Қалқамандықтар қаладан су сұрайды

Transcription

1 123 (123) 24 шілде жұма 2009 жыл 150,75 213,82 4,84 22,07 234, ,2 972,3 1065,27 67, Жер сілкінсе де, ел сілкінбейді 2-бет Ғасырларды жалғаған қазына қарт Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Шошқа тұмауы Қазақстанға да жетті «Айналдырған дерт алмай қоймайды» демекші, әлемді шулатқан шошқа тұма уы ақыры қазақстандықтарға да жұқты. Бұл оқиға жайлы кеше Елордада баспасөз мәслихатын өткізген Астана қалалық санитарлық-эпидемиологиялық департаментінің директоры Жандарбек Бекшин мәлім етті. Қазіргі күні А/H1N1 вирусын жұқтырған алты бала ның барлығы дәрігерлердің қатаң қадағалауында. Мұрат Алмасбекұлы Аты жаман ауру бізге алыстан, Еуропадан жетіп отыр. Ішінде үш оқытушысы бар 48 адамнан құралған оқушылар тобы Англияның Лондон қаласында маусымның 18-і мен шілденің 19-ы күндері аралығында оқуда бо лып қайтады. Бірақ Астана дәрігерлері шілденің 23-і күні елге оралған оқушылардың арасындағы жас аралығындағы алты баладан шошқа тұмауы вирусының алғашқы белгілерін анықтайды. Денсаулықтарын жайсыз сезінген балалар ақ халаттыларға өздері хабарласыпты. Әуежайда жолаушылар бойындағы жұқпалы ауруларды анықтайтын тепловизорлар орнатылғанымен, індет жұқтырған жеткіншектер одан еш кедергісіз өткен. Жалғасы 2-бетте Абай ОМАРОВ (коллаж) ДАТ! Күлбану ТОҚМЕЙІЛОВА: Бізде халық емшілеріне медициналық білім беру ісі жолға қойылмаған Алаш-ақпарат 6-бетте «Алматы газ желілері» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің мамандары Алматы қаласында таратушы құбырлар арқылы тасымалданатын табиғи газдың бағасын көтеру керек деп есептейді. Бұл туралы мекеменің Бас директоры Қуат Майғарин кеше Алматыда баға саясаты және тұрғын үй коммуналдық шаруашылығында электр энергиясын үнемдеуге қатысты өткен жиында мәлімдеді. Алматыда газ қымбаттайтын болды Оның айтуынша, табиғи газ тарату бағасы алты жыл бойы өзгеріссіз тұр. Яғни тұтынушылар 2506 теңге төлеп келіпті. Ал осы уақыт аралығында Алматы қаласындағы инфляция деңгейі 209 пайызды құраған. Яғни тауарлар мен қызметтер шамамен екі есе қымбаттапты. Соның нәтижесінде шығын мөлшері артқандықтан, кәсіпорындағы инвестиция көлемі біршама азайып қалған. «Егер жылдар аралығында 1 миллиард 422 миллион теңгенің инвес тициясы игерілген болса, жылдар ішін де бар болғаны 781 миллион теңге игерілді», дейді Қуат Майғарин. Бас директор газ желілеріндегі қондырғыларды жаңартып тұруға бағытталған қаражаттың аздығы және биыл орта мерзімдік тарифтің аяқталуына байланысты жаңа инвестициялық бағдарлама жасалғанын айтты. Ол жылдарға арналған екен. Осы бағдарламаға сәйкес көгілдір отын тасымалдаудың мың текше метрге шаққандағы бағасы 3928 теңгені құрайды. Тұтыну шы лар үшін баға 4-5 пайыздан артық өспейді. «Көр сетілген тариф Алматыдағы газ жүйелерін жөндеуге арналған инвестициялық бағдарламаны дамытуға мүмкіндік береді. Үш жыл ішінде 1,9 миллиард теңгені игеру көзделген», деді Майғарин мырза. Жалпы, кәсіпорын орта мерзімді тарифке оңтүстік астанадағы газ желілерін жөндеуге және табиғи газ шығынын төмендетуге арнал ған инвестициялық жобаларды жүзеге асыру мақсатында 2004 жылы ауысыпты. Жансая Әбдібекова 5-бет Лақап есім де лайықты адамға қойылады Түйткіл Қалқамандықтар қаладан су сұрайды «Ысқақов Асылбек :05:05 Құрметті Әділ Сағымбекұлы! Мен «Қалқаман-3» ықшамауданының тұрғынымын. Осы ауданда 10 жылдан аса тұрып келемін. Мұнда 1000-нан аса халық тұрады. Алайда бұл өңірде ауызсу мәселесі қарастырылмаған. Су жоқ!!! Бұған дейін «Дружбадан» су тасып ішіп келдік, қыс айларында қардың суын ішіп келеміз, жаз айларында цистернадан алып жүрдік. Оның өзі күннің ыстығына шыдамай, сасып кетеді. Талай арыз-шағымдар жаздық. Нәтиже жоқ. Құрметті Әділ мырза, осы өтінішімізді қараусыз қалдырмауыңызды өтінеміз!!!» Еш өзгеріссіз беріліп отырған бұл қысқа ғана хатты біз Алматы қаласы, Әуезов ауданының сайтынан алдық. Өкінішке қарай, арада жылдан аса уақыт өтсе де әкімдік жақ тіл жұтып қойғандай үнсіз. Жауап күтіп, сарылып жүрген тек бір ғана азамат емес. Соңғы кездері редакциямызға телефон шалып, мұң-мұқтаждарын айтушылар көбейіп кетті. «Бармаған жеріміз, баспаған тауымыз қалмады. Шыдамның да шегі бар емес пе?» дейді олар. Ләззат Билан Орын тепкеніне 10 жылдан асып бара жатқан «отырықшы» «Қалқаман» ық ша мауданы жыл санап емес, ай санап көр кейіп, өркендеп келе жатқан Алма тының оң қанатында орналасса да сусап отыр. Үй-жайларының құжаттары 2000 жылдардың бас кезінде заңдасты рыла бастаған «Қалқаман» ықшамауда нының тұрғындары бүгінгі күні нан асып та қалыпты. Солардың қайқай сысынан қал-жағдай сұрай қал саңыз, ауызсудың жоқтығынан қиналып жүргендігін ай тып сала берер. Рас, ауызсу мәселесі күн тәртібіне әу бастаақ енгізілді, тізім нен түскен де емес. Жалғасы 4-бетте 2009 жылдың екінші жартыжылдығына жазылу басталды «Алаш айнасына» жазылу жалғасады Жеке және заңды тұлғалар үшін: индекс «Қазпошта» АҚ-тың барлық бөлімшелерінде жазылуға болады 7-бет Ой-көкпар Экономикамыздың мұнай бағасына тәуелділігінен құтылуымыз қажет пе?...дедiм-ай, ау! Владимир Жириновский, Ресей Мемлекеттік Думасының депутаты, ЛДПР төрағасы: Қиыншылықпен ғұмыр кешіп жүр геніме 60 жыл болды. Шешем ма ған екіқабат болған кезде-ақ оған аборт жасатуды ұсыныпты. Мен әлі туыл ған да жоқпын, ал бұлар мені өл тіріп тастағысы келген ғой. ( сайтынан) Тоқтамыс МЕҢДЕБАЕВ, техника ғылымының докторы, профессор: иә Әрине. Біріншіден, мұнайдың жер бетіндегі, Қазақстандағы мұнай қорының белгілі бір мөлшері бар. Сондықтан қазіргі қарқынмен өндіре берсек, «қара алтынның» қоры ұзаққа бармайды. Бізде Қашаған, Қайраң, Ақтоты сияқты кеніш орындары бар. Мәселен, Қайраң дағы мұнайды өндіру өте қиын. Әрі оның сапасы да төмен. Шетелдіктердің Қашағанды игеруді жыл сайын шегеріп келе жатқан себебі де осы. Созып жүріп, ақыры игеру мерзімін 2010 жылға ауыстырды. Бізге міндетті түрде «мұнай инесінен» құтылу керек. Ал мұнайға тәуелділіктен құтылу үшін инновациялық жобаларды жүзеге асыруды қолға алған жөн. Қарап отырсақ, мұнайға бай елдерде ғылымның дамуына ден қойылмайды. Мәселен, Араб елдерін, Нигерияны алыңыз, бұл елдерде ғылым онша дами қоймаған. Сон дықтан мұнайға ауыз аша бермей, білім мен ғылымды дамытуға ұмтылуымыз қажет. Сон дай-ақ инновациялық жобаларды енгізуге шын мәнінде күш салуға тиіспіз. Егер мұнайдың бір баррелінің бағасы қыркүйекте 100 долларға жетсе, мұнай экспорттаушы елдер ұйымы (ОПЕК) өндіріс көлемін арттыруы мүмкін. Кувейт мұнай өнеркәсібінің министрі Шейх Ахмад әл- Абдулла әл-сабах «Баға 75 долларға жетсе, картель өндіріс көлемін арттырмайды. Ал 100 долларға көтерілсе, көбейтетіні сөзсіз» дейді. ОПЕК-тің көптеген өкілдері мұнайдың бір баррелі доллар болса, сол ең әділетті баға деп санайды. Әлбетте, біз үшін «қара алтын» құнының қымбаттай түсуі тиімді екені дау тудырмайды. Алайда әлемдік дағдарыс шикізатқа телмірмей, өзге де табыс әкелетін салаларға басымдық беру қажеттігін айқындап берді. Осы орайда «алдағы уақытта да мұнай бағасына тәуелділіктен құтылу қажет пе» деген сауал кесе-көлденең шығады. Мамандардың пікірі әртүрлі. 3-бетте Жоқ «Қазақ ет жесең тісіңе кіреді, жемесең тү сіңе кіреді» дегенде, аш болып жатқаннан гөрі қарынды тойдырып, тісті шұқылап, осын дай мақалды айтқанды дұрыс көрмей ме? Сол сияқты, мұнайымыз жоқ болғаннан бар бол ғаны жақсы. Кейбір сарапшылардың «мұ най дың көп болғаны зиян екен» деп айтқа ны на мен қосыла алмаймын. Адамзаттың мыңдаған жыл тарихында мұнайды бар болғаны соңғы 150 жылда ғана өндіріп келеміз. Сол уақыттан бері «қара алтынның» кесірінен киындық көрген мемлекеттерге қарағанда, кызығын көріп, халқының ырысберекесін күшейткен мемлекеттер әлдеқайда көбірек. Мысалы, Америка. ХХ ғасырдың басынан ортасына дейін кейбір шикізаттың арқасында экономикасын күшейтіп, ең алып мемлекет болып алған жоқ па? Австралия да дәл сондай. Не болмаса, өткен ғасырдың ортасынан бастап қазба байлығының арқасында Канада мен Норвегия қалай көтерілді. Мұрат ӘБЕНОВ, ҚР Парламент Мәжілісінің депутаты:

2 2 РеспубликалыҚ Саяси бюро ҚоҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет Дабыл! Шошқа тұмауы Қазақстанға да жетті Басы 1-бетте «Олар әуежайға алғаш түскенде бойларындағы ауру қоздырғыш вирустар әлі толық күшіне енбеген болуы мүмкін», дейді Жандарбек Бекшин мырза. Қазір «ауру деңгейі орташа дәрежелі» деп бағаланған екі ер бала Астанадағы жұқпалы ауру ларға арналған емханада арнайы бокста жатыр. Ал қалған төртеуі же ңіл науқастар қатарында болғандық тан, үйлерінде ем-дом алуда. Олар, әрине, дәрігер лердің жиі бақыла уын да отыр. Ендігі мақсат індеттің кең таралуының алдын алу. Бұл ба ғыт та Денсаулық сақтау министрлі гі нен Астана қаласына 3 млн 900 мың теңге ақша бөлінген. Астана әкімі Иманғали Тасмағамбетов қалалық қаржы қорынан қосымша ақша қа рас тыруға да тапсырма беріпті. Ал елордада эпидемиологияға қарсы арнайы штаб құрылып, жұқпалы дерт тің жолын кесу шаралары баста лып Сайлау кетті. Кешегі күннің өзінде түске дейін қала әкімінің қатысуымен екі жи налыс өтіп, елордадағы барлық мекемелердің ұйымдас тыру шарала ры бір ізге келтірілді. Қалалық сани тар лық-эпидемиологиялық департа мен тті ң директоры Жандарбек Бек шин нің айтуынша, ауру жұқтырған балалармен қарым-қатынаста болған адамдар ға індет таралуының алдын алу үшін «Тамифлю» дәрісі қолда ны лып жатыр. Денсаулық сақтау минис тр лігінде аталған дәрінің қоры жет кілікті дәрежеде. Сонымен бірге Ж.Бек шин тұрғындар мен қала қонақ тарына қоғамдық орындарда сақтық шараларын күшейтуді ескертті. Өйткені шошқа тұмауы әдеттегі тұ мау ға қарағанда тез жұғады. Себебі ол жаңа індет болғандықтан, адам бойында оған қарсы иммунитет жет кіліксіз. Сондықтан әр адам жекеба сының тазалығына айрықша назар аударуы шарт және мүм кін дігінше дәрумен мөлшері мол же міс-жидек, көкөніс терді көп тұ тын ғаны жөн. Де партамент директоры орын сыз ұятты ысырып тастап, мас ка тағып жүруді де құлаққағыс етті. «Байқасаңыздар, шетелдерде ауру белгісі байқала салысымен, сол ел дің тұрғындары бірден бетперде та ғып алады, біз де ондайды ұят санайтын әдетімізді ұмыта тұрып, аурудан барынша сақ та найық», деді ол. Құдай бұйыртса, ем қабыл дап жатқан науқастар бір апта көле мінде жазы лып шықпақ. Қазір олар мен байланыста болған адам дардың бәрі тексеруден өтіп жатыр. Ал жалпы республика көле мін дегі барлық ден саулық сақтау ме ке мелері қа таң сақ тық сақтау шараларына көшті. Қос үміткер сайланудан бас тартты Кеше қырғыз еліндегі президенттік сайлауда біріккен оппозиция атынан үміткер Алмазбек Атамбаев пен нарколог-дәрігер Женишбек Назаралиев өз кандидатурасын алып, жарыстан шыққанын мәлімдеді. Олар сайлауда кандидатурасын алып тастау себебін дауыс берулер бары сында өте көп заңбұзушылық пен бұрмалаушылық орын алып жатқан дығымен түсіндірді. Сондай-ақ Атамбаев азаматтарды сайлауды легитимді деп танымауға шақырды. Ал қырғыз орталық сайлау комиссиясы олардан кандида турадан бас тартқаны туралы өтініш түспегенін және сайлаудың қалыпты жағдайда өткенін айтып отыр. Оппозиция үміті Атамбаевтың мәлімдеуінше, егер ор талық сайлау комиссиясы көптеген заңбұзушылықтармен сайлауды заңды деп танитын болса, бұл халықтың жаппай наразылығын туғызбақ. Оның алдында Атамбаевтың өкілі полиция Балықшы қаласында жиналған мың шақты адамды сойылмен ұрып, көзден жас ағызатын газ қолданып, аспанға оқ атып, таратты деп хабарлаған. Соңғы мәліметтер бойынша сайлауға дауыс берушілердің 70 пайыздан астамы қатысқан. Қам-қарекет Жер сілкінсе де, ел сілкінбейді Соңғы кездері «Алматы төңірегінде жойқын жер сілкінісі болуы мүмкін» деген дақпырт ел ішін кезіп жүр. Апат айтпай келе қалса, қанша адамның зардап шегетіні жайлы да жұртшылық естіп болды. Құдай бетін әрі қылсын, көпшіліктің аузындағы әңгіме шынға айналып жатса, қалың бұқараны қауіптен құтқарар шұғыл қызметтеріміздің қаншалықты қамды екендігі елді алаңдатып отырған мәселе. Бірнеше күннен бері Алматы облысында командалық штабтық «Жер » оқу-жаттығу шаралары өтіп жатыр. Жаттығу жұмыстарын көріп, шұғыл қызметтердің іс-қимылын пысықтауға кеше ҚР Премьерминистрінің орынбасары Серік Ахметов келді. Нұрмұхаммед МАМЫРбеков Алматы облысы әкімінің бірінші орынбасары Амандық Баталовтың айтуынша, Алматы облысы еліміздегі ең қауіпті сейсмикалық аймаққа жатады. Егер зілзала орын алар болса, облыстағы 160-тан астам елді мекенге зияны тиюі мүмкін. Ал ол жерлерде қазіргі күні 800 мыңнан аса адам қоныстанған. Бүгінгі жаттығудың мақсаты апат бола қалған жағдайда оның зардабын жоюға байланысты респуб лика құтқару күштерінің мүмкіндігін тексеру болып табылады. Жаттығуға еліміз дің барлық облыстарының төтенше жағ дайлар жөніндегі қызметі қатысып отыр. «Жер сілкінсе, адам шығынынан бө лек электр желісі, газ магистралі, су құбырларына зиян келуі мүмкін. Бүгінгі жаттығуда осыған қатысты облыстар қандай көмек көрсете алады, соны тексеріп жатырмыз. Барлық облыстар өздерінің құтқару техникаларын алып кеп отыр», дейді А.Баталов. Сейсмикалық стансалардың мәліметі бойынша, Алматы облысында жер сілкіну ықтималдығы 2-12 балды құрайды. Ағымдағы жылдың маусым айында облыстағы Қарасай ауданы Теректі елді мекенінде 6-7 балдық жер сілкінісі орын алған. Сондықтан да бүгінгі оқу-жаттығу жұмыстары осы жерде өткізіліп жатыр. «Жаттығу штабында атқарушы органдардың қызметіне арналған 11, облыстық, қалалық жедел қызмет топта ры - на арналған 16 жұмыс орны, басқа аймақтармен байланыс орнататын мобильді же лілер іске қосылған. Бізде сонымен бірге Астанадағы кризисті орталықпен, Пре мьерминистрмен тікелей байланысқа шығуға мүм кіндік беретін бейнеқондырғылар бар», дейді ҚР төтенше жағдайлар министрі Владимир Божко. Командалық штабтан кейін С.