық келісімге қол қойылды, одан кейін 2008 жылдың 11 қыркүйегінде «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ, «Газпром» АҚ пен «Түркіменгаз» ГК арасындағы Каспий маңы газ құбырын салудағы ынтымақтастықтың негізгі қағидаттары туралы келісімге қол қойылды. Сондай-ақ 2008 жылы Каспий маңы газ құбырын салу ТЭН-ін әзірлеуге базалық тапсырма бекітілді. Тараптар Жобаның ТЭН-ін әзірлеуге дайындалуға кірісті және сонымен Жобаны іс жүзінде іске асыру басталды. Каспий маңы газ құбырының қазақстандық бөлігін салу алдымен басынан бастап Түркіменстан Республикасымен шекарадан бастап (Окарем-Бейнеу магистральдық газ құбырының 527,4 км), «Бекдаш» КС (Түркіменстан) «Жаңаөзен» КС (Қазақстан) «Бейнеу» КС «Опорная» КС «Құлсары» КС «Мақат» КС «Індер» КС «Жанғала» КС (Қазақстан) «Александров Гай» КС (Ресей) маршруты бойынша «Орта Азия Орталық» магистральдық газ құбырының қазіргі газ тасымалдау жүйесінің технологиялық дәлізі бойымен Маңғышлақ үстіртіне өтіп, Каспий теңізінің жағалауы бойымен іске асыру көзделіп отыр. Газ құбырының қазақстандық бөлігінің жалпы ұзындығы 1 216,6 км. болады.

43

44 қазақстандық үлесті дамыту 43 ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҮЛЕСТІ ДАМЫТУ ҚР Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы 1096 Жарлығымен бекітілген «Қазақстан Республикасының жылдарға арналған индустриялықинновациялық даму стратегиясына» сәйкес мұнай-газ жобаларын іске асыру кезінде қазақстандық үлесті дамытуға жәрдем көрсету «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен оның еншілес және тәуелді қоғамдарының басымдық бағыттарының бірі болып табылады

45 ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҮЛЕСТІ ДАМЫТУ ҚР Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы 1096 Жарлығымен бекітілген «Қазақстан Республикасының жылдарға арналған индустриялық-инновациялық даму стратегиясына» сә йкес мұнай-газ жобаларын іске асыру кезінде қазақстандық үлесті дамытуға жә рдем көрсету «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен оның еншілес жә не тә уелді қоғамдарының басымдық бағыттарының бірі болып табылады. Экономиканың шикізаттық бағытталмаған салаларында жұмыс істейтін бәсекеге қабілетті және жоғары технологиялы өндірістерді дамыту және құру Стратегиясының басымдықтары болып табылады. Қосылған құн тізбектерінің әдісі бойынша бәсекеге қабілетті және экспортқа бағытталған өндірістерді дамыту және қалыптастыру үшін ірі инвестициялық жобаларды шоғырландыратын және әрбір буында қосылған құнның мөлшерін ұлғайтып, технологиялық тұрғыдан көп мәрте қайта құруға болатын өнімдерді шығаратын өндірістік база болуы тиіс. Стратегия шикізатқа бағытталмаған экономиканың салаларында жұмыс істейтін бәсекеге қабілетті, экспортқа бағытталған өндірістерді құру үшін отын-энергетикалық сектордың қаржы-өнеркәсіптік және технологиялық әлеуетін пайдаланудың басымдық бағыты болып белгіленеді. Мұнай-газ кен орындарын игеру және пайдалану кезінде пайдаланылатын қазақстандық тауарлардың, жұмыстар мен қызметтердің көлемі отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігіне байланысты болады. Индустриялық-инновациялық даму стратегиясын іске асыру шеңберінде республиканың машина жасау және мұнайгаз кешенінің өзара іс-әрекет етуін дамыту жөніндегі жұмысты жалғастыру Қазақстан Республикасының зауыттарында мұнай-газ жабдығының жаңа түрлерінің өндірісін игеру жөніндегі бағдарлама болып табылады. алғашқы Бағдарламаны «Қазақойл» компаниясы дайындады және ол 1998 жылы іске енгізілді. 10 жылдың ішінде республиканың Машина жасау зауыттарының Бағдарлама деректерін іске асыруы кезінде бұрын Қазақстанда шығарылмаған 300 атаудан астам мұнай-газ жабдығын, техника мен материалдарды шығару игерілді. Оны іске асыруға республиканың барлық дерлік аймақтарының, оның ішінде: Солтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар, Маңғыстау облыстарының, Алматы қаласының машина жасайтын кәсіпорындары тартылды. Республиканың машина жасайтын кәсіпорындарымен ынтымақтастықты одан Жұмыстар мен қызметтер Тауарлар

46 қазақстандық үлесті дамыту 45 әрі дамыту мақсатында компания «Қазақстан Республикасының зауыттарында мұнай-газ жабдығының жаңа түрлерінің өндірісін игерудің жылдарға арналған бағдарламасын» әзірледі және қолданысқа енгізді. Осы Бағдарламаны еншілес ұйымдар орындауға қабылдады және бірінші нәтижелерге қол жеткізілді. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ компаниясының еншілес ұйымдары «ҚазМұнайГаз» БӨ» АҚ, «ҚазТрансОйл» АҚ, «ҚазТрансГаз» АҚ, «ҚазМұнайТеңіз» ТМК» АҚ 2008 жылы тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді сатып алудың жалпы көлемі 141 млрд. 449 млн. теңге сомасын құрады, бұл ретте қазақстандық өнім берушілерінен 108 млрд. 143 млн. теңге сомасына немесе 76,5%-ке тауарлар, жұмыстар, қызметтер сатып алынды. Сатып алудың жалпы көлеміндегі елеулі көлемін жұмыстарды, қызметтерді сатып алу құрайды. Осылайша, 106 млрд. 186 млн. теңге сомасына жасалған шарттардың жалпы көлемінен қазақстандық өнім берушілердің үлесі 100 млрд. 957 млн. теңгені немесе 95,1%-ті құрайды жылы сатып алынған тауарлардың жалпы көлемі 35 млрд. 263 млн. теңгені құрады, бұл ретте отандық тауарларды өндірушілерден 7 млрд. 186 млн. теңге сомасына немесе 20,4%-ке тауарлық өнім сатып алынды. Қарашығанақ және Солтүстік Каспий жобалары бойынша ӨБК және Теңіз жобасы жөніндегі әріптестік туралы келісімді жасау кезінде келісімдердің мәтіндеріне жер қойнауын пайдаланушылардың қазақстандық тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді «тепе-тең бастаумен» сатып алу қажеттілігіне себеп болатын баптар қосылды. Жүргізілген жұмыстың нәтижесінде 2008 жылы ірі мұнай-газ жобалардағы қазақстандық компанияларға жасалған төлемдердің жалпы сомасы 2 млрд. 703 млн. АҚШ долларын немесе 38%-ті құрады, оның ішінде: Қарашығанақ жобасы 378 млн. АҚШ долл. немесе 48%; Солтүстік Каспий жобасы 997 млн. АҚШ долл. немесе 24%; Теңіз жобасы 1 млрд. 328 млн. АҚШ долл. немесе 61%. Сатып алудың елеулі бөлігін қазақстандық компаниялардың қызметтері құрайды, олар млн. АҚШ доллары (барлық сатып алудың 90%-ті) болды, ал Қазақстанда жасалған тауарлар 278,4 млн. АҚШ долларына (10%) сатып алынды. Мұнай-газ саласын дамыту аталған жобаларға негізделеді, ал осы жобалардың шеңберінде жабдықты сатып алудың жиынтық көлемі 8-10 млрд. АҚШ долларына бағаланады, бұл отандық өндірістің жабдығы мен құрамдас бөлшектерін кеңейту мүмкіндігін көздейді. Ірі жобалардағы қазақстандық үлестің серпіні

47

48 корпоративтік ә леуметтік жауапкершілік 47 КОРПОРАТИВТІК ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК Корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік өзіне қабылдаған қоғамның, мемлекеттің және бизнестің өзара мүдделеріне жауап беретін міндеттемелерді ерікті түрде орындау. «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы әлеуметтік жауапкершілікті компанияның негізгі қызметіне тікелей байланысты және компанияның мүмкіндіктеріне сәйкес заңда белгіленген минимумның шеңберінен шығатын әлеуметтік, экономикалық және экологиялық салаларда қоғамның дамуына ерікті салым ретінде қарастырады.

