Президент тапсырмасын орындай отырып...

Size: px

Start display at page:

Download "Президент тапсырмасын орындай отырып..."

August Wilkins
5 years ago
Views:

Қаздауысты Қазыбек: Сөздің атасы бірлік, анасы шындық 1931 жылдың 4 қазанынан бастап шығады Газет 2007 жылы Қазақстан Журналистика Академиясының «Алтын жұлдыз» сыйлығымен марапатталды.

Өндіріс өмір өзегі Аяулым СОВЕТ, Мемлекет басшысының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласы аясында ел көлемінде «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасының II кезеңіне үміткерлерді

Жобаның мақсаты азамат тардың табысты, бәсекеге қа бі летті болуға, қоғамның әр саласында тың идеяларын ұсынып, оларды нәтижелі іске асыруға ынтызарлығын дәріптеу, соны мен қатар, Тәуелсіздік жылдары

Үміткерлерді таңдаудың басты талаптары: Үміткердің кәмелеттік жасқа, яғни, 18-ге толуы; Қызмет саласында елдің жағымды имиджін қалыптастыруға үлес қос қан айрықша жетістіктерінің, жобаға қатысушы

1 Қаздауысты Қазыбек: Сөздің атасы бірлік, анасы шындық 1931 жылдың 4 қазанынан бастап шығады Газет 2007 жылы Қазақстан Журналистика Академиясының «Алтын жұлдыз» сыйлығымен марапатталды. Қарағанды облыстық қоғамдық-саяси газеті БЕЙСЕНБІ, 25 ҚАЗАН, 2018 жыл 119 (22 571) Газет 1981 жылы Еңбек Қызыл Ту орденімен наградталған. Өндіріс өмір өзегі Аяулым СОВЕТ, Мемлекет басшысының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласы аясында ел көлемінде «Қазақстанның 100 жаңа есімі» жобасының II кезеңіне үміткерлерді іріктеу бойынша өтінім қабылдау басталды. Жобаның мақсаты азамат тардың табысты, бәсекеге қа бі летті болуға, қоғамның әр саласында тың идеяларын ұсынып, оларды нәтижелі іске асыруға ынтызарлығын дәріптеу, соны мен қатар, Тәуелсіздік жылдары Қазақстанның дамуына айтарлықтай елеулі үлес қосқан ғұмыры ғибратты адамдардың өмір жолын өзгелерге үлгі ете отырып насихаттау. Үміткерлерді таңдаудың басты талаптары: Үміткердің кәмелеттік жасқа, яғни, 18-ге толуы; Қызмет саласында елдің жағымды имиджін қалыптастыруға үлес қос қан айрықша жетістіктерінің, жобаға қатысушы имиджін дамытуға ықпал ететін тұлғалық қасиеттерінің болуы; Үлгі алуға лайық, жастарды елжандылық және адалдық рухында тәрбиелеуге, еңбекке сүйіспеншілігін қалыптастыруға ықпал ететін қоғамдық-саяси және еңбек қызметінің болуы; Қазіргі Қазақстанның дамуына қосқан нақты үлесінің болуы; Қазіргі Қазақстанның, оның табыстары мен түрлі саладағы жетістіктерінің жарқын үлгісі бола алатын тұлға ретінде танылуы. Кез келген қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктер ерекше өмір жолы мен кәсіби жетістіктері бар үміткерлерін ұсына алады. Үміткерлердің өзін-өзі ұсыну мүмкіндігі де қарастырылған. Жобаға қатысушы жаңа үміткерлерді таңдау институционалдық әдістер арқылы жүргізіледі. «Қазақстанның 100 жаңа есі мі» жобасына қатысуға үміткерлердің өтінімдері 100esim.el.kz порталы арқылы жүзеге асырылады. Қажетті анықтаманы алу телефоны: 8 (7212) газетіне жазылу басталды «Қазпочта» АҚ индексі: Елбасымыз Қазақстан халқына арнаған биылғы Жолдауында мектепке дейінгі білім беру сапасын түбегейлі жақсарту керектігін айтты. Балаға күнделікті өмірде қызықты әрі танымы терең ақпарат берілуі керек. Балабақша табалдырығында жүріп-ақ білім нәрімен сусындаған баланың болашағы жарқын болары анық. Бұрын бұл міндетті газет-журнал атқаратын. Қазір ше? Бүгінгі баланың ермегі интернет болып тұр. Ал, ол қазақ балаларына қандай базарлық ұсынады? Қазақ тілді балалар сайтының сапасы мен оқырманы қандай? Саралап көрсек... Елімізде балалар сайты саусақпен санарлық. Олардың ішінде жұмысы жүйелі жолға қойылған, күн сайын жаңартылып тұратындары «Балапан» арнасының, «Жас Өркен» ЖШС-нің және «Балбұлақ» журналының онлайн-ресурстары ғана. Соңғы жылдары бұлардың қатарына қарағандылық Dapter.kz порталы қосылды. Жобаның авторы және модераторы Теміртау қаласындағы 9 мектеп-лицейдің биология пәнінің мұғалімі Арай Ержанқызы. Жоба авторының айтуынша, порталды ашуға ізденімпаз балалардың көптігі мен қазақ тіліндегі қызықты ақпараттың жоқтығы себеп болған. Елбасымыз «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында әр адам өзінің туған жерін көркейтуге еңбек етуі тиіс екендігін айтты. Қазақстан ортақ үйіміз. Оның дамуына барлығымыз мүдделіміз. Сондықтан, әріптестеріммен бірлесіп, осы жобаны қолға алдық. Мақсатымыз балабақша жасындағы бүлдіршіндерге, оқушыларға және ата-аналарға қызықты да пайдалы ақпарат ұсыну. Мектепте жұмыс істеп жүргенде байқағаным, оқушылар оқулықта көрсетілген ақпаратпен шектеліп қалғысы келмейді. Әрі қарай ізденіп, табиғаттың тылсым жаратылысының сырын білуге ұмтылады. Әйтсе де, интернеттен қазақша ақпарат таба алмай, тауы шағылып жатады. Бұл кемшілікті жоюға аз да болса үлес қосу менің азаматтық және ұстаздық борышым, дейді жобаның авторы. Ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауында жаһандық және жергілікті проблемалар өзара тығыз байланысты екенін атап өтті. Осыған байланысты, біз жұмысқа деген көзқарасты өзгертуіміз керек. Негізгі басымдық табыс пен өмір сапасының тұрақты өсуіне байланысты қазақстандықтардың әл-ауқатының артуы болуы қажет. Менің ойымша, әрқайсымыз өзіміздің кәсіби біліктілігімізді жақсартуға, жеке өсу деңгейін көтеруге көңіл бөлгеніміз маңызды. Қоғамның дамуы, тіпті, экономиканың өсуі әр адамның қосқан үлесіне байланысты болмақ. Себебі, тек бірлескен күшпен ғана заманауи қоғам құра аламыз. Мен үшін Президент атап өткен маңызды аспектілердің бірі өмір сапасын жақсарту. Білім беру, денсаулық сақтау, тұрғын үй, жайлы және қауіпсіз өмір сүру сапасы мен қолжетімділігі мәселесі әрбір қазақстандық отбасына қатысты. Әрқайсымыз бұл құнды құжатта көрсетілген реформалардың ертеңгі жетістігі мен маңызын түсіне білсек, Қазақстанымыз қарыштап алға басқанына куә болатынымызға сенімдімін. Сондықтан, Елбасы Жолдауын табысты жүзеге асыру үшін барлығымыз бірігіп, күш жұмсауымыз керек. М.БАҚТИЯР, облыстық төтенше жағдайлар департаментінің азаматтық қорғаныс басқармасы офицері. Адам қолына алғаш қалам ұстаған кезде дәптердің парағын шимайлайды. Есейген шағында ешкімге айтпайтын құпиясын дәптермен бөліседі. Атақты ақын-жазушылар да өздерінің алғашқы шығармасын дәптердің парағына жазып қалдырған. Бір сөзбен айтқанда, дәптер білімге ұмтылған алғашқы күннен бастап адамның ажырамас серігіне айналады. Сондықтан да, жобаның авторлары порталды Dapter.kz деп атаған екен. Балалар сайты бірнеше бөлімнен тұрады. Негізгі аудиториясы балабақшада тәлім алатын бүлдіршіндерден бастап, 9 сыныпқа дейінгі оқушылар және ата-аналар мен ұстаздар. Баспасөз 2019 Қалалар бойынша Мекемелер мен кәсіпорындар үшін 6 айға 5648, 60 тг., 12 айға 11297,20 тг. Жеке адамдар үшін 6 айға 3008,60 тг., 12 айға 6017,20 тг. Біздің көздегеніміз балалардың бойындағы ұлттық рухты оятып, ұлттық кодымызды сіңіру. Қазақ тәрбиесі ертегімен басталады. Бүгінде немересін әлдилеп, ертегімен ұйықтататын әжелер жоқтың қасы. Баласына ертегі айтқысы келетін, бірақ, білмейтін ата-аналар бар. Сондықтан, қазақ ертегілерін топтастырып жатырмыз. Ертегі тыңдап өскен баланың қиялы ұшқыр болады. Елбасымыздың Жолдауда айтқан «Білім беру ісінде 4К моделіне: креативтілікті, сыни ойлауды, коммуникативтілікті дамытуға және командада жұмыс істей білуге назар аудару» дегені осы, - дейді жоба авторы. Порталда ата-аналар мен ұстаздарға бала тәрбиесіне қатысты психологиялық кеңестер және әдістемелер ұсынылған. Сонымен қатар, мұнда балалар шығармашылығына да ерекше көңіл бөлінген. Өзінің салған суреті, жазған өлеңі мен әңгімесінің сайт бетінде жариялануы бүлдіршіндерге шабыт сыйлап, олардың шығармашылық тұрғыда дамуына айтарлықтай үлес қосары анық. Елбасымыздың «Рухани жаңғыру» бағдарламасын азаматтық тұрғыда қолдап, шынайы іске бет бұрған ұстаздардың еңбегі оқырмандары тарапынан лайықты бағасын алып, Dapter.kz-тің дәрмені мол порталға айналарына сенімдіміз. Қай елдің болсын қарқынды дамуы Президенті ұстанған саясатқа тікелей байланысты болмақ. Ал, жігер жану болмай, даму болмайтыны айтпаса да белгілі ғой. Міне, күні кеше ғана Елбасымыз жұрт жігерін жаныған Жолдау жасады. Келешегі кемел, ертеңі нұрлы ел боламыз десек, бұл Жолдауға атүсті қарай қоюға болмас. Халқымыздың табысы мен тұрмысын түгендеп, барын бағамдаған бір серпілісті байқадым бұл құжаттан. Жалғыз мен ғана емес, бүкіл Қазақстан халқы байқады деп сенемін. Себебі, ертеңгі ұрпағымыз бен бүгінгі біздің жұмысымыз жемісті, тұрмысымыз келісті болуы Президент ұстанымына сабақтас болмақ. Елбасы өз сөзінде «Адам еңбекқор болып, өз кәсібін жақсы меңгергенде және лайықты жалақы алуға немесе жеке кәсіп ашып, оны дамытуға мүмкіндік болған кезде табыс артады. Мемлекет пен адамдардың күш біріктіруінің арқасында ғана біз Жалпыға ортақ еңбек қоғамын құра аламыз» деді. Әрине, еті тірі, ісіне ілкімді, еңбекқор адам ешкімге алақан жайып, жұмыссыздықтың машақатын тартпайды. Ал, сондай азаматтардың жеке кәсіп ашуға немесе лайықты жалақы алуға деген құлшынысы мемлекет тарапынан қолдау тапса нұр үстіне нұр болмай ма? Сондықтан, сананы тұрмыс билеген заманда табысымыз толымды болуы үшін Жолдаудың әр жолына зер салу қажеттігін алға тартар едім. Виталий ХМЕЛЕВСКИЙ, «Полония» облыстық поляк қоғамының төрағасы. Ауылдар бойынша Мекемелер мен кәсіпорындар үшін 6 айға 5726,80 тг., 12 айға 11453,60 тг. Жеке адамдар үшін 6 айға 3026,80 тг., 12 айға 6053,60 тг. Газет редакциясында басылымға баспа құны (жеткізіп берусіз) бойынша баламалы түрде жазылу жүргізіледі. Анықтама телефоны: Қуаныш Аманқұлов, Желтоқсан айында «Жалтырбұлақ» АҚ кен орнының шикізатын қайта өңдейтін цех ашылады. Өндіріс ошағының жай-күйімен қала әкімі Қайрат Бегімов танысып қайтты. Аталмыш жоба облыстың Кәсіпкерлікті дамыту картасына енгізілген. Жалпы құны 3,4 миллиард теңге. Оның үштен екі бөлігі «Жалтырбұлақ» АҚ-ның қаражаты. Бүгінде жобаның бірінші кезеңі жемісті жүзеге асырылуда. Әзірге «Жалтырбұлақта» катод тұнбасы алынады. Өнім «Тау-Кен-Алтын» ЖШС-не жіберіліп, Доре балқымасы құйылады. 123 адамды жұмыспен қамтыған өндіріс орнының жылдық қуаты 515 мың тонна тұнба әзірлеуге шақталған. Компания басшылығы жыл соңына дейін межені асыра орындайтынын айтады. ЖЕЗҚАЗҒАН қаласы. Президент тапсырмасын орындай отырып... Сағыныш ӘБІЛОВА, Елбасының әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауында ауыл шаруашылығын дамыту мәселесіне маңыз берілді. «Агроөнеркәсіп кешенінің әлеуетін толық іске асыру керек. Негізгі міндет еңбек өнімділігін және қайта өңделген ауыл шаруашылығы өнімінің экспортын 2022 жылға қарай 2,5 есе көбейту», деді Президент. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, Қарқаралы ауданында ауыл шаруашылығы саласын дамытуға барынша көңіл бөлінуде. Мәселен, етті бағыттағы мал өсіру әрі оның етін экспортқа шығаруға мықтап ден қойылуда. Қарқаралы ауданының фермерлері бекітілген жоспарды артығымен орындап келеді. Жыл басында экспортқа 142 тонна ет тапсыру міндеттелсе, бүгінгі күні 502 ірі қара тапсырылды. Жалпы салмағы 156,4 тонна. Сонымен қатар, 1920 қой (38 тонна) өткізілді. Яғни, 194,4 тонна ет экспортқа тапсырылып, жоспар 137 пайызға орындалды. Ет тапсыру мұнымен шектелмейді. Тиісті жұмыстар жалғасын табады. ҚАРҚАРАЛЫ ауданы.

2 Өткен жұмада қаланың Аналар кеңесі Елбасы Жолдауындағы негізгі міндеттерді талқылады. «Нұр Отан» партиясы Сәтбаев қалалық филиалындағы басқосуды Кеңес төрағасы Марал Мәдиева ашып жүргізді.

ресурстық орталығының директоры Елдос Оспанбеков. Қуаныш АМАНҚҰЛОВ, Шағын шаһардың нәзік жандары негізгі алты бағыттан тұратын құжаттың құндылығына кеңінен тоқталды.