Ахметов оқу-жаттығу алаңында болды. Онда құтқару қызметтері жер сілкінісі кезінде тұтанатын өрттен адамдарды қауіпсіз аймақтарға алып шығу мен оларға алғашқы медициналық жәрдем көрсету бойынша өз шеберліктері мен тәжірибелерін көрсетті. Серік АХМЕТОВ, ҚР Премьер-министрінің орынбасары: Елбасы сейсмикалық қауіпті аймақта орналасқан халықты барлық уақытта қорғауға, аман алып қалуға тапсырма берген болатын. Бүгінгі оқу-жаттығу жұмыстары осы тапсырманы орындау мақсатында жүргізіліп жатыр. Еліміздің экономикасы, демографиясы өскен сайын тө тен ше жағдайлардың алдын алу ға үлкен көңіл бөлінуде. Біз жер сілкінісін анықтау мен оған мониторинг жүргізудің заманға сай барлық талаптарынан шыға аламыз. Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фотолар) тұсаукесер Саяси шешімдер институты құрылды Кеше Алматы қаласында ел ішіндегі және аймақтағы саяси құбылыстарды қарастыратын Қазақстан саяси шешімдер институты (СШИ) атты жаңа зерттеу орталығы ашылды. Сәкен КӨКЕНОВ Аталған институт бұқаралық саясаттың инфрақұрылымын дамытуды және қоғам дық саясаттың барлық азаматтарға қол жетімділігін қамтамасыз етуді ұран етіп көтереді. Институт тұсаукесеріне арналған баспасөз конференциясы барысында сарапшылар өздерінің алғашқы зерттеу жұмысымен таныстырып өтті. «Бісмілләсі» Қырғызстандағы президенттік сайлау мәсе лесі екен. Институт сарапшыларының сө зіне сенсек, олардың өзге зерттеу орталық тарынан айырмашылығы оқиғаны алдын ала болжап, себептерін баяндап қана қоймай, кез келген жағдайдан шы ғудың жолдарын қарастыруы болып табы- лады. Институттың ендігі зерттеу нысанасы Орталық Азияның келесі бір мемлекеті Өз бекстан болмақ. Баспасөз конференциясы қонақтары ның айтуынша, Қазақстанда да Орталық Азия ай мағындағы өзге мемлекет тер де гідей билік пен халық екеуі екі бөлек ке ңістікте өмір сүріп жатыр. Қара халық елдегі болып жатқан құбылыстардың себептерін жете түсіне бермейді, кейде құлық танытпайды. Ал бизнес, ғылым, мәдениет өкілдері саяси шешімдерді қалыптастыруға қатыспайды. Қысқасы, «саясат» деген ұғым халық үшін тұманды бейне болып отыр. «Сондықтан біздің көздеген мақсатымыз қоғамдық саясатты халыққа ұғынықты, қолжетімді ету», дейді СШИ-дің бас директоры Бақытжамал Бектұрғанова. Кешегі баспасөз конференциясының ба рысында жаңа институттың сарапшы ма ман дары өз сөздерін өзге зерттеу орталықтарын сынға алудан бастады. Және өз жұмыстарының барысында қолданатын әдіс-тәсілдердің Батыс елдерінен алынған, еліміз үшін тың екендігіне сендіріп бақты. Қазақстандық зерттеу орталықтарын бы лай қойғанда, ТМД аумағындағы инсти тут тардың өзі азаматтық бақылау мен билікке әсер етудің тиімді механизмдерін пайдаланбай, ескірген тәсілдермен пайым дау жасайды екен. «Біз түйткілді сұрақтар мен маңызды мәселелерді талқылау ба ры сында біржақты болудан, ашып сөй лемейтін әдеттен аулақ боламыз», дейді келесі бір сөзінде институт директоры. Зерт теу институты өз жұмысының аясы на шектеу қоймайды. Мемлекеттік сая сат тан бастап, аймақтық, геосаяси дең гейдегі тақырыптарды да нысана ету ге дайын. Жұмыс істеу барысында көп теген әдіс-тәсілдерді қолданатын бо лады. Атап айтқанда, «панелді» пікірса йыстар, брейн-сторминг, дөңгелек үстел дер, конференциялар, брифингтер, пікірта ластар, қоғамдық тыңдаулар, рауттар, саяси зерт теулер мен әлеуметтік сауалнамалар ұйым дастыру көзделуде. Бақытжамал БЕКТҰРҒАНОВА, Саяси шешімдер институтының бас директоры: Халықтың саясатқа деген көзқарасы салғырт болып отыр. Белгілі бір саяси шешімдерге байланысты пікір білдірушілер жоқтың қасы. Ел тұрғындарының осы мінезі жалғаса берсе, бұл құбылыс азаматтық қоғамның дамуына тежеу болады. Біздің мақсатымыз билік өкілдерімен қатар, қарапайым халықпен де етене қарым-қатынасқа түсу, оларды үлкен істерге, сын мен пікір айтуға шақыру. Көңіліне жағатын саяси партиялардың саясатын қолдауға үгіттеп, Парламент немесе басқа да саяси институттарда болып жатқан оқиғаларға назар аударту. Біз институт жұмысында қоғам өкілдерінің барлығын ескеретін боламыз. Шешім Қалта телефонын қолдануға тыйым салынады Еліміздегі әскери бөлімдерде ұялы телефон пайдалануға қатаң тыйым салынады. Себебі әскери бөлімдердегі қылмыстың 50 пайыздан астамы осы ұялы телефонға қатысты. Бұл туралы Алматыда өткен арнайы брифинг барысында Бас әскери прокуратураның ресми өкілі Болат Тазабеков мәлімдеді. Бұл әдіс әзірге Қазақстанның ішкі және шекара әскери бөлімдеріндегі шұ ғыл қызметтегі жауынгерлер арасын да қолданылуда. Ал таяу уақытта республиканың барлық өңірлеріндегі әскери бөлімдерде осы әдіс енгізілмек. Болат Тазабековтің айтуынша, қал та телефонын пайдалану тек офи церлер мен келісімшарттағы әскери қыз меткерлерге ғана рұқсат етіледі. Мамандардың пікірінше, шұғыл қыз мет тегі сарбаздар тәулік бойы әскери бөлімдерде борышын өтейтіндіктен, оларға ұялы байланыстың қажеті де жоқ. Жалпы, өткен жылмен салыстырғанда, офицерлер арасындағы қылмыс бір жарым есеге артқан көрінеді. Былтыр қаңтар-маусым айларында 149 қылмыс тіркелген болса, биыл бұл көрсеткіш 200-ге жеткен. Олардың басым көпшілігі бұзақылық, бөтеннің мүлкін ұрлау және қызмет орнын себепсіз тастап кетуге қатысты. Соңғысына байланысты айтар болсақ, бір ғана Ақтау гарнизонында жыл басынан бері жеті офицер бөлімді өз бетінше тастап кеткен. Сонымен қатар экономикалық қылмыс саны 15-тен 32-ге өсіп отыр. «Әскерилер арасында парақорлық, біреудің мүлкін иемдену сияқты қылмыстар өршіп тұр», дейді Болат Тазабеков. Бас әс кери прокуратура мамандарының бас та масымен әскерилер арасындағы қыл мысты азайту мақсатында біраз жұмыстар қолға алынып жатқан көрі неді. Мәселен, ел өңірлеріндегі әскери бөлімдерде пошталық жәшіктер қойыл ған. Онда конституциялық құқығы шек телген қызметкерлер сол аймақтағы гарнизонның әскери прокурорына тіке лей хат жолдай алады. Жансая ӘБДІБЕКОВА? А л а ш т ы а л а ң д а т Қ а н с а у а л Шошқа тұмауының Астанада тіркелуіне байланысты қандай шара қолдану керек деп ойлайсыз? Уәлихан Қайсар, саясаткер: Шошқа тұмауының елімізге жаппай тарап кетпеу қаупінің алдын алу үшін біз, Қазақстан, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымымен бірігіп жұмыс істегеніміз дұрыс. Олардың осы ауруға қарсы қолданып жүрген шараларын пайдалануымыз керек. Егер де қазірден бастап осындай шараларды қолға алмасақ, қазіргі медицинамыздың жағдайында күресу мүмкін емес. Оған қауқарымыз жеткіліксіз. Ал Үкімет тарапынан қосымша қаражат бөлу жағын осы бастан ойластырған абзал. Бұл қауіптің беті күшейіп кетсе, онымен күресу қиынға соғады. Ауруды жұқтырып әкелген балаларды қатаң бақылауға алған жөн. Австралия сияқты мемлекеттерде ақпараттық тұрғыда аурудың алдын алу шараларын жасап жатады. Бізге де бұқаралық ақпарат құралдары арқылы болсын, ақпараттық сақтандыру шараларын молынан жасау қажет. Халық бұл ауру жайында жан-жақты мәлімет алуы керек. Одан қалай сақтану керек, қандай белгілері болғанда, не істеу керек дегенді білгені абзал. Өйткені қазақ ауруханаға өлдім дегенде ғана жететінін бәріміз білеміз. Сондай жағдай болмас үшін барлық жерде ақпараттық насихат жүруі тиіс. Тағы бір мәселе, меніңше, Қазақстанның әрбір аймағында Жедел жәрдем бөлімінде шошқа тұмауына қарсы арнайы топ құру керек. Шошқа тұмауына байланысты күдікті ошақтар туатын болса, сол топ межелі жерге дереу жететіндей мүмкіндік болуы керек. Марат қажы Сәрсенбаев, «Халал» техникалық комитетінің төрағасы: Алланың харам еткенінен құтылуымыз керек. Сол сияқ ты шошқаны да Алла бізге харам етті. Қазір көптеген шұ жық өнімдеріне шошқаның еті мен майын пайда - лана ды. Ол қандай шошқаның етінен жасалғанын біз білмейміз. Ол ауру ма, сау ма? Шошқа бізге түрлі мемлекеттерден әкелінеді. Ол ертең бірімізге шұжық болып, енді бірімізге сорпа болып келе ме оны бір Алла біледі. Ертеңгі күні шошқа тұмауы ауру жұқтырған адамдармен қоса, шошқадан да тарап жатса, «жығылғанға жұды рықтың» кебін киеміз. Сон дықтан оның алдын алу керек. Бұл мәселені терең ой ла нып, мемлекет деңгейінде қарау керек. Мәселен, Ма лайзия, Египет сияқты мұсылман елдері шошқадан бір жола құтылды. «Бізге де осы әдісті қолдану керек пе» деп ойлаймын кейде. Менің білетінім, шошқа барлық ауруды, зиянды, кесапатты, бақытсыздықты әкелетін хайуанның бірі. Ерлан Манапұлы, медицина ғылымы ның докторы: Шошқа тұмауын жұқтырып келген балаларды қоғамнан барынша оқшау ұстап, емдеу керек. Негізінен, адам өз тазалығын, саулығын өзі қамтамасыз етуі керек. Бұған қатысты карантин де жариялауға келмейді. Тұмаудың вирусы дегеніміз ауа арқылы тарайды. Оған қалай карантин жариялайсың? Ал шошқаларды қырып-жоюмен ауруды жоя алмайсың, ол бәрібір ауада қалады. Шошқадан адамға ауысқаннан кейін енді оны әрі қарай жұқтырушы адам болып саналады. Адамнан қайтып шошқаға ауру жұқпайды. Сондықтан ауру жұқтырғандарды қоғамнан бөлек ұстау керек. Басқа амал жоқ. Дайындаған Салтан СӘКЕН

3 Нарық РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет 3 Қаржы КPMG БТА банк кредиторларына есеп берді Борыш иелерінің БТА банк қарызын қайта түзілімдеуге қатысты ұсынысты қалай қабылдағаны бүгін жария етіледі. «Алаш айнасының» сауалына жауап берген банктің баспасөз хатшысы Әділ Досымов осылай деді. Бейсенбі күні KPMG аудиторлық компаниясы Лондонда борыш иелеріне БТА банктің ахуалы туралы есеп берді. Бұдан бұрын таратылған мәліметке сәй кес, кредиторлардың ұйымдастырушы комитетіне мына банктер өз өкілдерін жіберген: Commerzbank Aktiengesellschaft, D.E. Shaw & Co. (UK) Ltd, DEG - Deutsche Inves titions- und Entwicklungsgesellschaft mbh, Euler Hermes, Fortis Investments, Gramercy Advisors LLC, ING Asia Private Bank Limited, RBS, US Exim-Bank и Wachovia Bank N.A. БТА банктің қарызы 13 млрд доллар, бұл отандық 38 банктің сырт қы борышы ның үштен бірі. Креди торларға борыш мөл шерін азайтып, дәл қазір өтеу, қарыз сомасын кемітпей төлемді кейінге шегеру және борышты банк акциясына алмастыру тәрізді амалдар ұсынылып отыр. Альянс банктегі тағы бір ұрлық анықталды Альянс банк қызметкерлері қайтпайты нын білсе де, 143 миллион долларды не сие түрінде банк акционерлеріне берген. Қаржы полициясы осындай күдікпен қыл мыстық іс қозғады. Бұл қаржы бес несие түрінде рә сімделген, оған ешқандай кепіл зат қойылма ған және ақша келісімшартта көрсетілген мақсатқа жұмсалмапты. «Қа зір күдіктілер қатары анықталып жатыр» дегенімен, Қаржы полициясының ресми өкілі Мұрат Жұманбай қай деңгейдегі ме нед жерлерге күдік туып отырғанын жа рия ламады. Бұдан бұрын Қаржы полициясы 1,1 мил лиард доллардың ұрлануына байланыс ты қылмыстық іс қозғаған еді. Несие мөлшері азайып, депозиттер артып келеді 1 шілдедегі көрсеткіш бойынша қазақ банктерінің несие портфелі 10 трлн 220 млрд теңгені құрады. 1 маусыммен салыстырғанда несие мөлшері 0,1 пайызға немесе 10 млрд теңгеге кеміген. Берілген несиелердің 13 пайызы немесе 1 трлн теңге қаражаттың төлемі кешіктірілгеніне 90 күннен асты. Жыл басындағы көрсеткіш бұдан әлдеқайда жақсы, бар болғаны 5 пайыз еді. Банктердегі депозит мөлшері соңғы бір айда 1,4 пайызға артып, 7 трлн 807 млрд теңгеге жетіп отыр. Мұның 21 пайызы жеке тұлғалар салымы. Депозит валю тасына келсек, отандастарымыз теңге мен шетел валютасын бірдей бағалап отырған сыңайлы. Қаржылық қадағалау агенттігі есебіне сәйкес, депозиттердің 50,6 пайызы шетел валютасында. Анар Қуанышбекова Басы 1-бетте Ой-КөКпар Экономикамыздың мұнай бағасына тәуелділігінен құтылуымыз қажет пе? Тоқтамыс МЕҢДЕБАЕВ, техника ғылымының докторы, профессор Әйтпесе бізде қазір қалай? «Қара алтын ның» бағасы жоғарылай бастаса, жанда намыз. Құлдырай бастаса, жағдайымыз нашарлайды. Бюджетіміз де қара май бағасының құбылуына қарай өзгеріп отырады. Жан-жағымызға зер салсақ, қазба байлығы аз немесе мүлде жоқ елдер де күн көріп отыр ғой. Мәселен, Беларусьті алайықшы. Ешқандай қазба байлығы жоқ. Газ Түйін Сарап бен мұнайдан жұрдай. Соған қарамастан, өндірісі төмендемей келеді. Себебі бұл елде жоғары технологиялық өндіріс дамытылған. Трактор, тоңазытқыш сияқты шығара тын өнімі көп. Ондай елдерге дағдарыс та онша әсер етпейді. Екіншіден, біздің мұнайымыздың са пасы өте төмен, құрамында ауыр заттар көп. Сондықтан оны өңдеу де қымбатқа түседі. Ал арабтардың мұнайының сапасы жоғары болғандықтан, оны өңдеу оңай, әрі арзан. Бұл жағын да ескерген жөн. Үшіншіден, эко логия жағы да бар. Каспий, Атырау, Ақтау, Ақтөбе облыстарындағы экологиялық ахуал жыл өткен сайын на шарлап барады. Жергілікті тұрғындар осы дан жыл бұрын бұл өңірдің табиғаты тамаша, көк майса, сылдырлаған бұлақ та көп еді дейді. Қазір құлазыған қу далаға айналып, шаңды боран соғады екен. Қазақ «Алмақтың да салмағы бар» дейді ғой. Мұнай жер астынан өндірілетін болғандықтан, онымен қоса радиация да шығып жатыр. Бұл халықтың денсаулығына залалын тигізері анық. Жалпы мұнай бағасына тәуелділік «қара алтынға» бай елдердің бәріне тән құбылыс. Терістіктегі көршіміз Ресейде де осындай жағдай. Рас, онда өндіріс көп. Бірақ солай бол ғанымен, олар да «мұ най дың инесінде» отыр. Ресей әлемдегі ең көп мұнай өндіретін елдердің қатарына кі реді. Ол Сауд Арабия сынан да көп өн діреді. Биылғы жылы бұл елде 488 млн тонна мұнай өндіріледі деп жоспарланған. Қазір ондағы ғалымдар да ши кізатқа тәуелділіктен құтылу жөнінде мә селе көтеріп жүр. Ал атышулы «ресурстық қарғыс» теориясын 1993 жылы ағылшын экономисі Ричард Аути статистикалық дәлелдемелерге сүйеніп емес, саяси мақсатпен айтқан сияқты. Егер оның айтқаны рас болса, онда мұнай бағасы жоғары болса, жалпы ішкі өнім төмен болуы керек еді. Бізде керісінше, соңғы он жылда ЖІӨ жылына 9-10 пайыз өсіп келді. Сол себепті, мәселе мұнайдың өзі шыққан еліне сор немесе бақ болуында емес, оны тиімді пайдалана білгенінде. «Семіздікті қой көтереді» демекші, қоғамдық сана дамыған елдер оны өз игілігіне жарата білді. Ал кейбір Аф рикалық елдер бұл ырысты ұқсата алмады. Араб елдері мұнайды ел игілігіне пайдалан ғанмен, олар масылдыққа бой алдыр ды. Бізді айтатын болсақ, Тәуелсіздік алған жылдардан бері осы жағдайлардың барлығы «Қазақстан 2030» ұзақ мерзімді страте гиясын әзірлегенде ескерілді. Жоспарда бізге