49 КОРПОРАТИВТІК ӘЛЕУМЕТТІК ЖАУАПКЕРШІЛІК Корпоративтік ә леуметтік жауапкершілік өзіне қабылдаған қоғамның, мемлекеттің жә не бизнестің өзара мүдделеріне жауап беретін міндеттемелерді ерікті түрде орындау «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы әлеуметтік жауапкершілікті компанияның негізгі қызметіне тікелей байланысты және компанияның мүмкіндіктеріне сәйкес заңда белгіленген минимумның шеңберінен шығатын әлеуметтік, экономикалық және экологиялық салаларда қоғамның дамуына ерікті салым ретінде қарастырады. «ҚазМұнайГаз» әлеуметтік жауапты компания ретінде мынадай бағыттар: Ішкі әлеуметтік жауапкершілік Кадрлық әлеуетті дамыту Ынталандыру жүйесі Денсаулықты сақтау Еңбек қауіпсіздігі Сыртқы әлеуметтік жауапкершілік Қайырымдылық және демеушілік қызмет Қоршаған ортаны қорғау Әлеуметтік әріптестік Мемлекеттік және салалық әлеуметтік бағдарламаларды, жалпы республикалық іс-шараларды іске асыруға қатысу Халықаралық бастамашылықтарға қатысу Аймақтарды дамыту бойынша әлеуметтік сипаттағы іс-шараларды тұрақты іске асыру және олардың сапалық деңгейін арттыру жолын ұстанады жылы «ҚазМұнайГаз» компаниясы мен оның еншілес ұйымдары 4.5 млрд. теңгеден астам сомаға демеушілік (қайырымдылық) көмек көрсетті. Компания құрылған кезден бастап, жылдар кезеңінде, «ҚазМұнайГаз» 50-ден астам әлеуметтік объектіні салуға 80 млрд. теңге жіберді

50 корпоративтік ә леуметтік жауапкершілік 49 Әлеуметтік әріптестік және демеушілік қызмет «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жыл сайын ә леуметтік салаға жә не халықтың ә леуметтік ә лсіз топтарына елеулі сомаларды жібереді Халықтың ә леуметтік ә лсіз топтарын қолдау жә не демеушілік қызмет шеңберінде «ҚазМұнайГаз» соғыс және еңбек ардагерлеріне, мүгедектерге, зейнеткерлерге және табысы төмен азаматтарға, мұнай-газ саласына еңбегі сіңген қызметкерлерге «Мұнайшы» қоғамдық қоры, бірлестіктер мен қауымдастықтар арқылы тұрақты қаржылай көмекті көрсетеді. Компанияның атаулы көмегін «Ақ бота» балалар үйі (Атырау), «Светоч» балалар баспанасы (Астана), қарттар үйі, «Шырақ» мүгедек әйелдердің қауымдастығы (Алматы), «Қазақстан Республикасы ардагерлерінің ұйымы» қоғамдық бірлестігі, «Бөбек» қоғамдық қоры (Алматы), «Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Кеңсесі жанындағы «Көмек» ардагерлер кеңесі» қоғамдық бірлестігі (Алматы), Ұлттық мүгедек спортшылардың параолимпиадалық комитеті (Астана) тұрақты негіздегі алады жылдың жазында «Сұңқар» сауықтыру кешенінде 1214 бала, олардың ішінде «Жасұлан» мектебінің, Зеренді кенті интернат-мектебінің тәрбиеленушілері демалды. Әлеуметтік ә ріптестікті дамыту аясында «ҚазМұнайГаз» аймақтардың әлеуметтік әріптестігінің іс-шараларына, бірлескен жобаларына және бағдарламаларына белсенді қатысады, әкімшілік орталықтардың заманға сай инженерліккөлік инфрақұрылымын құруға жәрдем көрсетеді. Ұлттық компания халықаралық аренада еліміздің беделі мен абыройын нығайту үшін Қазақстан Республикасының елордасы Астананың 10 жылдығын тойлауға байланысты іс-шараларды өткізу үшін қоғамдық және корпоративтік қорларға демеушілік көмек көрсетті. Мәдениетті жә не өнерді қолдау мақсатында «ҚазМұнайГаз» «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасының шеңберінде жыл сайынғы жобаларды жүзеге асырады. Балалардың шығармашылығын қолдауға көп назар аударылады. Компания Ұлттық музыка академиясы ұжымының шетелдік гастрольдарының демеушісі болып табылады. Ұлттық компания спортты дамытуға жә не қолдауға, сондай-ақ салауатты өмір салтын қалыптастыруға көп назар аударады, Ұлттық олимпиадалық комитетке, Қазақстан Республикасының Ұлттық гольф және теннис федерациясына, Әуесқой бокс, велосипед спорты және көркем гимнастика федерациясына жыл сайын демеушілік көмек және де басқа да спорт ұйымдарына және спорт іс-шараларына біржолғы көмек көрсетеді. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ еншілес ұйымы «ҚазТрансОйл» АҚ өткізген «Біз салауатты болашақты қолдаймыз» акциясының шеңберінде республиканың 14 қаласында және елді мекенінде 3,5 мыңнан астам ағаш пен тал отырғызылды жылы «ҚазМұнайГаз» компаниясы мен оның еншілес ұйымдары 4.5 млрд. теңгеден астам сомаға демеушілік (қайырымдылық) көмек көрсетті. Компания құрылған кезден бастап, жылдар кезеңінде, «ҚазМұнайГаз» 50-ден астам әлеуметтік объектіні салуға 80 млрд. теңге жіберді. Әлеуметтік мақсаттағы объектілердің тізбесіне: Атырау облысының Мақат ауданындағы апат жағдайының салдарын жою шеңберіндегі тұрғын үйлер; Атырау облысындағы Доссор кентін газбен жабдықтау жүйесі; Маңғыстау облысының Жаңаөзен қаласындағы 3000 орындық стадион мен спорт-сауықтыру кешені; Астанадағы балалар бақшасы, «Мейірім» көпбейінді медициналық орталығы және «Каспий» спорт-сауықтыру, «Думан» қонақ үй кешені; Каспий теңізінің жағалауындағы «Кендірлі» демалыс аймағы; Ақмола облысындағы «Сұңқар» балалар сауықтыру кешені және «Зерен» демалыс үйі; Оңтүстік Қазақстан облысындағы «Алтын- Бұлақ» санаторий-профилакторийі; Алматы облысындағы «Ақ-Бұлақ» спортсауықтыру кешені; Оңтүстік Қазақстан облысындағы әлеуметтік мақсаттағы объектілер және су тасқынының салдарын жою шеңберіндегі тұрғын үйлер; Атырау қаласындағы спорт-сауықтыру кешені, жабық жүзу бассейні; «Жамбай» жобасы бойынша әлеуметтік инфрақұрылымның объектілері; Жамбыл облысының Амангелді кентіндегі мәдени-спорт кешені; Тараз қаласындағы «Бокс сарайы» спорт кешені; Батыс Қазақстан облысындағы желілері бар және жайластырылған Амангелді кентіндегі бір- және екі бөлмелі тұрғын үйлер; Ақтау қаласындағы айлақ; және инфрақұрылымдық, тұрғын және спорт-сауықтыру мақсаттағы басқа да объектілер кіреді.

51 Кадр әлеуетін дамыту «ҚазМұнайГаз» кадрларды даярлау жә не дамыту мә селелеріне көп назар аударады. Қазіргі уақытта «ҚазМұнайГаз» компанияларының тобында студенттердің оқуын ұйымдастыратын, мұнай-газ компаниялары үшін ә кімшілік-басқарушылық персоналды, инженерлік-техникалық қызметкерлер мен жұмысшыларды қайта даярлайтын жә не олардың біліктілігін арттыратын 5 оқу орталығы жұмыс істеп жатыр Қазақстан-Британ техникалық университеті инженерлік және басқарушылық кадрларды даярлауды жүзеге асырады Университет әлемнің жетекші жоғары оқу орындарымен бірлескен білім бағдарламаларын іске асырады. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың «Қызметкерлерді дамытудың бірыңғай орталығы» оқу орталығы (ҚДБО) «ҚазМұнайГаз» компаниялары тобының қызметкерлерін оқытады, оқу іс-шараларын ұйымдастыру, персоналды кешенді бағалау, білікті кадрларды іріктеу бойынша қызметтерді көрсетеді. Орталықтың табысты қызметінің маңызды факторы ірі халықаралық университеттермен, таяу және алыс шетелдің тренинг-орталықтарымен және бизнесмектептерімен (орталықтың әріптестері: Herriot-Watt University, Camridge Energy Research Associate, Schlumberger, Ernst & Young және басқалары) сенімді халықаралық байланыс және әріптестік қатынастар болып табылады. ҚДБО базасында жыл сайын «ҚазМұнайГаз» компаниясы тобының нан астам қызметкерлерді даярлау жүзеге асырылады. Мұнай-газ компанияларының орта техникалық персоналын және жұмыс кадрларын дамытуға және оқытуға көп назар аударылады, оларды даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру «ҚазМұнайГаз» еншілес ұйымдарының жанында құрылған оқу орталықтарында жүргізіледі жылы, жұмыс істеп тұрған оқу орталықтарына қосымша, «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ Жаңаөзен қаласында жұмыс кадрларын оқыту жөніндегі оқу орталығын ашты. оқу орталықтары қажетті жабдықпен, бағдарламалық және әдістемелік материалдармен жарақталған, өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мамандарды даярлауды, қайта даярлауды, олардың біліктілігін арттыруды жүзеге асыру құқығына аттестацияланған. Жыл сайын оқу орталықтарында нан астам жұмысшы 70-тен астам жұмыс мамандығы бойынша даярлаудан, қайта даярлаудан және біліктілікті арттырудан өтеді. Қызметкерлердің біліктілігін арттыру және даярлау жөніндегі қысқа мерзімді бағдарламаларды жүйелі түрде іске асырудан басқа, басқарушылық позицияларды алуға кадрлық резервті даярлау жөніндегі жұмыс жоспарлы түрде жүргізілуде. Осы мақсатта жыл сайын «ҚазМұнайГаз» компанияларының тобы бойынша қызметкерлер таяу (негізінде, Ресей Федерациясы) және алыс (Ұлыбритания, АҚШ) шетелдің жетекші жоғары оқу орындарына магистрлік бағдарламалар бойынша оқуға жіберіледі жылы компаниялар тобы бойынша магистрлік бағдарламаларға 132 қызметкер жіберілді. Бұдан басқа, персоналдың ротациясы кезінде оқу және басымдықтар саласындағы бірыңғай стандарттарды құру үшін «ҚазМұнайГаз» компанияларының тобы бойынша корпоративтік магистрлік бағдарламаны жасау жоспарланып отыр жылы оқуға жә не біліктілікті арттыруға жіберілген қызметкерлердің сапалық құрамы

52 корпоративтік ә леуметтік жауапкершілік жылы оқуға жіберілген қызметкерлердің сандық құрамы Бұдан басқа, қызметкерлерді іссапарға және тағлымдамаға жіберу сияқты персоналды дамыту әдістері белсенді түрде қолданылуда. Қызметкерлерді іссапарға жіберу шетелдік әріптестермен бірлесіп іске асырылатын жобалар (Қарашығанақ) шеңберінде, сондайақ жаңадан құрылып жатқан құрылымдарға (Қашаған жобасы) жүзеге асырылады. Осы жобалар жөніндегі әріптестік, сондай-ақ шет елдердің мұнай компанияларымен (JOGMEC және басқалары) жөнге салынған өзара іс-әрекеттер шеңберінде қызметкерлер тәжірибе алмасу үшін әріптескомпаниялардың халықаралық офистеріне тағлымдамаға жыл сайын жіберіледі. Іссапарға және тағлымдамаға жіберу шеңберінде қызметкерлерде мұнай-газ саласындағы озық компаниялардың тәжірибесін алу мүмкіндігі болады. Жаңа жобаларды іске асыруға байланысты білікті адам ресурстарының қажеттілігін мойындай отырып, «Интергаз Орталық Азия» АҚ Шымкент қаласында оқу орталығын салу бойынша жобаны іске асырады.