Жаппасбаева. Сондай-ақ, ардагер ұстаз А.Сәдуақасова, «Любавушка» орыс ұлттық-мәдени орталығының директоры А.Кондратова, Т.Шевченко атындағы украин этномәдени орталығының төрағасы О.

Гатиятова Жолдаудағы міндеттерді жүзеге асыруға арналған ұсыныстар жобасын таныстырды. СӘТБАЕВ қаласы. Хабарландыру 2018 жылғы 26 қазан күні сағат 11.

2 2 Өткен жұмада қаланың Аналар кеңесі Елбасы Жолдауындағы негізгі міндеттерді талқылады. «Нұр Отан» партиясы Сәтбаев қалалық филиалындағы басқосуды Кеңес төрағасы Марал Мәдиева ашып жүргізді. «Ең алдымен, жасөспірімдерді ауданымыздағы қоғамдық іс-шараларға белсене атсалысуға және Ұлытаудың дамуына үлесін қосып жүрген жас қызметкерлерді ұйымшылдыққа шақырамын», дейді Ұлытау ауданы жастар ресурстық орталығының директоры Елдос Оспанбеков. Қуаныш АМАНҚҰЛОВ, Шағын шаһардың нәзік жандары негізгі алты бағыттан тұратын құжаттың құндылығына кеңінен тоқталды. Кезекті Жолдау мемлекет саясатындағы әлеуметтік саланың басымдығын тағы бір аңғартты. Мәселен, Президент тапсырмасына орай, халықтың еңбекақысы өседі, деді Сәтбаев қаласының Құрметті азаматы М.Жаппасбаева. Сондай-ақ, ардагер ұстаз А.Сәдуақасова, «Любавушка» орыс ұлттық-мәдени орталығының директоры А.Кондратова, Т.Шевченко атындағы украин этномәдени орталығының төрағасы О.Жук сөз алып, Жолдаудың ел бірлігі мен экономикамызды нығайтудағы маңызына назар аудартты. Достық үйінің директоры Г.Гатиятова Жолдаудағы міндеттерді жүзеге асыруға арналған ұсыныстар жобасын таныстырды. СӘТБАЕВ қаласы. Хабарландыру 2018 жылғы 26 қазан күні сағат де «Нұр Отан» партиясы Қарағанды облыстық филиалы ғимаратының «Ақ залында» (Қарағанды қ., Әлиханов көш., 4) «ҚР «Мемлекеттік жастар саясаты туралы» Заңын іске асыру барысы туралы» тақырыбында жария тыңдау өткізіледі. Облыстық мәслихат. Еліміздің кемел болашағының көркейіп, өркениетті елдердің қатарына қосылуы бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді. Қазіргі білім беру саласындағы мәселе әлеуметтік педагогикалық және ұйымдастыру тұрғысынан білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді, жаңа әдістерін іздестіру, оларды жүзеге асыра алатын мұғалімдерді даярлауды талап етеді. Қазіргі таңда «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты базасында «мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында білім беру процесін жобалау» тақырыбында аралас оқу режиміндегі қашықтықтан оқытудың біліктілікті арттыру курсы өтуде. Курстың мақсаты мектепке дейінгі тәрбие және білім беру мекемелері тәрбиешілерінің кәсіби құзыреттілігін Аяулым СОВЕТ, «Ақылды технологиялар» арқылы бәсекеге қабілетті экономиканы дамытып, халықтың тұрмыс сапасын жақсарту жаһандық трендке айналды. Осы орайда бәсекеге қабілетті 30 елдің қатарына қосылу үшін қоғам мен өндірісті жаңартып, заманауи технология әлемінен тысқары қалмау мақсаты көзделген. Әсіресе, табысты бастауға барлық жағдай бар дейтін жастар арасында «Цифрлы Қазақстан» кең қолдауға ие болуда. Осы орайда ҚР Ақпарат және коммуникация вице-министрі Дарын ТҰЯҚОВ Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің студенттерімен кездесті. Вице-министр Елбасының әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауында айтылған сандық жүйеге өтудегі тың жобалардың университет аясында орындалу барысына көңіл бөлді. Дарын Тұяқов Елбасының Жолдаудағы «Ең алдымен, «болашақтың экономикасының» баламалы энергетика, жаңа материалдар, биомедицина, үлкен деректер, заттар интернеті, жасанды интеллект, блокчейн және басқа да бағыттарын ілгерілетуді қамтамасыз ету қажет. Еліміздің жаһандық әлемдегі орны мен рөлі келешекте нақ осыларға байланысты болады» деп атап өткенін тілге тиек етті. Осы жолда университеттің инновациялы жастарын жаңа жобалар ойлап тауып, ізденуге шақырды. «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасын жүзеге асыруда 4 бағыт бар. Бірінші бағыт ауыл-аймақты кең жолақты интернетпен қамтамасыз етіп, Қазақстанның транзиттік әлеуетін арттыру. Екінші бағыт экономиканың салаларына (көлік және логистика, денсаулық сақтау, білім беру, ауыл шаруашылығы және электронды сауда) цифрлы технологияны енгізу. Үшіншісі мемлекеттік органдар жұмысының сапасын арттыру және төртінші бағыт IT мамандарды даярлау. Қазіргі таңда цифрлы технология білім беру саласында кең қолданысқа енді. Электронды күнделік арқылы педагогтар атқарған жұмыстарының есебі мен жоспарларын қағаз күйінде емес, электронды үлгіде тапсыра алады. Студенттер де ұялы байланыс, телекоммуникация, сандық ТВ, кеңжолақты интернет, ақпараттық технологиялар секілді маңызды тақырыптардан хабардар болып жүруі тиіс. IT, медиа саласындағы өзекті тақырыптарды талқылауда замана көшінен қалмаған жөн. Сіздерде барлық мүмкіндік бар, деді Дарын Тұяқов. Вице-министр, сондай-ақ университеттің инновациялық жобалар көрмесімен, ҚарМТУ-Шнейдер электротехникалық орталығымен, Қар МТУ-ФЕСТО, ҚарМТУ-Mitsubisi Electric Research Centers Kazpromavtomatika дамыту, аралас оқу режиміндегі (blended learning) курсында қашықтықтан оқытудың қыр-сырын меңгерту. Осы мақсатта заманауи әдіс-тәсілдерді үйреніп, жұмыстан қол үзбей, курсты қоса алып жүріп, тыңдаушылар өз бетімен білім алу дағдыларын жетілдіруде. Сонымен қатар, қашықтықтан оқытатын онлайн форум режиміндегі онлайн сабақтарға қатысып, өзара тәжірибе алмасуға үлкен мүмкіндіктер жасалған. Курс барысында мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту саласындағы үздік шетелдік және отандық педагогикалық тәжірибеге салыстырмалы талдау жасау негізінде, әдістемелік жұмыстардың нақты әдіс-тәсілдерін үйренудеміз. және зертханалық жоғары оқу орындарымен танысты. Экскурсия соңында ҚарМТУ-дың құрметті профессоры Н.Назарбаев атындағы мұражаймен танысты. ҚарМТУ студенттерімен, магистранттарымен және профессор-оқытушылар құрамымен кездесу барысында «Digital Kazakhstan» (Цифрлы Қазақстан) мемлекеттік бағдарламасының орындалуы барысы жөнінде баяндап, министрлік жоспарлаған іс-шаралар кешеніне ерекше назар аударды. Вице-министрдің айтуынша, «Digital Kazakhstan» жұмысы инфрақұрылымды дамыту, адам капиталын жетілдіру, экономикалық секторларды цифрлау және мемлекеттік қызмет көрсету жүйесін жетілдіру бойынша қарқынды жұмыс жасайды. Сандық жүйедегі ерекше әрі пайдалы жобалар түрлі мемлекеттік бағдарламалар бойынша қаржыландырылатын болады. Бағдарламаның бағыттарының бірі халықты және бизнесте халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған сапалы және қолжетімді мемлекеттік қызметтермен қамтамасыз ету болғандықтан, осы бағытта бірқатар шараларды жүзеге асыру жоспарланып отыр. Сондай-ақ, вице-министр жиында кеңжолақты интернеттің сапасы мен қолжетімділік мәселесі, 5G байланысын енгізу жолдарын талқылады. Astana Hub-ның IT саласындағы халықаралық технопарктерінің қызметі туралы әңгімеледі. Мемлекет басшысының бастамасымен қолға алынған жоба аясында әлемдік деңгейдегі IT мамандар жұмыс жасайды. Astana Hub жаңа идеяларды, технологияларды, цифрлы шешімдерді, сондай-ақ шетелдерде IT жобалармен айналысатын талантты қазақстандықтарды жинайтын болады. Осы орайда халықаралық олимпиадалар мен конкурстарда жоғары нәтижелерге қол жеткізіп жүрген ҚарМТУ-дің жастары да бұл үдерістен тыс қалмауы тиіс. Өйткені, технопарктер қызметі арқылы виртуалды шындыққа, жасанды интеллектке қызығушы жастар өздерінің бастаушы жобаларын ұсыну арқылы қолдау табатын болады. Аралас оқу режиміндегі (blended learning) курсты ұйымдастырып отырған «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша ПҚБАИ бұл курсты кәсіби тұлғалық шеберлікті шыңдай отырып, ақпараттық құзыреттілікті нығайта түсіп, әр тыңдаушыға іс-тәжірибе барысында қолдануға мүмкіндік беріп отыр. Р. СӘТТІБАЕВА, «Өрлеу» БАҰО АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру институтының аға оқытушысы. Н.КИСРАУНОВА, 42 «Тілек» бөбекжайының тәрбиешісі. Қуаныш АМАНҚҰЛОВ, Мұны естігенде, ішіңіз қалай жылымасын?! «Жас келсе іске» дегендей, Елдос Ғалижанұлы басқаратын мекеменің алдағы жоспары ауқымды. Олар уақыттың талабына терең үңіліп, озық тәжірибелерге сүйенуге мүдделі. Қоғамға ашық үн қатып, халыққа қызмет қылуға әзір. Аудандағы жастар ресурстық орталығының жұмысын жандандыруға Елбасының биылғы Жолдауы тың серпін бергені де сөзсіз. Осы ойды алға тартқан орталық директоры өз жұмыстарын көзбояушылық пен құрғақ сөзден алшақ ұстауға бар күшін салмақ. Заңды да. Себебі, қоғамның қозғаушы күші жастар деген түсінік салтанат құрғалы қашан?! «Жас өспей ме..?» деген тәмсіл де өміршеңдігін жоймақ емес. Президент Н.Назарбаев кезекті Жолдауында «Жастар мен отбасы институтын кешенді қолдау мемлекеттік саясаттың басымдығына айналуға тиіс. Жастардың барлық санатын қолдауға арналған шараларды толық қамтитын әлеуметтік сатының ауқымды платформасын қалыптастыру керек. Келесі жылды Жастар жылы деп жариялауды ұсынамын», деді. Иә, жастарға қамқорлық Елбасы саясатының да басым бағыттарының бірі. Бүгінде білім алып, біліктілігін арттыруға ниетті жасқа мемлекет тарапынан барлық жағдай жасалған. Ғылымға үңіліп, жаңалық ашуға, бизнесін, кәсібін дөңгелетуге құлшынған ұл-қызға да жол ашық... Е.Оспанбеков жастар арасында арагідік орын алатын келеңсіз жайттар мен кемшіліктердің алдын алуға қауқарымыздың толығымен жеткілікті екендігін айтады. «Әттеген-айға» көз жұмып қарауға болмайтынын, тіптен, мектеп жасындағы әр балаға жіті көңіл бөлінуі тиіс дегенді де ресурстық орталық басшысының аузынан естідік. Жастар арасында түйткілді мәселелер жоқ емес. Сондықтан, арнайы мамандармен тығыз байланыс орнатып, Жастар кеңесінің жұмысын ширатамыз, дейді Е.Оспанбеков. Елбасы ұсынған «Туған жерге туың тік», «Ауыл Ел бесігі» сияқты патриоттық рухты нығайтатын, елді, жерді сүюге шақыратын бағдарламаларға да Ұлытау жастары бір кісідей үн қосады. Мұндайда, әсіресе, «асфальтта туған емес», ауылдың қоңыр тіршілігіне қанық, көкжиекті көріп өскен жастардың алдына жан салмасы анық. Жуырда ғана ұйымдастырылған Аймақтық жастар слеті сөзімізге бір ғана мысал. Шараға Жезқазған, Сәтбаев қалалары мен Ұлытау ауданының жастары қатысқан. Мақсат аймақтың таңғажайып табиғатын таныту арқылы жас буынның бойындағы туған жерге деген сүйіспеншілікті арттыру. Қоршаған орта мен тұмса табиғатты аялауға шақыру, өңірде туризмді түлету. Жарыс қорытындысы бойынша, Ұлытау жастары көш бастаса, Тау-кен металлургия колледжі ІІ орынға қол жеткізген. ІІІ жүлделі орын Жезқазған индустриалдық-гуманитарлық колледжінің еншісінде. Жеңімпаз командаларға бағалы сыйлықтар мен Алғыс хаттар табысталған. Жастарды жігерлендіретін шараларды жүйелі түрде өткізуге күш саламыз. Себебі, алдағы жыл Жастар жылы. Бізге ел сенім артты. Халықтың әл-ауқатын арттыру жолында да аянып қалмаймыз, дейді Е.Оспанбеков. Ел мен Елбасы сенім артқан жас буынның сөзі мен ісі бір арнаға тоғысса, алынбайтын қамал жоқ. Іске сәт, Тәуелсіздік таңының төлдері! ҰЛЫТАУ ауданы. Қайырымдылық Жыл сайын қазан айында аталып өтілетін Рухани келісім мерекесінде Қарағандыдағы діни бірлестіктер өкілдері облыс орталығындағы ауыр науқастан емделетін емдеу мекемелеріне баруды дәстүрге айналдырған. Осы жолы облыстық дін істері басқармасы бастаған діни бірлестіктер өкілдері Қарағанды облыстық Хоспис Жарты Ай мейіргерлік күтім ауруханасына «Жүректен жүрекке» акциясын ұйымдастырып, аталған мекемеде емделуші науқастармен жүздесіп, оларға сый-сыяпат жасап қайтты. Акция мақсаты облыстық Хоспис мейіргерлік күтім ауруха- насының науқастарына психологиялық көмек көрсету және оларды рухани қолдау болып табылады. Аталған іс-шараның маңыздылығы науқастардың діни бірлестіктер өкілдерімен сұхбаты науқастың адами бірегейлігін ашуға, оның өзіндік құндылығын көрсетуге көмектесуінде, науқасты өзіне қамқорлық жасауға ынталандыруға, науқас пен оның отбасы рухани күш-қуат табуына және өмір сүруін жалғастыруға ықпал етуінде жатыр. Мұндай шара дәстүрлі түрде жалғасын табуда. Бұл жолы олар «Жансая» ЖШС мейіргерлік күтім ауруханасына арнайы барды. Ондағы екі бөлімшедегі жағдайы ауыр науқастармен кездесіп, сый-сыяпат жасады. Бұл мекемеде қатерлі ісік ауруына шалдыққан және аса қамқорлықты қажет ететін, яғни, өздігінен жүріп-тұруға шамасы келмейтін адамдар ем-дом қабылдайды екен. Нұржігіт МҰСАБЕКОВ, Әнет баба мешітінің наиб имамы: Осындай қайырымдылық шаралары аясында науқастарға рухани қолдау көрсетіп, көңілдерін аулаған өте тиімді іс әрі сауап. Біз науқас адамдармен кездесіп, олардың емдеріне шипа тіледік. Осында келгендегі мақсатымыз орындалды ғой деп ойлаймын. Игілікті шара келешекте де өз жалғасын таба береді, бұл діни ұйымдардың алдында тұрған басты мақсаттың бірі. Пайдалануға берілгеніне 25 жылдан астам уақыт болған емдеу мекемесінде бүгінде 55-тен астам адам ем қабылдап, ақ халатты абзал жандардың қамқорлығын көріп жатыр. Оларға 30- ға жуық білікті дәрігерлер мен білімді мейірбикелер қызмет көрсетуде. Мейіргерлік күтім ауруханасы дәрідәрмекпен толықтай қамтамасыз етілген. Тамақтану жағы да дұрыс жолға қойылған. Майра БАЙМҰҚАНОВА, мейірбике: Науқастар үшін мұнда барлық жағдай қарастырылған. Оларға тек үйдегі балаларының мейірімі ғана жетіспейді. Бірақ, көбі келіп ата-аналарының жағдайын біліп тұрады. Біз қолымыздан келгенше ем-дом жасап, қамқорлық көрсетуге тырысудамыз. Науқастарға діни уағыз айтып, жанға шипа, емге дауа сыйлау сауаптың үлкені. «Осындай игілікті шара алдағы уақытта да жалғасын таба береді» дейді Қарағанды облысы бойынша дін істері басқармасының өкілдері. Өз тілшімізден.