шикізаты жоқ мемлекет есебінде жұмыс жасау ауадай қажет, шикізатқа тәуелді болмауымыз керек, біздің мемлекет мұнай қаржысын пайдаланып, жаңа өндіріс орында рын ашу, экономикамызды диверсификация лау қажет екені белгіленген. «Мұнайдан түскен қаржыны халыққа таратып бер» деген популистік саяси жеңіл ұрандарға көнбей, біз уақытша қиындықтарға қарамастан, ұзақ күндерге жететіндей қор жасап, қаражат жинадық. Нәтижесінде, бүгін жыл сайын көбейіп отырған әлеуметтік міндеттемелерді қаржыландырып қана қоймай, индустриялық бағдарламаларды жедел дамытуды жоспарлауға мүмкіндік алып отырмыз. Профессор Майкл Клэйр «Ресурстар үшін соғыс: жаһандық жанжалдың жаңа ладшафты» кітабында «Келешекте Каспий өңірі әлемдік саясат пен экономикаға ықпал ету жағынан Парсы шығанағындағы мұнайлы елдерден қалыспайтын болады» деп жазады. Алайда тек осы мұнайға сүйенген елдердің экономикасы көпке бармайды деп ескертеді. Қазір әлемдік мұнайдың барланған қоры 1 трлн баррельдің ар жақ-бер жағында. Бұл адамзат осы күнге дейін пайдаланған «қара алтын» көлемінің бестен бір бөлігі. Әлемдегі мұнайдың нақты болжанған қоры қазіргі өндіріс қарқыны сақталған жағдайда 42 жылға жетеді екен. Егер үнемдеу тәсілін ойлап таппаса, мұнайдың әлемдік қоры бірнеше онжылдыққа ғана жетеді. Салыстырмалы түрде, көмірдің қазіргі қоры 1 трлн тонна болса, қазіргі тұтыну көлеміне қарағанда оның қоры 230 жылға жетуі тиіс. Оған қоса, «қара алтын» құнының шарықтауы немесе құлдырауы үздіксіз құбылыс болғандықтан, келешекте энергетикалық дағдарыс өрши түспек. Әзірлеген Гүлнар Ахметова Мұрат ӘБЕНОВ, ҚР Парламент Мәжілісінің депутаты Әлемдегі дағдарыс бізге жаһандық эконо миканың «әлсіз тұстарын» көрсетті. Себебі қазіргі төрімізге шығарған «классикалық» деп аталып жүрген экономикалық тео рия қаншалықты мықты болғанымен, дәлелденбеген ғылыми жорамалдар негізінде құрылған. Сөйте тұра, ол тез арада бү кіл әлемде шаң жуытпайтын «ақиқатқа» айналды. Дегенмен қазіргі кезде осындай «ақылгөй» ғылыми теориялар мен оларға негізделген кейбір ойға сыймас «ақыр заман ғы» болжаулар орындала қоймағанымен, дағдарыс өзінің теріс әсерін байқатып үлгерді. Осы теориялардың қателіктерін да мыған елдердің өздері де бірінші болып сезінді. Сол себептен, олардың айтқандарын барлығын ақиқат деп қабылдамауымыз керек. Халық даналығына сүйенсек, ең бастысы, ырыс-береке байлықта, алтынмұнайда емес, ауызбірлік пен қолдағы барды ұқсата білуде деп ойлаймын. Экономикалық контрабанда үдеп барады Жаһанды әбігерге салған дағдарыс дауылы қарсаңында ел экономикасына қалқан болатын саланың бірі кеден органдары екені даусыз. Алайда сол кеденіңіздің өзі кемшіліктен көз ашпай тұр. «Биені бүгімен, түйені түгімен» жұтып жатқан жемқорлықтың өзі бөлек әңгіме. Ол аздай соңғы кездері бұл індетке экономикалық контрабанда деген бәле келіп жабыса бастады. Қылмыстың бұл түрі, әсіресе нарық заманында экономика мен нарықтық қатынастардың дамуына орасан көлемде нұқсан келтіріп отыр. Экономикалық контрабандамен айналысатындарға дүние-мүлкі тәркіленіп, жеті жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы белгіленсе де, аталмыш қылмыс түрімен айналысатындар саны азаяр емес. Бүркіт НҰРАСЫЛ Тек осы жылдың алғашқы бес айының өзінде ғана Экономикалық қылмыс және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агент тігі кеден тәртібін бұзған әпенділерге қатысты 91 қылмыстық іс қозғап, оның 71-ін сотқа жіберген екен. Ал қалған жиырмасы әке-көкелеп жүріп, әртүрлі көлемде айыппұл төлеп құтылған көрінеді. Бұл өткен жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 26,4 пайызға артық. Осындай заңсыздықтардың салдарынан мемлекет қазы насы 187 млн 250 мың теңге зиян шеккен. Бәленің бәрі валютадан шығады Экономикалық қылмыс және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес агенттігінің келтірген деректеріне қарағанда, еліміздің кеден бекеттерінен шетел валютасын заңсыз алып өту фактілері өте көп тіркеледі екен. Жақында кедендік бақылаудан жасырып, қыруар қаржы асырмақ болған біреу ұсталыпты. Ол ел аумағынан Ресей Федерациясына 204 мың АҚШ доллары көлеміндегі шетел валютасын алып өтіп кеткен. Алайда бұйрықсыз кәсіпке бел буған маңғыстаулық тұрғын бар мүлкі тәркіленіп, жеті жылға сотталып кете барды. Қостанай облысында осындай тірлігі үшін «Мерке-К» фирмасының директорының орынбасары Иванов деген тағы біреу тұтқындалған. Алайда оның қойнықонышына тыққан қаржысының алдыңғы ға қарағанда 15 есе көп болғанына қарамастан, бар болғаны екі жылға шартты түрде бас бостандығынан айырылған. Ол жылдар аралығында ешқан дай кедендік рәсімдеусіз Қазақстаннан Ресейге 2 млн 965 мың АҚШ доллары мен 105 мың евро мөлшеріндегі ақшалай қаражатты заңсыз өткізген. Заңсыз «мигранттар» «Естімеген елде көп» демекші, жақында бір «қызық қылмыстың» беті ашылыпты. Қаржы полициясы қызметкерлері кеден заңын белінен баса отырып, Қазақстан аумағында сатып пайда табу үшін Өз бекстан шекарасынан 46 бас заңсыз «мигрант» алып өтпек болған біреуді қолға түсір ген. Бұл жерде мигранттар деп отырған дарымыз әдеттегідей азаматтар емес, кәдімгі қазанаттар, яғни өзбек жылқылары. Нақтырақ айтсақ, оңтүстікқазақстандық бір тұрғын кедендік рәсімдеусіз елімізге жалпы құны 2 млн 900 мың теңге тұратын бір үйір жылқы алып өтпек болған. Бүгінде барымташы-бұзақы сот шешімін күтіп отыр. «Мигрант» жылқылардың барлығы аман-сау күйінде еліне қайтарылған. Шикілік шикі мұнайдан да шығады... Кеденнен сондай-ақ контрабандалық жолмен тонналап мұнай өнімдері де өтіп жатады екен. Мысалы, осындай жолмен шетелге қара алтын жөнелтіп отырған ақтөбелік «КНПЗ-Трейд» және «Вернай Ойл Казахстан» кәсіпорнының директоры Бүтіншиев деген біреу бастаған қылмыстық топтың іс-әрекеті әшкереленіпті. Олар «композит», яғни басқа өнім деп рәсімдеу арқылы ел аумағынан құны 901 млн теңгенің шикі мұнайын шетелге заңсыз шығарған. «Бір жоқ бір жоқты табады» демекші, қылмыстық іс барысында олардың оған қоса 5 млрд 516 млн теңге көлемінде кедендік төлемдерден жалтарғаны анықталған. Ол аздай, Бүтіншиев мырза өзін «қылмыстық жауапкершіліктен құтқара көріңдер» деп Қаржы полициясы қызметкеріне 5 мың АҚШ долларын пара ретінде ұсыныпты. Үш мың доллар көлеміндегі параның бір бөлігін беру үстінде ұсталған Бүтіншиевтің үстінен бірден бірнеше бап бойынша іс қозғалып, сотқа тапсырыл ған. Мәселе «Шатыркүлдің» тірлігі қайнап, жолы қирап жатыр «Шатыркүл» ең бай мыс кен орын дарының бірі. Мұндағы жұмыс қызғалы 10 жылдан астам уақыт өтті. Алғашында кен өндіру ашық әдіспен жүргізілген. Ал үш жылдан кейін шахта іске қосылды. Осы уақыт аралығында шатыркүлдік шахта шылар Балқаштағы кен байыту фабрикасына 3 миллион тоннадан астам өнім жіберіп үлгерді. Кен өндіру ісі жылдан-жылға ұлғайып келеді. Оған дағдарыстың әсері шамалы. Өнім «Қазақмыс» корпорациясының құрамындағы «Балқашцветмет» өндіріс орнына жөнелтіледі. Мұндағы жұмыстың дені соңғы үлгідегі технология бойынша іске асырылады. Жұмыстың барлығы меха никаландырылған. Жер астында ат қарылатын істің барлығын финдік техника ат қарады. «Токо» фирмасының автосамосвал дары тонныға дейін өнім тасымал дайды. Кен өндірушілерге геологтардың қосар үлесі мол. Солардың арқасында өндірілетін өнім ұлғая түсуде. Бұл жерде 20 жылдық еңбек өтілі бар тәжірибелі мамандар жұмыс істейді. Кен орнының қанатын кеңге жаюы жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік беріп отыр. Жаңадан келгендерді Балқаштағы оқу комбинатына аттандырады. Жастар ол жақтан оқып келген соң тәжірибелі мамандардың қасында жүріп еңбек тәжірибесінен өтеді. Айлық жалақы еңбек өтіліне, біліктілігіне, жоспар ды орындағанына қарай төленеді. Тәжірибелі мамандар 100 мың теңгеден астам жалақы алады. Жалақы да жыл сайын пайызға көтеріліп келеді. «Шатыркүл де» ай сайын 1000 тоннадан артық мыс өндіріледі. Оның қазына қоржынын қо мақ тыландыруға қосар үлесі де мол. Елі міздегі өндіріс саласына өндіртіп үлес қо сып отырған кен орнының да шешілмеген мәселелері жетерлік. «Шатыркүл» кен орны Шу қаласынан 50 шақырым қашықтықта орналасқан. Оған жетудің өзі қияметтің қылкөпірінен өткендей азап. Шұңқыр, тесігі көп жолдардан ауыр автокөліктердің жүруі тіптен қиын. Аудандық әкімшілік бұл мәселені шешуге қауқарсыз. Қоржыны қомақсыз аудандық бюджеттің бұған ша ма сы жетпейді. Шатыркүлдіктерді қинап тұр ған жолдың жайы қашан шешілері бел гісіз. Гүлжан КӨШЕРОВА, Жамбыл облысы Қылмысқа кеден қызметкерлері де барады... Бұған да бірнеше мысал келтіріп көрейік. Жамбыл облысында «Ақсу» шекара лық бекетінің аға лейтенантына қатысты қылмыстық іс прокурорға жіберілген. Ол қызметтік бабын пайдалана отырып, құны 2 млн 260 мың теңге болатын халық тұтыну тауарларын кедендік бақылаусыз өткізіп берген. Сондай-ақ Астана қаласында бармақбастылыққа барған бірнеше кедендік бақылау органдарының қызметкер лері істі болған. Олардың бірі Астана қалалық кеден комитетіндегі бөлімдердің бірінің бөлім бастығы болса, екеуі қалалық Кедендік бақылау департаментінің мамандары. Соңғы екеуі лауазымдық уәкілеттерін теріс пайдаланып, жалған құжат жасау арқылы «Такиф НС» кәсіпорнының былықтарын жасырған. Нәтижесінде мемлекетке 148 млн 600 мың теңге көлемінде залал келтірілген. Сондай-ақ Алматы облысында Ке дендік бақылау департаментінің жанындағы «Кеденброк» ЖШС-ның бір маманы 2008 жылы Қытай фирмаларының жалған мөрлері мен тауар-көлік бланкілерін қолданып, «Қорғас» кедендік бекеті арқылы жалпы сомасы 110 млн 750 мың теңгенің та уарларын заңсыз өткізгені үшін сотқа тап сырылған. Абай ОМАРОВ (коллаж) Forex деген не? Доллар бағамы неге әртүрлі? Forex нарығы туралы естігенім бар. Онда немен айналысатынын кеңірек айтып бере алмас па екенсіздер? Forex (Foreign Exchange mar ket) биржадан тыс валюта на рығы. Әлемдік валюталар баға мы ның қымбаттауы немесе ар зан дауына байланысты болжам жасап, пайда табуға болады. Бұл саудада валютаның белгілі бір мөлшерін сатып алу үшін банктегі есе біңізде оның 0,5 пайызы болса жеткілікті евро алу үшін 1500 евро болуы Жәмилә БАЗАРБАЕВА, Алматы керек. Forex на ры ғына банктер, инвестициялық компания лар көп араласады. Оған қатысу үшін міндетті түрде бір кеңсеге барудың қажеті жоқ. Интернет болса жеткілікті. Оқыту курстарында виртуалды ақшамен сауда жасау үйретіледі. Бұдан да кеңірек мәлімет білгіңіз келсе, сайтын ашуыңызға болады. 1,5 миллион теңгені долларға айналдырып қояйық деп едік. «Алаш айнасы» газетінің бірінші бетінде Ұлттық банк курсы 1 долларға 150 теңге деп тұр, ал айырбас пунктеріндегі бағам 151 теңге. 150 теңгелік курсты қайдан тапсам болады? Ұлттық банктің ресми бағамы мен айырбас пунктілері курсы аралығында айырмашылық болады. Дүйсенбі мен жұма аралығында Қазақстан қор биржасында шетел валютасы саудасы өтеді. Банктер мен түрлі қаржы компаниялары қажетті көлемде валюта сатып Эльмира ӘЛІМОВА, Астана алады. Осы саудадағы орташа бағамды Ұлттық банк келесі күнге ресми курс ретінде жариялайды. Ал банктер дүйсенбі күні 150 теңгеден сатып алған долларды сейсенбіде 151 немесе 152 теңгеге өткізеді. Айырмасы оның табысы.

4 4 РеспубликалыҚ Қоғам ҚоҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет Құқық пен құрық Талон жеп тұтылды Солтүстік Қазақстан облыстық прокуратурасы жергілікті салықтарды жинау жөніндегі басқарманың жұмысында жіберілген былықты әшкереледі. Салық жинаушылардың орнына шыққан прокурорлар 16 күн ішінде базардағы саудагерлерден екі есе көп салық жинапты. Сонда салық басқармасының қыз меткерлері есептен жаңылған ба, әлде базардағылар мәселесін басқа жолмен шешіп келген бе? Қараңыз жылы қала базарларындағы саудагерлер бір реттік талондарды сатып алу арқылы бюд жетке 165 миллион теңге төлеген. Ал 2009 жылдың алғашқы бес айында қа зынаға түскен қаржы 47 миллион бо лыпты. Есептеп көрсек, ай сайын орта есеппен бюджеттің бүйі рі саудагерлердің есебінен 13,3 миллион теңгеге көбейіп отырған. Бұл сандардан күмәнданған прокурорлар 29 мамыр мен 16 маусым аралығында жергілікті базарларды өздері торыған. Қаладағы 15 сауда нүктесінен 16 күн ішінде бір реттік талондарды сату арқылы 16 миллион 145 мың теңге түскен. Де мек, ай сайын бюджеттің көлемі 30 мил лионға артып отыруы қажет. Яғни салық екі еседен астам аз жиналып келгені анықталып отыр. Прокуратура жергілікті салықтарды жи нау басқармасының кейбір инспек торларының ісінен де заңға томпақ келетін қылықтарды байқаған. Көтерме сауда базарында 324 саудагер жұмыс істеген. Тексеріс кезінде оларға бір реттік талон дарды сату кезінде 120 мың теңге түскен, ал мұның алдындағы күндердегі түсім бұл сомадан 10 есеге дейін аз болған екен. Кінәлі кім? Прокуратура баспасөз қызметінің айтуынша, істі ары қарай тексеру үшін құжаттар құқық қорғау органдарына жіберілмекші. Ербақыт Амантайұлы, Солтүстік Қазақстан облысы Түйткіл «Қалқамандықтар» қаладан су сұрайды Басы 1-бетте 2005 жыл. «Қазіргі таңда сапалы сумен қамтамасыз ету үшін «Қалқаман» 1, 2, 3 ық шамаудандарының су жүйесінің жоспа ры әзірленуде. Оған кететін қаражат көлемі орта есеппен 929 млн теңгеге жетпек. 16 шақырымға жуық магистралды және ажы рату желілерін салу қажет. Байланыс резервуарларына хлораторлық орнату керек, құбырдан шығару сорғыш стан салары және т.