Situata aktuale e eficiencës së energjisë në Shqipëri

Transcription

1 Situata aktuale e eficiencës së energjisë në Shqipëri Dialogu Publik për përdorimin e Qëndrueshëm të Energjisë në Shqipëri Tirane, 04 Tetor 2011 Open Regional Fund for South East Europe 1

2 Përmbajtja e prezantimit Bilanci energjitik Politika energjitike Politika energjitike Europiane Direktivat e BE-së (EE dhe RES) Legjislacioni i EE dhe Plani kombëtar i eficiencës së energjisë Sfidat Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 2

3 Bilanci i Energjise 2009 (Mije toe) TOTAL (ktoe) Qymyr & Koks Nafte Brutto Nenpro. nafte Gaz Nat. Biomase Hidro energji Diell. Energji elektrike Nxeh etesi Prodhim primar Produkte te rifituara Import Shkembim (-shtoj/+paks) Export(-) Bunkers(-) Konsumi i brendshem brutto Konsumi final Industria Transporti Banesat Bujqesia, pyjet, peshkimi Sherbimet publike Sherbime te tjera tregtare Burimi: Agjensia Kombetare e Burimeve Natyrore Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 3

4 Prodhimi 80 08, Importi Burimi: Agjensia Kombetare e Burimeve Natyrore Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 4

5 Intensiteti Energjitik Burimi: World Bank, World Development Indicators Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 5

6 Politika energjitike Ligji Nr 9072, datë , Per sektorin e energjisë elektrike Ligji Nr. 9379, datë , Për efiçencën e energjisë Ligji Nr. 8937, datë , Për ruajtjen e nxehtësisë në ndërtesa Ligji Nr. 8987/2002, Për krijimin e kushteve lehtësuese për ndërtimin e burimeve të reja të gjenerimit të energjisë elektrike Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 6

7 Politika energjitike (II) Ligji Nr. 9876, datë , Për prodhimin, transportin dhe tregtimin e bio-karburanteve dhe karburanteve të tjerë të rinovushëm, për transport. Ligji Nr , datë , Për paraqitjen me anë të etiketave dhe informacionit standard të produktit mbi konsumin e energjisë elektrike dhe të burimeve të tjera nga pajisjet elektro-shtëpiake Strategjia Kombetare e Energjise (e perditesuar) Plani Kombetar i Eficiences se Energjise Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 7

8 Politika Energjitike Europiane ( deri ne 2020) Te vendosur per te luftuar ndryshimet klimatike, BE angazhohet te reduktoje emetimet me te pakten 20% deri 2020 Reduktimi me 20% i konsumit te energjise deri ne 2020 eshte nje objektiv qe BE e ka percaktuar ne planin e veprimeve per Eficiencen e Energjise ( ) Rritja e perdorimit te burimeve energjitike te rinovueshme; ne udherrefyesin e Energjive te Rinovueshme BE ka vendosur si objektiv rritjen me 20% te pjeses se energjive te rinovueshme ne mikxin energjitik deri ne Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 8

9 Komuniteti i energjise i Europes Juglindore Objektivi krijimi i nje kornize tregu dhe rregullatore te afte per te terhequr investime qe do te cojne ne furnizim te vazhdueshem dhe stabel me energji; do te krijoje nje treg energjie te integruar; do te rrise sigurine e furnizimit dhe do te permiresoje gjendjen mjedisore Palet Bashkimi Europian dhe tete pale kontraktuese; Shqiperia, BiH, Kosova, Kroacia, Maqedonia, Moldova, Mali i zi, Serbia Mjetet per arritjen e objektivit Integrimi nepermjet legjislacionit te bazuar ne rregullat dhe parimet e EU. Palet Kontraktuese jane zotuar te implementojne pjese te acquis communautaire per energjine elektrike, gazin, energjite e rinovueshme, eficiencen e energjise, konkurencen, mjedisin dhe sigurine e furnizimit. Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 9

10 Korniza ligjore - Energjite e rinovueshme Direktiva 2001/77/EC mbi promovimin e energjise elektrike te prodhuar nga burime energjie te rinovueshme ne tregun e brendshem te energjise Direktiva 2003/30/EC mbi promovimin dhe perdorimin e biokarburanteve ose lendeve djegese te tjera nga burime te rinovueshme per transport Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 10