3 «Ойлау негіздері, ақыл-ой мен шығармашылық қабілеттер, жаңа дағдылар сонау бала кезден қалыптасады». Мемлекет басшысы Н.

Бұрын солай болған. Қазір ше? Бәрі өзгеріп кеткен тәрізді. Жұмысбасты ата-аналар жан тыныштығы үшін баланың қолына смартфон ұстата салады.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқына арнаған биылғы Жолдауында мектепке дейінгі бала тәрбиесіне ерекше зейін қойып, тәрбиешілердің айлығын өсіруді тапсырды. Бала болашағымыз.

Қарап отырсаңыз, атағы әлемге кең жайылған танымал тұлғалардың дені жетістікке жетудің сырын бала күнгі армандарымен ұштастырады.

Сол ертегіні тыңдап, Трояны көзбен көруді армандаған бала Генрих ғалым атанған тұста да мақсатынан қайтпай, қаншама мазақ пен азапқа төзе жүріп, көздегеніне жетті.

3 3 «Ойлау негіздері, ақыл-ой мен шығармашылық қабілеттер, жаңа дағдылар сонау бала кезден қалыптасады». Мемлекет басшысы Н.Назарбаевтың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Қазақстан халқына Жолдауынан. Нұрлыхан Қалқаманұлы, Бала тәрбиесіне, әуелі ата-ана, содан кейін тәрбиеші мен ұстаз жауапты. Бұрын солай болған. Қазір ше? Бәрі өзгеріп кеткен тәрізді. Жұмысбасты ата-аналар жан тыныштығы үшін баланың қолына смартфон ұстата салады. Осыдан соң тентегі үйді басына көтеріп жүгірмейді, мазасын алмайды. Бір бұрышта мұрны пысылдап, өзімен-өзі отыра береді. Ол не көріп отыр? Не үйреніп жатыр? Бас қатырып, уайымдап жүрген адам аз. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқына арнаған биылғы Жолдауында мектепке дейінгі бала тәрбиесіне ерекше зейін қойып, тәрбиешілердің айлығын өсіруді тапсырды. Бала болашағымыз. Адамның адам болып қалыптасуы бала жастан бойына сіңірген тәрбиеге тікелей байланысты екені анық. Қарап отырсаңыз, атағы әлемге кең жайылған танымал тұлғалардың дені жетістікке жетудің сырын бала күнгі армандарымен ұштастырады. Мәселен, Троя қаласын құм-топырақтан аршып, жалпақ жұртқа ұсынған Генрих Шлиманды ынталандырған дүние бала кезінде анасы айтқан ертегі екен. Сол ертегіні тыңдап, Трояны көзбен көруді армандаған бала Генрих ғалым атанған тұста да мақсатынан қайтпай, қаншама мазақ пен азапқа төзе жүріп, көздегеніне жетті. Топырақ астында қалған құнды жәдігерді адамзатқа қайтарды. Хош, әуелгі сөзге қайта оралайық. Бүгінгінің баласын смартфон тәрбиелеп жатқаны ащы да болса шындық. Заманның да ыңғайы осы ғой. Көрсетпеймін, телефон ұстатпаймын деген болмайды. Өйтсеңіз, баланың психикасына зақым келіп, өзін қатарластарынан кем көруі мүмкін. Қайтпек керек? Тығырықтан шығар жол жалғыз баланың не көріп отырғанын қадағалау. Елімізде балалар ең көп кіретін сайт youtube желісі. Мұнда арнайы «қауіпсіздік режимі» бар. Әлем қолданатын желі болғандықтан, күн сайын миллионға тарта видео жүктеледі, олардың арасында пайдалы контентпен қатар, қатігездікке үндейтін зиянды ақпараттар немесе ересектерге арналған видеолар да өріп жүруі мүмкін. Сақтық үшін балаға телефон берер кезде «қауіпсіздік режимін» қосып қойыңыз. Өз жасына сай келмейтін дүниелерді қарауға болмайтынын түсіндіріп, қызықты видеоларды ұсыныңыз. Бұл балаңызды зиянды ақпараттан аз да болса қорғауға мүмкіндік береді. Youtube желісінде баланың ой-өрісін дамытып, білімін арттыруға бағытталған сан түрлі арналар бар. Бірінде, түстерді ажыратуды көрсетсе, келесілері сурет салуды, енді бірі қағаздан ою-өрнек қиюды үйретуі мүмкін. Әлем қызықтарын, табиғаттың тылсым жаратылысын жеңіл тілмен түсіндіріп беретін видеолар да жеткілікті. Егер, балаңызды осындай дүниені тамашалауға үйретсеңіз, сөзсіз жеңіске жеткеніңіз. Бұлар баланың бойындағы шығармашылық қабілеттерді ашып, өзінің тұлғалық қасиеттерін көрсетуге мүмкіндік береді. Youtube желісі баланың тәрбиесімен қатар тіліне де ықпал ететінін естен шығармаған абзал. Мәселен, менің бірден енді асқан қызымның тілі ағылшынша шығып келеді. «Әкел, бер, иә, жоқ» деген жекелеген сөздерді осы тілде айтып, таң қалдырып жүр. Үйде бұл тілде сөйлейтін адам жоқ. Бәрі, телефонның пайдасы. Күніне бір уақыт смартфон ұстатқан кезде қазақша видеоларды көрсетуге тырысамыз. Таппай жатсақ, амалсыз ағылшындардың арнасын көрсетуге тура келеді. Орысшаны онсыз да үйреніп алады ғой. Қазақша видеолар демекші, youtube желісіндегі балаға арналған сапалы контент тапшы. Еліміздегі балалардың жалғыз арнасы «Балапанның» ресми парақшасында ғана қызықты дүниелер жарияланады. «Әли мен Ая», «Еріншектер елі», «Саяхатшы Дара» тәрізді мультфильмдердің қаралымы миллионнан асқан. Екі сериялы «Қошқар мен теке» мультфильмінің танымалдылығы соншалық, жұрт жалғасын күтіп жүр. Мұны «Қошқар мен теке 3» деген атпен жарияланған видеолардың көп қаралым жинауынан-ақ байқауға болады. Әрине, жоқ деп алақан жайып, түңілуге де болмайды. Елбасымыздың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласында әр адам өзінің еліне, жеріне пайда әкелуге ұмтылуы керектігі айтылған. Жұмыстың бәрін Үкіметтің иығына артып, қарап отыратын кеңес заманынан өтіп кеттік. Интернетте балаларға арналған са- палы контент қалыптастыруға айтарлықтай кедергі жоқ. Бастысы ынта болса, жетіп жатыр. Youtube желісіне кез келген адам тіркеліп, видео жүктей алады. Қаржылық мәселенің де оңтайлы шешімі бар. Үoutube бірнеше жыл бұрын Қазақстан аумағында жарнама арқылы ақша табуға рұқсат берді. Сырттан жарнамамен айналысатын серіктес компаниялар келіп, танымал арналармен жұмыс істеуде. Мұның тиімділігі сол, сіз жарнама беруші іздеп әуре болмайсыз. Бәрін серіктес компания өз мойынына алған. Яғни, сүйікті ісіңізбен айналыса отырып қосымша табыс табуға болады. Сізден талап етілетіні қызықты да сапалы видео түсіру арқылы аудиторияның сұранысына ие болу. Бала тәрбиесінде ата-ананың орны ерекше. Ізіңізді жалғастырар ұрпағыңыздың бүгінін назарда ұстау арқылы келешегінің жарқын болуына жағдай жасаңыз. Сіздің баланың бойына сіңірген тәрбиеңізді, тәрбиешілер мен ұстаздары үйреткен білімді интернет әп-сәтте жойып жіберуі мүмкін. Сондықтан, балаңыздың Youtube желісінде не көріп отырғанын бақылауда ұстаңыз. Әйтпесе, бармақ тістеп қалуыңыз мүмкін. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі мәселелеріне, халықтың әл-ауқатын арттыру міндеттеріне бағыттаған Жолдауында білім саласына қатысты педагог қызметкерлердің жағдайына баса көңіл бөлді. Мемлекет басшысының «5 жыл ішінде білім, ғылым, денсаулық сақтау салаларына барлық көздерден жұмсалатын қаражатты ішкі жалпы өнімнің 10 пайызына дейін жеткізу қажет» деген ұсынысы елдің көкейдегісін дөп басты десек қателеспейміз. Бұл еліміздегі ғылым мен білім саласының жаңа сатыға шығуына, заманауи талаптарға сәйкес ғылыми ізденістер жасауға, оқу үдерісін жаңа технологиялармен жасақтауға, тың әдістемелік шешімдер әзірлеуге бастайтыны анық. Ғылыми-педагогикалық сапалы кадрларды даярлау мәселесін Президент үнемі назардан тыс қалдырған емес. Осы ретте мұғалімдердің айлық табысы, қоғамдағы беделі жайлы да көптеген бастамаларды алға тартты. Қоғамда орын алған осы бір өзекті мәселелерді шешуге Елбасымыздың айтқан ұсыныстары мен тапсырмалары негіз болатынына сенімдіміз. Президент атаған осы бір ұсыныстар мен бірқатар тапсырмалар ел келешегінің саналы тұлғаларын қалыптастыруға бағытталған үлкен жанашырлық деп білеміз. Елбасының жолдауда айтқан: «Бұл құжат мұғалімдер мен мектепке дейінгі мекемелер қызметкерлері үшін барлық игілікті қарастырып, жүктемені азайтуға, жөнсіз тексерістер мен міндеттен тыс функциялардан арашалауға тиіс» деген сөзі де көпшілік көкейінде жүрген мәселе деп ойлаймыз. Назарбаев зияткерлік мектептерінің оқыту жүйесі мен әдістемесі мемлекеттік мектептер үшін бірыңғай жүйе болу керектігі және мұның мектеп білімін реформалаудың қорытынды кезеңі болу қажеттігін атай келіп, білім сапасын бағалау жүйесі халықаралық стандарттарға негізделуге тиіс екендігін айтты. Бүгінде жаңартылған білім мазмұны бойынша мектептер жұмыс жасап жатқаны белгілі, олай болса Елбасы атаған бұл мәселелер алдағы уақытта толық жүзеге асырылып, табысты жетістіктерге бастайды деп үлкен сенім білдіруге болады. Ел өңіріндегі кей мектептерде оқушыларға орын жетіспейтіні, мектептердің үш ауысымда оқытуы және апат жағдайында болу мәселелерін атап көрсетті. Өз кезегінде кезек күттірмейтін осы ауқымды проблеманы оңтайландыруды көздеген ұсынысты ел болашағына жасалған қамқорлық деп білеміз. Асылбек СҮЛЕЙМЕНОВ, 93 гимназияның қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі. Нұрлыхан Қалқаманұлы, Балабақша қызметкерлері Елбасымыздың биылғы Жолдауын зор ықыласпен қарсы алды. Жолдауда мектепке дейінгі білім беру ісін жандандырып, тәрбиешілер мәртебесін көтеру тапсырылған болатын. «Бұл жылдар бойы қордаланған кадр мәселесін түбегейлі шешуге жол ашады», дейді Шахтинск қаласындағы «Гүлдер» бөбекжайының директоры Гүлзайра ИСИНА. Расымен де, осы күні ата-аналар балабақшадағы сәбиінің амандығын ойлап қорқатын болды. Әлеуметтік желілерде жаға ұстатарлық жаңалықтар өріп жүр. Қаршадай балаларды аяусыз ұрып-соғатын, түрмедегідей тәртіп орнататын педагогтар бар арамызда. Олар баланың тілін табуға ұмтылмайды. Бар ойы аман-есен жұмыс күнінің соңына жету ғана. Сондықтан, баланы қорқыту арқылы бағындырып, мысын басып тастайды. Бұған не себеп? Білікті мамандар, мейірімді тәрбиешілер неге аз? Мәселенің түйіні тәрбиешілер мәртебесі мен айлығына келіп тіреледі. Мойындау керек, әрбір үйдің еркесін бағып-қағып отырған жан- дардың еңбекақысы мардымсыз. Әлеуметтік мәселе оң шешімін таппағандықтан, олар жұмысқа да салғырт қарайды. Ал, мұны көріп өскен жас буын тәрбиеші болуды армандамайды да. Елбасымыздың биылғы Жолдауынан көп үміт күтеміз. Әсіресе, тәрбиешілердің әлеуметтік мәселелерін шешу, айлығын өсіру бастамасын қуанышпен қарсы алдық. Бүгінде балабақшаға жұмысқа алатын білікті маман таппаймыз. Неге? Өйткені, білімді жастар аз ақшаға жұмыс істегісі келмейді. Ал, тәрбиеші мамандығына оқуға түсетіндердің дені басқа салада грант бұйырмаған соң, амалсыз келгендер. Ащы да болса шындық осы. Өздері қаламаған кәсіп болғандықтан, диплом алған соң жұмысқа төзе алмайды. Әлгі, ашулы тәрбиешілер деген осыдан шығады. Егер, тәрбиешілердің мәртебесі жоғары, айлығы жақсы болса, онда кадр мәселесін түбегейлі шешер едік. Тәрбиеші мамандығын армандап, жүрегімен қалап келетін жастар да көбейер еді, дейді Гүлзайра Исина. Шахтинск қаласындағы «Гүлдер» бөбекжайы Елбасының тапсырмасымен қабылданған «Балапан» бағдарламасының аясында күрделі жөндеуден өтіп, бүгінде ел игілігіне қызмет етуде. Жолдауда айтылған, баланың ойлау қабілетін ерте бастан дамыту мәселесі де жолға қойылған. Мұнда 1,5 жастан асқан балалар қабылданады. Балабақшаның жабдықталуы да заманға сай. Шахтинск қаласы бойынша, тек осы мекемеде ғана Монтессори технологиясы қолданылады. Монтессори технологиясын ХХ ғасырдың бас кезінде итальяндық педагог Мария Монтессори ұсынған. Оның ерекшелігі баланың жеке қабілетін ашу және соған сай орта құру. Бұл ортада психологиялық жайлылық, таңдау еркіндігі мен педагогтің адамгершілігі салтанат құрады. Дәл осы тәсілді Жапония, Германия, Сингапур тәрізді алдыңғы қатарлы мемлекеттер өз тәжірбиесінде қолданып, табысты нәтижелерге қол жеткізген. Біздің елімізде де, Елбасымыздың тапсырмасына сәйкес балабақшаларды «Монтессори» кабинеттерімен жабдықтау қолға алынған. Қазақта «Тәрбие тал бесіктен» деген аталы сөз бар ғой. Баланы ерте жастан білімге баулудың маңызы зор. Мәселен, біз 1,5 жастан асқан балаларды қабылдаймыз. Олар ортаға тез бейімделіп, үйреткен нәрселерді бірден қабылдайды. Әрі адамдарды жатырқамай, кез келген ортамен тіл табысып кетеді. Елбасымыз Жолдауда баланың креативтілігін, сыни ойлауын, коммуникативтілігін және командада жұмыс істей білуіне басты назар аудару керектігін айтты. Біздің атқарып жатқан жұмысымыз да осыған сай келеді, дейді Гүлзайра Жеңісқызы. Бөбекжайда тәрбиеленушілердің шығармашылық қабілетін ояту үшін де барлық жағдай жасалған. Мәселен, ән-күйге бейімі бар балалар үшін арнайы «Музыка мектебі» бар. Арнайы мамандар апта сайын балаларға ән айтуды, домбырамен күй шертуді үйретеді. Сонымен бірге, қаламды серік етіп, табиғаттың әсемдігі мен көңілдегі көркем ойды қағаз бетіне түсіруге ұмтылатын балалардың шығармашылық қабілетін шыңдау мақсатында «Сурет сыныбы» ашылған. Ересек топтағы тәрбиеленушілер үшін ұйымдастырылған «Тоғызқұмалақ» сыныбына да ерекше тоқталып өтуге болады. Қазақтың дәстүрлі ойыны адамды есепке жүйрік болуға үйретеді. Сондай-ақ, баланы тез шешім қабылдап, тәуекелге бара білуге баулиды. Әрине, балалардың бәрі әнші, суретші немесе спортшы болып шықпайды. Бұл олардың ойлау жүйелерін дамыту мақсатында атқарылып жатқан шаруалар. Жемісті нәтижелері де жоқ емес. Тәрбиеленушілердің арасында облыстық, республикалық байқауларда топ жарып, талантымен талайды тамсандырып жүрген жеткіншектер де бар. Елбасымыз Жолдауда баланың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге ерекше зейін аудару керектігін айтқан болатын. Аумалы-төкпелі заманда бұл кезек күттірмейтін мәселе екені анық. Балабақша директорының айтуынша, күрделі жөндеу жұмыстары жасалған соң бөбекжайдың барлық бөлмелеріне, аулаларға бейнебақылау камералары орнатылған. Балабақшаларды бейнекамерамен жабдықтау мәселесін толық қолдаймын. Бұл, ең алдымен балалардың қауіпсіздігі үшін керек. Ата-аналар сәбиінің не істеп жүргенін, өзін қалай ұстағанын, тәрбиешілердің қандай қарымқатынас жасағанын білуі керек. Бала болған соң неше түрлі жағдайлар болып тұрады ғой. Сондықтан, бейнебақылау камералары болуы тиіс, дейді «Гүлдер» бөбекжайының директоры. Балабақша қызметкерлері Елбасы Жолдауының жүзеге асуы балабақша жұмысына жаңа серпін әкеліп, дамуына оң ықпал етеріне сенімді.