53 Қоршаған ортаны қорғау «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы табиғатты қорғау қызметін Қазақстан Республикасының табиғатты қорғау заңнамасының талаптарына толық сә йкестікте жүзеге асырады Атмосфераға ластағыш заттардың жалпы тасталуының көлемі 2008 жылы негізгі еншілес ұйымдардың қоршаған ортаға тигізетін әсерін қысқарту үрдісі сақталды. Сол кезде ҚМГ тобының жаңа өндірістік қуаттарын енгізу жалпы экологиялық көрсеткіштерге әсер етті жылы негізгі еншілес ұйымдардың атмосфераға ластағыш заттардың жалпы тасталуының көлемі 98,6 мың тоннаны құрады, бұл өткен жылдың осы секілді кезеңінің деңгейінен 21,6 процент төмен. Өндіріс көлемдерінің ұлғаюына қарамастан, өнім бірлігіне шаққанда үлестік эмиссиялар азаюда. тонна Өндірілген мұнай бірлігіне шаққандағы үлестік эмиссияның көлемдері * * «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру компаниясының мұнай өндіруінің көлемдері көрсетілді.

54 корпоративтік ә леуметтік жауапкершілік 53 Ағынды судың тасталуының жалпы көлемі мың текше метрді құрайды, бұл алдыңғы жылдың деңгейінен 30,6 процент жоғары. Ағынды судың тасталу көлемдерінің ұлғаюы, негізінде, Атырау МӨЗ-де зауытты қайта жаңарту шеңберінде жаңа қондырғыларды енгізу есебінен болды. Сонымен қатар, ағынды суды биологиялық тазарту қондырғысын пайдалануға енгізу нәтижесінде құрамдағы ластағыш заттарды айтарлықтай қысқартуға қол жеткізілді. Осылайша, ағынды судың құрамындағы мұнай өнімдері 90%-ке, фенол 92%-ке азайды. Ағынды су тасталуының көлемдері мың м 3 Өндірістің орналастырылған қалдықтарының көлемдері тонна Полигондарда орналастырылған өндіріс қалдықтарының көлемдері тоннаға немесе 43,9%-ке ұлғайды. Қалдық көлемдерінің ұлғаюы негізінде «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ-та ластанған, ең алдымен тарихи ластанған жерді қалпына келтіру жөніндегі жұмыстардың көлемдерін ұлғайту және қалдықтарды уақытша орналастыру полигондарында сақтау есебінен болды. ҚМГ-ның негізгі еншілес ұйымдарында пайда болатын қалдықтардың негізгі бөлігінің уыттылығы аз және зияндылығы анағұрлым төмен қауіптің 4 және 5-сыныптарына жатады. Табиғатты қорғау заңнамасының талаптарын орындау мақсатында компанияның негізгі еншілес ұйымдары 2008 жылға арналған табиғатты қорғау іс-шараларының жоспарларын әзірледі және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органдармен келісті.

55 Экологиялық төлемдер Сонымен бірге, Компания кәсіпорындарының зиянды эмиссиялардың көлемдерін азайту бойынша жүргізіп жатқан жұмысына қарамастан, жергілікті бюджеттерге төлейтін экологиялық төлемдер жыл сайын өсті, бұл төлемдер ставкаларының өсуіне байланысты болды. Өткен жылда экологиялық төлемдерге шығындар млн. теңге болды, бұл 2007 жылмен салыстырғанда 12,0%-ке артық. млн. теңге Мұнаймен ластануды, ең алдымен тарихи сипатқа ие, жою жөніндегі жұмыс жалғастырылды. Жерді мазуттан тазарту және техникалық қалпына келтіру, мазутталған жерді өңдеу, оның ішінде биологиялық әдістермен өңдеу, технологиялық мұнай амбарларын жою бойынша жұмыстар да жүргізілді. Өткен жылда осы мақсаттарға жалпы сомасы 2,2 млрд. теңгеден астам қаржы қаражаты жұмсалды. «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» АҚ пен «ҚазТрансОйл» АҚ мамандандырылған мердігерлік ұйымдарды тартып, 180 мыңнан астам тонна ластанған жерді және мұнай қоқыстарын өңдеді. Жалпы, 64,4 га бұзылған жер қалпына келтірілді. «Өзен» кен орнының аумағындағы МАДЦ мұнай амбарын жою мәселес айрықша бақылауда тұр жылдан бастап 2010 жылға дейінгі кезеңге есептелген «МАДЦ технологиялық амбарды жою жөніндегі ұзақ мерзімді бағдарламаның» қолданылу мерзімінде амбардың алаңын 84-тен 60 гектарға дейін қысқартуға қол жеткізілді. Жалпы қаржы шығындары 606 млн. теңгені құрады. Тұтастай алғанда, Компания табиғатты қорғау іс-шараларын іске асыруға қаржы қаражатының елеулі көлемдерін жұмсады. Осылайша, өткен жылда негізгі еншілес ұйымдар бойынша осы мақсаттарға 8 млрд. теңгеден астам сома жіберілді. Өңделген мазутталған жердің көлемі мың тонна

56 корпоративтік ә леуметтік жауапкершілік 55 Кешенді экологиялық бағдарлама «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-та жылдарға арналған Кешенді экологиялық бағдарлама (КЭБ) әзірленді және бекітілді, оның негізгі міндеті компанияның тұрақты дамуы үшін табиғатты қорғау қызметіне жүйелі көзқарасты қамтамасыз етуден тұрады. Төменде соңғы 3 жылдағы Кешенді Бағдарламаның шеңберінде табиғатты қорғау іс-шараларына салынған инвестициялардың көлемдері көрсетілген. КЭБ шеңберіндегі инвестициялардың көлемдері Еншілес ұйымдар корпоративтік бағдарламаның негізінде әзірленген, өз спецификасын ескеріп, қоршаған ортаны қорғау бойынша өздерінің бағдарламаларын табысты іске асыруда. Қазақстан Республикасының Экологиялық бағдарламасы енгізілгеніп, кәсіпорындардың табиғатты қорғау қызметіне қойылатын талаптар айтарлықтай қатаңдап, осы салада жаңа міндеттер пайда болғаннан кейін, КЭБ-ты және, тиісінше, ондағы іс-шараларды белгілі бір түзету қажеттілігі туындайды. млн. теңге Корпоративтік экологиялық өндірістік мониторинг жүйесі ҚазМұнайГаз ҰК АҚ-та қоршаған ортаның қорғалуын басқару жүйесінің ең маңызды элементі өндірістік экологиялық мониторинг болып табылады жылы «Өндірістік экологиялық мониторингтің корпоративтік жүйесі» жобасы іске асырыла бастады. Жобаның бірінші кезегінің шеңберінде гео-ақпараттық технологиялар негізінде ғарыштық экологиялық мониторинг жүйесі жасалды, компанияның өндірістік қызметі аумақтарының электрондық экологиялық картасы әзірленді. Экологиялық мониторингтің корпоративтік жүйесі жобасының екінші кезеңі қоршаған ортаның өлшемдерін тіркеу мен өлшеу және экологиялық зертханалардың оңтайлы желісін ұйымдастыру болып табылады жылы ғарыштық мониторинг деректерінің базасын өзектендіру және жетілдіру жөніндегі жұмыс жалғастырылды. Гео-ақпараттық жүйенің және экологиялық мониторинг базасының мүмкіндіктерін айтарлықтай кеңейтуге мүмкіндік беретін жаңа бағдарламалық қамтамасыз ету енгізілді. Сондай-ақ ғарыштық экологиялық мониторинг Каспий теңізінің айдынында мұнай мен мұнай өнімдерінің ықтимал авариялық төгілуінің алдын алу және оның салдарын жою жүйесінің құралдарының бірі ретінде қарастырылуы мүмкін. ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрлігі әзірлеген Каспий теңізінің қоршаған ортасын қорғау жөніндегі іс-әрекеттердің жылдарға арналған ұлттық жоспардың жобасында «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың аэроғарыштық мониторингтің корпоративтік жүйесіне жоғары баға берілді. Мұнай ластанымдарын жою Кен орындарының мазутталған аумақтары мен тарихи ластану проблемасы өзекті болып қала береді. Ластанған учаскелерді жою үшін «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» компаниясы ластанған жерді қалпына келтіру бойынша жұмыстарды жүргізеді. Экологиялық іс-шаралардың жалпы шығыстарының жартысын дерлік тарихи ластануды жою жөніндегі шығындар құрайды. Ластанған алаңдарды оқшаулау жөніндегі ауқымды іс-шаралар, қойнауқаттық қысымды сақтау жүйелерінен өнеркәсіптік судың шығу мүмкіндігін жою, өндіруші объектілерді периметрі бойынша құламалау, жағалаулық желіні нығайту, кіру жолдары мен орларды дайындау және инфрақұрылымды қамтамасыз ету бойынша басқа да іс-шаралар мұнай кен орындарын игерудің экологиялық салдарының тәуекелдерін азайтуға мүмкіндік береді. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметтің басқа да бағыттары Қазақстанда көмірсутегіні өндіру көлемдерін өсірудің негізгі перспективалары Каспий теңізінің қайраңын игеруге байланысты болғандықтан, «ҚазМұнайГаз» техногендік сипаттағы ықтимал төтенше жағдайларға ден қоюдың инфрақұрылымын құру бойынша белсенді жұмысты жүргізіп жатыр. Каспий теңізінің қазақстандық секторын игерудің мемлекеттік бағдарламасына сәйкес 2004 жылы еншілес компания «ТеңізСервис» Agip KCO-мен бірлесіп, Атырау облысындағы мұнайдың төгілуіне ден қою базасын салу жөніндегі жобаны іске асырып жатыр. Жоба Қашаған кен орнында және Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі басқа да объектілерінде мұнай өндіру кезеңінде мұнайдың төгілуіне ден қою қызметтерін қамтамасыз етуге, персоналды жеткізуге, материалдарды сақтауға және т.б. бағытталған. База мұнайдың төгілуіне ден қою орталығын, экологиялық және метеорологиялық байқау қызметін қамтиды.