б. салынбақ. Алматы қаласының әкімдігі тұрғындарға таза ауызсуға қосылу мүмкіндігін беруде, магистралдар салу арқылы су жүйесіне тең дәрежеде қосылуды қамтамасыз ету бойынша өз міндеттерін орындап отыр». Бұл тұрғындарды ауызсумен қамтамасыз ету мәселесі талқыланған Алматы қаласы әкімдігінің басшылығы мен бұрынғы «Во до канал» кәсіпорны басшыларының қатысуымен болған кездесуде айтылған сөз. Ал мынау аталмыш аудан әкімінің «Қалқаман» ықшамауданы тұрғын дарына берген уәдесі. Нақтырақ айтсақ, Әділ Несіпбаевтың 2008 жылы халық алдында жасаған баяндамасынан үзінді: «Келесі маңызды мәселе: тұрғындарды ауызсумен қамтамасыз ету. Ауылда ауызсу құбырының жалпы ұзын дығы 51 шақырым жылы 34,1 шақырым су құбыры жаңартылды. Сонымен қатар осы елді мекенде 11 сква жинадан ауызсу таратылады. Алайда осы ауызсу сапасының талапқа сай болуын қамтамасыз ету үшін «Қалалық су арнасының» балансына енгізу күн тәртібінде тұрған мәселе». Иә, айта берсе, үмітті үкілейтіндер көпақ. Уәде таудай, ал нәтиже қандай?.. Түгендеп шығар болсақ, бұл «құр ғақшылықты» қозғамаған БАҚ қалмаған шығар, сірә. Алайда шенеуніктерге «таптау рын» болған осынау тақырыптың түйіні ендігі «тасаттық» жасалса да, таяу арада тарқатылмайтын сыңайлы. «Тасада қала берер ме екен» деп ойлауымыздың өзіндік себебі бар. Алматы қаласы Әуезов ауданы әкім інің бірінші орынбасары Қанат Сәл ме нов: Тек «Қалқаманда» емес, «Алтын алаш», «Алтын бесік» ықшамаудан да рындағы ауызсу мәселесі қазір өте қиын жағдайда тұр. Өздеріңіз білесіздер, бұл ықшамаудандар қалаға кейін қосылған. Бүгіндері бұл жерлерде 14 жекеменшік скважина жұмыс істейді. Өкінішке қарай, олардың ешқайсысы талапқа сай емес. Сондықтан тұрғындарды орталықтанды рылған құбырлар арқылы келетін сумен қамтамасыз ету керек. Ал оған өте көп қаржы қажет. Өте көп. Біз қарап отырған жоқпыз. Қалалық әкімдікке аталған ықша маудандарды сумен қамтамасыз етуге негізделген жобаларымызды ұсындық. Дәл қазір мен ол жобаның қашан жүзеге асатынын айта алмаймын. Ол алдағы уақыттарда шешілетін мә се ле. Сөз болып отырған ықшамаудандардағы тұрғын үй лердің кезінде заңсыз салынғандығын да ұмытпайық, дейді. Сенімді ақпарат көздерінің мәліметіне қарағанда, «Қалқаман» ықшамауданын ауызсумен қамтамасыз ету үшін 11 миллиард теңге қажет екен. Рас, көп қаржы. Ал Алматы қаласының осы жылғы қаржы қоржыны шамамен 223 миллиард тең гедей. Бюджетті жұмсаудың тетіктері алдын ала қарастырылып қойғаны белгілі. Алайда қаржыны қатты ақсап тұрған жерлерге жұмсаса, жаман болмас еді. «Қалқаманның» тағы қалыс қалғаны өкінішті. Тұрғындардың айтуына қарағанда, «Қалқаманда» қалталылар жекеменшік скважина тартып, суды саудаға салып жүр ген көрінеді. Әрине, скважинаға біраз ақша жұмсағандары түсінікті. Алайда олар шыққан шығынды қайтаруды ғана емес, құнын неше еселетіп, пайда тауып қалу мүмкіндігін де құр жіберсін бе? Су сұрай барған қарапайым жандардан 10 мың доллар талап етуде. Не дейміз? Шыдам мен төзімге берік халықпыз ғой. Әйтсе де тағы бір 10 жыл күтіп қалмаса игі еді. Бұлай деп отырған себебіміз, «Алматы Су Холдингі» мемлекеттік ком му налдық кәсіпорнын дамыту бағдар ламасын жүзеге асырудың мерзімі жылдар аралығы. Ақырында айтып қалсақ айып болмас, әкімдікте отырған әкім-қаралардың өздерін 10 жыл бойы сусыз қалдырып, қата латып көрсе қайтер екен? Бәлкім, сонда олар «ауызсу мәселесін ең алғашқы орынға шығару керек» деп, қаланы көрік тендіруге негізделген бағдарлама, жоба лардың барлығын сәл ысырып қоюдың жол дарын қарастырып, бағыттарын ауызсу мәселесіне кілт бұратын ба еді, кім бі леді? Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото) Мәселе Балаларымен вагонда тұрып жатыр Балалары кәмелет жасына толмаған, кішісі енді ғана бір жасқа келген, Семей қаласындағы көпбалалы отбасы далада қалды. Қазір олардың жалғыз баспанасы темір вагон. Басқалқа қылып отырған лашықтың іші күндіз қапырық, түнде суық жел қойыннан кіріп, қоныштан шығады. Ал жасы 50- ді еңселеген отағасы күні бойы тыным көрмей, жұмыс іздеп әлек. Семейдің Водный поселкесінің тұрғын дары осыдан екі жұма уақыт бұрын күтпе ген жағдайға тап болады. Жолдың шетіне әкелінген темір вагонға әп-сәтте көпба лалы отбасы көшіп келеді. Төрт қыздың үлкені 12-де, ал ең кішісі жақында бір жас қа ғана толған. Шамшутдиновтер от ба сында басқалқа болмағандықтан, он жыл бойы олар үйді жалға алып келген. Ал таяу күндері баспана иесі келіп, оны босатуды сұрайды. Барар жер, басар тауы жоқ болғандықтан, ерлі-зайыптылар үйде гі іске татыр тұрмыстық техниканың бәрін саудалап, түскен ақшаға темір вагон са тып алыпты. Шамшутдиновтердің жол ше тіндегі жаңа қонысы бір қараған жанның көз алдына еріксіз жайлауды елестетеді. Маңайдың бәрі көк майса, жайылым малға толы. Алайда көктем келсе, бұл жерді тізеден су басады. Сондықтан Шамшутдиновтер отбасының иелігіндегі алты со тық жер қаңырап бос тұр. Құрылыс жүргізуден еш пайда жоқ. Темір вагонды қа лып қа келтіріп жатқанда, бұл отбасындағы екі қызға қатты суық тиіпті. Дәрігерлер «өкпе қабынуы» диагнозын қойып, бірден ауруханаға жатқызған. Ал жөні түзу баспана іздеуге қол қысқа. Отағасы болса, аяғының сырқатына қарамастан, жалдама лы жерлерге барып, тиын-тебен табады. Ал Әлфия бір жасқа енді толған Али на мен бес жасар Ларисаға қарап үйде отыр. «Отағасына кейде жұмыс болмай, балалардың аш қалатын күндері де жиі болады. Ондайда қайырымды жандар қол ұшын беріп, тіске басар азық әкеліп бе реді», дейді көпбалалы ана. Ал баз біреулер «қыздарды балалар үйіне тапсырыңдар» деп ұсыныс та жасапты. Бірақ өзінің балалар үйінде өсіп, тәр биеленгенін алға тартқан Әлфия Шамшут динова олай етуге үзілді-кесілді қарсы. Әлем МӘДИ, Семей Семей қалалық әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің маманы: Біз өз тарапымыздан жасалатын көмекті көрсетіп жатырмыз. Алдағы тамыз айында жағдайы аз қамтыл ған отбасыларына бір рет берілетін әлеуметтік көмек ретінде бұл жан ұяға 5500 теңге көлемінде ақша беру жоспарланып отыр. Осыған қо са жұмыссыз отырған ота ғасына «Жол картасы» бағдарламасы бо йын ша жұмыс тауып береміз. Абай ОМАРОВ (коллаж) Амантай Өтелбаев, Семей қалалық тұрғын үй коммунал дық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі бастығының орынбасары: Азаматша Шамшутдинова бізде тізімде бар. Ол ширетте ші болып тұр. Отбасы толық емес. Қазіргі уақытта үйлер тек қана несиеге салынып жатыр. Коммуналдық үйлер салынғанда заңға сәйкес бұл азаматшаға пәтер беріледі. Кесел Бейбіт күннің батыры Курсант кеудесін отқа тосты Лебяжі аудандық ішкі істер бөлімі Алматы қаласындағы ҚР ІІМ акаде миясының үшінші курс студенті Рустам Қуатовты арнайы марапатқа ұсынбақшы. Осы ауданда өндірістік тәжірибеден өтіп жатқан ол қылмыстық оқиғаны ашуда қайсарлығымен көзге түскен. Жуырда Черное ауылында өз үйінде айуандықпен өлтірілген зейнеткердің мүр десі табылды. Оқиғаны тергеуге шұғыл түрде аттанған арнайы топ ішінде болашақ жас маман да болды. Жігіт тәжі рибелі тер геушімен бірге іске кіріскен кезде төтенше оқиғаға ұшырайды. Кісі өлімі болған жер ге жарылғыш зат қойылған екен. Кез дейсоқ жарылған заттан шұғыл топтың алты бірдей мүшесі жарақат алады. Пав ло дарлық полицейлердің айтуынша, осы кезде жігерлі Оңтүстікте кене, батыста қарақұрт Оңтүстік облыстарда қырым қанды безгегі жағадан алып, жайпау салып жатқанда, батыс аймақта қарақұрт етекке жармасып жатыр. Шілденің 18-інде Ақтөбенің Арнайавтобаза ауданындағы саяжайлардың бірінде әйел адамды қарақұрт шаққан. Бұдан бұрын шілденің 9-ында Темір ауданының тұрғыны да осындай диагнозбен ауруханаға жеткізілген болатын. Ал Ойыл ауданында тоғыз адамды қарақұрт шаққаны белгілі болып отыр. Аурухана басшылығы қарақұрттың уын қайтаратын қосымша дәрі алдыруға мәжбүр болды. Өйткені қарақұрт шағу оқиғасы жиілеп барады. Ойыл аудандық орталық аурухананың бас дәрігері міндетін атқарушы Айбек Асылбеков: «Әдетте жылда жаз маусымында, шілде-тамыз айларында осындай екі-үш оқиға орын алатын. Ал кур сант денесін күйік шалған әріптестеріне қол ұшын беріп, кеудесін отқа тосқан. Қазір оның денсаулығы жақсы. Көп ұзамай кісі өліміне кінәлі деген күдікпен сол ауылдың 25 жастағы азаматы да құрықталды. Қазір ол уақытша қамау изоляторында отыр. Күдікті 81 жастағы зейнеткермен арадағы ұрыс-керіс салда рынан оны соққыға жыққанын мойын дады. Оқиғаға байланысты қылмыстық іс қозғалды. Бекжан АРҒЫНБАЙ биыл шілде айында ғана қарақұрт шағу оқиғасы жылдық көрсеткіштен үш-төрт есе көп тіркелді. Мұндай оқиғаның жиілеуі ауа райының шұғыл өзгерістеріне байланысты болса керек», дейді. Қ.КӨМЕКБАЕВ Өзбекстан ЖОО-ларының дипломы Қазақстанға жарай ма? Мен Өзбекстан Республикасының Ташкент қаласында жылдар аралығында педагогикалық институтты оқып бітірдім. Дипломым орыс және өзбек тілінде кириллица алфавитімен жазылған. Дипломның мөрі бұрынғы КСРО-нікі. Менің дипломымды нострификациялау қажет пе? Баратбек АХМЕТОВ, Солтүстік Қазақстан облысы Сіздің бұл сауалыңызға Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министр лігі маманы жауап береді: ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің 1992 жылғы 15 мамырдағы «Білім саласындағы ынтымақтастық туралы» келісімінің негізінде осы кезеңге дейінгі ТМД елдерінің білім туралы құжаттары автоматты түрде жарамды деп есептеледі. Сондықтан сіздің Ташкент педагогикалық институтын бітіргеніңіз жөніндегі дипломыңыз да жоғарыда аталған келісімге байланысты танылуы тиіс. Қажымұқан палуанның бейіті қайда? Қазақ халқының қайсар да қайталанбас даңқты балуаны Қажымұқан баба қай жерде туып, қай жерде дүние салған? Кейбіреулер баба сүйегі Астанада жатыр дейді. Осы қанша лықты рас? Күш атасы Қажымұқан бабамыз 1883 жылы Ақмола облысы Қараөткел ауылында дүниеге келген. Ала пат күш иесі Мұқан 18 жасында ал ғаш рет Омбы қаласында ашылған циркте орыс палуаны И.Злобинмен белдеседі. Тұла бойын күш кернеген балуанға риза болған И.Зло бин оған Петербургтегі күрес мектебінде оқуға кеңес береді. Осы мектепте екі жыл оқып, өмірге Нұрдәулет ТҰРСЫНХАНҰЛЫ, Түркістан қаласы жолдама алған Мұқан Германияның Кельн қаласында атақ ты неміс палуаны Генрих Вебердің жауыры нын жер иіскетіп, әлемге аты танылады жылы Стамбулда түріктің атақты палуаны Нұрлыны жығып, сол үшін «қажы» атағына ие болып, Қажымұқан атанады. Сара тов қаласында ашылған ағайынды Ни ки тиндер циркінде алғаш рет Қажымұқан деген атпен күреске шықты жылы ҚазАКСР Орталық Ко митетінің Пре зидиумы Қ.Мұңайт пасов қа «Қазақ да ла сының батыры» деген атақ берді.1937 жылы Қажымұқанның ізіне құқық қорғау органдары қызметкерлері түсіп: «Бұл патшаның адамы, оның қолынан медаль алған, сыйлық алған сыбайласы», деп қу далауға ұшыратады. Сол себепті Қа жымұқан отбасын тастап, Түркістан мен Өз бекстанда бас сауға лайды. Алып күш иесі 1948 жылы 12 тамызда 65 жасында Оңтүстік Қазақстан облысы Бө ген ауданы Ленин туы колхозында дүние салды. Бабамыздың зираты осы аудан дағы Темірлан ауылында жатыр.

5 5 РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет Туған тілің тұғырың Тәжікстан орыс тілінен бас тартты Республиканың «Тіл туралы Заңының» қабылданғанына 20 жыл толуына орай сәрсенбі күні теледидардан сөйлеген сөзінде Тәжікстан президенті Эмомали Рахмон тіл туралы жаңа заңды жедел түрде қабылдауға шақырды. Жаңа заңның ерекшелігі енді орыс тілі «халықаралық қатынас тілі» мәртебесінен айырылатын болады. «Тәжікстан Республикасының мем лекеттік тілі туралы» жаңа Заң жобасына сәй кес, ол қабылданған күннен бастап мемлекеттік билік пен басқару органдары, кәсіпорындар және мекемелермен қарым-қатынас, ақпарат алу мен құжат алмасу тек қана мемлекеттік, яғни тәжік тілінде жүзеге асатын болады. Дәл қазіргі уақытта заң жобасы парламенттің қарауын да жатыр. «Ұлттың ұлылығын ең әуелі оның өкілдерінің өз ана тілін қаншалықты құрметтейтінінен және қорғайтынынан білуге болады» деді Рахмон. Ол сондай-ақ, жаңа заң жобасының тәжік халқының патриоттық сезімі мен ұлттық сана-сезімін арттыруға ықпал ету мақсатында, мемлекеттік басқарудың қазіргі заманғы талаптары ескеріле отырып жасалынғанын айтты. Э.Рахмон өз сөзінде бүгінгі таңда тәжік тілінің саясат, заң шығару, іс жүргізу, ғылым-білім, мәдениет және бұқаралық ақпарат құралдары тілі ретінде де кеңінен қолданылып жүргенін де атап өтті. Президент сондай-ақ тәжік тілін нашар меңгерген кейбір басылымдарды сынға алды. Сөйтіп, «Бүгінде Тәжікстанда сөз мәнері тілдің нормативті талаптары мен жоғары талғамға сай келмейтін газеттер бар. Оларда жарияланған кейбір материалдар әдеби тілдің бекітілген нормасын, тіпті дұрыс жазу ережесін де сақтамайды» деген ойын ортаға салды. Бұл ретте ол «кейбір журналистер көпшілікке түсініксіз сөздер мен терминдерді әдейі немесе білместікпен қолданады» деп есептейді. Пре зиденттің пікірінше, «бұл жағымсыз құ былыс тілдің жат, жасанды және кездейсоқ элементтермен былғануына алып келеді». Сондықтан да «Өзге де дамыған, өркениетті елдер сияқты, біздің де мемлекеттік тіліміздің тазалығы үшін күресетін уақытымыз жетті» деді Эмомали Рахмон. Сәруар САҒЫМ Басы лым Судья өзі туралы кітап жазды Былтырғы жылы қылмыстық жауапкершілікке тартылып, кейіннен толығымен ақталып шыққан Ақтөбе облысының бұрынғы атышулы сот төрағасы Мұхтар Есжанов ендігі жолы кітап жаза бастады. Өз туындысын ол тергеушілер мен прокурорларға арнамақ екен. Шығармашылық жоспары туралы Мұх тар Есжанов Алға ауданы соты ғимаратының ашылу салтанаты барысында тілшілерге берген сұхбатында мәлім етті. Кезінде төрағалық етіп отырғанда аудан дық сот ғимараты құрылысының бас талуына арқау болған Мұхтар Есеркепұлы әріптестеріне Ежелгі Түркістан бейнеленген суретті сыйға да тартты. Мұнымен экс-сот төрағасының сыйы бітпейді екен... Мұхтар Есжанов, Ақтөбе облыстық сотының бұрынғы төрағасы: Менің кітабым, негізінен, деректерден құралған. Онда маған қатысты қылмыстық іс қозғалғаннан бастап, алаяқ деп жала жапқандары туралы, әрі өзімді қалай қорғағаным сөз болады. Осылайша мен тергеушілер мен прокурорларға сабақ болғым келеді. Қарапайым тұрғындар да бұл туындымды қызықтар деп ойлаймын. Марат ТӨЛЕПБЕРГЕН, Ақтөбе Сахна Таныс та бейтаныс Ғасырларды жалғаған қазына қарт Роза РАҚЫМҚЫЗЫ «Коллекция тіпті де кәкір-шүкір емес...» Әуелде біз Шора атамен тіл мәселелері төңірегінде сұхбаттаспақ болғанбыз. Жылы жүзбен күлімсірей қарсы алған қария амандық-саулықтан кейін: «Ал енді танысайық», деді. Осылай басталған әңгімеден талай сырдың шеті қылтиды... Жаратылысы бөлек, ерекше жандарды көргенде сан алуан қасиеттердің бір адамның бойына қалайша сыйып тұрғанына таң ғаласың. Тілші-ғалым, түркітанушы, қа зақ диалектілерінің зерттеушісі, библио графия және мұражайтану ісінің білгірі, керемет коллекционер, бір сөзбен айтқанда, қайырымды да мейірімді дана қарт Шора Сарыбаев міне, осындай адам. Бір қызығы, 200-ден астам ғылыми еңбек жазған осынау көрнекті ғалымның үлкен хоббиі былайғы жұртқа «кәкіршүкір» болып көрінетін заттарды жинастыру дегенге бәлкім, біреу сенсе, біреу сенбес те. Бірақ шын мәнісінде солай. Қабырғаны бойлай қаз-қатар тізілген сөрелерге рет-ретімен қатталған, бір қарағанда жәй ғана қағаз болып көрінетін құжаттар еліміздің тұтас тарихын ішіне бүгіп жатыр деуге болады. Яғни мұнда халық медицинасы, спорт, білім, ғылым, әдебиет пен өнер салаларының даму хронологиясы мұ қият жинақталған. Сондай-ақ қазақстандық маркалар мен төсбелгілер, конверттер мен газеттер, фотосуреттер өз алдына бір төбе. Жалпы, сала-сала бойынша топтастыра келгенде коллекциялар жеті топқа жіктелген. Өткен ғасырдың 60-жылдары шыққан библио графиялық көрсеткішке А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, М.