4 Темір жол да тіршілік көзі. Өзге қатынас құралдарымен салыстырғанда, «отарбаңыз» қолжетімді, ауа райын талғамайды, қауіпсіздігі де алдыңғы орында.

Осы орайда, Жаңаарқа жол дистанциясының бастығы Ғабидулла Мұқышевпен жедел сұхбат құрдық. Өйткені, бұл осы мезгілде ұшынып тұрған мәселенің бірі.

Қарағанды мен оның маңайындағы кенттерді жем-шөппен қамтамасыз етіп отырған осы ауылдың фермерлері. Алайда, ауылда екі-үш дүкеннен басқа шағын кәсіппен шұғылданып отырған ешкім болмайтын.

Ауыл адамдарының сұранысын зерделеп нан және нан өнімдерін шығаруды қолға алды. Тиісті бизнес-жоба әзірлеп аудан әкімдігінің шағын кәсіпкерлікті қолдау бойынша жариялаған 2017 жылғы конкурсына ұсынды.

Ауыл ортасында неше жылдан бері бос тұрған шеберхананың екі-үш бөлмесін жөндеп, санитарлық тәртіпке келтірді. Сатып әкелген құрал-жабдықтарын орналастырып, тоқ, су мәселелерін шешті.

Ауыл адамдарына рахмет, жөндеу жұмыстарына көмектесіп, жәрдемдерін аямады». Көптің тілеуімен, елдің көмегімен биылғы жылдың мамыр айынан бастап нан пісіруге кірісіпті.

Нанымыз дәмді болған соң сұраныс та бар. Іргедегі ауылдарды былай қойғанда Дәрия кентінен де келіп алып кетеді. Қажет болса сөткесіне 200-300 бөлке пісіре аламыз.

4 4 Темір жол да тіршілік көзі. Өзге қатынас құралдарымен салыстырғанда, «отарбаңыз» қолжетімді, ауа райын талғамайды, қауіпсіздігі де алдыңғы орында. «Әттегені, сол темір жол бойында күнелткен халықтың өзі жол ережелерін сақтай бермейді», деп дабыл қағады мамандар. Салдарынан мал-мүліктің шығынымен қатар, адам өміріне де қауіп төніп жатады. Осы орайда, Жаңаарқа жол дистанциясының бастығы Ғабидулла Мұқышевпен жедел сұхбат құрдық. Өйткені, бұл осы мезгілде ұшынып тұрған мәселенің бірі. Нұраталды ауылдық округіне қарайтын Қызылқой ауылы жүздеген тұрғыны бар ірі елді мекенге жатады. Жері шұрайлы, нулы-сулы өңір мал ұстап, егіншілікпен айналысуға аса қолайлы. Қарағанды мен оның маңайындағы кенттерді жем-шөппен қамтамасыз етіп отырған осы ауылдың фермерлері. Алайда, ауылда екі-үш дүкеннен басқа шағын кәсіппен шұғылданып отырған ешкім болмайтын. Осыны ескере келе, Сая Олжатай мемлекет тарапынан қабылданған «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасына қатысуды ұйғарды. Ауыл адамдарының сұранысын зерделеп нан және нан өнімдерін шығаруды қолға алды. Тиісті бизнес-жоба әзірлеп аудан әкімдігінің шағын кәсіпкерлікті қолдау бойынша жариялаған 2017 жылғы конкурсына ұсынды. Ауданда жеңімпаз атанған жоба өз кезегінде облыстық конкурсқа қатысып, жас талапкер 3 млн. теңге көлемінде грант алды. Дереу іске кірісті. Ауыл ортасында неше жылдан бері бос тұрған шеберхананың екі-үш бөлмесін жөндеп, санитарлық тәртіпке келтірді. Сатып әкелген құрал-жабдықтарын орналастырып, тоқ, су мәселелерін шешті. Гранттың қаржысы түгелдей өндірістік жабдықтар, техника мен құрылғылар сатып алуға кетті, дейді кейіпкеріміз. Құрылыс материалдарын алуға, басқа да шығындарға өз қаражатымды салдым. Ауыл адамдарына рахмет, жөндеу жұмыстарына көмектесіп, жәрдемдерін аямады». Көптің тілеуімен, елдің көмегімен биылғы жылдың мамыр айынан бастап нан пісіруге кірісіпті. Жұмысқа екі адам алған, оның біреуі бұрын наубайшы болып істеген үй шаруасындағы әйел. «Маусымына қарай күніне 50-ден 100-ге дейін бөлке пісіреміз, дейді Сая Разуанқызы сөзін жалғап. Нанымыз дәмді болған соң сұраныс та бар. Іргедегі ауылдарды былай қойғанда Дәрия кентінен де келіп алып кетеді. Қажет болса сөткесіне бөлке пісіре аламыз. Бізге кішірек, пикап тектес жеңіл жүк машинасы керек, сонда өнімдерімізді ауылдарға өзіміз апарып сатар едік. Осы жағын ойлап жүрмін». Мичурин атындағы колледждің «фермер шаруашылығы» мамандығын бітірген жас маман облыста ұйымдастырылған қысқа мерзімдік курстарға қатысып, кәсіпкерлік сертификатын алыпты. Нан пісіру технологиясын интернет арқылы оқыпүйренген Сая наубайхана жұмысына өзі де кірісіп кетеді. Бидай мен ұнның қымбаттауына байланысты нанның бағасы да өскен. Алайда, қаладағы бағамен бірдей дерлік, айырмашылығы 5 теңге ғана. Ұнды қаладан базар бағасымен сатып алғанша өз бидайын пайдалану әлдеқайда тиімді боларын ойлаған жас кәсіпкер күзде 250 гектар егін салатын жерді баптап та қойыпты. Сая Олжатайдың жеке кәсіпорны халықтың қажетін ашып, табысқа жете беретініне кәміл сенеміз. Ертай ЖӘНІБЕКОВ. Ғабидулла Оңғарбайұлы, бірден әңгіменің төтесіне көшейік. Темір жол мамандарының дабыл қағуына не себеп? Халыққа түсінікті болуы үшін жалпақ тілмен айтайын. Темір жол бойындағы қауіп тудыратын жағдайларды үш бағыт бойынша жіктеуге болады. Автокөліктердің темір жол рельстерін тиісті емес орындардан кесіп өтуі, жаяу жүргіншілердің арнайы бекітілген ережені сақтамауы және елдің төрт түлігін темір жол бойына тым жақын бағуы. Салдары қандай? Темір жолдың аса қауіпті аймақ деп айтылуы бекер емес. Онымен жүйткіген пойыз жолындағысын көріп, дыбыс беріп, тежегішін басқанымен, тоқтап үлгеруі екіталай. Тоннатонна жүк тиелген вагондардың екпіні қатты болғандықтан жолындағысын жайпап өтеді. Ауданға қарасты елді мекендер мен станцияларда сақтық шаралары сақталмай, жол апаттары орын алады. Мұндай фактілер, темір жол бойындағы қайғылы оқиғалар жеке тұлғалармен қатар, мемлекет қазынасына да шығын келтіреді. Көліктер мен жүктердің, темір жол құрылысының бүлінуіне әкеліп соғады. Нақты дерек келтірсеңіз... Мысалға, 16 қазанға қараған түні "Алматы-Жезқазған" бағытындағы 374 жолаушылар пойызын локомотив машинисі шұғыл тоқтатуға мәжбүр болды. Соның өзінде, пойыз жол бойын кесіп өтпек болған үш жылқыны басып өткен. Машинист бірден тиісті мамандарға, дистанция басшылығына хабар берді. Сәйкесінше, олар бірден оқиға орнына жетті. Оқиға зерттеліп, төрт түліктің қожайыны анықталды. Жомарт станциясының тұрғыны екен. «Темір жол бойында малды бағу ережелерімен», «Темір жол арқылы малды айдап өту ережелерімен» жыл сайын танысып жүрген азаматша. Енді, ол локомотивке келтірілген материалдық шығын мен пойыздардың жүру кестесін бұзғаны үшін заң алдында жауап береді. Осы тұста халықты құлақтандыру шараларының барысына тоқталсаңыз... Иә, дистанция жұмыскерлері темір жол бойына жақын орналасқан елді мекендердің халқын жоғарыда айтылған ережелермен жүйелі түрде таныстырады, парақшалар таратады. Жыл басынан бері 2215 адамға ережелерді таныстыру жұмыстары жүргізілген. Апаттардың алдын алу-түсіндіру жұмыстарын жүргізуге атсалысуы үшін қалалық, кенттік әкімдіктерге хат жолдадық. Станцияларда 47 жиын өткізілді. Облыстық, аудандық газеттер арқылы да халыққа темір жол бойындағы ережелерді сақтау туралы хабарландырулар берілді. Сіздердің мекеме тарапынан тағы қандай жұмыстар қолға алынған? Халыққа сапалы қызмет көрсету сияқты, қауіпсіздік шараларын нығайту да үнемі басты назарда. Үстіміздегі жылы дистанцияға қарасты жол бойының 8 шақырымына төрт түлікті өткізбейтін қоршау орнату жоспарланған. Қазіргі күні темір жолдың "Жомарт-Манадыр" учаскесінің бойына қоршаулар орнатылуда шұңқыр қазылып, 1123 қазық қағылды. "Жеңіс-Қызылжар" учаскесінде 1098 шұңқыр қазылып, 266 қазық қағылды. Сондай-ақ, дистанция бойынша төрт түліктің темір жол бойына шығып кетпеуін қадағалау жұмыстары жүргізілуде. Жоғарыда төрт түліктің темір жол бойында жиі жайылатынын айттыңыз. Шаруалар, ауыл халқы қандай қарапайым қағиданы ұстануы тиіс? Өрісі темір жол бойына жақын орналасқан шаруалар бар. Кейбіреуінің төрт түлігі қысы-жазы бағусыз. Міне, осы кемшіліктің алдын алу керек. Бақташы алдындағы малды темір жол табанынан кем дегенде 2000 метр қашықтықта жаюы тиіс. Ал, байлаулы түлікті кемі 300 метр қашықтықта ұстауы қажет. Бұған қоса, жүріп келе жатқан пойызды көрсеңіз, оған жол беріңіз. Автокөлікпен де темір жолдың механикалық құрылыммен жабдықталған өткелдері арқылы ғана өтіңіз. Оқырманға айтарыңыз... Облыстағы ата басылым «Орталық Қазақстанның» оқырманы жақсы білер, «сақтықта қорлық жоқ» дейді дана халқымыз. Өміріңізді қатерге тікпеңіз! Қауіпсіздік ережелері туралы білгеніңізді өзгелермен бөлісіңіз. Әсіресе, жас буынға үнемі ескертіңіз. Темір жол бойындағы ережелерді сақтамасаңыз, орны толмас өкінішке әкеліп соғуы ықтимал... Жолдарыңыз болсын! Сұхбаттасқан Қуаныш АМАНҚҰЛОВ. Сағыныш ӘбіЛОВА, «Бастау» оқу-әдістемелік орталығында латын әліпбиінде оқу мен жазу дағдысын қалыптастыру, латынша әріптерді есте сақтау, латын графикасындағы жазу барысында кездесетін қиыншылықтарды анықтау мақсатында «Латын әліпбиіне көшу болашақтың бағдары» атты дөңгелек үстел өтті. «Заманның талабы, адамның талабы» дегендей бүгінгі таңның дәйекті бағытының бірі латын әліпбиі. Елбасымыз «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында болашаққа сенімді қарауға мүмкіндік берген бірегей мәселе қазақ тілін біртіндеп латын әліпбиіне көшіруді басты міндет ретінде белгілейді. «Біріншіден, қазақ тілін біртіндеп латын әліпбиіне көшіру жұмыстарын бастауымыз керек. Біз бұл мәселеге неғұрлым дәйектілік қажеттігін терең түсініп, байыппен қарап келеміз және оған кірісуге Тәуелсіздік алғаннан бері мұқият дайындалдық. Қазақ тілінің әліпбиі тым тереңнен тамыр тартатынын білесіздер» деді Елбасымыз таяу жылдардағы міндеттерді саралай келе. Бүгінде латын әліпбиі мәселесі кімді болсын толғандырмай қоймасы анық. Латын әліпбиіне көшу туралы айтылып келе жатқанына біраз уақыт болғанымен, бұл мәселе төңірегінде сан алуан пікірлер бар. Дегенмен де Елбасымыздың салиқалы саясатының арқасында бұл мәселенің де өз шешімі болары анық. Осыған орай бүгінгі таңда «Бастау» оқуәдістемелік орталығының қызметкерлері қарқынды жұмыс атқаруда. Оның бірденбір дәлелі тілге тиек етіп отырған шара. Ұйымдастырылған шараға қала аумағындағы көптеген мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың мемлекеттік тілге жауапты мамандары мен қызметшілері қатысты. Оларға тақырып аясында мәліметтер берілді. Шара барысында орталық оқытушылары Мейрамгүл Қабдрашқызы мен Әсел Тойымбекқызы жаңа әліпбидің үлгісімен таныстырды. «Кім зерек?» және «Тапқырлар алаңы» әдісі арқылы қатысушылармен тәжірибелік жұмыстар жасап, жаңа әліпбиге қызығушылықтарын оятты. Шара соңында әр қатысушыға «Менің айтарым» парақшалары таратылды, онда қатысушылар өз ойларымен бөлісті. Қатысушыларымыз бұл парақшаларға латын әліпбиінің терең дамуына өз үлестерін қосатындықтарын жазғаны, құптарлық жағдай. «Кеңесіп пішкен тон келте болмас». Сіз бен біз болып осы әліпбидің жандануына өз септігімізді тигізетін болсақ, біздің көздеген мақсатымыз, аңсаған арманымыз орындалатыны анық. Латын қарпіне көшу мәселесі ел болып жұмыла кірісетін үлкен шаруа. Қандай қадам жасасақ та ұлтымыз үшін игілікті боларына сеніміміз мол. Бибігүл ДАУЛБАЕВА, «Бастау» оқу-әдістемелік орталығының директоры. Жақында «Нұр Отан» партиясы Қарқаралы аудандық филиалының ХХ есеп беру-сайлау конференциясы өтті. Конференцияның күн тәртібінде, «Нұр Отан» партиясы Қарқаралы аудандық филиалы Саяси кеңесінің жылдары атқарылған жұмыстары, Саяси кеңесінің жаңа құрамын сайлау, сондайақ, «Нұр Отан» партиясы Қарағанды облыстық филиалы конференциясына делегаттар сайлау мәселелері қаралды. Аудандық партия филиалының 30 бастауыш партия ұйымынан сайланған делегаттарға, партия филиалының төрағасы, аудан әкімі Х.Мақсұтов, Саяси кеңестің атқарылған жұмыстары бойынша есеп беріп, Елбасы, партия Төрағасы Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына арналған әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауы жүктеген міндеттерді орындау шараларына тоқталды. Жарыссөзге қатысқан Угар селолық округі бастауыш партия ұйымының төрағасы Ж.Рахымбековтің, аудандық партия филиалының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қоғамдық кеңесінің төрағасы, аудандық депутаттық фракциясының мүшесі, аудандық мемлекеттік мұрағат бөлімшесінің басшысы М.Кәрімнің баяндамалары тыңдалды. Саяси кеңестің есептік кезеңдегі атқарылған жұмысы қанағаттанарлық деп танылды. Келесі кезекте аудандық партия филиалының кадрлық резерві мүшелерінен, Саяси кеңестің жаңа құрамы сайланып, облыстық партия филиалының есеп беру-сайлау конференциясына делегаттар ұсынылды. ҚАРҚАРАЛЫ ауданы. Қасымхан ҒАЛЫМ, Еуропаның даңғаза музыкасы уытын кең жайып, ұрпақ санасын улап, дағдылы, дәстүрлі халық өнерінің даңғыл жолынан аздыруға шақ қалдырып тұрған бүгінгі күнде ұлттық құндылығымызды сақтап, күйшілік өнердің ыстығына күйіп, суығына тоңып, атадан қалған қасиетті күй өнерінің дамуына тер төккен азаматтар саусақпен санарлық. Солардың бірі әрі бірегейі дәулескер күйші Дәулетбек Сәдуақасұлы. Айта кетейік, шілденің 22 күні туған жері Шет өңірінде Дәулетбек Сәдуақасұлының 80 жылдық мерейтойына орай республикалық «Шертпе күй» фестивалі ұйымдастырылып, ұланасыр той өткен. Міне, сол игі шара «Шалқыма» концерт залында өз жалғасын тапты. Алдымен, күйші жайлы бейнебаян көпшілік назарына ұсынылып, «Арқа сазы» фольклорлық ансамблінің күйлерімен ашылды фестиваль. Өнер жолында кейінгі жас ұрпаққа шертпе күйдің шеберлігін насихаттап жүрген Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласы аясында Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері, композитор, күйші Дәулетбек СӘДУАҚАСҰЛЫНЫҢ 80 жылдық мерейтойына орай, «Қос ішекте бебеу қаққан беу дүние» атты облыстық шертпе күй фестивалі өтті. Қайролла Дәулетбекұлы сөз алып, әке рухына арналған келелі кештің маңыздылығын атап өтті. Артынша, Шет ауданы әкімінің орынбасары Азамат Әбілдин құттықтау лебізін білдірді. ҚР еңбек сіңірген қайраткері, Қазақ ұлттық өнер университетінің профессоры, Арқа, Қаратау күйлерін насихаттаушы, шертпе күйдің шебері Жанғали Жүзбаев естелік айтып, Қыздарбектің «Мұң қосбасар», Итаяқтың «Қосбасар» күйлерін орындады. Сайдалы сары Тоқа күйшілік мектебін насихаттаушы Ертай Жәнібеков «Толғау» күйін, Қали Байжанов атындағы «Арқа сазы» фольклорлық ансамблінің күйшісі Елжас Кәрімов Сүгірдің «Шалқыма», Қазанғаптың «Көкіл» күйлерін, дәулескер домбырашы Қалкен Қасымов Тәттімбеттің «Көкейкесті» мен «Бестөре» шығармасын, 12 мамандандырылған музыка мектебінің 12 сынып оқушысы Аңсар Ысқақов Дәулетбек күйшінің мәнерінде Қыздарбектің «Өткінші қосбасары» мен Сембектің «Наз қосбасарын» нақышына келтіре орындады. «Аққыз сыршыл, Әбікен ойшыл, Мағауия сөзшең. Үшеуі біріге келгенде, Арқа күйшілік мектебінің барлық қыр-сырын ашып тастайды» деген екен Жанғали Жүзбай бір сөзінде. Сыршыл күйші Аққыз анамыздың ұрпағы, Дәулетбек Сәдуақасұлының шәкірті, өнер жанашыры Болат Тәкішев Аққыздың «Қайран елім» шығармасын төгілдіре орындады. Дәулескер күйшінің жолын қуған немересі Жүсіп Дәулетбек атасының күйі «Толғаудың» I түрімен тәнті етті көрерменді. «Соңғы 200 жылда бұл жерде керемет даңқты күйшілер өткен. Қыздарбек, Әбди, Мақаш, Әбікен Қасеновтің өзі неге тұрады? Сол кісілердің кезінде қуғынға ұшыраған шертпе күйлерін бізге, осы заманға әкеліп, үйреткен осы Дәукең ақсақал болатын», дейді Ертай Жәнібеков. Иә, айта берсек, Дәулетбек ағамыздың сіңірген еңбегі ұшан-теңіз. «Жақсы әке баласына қырық жыл азық» демекші, әке аманатын арқалап жүрген кештің ұйымдастырушысы, «Күй керуен» шертпе күй орталығының жетекшісі Қайролла Сәдуақасұлы әкесінің «Анаға арнауы» мен «Толғау» күйінің II түрін тамылжыта орындап, кеш шымылдығын жапты.