57 Компания қызметінің маңызды бағыты еншілес кәсіпорындарға табиғатты қорғау қызметін ұйымдастыруға әдістемелік және практикалық көмек көрсету болып табылады. ЕТҰ эколог мамандарын оқыту мәселелеріне көп назар аударылады, еңбекті және қоршаған ортаны қорғау мәселелері жөніндегі семинар-кеңес жыл сайын өткізіледі. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы іс-шараларды іске асыру бойынша күнделікті жұмыспен қатар, «ҚазМұнайГаз» перспективалық мәселелерге және ғаламдық сипаттағы проблемаларға көп назар аударады жылдан бастап, компания парниктік газдардың проблемасымен байланысты мәселелерді пысықтай бастады. Осы жұмысқа Климаттың өзгеруі жөніндегі үйлестіру орталығы мен Қазақ экология және климат ҒЗИ мамандары тартылды. Зерттеу шеңберінде негізгі еншілес ұйымдарында булы газдардың тасталуын пилоттық түгендеу, оларды қысқартудың сандық мүмкіндіктеріне талдауды жүргізу жүзеге асырылды, парниктік газдардың тасталуын түгендеудің ішкі әдістемесі әзірленді. Түгендеу нәтижелеріне сәйкес Компанияның кәсіпорындарындағы жалпы эмиссиялар СО 2 баламасында 12,3 млн. тоннаны құрады, ал оларды қысқарту әлеуеті жылына 2,4 млн. бастап 3,1 млн. тоннаға дейін болды. Компания Киото хаттамасының экономикалық тетіктерін пайдалануға негізделген парниктік газдардың тасталуын басқарудың корпоративтік жүйесін құру жөніндегі жұмысты жалғастыруды жоспарлап отыр. Бұдан басқа, сыртқы инвестициялар тартылып, пилоттық жобалар портфелін дайындау көзделген. Осындай жобаларға инвестициялау кезіндегі негізгі өлшем пайдаланып жүрген технологиялар мен жабдықты энергияны және ресурстарды үнемдейтін және экологиялық тұрғыдан таза технологиялар мен жабдыққа ауыстыру болып табылады. Энергияны үнемдеу және ресурстарды ұтымды пайдалану проблемаларына өсіп жатқан назардың тұрғысынан ұлттық компания энергияны үнемдеудің корпоративтік бағдарламасын әзірлеу бойынша жұмысқа бастамашылық етті. Компанияда энергияны және ресурстарды үнемдеу мақсаттарына, ең алдымен, ластағыш заттардың эмиссиясын азайтуға әкелетін прогрессивті экологиялық таза технологиялар мен жабдықты енгізу есебінен қол жеткізу қажеттілігі туралы нақты түсінік бар. Жұмыстың жоғарыда аталған бағыттары «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың Ұзақ мерзімді даму стратегиясының басымдық мақсаттарының бірі болып табылатын Компанияның тұрақты даму қағидаттарына ауысу шеңберінде жүзеге асырылады. Қазіргі уақытта Компанияның тұрақты дамуының негізгі мақсатты көрсеткіштері әзірленуде. Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы Есепті кезеңде Компанияның негізгі еншілес және тәуелді ұйымдарындағы еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы жөніндегі жұмыс бекітілген жоспар бойынша және еңбек қауіпсіздігі және оны қорғау туралы қолданылып жүрген заңнамаға сәйкес жүргізілді. Бұл ретте өндірісте аварияларды болдырмау және жазатайым жағдайларға жол бермеу бойынша пәрменді алдын алу шараларын қабылдауға басты назар аударылады жылы барлығы 18 жазатайым жағдай тіркелді, бұл ретте 22 адам зардап шекті.

58 корпоративтік ә леуметтік жауапкершілік 57 Оқиғалардың ең көп саны «ҚазМұнайГаз» БӨ» АҚ-та 7 жағдай, «КазТрансОйл» АҚ-та және «КазТрансГаз» АҚ-та 3 жағдайдан, «ҚазМұнайГаз» СҮ» АҚ пен «ТеңізСервис» ЖШС-да 2 жағдайдан, «Семсер» АҚ-та 1 жағдай болды. Жазатайым жағдайлардың жалпы санынан 6-уы өлім жағдайына әкеп соқты жылдағы жазатайым жағдайлардың себептеріне жасалған талдау: жағдайлардың 38 проценті басшылық тарапынан бақылау болмағандықтан орын алғанын; жағдайлардың 31 проценті жол қауіпсіздігі ережелері бұзылғандықтан орын алғанын; жағдайлардың 12 проценті зардап шеккендердің өздері қауіпсіздік техникасы ережелерін бұзғандықтан болғанын; мамандығы сәйкес келмейтін қызметкерлерді пайдалану 16 процент; жұмыс орнын дұрыс дайындамау 2 процентті құрайтынын; өзгелері (АҚС-қа шабыуыл) 1процент екенін көрсетті. Жұмыс орындарында қауіпсіз жағдайды қамтамасыз ету мақсатында бас офисте, сондай-ақ еншілес ұйымдарда еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасының жағдайы кезең-кезеңмен тексеріледі. Анықталған бұзушылықтар бойынша оларды жою бойынша шаралар қабылданады. Осылайша, Маңғыстау, Атырау және Қарағанды облыстарында «Семсер» АҚ-ты, «ҚазМұнайГаз» БӨ АҚ-ты, «ҚазТрансОйл» АҚ-ты, «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ-ты олардың автокөлікті және арнайы техниканы пайдалану қауіпсіздігі жөніндегі ережелердің белгіленген ережелердің талаптарын сақтауы пәніне кешенді тексеру жүргізілді. Мәскеу өкілдігі мен «ЛУКОЙЛ Оверсиз Сервис Лтд» қазақстандық филиалының мамандарымен бірлесіп, «Қазақойл Ақтөбе» ЖШС-да өрт, өнеркәсіптік қауіпсіздік, еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау жағдайына кешенді тексеру жүргізілді. Өндірістік объектілерді тексеру барысында жабдықтың, құрылыстардың қауіпсіз пайдаланылуын техникалық қадағалауды жүзеге асыру мәселелерінде бірқатар кемшіліктер анықталды жылы еңбекті қорғау жә не қауіпсіздік техникасы жөніндегі іс-шараларға мың теңге жұмсалды. мың тенге 2008 жылдан бастап, ай сайын, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы мәселелері Қоғамның Директорлар кеңесінің отырыстарында және Басқармасында қаралуда. Қарау нәтижелері бойынша, өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету және еңбекті қорғаудың белгіленген нормалары мен талаптарын орындау мақсатында мынадай шаралар: 1. Супервайзерлер институтын құру; 2. Өндірістік тәуекелдерді талдау негізінде жазатайым жағдайлар мен өндірістік жарақаттылықтың алдын алу жүйесін ұйымдастыру; 3. Жол қауіпсіздігін басқару жүйесін енгізу; 4. Еңбекті қорғау, өнеркәсіптік және өрт қауіпсіздігі жөніндегі шаралардың жеткілікті қаржыландырылуын қамтамасыз ету; 5. Персонал жұмыс орындарында еңбек қызметін жүзеге асырған кезде оның қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтауын қатаң бақылауды орнату көзделген.