11 Korniza ligjore Eficienca e energjise Direktiva 2006/32/EC mbi eficiencen e perdorimit final te energjise dhe sherbimet e energjise Direktiva 2010/31/EU mbi performancen energjitike te ndertesave Direktiva 2010/30/EU per tregimin me ane te etiketimit dhe te dhenave te standardeve te produktit te konsumit te energjisë dhe burimeve të tjera nga pajisjet shtepiake Nje sere direktivash per etiketimin e pajisjeve elektroshtepiake, si larese rrobash, pajisje te kondicionimit etj. Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 11

12 Targetet Palet kontraktuese duhet te adoptojne targete per kursim energjie prej 9% per nje periudhe deri ne nente vjet pas aplikimit te direktives, kursime te cila duhet te arrihen nepermjet sherbimeve energjitike ose masave te tjera te permiresimit te eficiences kursimet do te maten qe nga 1 Janari 2010 Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 12

13 Kursimi i energjise nga forcimi i standarteve Burimi: Energy Efficiency Trends and Policies in the Household & Tertiary sectors in the EU 27 - November 2009; ADEME Editions, Paris 2009 Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 13

14 Direktiva Europiane e Energjive te Rinovueshme 2009/28/EC Per here te pare nje akt legjislativ i BE-se I referohet Komunitetit te energjise dhe ka ne vizion bashkepunimin me perfitim te dyanshem te BE-27 me palet kontraktuese. Paragrafi 37 If, by virtue of a decision taken under the Energy Community Treaty to that effect, the contracting parties to that treaty become bound by the relevant provisions of this Directive, the measures of co-operation between Member States foreseen in this Directive will be applicable to them. Ne nenin 9 direktiva gjithashtu thekson projektet ndermjet BE-27 dhe Komunitetit te Energjise Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 14

15 Ligji per Burimet e Rinovueshme Qellimi Te lehtesoje zhvillimin e qendrueshem nepermjet nxitjes se teknologjive dhe risive teknologjike per prodhimin e energjise elektrike dhe nxehtesise prej burimeve te energjise se rinovueshme; Pakesoje importimin e lendeve djegese nga burime fosile, te pakesoje gazet e efektit sere dhe te mbroje mjedisin ne zbatim te detyrimeve nderkombetare te ndermarra nga Republika e Shqiperise ne Konventen Kuader te Kombeve te Bashkuara per ndryshimet klimatike(kkkbnk), Protokollin e Kiotos per KKKBNK, Traktatin e Komunitetit te Energjise dhe traktate te tjera nderkombetare te kesaj fushe; Rrite larmine e burimeve te energjise dhe garantoje furnizimin me energji ne Republiken e Shqiperise, nxise zhvillimin e tregut te brendshem te energjise elektrike dhe integrimin e tij rajonal, nxise zhvillimin e zonave rurale dhe te izoluara, ofroje mundesi punesimi dhe zhvillimi rajonal. Open Regional Fund for South East Europe 15

16 Objekti Ky ligj vendos Kuadrin ligjor per nxitjen e prodhimit te energjise elektrike nga burime energjie te rinovueshme; Menyrat per caktimin e objektivave te detyrueshme kombetare per pjesen e pergjithshme te energjise nga burime te rinovueshme ne konsumin perfundimtar bruto te energjise; Priorotetin e lidhjes dhe hyrjes ne sistemet e rrjetit, te energjise elektrike te prodhuar nga centrale qe perdorin burime energjie te rinovueshme brenda territorit te Republikes se Shqiperise Open Regional Fund for South East Europe 16

17 Objekti Prioritetin e blerjes dhe pageses se energjise elektrike prej furnizuesit publik e shumice; Rregullat per garancite e origjines, lehtesimin e procedurave te dhenies se lejeve dhe licencave Kuadrin ligjor lidhur me perdorimin e burimeve te energjise se rinovueshme ne transport. Open Regional Fund for South East Europe 17

18 Plani Kombetar i Veprimit per Energjite e Rinovueshme Percakton objektivat kombetare per vendin qe ze energjia nga burime te rinovueshme e cila do te konsumohet per energji elektrike, transport, ngrohje e ftohje deri ne vitin Ky plan miratohet nga Keshilli i Ministrave dhe vihet ne zbatim prej agjensise qe trajton burimet e energjise se rinovueshme; Open Regional Fund for South East Europe 18

19 Fondi i Energjise se Rinovueshme Buxheti i shtetit; Grante dhe financime nga donatoret dhe institucione nderkombetare; Te ardhurat dhe interesat nga depozitimi ose investimi i fondeve te veta; Burime te tjera te ligjshme Open Regional Fund for South East Europe 19