Сіз өз мерейтойыңызға лайықты да қошеметтеуге тұрар жетістіктермен келіп отырсыз. Өз еңбек жолыңызда талай белеске шығып, ұжымның және достарыңыздың құрметіне бөлендіңіз.

Туған елге деген сүйіспеншілік арқылы парасатты да рухы биік ізбасарларыңызды тәрбиелеу жолында дарынды ұйымдастырушы қырынан көрініп келесіз.

Осы қалпыңыздан таймай, асулардан асып, берекеңіз тасып, ата жолынан айнымай, жұбайыңызбен бірге балаларыңыздың қызығын көріңіз. Құтты болсын қуанышты күніңіз, Бақытты боп шаттық өмір сүріңіз.

Тілек білдіруші: «Отқанжар» ЖШС ұжымы. 183 Құттықтаймыз!

Ол туған жерге туын тігіп қана қоймай, туған ауылының туын биікке көтеріп, отансүйгіштігі, ұлтжандылығы, ұйымдастырушылық қабілеті арқасында шалғайда тұралап қалған ауылды аяғына тұрғызып, облыстағы

5 5 Құттықтаймыз! Нұра ауданы, Изенді ауылының тумасы, әрі тұрғыны, «Отқанжар» ЖШС директоры Қанат Жариясұлы Отарбаевты қазанның 25 жұлдызында асқаралы 60 жасқа толатын мерейтойымен шын жүректен құттықтаймыз! Сіз өз мерейтойыңызға лайықты да қошеметтеуге тұрар жетістіктермен келіп отырсыз. Өз еңбек жолыңызда талай белеске шығып, ұжымның және достарыңыздың құрметіне бөлендіңіз. Таңдаған жолыңызды абыроймен жалғастырып келе жатқан тамаша балаларды тәрбиелеп өсірдіңіз. Туған елге деген сүйіспеншілік арқылы парасатты да рухы биік ізбасарларыңызды тәрбиелеу жолында дарынды ұйымдастырушы қырынан көрініп келесіз. Өмірден мол тәжірибе жинақтап, жас мамандарды тәрбиелеп, еңбек жолына бағыт беріп, бізге ұстаз, ақылшы, көмекші болып отырсыз. Осы қалпыңыздан таймай, асулардан асып, берекеңіз тасып, ата жолынан айнымай, жұбайыңызбен бірге балаларыңыздың қызығын көріңіз. Құтты болсын қуанышты күніңіз, Бақытты боп шаттық өмір сүріңіз. Алпыстың да асқарына жеттіңіз, Енді жүзге құлаш сермеп шығыңыз. Мереке күн нұрға толсын жүзіңіз, Қуаныңыз, шаттаныңыз, күліңіз. Бала-шаға қызығына кенеліп, Ортамызда аман-есен жүріңіз! Тілек білдіруші: «Отқанжар» ЖШС ұжымы. 183 Құттықтаймыз! Нұра ауданына қарасты Изенді ауылының тумасы, асқар тау әкеміз, ақылшы, қамқорымыз Қанат Жариясұлы ОТАРБАЕВ 25 қазанда асқаралы 60 жасқа толады. Ол туған жерге туын тігіп қана қоймай, туған ауылының туын биікке көтеріп, отансүйгіштігі, ұлтжандылығы, ұйымдастырушылық қабілеті арқасында шалғайда тұралап қалған ауылды аяғына тұрғызып, облыстағы озық ауылдардың қатарына енгізді. Ауылдастарының алғысын арқалаған әкеміз қашан да біздің мақтанышымыз болмақ! Жүз жасаңыз, жан әке! Қартаймаңыз, ортаймаңыз! Әулетіміздің алып бәйтерегі болып жайқалып тұра бергейсіз! Елді ойлап, алаңдамай бас қамына, Елге сыйлы, қадірлі достарына. Асқар таудай әкеміз ақылшымыз, Алпыстың шықты бүгін асқарына! Әкетай, құтты болсын алпысыңыз, Бойдағы сарқылмасын әл-күшіңіз. Жетпіс, сексен, тоқсанды аттап өтіп, Жүз жастың төбесінен дәл түсіңіз! Алсаң да қанша жерден ерек білім, Әке берген тәрбие бөлек-тұғын. Құр сөзбен емес іспен көрсеттіңіз, Қазақты қалай сүю керектігін. Әулетке әке қорған, ана көрік, Қасында еркелейміз бала болып. Аман-есен жүріңіз ортамызда Дауыл соқса ықтасын, пана болып. Әкетайым ақылшым, көрегенім, Үлгісіндей тәрбие, өнегенің. Анамызбен тоя алмай жүріңіздер, Қызығына немере-шөберенің! Тілек білдірушілер: жұбайы Нәсіп, балалары Аслан-Айнұр, Руслан-Ботагөз, Ербұлан-Назерке, Дидар-Ақнұр, Еламан және немерелері. Құттықтаймыз! Ерекше аяулы да ардақты ұстазымыз Майра Қасымқызы Тоқболатованы 75 жасқа толып отырған мерейлі күнімен құттықтаймыз. "Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға" деп ұлы Абай атамыз айтқандай Майра Қасымқызы ұзақ жылдар бойы жас ұрпақтың санасына сапалы білім, өнегелі тәрбие беруден жалықпаған. Сіздің ерен еңбегіңізді таразыға салып өлшеп болмаспыз. Әрдайым сіз көп жылдар осы тыңғылықты да, тындырымды қалпыңыздан танбай біздерді білім нәрімен сусындатып, үлкен өмірде әрқайсымыздың өз жолдарымызды табуға жол сілтеген ұлағатты ұстазсыз. Біз сізді қажырлы еңбегіңіз және қамқорлығыңыз үшін үлгі көреміз, қадірлейміз, мақтан тұтамыз! Ақылыңызға, кең жүрегіңізге, тәжірибеңізге әрдайым сіздің алдыңызда басымызды иеміз. Осы күні сізге деннің саулығын, шаңырағыңызға ырыс - байлық, жүрегіңізге мәңгі жастық жалынын, көңіліңізге сезімнің шалқыған шаттығын тілейміз. Құтты болсын туған күн, мерекеңіз, Арта берсін ырыс - құт, берекеңіз. Алла берген бағыңыз ортаймасын, Әрқашанда көңіліңіз қартаймасын. Әлі де сан асулардан асыңыз, Аққан судай қуанышпен тасыңыз. Қайда болсын сый - құрметке бөленіп, Әрдайым төрде болсын басыңыз. Өзіңіздің еңбегіңіз өзгеше басқалардан, Шәкірттерге бар өмірін арнаған. Өтеуіндей еңбекпен өткен жылдардың, Құтты болсын шаттық тұнған туған күн. Ізгі ақ тілектерімен: Ынталы ауылының 3 орта мектебінің 1995 жылғы түлектері. 351 Қазіргі таңда қоғам мен мектеп арасында хижап мәселесі жиі дау тудырып, өзекті дүниеге айналды. Өзге ұстанымдағы қандастарымыз зайырлы мемлекеттің заң талаптарын елемей, қыздарын жалпы білім беру ошақтарына тұмшалап жіберуі көпшілік тарапынан талқыға айналғаны қашан?! Бір қызығы, балиғатқа толмай, басына «қара жамылған» қаракөздерді қолдайтындар да бар. Ұлттың ертеңін ойлап, улап-шулағандар да жетерлік. Мәселенің мәнісін философия және теология ғылымдарының докторы, профессор Досай Кенжетайдан сұраған едік Досай Тұрсынбайұлы, соңғы кездері елімізде қыз балалардың басына орамал тағу мәселесі жиі көтеріліп жүр? Неге бұл ахуал ушығып кетті? Ол рас, орамал тағу емес, «хижап» қоғамдық санада елеулі қайшылықтар алып келгені жасырын емес. Егер орамал тағу діни танымдық мәселе ретінде көрініс берген болса, оның жарасы жеңіл. Оның сауатын ашу, діни негіздерін көрсету арқылы танымын кеңейтіп, ағартушылық жолмен шешкен болар едік Негізінен бұл мәселе төңірегінде, бұқаралық ақпарат құралдары мен Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы тарапынан көптеген іс-шаралар ұйымдастырылып, мақалалар жарық көрді. Бірақ, халық арасында қоғамдық санаға әсері байқалмай келеді. Енді оның себептерін анықтауға тырысып көрейік. Біріншіден, қазіргі БАҚ ішінде осы құбылысты іздеп жүріп жариялайтын тенденциялық әрекеттер байқалады. Демек, осы тақырыпты үдету туралы тапсырма болуы әбден мүмкін. Бұл тапсырыс біздің қоғамның ішкі тұрақтылығына сызат іздеп жүрген сыртқы саяси күштерден болуы ықтимал. Екіншіден, осы орамал арқылы сыртқы құқық қорғау орталықтары қоғамдағы жыныс негізіндегі саясаттарына жол салып жатқан сыңайлы. Мысалы, гендерлік саясаттың қазақстандық шаблонына діни мотивтерді қосып, жан-жақтан қысым көрсетуге дайындық жасап жатқан да болуы мүмкін. Сонда хижап олар үшін қоғамда қайшылық туғызудың жыныстық (гендер), діни, әлеуметтік, саяси, құқықтық орталығына өз-өзінен айналып шыға келеді. Рас, сыртқы күштерге, олардың осындай тұзағына құрал болып кетпеу үшін де біздің қоғамдық, демократиялық келісімге негізделген зайырлылық ұстанымына құрылған мемлекет пен дін қатынасының мазмұны мен идеясын қоғамның кез келген қабаттарына түсіндіру жұмыстары жетпей жатыр. Үшіншіден, діни тұрғыдан алсақ, алты жасар қыз баланың Алла алдында ешқандай жауапкершілігі жоқ. Сондықтан, ол баланың осы жаста жынысын нақтылап, діни ерекшелігін көрсетіп, сыныптастарынан оқшаулануы дінімізге де, ділімізге де, заңымызға да қарсы әрекет. Енді осы әрекетті сол бала жасап отырған жоқ, оны тәрбиелеп отырған ата-анасы. Оған оның еркі де, санасы да, ақылы да, ішкі діни сезімі де жетпейді. Бұл ата-анасының баласын құрал қылуы, сол арқылы еркін заңға қарсы екендігін, зайырлылық талаптарын мойындамайтындығын көрсетіп отыр. Біз ислам арқылы мәдени болмысқа айналған, ұлттығымызды қалыптастырған, дәстүрлі мемлекеттілігі мен тарихи тәжірибесі бар халықпыз. Біз кеше ғана мұсылман болған ел де емеспіз. Қазіргі қоғамдағы несәлафилік тенденция осы жоғарыда айтылғандардың бәрін жоққа шығарып, діндарлар арасында теріс психологиялық пиғыл қалыптастыруға мұрындық болып отыр. Бұл үдеріс отбасы институтын зайырлы қоғамнан оқшаулау, имманентті мәндегі ішке бүріну, қоғам талабына немқұрайды қарау, заңды елемеу, кеңістік пен уақыт үндестігі үйлесімділігіне қатыспауды өз құралдарының ерекшелігі мен сипаты ретінде сомдап жатыр. Төртіншіден, исламда жынысына қарамастан ер ме, әйел ме жаратылысынан тең, бір рухтан шыққан. Біреулердің негіздеп жүргеніндей, «исламда әйел еркектің қабырғасынан жаралмаған». Алла алдында тең болғандықтан да исламда әйел мен еркекке бірдей білім алу парыз етілген. Бұл білім «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институтында мектепке дейінгі, орта, қосымша, техникалық және кәсіби, жоғары білім беру ұйымдары үшін дәстүрлі республикалық «Педагогикалық идеялар панорамасы» бейнесабақтар мен бейнедәрістер конкурсының аймақтық кезеңі аяқталды. алудың мазмұны да сол уақыт пен кеңістіктің талабына сай болуы қарастырылған. Бүгінгі жаһанданған дүниеде білім алу мазмұнында, еліміз басқалармен терезесі тең болу мақсатын көздеген болса, Ханафи мазхабы да бұл шартты қолдайды. Еліміздің білім беру жүйесі зайырлы сипатта, бұл шарт. Олай болса, діни үкім тұрғысынан да ол діндар әйел не еркек болсын, Алла алдындағы жауапкершіліктен ада болады. Бірақ, еліміз ислам дінінің өркендеуіне барынша қолдау көрсетіп отырған бірден-бір мемлекет. Зайырлылықты Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев құндылық ретінде танытты. Ал құндылық аксиологиялық тұрғыдан құрметтелуі тиіс тұғыр. Сондықтан, алты жасар бала ғана емес, балиғатқа жеткен, орта мектепте оқитын кез келген жасымыз діни атрибуттарды желеу етіп, мемлекеттік мекемеде оқшаулануына, даралануына, ерекшеленуіне жол берілмейді. Осы жастағы кез келген жас, мектептен білім алуы шарт, мемлекеттік міндетті білім стандартынан аттап кете алмайды. Зайырлылық ұстанымы бұл мәселені де шешіп қойған, діни атрибуттармен білім алатын арнайы мектеп, оқу орындары бар. Ал мектепті бітіріп шыққан соң, ол азамат әрі қарай жоғары білім ала ма, алмай ма,өз еркі. Бесіншіден, ерекше ескеретін жайт, мектеп, отбасылық құндылықтар мен зайырлы талаптарды еліміздің ертеңі болатын болашақ жастарға педагогикалық стандарттарды қалай, қандай жолдармен сіңдіру төңірегінде жете ойланып, мың толғанып шешілу керек. Қазіргі мектеп қабырғасында жүріпақ жүкті болып қалатын, жүкті қылып қоятын «бала-әке, бала-шешелердің» белең алуы ата-ананы алаңдатпай қоймайды. Ата-ана баласын діни танымдық шеңберлермен қоршап қойғысы келетіндіктері де қазіргі мектептегі осындай келеңсіздіктерден болуы ықтимал. Яғни, мектепте, білім беру мен тәрбие жұмыстары өзара қабыспай жатыр деген сөз. Міне, ата-ана осындай сенімсіздіктен діни психологиялық күйзеліске түсіп, баласына мына қоғамның білім беру жүйесіне параллель «пананы» діни танымнан іздеуі табиғи жайт болса керек. Бұл ата-ананың үрейі балаға ауысқанда, қандай қосүрей пайда болатындығын психологтар жақсы түсінсе керек-ті. Содан ортада зардап шегетін бала болып қала береді. Түптеп келгенде, қыз баласын мектепке жібермей қоюдан, ата-анасы сенімді болғанымен, болашақта ол қыз қоғамға да жиіркене қарауы ықтимал. Күдік, үрей, қорқу, өкіну, жек көру, соңында режимге қарсы тұру психологиясының бұлағы екендігін есте сақтағанымыз жөн. Бұл психология сейілмесе, қоғамда уахабилік тенденция өршімесе, әлсіремейді. Оларға осы тұс нағыз азық, нағыз «сыныққа сылтау» болып қала бермек. Нәтижесінде мұндай қоғамда діни таным ғылыми танымға қарағанда басымдыққа ие болады. Алтыншыдан, қоғамда уахабилік тенденция модаға айналып бара жатыр. Ол жастардың діни танымдық сұрағынан нақты көрініс береді. Ол «Құранда бар ма?» деген сұрақ Кез келген мәселе, құбылыс өмірдің қарапайым мысалдарына Құраннан жауап іздейді. Ең болмаса, Құран осы мәселеге қалай қарайды деп бір ұстаным, түсінік, тұжырым, таным ретінде сұраса, айналасың. Олар ұғым, қағида, ереже, заң ретінде сұрайды. Егер ұғым ретінде қарасаң, Құраннан молда, медресе, ораза, намаз, пайғамбар, хижап, құдай т.