59

60 корпоративтік басқару 59 КОРПОРАТИВТІК БАСҚАРУ Корпоративтік басқарудың озық әдістерін әзірлеу және енгізу жаласуда. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың корпоративтік басқару жүйесі Жалғыз акционердің және басты мүдделі тараптар мемлекеттің, стратегиялық әріптестердің, компания қызметкерлерінің құқықтарын және заңды мүдделерін құрметтеуге негізделген және инвестициялық тәуекелдерді азайтуға, инвестициялық тартымдылықты өсіруге, қарыз және жеке капиталының құнын азайтуға және компанияның құнын ұлғайтуға бағытталған жылы корпоративтік басқаруды жетілдіру жөніндегі ісшаралардың шеңберінде «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Директорлар кеңесінің жаңадан сайланған мүшелері үшін қызметіне тұру бағдарламасы әзірленді. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тағы корпоративтік басқарудың негіз қалаушы қағидаттары: Жалғыз акционердің құқықтары мен мүдделерін қорғау компанияның Директорлар кеңесі мен Басқарманы тиімді басқаруы компанияның дербес қызметі компанияның қызметі туралы ақпараттың ашық болуы және оны жария ету объективтілігі заңдылық және этика тиімді дивидендтік саясат тиімді кадрлық саясат қоршаған ортаны қорғау корпоративтік жанжалдарды және мүдделер қақтығысын реттеу саясаты жауапкершілік болып табылады

61 Корпоративтік басқару органдары «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Директорлар кеңесі Компания қызметін тиімді басқару жә не тиісті түрде бақылау, Жалғыз акционермен тиесілі диалогты қамтамасыз ету үшін Жалғыз акционердің алдында жауап береді Директорлар кеңесі Компанияның стратегиялық даму бағыттарын айқындайды, ықтимал сатып алу мәселелерін және қаржылық сипаттағы басқа да елеулі мәселелерді қарайды және олар бойынша шешімдер қабылдайды. Компанияның Директорлар кеңесіне екі тәуелсіз директорды қосқанда, алты мүше кіреді жылы Директорлар кеңесінің жанында Аудит жөніндегі комитет, Тағайындаулар жөніндегі комитет және Сыйақы жөніндегі комитет құрылды жылы Директорлар кеңесінің жанында Стартегиялық жоспарлау комитеті құрылды. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Директорлар кеңесінің комитеттері Аудит жөніндегі комитет Стартегиялық жоспарлау комитеті Ішкі және сыртқы аудит мәселелерін, қаржылық есептілік мәселелерін қарайды жылы Аудит жөніндегі комитет 12 отырыс өткізді. Директорлар кеңесіне: - компанияны дамытудың стратегиялық мақсаттарын әзірлейді; - компанияның стратегиялық даму тұжырымдамаларын, бағдарламалары мен жоспарларын талдау мәселелері бойынша ұсынымдар дайындайды жылы Стратегиялық жоспарлау комитеті бір отырыс өткізді. Тағайындаулар жөніндегі комитет Сыйақылар жөніндегі комитет Тәуелсіз директорлардың, Ішкі аудит қызметі басшысының және Корпоративтік хатшының лауазымдарына кандидаттар үшін біліктілік талаптарын дайындайды, Директорлар кеңесінің тапсырмаларына және/немесе Компанияның ішкі құжаттарының ережелеріне сәйкес өзге де мәселелер бойынша ұсынымдар береді жылы Тағайындаулар жөніндегі комитет 8 отырыс өткізді. Директорлар кеңесінің мүшелеріне, Басқарма мүшелеріне, Ішкі аудит қызметінің басшысына, Корпоративтік хатшыға және Компанияның өзге де қызметкерлері үшін сыйақы беру саясаты мен құрылымы бойынша ұсынымдар әзірлейді жылы Сыйақылар жөніндегі комитет 5 отырыс өткізді. Басқарма стратегияны іске асыру үшін және Компанияның ағымдағы қызметі үшін жауап береді. Басқарма Директорлар кеңесінің алдында Компанияның мақсаттарына қол жеткізу бойынша атқарылған жұмысы туралы есеп береді. Тәуекелдер жөніндегі комитет Директорлар кеңесі комитеттерінің отырыстарында қаралатын тәуекелдерді басқару жөніндегі мәселелерді қарайды және алдын ала мақұлдайды, корпоративтік тәуекелдерді басқару жүйесін енгізу және жетілдіру жөніндегі іс-шараларды іске асыру жөніндегі жоспарларды/бағдарламаларды әзірлеуге және орындауға қатысады.

62 корпоративтік басқару 61 «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясының корпоративтік басқару органдары

63 Акционерлермен өзара іс-қимыл жасау 2008 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» АҚ 100 процент акцияларын иеленген «Самұрық-Қазына» ұлттық ә л-ауқат қоры» АҚ «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жалғыз акционері болып табылады Директорлар кеңесі Жалғыз акционермен тұрақты және тиімді өзара әрекеттесудің маңыздылығын түсінеді. Компания Компанияның жарғысында және ішкі құжаттарында көзделген тәртіпте Жалғыз акционердің мүддесін қозғайтын өзінің қызметі туралы ақпаратты уақытылы және толық көлемде Жалғыз акционердің назарына ұсынып отырады. Компанияның Директорлар кеңесі мынадай есептер береді: - жарты жылдық: еншілес, тәуелді және бірлесіп бақыланатын ұйымдарды басқару туралы, еншілес, тәуелді және бірлесіп бақыланатын ұйымдардың қаржышаруашылық қызметі нәтижелерінің Қоғам қызметінің көрсеткіштеріне әсері туралы; - жыл сайынғы: Даму жоспарын (орта мерзімдік бизнес-жоспар) және Қоғам бюджетін іске асыру туралы. Жалғыз акционердің өз құзыры шеңберінде қабылдаған шешімдері Компанияның Директорлар кеңесі үшін міндетті болып табылады. Еншілес және тәуелді ұйымдармен өзара іс-қимыл жасау Еншілес жә не тә уелді ұйымдармен (ЕТҰ) өзара әрекеттесу компанияның тиісті органдары мен ЕТҰ бекіткен корпоративтік рә сімдер шеңберінде жүзеге асырылады Компанияның еншілес және тәуелді ұйымдармен өзара әрекеттесуінің негізгі мақсаттары мыналар: Компанияның және ЕТҰ тұрақты қаржылық дамуын, табыстылығын қамтамасыз ету, инвестициялық тартымдылығын арттыру; Жалғыз акционердің және ЕТҰ акционерлерінің құқықтары мен заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау; Компанияның және ЕТҰ акционерлері, лауазымды тұлғалары және қызметкерлері арасындағы қарым-қатынасты үндестіру, олардың араларында және көрсетілген топтар ішінде дау-жанжал туындауының алдын алу бойынша жүйелі шаралар қабылдау; Компанияның және ЕТҰ үйлесімді және тиімді стратегиясы мен инвестициялық саясатын әзірлеу және іске асыру. ЕТҰ корпоративтік басқару тетіктері басқарушы компаниялар мен жетекшілік ету институттарын құру арқылы корпоративтік басқаруды ұйымдастыру жолымен еншілес және тәуелді ұйымдарды тігінен басқару жүйесін құру; ЕТҰ-да бірыңғай корпоративтік стандарттар енгізу; ЕТҰ басқару органдарына өз өкілдерін ұсыну; жетекшілік етушілерді тағайындау, ЕТҰ директорлар кеңесіндегі «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ өкілдеріне күн тәртібі мәселелері бойынша ұсынымдар беру негізінде талқыланатын мәселелер бойынша өкілдердің ортақ дауыс беруін қамтамасыз ету; басқару органдарындағы өкілдер мен жетекшілік етушілер арқылы ЕТҰ қызметін бақылауды ұйымдастыру, қаржышаруашылық қызметті тексеру, аудиторды сайлау және т.б. Корпоративтік басқарумен байланысты 2008 жылдағы елеулі корпоративтік оқиғалар: «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ, «ҚазТрансОйл» АҚ, «ҚазТрансГаз» АҚ, «ҚазМұнайТеңіз» ТМК АҚ Директорлар кеңесі, тиісті корпоративтік хатшы кеңестері құрылды; «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ, «ҚазТрансОйл» АҚ, «ҚазТрансГаз» АҚ, «ҚазМұнайТеңіз» ТМК АҚ, «ҚБТУ» АҚ, «Қазақстандық келісім-шарт агенттігі» АҚ, «Еуро-Азия Эйр» АҚ корпоративтік басқару кодекстері бекітілді;

64 корпоративтік басқару 63 «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ 2007 жылғы қаржышаруашылық қызметінің нәтижесі бойынша 2008 жылы Директорлар кеңесі Жалғыз акционерге 2007 жылғы қорытындылар мөлшерін теңге немесе бір жай акцияға шаққандағы 92,4 теңге мөлшерінде бекіту ұсынылды «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ, «ҚазТрансОйл» АҚ, «ҚазТрансГаз» АҚ, «ҚазМұнайТеңіз» ТМК АҚ, «ҚМГИ» АҚ, «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК АҚ Директорлар кеңесі туралы ережелері бекітілді; «ҚазМұнайГаз» сауда үйі» АҚ, «ҚазТрансОйл» АҚ, «ҚазТрансГаз» АҚ, «ҚазМұнайТеңіз» ТМК АҚ, «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК АҚ, «ҚБТУ» АҚ, «ҚМГИ» АҚ Корпоративтік хатшысы туралы ережелері бекітілді. Корпоративтік хатшылық 2009 жылдың сәуір айында «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Директорлар кеңесімен «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Корпоративтік хатшысы сайланды. Дивидендтер «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ 2007 жылғы қаржышаруашылық қызметінің нәтижесі бойынша 2008 жылы Директорлар кеңесі Жалғыз акционерге 2007 жылғы қорытындылар мөлшерін теңге немесе бір жай акцияға шаққандағы 92,4 теңге мөлшерінде бекіту ұсынылды.