20 Fondi i Energjise se Rinovueshme Ky fond do te perdoret per: Financimin e studimeve per nxjerrjen ne dukje te vendeve me potencial per energji te rinovueshme ne Shqiperi Financimin e permiresimit dhe hartimin e dokumentacionit fillestar te projektit qe do te perdoret per tenderat per ndertimin e centraleve per prodhim energjie nga burimet e rinovueshme Veprimtari te tjera qe nxisin perdorimin e burimeve te energjise se rinovueshme. Open Regional Fund for South East Europe 20

21 Incentivat per Burimet e Rinovueshme te Energjise Tarifat Per te gjitha HEC deri ne 15MW, si nje mbeshtetje e drejtperdrejte per Burimet e Rinovueshme te Energjise, eshte vendosja e nje cmimi fiks i shitjes se energjise elektrike ne baze te cmimit te importit te vitit te kaluar.ne baze te ligjit, SHHP mund t i shesin prodhimin e tyre te energjise elektrike KESH-it; Personat qe prodhojne ose montojne Centrale Diellore perjashtohen nga detyrimi i pagimit te tarifave doganore dhe TVSH ne import per lendet e para te importuara; Cdo person qe importon Centrale Diellore me kapacitet depozitimi deri ne 500 litra perjashtohet nga tarifa doganore dhe nga TVSH ne import; Open Regional Fund for South East Europe 21

22 Ligji per eficensen e energjise Qellimi Permiresimi i eficences se energjise, krijimi i kushteve per zhvillimin e tregut te sherbimeve dhe rregullimin e marredhenieve ndermjet subjekteve, persona fizike ose juridike, private dhe publike, per pemiresimin e eficences se energjise. Open Regional Fund for South East Europe 22

23 Ligji per eficensen e energjise Objekti Te percaktoje politikat shteterore per permiresimin e eficences se energjise; Te percaktoje veprimtarite, masat dhe sigurimin e sherbimeve enegjitike per permiresimin e eficences se energjise; Te parashikoje menaxhimin qe lidhet me eficencen e energjise dhe mekanizmat financiare per rritjen dhe permiresimin e saj Open Regional Fund for South East Europe 23

24 Politikat per eficencen e energjise Keshilli i Ministrave miraton: Strategjine Kombetare te Eficences se Energjise Planin Kombetar te Veprimit per Eficencen e Energjise Akte nenligjore, qe mbeshtesin zbatimin e ketij ligji, si dhe akte te tjera nenligjore te cilet lidhen me permiresimin e eficences se energjise. Open Regional Fund for South East Europe 24

25 Strategjia Kombetare per Eficencen e Energjise Perparesite e politikes shteterore dhe objektivat afatgjate per permiresimin e eficenses se energjise; Drejtimet per arritjen e qellimeve, mekanizmat, incentivat per rritjen e eficences se energjise; Zhvillimin e kuadrit ligjor te domosdoshem per permiresimin e eficences se energjise; Krijimin e kushteve per zhvillimin, nxitjen e tregut te sherbimeve enegjetikedhe sigurimin e masave per rritjen e eficences se energjise deri te konsumatoret fundore Open Regional Fund for South East Europe 25

26 Veprimtarite per permiresimin e eficences se energjise 1. Auditimi ndertesave; 2. Auditimi sistemeve industriale; 3. Sigurimin e sherbimeve te energjise; 4 Certifikimin e kursimit te energjise 5. Etiketimin e paisjeve qe konsumojne energji; 6. Miradministrimi i eficences se energjise Open Regional Fund for South East Europe 26

27 Cdo ndertese e re dhe/ose ato qe i nenshtrohen rikonstruksionit, rindertimit, rinovimit dhe qe kane nje sip ndertimi mbi 250 m2, jane te detyrueshme te auditohen, te certifikohen sipas rregullave te ketij ligji; Auditimi energjetik per sistemet industriale eshte i detyrueshem per ato sisteme industriale me nje konsum vjetor ekuivalent mbi 1GWh, qe realizohet cdo tre vjet; Audituesi i energjise licensohet nga Struktura pergjegjese dhe kjo licence eshte e vlefshme per 3 vjet. Open Regional Fund for South East Europe 27