Дулатов, Х.Досмұха мед ұлы есімдерін енгізгені үшін өзі қудалауға тап болып, жинағы жарық көрген бетте туралып кеткен Шора Шамғалиұлының бай коллекциясында Абай мен Мұхтардан бастап, көптеген Алаш арыстары шығар ма ларының қолжазбалары да сақталған. Сонымен қатар Шора ақсақалдың бір «Ұлытау» Мәскеуде концерт беруде Шілденің 1-і мен 5-і аралығында Бухаресте өткен B'ESTFEST фестиваліне қатысқан қазақтың әлемдік аренаға үкілеп қосқан үміті ULYTAU тобы Carlos Santana, Manowar, Franz Ferdinand, Motorhead, Killers, Moby, Holyhell және басқа да танымал жұлдыздармен бір сахнада өнер көрсетті. Дәл сол жерде олар «металл музыкасының королі» атанып жүрген MANOWAR тобының көзіне түскен. Немістің «Magic Circle Festival» рокфестивалін ұйымдастырушылардың бірі болып табылатын MANOWAR тобының жетекшісі Джои Демайо ULYTAU тобын концертке шақырады. Мәриям ЖАГОРҚЫЗЫ Бүгін Мәскеуде екі топтың бірлескен концерті өтіп жатыр. Бұл туралы ULYTAUдың продюсері Қыдырәлі Болман: «Біз Two Warriors альбомымыздың еуропалық ғана Шоқан жайындағы материалдардан жинақталған альбомдары мен папкілерінің ұзын-саны 50-ден асады. Өзінің айтуынша, қарияға коллек ционерлік әкесінен ойысқан. Бұл ретте, қазақ тілін оқыту әдістемесі ілімінің негізін қалау шылардың бірі болған Шамғали Харесұлының Қарақалпақстан мен Сыр бойындағы қазақ ауыз әдебиеті үлгілерін жинағанын және Ташкенттегі Орта Азия университетінде ұстаздық еткен кезінде Ә.Диваевпен экспедицияда бірге жүргенін айта кеткен ләзім. Өткенге ой жүгірте отырып, Шора ақсақал: «Әкем кітапқа әуес еді. Мен де жасымнан кітапқұмар болдым. Кейіннен әртүрлі тақырыптағы газет қиындыларын, әр мемлекеттің ақшаларын, тарихи тұлғалар туралы деректер жинастыру тұрақты әдетіме айналды, ал інім Болатқа ұлттық музыкалық аспаптар жинауға кеңес бердім» деген сырымен бөлісті. Яғни коллекционерлік бір ғана Шора ақсақалдың емес, бүкіл Сарыбаевтар әулетінің ертеден үзілмей келе жатқан өзіндік үрдісі. Және олар үшін бұл тіпті де еріккеннің ермегі емес. Ғалымның пікірінше, «коллекция тарих. Өмір, уақыт, заман шежіресі сол ұсақ-түйек заттар арқылы жазылатынын көбіміз ескере бермейміз». Шора ақсақал коллекциясының үлкен бір бөлігі халық медицинасына қатысты материалдардан тұрады. Осы орайда: Дүниежүзінің халық медицинасы бойынша 1000 альбом көлемінде материал жинадым. Оның ішінде аурудың атта рының өзі 200, емдік өсімдіктер 200, медицина және хайуанаттар 100 альбом шамасында. Әрі қарай бал ара, сүлік, жылқы, аюдың өті болып кете барады. Естімеген елде көп. Мысалы, Вьетнамда емдік мақсатта тышқанның жаңа туған баласын жұтады екен. Ал күйген денеге бақаны тірідей жапсырып басады, дейді ғалым. Мұның сыртында Қазақстандағы халық емшілерінің есімнамасы, мекенжайлары, олар жайлы мәліметтер бірнеше папкіде қаттаулы екен. Халық меди цинасына деген ерекше қызығушылығына орай, кейбіреулер оны тіпті «емші» деп те ойлайтын көрінеді. Бұған бір жағынан, ол таныстырылымына және MANOWAR тобымен бірге әлемдік турнеге дайындалып жатырмыз», дейді. Негізінен, «Two Warriors» альбомының еу ропалық нұсқасын жасауға осыдан бір жыл бұрын топтың продюсері Қыдырәлі Бол ман Франкфуртте немістің imusic TV жә не imusic Records медиа-холдингінің не кісінің халық емшілерінің басқосуларына құрметті қонақ ретінде шақырылып тұратыны да себепкер болса керек. «Күлкі денсаулықтың мүлкі» Ойнақы әзілі мен сергек кейпіне қарап, Шора Шамғалиұлын «сексен беске келді» деп әсте ойламайсыз. Ол кісінің бұл реттегі айтары: «Адамның көңіл-күйі, тіршілігі жа сына емес, өмірге деген көзқарасына тікелей байланысты. Кім өзіне енжар, немкетті қараса, бойындағы бүкіл күшжігері мен қабілетін, жігерін толық пайдалана білмесе, ол адам тез қартаюға бейім. Ал көңілді жүрген адам қашанда сергек болады» дегенге саяды. Сондайақ: «Осыншама жасқа келгенше жан баласымен керісіп көрмеппін. Ұрыс-керіс тің ұшқынын аңғарсам, оны әзіл-қалжыңға ұластырып жіберуге тырысамын», дейді. Әйтсе де ақсақалдың пікірінше, «күлкі өмір ұзартады» деп, не болса, соған жыртақтай беруге де болмайды. Жара сымды күлкі ғана адамға жақсы көңіл-күй сыйлайды. Ал орынсыз күлкі абыройсыздыққа душар етпесе, абырой әпермейді. Осы тұс та қария: «Әйелдердің еркектерден көп жасауының бұған дейін екі себебі олардың бала туатындығы мен көп жылайтындығы айтылып жүретін. Мұның мәнісі түсінікті. Өйткені бала туған сайын әйелдің организмі жасарады, жаңарады. Ал көз жасы арқылы олар бүкіл жағымсыз әсерлерден арылып, жеңілдейді, таза рады. Ал ер адамдар мұның бірін де істей алмайды, сөйтіп, тез қартаяды. Мен әйелдердің көп жасауының үшінші себебін тап тым. Яғни олар көп күледі...» деп қу лана жымиды. Шора Шам ғалиұлы күлкіні 70 түрге бөліп жіктеп шыққан екен. Тіпті ақсақалдың ойын ша, «оның өзі де шарт ты. Әйтпесе, қазақтың күлкі түрлерін санай берсек, санына жетпейміз». «Мысалы, дейді ол. Аңқылдақ, адал гі зін қалаушылар Дмитрий Законмен, Анар Рейбандпен және Марко Квири нимен келіссөз жүргізу арқылы қол жеткізген болатын. imusic Records компаниясымен арадағы ынтымақтастық біз үшін өте маңызды сәт болып отыр, дейді топтың продюсері Қыдырәлі Болман. Себебі бұл тек Еуропаға және әлемге танылу емес, бұл бірінші кезекте біздің еліміздің беделін көтеру. Біз адамдардың Қазақстанды танып білгенін қалаймыз, оның тек сайын дала мен биік таулар ғана емес, уақытпен ілесіп келе жатқан сапалы музыка, мәдениет екенін білсе дейміз». Жақын күндері жарық көріп қалатын Two Warriors альбомы алдымен Германияда, кейіннен басқа елдерде таныстырылатын болады. күлкіден бас тап, жалған, сайқал, арсыз күлкінің ара лығындағы көптеген күлкі түрлерін айтуға болады. Аңқылдап күлу, барқылдап күлу, бақылдап күлу, балбырап күлу, жы миып күлу, жылмиып күлу, жырбиып күлу, ыр биып күлу, тырқылдап күлу, тарқылдап күлу, қарқылдап күлу, ыржаңдап күлу деп кете береді. Және осының бәрі әйелдерге тән. Мы са лы, семіз ер адам ши қылдап күле алмайды ғой, ал әйел күле ала ды». Әдетте, «Күлкі ви та мин» деп жатамыз ғой. Ал Шора ата үшін «Күлкі денсаулықтың мүлкі». Де генде, ол кісінің анек доттарының өзі бөлек бір тақырып. Әр сөзі мір дің оғындай. Және мей лінше қазақы. Әрқашан нысанаға дөп тиіп, көңіл пернесін тап басып жа тады... Ақсақал айтқан сыр «Қайсыбір жылы Қызылорда жақтан ба, әйтеуір елден керемет бір емші келді. «Ракты емдеймін» дегеннен кейін, үлкен бір ауру хананың бас дәрігері сынап көрмек бо лып, ауруы әбден меңдеген бір не ше науқасты соның бақы лауына берді. Жарат қанның жұмбағы көп қой, қалай екенін қайдам, содан шынымен де, әлгі емші дерті меңдеген бірнеше адамның бетін бері қаратты. Бірақ бізде дәстүрлі медицинаның халық емшілерін мойындай бермейтін әдеті бар ғой. Сөйтіп, қолдау таппай еліне қайтып кеткен емші бірталай жылдан кейін әлгі ауруханаға қайта келіпті. Келсе, баяғы қазақ дәрігер жоқ, ұлты басқа біреу отырыпты. Содан бұл: «Ракты емдеуші едім, жұмысқа тұруға келдім» десе, аяқ-басын бір шолып өткен басшы: «Жарайды, жақсы» депті де, тілдей бір қағаз жазыпты. Сыртына мекенжайын көрсетіпті де, «Осы араға барыңыз, солар сізді қабылдайды» деп қоя беріпті. Ауылдың қазағы, сәлем хатта не жазылға нын ұқпайды. Алып-ұшып, айтылған жерге жетсе, онысы жындыхана екен. «Мына адамды жібермей, ауруханаға жатқы зыңдар» деген хатты оқыған ондағылар, өзі ке ліп тұрған «жындыдан» айырылсын ба?! Сөйтіп, «жұмысқа тұрам» деп жүріп, айдың-күннің аманында жындыханаға жатып қала жаздаған байғұс емші алды-артына қарамай, еліне зытыпты. Ақыры со дан көз жазып қалдық. Қасиеті бар жан дарды мейлінше пайдаланып, әдіс-тәсілдерін үйренудің орнына, біз осылай, олар ды үнемі сыртқа тебеміз де жүреміз...». Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото) Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото) Соңғы рет түскен клипінде Руслан өзін-өзі сомдапты Руслан Бөлебай қайтыс боларының алдында бір әннің клипіне түсіпті деп естіп едік. Ол қай әншінің клипі және ол қашан, қай арнадан берілер екен? Әлде бұл жай қауесет хабар ма? Сандуғаш МҰСАБЕКҚЫЗЫ, Алматы қаласы «Халық айтса, қалып айтпайды», яғ ни сіздің естіген сөзіңіз негізсіз емес. Рус лан шынында да маусым айында «Арна» тобының орындауындағы қырғыздың «Та рынба» деп аталатын жаңа әнінің клипіне түскен екен. Клипмэйкер Жәнібек Жанқараев. Ал оның қандай ән, Руслан онда қандай рөл ойнайтыны және қашан берілетіні туралы біз «Арна» тобының өзіне хабарласып сұрауды жөн көрдік. «Клип 23 маусым күні осы Алматыдағы Президент саябағында түсірілді. Аса күр делі оқиғалы емес, жастар өмірі, қыздар мен жігіттердің өзара жарасымды әзіл деріне құрылған. Клипте Руслан өмірдегі өзін ойнайды. Ортаның гүлі, әзілқал жыңмен қағытып дегендей... Бас-аяғы бір аптада ол толықтай дайын болды. Бірақ біз бір шаруалармен Медеттің ауылына Жезқазғанға кетіп қалдық та, таяуда ғана келдік. Русланға клиптің дайын болғаны жайлы айтып едік, оның бірден көргісі келді. Қайтыс боларынан бір күн бұ рын біз «Қазақстан» телеарнасына дискімізді алып барсақ, әлдебір себептермен клиптің даусы шықпай қалды. «Ертең жақсылап көшіріп әкелейік» деп едік, Руслан бейне өзінің ертең бұл дүниеде болмайтынын сезгендей: «жоқ, мен дыбыссыз болса да көруім керек», деп соны бастан-аяқ тамашалап: «Жа райсыңдар, жігіттер, са пасы да жақсы екен» деп құттықтады. Клиптің тұсаукесері көп ұзамай «Қазақстан» ұлттық телеарнасынан берілетін болады. Ең алғаш бейнеклип қашан түсірілді? Әлемдік музыка тарихында алғашқы бейнеклиптер қашан пайда болды және қай арнадан көрсетіле бастады? Аяулым ҚАЙРАТБЕКҚЫЗЫ, Семей қаласы Бейнеклип жанры туралы идея алғаш өткен ғасырдың жылдары пайда бол ғанымен, ең алғаш тек 1979 жылы MTV арнасының эфирінен көрсетілген еді. Бұл Buggles тобының Video Killed the Radio Star бейнеклипі болатын. Осы жылдары MTV музыкалық арнасы тек ақ нәсілді лердің бей неклипін ғана көрсететін. Тек 1983 жы лы Майкл Джексонның Billie Jean бейнекли пі шыққан кезде телеарна ұста ны мын аз дап өзгертті. Кейіннен поп коро лінің барлық клипі MTV арнасынан жиі көр сетілетін бол ды. Кейбір дереккөз де рінде «музыка тари хындағы ең алғашқы бей неклип фран циялық Queen тобының Bohemian Rhapsody деген әнге түсірілген клипі» деп көрсетілген. Алғашқы клиптер атақты топтар дың үлкен сахналардағы концерттерінен үзінді ретінде көрсетілген. Мұндай концерттер бірнеше камерамен түсірілетін бол ғандықтан, мон таждау ар қылы клипке айналдыруға өте ыңғайлы болған деседі.

6 6 Алаш азаматы РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет Алаш-ақпарат Қайсар жігіт «Қайсар» орденін алды Өскеменде жуырда тырнақтай екі баланы қызыл жалынның қақ ортасынан аман алып шыққан жергілікті әскери бөлімнің қызметкері 24 жастағы Дидар Базарбаев ІІ дәрежелі «Қайсар» орденімен марапатталды. Ішкі істер министрлігі тарапынан берілген орденді кеу десіне таққан Дидарды бүкіл әскери гарнизон салтанатты түрде құттықтады. «Өзіме осынша құрмет көрсетілер деп еш ойламаппын, өзіңді батыр сезіну қиын екен», дейді толқыған жас жігіт. Балаларды құтқару кезінде Дидарға қасында жүрген досы Манат Дәуітбеков көмектесіпті. Әскери қызметкер болмаған мен, Манат та марапаттан құралақан қалған жоқ, алғысхатқа ие болды. «Егер бұл екі жігіт болмағанда ол балалардың аман қалуы екіталай еді», дейді өрт сөндірушілер. Өйткені 4-5 жастар шамасындағы балалар айғайлап, ешкімді көмекке де шақыра алмаған. Екеуі де мылқау. Ержүрек жігіттердің есімдері қазір бүкіл гарнизон үшін мақтанышқа айналды. Өрттен құтқарылған Нұрсұлтан мен Эрнестің анасы да жігіттерден ақ батасын аяған жоқ. Ырысқайша Молдаханова: Өрт шыққанын көршімнен естіп, базардағы жұмысымды тастай сап жанталаса үйге келдім. Екі ұлымның біреуін ғана көрдім де, екіншісінен айырылған екенмін ғой деп ойладым. Сөйтсем, ұлым қатты шошынып, үйден қашып кетіпті. Екі жігітке де алғысым шексіз. Қос құлынымның өмірін сақтап қалды. Жастары ұзақ болсын! Елмейір АХМЕД, Өскемен Безгек әлі безек қақтырып жатыр Соңғы екі күнде Қызылорда облысында қырым-конго безгегі диагнозымен екі адам жергілікті емдеу орындарына жатқызылды. 21 шілдеде Жаңақорған қонысында тұратын 1981 жылғы азамат аудандық аурухананың жұқпалы аурулар бөліміне жеткізілсе, кеше Шиелі ауданы, Ы.