б. ұғымдарды таппайсың. Бұлардың арабша баламалары бар. Саум, салат, наби, расул, хумур сияқты. Сондықтан, бұл тенденция, біздің жастарымызды, діни киім ретінде қабылданған «араб мәдениеті мен діни танымын» қоса қабат алып келіп жатқандарынан бейхабар. Кісісі өлген жесір сияқты «қара жамылып», ерте қартайғысы келген қауға сақал шайх болып жүргендерге араб мұсылмандығының өкілдері екендіктерін түсіндіру қажет-ақ. Бұларға осы көріністеріменақ қоғамдағы «исламофобия» ескерткіштері екендіктерін мойындату керек. Жетіншіден, хижаптың артында ұлттың трансформациялануы, дәстүрдің ревизиялануы, ділдің тілімденуі келе жатыр. Қазақ мәдениетінің, салт санасының, отбасының орталығы ана. Уахабилік таныммен тұмшаланған қыздарымыз, болашақ аналарымыз, арабтың салт санасымен де тұншықтырылып жатыр. Бұл кешегі коммунизм идеологиясынан да қауіпті. Бірге туысағайындар осы ұстаным арқылы, егер үйде бауыры жоқ болса, босағадан аттап кіре алмайтын жағдайға жетеміз. Неге? Үйде ері жоқ. Қазақы діл кейінге шегініп барады. Барабара жеті ата да қалады. Себебі, Құранда емшектес болмаса болды, некеге рұқсат. Осындай діни таныммен тұмшаланған қазақтың баласы, ертең немере қарындасына басқаша көзбен қарамасына кім кепіл? Жалпы, бұл уахабилік таным қазақтың дәстүрлі мұсылмандық түсінігі, діни танымы, ділі мен салт, дәстүрін де реставрациялағалы тұр. Қазақ формаға емес, мазмұнға, феноменге емес, мәнге көңіл аударатын халық еді. Енді бүгін қыздар тұмшаланбаса, фитнаға себеп болатын болыпты. Бұл жерде қазақ қыздарына жарасқан ұлттық киімі болғандығын айтып отырмыз. Егер осылай кете берсек, кез келген ұрғашы, ол жеңге демей, қарындас демей, фитнаға себеп болады дейтін болармыз. Ал Құранда әуретті жабудың ар жағында жүректі жабу тұрғандығына назар аудармайтын болдық. Сондықтан қарындастарыма айтарым, жамылғыны жүрекке салайық, алдымен білім алайық, надан болып қалмайық. Ертең анасы надан ұрпақтан қандай білімді ұрпақ, елі үшін ой толғайтын азамат шығады?ата-аналарды да төзімділік пен шыдамдылыққа шақырамын. Қарап отырсақ, кейбір діндарлар мен оқу орны басшылары бір мәмілеге келе алмауда. Себебі неде? Себептеріне жоғарыда тоқталдым. Бұл мәселе екі жақтың да діни танымдық, зайырлылық тұрғысынан сауатсыздығына тіреліп отыр. Ең бастысы, бұл дау қоғам шарттарын, кеңістік пен уақыт талабын тани алмаудан туындауда. Жалпы, Ислам дінінде қыз балаға ең бірінші «білім алу парыз ба», әлде «орамал тарту ма»? Исламда қыз балаға білім алу парыз. Аллаға құлшылық ету үшін де, алдындағы түпкілікті міндеті мен жауапкершілігінің шегі мен мүмкіндігі арасын ажырату үшін де білім, таным, ойлау, сана тұрады. Орамалдың да кезегі келеді сосын. Бұл мәселені шешудің қандай оңтайлы тетіктері бар? Басты тетік біздің зайырлы заңымызда нақты көрсетілген, онда «өгіз де өлмейтін, арба да сынбайтын» тетіктер бар. Сол тетіктер қолданыстан тыс қалып қойған. Оны қоғаммен үндестікте, үйлесімділікте қолданатын мемлекеттік институттар мен қоғамдық діни ұйымдар арасындағы «көпірді» қайта жарақтау қажет. Екі институттың да бағыттары мен мүдделері тоғысып, бірін-бірі толықтырып отыруы тиіс. Мемлекет «әке», қоғам «ана» рөлін жақсы белсенді атқарса, ортада «бала» да ешкімге құрал болмас деген ойдамын Әңгімеңізге рахмет! Сұхбаттасқан Зарина Кибаева. Конкурс ел Президенті Н.Назарбаевтың «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Жолдауын жүзеге асыру аясында өткізілуде. Конкурстың аймақтық кезеңіне облыстың мектепке дейінгі, орта, қосымша, техникалық және кәсіби білім беру ұйымдарының 128 педагогы 21 номинация бойынша қатысты. Байқаудың республикалық кезеңіне І, ІІ, ІІІ орын алған сайыскерлер қатысады. Конкурстың аймақтық кезеңінің барлық қатысушылары сертификат алады. Ал жеңімпаздар дипломдармен марапатталады. Жеңімпаздардың материалдары «Өрлеу» БАҰО» АҚ «YouTube» білім беру арнасындағы үздік педагогикалық тәжірибе үлгісі ретінде интернет желісінде ашық қолжетімділікпен ұсынылатын болады. Облыс педагогтары үшін дауыс беруді ұмытпайық. Рымкүл ЖЕТКЕНБАЕВА, «Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша ПҚ БАИ инновациялық дамуларды әдістемелік қамтамасыз ету бөлімінің басшысы. Әмен Ақпанбайұлы Ысқақов Асқар тау әке, адал жар, қадірлес дос Әмен Ақпанбайұлының өмірден өткеніне қырық күн. Саналы ғұмырын адал еңбекке, туған еліне, отбасы мен достарына арнаған тұлғаның жарқын бейнесі, санамыздан мәңгі өшпесі анық. Әмен Ақпанбайұлы Ысқақов 1946 жылдың 16 ақпанында Семей қаласында дүниеге келген. Әменнің әкесі қайтыс болып, анасы Марфуға Рымбаева балаларымен Қарқаралы қаласына көшіп келеді. Тағдырдың жазуымен үш бауырының арасынан жалғыз Әмен аман қалады. Еңбек жолын ерте бастаған. Әскерден кейін 1969 жылы Қарқаралы қаласының автобазасына автослесарь қызметіне орналасады. Одан кейін автомеханик қызметіне ауысады. Ресей автожол техникумын тәмамдаған жылы Әмен Ақпанбайұлы аталмыш автобазаның өндірістік бөлім бастығы етіп тағайындалды. Одан соң пайдалану бөлімінде басшылық етеді жылдан 2001 жылға дейін автотранспорттық мекеменің бас инженері қызметін атқарды жылдан кәсіпкерлік қызметпен айналысты. «КарагандаГазСнаб» мекемесінің өкілі болды. Қай жерде еңбек етпесе де өз қызметіне адал, әділ, еңбексүйгіш, жауапкершілігі зор маман ретінде әріптестерінің құрметіне ие болды. Ұйымдастырушылық қабілеті үшін жұмыс жасаған ұжымдары ерекше құрмет тұтты. Жұмыскерлердің жағдайын жасап, қамқорлық көрсете білді. Көп оқып, өзін-өзі дамытумен айналысты. Шыншылдық пен әділдік Әмен Ақпанбайұлының басты ұстанымы болатын. Тірлігінде туған-туысқа мейірімді, бала-шағаға қамқор жанның өмірлік үлгісі, соңында қалған ұрпағына таусылмас қазына. Жаның жәннатта болғай, ардақты Аға! Әкеміз Әмен Ақпанбайұлының рухына арналған 40 күндік асы 2 қараша күні сағат де Қарағанды қаласы «Баракат» кафесінде беріледі. қарындасы, балалары, немерелері. 352 ЕСКЕ АЛУ 1938 жылы, 20 тамызда Қарағанды облысының Шет ауданына қарасты Үңірек ауылында дүниеге келген адал жар, аяулы ана, ардақты әже Ләкен МЫСЫРОВАНЫҢ 20 қыркүйекте өмірден озғанына да 40 күннің жүзі болды. Тоғыз баланы өмірге әкеліп, «Алтын алқа» иегері атанған анамыз Рымқұл әкемізден ерте айырылса да, тоғыз баласын тоғыз үй етіп, барлығын аяқтандырып, қанаттандыра білді. Сөйте жүріп, анамыз ұзақ жылдар санитарлық-эпидемиологиялық станцияда еңбек етті. Қайтейік? Анамыз немере-шөберелерінің қызығын көріп отырған сексен жастың сеңгірінде жалған дүниені тәрк етіп, фәниден бақиға аттанып кете барды. Марқұмның жатқан жері жайлы болып, рухы бейіш нұрында шалқығай дейміз. Өмірден өттің міне, ардақты анам, Әр сөзін алтын етіп салмақтаған. Әжелеп немере мен шөбере жүр, Жас тұнып жанарында қалмақ балаң. Қырық күн өтті осымен кідірместен, Жан едің адал жүріп, ғұмыр кешкен. Еш уақыт шығармаймыз санамыздан, Балам деп айтқан әрбір үніңді естен. Бақұл бол, аяулы анам, асыл анам, Әлдилеп, ақ сүт беріп асыраған. Әрдайым сағынамыз, сізді анашым, Ойлаймыз, оны қалай жасыра алам? Еске алушылар: Қарабековтер әулеті. P.S. Марқұмның 40 күндік асы алдымен 30 қарашада Қарағанды қаласындағы Әнет баба атындағы мешітте сағат де, кейін 3 қарашада Шет ауданындағы «Тілек» мейрамханасында сағат де беріледі. 354 Елімізде 1 қаңтардан бастап ҚР нормативтік-құқықтық актілеріндегі салық салу мәселелері жөніндегі түзетулер күшіне енді, сәйкесінше міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруды енгізу мерзімі 2018 жылдан 2020 жылға ауыстырылды. МӘМС жүйесіне жеке тұлғалардың (жалдамалы жұмыскерлер, өзін-өзі қамтушылар, оның ішінде жеке кәсіпкерлер, азаматтық-құқықтық сипаттағы келісімшарттағы тұлғалар) жарна төлеу мерзімі 2020 жылдың 1 қаңтарына ауыстырылды. Осы уақыт аралығында халықтың өзін-өзі өнімсіз қамтамасыз ететін санатын рәсімдеу және оларды ел экономикасына, сәйкесінше МӘМС жүйесіне тарту жұмыстары жүргізілетін болады жылдан бастап осы санаттағы тұлғалар үшін МӘМС жүйесіне төленетін жарна мөлшері төмендейді. Азаматтық-құқықтық сипаттағы келісім-шарт бойынша табыс алатын жеке тұлғалардың жарна мөлшері (жарна есептеу объектісінен) 2020 жылы 1%-ды, ал 2021 жылдан бастап 2%-ды құрайды. Сонымен қатар, жеке кәсіпкерлер жылдары жеке кәсіпкерлер ретінде өзі үшін жарна төлемейді. Бірақ, жұмыс беруші ретінде қарамағындағы жұмыскерлерінің атына жарна аударуды тоқтатпайды, жарна мөлшері жылдары - 1,5%- ды, 2020 жылдан бастап 2%-ды құрайды жылдың 1 шілдесінен бастап ай сайынғы жарна аударуды бастаған жұмыс берушілер сақтандыру кейінге қалдырылғанына қарамастан, өз қызметкерлері үшін өткен жылдың желтоқсан айындағы төлемдерін 2018 жылғы қаңтарда аяқтауы тиіс. Атап айтқанда, жалпы тәртіп бойынша жұмыс істейтін жеке кәсіпкерлер 2017 жылдың желтоқсан айы үшін төленетін соңғы жарнаны 2018 жылдың қаңтарында аударулары қажет. Жеңілдетілген декларация бойынша арнайы салық жүйесіндегі жұмыс істейтін жеке кәсіпкерлер 2017 жылдың шілде-желтоқсан айлары үшін жарна аударады. Яғни, соңғы сома 2018 жылдың 25 ақпанынан кешіктірілмей төленеді. Жұмыс берушілер үшін жарна төлеу тәртібі өзгерген жоқ, олар жылдары - 1,5%, 2020 жылдан бастап 2% мөлшерінде жарна төлейді. Жеңілдігі бар санаттар үшін жарнаны мемлекет төлейді, оның мөлшері 2020 жылы мемлекеттік статистика органы тарапынан өткен екі жылға бекітілген орташа айлық жалақының 4%-ын құрайды. Аталған санаттарға жатпайтын тұлғалар 2020 жылдан бастап ең төменгі жалақының 5 %-ы көлемінде жарна аударады жылдың 1 қаңтарынан Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемінің операторы және медициналық қызметтер үшін бірыңғай ақы төлеуші болып есептеледі жылға дейін медициналық қызметтерді жоспарлау, сатып алу, сапасын бақылау және ақы төлеу тетіктерін жасау, сондай-ақ төлемдік ақпараттық жүйе жұмысын жолға қою, жаңа тарифтік саясатты енгізу тетіктері жүйеленетін болады. Аталған шаралар МӘМС шарттары бойынша Қордың 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап жұмыс істеуге толық дайын болуын қамтамасыз етеді. А.Нурсакалова, «Гиппократ» ЖШС МФ салауатты өмір салтын қалыптастыру маманы.