28 Certifikatat per kursimin e energjise Keto certifikata leshohen nga Struktura pergjegjese, pas verifikimit dhe kontrollit nga ana e zyrave vendore, te metodikave te perdorura per arritjen e kursimeve ne energji; Certifikata per kursimin e energjise ne ndertesa eshte e vlefshme per 10 vjet, per sis industriale per 3 vjet; Duhet mbajtur parasysh qe shitja apo dhenia me qera e nje ndertese duhet te shoqerohet edhe me dhenien e certifikates fillestare per kursimin e energjise te nderteses. Open Regional Fund for South East Europe 28

29 Etiketimi i paisjeve qe Konsumojne Energji Cdo person juridik ose fizik qe prodhon ose importon paisje qe konsumojne energji, nuk mund t i shese ato pa plotesuar standartet per eficencen e energjise dhe pa siguruar etiketat e energjise; Procedurat e standartizimit per paisjet qe konsumojne energji percaktohen me VKM. Open Regional Fund for South East Europe 29

30 Fondi Eficences te Energjise Te ardhurat e fondit sigurohen nga: a. buxheti i shtetit; b. donacionet e institucioneve nderkombetare; c. burimet private; d. intersat nga llogarite bankare dhe/ose depozitat e Fondit; e. huate ose kredi nga organizma nderkombetare dhe banka kombetare; f. fonde te mbledhura nga gjobat qe rrjedhin nga mos zbatimi I ketij ligji. Open Regional Fund for South East Europe 30

31 NEEAP Plani Kombetar i Veprimeve te Eficiences se Energjise Open Regional Fund for South East Europe 31

32 Objektivi per eficiencen e energjise Konsumi Total Final per periudhen 5-vjecare 1869 ktoe Kursimi i energjise: 9% deri ne vitin ktoe Kursimi i energjise deri ne vitin ktoe Open Regional Fund for South East Europe 32

33 Te dhena energjitike Bilanci Energjitik Shqiptar Konsumi final I energjise (ktoe) Industri Transport Banesat Sherbime Bujqesi Open Regional Fund for South East Europe 33

34 Konsiderata Ky Objektiv Kombetar eshte llogaritur ne baze te konsumit mesatar final te energjise Per te arritur kete objektiv merren ne konsiderate: Potencialet per permiresimin e eficiences se energjise ne sektore te ndryshem. Pjesa qe ze cdo sektor ne konsumin final te energjise Kostot per te gjitha masat e EE per sektoret e ndryshem Open Regional Fund for South East Europe 34

35 Kategorite e NEEAP Per Sektorin e Banesave jane marre parasysh keto kategori Per sektorin e sherbimeve jane marre parasysh keto kategori Banesat me nje familje Banesat me disa familje: te ndara ne banesa ekzistuese, te reja, te rinovuara Etiketimi i paisjeve elektrike Ndertime te reja private Ndertime ekzistuese private Ndertime publike ne pushtetin vendor dhe qendror Paisjet qe konsumojne energji Open Regional Fund for South East Europe 35

36 Masat per Implementimin e Eficiences se Energjise Masat ne sektorin e Banesave Masat ne sektorin e Sherbimeve Kerkesat minimale per cilesine termike te nje ndertese te re, Permiresimi i Kodit Energjitik te Banesave dhe i ligjit te ngrohjes, Etiketimi i paisjeve qe konsumojne energji sipas standarteve te BE-se. Rregullorja teknike per performancen energjitike te banesave, Inspektimet detyruese per sistemet e ngrohjes, ventilimit dhe te kondicionimit, Etiketimi i paisjeve qe konsumojne energji sipas standarteve te BE-se. Open Regional Fund for South East Europe 36

37 Masat per Implementimin e Eficiences se Energjise Industri Masat per implementimin e eficiences se energjise qe lidhen me perdorimin e teknologjive moderne te avancuara. Transport Masat per implementimin e eficiences se energjise ne transportin privat, Masat per implementimin e eficiences se energjise ne transportin publik, Masat per implementimin e eficiences se energjise ne transportin e mallrave. Open Regional Fund for South East Europe 37

38 Masat per Implementimin e Eficiences se Energjise INDUSTRI Skemat e auditimit Kriteri minimal per eficiencen e energjise per teknologjite TRANSPORT Rritja e transportit publik Adoptimi i direktivave te BE per etiketimin e automjeteve sipas klasave nga A-G Vendosja e nje takse per emetimin e CO nga makinat Ngarja e automjetit ne menyre racionle dhe eficente Open Regional Fund for South East Europe 38

39 Hapat qe duhen kaluar Permiresimi dhe harmonizimi i legjislacionit me direktivat e BE-se; Implementimi i kuadrit ligjor dhe NEEAP; Suport per incentivat dhe financimet per investimet ne EE, perfshirje e bankave ne kete proces; Permiresimi i te dhenave dhe informacionit energjitik; Krijimi i ESCO-ve; Open Regional Fund for South East Europe 39

40 Rezultatet SEKTORET % Banesat 22 Sherbime 19 Industri 25 Transport 31 Bujqesi 3 Kursimet e mundshme ne total 100% Open Regional Fund for South East Europe 40

41 Konkluzione Vlera ne total qe duhet investuar nga fondet publike per te realizuar objektivin e kursimit te Energjise prej 9% ne vitin 2018, eshte 6,687,000 EURO. Respektivisht Banesat 1,170,000 Sherbime 1,317,000 Industri 2,100,000 Transport 2,100,000 Open Regional Fund for South East Europe 41

42 Sfidat Rritje e pergjegjesive te institucioneve pergjegjese dhe bashkepunim me i mire ndermjet institucioneve lokale dhe qendrore; Implementimi i kuadrit ligjor; Terheqje te burimeve financiare; Krijimi i ESCO-ve; Permiresimi i te dhenave energjitike; Fushata sensibilizimi Open Regional Fund for South East Europe 42

43 Faleminderit Arta Nanaj Agjensia Kombetare e Burimeve Natyrore (AKBN) artananaj@yahoo.com Aheron Hizmo Open Regional Fund for South East Europe Energy Efficiency Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH aheron.hizmo@giz.de Open Regional Fund for South East Europe 43

44 Directive 2010/31/EU Objective: Nearly zero-energy buildings By 31 December 2020, all new buildings shall be nearly zero-energy consumption buildings. New buildings occupied and owned by public authorities shall comply with the same criteria by 31 December The Commission encourages increasing the numbers of this type of building by putting in place national plans, which include: the Member State s application in practice of the definition of nearly zero-energy buildings; the intermediate targets for improving the energy performance of new buildings by 2015; information on the policies and financial measures adopted to encourage improving the energy performance of buildings. Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 44

45 Objektivat e EPBD -Direktiva 2010/31/EU Te promovoje permiresimin e performances energjitike te ndertesave nepermjet masave efektive nga pikepamja e kostos, pa cenuar komfortin ose cilesine e ajrit te brendshem. Perputhjen e standarteve ne ato vende anetare te cilat kane kerkesa ambicioze. Open Regional Fund for South East Europe 45

46 Kerkesat e EPBD per AP Autoritetet publike duhet te jene shembull dhe duhet te perpiqen te implementojne rekomandimet qe perfshihen ne certifikaten performances energjitike (23). Ndertesat e autoriteteve publike si dhe ndertesat qe vizitohen shpesh nga publiku duhet te jene shembull i mire duke treguar qe aspektet e mjedisit dhe te energjise jane marre ne konsiderate dhe si pasoje, keto ndertesa duhet te jene rregullisht subjekt i certifikimit (24). Open Regional Fund for South East Europe 46

47 Kerkesat e EPBD per AP II Duke qene se autoritetet lokale dhe rajonale kane nje rol kyc per implementimin me sukses te kesaj direktive, ato duhet te konsultohen dhe te perfshihen, atje ku eshte e pershtatshme dhe e aplikueshme sipas legjislacionit vendas, ne ceshtje te planifikimit, ne zhvillimin e programeve te trajnimit dhe te rritjes se ndergjegjesimit, si dhe ne implementimin e kesaj direktive ne nivel lokal ose rajonal (28). Open Regional Fund for South East Europe 47

48 Kerkesat e EPBD Certifikata e ndertesave per cdo ndertese te re, si dhe per ndertesat egzistuese kur shiten ose jepen me qera Open Regional Fund for South East Europe 48

49 Procedura llogaritese sipas ISO dhe lidhja me standarte te tjera Open Regional Fund for South East Europe 49

50 Directive 2006/32/EC The purpose of the Directive is to make the end use of energy more economic and efficient by: establishing indicative targets, incentives and the institutional, financial and legal frameworks needed to eliminate market barriers and imperfections which prevent efficient end use of energy; creating the conditions for the development and promotion of a market for energy services and for the delivery of energy-saving programmes and other measures aimed at improving end-use energy efficiency. Offener Regionalfonds für Südosteuropa Open Regional Fund for South East Europe 50