Жақаев ауылының 48 жасар тұрғыны осындай жағдайға душар болған. Облыстық мемлекеттік санитарлықэпидемиологиялық қадағалау депар таменті мамандарының айтуынша, жаңақорғандық азаматты тексергенде оның бойынан кененің шаққан белгілері бай қалмаған. Алайда ішінен қан кету секілді жайлар орын алған. Қазіргі таңда онымен қарым-қатынаста болған басқа да азаматтар анықталуда. Ал Шиелідегі азаматты осыдан бірнеше күн бұрын кене шағып алған. Дене қызуы көтерілгенімен, әзірге ол кісіден безгек ауруының басқа құбылыстары байқалар емес. Әзірге мамандар бұл азаматты толық тексеруден өткізу үстінде. Департамент мамандарының берген деректеріне сүйенсек, соңғы үш жылда бұл дертке шалдығушылар ұдайы көрініс беріп келеді. Мәселен, 2007 жылы жеті адам безгекке шалдығып, екі адам мезгілсіз өмірмен қоштасқан. Былтыр осындай екі дерек тіркелгенімен, адам өлімі болған жоқ. Биылғы жылдың басынан бері қырым-конго безгегіне шалдықты деген диагнозбен төрт адам тіркеліп отыр. Ұлбосын Аханаева, облыстық мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау департамен ті директорының орынбасары: Бұл еліміздің оңтүстігінде кеңінен кездесетін ауру. Әсіресе, жаз айларында кө рініс береді. Сондықтан азаматтар ке нені жұқтырып алудан сақтанғаны абзал. Қазіргі таңда қауіпті ошақтарды залалсыздандыру жұмыстары жүргізілуде. Әділжан ҮМБЕТ, Қызылорда облысы дат! Күлбану ТОҚМЕЙІЛОВА, дәрігер-биоэнерготерапевт: Бізде халық емшілеріне медициналық білім беру ісі жолға қойылмаған Күлбану Құсманқызы, ауруды бойдағы айрықша қасиетпен емдеу медицинасының бірден-бір өкілісіз. Осы биоэнерготерапия саласы елімізде қашаннан бері бар, алдымен осы туралы айтып өтсеңіз. Бұл халықтық дәстүрлі медицина. Елімізде 1991 жылдан бастап дамып келеді. Бірақ мен мұнымен 1985 жылдан бері айналысамын. Сол жылдары Ленинградта биоэнергияны тексеретін ғылыми орталық болды. Газеттен «кімнің бойында айрықша қасиет болса, хабарлассын, тексереміз» деген мазмұндағы мақаланы көріп хат жаздым. Одан кейін сол орталықтан мені Мәскеуге шақырды. Күллі Кеңес Одағынан 2,5 мың адам жиналып, бірнеше тексеруден өттік. Содан кейін қасиеті бар деген адам дарды сол жерде қалдырды. Кісі емдеймін дегендерге медициналық білім алуға кеңес берді, көріпкел боламын дегендерді ұлттық қауіпсіздік қызметіне кө мектесуге жіберді. Мен Мәскеуде қалып, дәрігерлік білім алдым. Сегіз ел дің ғалымдарымен адамның ерекше қа сиеттерімен нені емдеуге болады, қан дай ауруларға әсер етуге болады, жал пы, ғылымға не әкелуге болады деген мәселелерді зерттеуге қатыстым. Үш жылдан кейін Алмания жеріне кеттім. Онда бірнеше зерттеу институтында төрт жылдай жұмыс істеп, 1992 жылы елге қайттым. Қазіргі уақытта дүниежүзінде халықтық медицинаны ғылыми медицинамен қатар қою бағытында жұмыстар жасалып жатыр. Өйткені әлем ғалымдарының дені ғылым жаза алмаған ауру түрлерін халықтық ем арқылы жазуға болатынын дәлелдеді. Бұл медицина халқымыздың қанына сіңген, тұрмысында бұрыннан бар нәрсе. Мысалы, ата-әжелеріміз ауруды ұшықтап емдеген. Қазір ғалымдардың өзі осындай емдеу тәсілдеріне көшті. Ғылыми медицинаның өзінде «Адамның тәнін емес, алдымен жанын емдеу керек» деген қағида бар ғой. Мен бойымдағы қасиетті бедеулікті емдеуге арнап отырмын. Маған келген әйелдердің тәнінен бұрын жанын емдеуге тырысамын. Талай жерге қаралып, үміттері үзіліп келген аурулардың ішкі дүниесін емдеуге мән беремін. Олар мені көргенде жоғалтқандарын тапқандай сезімге бөленуі керек. Содан кейін қолыммен олардың ауыратын жерлерін ұстап көріп, сол ауруларын қоздырамын. Қозған ауруды шығаруға болады. Сол кезде оларда аурудан айығатынына сенім пайда болады, үміттенеді жыл бала көтермей жүр ге ні нің себебін сезінеді. Осылай ұзақ жыл үміті үзіліп келіп, менің алдымнан бала көтеріп кеткендерді көп көрдім. Бір күні таңертең жұмысқа келсем, менде емделген төрт келіншек балаларын көтеріп келіпті. Сол күнгі қуанышымда шек болған жоқ. Бұл менің жұмысымның нәтижесі еді. Сонда көрдіңіз бе, халықтық медицина өте терең, әлі талай зерттеуді қажет ете тін сала. Ал оны ғылыми медицинамен ұштас тыра отырып қолданғанда нәтижесі өте жоғары болады. Қазіргі уақытта өзін халықтық медицина өкілі ретінде таныстырып, кісі емдеумен айналысып жүрген медициналық білімі жоқ адамдар да бар ғой. Олар жайында не айтасыз? Көптеген адамдардың бойында шынымен қасиеті болады. Біреу қамшысымен, біреу қолымен кісі емдеп жатады. Бұл ежелден келе жатқан дәстүрлі ме дицинаның жалғасы. Бірақ халықты емдеумен айналыспақ болған адам міндетті түрде медициналық білімді меңгеруі керек. Білім бәрібір қажет. Кәсіби білімсіз емші соқыр сияқты. Әрі арнайы білімі болмағандықтан, олардың кейбірі өз бойында қасиет бар екенін, оны қайткенде дұрыс пайдалануға болатынын дәлелдей алмайды. Ондай емшілердің бәрін бірдей кінәлауға да болмайды. Өйткені халық емшілерінің арасында кәсіби білімсізақ ауруды керемет емдеп отырғандар бар. Жалпы, емшілерге медициналық білім беру ісі бізде жолға қойылмаған. Ал шетелдерде бұған көңіл бөлініп отыр. Мәселенің тағы бір жағы 90-жылдары халықтық медицина жаңа-жаңа дами бастағанда, адамдар мұны табыс көзі деп түсінді. Сол себепті емшілікке көптеп бет бұрды. Мен халық емшілерінің қауым дастығында жұмыс істеген кезде емшілердің еңбек кітапшаларын қарап отырсам, олардың бәрінің тұрақсыз адамдар екеніне көзім жетті. Емшілер бір жылда бірнеше жерде алуан түрлі жұмыс істеген. Имандылық жолы да осы секілді болып кетті. Әйтеуір, пайдалы іс екен деп, қазір кім болса сол дінге ұмтылады. Ішкі дүниесі жамандық атаулыдан тазармаған адам бес уақыт намазын қаза қылмай, Құранды жаттап алып жүрсе де, одан ізгі адам болып қалыптаса қоймайды. Сіздің өзіңіздің іс-әрекетіңізге күмән келтіріп, «шарлатан» деп айыптаушылар болды ма? Алғашқы кезде болды. Тіпті мен ең басында дәрігермін деп айтуға қорқатынмын. Маған «сен дәрігер болсаң, мұн дай іспен айналыспауың керек» дейтін. 5-6 жыл солай болды. Кейін барып, ақырындап бұл медицина жайында се німмен айта бастадық. Қазір ешкім күмән келтірмесе де, «мынаны істеуге болмайды, ананы істеуге болмайды» деген әңгімелер әлі айтылады. Жақында бесжылдық жұмысымның есе бін берейін десем, маған шенеуніктер «Сіз ге екіқабат әйелге төніп тұрған қауіпті емдеуге болмай ды, онымен тек медициналық орталық тар ғана айналысуы керек» дейді. Ал олардан нәтиже болмай, маған арқа сүйеп келіп тұрса, неге емдемеймін? Мен дәрігерлердің қорытындысына сүйенемін. Биоэнергиямен емдеу медицинасы көпқырлы. Негізінен, психикалық ауруларды емдеуде қолданылады екен. Ал сіздің мұны бедеу әйелдер денсаулығын жақсартуға пайдалануыңызға не себеп? Мені асырап баққан шешем 12 жыл бала көтермеген әйел. Құсман деген көріпкел атамыз бір келінінің аяғы ауыр болғанда, «ішіңде бала бар екен, ол ана абысыныңа Алланың берген баласы, оны аман-есен туып, сол кісіге бер» деген. Сөйтіп, мені өз шешем абысынына бер геннен кейін асырап алған анамыз бір қыз, үш ұл дүниеге әкелген. Кішкентай кезімнен мені «артыңнан бала келеді» деп тәрбиеледі. Менің киімдерімді баласыз отбасыларға ырымдап тарататын еді. Осы - дан болуы керек, мен баласы жоқ адамдардың қандай күй кешетінін сезініп өстім. Әйелдердің бала көтермеуінің үш-ақ себебі болады. Біріншісі әйелдердің ұрықтарының өспеуі, екіншісі олардың күйеулерінің ұрықтары қозғалысының нашар лығы, үшінші себеп екеуінің біреуінің Датым... Халықты емдеумен айналыспақ болған адам міндетті түрде медициналық білімді меңгеруі керек. Кәсіби білімсіз емші соқыр сияқты. Арнайы білімі болмағандықтан, олар өз бойында қасиет бар екенін, оны қайткенде дұрыс пайдалануға болатынын дәлелдей алмайды. ұрық жүретін жолдарының жабық болуы. Қалғанының бәрі себеп емес. Қазір бедеулікке, жыныс мүшелерінің қабынуы, гор мондардың өзгеруі, инфекциялық ауру ларға ұшырауы себеп деп жатады, оның бәрі бос сөз. Жоғарыда аталған үш себеп болмаса, қалған жағдайда әйел бала көтеруі тиіс. Күнделікті тәжірибеден байқап жүрміз, не әйелдің ұрығы өспейді, не жолдасының ұрығы нашар болмаса олар дың ұрық жүретін жолдары жабық. Біз осыны рентгенге түсіру арқылы анықтап, құрсақтың ұрықты көтеруіне жағдай жасаймыз. Оны тоғыз айға дейін сақтауға тыры самыз. Осы кезде де бойымыздағы энергиямен төніп тұрған қауіптерді кетіріп, ұрықтың жетіліп кетуіне мүмкіндік береміз. «Бедеулікті емдеп жазуға болмайды» деген пікір қате. Әйел қалайда бала көте руі тиіс, бедеуліктен құтылмайтын әйел болмайды. Тек көп жағдайда бұған қыз-келіншектеріміздің жақсы дәрігерге кездеспеуі кедергі келтіреді. Білікті дәрігерге қаралғанның өзінде аталған үш себеп тексерілмейді. Қазір әйелдер арасында түр лі ісік аурулары жиі кездесетін болып кетті. Тіпті күйеуге шықпаған қыздардың өзін де кистаның бірнеше түрі, миома, фиб риома сияқты аурулар көп. Әсіресе, ісіктер ұрық жүретін жолдарда пайда болады. Сол жерлерге су, ірің жиналады. Ғылыми медицина ол органдарды кесіп алып тазартуды ұсынады. Ал мен өз орталығымда оны энергиямен тазартуға тырысамын. Бұл өте қиын жұмыс. Сіздің қызметіңіз «ЭКО» орталығының жұмысымен мазмұндас екен. Ондағы дәрігерлермен байланысыңыз қалай? «ЭКО-мен» байланысымыз бар. Біз сол орталыққа пациенттерді дайындаймыз. Онда мені түсініп, қолдайтын дәрігерлер бар. Бірақ олардың жұмысына қатысты айтатын қарсылықтарым бар. Біріншіден, мұндағы қызмет түрлерінің құны өте қымбат. Пациенттерден көп ақша талап етіледі. Екіншіден, орталық дәрігерлері гормонотерапияны қатты қолдайды. Жас отбасылардың бәрі соған ұмтылып жатыр. Ал оның нәтиже бермейтін кезі көп. Мұндай жағдайда бала көре алмай жүрген ерлі-зайыптылар одан сайын қатты күйзеліске түседі. Осы орайда мен бұл орталық қызметінің ақысын азайту керектігін айтқым келеді. Тіпті «ЭКО-ның» оншақты адамға ақысыз қызмет көрсетуге де мүмкіндігі бар. Өйткені оны мемлекет қолдап отыр. Неге үнемі үкіметтен көмек күтеміз? Әйелдердің жағдайы келетіні бар, келмейтіні бар, солардың мәселесін неге ойламайды? Мен осыған наразымын. Жылап келіп тұрған келіншекке жеңілдік жасалса жақсы ғой. Қазіргі күнделікті өмірімізде адамдардың жүйкесі жиі сыр бергіш болып кеткен сияқты. Түрлі психологиялық аурулар көбейіп барады. Депрессия деген екінің бірінің басында бар. Адамдардың ішкі энергетикасының әлсіреуіне не себеп? Иә, қазір кішкентай балалардың өзі шетінен ашушаң. Өйткені аналар екіқабат кезінде қатты уайымға түседі, біреулермен ұрсысып қалады, болмашы нәрсеге кейиді. Осының бәрі құрсақтағы сәбидің жүйке сіне әсер етеді. Әрі аналардың көбінің ден саулығы нашар болады. Бала Ғылыми анықтама Биоэнерготерапия акупунктурлық нүктелерге әлсіз электрлі импульстермен төмен жиілікті әсер ету арқылы емдеу, ол қол массажы қимылына, қыздыру мен ине түйреу әдісіне тең. көтерсе ауырып қалады. Сәби жүйкесінің әлсіз болуына теледидардан көрсетіліп жатқан түрлі дүниелердің де әсері бар. Мультфильмдердің өзі адамның жанын түршіктіреді. Мәскеудің ғалымдары атыс-шабыс, зорлық-зомбылықты наси хат тайтын көркем туындылардың өсіп келе жатқан бала психологиясын бұзатынын дәлелдеп шықты. Олар мұндай мазмұндағы мультфильмдерді телеарналардан алып тастау қажеттігін ұсынып жатыр. Қазіргі жастар ерте темекі ше гіп, арақ ішеді. Жыныстық қатынасқа ерте түседі. Бір кісімен емес, неше түрлі адаммен қатынаста болады. Бұл да ішкі дүниеге, олардың болашақ сәбилерінің денсаулығына кері әсерін тигізеді. Ал қазіргі адамдардың не болса содан депрессияға ұшырайтын халге жетуіне біздің өміріміздің құбылмалылығы се беп. Тұрмысымыз өзгеріп жатыр, бұған адамдардың бәрі бірдей бейімделе алмайды. Сол себепті жүрек-жүйке аурулары көбейді. Өмірден түңілу белең алды. Адамдар «мен асылып өлемін» дегенді жиі айтады. Ал мұндай сөзді айтқан адам оны түбінде қалайда жасайды. Өйткені мидың бір түкпірінде жасырынып қалған ой ақыр түбі іс-әрекетке айналады. Біз кішкентай балаға көз тимесін деп, «Өй, жаман қыз, жаман бала» дейміз. Негізі, олай айтуға болмайды екен. Бұл сөздер баланың өсуіне кері ықпал етеді. Содан кейін балалардың көзінше «ой, ана пәленшені қойшы, олар бай, біз кедейміз, бізге ондай болу жоқ, бізге осы да жарайды» деген сықылды әңгіме айтамыз. Мұндай сөздер де баланың өзіне-өзі сенімді болып ержетуіне кедергі келтіреді. Біз, керісінше, «ондай боламыз, одан да артық боламыз» деп айтуымыз қажет. Себебі адамдардың энергиясы, сөзі, қимылы табиғатпен үйлесіп жатыр. Жаратушы солай жаратқан. Жал пы, адамның өз миына игі ойларды сыйғызғаны жөн. Адам өз ойына сай әре кет етеді, талпынады, соған жетуге тырысады. Қазіргі жастарды біз дәл осылай тәр биелеуіміз керек. Сұхбаттасқан Болатбек Мұхтаров Қызылордада алты жаңа мектеп салынып жатыр «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы Қызылорда облысында қалай жүзеге асырылып жатқанын білгім келеді. Биыл қанша нысан салу жоспарланыпты? Алмас БАҚЫТҰЛЫ, Арал қаласы Қызылорда облыстық әкімдігінің бас па сөз қызметі мамандарының мәліметіне сүйенсек, «100 мектеп, 100 аурухана» бағ дарламасы аясында біршама құрылыс жұмыстары атқарылып жатыр. Қазіргі уа қытта 1200 орынға лайықталған бес және 1248 орындық бір мектеп салы нуда. Оларды жаңа оқу жылына дейін аяқ тау көзделген. Сол сияқты облыс ор талығында 500 науқасқа арналған ем хана мен перинаталды орталықтың құрылысы жүріп жатыр. Биылғы жылдың ал ғаш қы жартысында Шиелі ауданында 640 орындық білім ордасы пайдалануға беріліпті. Жалпы, облыс бойынша салы натын 132 нысанға 27,1 миллиард теңге қар жы бөлінген екен. Биыл 14 мектеп, 11 балабақша, 9 дәрігерлік амбулатория, 32 медициналық бөлімше, перзентхана, облыстық кітапхана, спорт кешендері және 26 тұрғын үйді іске қосу жоспарланған. Оралмандарға үй беріле ме? Соңғы кездері «Нұрлы көш» бағдарламасы туралы жиі естиміз. Осы бағдарлама арқылы тұрғын үйге қалай қол жеткізуге болады? « » жылдарға арналған «Нұр лы көш» бағдарламасының мақсаты шетелден көшіп келіп жатқан оралмандар мен еліміздің қолайсыз аумақтарында тұ ра тын тұрғындарды қолжетімді үймен қам тамасыз ету. Яғни сырттан қоныс ауда ру шы қандастарымызды жүйелі түрде қо ныс тандыру. Сондай-ақ бағдар ламада қан дастарымызды жұмыспен қамту секілді бірқатар жеңілдіктер де қа растырылған. Жалпы айтқанда, «Нұрлы көш» тек оралман дарға арналған бағдарлама емес. Бұл жалпы қазаққа арналған бағдарлама. Ерлан АЗАМАТҰЛЫ, Астана қаласы Аталмыш бағдарлама арқылы қол жетімді тұрғын үйге қол жеткізу үшін көшіқон квотасына енгізіліп, бағдарламаға қа ты суға өтініш беруіңіз қажет. Сонымен қатар өтінішке қосымша ретінде төлқұжат немесе уақытша азаматтығы жоқтығын растайтын құжаттар жинағын өткі зе сіз. Соның ішінде нотариуспен рас тал ған оралман куәлігі, неке куәлігі, балаларыңыздың туу туралы құжаты, дипломыңыз немесе мамандығыңызды растайтын құжат көшірмелері болуы шарт.