6 Туған жерге туың тік! Ерсін МҰСАБЕК, Бүгін Қанат аға ерте оянған. Ана бір жылы өзі салдырып, бүгінде Изенді игілігіне айналып отырған ауыл мешітінен азан естілгенде бұл кісі тысқа шықты.

Шолпан жұлдызы күңгірттене туған екен. Әлгіндегі сергектігі секемге жол беріп қойсын. Апыр-ай, «Таразы туса таң суыр, сүмбіле туса күн суыр» деуші еді атам қазақ.

Иә, көзін ашқалы төрт түліктің төркінін таныған, ес білгелі ел мен жердің жайын ұғып, атқа қонғалы ғұмыры өріс пен егісте өткен ауыл шаруашылығының білгірі емес пе?

Екі минут болса да, ерінен ерте тұратын ежелгі әдетінен айнымаған асыл жары Нәсіп бұл кезде дастарқанын жайнатып, шайын қайнатып қойған-ды.

! Осы Нәсіптің жан жылуы мизам шуағынан бірде-бір кем емес-ау... Осы бір ой Қанаттың бойын ғана емес, жүрегін де елжіретіп жіберген.

Бара жатыр жарасып екі ғашық Біз гүл терген баяғы таныс белге». Әуесқой сазгер Амангелді (Шахарбаев) інісі де әуенін келістіріп жазып еді-ау.