65

66 тә уекелдерді басқару 65 ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ 2008 жылы корпоративтік сақтандырып қорғау жүйесін жетілдіру, ішкі бақылау жүйесін әзірлеу және енгізу, тәуекелдерді басқаруды инвестициялық жоспарлау бизнес процестерімен біріктіру бойынша бір қатар ісшаралар өткізілді

67 ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ тә уекелдерді басқару жүйесін енгізуді оның еншілес жә не тә уелді ұйымдарының тә уекелдерін жабуды ескеріп, шоғырланған негізде, корпоративтік тә уекелдерді басқару жүйесін (КТБЖ) құру арқылы жүзеге асырады КТБЖ әдістемесі мұнай-газ индустриясында қабылданған халықаралық тәуекел-менеджмент тәжірибесіне сәйкес келеді, Тредуэй комиссиясының демеушілік ұйымдары комитетінің (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission) әдістемесіне негізделген. Елеулі тәуекелдерді теңестіруге, болжауға және басқаруға мүмкіндік беретін тиімді КТБЖ енгізу кезең-кезеңмен орындалатын іс-шараларды, сондай-ақ корпоративтік тәуекелдерді басқару процесін жүйелі түрде іске асыруды көздейді, оның ішінде: корпоративтік тәуекелдерді басқару жүйесінің ішкі ортасын дамыту; КТБЖ мақсаттары мен міндеттерін айқындау; тәуекелдерді басқаруды басқа да бизнес процестермен біріктіру; тәуекелдерді теңестіру және бағалау; тәуекелдерді басқару жөніндегі тиімді шараларды әзірлеу; тәуекелдерді басқару жөніндегі шараларды іске асыру және тәуекелдер мониторингі; КТБЖ рәсімдерін үнемі жетілдіріп отыру жылы корпоративтік сақтандырып қорғау жүйесін жетілдіру, ішкі бақылау жүйесін әзірлеу және енгізу, тәуекелдерді басқаруды инвестициялық жоспарлау бизнес процестерімен біріктіру бойынша бір қатар іс-шаралар өткізілді. КТБЖ әдістемесі мұнайгаз индустриясында қабылданған халықаралық тәуекел-менеджмент тәжірибесіне сәйкес келеді, Тредуэй комиссиясының демеушілік ұйымдары комитетінің (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission) әдістемесіне негізделген

68 тә уекелдерді басқару жылы КТБЖ енгізу жөніндегі негізгі іс-шаралар Сә уір Қараша «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ құрылымдық бөлімшелерімен сұхбаттасу әдісімен тәуекелдерді теңестіру және бағалау жүргізілді. Қоғамның Тәуекелдері тізілімі мен Тәуекелдер картасы қалыптастырылды. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жж. арналған тәуекелдерді басқару бағдарламасы әзірленді. Тәуекелдерді басқару бағдарламасын Қоғам Басқармасы мақұлдады. Сә уір Қазан Наурыз Желтоқсан «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ ішкі бақылау жүйесінің саясаты әзірленді және бекітілді. Жаңа «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ компаниялары тобының сақтандырып қорғауды ұйымдастыру ережесі әзірленді.

69

70 2008 жылдың негізгі оқиғалары ЖЫЛДЫҢ НЕГІЗГІ ОҚИҒАЛАРЫ

71 Активтерді сатып алу және сату Батуми мұнай терминалы Батуми мұнай терминалы мен портын иеленген Batumi Industrial Holdings Limited компаниясының 100 процент акциялары пакетін сатып алу жөніндегі мәміле аяқталды. Мәміле сомасы 325 млн. АҚШ долларын құрады. Батуми терминалы Қазақстанның бірінші ашық теңізге жолы бар, шетелдік мұнай аударушы активі болып табылды. KazMunaiGaz Finance B.V. «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ сатып алу үшін қаржыландыруды ұйымдастыру мақсатында KazMunaiGaz Finance B.V. компаниясының акционерлік капиталының 100 проценті Cooperative KazMunaiGaz PKI U.A. пайдасына берілді. ДК 2008ж /2008 хаттамасы. «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ Central Asia Petroleum Ltd. компаниясымен «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ 50% + 2 дауыс беретін акцияларын сатып алу туралы шартына қол қойылды. Қазақстанның монополияға қарсы агенттігінің, сондай-ақ Еуропалық комиссияның тиісті мақұлдаулары алынғаннан кейін және бұрын қол жеткізілген уағдаластықтар орындалғаннан кейін мәміле жабылатын болады. «Атырау халықаралық ә уежайы» АҚ «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ АҚ арасында «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК АҚ 50% акциялары пакетіне айырбастап, «Атырау халықаралық әуежай» АҚ 100% акциялары пакетін сату туралы шешім қабылданды. «Өлі Қолтық» жобасы «Каспиан Тристар» ЖШС-мен «Өлі Қолтық» жобасын іске асыру үшін Бірлескен Операциялық Компания құру мақұлданды. Қазақстан Пайплайн Венчурс (ҚПВ) Қазақстан Пайплайн Венчурс (ҚПВ) компаниясындағы BP қатысу үлесін сатып алу мақұлданды. Мәміле сомасы млн. АҚШ доллары. «Н» Оперейтинг Компани» ЖШС Н жобасын іске асыру үшін «Н Оперейтинг Компани» ЖШС құрылды (Ақтау қ.).

72 2008 жылдың негізгі оқиғалары 71 Тәуелсіз аудитордың қорытындысы

73 Тәуелсіз аудитордың қорытындысы. жалғасы

74 2008 жылдың негізгі оқиғалары 73 Шоғырланған қаржылық есептілік 2008 жылдың 31 желтоқсанында аяқталған жылға Шоғырланған бухгалтерлік баланс Мың теңгеде 31 желтоқсанда АКТИВТЕР Ұзақ мерзімді активтер Негізгі құралдар Материалдық емес активтер Ұзақ мерзімді банк салымдары Қауымдастырған компаниялардағы инвестициялар Кейінге қалдырылған кіріс салығы бойынша активтер Роялти өтелетін ҚҚС бойынша алдын ала төлем Ұзақ мерзімді активтер үшін аванстар Бірлескен кәсіпорын қатысушысынан алу векселі Өзге ұзақ мерзімді активтер Ағымдағы активтер Тауар-материалдық қор өтелетін ҚҚС Кіріс салығы бойынша алдын ала төлем Сауда дебиторлық берешек Қысқа мерзімді қаржылық активтер Өзге ағымдағы активтер Ақша қаражаттары мен олардың баламасы Сатуға арналған деп топтастырылған активтер АКТИВТЕР ЖИЫНЫ

75 жалғасы Шоғырланған бухгалтерлік баланс Мың теңгеде 31 желтоқсанда КАПИТАЛ ЖӘНЕ МІНДЕТТЕМЕЛЕР Капитал Жарғылық капитал Қосымша төленген капитал Өзге капитал Есептілік валютасын қайта есептеуден резерв ( ) ( ) Бөлінбеген пайда Бас компанияның акционеріне қатысты Азшылық үлесі Капитал жиыны Ұзақ мерзімді міндеттемелер Қарыздар Жобадағы қосымша үлесті сатып алу үшін төлеуге Бірлескен кәсіпорын қатысушысына төлеуге қарыз Резерв Кейінге қалдырылған кіріс салығы бойынша міндеттемелер Өзге ұзақ мерзімді міндеттемелер Ағымдағы міндеттемелер Қарыздар Резервтер Төленетін кіріс салығы Сауда кредиторлық берешек Төленетін өзге салықтар Бірлескен кәсіпорын қатысушысына төлеуге Пут опционы бойынша міндеттеме Туынды қаржы құралдары Өзге ағымдағы міндеттемелер Сатуға арналған деп топтастырылған активтермен тікелей байланысты міндеттемелер Міндеттемелер жиыны КАПИТАЛ МЕН МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЖИЫНЫ

76 2008 жылдың негізгі оқиғалары 75 Пайдалар мен шығындар туралы шоғырландырылған есеп Мың теңгеде 31 желтоқсанда Сатылған өнімнен және көрсетілген қызметтерден түсім Сатылған өнімдердің және көрсетілген қызметтердің өзіндік құны ( ) ( ) Жалпы пайда Жалпы және әкімшілік шығыстар ( ) ( ) Тасымалдау және сату бойынша шығыстар ( ) ( ) Гудвилдің құнсыздануы ( ) Негізгі құралдардың (құнсыздануы) / құнсыздануын сторнирлеу ( ) Құрғақ барлау-пайдалану ұңғыларын есептен шығару ( ) ( ) Негізгі құралдардың істен шығуынан шығын, нетто ( ) ( ) Еншілес ұйымдардың істен шығуынан кіріс Өзге операциялық кіріс Өзге операциялық шығын ( ) ( ) Операциялық қызметтен пайда (Жағымсыз) / жағымды бағам айырмасы, нетто ( ) Қаржылық кіріс Қаржылық шығын ( ) ( ) Қауымдасқан компаниялар кірісіндегі үлес Кіріс салығын ескергенге дейінгі пайда Кіріс салығы бойынша шығыстар ( ) ( ) Жалғасатын қызметтен жылдық пайда Тоқтатылған қызмет Тоқтатылатын қызметтен жылдық корпоративтік кіріс салығын есептегеннен кейінгі шығын ( ) Жылдық таза пайда Мыналарға тиесілі: Бас компанияның акционеріне Азшылық үлесіне

77 Ақша қаражатының қозғалысы туралы шоғырландырылған есеп Мың теңгеде 31 желтоқсанда Операциялық қызметтен ақша ағындары: Жалғасатын қызметтен табыс салығы ескерілгенге дейінгі пайда Тоқтатылған қызметтен корпоративтік табыс салығын есептегенге дейінгі шығын ( ) Табыс салығын есептегенге дейінгі кіріс Мыналарға түзетулер: Тозу, таусылу және амортизацияға Қауымдасқан компаниялардағы кіріс үлесіне ( ) ( ) Қаржылық шығындарға Қаржылық кіріс ( ) ( ) Негізгі құралдардың құнсыздануы/ (құнсыздануын сторнирлеу) ( ) Гудвилдің құнсыздануы Құрғақ барлау-пайдалану ұңғымаларын есептен шығару Резервтер Негізгі құралдардың істен шығуынан шығын, нетто Еншілес ұйымдардың істен шығуынан кіріс ( ) ( ) Тауар-материалдық қорлар бойынша резервтер Күмәнді берешек бойынша резервтер Сатылмаған жағымды бағам айырмасы ( ) Айналым капиталындағы өзгерістерге дейінгі операциялық қызметтен кіріс Тауар-материалдық қордағы өзгерістер ( ) ( ) Роялти бойынша алдын ала төлемге және өтеуге ҚҚС-қа өзгерістер ( ) Сауда дебиторлық берешектегі өзгеріс ( ) Өзге ағымдағы активтерге өзгеріс ( ) ( ) Төлемге өзге салықтарға өзгеріс Сауда кредиторлық берешектегі өзгеріс Өзге ағымдағы міндеттемелердегі өзгеріс ( ) ( ) Операциялық қызметтен келіп түскен ақша қаражаты Төленген табыс салығы ( ) ( ) Алынған проценттер Төленген проценттер ( ) ( ) Операциялық қызметтен таза келіп түскен ақша қаражаты Инвестициялық қызметтен ақша ағындары: Банктарда салым орналастыру, нетто ( ) ( ) Еншілес ұйымдарды сатып алу, алынған ақша қаражатын шегергенде ( ) ( ) Бірлескен кәсіпорындарды сатып алу, алынған ақша қаражатын шегергенде ( ) Еншілес ұйымдардың активтерден аударылған, сату үшін ұстап отырған ақша қаражаты Еншілес ұйымдардың істен шығару процесіндегі ақша қаражаттары ( ) Негізгі құралдарды және материалдық емес активтерді сатып алу ( ) ( ) Азшылық үлесін сатып алу ( )

78 2008 жылдың негізгі оқиғалары 77 жалғасы Ақша қаражатының қозғалысы туралы шоғырландырылған есеп Мың теңгеде 31 желтоқсанда Қауымдасқан компаниялардан алынған төлемдер Еншілес ұйымдардағы үлес құралдарының негізіндегі төлемдерді орындау ( ) Еншілес ұйымның өз акцияларын сатып алуы ( ) Инвестицияларды сатудан келіп түскен ақша қаражаты Негізгі құралдарды сатудан келіп түскен ақша қаражаты Инвестициялық қызметте пайдаланған ақша қаражаттарының таза қозғалысы ( ) ( ) Қаржылық қызметтен ақша ағындары: Қарыздар бойынша түсімдер Қарыздарды өтеу ( ) ( ) Қосымша төленген капиталға жарна Төленген дивидендтер ( ) ( ) Өзге бөлулер ( ) Қаржылық қызметтен таза келіп түскен ақша қаражаттары Айырбастау бағамдары өзгеруінің ақша қаражаттары мен олардың баламасына әсері ( ) Ақша қаражаттарының және олардың баламасының таза ұлғаюы Жыл басындағы ақша қаражаттары мен олардың баламасы Жыл соңындағы ақша қаражаттары мен олардың баламасы

79 Капиталдағы өзгерістер туралы шоғырландырылған есеп Мың теңгеде 2006 жылдың 31 желтоқсанында Шетелдік валютаны қайта есептеу Сату үшін қолда бар инвестициялар бойынша таза сатылмаған шығын Бірлескен кәсіпорынның функционалдық валютасының өзгеруіне қатысты қайта есептеуді түзету Капитал құрамында көрсетілген жылдық кірістер мен шығыстардың жалпы сомасы Жарғылық капитал Қосымша жә не төленген капитал Компания акционеріне қатысты Өзге капитал Есептілік Бөлінбеген валюта пайда сын қайта есептеу ден резерв Жиыны Азшылық үлесі Жиыны ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Жылдық таза пайда Алдын ала есепті аяқтаған кезде салыстырмалы ақпаратты қайта есептеу (5- ескерту) Жылдық кірістер мен шығыстардың жалпы сомасы ( ) ( ) ( ) ( ) Дивидендтер ( ) ( ) ( ) ( ) Үлестік құралдар негізіндегі төлемдерді мойындау Жарғылық капиталға жарналар Сатып алынған еншілес ұйымдар мен бірлескен кәсіпорындардағы азшылық үлесі (5-ескерту) Еншілес ұйымдардың иелену үлесіндегі өзгерістер 2007 жылғы 31 желтоқсанда (34.158) (34.158) (58.026) (92.184) (Қайта есептелген) ( )

80 2008 жылдың негізгі оқиғалары 79 жалғасы Капиталдағы өзгерістер туралы шоғырландырылған есеп Мың теңгеде Шетелдік валюталарды қайта есептеу Сатуға арналған қолда бар инвестицияларды сату Капитал құрамында көрсетілген жылдық кірістер мен шығыстардың жалпы сомасы Жарғылық капитал Қосымша жә не төленген капитал Компания акционеріне қатысты Өзге капитал Есептілік Бөлінбеген валюта пайда сын қайта есептеу ден резерв Жиыны Азшылық үлесі Жиыны Жылдық таза кіріс Жылдық кірістер мен шығыстардың жалпы сомасы Дивидендтер ( ) ( ) ( ) ( ) Үлестік құралдар негізіндегі төлемдерді мойындау Үлестік құралдар негізіндегі төлемдерді орындау Еншілес ұйым рыногынан өз акцияларын сатып алу Еншілес ұйымдардың өзге де бөлулері Еншілес ұйымдардың иелену үлесіндегі өзгерістер азшылық үлесін сатып алу Еншілес ұйымдардың иелену үлесіндегі өзгерістер еншілес ұйымдардың істен шығуы 2008 жылғы 31 желтоқсанда ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

81

82 қосымшалар 81 Қазмұнайгаз ұк ақ 2008 жылға арналған жылдық есебіне ҚОСЫМШАЛАР

83 «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Басқармасының 2008 жылғы жұмысы туралы қысқаша есеп Есепті кезеңнің ішінде ҚМГ Басқармасы ҚМГ Директорлар кеңесінің қарауына 149 мә селе енгізді, олар Қоғам негізгі қызметіне қатысты, атап айтқанда, корпоративтік тә уекелдерді басқару жүйесін енгізу жә не жетілдіру (КТБЖ) туралы, басқарушылық есептілік жүйесін (БЕЖ) енгізу туралы, Ішкі бақылау жүйесінің саясаты туралы, Директорлар кеңесінің жаңадан сайланған мүшелері үшін лауазымға кірісу бағдарламасы туралы жә не корпоративтік басқарудың басқа да аспекттері туралы мә селелер. Сондай-ақ активтердің құрылымын өзгерту және иеліктен шығару жөніндегі бір қатар мәселелер қаралды. Каспий маңы газ құбырын салудағы ынтымақтастықтың негізгі қағидаттары туралы мәселелер қаралды. Қоғамның қаржылық қызметі жөніндегі мәселелердің бір үлкен блогы қаралды, атап айтқанда 2007 жылға арналған шоғырланған қаржылық есептілік және жеке қаржылық есептілік, 2007 жылға арналған қорытынды пайданы бөлу тәртібі және дивидендтер мөлшері туралы, ҚМГ жасасуға мүдделі болатын мәмілелерді жасасу мәселелері, Қоғамның жылдарға арналған басқарушылық және қаржылық есептілікті дамыту қағидаттары туралы, сондай-ақ 2008 жылғы бюджетті және 2009 жылғы бюджетті түзету туралы мәселелер. Бұдан басқа, стратегиялық сипаттағы мәселелер, атап айтқанда жылдарға арналған даму жоспары мен Ұзақ мерзімді стратегияның жобасы қаралды. Қоғамның демеушілік және қайырымдылық саласындағы саясатының мәселелері қаралды жылдың ішінде Басқарма стратегиялық басқару жөніндегі, тәуекелдер жөніндегі жаңадан құрылған Басқарма комитеттерінің жұмыс тәртібі мен жоспарын реттейтін құжаттарды бекітті. Қоғамның еншілес және тәуелді ұйымдарды корпоративтік басқаруға, ақпараттық технологияларды дамытуға және ақпараттық жүйелерге қол жеткізуді басқаруға; қызметкерлерді жалдау, бағалау және еңбекақы төлеу; негізгі өндірістік, қаржылық және экономикалық көрсеткіштер бойынша ай сайынғы есептілікті қалыптастыруға және еншілес және тәуелді ұйымдарға қаржылық көмек көрсетуге; корпоративтік басқару рейтингін алуға; Қоғам объектілерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге; мемлекеттік сатып алулар жүргізуге; қоршаған ортаны қорғау, денсаулық сақтау және еңбек қауіпсіздігін саласында және сапа мен жылдарға арналған стратегиялық бастамашылықтар (стратегиялық даму жоспары) саласындағы; ұңғымалардың өндірістік-техникалық сипаттамасы мен сейсмобарлау деректері жөніндегі ақпаратты ұсынуға бағытталған және оларды айқындайтын ережелері, қағидаттары, жоспар мен саясаттары бекітілді. Басқарма «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ еншілес ұйымдарының директорлары кеңесінің және байқаушы кеңестерінің мүшелері ретінде Қоғам мүддесін білдіретін қызметкерлер үшін тиісті еншілес ұйымдар мен тәуелді акционерлік қоғамдардың директорлар кеңесі мен байқаушы кеңестері отырыстарының күн тәртібі бойынша ұсынымдар берді жылғы ірі мәмілелер туралы шешім «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Директорлар кеңесімен бекітілді «KMG Kashagan B.V. компаниясының жарғылық капиталын АҚШ доллары сомасына ұлғайту және ірі мәмілені және жасалуына мүдделі болатын мәмілені - KMG Kashagan B.V. компаниясының жарғылық капиталына қосымша салым ретінде ақшамен АҚШ доллары сомасын Қоғамның енгізуі туралы». «Әртүрлі: 1.а. «KazMunaiGaz Finance B.V.» компаниясы қызметінің кейбір мәселелері туралы 1.б. Ірі мәмілені «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен «Central Asia Petroleum LTD.» компаниясы арасында Кепілдік шартын жасасу туралы 1.в. Ірі мәмілені және жасалуына мүдделі болатын мәмілені - «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен «ҚазМұнайГаз» БӨ АҚ арасында Кепілдік шартын жасасу туралы».