7 Дода РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет 7 Клоденді құрбан еттік «Тур де Франс» көпкүндігі ақы рындап мәресіне жетіп қалды. Енді осы жексенбі күні велошабан доз дар соңғы күшін жинап, Париждегі Ели сей алаңына жүйткитін болады. Де генмен оған дейін спортшылар тура 509 шақырымдық қашық тықты жү ріп өтулері тиіс. Ал соңғы турдың қорытындысына тоқталар болсақ, «Ас тана» велоклубының көшбасшы сы Альберто Контадор дың бірін ші орнын сақтап қалу үшін коман даласы Андреас Кло ден ді «құрбан дыққа ша луға» тура келді. Нақтылыққа көшер болсақ, бұл көпкүндікте жеңіске жетуге ұмтылып жүрген майталмандардың бірі, ағайынды Шлэктер ойламаған жерден алға ұмтыла жөнелді. Әлбетте, олардан қалып қойса Альберто қорытынды есепте бірінші ор нынан айы рылатыны белгілі еді. Ал «Астана» вело клубына қолда тұрған жеңісті беріп қоюға болмайды. Соны ойлаған испандық са йып қыран командаластарына «ша буылға көшем» деген белгі берді де, шамамен 5 ми нуттан соң артына қарайламай, Шлэк тердің артынан қуа жөнелді. Нәтиже сінде неміс велошабандозы Андреас Клоден пелетонға ілесе алған жоқ. Ақырында мәреге үш велошабандоз қатар жетті. Олар ағайынды Фрэнк пен Эн ди Шлэк және «астаналық» Альберто Кон тадор. Ал «Елисей алаңында үшінші орын нан көрінсем» деген Клоденнің арманы орындалмайтын болды. Бұл тұрғыда мамандар әртүрлі пікірлер айтуда. Бірі Клоденді ерте қалдырып кеткені үшін Контадорды кінәласа, екіншілері «неміс велошабандоздары бұл жолы болмаса, 21-кезеңде міндетті түрде қалып қояр еді» дегенді алға тартады. 17-кезеңнен кейінгі жалпы есеп: 1. Альберто Контадор (Испания, «Астана» /Қазақстан/) 72:27:09 2. Энди Шлэк (Люксембург, «Саксо банк»/ Дания/ 0:02:26* 3. Фрэнк Шлэк (Люксембург, «Саксо банк»/ Дания/ 0:03:25 4. Лэнс Армстронг (АҚШ, «Астана» /Қа зақстан/) 0:03:55 5. Андреас Клоден (Германия, «Астана»/(Қазақстан/) 0:04:44 *Көшбасшыдан қалған уақыты. Спорт-сарап Велоспорт Чемпиондар лигасы «Ақтөбе» - «Хабнарфьордюр» 6:0 Ақтөбенің Орталық стадионында Исландия чемпионы «Хабнарфьордюр» командасын қабылдаған Владимир Мұқановтың шәкірттері қарсыластарын 2:0 есебімен жеңді. Бұл Чемпиондар лигасы екінші іріктеу кезеңінің аясындағы жауапты кездесу болатын. Азиз Жұмаділ «Ақтөбе» (Қазақстан) «Хабнарфьордюр» (Исландия) 2:0 Голдар: Смақов, 20. Тілешев, 67. Ескертулер: Содерлунд, 33. Видарссон, 79. «Ақтөбе»: Сидельников, Чичулин, Смақов, Логвиненко, Кенжесариев, Лаврик (Бадло, 75), Асанбаев, Аверченко, (Митрофанов, 84), Хайруллин, Головской, Тілешев (Струков, 71). «Хабнарфьордюр»: Ларуссон, Содерлунд (Бенедиктссон, 85), Нильсен, Видарссон, Т. Гудмундссон, Вильялмссон, Гуд насон (Кулд, 85), Кристанссон, М. Гудмундссон, Гар дарссон (Халлфредссон, 83), Сверис сон. Судья: Алексей Кулбаков, Дмитрий Ягинский, Вячеслав Быков (Белоруссия) Ақтөбе. «Орталық» стадион. Алғашқы кездесуінде сырт алаңында исландиялық клубты 4:0 есебімен жеңген «Ақтөбе» өз алаңында белді ойыншыларына демалыс беретін шығар деп ойлағанбыз. Жоқ, қателесіппіз. «Сақтықта қорлық жоқ» деген қағиданы берік ұс танған Владимир Мұқанов бұл жолы да алаңға кіл мықтыларды шығарды. Сондықтан болар, «ақтөбеліктер» құдды бір Исландиядағы ойын әлі аяқталмаған секілді ойын тізгінін қолдарында берік ұстады. Қонақтардың мардымсыз ойын өрнегін пайдаланған алаң иелері «Хабнарфьордюр» футболшыларын әбден әуреге салды. Тіпті допқа аяқтарын тигізбей қойған кездері де аз болған жоқ. Нәтижесінде матчтың 20-минутында команда капитаны Самат Смақов Ларуссонның қақпаға дұрыс орналаспағанын байқап, допты шірене тепті. Гол! Есеп 1:0. Бірінші таймда «Ақ төбеде» бұдан кейін де гол соғатын мүм кіндіктер болды. Алайда қанша тырысқандарымен, Константин Головской да, Хайруллин де есепті еселей алмады. Айта кетуіміз керек, «Хабнарфьордюрде» де гол соғатын мүмкіндік болды. Бағымызға қарай, Маттиас Гудмунссонның алыс тан ба ғыттаған соққысы Сидельников қорға ған қақпаның бағанасын тек жанап қана өтті. Үзілісте қонақтардың бас бапкері Хэймир Гудьонссон футболшыларына әбден ашуын шығарып алған болуы керек, алаңға бастары салбырап шыққан ислан диялықтар екінші таймның алғашқы минут тарында намысқа тырысып бақты. Дегенмен қайта қайраттанған «Ақтөбе» футбол шылары көп ұзамай тізгінді қайта қолдарына алды. Әсіресе, оң қапталда ойқастаған Ұлық бек Асанбаевтың ерлігі атап өтерліктей еді. Сондай-ақ қорғанысты Юрий Логвиненкоға сеніп тапсырған Самат Смақов та шабуылға жиі араласып тұрды. Ал алғашқы матчта дубльдің авторы атанған Константин Головской бұл жолы да алаң иелерінің жеңісіне сүбелі үлес қосты. Шабуыл шебіндегі әріптесі Мұрат Тілешевке тамаша пас шығарып берген ол Мұраттың гол соғуына тамаша мүмкіндік жасады. Есеп 2:0. Бұл ойынның 67-минуты болатын. Матч біткенше «Ақтөбенің» гол соғатын бірнеше мүмкіндіктері болғанымен, таблодағы көрсеткіш бұдан кейін өзгермеді. Сонымен, қос ойынның қорытын ды есебі 6:0, Владимир Мұқанов шәкірт тері елімізге үлкен қуаныш сыйлады. Енді ел чемпионы 28 шілдеде Израильдің Хайфа қаласының намысын қор ғайтын «Маккаби» командасымен кез деседі. Жалпы, бұл команда туралы азкем айта кетер болсақ, Израиль чемпионы осал қарсылас емес. Жолдастық кездесулерде ресейлік «Локомотив», «Спартак» Чемпиондар лигасы екінші іріктеу кезеңінің қорытындылары: «Гленторан» (Солтүстік Ирландия) «Маккаби Хайфа» (Израиль) 0:4 (0:6) Голдар: Белло, 9. Белло, 53. Масилела, 62. Арбейтман, 90+ «БАТЭ» (Белоруссия) «ФК Македония (Македония) 2:0 (2:0) «Динамо З» (Хорватия) «Пюник» (Армения) 3:0 (0:0) «Баку» (Әзірбайжан) «Экранас» (Литва) 4:2 (2:2) «АПОЭЛ» (Кипр) «Стреймур» (Фарерры аралдары) 3:0 (2:0) «Партизан» (Сербия) «Рил» (Уэльс) 8:0 (4:0) «ДЮДЕЛАНЖ» (ЛЮКСЕМБУРГ) «Вентспилс» (ЛАТВИЯ) 1:3 (0:3) «Шериф» (Молдовия) «Интер Турку» (Финляндия) 1:0 (1:0) «Марибор» (Словения) «Вит Джорджия» (Грузия) 3:1 (0:0) «Сан-Хулиа» (Румыния) «Левски» (Болгария) 0:5 (0:4) «Стабек» (Норвегия) «Тирана» (Албания) 4:0 (1:1) «Кальмар» (Швеция) «Дебрецен» (Венгрия) 1:3 (2:0) «Могрен» (Черногория) «Копенгаген» (Дания) 0:6 (0:6) «Слован» (Словения) «Зриньски» (Босния және Герцеговина) 4:0 (0:1) «Левадия» (Эстония) «Висла» (Польша) 1:0 (1:1) «Богемиан» (Ирландия) «Зальцбург» (Австрия) 0:1 (1:1) Ескерту: жақшаның ішінде алғашқы ойынның нәтижелерін көрсеттік. Чемпиондар лигасының үшінші іріктеу кезеңінде мына командалар өзара кездеседі: Мықтылар жолы: «Спарта» (Чехия) «Панатинайкос» (Грекия) «Шахтер» (Украина) «Тимишоара» (Румыния) «Спортинг» (Португалия) «Твенте» (Голландия) «Селтик» (Шотландия) «Динамо» (Ресей) «Андерлехт» (Бельгия) «Сивасспор» (Түркия) Бұл жұптардың жеңімпаздары негізгі кезеңге шығу үшін төртінші іріктеу кезеңінде «Арсенал» (Англия), «Лион» (Франция), «Штутгарт» (Германия), «Фиорентина» (Италия) және «Атлетико» (Испания) командаларымен ойнайды. Чемпиондар жолы: «Зальцбург» (Австрия) «Динамо» (Хорватия) «Слован» (Словения) «Олимпиакос» (Грекия) «Цюрих» (Швейцария) «Марибор» (Словения) «АПОЭЛ» (Кипр) «Партизан» (Сербия) «Шериф» (Молдовия) «Славия» (Чехия) «Ақтөбе» (Қазақстан) «Маккаби Хайфа» (Израиль) «Баку» (Әзірбайжан) «Левски» (Болгария) «Вентспилс» (ЛАТВИЯ) «БАТЭ» (Белоруссия) «Левадия» (Эстония) «Дебрецен» (Венгрия) «Копенгаген» (Дания) «Стабек» (Норвегия) Бұл жұптардың жеңімпаздары үшінші кезеңде өзара кездеседі. сынды командалардың өзінен басым түсіп жүрген оларды, шынында да, лайықты қарсылас ретінде бағалауға болады. Чемпиондар лигасының екінші іріктеу кезеңінде Солтүстік Ирландия чемпионы «Гленторан» командасымен кездескен израильдіктер қос ойынның қорытындысы бойынша 10:0 есебімен жеңіске жетті. Лақап есім де лайықты адамға қойылады Батыстың қай елінде болсын жанкүйерлер спортшыларын өз есімімен емес, лақап атымен атағанды ұнатады. Мәселен, «Реалдың» капитаны Раульді «Балерина» немесе «Мистер 7», Криштиану Роналдуды «Ронни», Франческо Тоттиді «Түйе» деп атаса, «Реалдың» тағы бір жаңа жұлдызына «Кака» деген лақап есімнің жабысқаны соншалық, оның шын есімі Рикардо Изексон Дос Сантос Лейте екенін бірі білсе, бірі білмейді. Ал шынын айту керек, футболшыларға лақап есім қою жөнінен қазақстандық жанкүйерлер шетел дік терден біршама артта қалған. Десек те, бұл тұрғыда соң ғы кездері ілгерілеушілік байқалатыны жасырын емес. Лақап есім қою бізде де бұрыннан бол ған. Оның бірден-бір айғағы ретінде кезінде «Қайраттың» сапында жасындай жарқылдаған Естафий Пехлеванидидің көпшілікке «Пьеха» болып танылғанын ай туға болады. Сондай-ақ Құралбек Ордабаевты «Кура» деп таныған болсақ, Вахид Масудовты «Ваха» деп атағанын білеміз. Дегенмен келісетін боларсыздар, Батысқа қарағанда, біз лақап есім қою кезінде көбінесе спортшының есімін қысқартумен шектеліп жүрміз. Мәселен, Самат Смақовтың атын қысқартып, «Сэм» деп атасақ, Нұрбол Жұмасқалиевтің тегін қысқартып, «Жума» дей салдық. Бұлардан басқа Жамбыл Көкеевті «Кука», Фар хатбек Ырысметовты «Фара», Сергей Остапенконы «Остап», Александр Кислицынді «Киса», Андрей Карповичті «Карп» деумен шектеліп жүрміз. Дегенмен, жасыратыны жоқ, қазақ футболының да өз «Кьеза», «Тарзан» және «Десанттары» бар. Атап айтар болсақ, «Жетісу» футбол клубының шабуылшысы Ерзат Кенбаевты ең бірінші жаттық тырушысы «Кьеза» деп атағасын, кейін ол есім оған лақап болып жабысыпты. Ал «Тар зан» деген кім?» деп ойлап отырған боларсыздар. Өскемендік «Востоктың» Ел футболындағы лақап есімдер Самат Смақов «Сэм» Нұрбол Жұмасқалиев «Жума» Давид Лория «Дато», «Грузин» Андрей Карпович «Карп» Жамбыл Көкеев «Кука», «Көкей» Мұрат Тілешев «Артық салмақ» Александр Кислицын «Киса» Олег Сабиров «Тарзан» Ерзат Кенбаев «Кьеза» Сергей Остапенко «Остап» Фархатбек Ырысметов «Фара» Данияр Хасенов «Воss», «Қожайын» Мұрат Сүймағамбетов «Су-27» Максим Жалмағамбетов «Жалма», «Мэд-Макс» Владимир Гуртуев «Десант» Эдуард Сергиенко «Эдик», «Белый» қорғаушысы Олег Сабировтың келбетіне назар аударсаңыздар, оның мультфильм кейіпкеріне шынымен де ұқсастығы барын аңғарасыздар. Егер «қазақ футболының «Десанты» кім?» деген сұраққа жауап іздесеңіз, Владимир Гуртуевтің спорттық ғұмырын ақтарып шыққан жөн. Өзінің айтуынша, Гуртуев үлкен футболға әскер арқылы келген екен. Отан алдындағы борышын қорғап жүрген ол футболды да жақсы ойнаса керек, жаттығуларын байқаған бапкерлер оған доп қууды ұсыныпты. Міне, содан бе рі шабуылшы ретінде талай қақпашыны сорлатқан Гуртуев ойламаған жерден футболшы болып шыға келген. Айта кетейік, егер сол кезде футболдан бас тартқанда кезінде десант болған ол бүгінде полковник болып отырар еді. Басқа да футболшыларымыздың лақап есімдеріне тоқталсақ. Елордалық «Локомотивтің» шабуылшысы Данияр Хасеновты футболшы әріптестері «Воss» немесе «Қожайын» деп атайды. Оның себебін түсін діріп жату артық болар. Егер бір команданың президенті болсаңыз, сізді де басқалары «қожайын» деп атайтыны анық. Ал осыдан бірер жыл бұрын «ордабасылық» Мұрат Сүймағамбетовты журналист әріптесіміздің бірі «Су-27» ұшағына теңеп, мақала жазған еді. Содан бері жанкүйерлердің барлығы оны «Су-27» деп атап кетті. Оған Мұраттың өзі де қарсы болмай, біршама уақыт қай клубта болсын 27-нөмірмен өнер көрсетіп жүрді. Ел футболындағы тағы бір қызықты әрі ерекше лақап есім «ақтөбелік» шабуылшы Мұрат Тілешевке тиесілі. Салмағының ауыр лығынан зардап шегіп жүрген оны соңғы кездері «Артық салмақ» деушілер көбейіп кетті. Сондай-ақ Мұрат Тілешевтің командаласы Сергей Остапенко да ерекше лақап есімімен танымал. Әрине, «Остап» деген есім бір қарағанда тегінен қыс қартылғандай көрінуі мүмкін. Алайда кеңестік кезеңнің атақты кинолары «Он екі үстел» немесе «Алтын торпақ» фильмін көр ген болсаңыз, басты кейіпкер Остап Бен дердің келбеті мен Сергей Остапенконың арасын да айырмашылықтың тым аз екенін аңға расыз. Арсен Жанаділ Екінші голдың авторы Тілешев Шетелдік футболшылардың лақап есімдері Зинедин Зидан «Зизу» Рауль «Ақ қасқыр», «Мистер 7», «Балерина» Стивен Джеррард «Стиви Джи» Фернандо Торрес Карлос Тевес Франк Рибери Икер Касильяс Андреа Пирло Фрэнк Лэмпард Уэйни Руни Дидье Дрогба Михаэль Баллак Серхио Рамос Марко Матерацци Лионель Месси «Балақай» «Есек» «Шрам» «Икермэн» «Архитектор» «Лэмпс», «СуперФрэнк» «Уазза», «Шрэк» «Көсем» «Кішкентай Кайзер» «Кентавр», «Тарзан» «Матрицца» «Бүрге», «Лео» Қазақтың «Кьезасы» Айта кетейік, егер «Ақтөбе» израильдік командаға есе жіберіп қойғанның өзінде еурокубоктық бәсекеден біржола кетпейді. Еуропа лигасының негізгі кезеңіне жол дама алу үшін таласатын болады. Дегенмен ел чемпионы Чемпиондар лигасының негізгі кезеңіне жолдама алу үшін барын салады деген сенімдеміз. Премьер-лига Қарыздарын алатын болды Кеше Қазақстан футбол федерациясы тәртіптікбақылау комитетінің кезекті жиыны өтті. Онда қаралған мәселелердің ең бастысы қарағандылық «Шахтердің» кейбір футболшыларына қарызы жайында болды. Атап айтар болсақ, қарағандылық клуб тың басшылығы былтырғы жылы өнер көрсеткен шабуылшы Мұрат Сүй мағамбетовке, жартылай қорғаушы Евгений Ловчевке, қорғаушы Вячеслав Руснакқа жә не хорватиялық легионер Шпетим Бабайға өздеріне тиесілі ақшаларын бермепті. Нақтырақ айтсақ, аталмыш футболшылар былтыр сырт алаңдарында команданың тең нәтиже көрсеткені үшін берілетін сыйақыларын ала алмаған көрінеді. Кешегі жиында осы мәселені көтерген тәр тіптікбақылау комитеті «Шахтер» клубына 3 тамызға дейін қарыздарынан құтылуға тапсырма берді. Енді «Шахтерде» екі жол бар. Біріншісі қарызынан құтылу. Екіншісі аталмыш мәселеге байланысты ҚФФ-ның апелляция лық комитетіне 10 күннің ішінде арыздану. Азамат Оразбаев Неміс жерінде орыстарға қарсы ойнаймыз Шайбалы хоккейден 2010 жылы Германияда өтетін әлем чем пионатына жеребе тартылғанын естідім. Бірақ қорытынды ларынан хабарсызбын. Мүмкін болса, сіздер арқылы білсем деп едім. Берді БАЙМҰХАМЕТОВ, Павлодар қаласы Келесі жылдың 7 мамыры мен 23 мамыры аралығында өтетін әлем біріншілігі Германияның Кельн, Маннгейм және Гель зекир хен қалаларында өте ді. Алдымен 16 команда төртке бөлініп, төрт топты құрайды. Олар дың ішінде жоғары нәти жені көрсеткен әр топтың үш командасы келесі кезеңге жолдама алады. Сөйтіп, А тобы: ҚАЗАҚСТАН Ресей Белоруссия Словакия В тобы: Италия Канада Латвия Швейцария олар тағы алты-алтыдан екі топқа бөлінеді. Ол жақтан үздік шыққан сегіз команда плей-оффтық бәсекеде бақ сынасады. Ал енді жеребенің қорытын дысына тоқталсақ. Шайбалы хок кейден Қазақстан құрамасы Ре сей, Белоруссия және Слова кия құрама ларымен бірге А тобына орналасты. С тобы: Норвегия Франция Чехия Швеция D тобы: Германия Дания АҚШ Финляндия Қосалқы құрамдардың қайсысы озық? Осы уақытқа дейін мән бермеппін. Футболдан ел біріншілігінде бас жүлдені негізгі құраммен қоса, қосалқы құрамның да футболшылары сарапқа салады екен ғой. Бұл тұрғыда Премьер-лиганың қай командасының қосалқы құрамы алда келеді? Әсет ДҮЙСЕНБАЕВ, Меркі ауданы Қосалқы құрамдар арасындағы чемпионатта шымкенттік «Ордабасының» көш бастап келе жатқанын айта кеткеніміз жөн. Олардың еншісінде 32 ұпай бар. Ал турнир кестесінің соңына небәрі тоғыз-ақ ұпаймен көкшетаулық «Оқжетпес» орналасты. Ел чемпионы «Ақтөбенің» жастары 19 ұпаймен 9-орында келеді. Қосалқы құрамы мықты футболшылардан жасақталған елордалық «Локомотивтің» еншісінде 28 ұпай бар. Бұл тұрғыда олар турнир кестесінің 4-сатысына орналасқан. Сондай-ақ қостанайлық «Тобыл» мен өскемендік «Востоктың» да жағдайлары жаман емес. Қосалқы құрамдары турнир кестесінің сәйкесінше екінші және үшінші сатысына орналасқан бұл ұжымдардың қоржындарында да 28 ұпайдан бар.