6 6 Туған жерге туың тік! Ерсін МҰСАБЕК, Бүгін Қанат аға ерте оянған. Ана бір жылы өзі салдырып, бүгінде Изенді игілігіне айналып отырған ауыл мешітінен азан естілгенде бұл кісі тысқа шықты. Таңғы ауаның ызғары басым. Әжептәуір бой мұздатып, ой сергітері бар. Таңғы ұйқыны тәрк еткен жігіт ағасының бойы да, ойы да сергіп сала берді. Көз жанарын көк жүзіне қадаған. Шолпан жұлдызы күңгірттене туған екен. Әлгіндегі сергектігі секемге жол беріп қойсын. Апыр-ай, «Таразы туса таң суыр, сүмбіле туса күн суыр» деуші еді атам қазақ. Сүмбіле жарықтықтың мезгілі жеткен екен-ау. Таңғы шолпанның көмескілене тууында да бір гәп бар. Егін орағына ертерек қамданбаса, болмас, деді өз-өзіне күбірлеп. Иә, көзін ашқалы төрт түліктің төркінін таныған, ес білгелі ел мен жердің жайын ұғып, атқа қонғалы ғұмыры өріс пен егісте өткен ауыл шаруашылығының білгірі емес пе?! Табиғат-Анамен таңнан сырласып, құлақтанып атқан таң мен құлақтанып батқан күннің «ескертуін» мүлт жібермеген дағдысына басып, қарекет қылмаса, қапы қаларын сезіне қойды. Жылдам басып үйге беттеген. Екі минут болса да, ерінен ерте тұратын ежелгі әдетінен айнымаған асыл жары Нәсіп бұл кезде дастарқанын жайнатып, шайын қайнатып қойған-ды. Таңғы салқынға жаураңқырап қалған бойын ерекше бір жылылық шарпып өтті. Жар жылуы, отбасы шуағы. Әлгі ойына күдік ұялатып, күмән бұлтын қоюландырып жіберген сүмбіленің соңы мизам шуағы емес пе?! Осы Нәсіптің жан жылуы мизам шуағынан бірде-бір кем емес-ау... Осы бір ой Қанаттың бойын ғана емес, жүрегін де елжіретіп жіберген. Жақында ғана асыл жарына арнап жазған «Мизам шуақ» атты өлеңінің соңғы шумағы ойына орала кетті: «Жаз жұбанып, күрең күз келген кезде, Мизам шуақ төгілер көктен жерге. Бара жатыр жарасып екі ғашық Біз гүл терген баяғы таныс белге». Әуесқой сазгер Амангелді (Шахарбаев) інісі де әуенін келістіріп жазып еді-ау. Күзгі жиын-терім науқанына салқыны тиер деген таразы мен сүмбіленің ызғарын мизам шуағы жеңеді емес пе?! Тағдырдың сындарлы сынағы мен ауыр жүгін, ызбарлы күндер мен ызғарлы сәттердің залалын өзінің мизам шуағы Нәсіптің ерік-жігері жеңіп, жылуы тағдыры таралғы еткен мұзқарды ерітті ғой. Ертеңгі келер мизам да шаруамды шалқытып, көрер қызық, терер жемісімді еселер. Осындай ойдың жетегінде «Мизам шуақтың» қайырмасын ыңылдай айтып, дастарқан басына жайғасты: «...Аман жүрші қасымда Құдай қосқан қосағым!»....бұл үйдің босағасынан жасандылық аттап, төріне жалтақтық жайғасып көрмеген. Шынайылық шыр бітіріп, тазалық таңғы нәсібін, табандылық түскі, кеңпейілділік кешкі ырысын еселеген. Бүгін де сондай шуаққа малынып, ерекше нұрға бөленіп тұр. Жарының қолынан шай емес, нұр сімірген Қанат аға жұмысқа күндегіден ерте әрі асығыс аттанды. Қанаттанып бара жатыр. Нұра ауданы, Изенді ауылындағы «Отқаншар» ЖШС директоры, белгілі меценат, «Құрмет» орденінің, «Парыз» Ұлттық сыйлығының иегері Қанат Жариясұлы Отар- баевтың қарбаласпен басталып, қанағатпен түйінделер күндерінің әр таңы осылай ататын-ды. *** Машина-трактор ауласына директордың көлігі келіп тоқтағанда, мұндағы қарбалас та басталып кеткен. Шаруашылықтың бас инженері нұсқау беріп, механизаторлар өздеріне тиесілі комбайн-тракторларға беттеп барады екен. Өзінен ерте тұрып, жұмыстарына әлдеқашан кірісіп кеткен әріптестерінің адалдығына сүйсінді Қанат Жариясұлы. Таңмен таласа тырбанып, ел ырысын еселеуді ғана ойлаған механизаторлар қауымы бағыттарын кілт өзгертіп, кері бұрылды. Директормен амандасуға. Амандық-саулық сұрасып болған соң: Қалай, орақ салуға дайынбыз ба? деді кішіпейіл қалпынан айнымайтын Қанат аға. Дайынбыз! Бүгін дайындықтың соңғы күні. Техникалардың май-суын тексеріп, ертең бастаймыз, Алла қаласа, деп жамыраса жауап берді серіктестері. Иә, Алла күнінің райын берсе... Түсім жаман болмайтын сияқты ғой. Алқаптың дені бітік. Тек, ысырап қылмай жинап алсақ. Директордың бұл сөзінің астарында алаң да, қанағат та, жауапкершілік те бар еді. Осыны сезінген серіктестері әңгімені ұзартқылары келмеген ыңғай танытып, іске жұмылды. Ауладағы комбайндар Қанат Жариясұлына кермедегі сәйгүліктердей әсер қалдырды. Атбегілері механизаторлар. Тұлпарларының күтімін күйттеп, бабын келістіріп-ақ жатыр. Қамданыстың қарқыны қанаттандырып жіберген директор Қанат кеңсеге беттеді. Кеңсеге барар жолда ауылды бір аралап, әр ауланың ажарын бір шолып шығу күнделікті дағдысы. Әр жұмыскердің іске деген құлшынысы үйінің кескінінде, ауласының ажарында. Бұл Қанаттың қағидасы. Жүдеу үйдің ауласынан құлшынып жұмыс атқарар азамат шықпайды. Ойына туған ауылының сонау 90-шы жылдардағы кейпі оралды. Кеңес заманында асыл тұқымды қой түлігін өсіріп, дәуірлеген шаруашылық еді. 35 мың ұяң жүнді, құйрықты «Қарғалы» қойы өріске қаптайтын. Қанат аға көршілес «Балықтыкөл» совхозынан елге оралғанда ( жылдары сол совхозда бас зоотехник болып қызмет еткен) «Изенді» АҚ-да 3000 ғана қой қалған екен. Тұрғындар қалаға үдере көшіп жатыр. Қаңырап бос қалған үйлер. Қоқысқа көмілген аулалар. Қоқыстың көптігі сонша, қоңсы қонған екі үй бірін-бірі көрмейтіндей жағдайға жеткен. Шаруашылықты сондай күйде қабылдап алған еді ғой. Азаматтары жұмысқа құлықсыз. «Табан ақы, маңдай тердің» өтеуі болмаған соң, жұмысқа кімнің құлқы болсын... Әйтеуір, шаруашылықты қабылдап алған күні қаңырап тұрған үйлердің бірін де бұзуға бермеді. Қожайынымен келісіп, кесімді бағаға сатып алып отырды. Ескі бейіттің шырақшысындай болып, сол үйлердің бір шегесін суыртпап еді. Игілігін бүгінгі Изендінің халқы көріп отыр жылы «Изенді» акционерлік қоғамы негізінде қайта құрылған шаруашылықты «Отқанжар» деп атауды ұйғарды. Өзінің туған ағасы Таңатар Жариясұлы екеуі құрылтайшы болып, шашылып қалған шаруашылықты аяғынан тік тұрғызды. Оңай болған жоқ, әрине. Кетеуі кеткен дүниені оңдаймын дегенге сенетін де ешкім қалмаған. Ағайынды екеудің жоспар-мақсаты ауыл тұрғындары үшін қиял-ғажайып ертегісінің желісіндей көрінген. Шаруашылық атауының «Отқанжар» атануында екі астар бар. Біріншісі Отарбаев Қанат Жариясұлының бастапқы буындарынан алынған болса, екіншісі Қақаңның «Оттай лаулап, қанжардай жарқылдатамын» деген жігерлі мақсатынан туындаған. Ақыры мақсатына жетті. «Отқанжар» оттай лаулап, қанжардай жарқылдады. Уақыт төреші. Ауыл ажарланды. Тамырына қан жүгірді. Екі жылғы табыс та, бойындағы намыс та ауыл көшелерін қоқыстан тазартуға кетті. Алғашқыда «осылай жасаймын» дегеніне өздері сенбеген ауыл тұрғындарының енді күл-қоқыстан тазарған көшенің келбетіне көздері сенбеді. Асыл мұрат асқақ абыройдың бастауы. Шопандардың балалары үшін интернат салды. Мешіт бой көтерді. Спорт кешені, би алаңы, «Той қазына» тойханасы, наубайхана, «Алакөл» қымызханасы, «Ақбота» балалар ойын алаңы... Шаруашылық қаржысына салынған әлеуметтік нысандарды санамалай беруге болады, егер екі қолыңыздың саусағы жетсе... Кітапхана, фельдшерлікакушерлік пункт, пошта байланысы деген секілді бюджеттік мекемелерге ғимаратты да «Отқанжар» салып берді. Мемлекеттің «Дипломмен уылға!» бағдарламасы қабылданардан он жыл бұрын Қақаң оқуға ынталы, шаруаға бейім ауыл жастарын шаруашылық есебінен оқытып, өзіне серік етіп алған. Айтпақшы, біздің үкімет тауықтың жұмыртқасын санап жүргенде, Қанат аға өмірге келген нәрестеге шаруашылық қаржысынан жөргекпұл тағайындап тастаған. Жөргекпұлдың көлемі Тәуелсіздік жылнамасымен белгіленеді. Мысалы, биыл туған нәрестелерге Тәуелсіздігіміздің 27 жылдығына орай 27 мың теңге беріліп отыр. Келер жылы 28 мың. Халыққа қолайлы жағдай жасап, игілікті істі ұйымдастыра білген басшының аудан, облыс, тіпті, республика көлемінде абыройы асқақтай берді жылы «Білім меценаты» атанып, 2010 жылы Ұлттық «Парыз» сыйлығының «Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі» аталымы бойынша алтын жүлдесін иеленді жылы «Ерен еңбегі үшін» медалімен жарқыраған омырауы 2010 жылы «Құрмет» орденімен толықты. Алайда, осынша марапаттан халықтың алғыс-батасын биік қоятын парасатты азаматтың есімі елімен егіз аталды. Мұндай асылдарды «Елжанды» деп атайтын атам қазақ. Қарапайым халықтан оқшаулануды білмейтін қасиетін қарашыл тұлпардың тұрпатына ұқсатарсыз. Міне, бүгін тағы көшені айналып, елінің ажарын тағдырының базарына балайтын нағыз азаматтың болмысына сүйсініп отырмыз. ***...Бүгін тағы ерте тұрды. Күндегісінен де ертерек. Өйткені, түнімен терезесін қағып шыққан жаңбыр тамшысының тырсылы ұйқысын қашырған. Нәсіптің қоюлата демдеген таңғы шайына да қарамай, машина-трактор ауласына құстай ұшқан. Келді. Кешегі механизаторлар қарсы алды. Бірақ, кешегі жігер, кешегі құлшыныстан жұрнақ та жоқ. Еңселері еңкіш тартып, жігерлері құм болғанға ұқсайды. Құбылмалы келетін күздің райына бола бұлармен бірге мұңайса, мұның несі басшылық? Көліктен түскен бетте серіктестерімен жарқылдай амандасқан жайдары басшы: Білесіздер ме, біз сіздермен бірге осы ауылды қоқыс үйіндісінің астынан аршып алып шыққан едік қой. «Бұдан да жаман күнімізде тойға барғанбыз». Жаңбыр жауса, ол Алланың нұры! Ұнжырғаларыңыз түспесін! Ең бастысы, барлық техника сақадай сай. Жауын басылған соң, ел ырысын қамбалап аламыз. Үлгереміз! Әзірге демалып, өз үйлеріңіздің шаруасын күйттей тұрыңыздар. Қора-қопсыларыңызды қысқа дайындап дегендей. Көңілдеріңізде титімдей де алаң қалмасын! деп, күннің райынан да бетер түнеріп тұрған қабақтарды жадыратып жіберді....сүмбіленің бұлты көпке дейін ашылмады. Жауын үдете жауып, екі апта бойы екпінін баспады. Қанат Жариясұлы сабырына бекем болды. Ақыры, алқапта бір түйір дән қалған жоқ. Мизам шуағы жадырап, «Отқанжар» ЖШС гектарына 12 центнерден өнім алды. «Сабан той» салтанатына жиналған ел Қанат Жариясұлының мектепке барған, сүндеттелген, өмірге келген немерелеріне жасалған ұлан-асыр той қызығын тамашалады. Арқа жұрты «Құланөтпес» өзенінің бойында ат бәйгесін тамашалап, көкпарға делебесі қозды. Келіншектер жаяу жарысқа қатысып, жігіттер жамбы атып, теңге ілді. Жалғыз қызы Ақнұрдың жолдасы Арқаның ақберен айтыскері Дидар Қамиевтің шашбауын көтеріп келген ақындар айтыс жасап, «Қаратомар» мен «Изенді» көлдері асау жырмен толқыды....қанат аға Мизам шуағын жақсы көреді. Нәсіп жеңгемізге арналған әсерлі әннің «Мизам шуақ» аталуы тегін емес. Табиғаттың мизам шуағы да, тағдырының Мизам шуағы Нәсіп жеңгеміз де ырысын еселеп келеді. Қамбаға толған астық пен өрісте мыңғырған төрт түлік те, кіндігінен өрбіген Аслан, Руслан, Ербұлан, Еламан, Ақнұр да Мизам шуағының жемісі. *** Науқан науқанға ұласқан қарбалас шақ. Егін орағын аяқтап, мал қыстату, күйек алу науқандарының дайындығын пысықтауға жолға шықты. Бағыты «Кеңжарық», «Алакөл» бөлімшелері. Өзінің кіндік қаны тамған «Кеңжарығы». Анау қырда әкесі Жарияс пен анасы Қамила мәңгілікке тыныстаған. Анасынан 7 жасында, әкеден 16 жасында айырылып, ағасы Таңатардың қолында қалды. Майдангер әкенің қайраты мен жігері қанына сіңіп, жанына дарыған. Анасының кеңдігі мен сабырлылығы ортасында қадірлі етіп, көш бастатып жүр. Қазір ел алдында жүрсе, шаруасы шалқып, өрісіне 11 мың қой, 900 жылқы, 140 ірі қара өргізген іргелі шаруашылықтың тізгінін ұстап, тұтас бір ауылдың 120 тұрғынын (науқан кездерінде 150 адам) жұмыспен қамтып отырса, осының барлығы марқұм ата-анасына дарыған қарапайымдылық пен еңбекқорлықтың арқасы. Одан қалды, ағасы Таңатардың тәрбиесі. Бүгін асқаралы алпыстың асуына көтерілген Қанат Жариясұлының қанағатшыл болмысында асып-тасу, кеуде соғу деген мүлде жоқ. Дарақылықты дара қасиет деп бағалаған кезі болмапты. Ал, дархандықтың жөні бөлек! Қанат ағаның бойындағы дархандық даладан дарыған. Қарапайымдылық пен қанағатшылдық қанмен дарыған. Елін сүйеді, халқын құрметтейді. Асқақ абырой, артық ырыс келіп жатса, оны Алланың қалауы мен адалдықтың өтеуі деп қабылдайды. Есімі елімен егіз аталып жүр. Изендіні айтқан ел Қанаттың есімін қатар атап, «Отқанжарды» айтқан ел Отарбаевты сұрайды....қыр басына көлігін доғарған Қанат аға жерге түсіп, изеннің бір түбін жұлып алды да, құмарлана иіскеді. Қуаңшылыққа төзімді, Арқаның қызыл изені. Өз тағдырына ұқсатты изен гүлдің тағдырын. Бұл да анасынан ерте қалып, мейірімге шөлдеп өсті ғой. Бірақ, төзімді болды. Тамырын тереңге тартып, тағдыр сынына мойымады. Міне, асқаралы 60 жасқа да алқынбай жетіп отыр. Алпысты тал түске балайды дана қазақ. Артта қалған алты белестің жарқын елесі жадында жаңғырған Қанат заманның тыныштығын, елдің амандығын тілеп атқа қонды. Туған жерін түлетпекке қамданып, ат болдыртып жүрген азаматтың амандығын елі тілеп отыр. СУРЕТТЕРДЕ: 1. Немерелерімен бірге. 2. «Алакөл» бөлімшесіндегі балалар алаңы. Суреттерді түсірген Қанағат ЖАНКИН. Құрылтайшысы: облыс әкімдігі МЕНШІК ИЕСІ: «Облыстық «Орталық Қа зақстан» газетінің ре дакциясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі «Облыстық газеті редакциясы» ЖШС Бас редактордың бірінші орынбасары Ерсін Кәрібайұлы МҰСАБЕК Директоры Бас редактор Мағауия Сланбекұлы СЕМБАЕВ Бас редактордың орынбасары Ахат Құрмансейітұлы ҚҰРМАНСЕЙІТОВ Жауапты хатшы Нұрқанат Нұрмұхамбетұлы ҚАНАФИН Телефондар: Директор Бас редактордың қабылдау бөл месі: Бас редак тордың бірінші орынбасары: Бас редак тордың орынбасары: Жауапты хатшы Кадр, қоғамдық ұйымдармен байланыс және жарнама бөлімі Экономика, саясат және өнеркәсіп бөлімі Білім, денсаулық сақтау, мәдениет және әдебиет бөлімі , Ақпарат, құқық, жастар саясаты және бұқарамен жұмыс бөлімі Жарнама, факс: ; бух галтерия: ; ; компьютер орталығы: Меншікті тілшілер: Бал қаш, Ақтоғай, Шет: ; Жезқазған, Қаражал, Сәтбаев, Жаңаарқа, Ұлытау: ; Қарқаралы: Га зет жеткізілмесе , те лефондарына ха бар ла сыңыздар. Тіркеу куәлігі Г (Қазақстан Респуб ли ка сы ның Мәдениет және ақпарат минис тр лігі 2012 жылғы 22 қарашада берген). Газет сейсенбі, бейсенбі, сенбі күндері шығады Мекен-жайымыз: , Қарағанды қ., Әлімхан Ермеков көшесі, 33 үй. Біздің сайт: Редакция 3 компьютерлік бет тен асатын көлемдегі қолжаз баларды қа ра майды. Жарияланған мақала ав тор ларының пікірлері ре дакция көзқарасын біл дір мейді. Жарнамалар мен хабар лан дырулардың маз мұнына жарнама беруші жауап береді. Газетте жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Суреттер интернеттен, редакция архивінен алынды. материалдың жа риялану ақысы төленген. Қолжазба мен фотосуреттер қай тарыл майды. «АТФ банк» АҚ ҚФ Есеп-шот: kz50826m0kztd , БИК ALMNKZKA БИН Таралымы дана 119 тапсырыс. Индекс Офсеттік басылым. Көлемі 3 баспа табақ. Электрондық пошта: ortalyk.kz@gmail.com ortalyk.kaz@mail.ru Жарнама бөлімі: ortalyk.reklama@mail.ru Қасымхан ҒАЛЫМ, Сейсенбі күні Н.Гоголь атындағы облыстық әмбебап кітапханасында Ашық есік күндері өткізілді. Шара Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласы негізіне бағытталған. Шараның мақсаты кітапхана оқырмандарының аясын кеңейту, кітапхананың қызметтерімен таныстыру және кітапхананың оң имиджін қалыптастыру болып табылады. Кітапхана Ашық есік күні аясында жас оқырмандар үшін бағдарламаға енгізілген қызықты ақпараттандыру жарыстарын ұйымдастырды. Мәселен, «Кітап әлемі» библиосеруені, «Өлкетанумен таныс болыңыз» өлкетанулық ресурстарды таныту, тақырыптық кітап көрмелері көптің көңілінен шықты. Сол сияқты оқу залының қызметкерлері «Сіз кітапханашы, мен оқырман» атты ойын ойнатты. Онда кітапханашылар мен шараға қатысушылар өзара орын алмасып, біріншісі екіншісінің «бейнесіне» енді. Студенттер бір серпіліп қалды. Ұйымдастырушылар instagram желісінде «Гоголевка оқырман көзімен» атты байқау жариялапты. Ең көп лүпіл жинаған оқырмандарға арнайы сыйлық табыстамақшы. Екі күнге созылған Ашық есік күніне арнайы келген оқырман қарасы қалың. Кітапхананың бірінші қабатындағы «Тілегімізді қабыл алыңыз» тақтасына оқырмандар тілектерін жазып қалдырды. Шара соңында викториналық сұрақтарға дұрыс жауап берген 6 студент 1 жылға ламинатталған оқырман билетін тегін алу мүмкіндігіне ие болды. Бағасы келісім бойынша «Типография Арко» ЖШС баспаханасында басылды. Қарағанды қ., Сәтбаев к., 15. Газеттің компьютерлік орталығында теріліп, беттелген. Кезекші редактор Қасымхан ҒАЛЫМ КОРРЕКТОР О.ТӨЛЕУБЕКОВА.

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education

www.xtremepapers.com UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education *9734119964* KAZAKH AS A SECOND LANGUAGE 0532/02 Paper 2 Listening May/June