84 қосымшалар 83 Қаржылық қолдау жөніндегі ақпарат жағдай бойынша «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың мемлекет пен үшінші тұлғалар алдындағы кепілдіктері: 1. «Құрманғазы» құрылымына қатысты 2005ж ӨБК шарттары мен ережелерін «ҚазМұнайТеңіз» ТМК АҚ сақтауын қамтамасыз етуге арналған 25,8 млн. АҚШ доллары сомасына ҚР ЭМРМ алдындағы 2005ж кепілдік 2. «Еуро-АзияЭйр» АК АҚ міндеттемелерін қамтамасыз етуге арналған 17,5 млн. евро сомасына Societe General, ABN AMRO Bank N.V. алдындағы 2005ж кепілдігі 3. «Еуро-АзияЭйр» АК АҚ міндеттемелерін қамтамасыз етуге арналған 3 млн. евро сомасына Societe General, ABN AMRO Bank N.V. алдындағы ж. 16 кепілдігі ж CIB0206 Кредиттік желі туралы келісімге сәйкес «Теңіз-Сервис» ЖШС міндеттемелерін қамтамасыз етуге арналған 29,904 млн. АҚШ долл. сомасына «HSBC Банк Қазақстан» ДБ алдындағы 2006ж кепілдігі 5. KMG PKOP Investment B.V. міндеттемелерін қамтамасыз етуге арналған 2,5 млрд. АҚШ долл. сомасына Deutsche Bank AG алдындағы 2008ж н/ж кепілдігі 6. «Еуро-АзияЭйр» АК АҚ міндеттемелерін қамтамасыз етуге арналған (ұшақтар сатып алу) 43 млн. АҚШ долл. сомасына HSBC Bank Plc алдындағы кепілдік 7. «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК АҚ міндеттемелерін қамтамасыз етуге арналған (екі көп функционалды буксир салу/сатып алу) 8 млн. АҚШ долл. сомасына RBS (Қазақстан) ДБ АҚ алдындағы кепілдігі.

85 «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жасауға мүдделі 2008 жылы жасалған мәмілелердің тізбесі «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ Директорлар кеңесі бекіткен: Жасалуына мүдделі болатын мәмілені жасасу АҚШ доллары мөлшерінде «KMG Kashagan B.V.» жарғылық капиталына қосымша жарна енгізу жолымен «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың «KMG Kashagan B.V.» еншілес компаниясының қызметіне қатысуы туралы. Жасалуына мүдделі болатын мәмілені - Қазақстан-Қытай газ құбырын с алудың және пайдаланудың негізі қағидаттары туралы 2008 жылғы 8 қарашадағы келісімге 1 және 2 қосымша келісімдерді жасасу жолымен «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың «ҚазТрансГаз» АҚ еншілес компаниясының қызметіне қатысуы туралы. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілелерді «толық аяқтау» шартымен «Атырау МӨЗ» ЖШС қайта жаңарту жөніндегі лицензиялық келісімдер бойынша құқықтарды беру шарттарын жасасу туралы. Мәміле Қоғам, банктер синдикаты мен «KazMunaiGaz PKOP Investment B.V.» компаниясы арасында АҚШ доллары сомасына қарыз беру туралы келісімді жасасу туралы. Қоғам жасалуына мүдделі болатын мәмілелерді «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жасасуы туралы (трасттық келісім, дилерлік келісім, агенттік келісім). «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК АҚ арасындағы Қаржылық көмек туралы 2007 жылғы 20 маусымдағы шартына 1 Қосымша келісімді жасасу туралы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК АҚ арасындағы Қаржылық көмек туралы 2007 жылғы 25 сәуірдегі шартына 1 Қосымша келісімді жасасу туралы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен «Алматы Пауэр Консолидейтед» АҚ арасындағы Қаржылық көмек туралы 2006 жылғы 31 қазандағы шартына 1 Қосымша келісімді жасасу туралы. «ҚазТрансГаз» АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілені Қоғам, Қытай Ұлттық Мұнай-газ Корпорациясы, «ҚазТрансГаз» АҚ пен Trans-Asia Gas Pipeline Company Limited арасындағы Қазақстан-Қытай газ құбырын салудың және пайдаланудың негізгі қағидаттары туралы келісімге 3 Қосымша келісімді жасасу туралы. «ҚазТрансОйл» АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілелерді - «ҚазТрансОйл» АҚ, «Теңізшевройл» БК ЖШС арасында «Атырау» МӨС құю-құйып алу эстакадасын қайта жаңартуды инвестициялау туары келісімді және «ҚазТрансОйл» АҚ, «Теңізшевройл» БК ЖШС және «99 құрылыс басқармасы» ЖШС арасында «Атырау» МӨС құю-құйып алу эстакадасын қайта жаңарту бойынша мердігерлік шартын жасасу туралы. «ҚазТрансОйл» АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілені - «ҚазТрансОйл» АҚ, «Теңізшевройл» БК ЖШС арасында тасымалдау экспедициясы шартын жасасу туралы. «ҚазМұнайГаз» СҮ АҚ-тың ірі мәмілені және жасалуына мүдделі болатын мәмілені «ҚазМұнайГаз» СҮ АҚ және «TH «KazMunaiGazAG» компаниясы арасындағы 2008ж мұнай өңдеу өнімдерін сатып алу-сату шартына 3 Қосымша келісімді жасасу туралы. «ҚазМұнайГаз» СҮ АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілені - «ҚазМұнайГаз» СҮ АҚ пен «Атырау МӨЗ» ЖШС арасындағы лицензиялық құқықтар мен міндеттемелерді беру шартын жасасу туралы. стратегиялық сипаттағы мәселелер, атап айтқанда жылдарға арналған даму жоспары мен Ұзақ мерзімді стратегияның жобасы қаралды

86 қосымшалар 85 «ҚазМұнайГаз» СҮ АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілені жасасуы туралы (Morgan Stanley). KMG Kashagan B.V. компаниясының жарғылық капиталын АҚШ доллары сомасына ұлғайту және Қоғамның ірі мәмілені және жасалуына мүдделі болатын мәмілені жасасуы жолымен KMG Kashagan B.V. компаниясының жарғылық капиталына АҚШ доллары сомасына қосымша салып енгізуі. Қоғам жасалуына мүдделі болатын мәмілелерді жылғы 16 шілдедегі 5394/ ақша кепілі туралы шартқа қосымша келісімді, «Қазақстанның жинақтаушы халық банкі» акционерлік қоғамы мен «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы арасындағы 2007 жылғы 29 қарашадағы ақша кепілі туралы шартқа қосымша келісімді және (2008 жылы «Каспий мұнай-газ компаниясы» ААҚ қызметін қаржыландыру шеңберінде) «Қазақстанның жинақтаушы халық банкі» акционерлік қоғамы мен «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы арасында ақша кепілі шартын «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жасасуы туралы. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілені - «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен «Қазақ мұнай және газ институты» АҚ арасындағы қаржылық көмек туралы шартын «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың жасасуы туралы (қосымша материалдар ұсыну үшін пысықтауға жіберілді). Жасауға мүдделі болатын мәмілені «Каспий мұнай-газ компаниясы» ААҚ пен «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ арасындағы 2008ж шартқа 1 Қосымша келісімді бекіту туралы. Солтүстік Каспий бойынша Өнімді бөлу туралы 1997 жылғы 18 қарашадағы келісімге Екінші қосымша келісімді жасасу және оған ілеспе құжаттарды мақұлдау. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілені КҚК кеңейту жобасын жүзеге асыру қағидаттары туралы КҚК-Р және КҚК-Қ Акционерлері шарты тараптарының өзара түсіністік меморандумын жасасуды мақұлдау туралы. Жасауға мүдделі болатын мәмілелерді Amoco Kazakhstan (CPC) Inc. және «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ арасындағы қағидаттар туралы келісімді жасасу туралы. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілені жасасу - «RBS (Kazakhstan)» ДБ АҚ-тан АҚШ доллары сомасына тартылатын қарыз бойынша «Қазтеңізкөлікфлоты» ҰТКК АҚ міндеттемелерін қамтамасыз ету үшін корпоративтік кепілдік беру туралы. Ірі мәмілені және жасалуына мүдделі болатын мәмілені - «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен «ҚазМұнайГаз» БӨ АҚ арасындағы кепілдік шартын жасасу туралы. Жасалуына мүдделі болатын мәмілені - «KazMunaiGaz Finance B.V.» компаниясы, Қоғам мен «ҚазМұнайГаз» БӨ АҚ арасындағы Қаржыландыру туралы келісімді жасасу туралы. Жасалуына мүдделі болатын мәмілені - KazMunaiGaz Finance B.V. және RBS Corporate Finance Limited арасындағы шарт шеңберінде «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ, KazMunaiGaz Finance B.V. және RBS Corporate Finance Limited арасындағы жауапкершілікті шектеу туралы келісімді жасасу туралы. «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жасалуына мүдделі болатын мәмілені - КҚК кеңейту жобасын жүзеге асыру қағидаттары туралы КҚК-Р және КҚК-Қ Акционерлері шарты тараптарының өзара түсіністік меморандумын жасасуды мақұлдау туралы. Жасалуына мүдделі болатын мәмілені - «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ, «Теңізшевройл» БК ЖШС және «Қызметкерлерді дамытудың бірыңғай орталығы» ЖМ арасындағы Іссапарға жіберу туралы 2006 жылғы 15 қыркүйектегі келісімге Іссапарға жіберу шарттары мен ережелерін жасасу туралы. Жасалуына мүдделі болатын мәмілені ж Жылымайтын мүлікті сенімгерлік басқару шартын бұзу туралы келісімді жасасу туралы. Президент (Басқарма төрағасы) Қ.Қабылдин

87 «қазмұнайгаз»ұқ ақ 2008 жылға арналған жылдық жоспары «ҚазМұнайГаз Ұлттық компаниясы» АҚ Қазақстан Республикасы, Астана қ., Қабанбай батыр д., 19 тел/факс: + 7 (7172) , info@kmg.kz