8 8 РеспубликалыҚ Жанаяр Шайыр Хан Ехидна, мамба Мұғалім Марқа Адам басты құс (Мысыр) Діндар Сулық киім Адамгершілік, кісілік Олимпиада сақинасындағы Азияның түсі Көз ауруы, коньюнктвит Асау құсты үйрететін әткеншек Кеңсірік ауруы Баяу жел Орман құсы Егін салығы Катод Ыза Якут баспанасы Кеменің жылдамдығын анықтайтын құрал Шахмат термині Түркілердің көне атауы Пышқы Кірлен Тікұшақ Вьетнам өзені Жылдам жүзетін күзет кемесі Жалын 1566 ғаламшар Қатықсыз көже думан ҚоҒамдыҚ-саяси ақпараттық газет ҚИСЫҚ АЙНА Ауылға қашқан кемпір Қалаға келгелі Қатипа апаның кү ні қараң болды. Баласы мен келінінің үгітіне көнген өзіне де обал жоқ. Шағын ғана Бәкен ауылындағы бірсыдырғы қазақи өмірі қызықты да тыныш еді. Түйенің сүтін қатқан қою күрең шайды сораптап отырып абысын-ажынмен өткен-кеткенді еске алып отырудың өзі бір ғанибет екен. Пы сық келіні мұның қолынан шаруаны алғалы қашан. Ересек немерелері күнұзын Шабақты өзенін жағалап шомылып, балық аулайды. Ал отағасы Қоқым азын-аулақ қой, сиыр, түйесін айдап өріске кетеді. Өмі рі ат үстінде өтіп келе жатқан қарт үйде омалып отыра алмайды. Оның үстіне өзі қатарлы қарттар жоқтың қасы. Насыбай атысып, шырт түкіріп қойып әңгіме-дүкен құрып отыратын жалғыз құрдасы Қыранбай да төсек тартып жатып қалды. Таңертең ерте барып көңілін сұрап, шабан торысына мінеді. Қоқаңның мінезі қызық адам. Үй де мазасыз. Үйден шықса, үндемес тің нағыз өзі. Ол Қарақоғаның жа зығына шыққан соң шабан то рыны тұсап жіберіп, қоржынынан «Мың бір түн» кітабын суырып алады. Ол бұл кітапты қырық жыл бойы қолынан түсірмей оқып келеді. Көке десең де басқа кітапты оқымайды. Ал мына кітапты оқудан жалықпайды. Әсіресе «Арам ойын айғаймен жапқан әйел» деген хикаясын қайта-қайта оқиды. Әйелдің құрық бойламас қулығына риза болып, айдалада жалғыз отырып, қарқ-қарқ күледі......қатипа апа бүгін қатты ренжулі. Терезеден көрініп тұрған ақ сәлделі Алатауға мұңая қарап отырып ауылдағы «қой үстіне боз торғай жұмыртқалаған» күндерін сағына еске алады. Анада баласы мен келіні келіп мұ ны «жүр-жүрдің» астына алған. Ке лі ні де жұмысқа тұрыпты. Мына дағ дарыс заманында күн көру оңай болмай тұр. Балабақшада орын жоқ. Бала бағушы көкесінің құнын сұрайды. «Балаларды бірер жыл бағып бер, өз ұрпағың ғой» деп шыр айналдырды. Менен басқа ешкімге сый майды, шалды қайтем, деді бұл тартын шақтап. Сен кетсең шалың мысықтай болады. Ал сағынсаң, анда-санда әке ліп тұрамын, деді баласы. Сіз естідіңіз бе? «Обама» аудан басқармақ Ресейдің Волгоград облысында өзін-өзі басқару органдарының муниципалды сайла уы на Гвинея-Бисау мемлекетінің тұрғыны қатыс пақ шы. 37 жастағы африкалық Жоаким Крим Вол гоград педагогика университетінің түлегі екен. «Независимая газетаның» хабарлауынша, қара нә сілді азамат Ресейде 12 жылдан бері тұрады. Оның Орта Ахтуба ауданы басшылығына өз кандидатурасын ұсын ғаны жуырда ғана белгілі болып отыр. Бір қызығы, Жоаким Крим өзін орыс деп есептейтін көрінеді. Жер гілікті тұрғындар «Волгоградтық Обама» атап кеткен ол аты-жөнін Чапаевтың құрметіне Василий Иванович деп өзгертпекші. Сайлау алды бағдар ла ма сында Крим аудан басшысы болып тағайындалса, нағыз негр тәрізді таңнан қара кешке дейін аянбай еңбек етуге уәде беріп отыр. Ал дәл қазіргі мезгілде үміткер Волгоград-Ахтуба тас жолында қарбыз сатумен айналысып жүр. Сканворд Ғалым СМАҒҰЛ Құрастырған Айтқазы Майлыбай Газетіміздің 122 (122) санында жарияланған сканвордтың жауабы Көлденеңінен: Ғұрып. Ұша. Зубр. Ақида. Соя. Ынсап. Анықтауыш. Қи. Ғибадат. Расул. Жар. Капер. Сақина. Мазут. Тең. Тігінен: Құлқын. Ирада. Ызбар. Сыздық. Ас. Су. Пуант. Дукат. Сапалақ. Құрсау. Пит. Опық. Кене. Вася. Шие. Раң. Әй, кәрі қақпас, деді Қоқым кемпірімен оңаша қоштасып тұрып өзінің ежелгі дөрекілеу мінезіне басып. Қаланың блатной шалдарымен ыржақтасып жүрме. Ана Түгелбай төбет кездесіп қалса, баяғыдай кө зіңді төңкеріп қылмыңдаушы болма, немерелеріңді бағып үйде отыр. Қатипа ыңғайсызданып сұқ саусағымен бетін сызды. «Жыны басылмаған кәрі теке» деді ішінен. Қатипаның ендігі ермегі бес жасар Самат пен үш жасар Қанат. Екеуі де атасына тартқан мазасыз. Азаннан қара кешке айғайлап, жүгіргенде шаршап-шалдығуды білмейді. Бір мезгіл далаға шығарса, көршілердің балаларымен төбелеседі. Үйге кірсе, бірдеңеге таласып, өздері жанжалда сып жатады. Есік алдында немерелерін күзетіп өзі қатарлы әйелдер де оты рады. Бірақ тіл білмеген соң олар мен шер тарқатып әңгімелесе ал майды. Кешке баласы мен келіні жұмыстан келе сала бұл дайындап қойған асты апыл-ғұпыл ішіп төсектеріне құлайды. Қатипа ауылдағы ты ныш өмірі мен тынышсыз шалын са ғынады. «Шалды сағындым» деп айтуға ұялады. «Ауылды сағындым» десе, баласы мен келіні безек қағады. Апа, тағы бір ай шыда, дейді. Үйдің іші кешке дейін тасыртұсыр, айғай-шу. Екеуі тамақты да байыз тауып отырып іше алмайды. Кішкентай Қанат өліп бара жатса да тамақты өзі ішпейді, әжесі тамақтандыруы керек. Ересек Саматтың тамақ ішкені құрысын. Төгіп-шашып, отырған жерін бүлдіреді. Мына лардан ауылдағы немерелері әлдеқай да мәдениетті екен. Олар мұның мазасын алмайды. Иығын, жауырынын тегін уқалап береді. Ал мыналар «давай, елу теңге» деп ақы сұрайды. Түсте екі бұзақыны жуындырып тө секке жатқызу бір қиямет. «Жатпаймыз» деп кезек-кезек атып тұрады. Келіннің нұсқауын орындамаса болмайды. Екеуіне жа лы нып-жалбарынып әзер жатқызады. Әзіл-шыны аралас Құрбым, сенiң күйеуiңнiң кешке үйге келмей қалатын күнi болды ма? Тек бiр-ақ рет, үйленгеннен кейiн бiр айдан соң келмей қалды. Бiрақ мен әлi де келедi деген үмiттемiн. *** Апа, бүгiн бiзге дәрi ектi. Қызым, сен жылаған жоқ шығарсың? Жоқ, апа, олар менi қуып жете алған жоқ. *** Ұлы әкесiнен сұрайды: Әке, фонарик қайда? Саған фонарик не үшiн керек? Кездесуге барамын. Балам, мен сенiң жасыңда кездесуге фонариксiз баратынмын. Көрiп тұрмын, қараңғыда қаңдайын таңдағаныңызды. «Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: Редакцияның мекенжайы: Бегалин көшесі «Алаш Айнасы» Бегалин көшесі, 148 а Бегалин көшесі Коккинаки көшесі Байтасов көшесі Луганский көшесі Түрлі атыс-шабыс ойын көрсететін мына бір қарғыс атқыр қара жәшік пәле болды. Екеуі соған таласып, қыр ғи-қабақ болады да жатады. Жы ны келген Қатипа оның барлық сымдарын үзіп тас тады. Онымен де құ лағы тыншымады. Ен ді екеуі теле дидардың пультіне таласады. Қанат мультфильм көруге құштар. Самат еркек пен әйел сүйісіп тұратын кино ларды ұна тады. Ана екеуі төсекке жата кетсе айғайлап, қуанып, қол ша палақтап мәз бо лады. Ондай ки но ны көруге Қатипаның жүзі шыда майды. Бір күні пышақпен шұқылап жү ріп оның да үнін өшір ді. Баласы мен келіні ренжісе де ештеңе айтпа ды. Бірдеңе десе айғай шығарып, ауылға кетіп қалудың сылтауы еді. Бірде кезекті төбелес тің соңында жеңіліп қалған Қанат ызақорланып балконнан секіріп кете жаздады. Бір де партизан боламыз деп қағазды үйіп от жағып, үйді өртеп жіберуге шақ қалды. Қатипаның жүйкесі жұ қа рып, сәт сайын шошынып отыра тын болды. Одан әрі төзімі таусылды. Өз немерелерінен қашуға бел байлады. Келіннің әке-шешесі қала сыртындағы саяжайда тұратын. Екі партизанды сонда апарып құдағиға: Сенің де немерелерің ғой, біраз күн баға тұр. Менің шалым қатты науқастанып қалған екен, ауылға барып келейін, деді өмірінде тұңғыш рет өтірік айтып. Құдағи да немерелерінің сырын білетін болуы керек: Менің белім шойырылып жүр, екі-үш күннен қалмай кел, деді. Басын изей салған Қатипа асығыс жолға шықты. Ол енді сүйікті немерелерімен дидарласуға келе ме, келмей ме, ол жағы әзір белгісіз... Жеңіс ШЫНЫБЕКОВ Неміс тіліне 5000 сөз қосылды Германияда Duden беделді сөздігінің жаңа нұсқасы басылып шықты. Оған соңғы үш жыл ішінде қолданысқа енген 5000 жаңа сөз енгізіліп отыр. Неміс бұқаралық ақпарат құралдарының мәліметін ше, Гете сөйле ген тілге соңғы жылдары негізінен эко номика саласына қатысты, оның ішінде, қаржы дағ да рысына байланысты сөздер көптеп енген. Мә селен, Kreditklemme «несие дағдарысы», Konjunkturpaket «рецессияға кері әрекет ету жөніндегі дағдарысқа қарсы шаралар пакеті», Bad Bank «жұмысы нашар банк». Кейбір сөздер әлеуметтік қаты настардың өзгеруіне байланысты қолданысқа енген. Айталық, Ehrenmord «ар өлімі» әулет атына, ар-ожданына кір келтіретін ұят қыл мыс. Бұл атау Германиядағы келімсек отбасылар ара сында болатын келеңсіздіктерден туған. Сондай-ақ Komasaufen «арақты есінен тана ішу» лексемасы бүгіннің маскүнемдеріне қатысты қолданылатын жаңа сөз. Тіл білімі мамандарының пікірінше, неміс тілі сөздік құрамының әлі де молаятыны даусыз. Айта кетейік, бұған дейін Германияны мекен дей тін халық тілінде 27 мыңнан астам сөз бар делінетін. Ал жаңарған қазақ тілінде қанша неологизм бар екенін айтатын лингвист табылса, қанеки... Алматы қаласы, Бегалин көшесі, 148 а Телефон: 8(727) , Факс: 8(727) Республика сарайы Сәтбаев көшесі Достық даңғылы Абай даңғылы Құрманғазы көшесі Қабанбай батыр көшесі Бүгін: Шілде Сб Жс Дс Сс Сб Жс Дс Сс Сб Жс Дс Сс Сб Жс Дс Сс Алаштың атаулы күні 1944 жылы Алматыда мемлекеттік өнер институтын ашу туралы Қазақ КСР Халық Комиссарлары Кеңесінің қаулысы қабылданды. Кейін бұл оқу орны Алматы консерваториясы аталды. Қазіргі атауы Құрманғазы атындағы қазақ ұлттық консерваториясы жылы Бішкектеге емен саябағында заманымыздың заңғар жазушысы Мұхтар Әуезовке ескерткіш тұрғызылды. Туған күн иелері Аида Мүсілімова (1939) спортшы, шахматтан Қазақ станның 10 мәрте чемпионы; Геннадий Балаев (1940) ҚР Халық әртісі; Иманәлі Ахметов (1943) техника ғылымының докторы, академик, профессор; Жақсыбек Күлекеев (1957) экономика ғылымының кандидаты, профессор, «Қазақстан теміржолы» ҰК бұрынғы президенті; Алмас Әсілбеков (1966) «БТА Қазақстан» жинақтаушы зейнетақы қоры» АҚ Басқарма төрағасының орынбасары; Самат Ескендіров (1966) Солтүстік Қазақстан облысы әкімінің орынбасары; Ғалия Қалиева (1980) «Алаш айнасы» газетінің бет қаттаушысы; Шыңғыс Қапин (1986) актер, балет әртісі, биші. Мерейлеріңіз үстем болып, мәртебелеріңіз арта берсін! «Алаш айнасы» Белгілі есімнің белгісіз сыры Самат араб тілінде «мәңгі жасайтын» деген мағынаны білдіреді күннің: Шығуы Ұзақтығы Батуы Тоқты Бүгін сізді тым күр делі күн күтеді. Осы күн гі қалыптасатын жағдайлар дың тұрақсыздығы, сіздің көңіл-күйіңізге жағымсыз әсерін тигізбей қоймайды. Сол үшін сізге бүгін тиімді кеңестің бірі, жағымсыз кездесуден бас тартыңыз. Торпақ Сәтті әрі қызықты күн. Сіздің алдыңыздан үлкен мүмкіндіктерге даңғыл жол ашылады. Тек қана осы сәтті пайдаланып, өз уақытында әрекет етіп қалыңыз. Кәсіби мәселелерді шешу көп күшті керек етпейді, есесіне еңбегіңіз еленеді. Егіздер Сізді бүгін жаңа іске кірісу, жаңа жұмыс бастау секілді ойлар мазалауы мүмкін. Өз санаңызды дұрыс игергеніңіз жөн, яғни әрбір кездескен белгіге мән беріп жүріңіз. Сауда, жарнама, баспа ісі және тіл үйрену сіз үшін тиімді. Шаян Айналаңыздағы адамдармен достастық қарымқатынас орнататын кез келді. Сонда сіз рухани байлыққа, тіпті материалдық байлыққа кенелуіңіз мүмкін. Егер қарызыңыз болса, қазір құтылған жөн, өйткені кейін кедергі келтіреді. Арыстан Бүгін айтарлықтай сәт ті күн, бірақ белсенділігіңіздің біршама төмен деуіне байланысты өзіңіз ге артылған міндет тер дің санын азайтқаны ңыз абзал. Ал олай етпесеңіз, денсаулыққа зиян. Келбетіңізге де көп көңіл бөлгеніңіз жөн. Бикеш Сәттілікке толы болмаса да, сізді жеткілікті түрде үйлесімді әрі тыныш күн күтеді. Бұрын басталған, бірақ бітпей қалған істерді бітіріп, әлдеқашан пайда болған мәселенің шешімін табасыз. Бірақ соңғы қорытынды жасау ға әлі ерте о о о о о о о о Жұлдыз-жорамал Ауа райы о о о о о о Таразы Көп үміт күттіретін не месе керісінше сізге айтарлықтай шешілуі өте күрделі мәселелер әкелмейтін күн. Бүгін алдыңызға өз шамаңыз келмейтін, қол жетпес мақсат қоймаңыз, одан гөрі ағымдағы істерді ықы ласпен атқарғаныңыз абзал. Сарышаян Бүгін алдын ала жоспарлап қойған көңіл көтерулерді кейінге қалдыра тұру ға тура келеді. Себе бі тез арада тұрмыстық мә селелерді шешіп, үй шар уасымен айналысатын уа қыт жетті. Егер бүгіннен қал дырсаңыз, кейін тым кеш болады. Мерген Іскерлік белсенділігіңіз бүгін өте жоғары, сондықтан сізге ешқандай қиындық қорқынышты емес. Ауқымды жобалармен жұмыс істеуді бастай берсеңіз де болады. Себебі сіздің ұсыныстарыңызды басшылық игі ниет пен қабыл алады. Тауешкі Сізді жағымды, жанға жайлы тыныш күн күтеді. Сондықтан бұл күнді өзіңіз қызығатын істерге және достарыңызбен кездесіп дема луға арнасаңыз болады. Кәсіби белсенділігіңіз жоғары емес, бірақ тез шешуді талап ететін жұмыс жоқ. Суқұйғыш Бүгін сіз әдеттегі белсен ділігіңізбен көзге түсіп, мақтана алмайсыз. Се бебі бүкіл бір апта бой ғы аянбай еңбек етіп шар шағаныңыз, енді біліне бастайды. Демалысқа деген мұқтаждығыңыздың күшейері анық, бірақ талай іс бітіресіз. Балықтар Іскерлік көзқараспен қа рағанда, бүгінгі күніңіз сәтсіз. Кәсіби мәселелер ай тарлықтай маңызды, ал оны қалай шешудің тәсілі сіз үшін қазірше жұмбақ болып қалады. Сол үшін кез келген істі кейінге қалдырып, күте тұрған абзал о о о о о о о о о о о о о +8+9 о о о о о о о о о Құстар ертемен жем іздеуге асықса, күн жауыншашынды болады. Халық болжамы Таралымы дана Алматы қаласы «Дәуiр» РПБК ЖШС Қалдаяқов көшесi, 17-үй. Тел.: (727) , Тапсырыс 3506 Газет 2008 жылдың 17 қарашасында ҚР Мәдениет және ақпарат министрлiгiнде тiркелiп, бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы 9650-Г куәлiгi берiлген. Аймақтағы тiлшiлер: Құрылтайшысы және меншiк иесi «ТОЛҒАУ» ЖШС Директор Александр Филимонович АН Атырау Нарғыз ҒАБДУЛЛИНА тел.: Айдын ҚАБА жауапты хатшы Бас редактор Серiк ЖАНБОЛАТ Астана қаласы «Астана-Полиграфия», Қарағанды Серiк САҒЫНТАЙ тел.: Редакция авторлар мақаласы мен жарнама мазмұнына жауап бермейдi. Қостанай Алмагүл Сұлтанова тел.: Талғат КIРШIБАЕВ жауапты хатшының орынбасары Газет сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi, жұма, сенбi күндерi шығады. Брусиловский көшесi, 87-үй. Тел.: (7172) Тапсырыс 1185 Авторлар қолжазбасы өңделмейдi және керi қайтарылмайды. қызылжар Ербақыт Амантай тел.: Көлемi екi компьютерлiк беттен (14 кегль) асатын материалдар қабылданбайды. Нұрлыбай ИТЕКБАЕВ тех.редактор Мұратқали ДҮЙСЕНБАЕВ Бас редактордың бiрiншi орынбасары Шымкент қаласы «Оңтүстiк полиграфия» баспалар үйi» ЖШС Қызылорда Әділжан Үмбет тел.: Кезекшi редактор Айнұр СЕНБАЕВА Байтұрсынұлы көшесi, 18-үй. Тел.: (7252) , Тапсырыс 7283 Бағасы келiсiмдi Тарату қызметi тел.: 8 (727) «Алаш айнасында» жарияланған материалдар мен суреттердi көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi. Өскемен Жазира Сұлтанқызы тел.: Павлодар Есенбек БАЗАРҚҰЛ тел.: Астана филиалы: Мекенжайы: Сейфуллин көшесi, 31 Тел.: +7 (7172) , aa_astana@mail.ru Жандос БӘДЕЛҰЛЫ (Астана филиалының жетекшiсi) besbogda@mail.ru besbogda@yahoo.com Мұрат АЛМАСБЕКҰЛЫ тiлшi Салтан СӘКЕН тiлшi Бүркiт НҰРАСЫЛ тiлшi Бөлiм редакторлары: Құбаш МЕҢДIҒАЛИЕВ саяси бюро тел.: Берiк ӘШIМОВ нарық тел.: Қалдар КӨМЕКБАЕВ қоғам тел.: Алмат ИСӘДIЛ өркениет тел.: Нұрғазы САСАЕВ дода (спорт) тел.: Болатбек МҰХТАРОВ жаңалықтар тел: Қуанышбек ҚАРИ меншiктi тiлшiлер қосыны тел.: Күләш НАҚЫПОВА аға корректор тел.: Мақсат ӘДIЛХАН Бас редактордың орынбасары Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Шымкент Шадияр МОЛДАБЕК тел.: